საქართველო - EU-funded Flagshipprdeast2.eu/wp-content/uploads/2015/08/GE-Country-Profile-GE.pdf · 3 ეკონომიკისა და მდგრადი

ინფორმაცია ქვეყნის შესახებ

საქართველო

2015 წლის დეკემბერი

2

უფლებების აღიარება

დოკუმენტის შინაარსი ეკუთვნის მის ავტორებს და არანაირად არ უნდა იქნას

მიჩნეული, რომ ის ასახავს ევროკავშირის შეხედულებებს.

პროექტის ავტორები:

მაიკლ ელმკვისტი, სამოქალაქო დაცვის მთავარი ექსპერტი

ანტონინ პეტრი, შესაძლებლობების განვითარების მთავარი ექსპერტი

პაოლო კამპანელა, საინფორმაციო ტექნოლოგიების ექსპერტი, ერრა

ფილ ლანგდეილი, მასპინძელი ქვეყნის მხარდაჭერის ექსპერტი

დევიდ მიოზო, კატასტროფის რისკის მართვის ექსპერტი

რობერტო რუდარი, კატასტროფის რისკის პრევენციის ექსპერტი

კოორდინატორი და რედაქტორი

სერგეი ანაგნოსტი, გუნდის ლიდერი

მადლობას ვუხდით:

ეს დოკუმენტი შეიქმნა მრავალი პროფესიონალის დიდი ძალისხმევისა და

თანამშრომლობის შედეგად, დაწყებული ოთარ კერესელიძით, საქართველოს შინაგან

საქმეთა სამინისტროს, სსიპ საგანგებო სიტუაციების მართვის სააგენტოს

(დეპარტამენტი) დაგეგმვისა და პრევენციის განყოფილების უფროსის მოადგილე და

PPRD აღმოსავლეთი 2-ის ეროვნული პროგრამის კოორდინატორი და საგანგებო

სიტუაციების მართვის სააგენტოს საკონტაქტო პირებით: თეიმურაზ მელქაძე, ვახტანგ

გლოველი, ნიკოლოზ კუჭაიძე, ილია ხურციძე და ლელა ელიზბარაშვილი. დიდ

მადლობას ვუხდით შემდეგ დაწესებულებებსა და ორგანიზაციებს:

შინაგან საქმეთა სამინისტროს საგანგებო სიტუაციების მართვის სააგენტო

სახელმწიფო უსაფრთხოებისა და კრიზისების მართვის საბჭო

საგარეო საქმეთა სამინისტრო

ფინანსთა სამინისტრო

განათლებისა და მეცნიერების სამინისტრო

3

ეკონომიკისა და მდგრადი განვითარების სამინისტრო

გარემოსა და ბუნებრივი რესურსების დაცვის სამინისტრო

სოფლის მეურნეობის სამინისტრო

სასაზღვრო პოლიცია

სატრანსპორტო პოლიცია

გარემოს დაცვის ეროვნული სააგენტო

საქართველოს სტატისტიკის ეროვნული სამსახური - საქსტატი

წყლის მართვის ინსტიტუტი

ილიას სახელმწიფო უნივერსიტეტი - დედამიწის შემსწავლელ მეცნიერებათა

ინსტიტუტი

საქართველოს წითელი ჯვრის საზოგადოება

კავკასიის გარემოსდაცვითი არასამთავრობო ორგანიზაციების ქსელი (CENN)

სამოქალაქო საზოგადოების ინსტიტუტი

კატასტროფების რისკის შემცირების ცენტრი, არასამთავრობო ორგანიზაცია

რისკების შემცირების და უსაფრთხოების მმართველობის პროგრამა (CBRN),

ბრწყინვალების ცენტერბი

კლიმა აღმოსავლეთის პროექტი

გაეროს განვითარების პროგრამები (UNDP)

გაეროს ბავშვთა დაცვის ფონდი (UNICEF)

გადავარჩინოთ ბავშვები (Save the Children)

არბაითერ-სამარითერ-ბუნდ

ტელევიზია „იმედი“

ასევე მადლობას ვუხდით ჩვენს კოლეგას, ბატონ კახაბერ მამულაძეს, საქართველოს

PPRD აღმოსავლეთი 2-ის ადგილობრივ კოორდინატორს, ქვეყანაში შიდა მისიების

განხორციელების ხელშეწყობისთვის, კითხვარის გავრცელებისათვის და ინფორმაციისა

და მონაცემების შეგროვებისთვის.

4

1 ზოგადი მიმოხილვა ...................................................................................................................................................... 12

2.2. ზოგადი ინფორმაცია ქვეყნის შესახებ: ...................................................................................................... 17

2.3 საქართველოს რუკა ..................................................................................................................................................... 23

2.6.ოპერატიული ინფორმაცია ...................................................................................................................................... 37

გადაუდებელი დახმარების საგანგებო ერთიანი ნომერი (პოლიცია, სასწრაფო დახმარება,

სახანძრო და ა.შ.) .................................................................................................................................................................. 37

2.7 ხელშეკრულებები ........................................................................................................................................................ 38

2.8 საერთაშორისო დახმარება ................................................................................................................................ 40

2.9 შესაბამისი კონტაქტების სია (2015 წლის ივლისის მდგომარეობით) ............................................ 45

3. PPRD აღმოსავლეთის პროგრამის 1 ფაზის განხორციელების შედეგად მიღებული

რეკომენდაციების დანერგვაში მიღწეული პროგრესი ......................................................................................... 48

3.1 სამართლებრივი ბაზა ................................................................................................................................................. 48

3.2 ინსტიტუციონალური ჩარჩო ................................................................................................................................ 52

3.3 დასკვნა ............................................................................................................................................................................. 59

4. წყალდიდობის რისკის მართვა და ევროკავშირის წყალდიდობის დირექტივებთან

შესაბამისობაში მოყვანა ........................................................................................................................................................ 60

4.1 სამართლებრივი ბაზა და ინსტიტუციური ჩარჩო .............................................................................. 60

4.2 ამჟამინდელი მდგომარეობა და საუკეთესო მაგალითები .............................................................. 63

4.2.1 PPRD აღმოსავლეთი პროგრამის ფაზა 1 .......................................................................................... 64

4.2.2 ინსტიტუციონალური განვითარება და ბუნებრივი კატასტროფების რისკის

შემცირება (DDR) საქართველოში (2009-2012) .................................................................................................... 64

4.2.3 საქართველოში ევროკავშირის წყალდიდობის რისკის შეფასების და მართვის

დირექტივის განხორციელების პროცესის ხელშეწყობა (2013-2015) .............................................. 64

4.2.4 წყალდიდობის საწინააღმდეგო ადრეული გაფრთხილების და პრევენციის სისტემა

საქართველოში: კაბალის და დურუჯის მდინარეებზე განსაკუთრებული ყურადღების

გამახვილებით (2014-2015, მიმდინარე) ............................................................................................................. 65

4.4 დეტალური გეგმა ......................................................................................................................................................... 70

5 კატასტროფის რისკის შეფასება .............................................................................................................................. 74

5.1 საკანონმდებლო ბაზა და ინსტიტუციური ჩარჩო .................................................................................. 74

5.2 არსებული გამოცდილება და ამ გამოცდილების საუკეთესო მხარე ............................................. 75

5

5.3 დასკვნები და რეკომენდაციები ............................................................................................................................ 77

5.4 დეტალური გეგმა .............................................................................................................................................................. 80

6 კატასტროფის შედეგად ზარალის შესახებ მონაცემების შეგროვება და დამუშავება ...................... 83

6.1 სამართლებრივი და ინსტიტუციური სტრუქტურა ................................................................................... 83

6.2 საქმიანობის მიმდინარე სტატუსი და საუკეთსო მაგალითები .......................................................... 84


6.4 დეტალური გეგმა ......................................................................................................................................................... 89

7 კატასტროფის რისკის შემცირების ჩართვა სახელმწიფო ბიუჯეტში ....................................................... 92

7.1 სამართლებრივი და ინსტიტუციური სტრუქტურა ................................................................................... 92

7.2 პრაქტიკის მიმდინარე სტატუსი და საუკეთესო მაგალითები............................................................. 92


7.4 დეტალური გეგმა .......................................................................................................................................................... 97

8 მასპინძელი ქვეყნის მხარდაჭერა .............................................................................................................................. 100

8.1 სამართლებრივი და ინსტიტუციური სტრუქტურა ............................................................................... 100

8.2 მიმდინარე სტატუსი და საუკეთსო მაგალითები .................................................................................... 101

8.3 დასკვნები და რეკომენდაციები ........................................................................................................................ 101

8.4 დეტალური გეგმა ...................................................................................................................................................... 102

5 ევროკავშირის მიდგომა მოხალისეობასთან სამოქალაქო დაცვის საკითხში ................................... 104

9.1 სამართლებრივი და ინსტიტუციური სტრუქტურა ................................................................................ 104

9.2 საქმიანობის მიმდინარე სტატუსი და საუკეთესო მაგალითები ...................................................... 106

ნახატი 1: მოხალისეები (მწვანე უჯრები) საგანგებო სიტუაციების მართვის ერთიან სისტემაში

..................................................................................................................................................................................................... 106

9.3 დასკვნები და რეკომენდაციები ......................................................................................................................... 107

9.4 დეტალური გეგმა ....................................................................................................................................................... 109

10 კატასტროფების შესახებ ცნობიერების ამაღლება .......................................................................................... 112

10.1 სამართლებრივი და ინსტიტუციური სტრუქტურა ............................................................................. 112

10.2 საქმიანობის მიმდინარე სტატუსი და საუკეთესო მაგალითები ................................................... 112

10.3 დასკვვნები და რეკომენდაციები .................................................................................................................... 113

10.4 დეტალური გეგმა .................................................................................................................................................... 114

11 ინფორმაციის, მონაცემების გაცვლა და INSPIRE-ის დირექტივა ............................................................ 115

11.1 სამართლებრივი და ინსტიტუციური სტრუქტურა ............................................................................. 116

6

11.2 საქმიანობის მიმდინარე სტატუსი და საუკეთესო მაგალითები ................................................... 116

11.3 დასკვნები და რეკომენდაციები ...................................................................................................................... 117

11.4 დეტალური გეგმა .................................................................................................................................................... 118

12 ერრა ......................................................................................................................................................................................... 120

12.1 ინსტიტუციური სტრუქტურა .......................................................................................................................... 120

12.2 ინსტალაციების მიმდინარე სტატუსი და გამოყენება ........................................................................ 120

12.3 დაკსვნები და რეკომენდაციები ....................................................................................................................... 121

12.4 დეტალური გეგმა .................................................................................................................................................... 123

13 დანართები .......................................................................................................................................................................... 125

დანართი 1- მქმ სოპ-ის შაბლონი .............................................................................................................................. 125

დანართი 2- საკონტაქტო პირების სია ................................................................................................................. 125

7

აბრევიატურები

AA ასოცირების შეთანხმება

ABD აზიის განვითარების ბანკი

BDD ძირითადი მონაცემები

BSEC შავი ზღვის ეკონომიკური თანამშრომლობის ორგანიზაცია

CAG ქვეყნის საკონსულტაციო ჯგუფი

CE ევროპის საბჭო

CENN კავკასიის გარემოსდაცვითი არასამთავრობო ორგანიზაციების ქსელი

CIS დამოუკიდებელ სახელმწიფოთა თანამეგობრობა

CP სამოქალაქო დაცვა

CSI სამოქალაქო საზოგადოების ინსტიტუტი

DEA მონაცემთა გაცვლის სააგენტო

DEMP საგანგებო სიტუაციის მართვის გეგმა

DG ECHO ჰუმანიტარული დახმარების და სამოქალაქო დაცვის გენერალური

დირექტორატი

DLD კატასტროფების დანაკარგების მონაცემები

კრშ კატასტროფის რისკის შეფასება

DRM კატასტროფის რისკის მართვა

DRR კატასტროფების რისკის შემცირება

EADRCC კატასტროფებზე რეაგირების ევრო-ატლანტიკური საკოორდინაციო

ცენტრი

EaP აღმოსავლეთ პარტნიორობა

EAPC ავროატლანტიკური პარტნიორობის საბჭო

EBRD ევროპის რეკონსტრუქციისა და განვითარების ბანკი

ესპი ევროპის სამეზობლო და პარტნიორობის ინსტრუმენტი

EMA (ადრე

სსმდ (EMD))

საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს საგანგებო სიტუაციების

მართვის სააგენტო.

8

სსმდ (EMD) საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს საგანგებო სიტუაციების

მართვის დეპარტამენტი.

EPIRB საერთაშორისო მდინარეთა აუზების გარემოს დაცვის პროექტი

ერრა რეგიონალური რისკების ელექტრონული ატლასი (რრეა)

EU ევროკავშირი

EUFD ევროკავშირის წყალდიდობების დირექტივები (ეკწდ)

EUR ევრო (სავალუტო ერთეული)

EWS ადრეული გაფრთხილების სისტემა

FAO სურსათისა და სოფლის მეურნეობის ორგანიზაცია

წსმ წყალდიდობის საშიშროების რუკის შედგენა

FMP წყალდიდობის მართვის გეგმა

წრმ წყალდიდობის რისკის რუკის შედგენა

წრმP წყალდიდობის რისკის მართვის გეგმა

GCTU პროფკავშირების გენერალური კონფედერაცია

GEL ქართული ლარი (საქართველოს ეროვნული ვალუტა)

GIS გეოგრაფიული საინფორმაციო სისტემა

GRC საქართველოს წითელი ჯვრის საზოგადოება

GUAM/GUUAM ორგანიზაცია დემოკრატიისა და ეკონომიკური განვითარებისათვის

G-11 ჯ-11

HFA ჰიოგოს სამოქმედო ჩარჩო

HNS მასპინძელი ქვეყნის მხარდაჭერა

HNS მასპინძელი ქვეყნის მხარდაჭერის მეთოდური რეკომენდაციები

IAEA ატომური ენერგიის საერთაშორისო სააგენტო

IBRD რეკონსტრუქციის და განვითარების საერთაშორისო ბანკი

ICAO სამოქალაქო ავიაციის საერთაშორისო ორგანიზაცია

ICC სისხლის სამართლის საერთაშორისო სასამართლო

ICRM საერთაშორისო რადიოაქტიური მეტროლოგიის კომიტეტი

9

IDA საერთაშორისო განვითარების ასოციაცია

IFAD სოფლის მეურნეობის განვითარების საერთაშორისო ფონდი

IFC საერთაშორისო საფინანსო კორპორაცია

IFRC

წითელი ჯვრის და წითელი ნახევარმთვარის საზოგადოებათა

საერთაშორისო ფედერაცია

ILO შრომის საერთაშორისო ორგანიზაცია

IMF საერთაშორისო სავალუტო ფონდი

IMO საერთაშორისო საზღვაო ორგანიზაცია

IOC საერთაშორისო ოლიმპიური კომიტეტი

ICDO სამოქალაქო თავდაცვის საერთაშორისო ორგანიზაცია

IOM მიგრაციის საერთაშორისო ორგანიზაცია

IPU საპარლამენტთაშორისო კავშირი

IRDR კატასტროფის რისკის ინტეგრირებული კვლევა

ISO სტანდარტიზაციის საერთაშორისო ორგანიზაცია

IT საინფორმაციო ტექნოლოგიები

ITSO საერთაშორისო სატელეკომუნიკაციო სატელიტური ორგანიზაცია

ITU საერთაშორისო ტელეკომუნიკაციების კავშირი

ITUC პროფკავშირების საერთაშორისო კონფედერაცია

JN ჟურნალისტთა ქსელი

JRC ერთობლივი კვლევითი ცენტრი

LEMA საგანგებო სიტუაციების მართვის ადგილობრივი ორგანო

გბრდს გარემოსა და ბუნებრივი რესურსების დაცვის სამინისტრო

MIGA მრავალმხრივი ინვესტიციების გარანტიის სააგენტო

MoES განათლებისა და მეცნიერების სამინისტრო

MoF ფინანსთა სამინისტრო

MoJ იუსტიციის სამინისტრო

MoIA შინაგან საქმეთა სამინისტრო

10

MoU/MOU ურთიერთგაგების მემორანდუმი

MTEF შუალედური ხარჯების ჩარჩო

NAPR საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტო

NATO ჩრდილო-ატლანტიკური ხელშეკრულების ორგანიზაცია

გდს გარემოს დაცვის ეროვნული სააგენტო

NGO არასამთავრობო ორგანიზაცია

NP ეროვნული პლატფორმა (კრშ- სთვის)

ესმი ეროვნული სივრცითი მონაცემების ინფრასტრუქტურა

NSDP მდგრადი განვითარების ეროვნული გეგმა

NUTS ტერიტორიული ერთეულების სტატისტიკის ნომენკლატურა

OAS ამერიკის სახელმწიფოთა ორგანიზაცია

OIF ფრანკოფონის საერთაშორისო ორგანიზაცია

OCHA ჰუმანიტარულ საქმეთა კოორდინაციის ოფისი

OPCW ქიმიური იარაღის აკრძალვის ორგანიზაცია

OSCE უსაფრთხოებისა და თანამშრომლობის ორგანიზაცია ევროპაში

OSOCC ადგილობრივი საოპერაციო საკოორდინაციო ცენტრი

PFP პარტნიორობა მშვიდობისთვის

წრწშ წყალდიდობის რისკის წინასწარი შეფასება

PPP საჯარო - კერძო პარტნიორობა

PPRD

აღმოსავლეთ

ი 2

Programme

ევროკავშირის მიერ დაფინანსებული ბუნებრივი და ტექნოგენური

კატასტროფების პრევენციის, მზადყოფნის და რეაგირების პროგრამა,

აღმოსავლეთ პარტნიორობის ქვეყნებში.

PuP საზოგადოებრივი პარტნიორობა

RBMP მდინარის აუზის მართვის გეგმა

SDI სივრცულ მონაცემტა ინფრასტრუქტურა

SELEC სამხრეთ-აღმოსავლეთ ევროპის სამართალდამცავი ცენტრი

11

SoP (or SOP) სტანდარტული ოპერაციული პროცედურა

SSCMC სახელმწიფო უსაფრთხოებისა და კრიზისების მართვის საბჭო

TTX სამეთაურო-სამაგიდო სავარჯიშო

UCPM კავშირის სამოქალაქო დაცვის მექანიზმი

UN გაერთიანებული ერები (გაერო)

UNCTAD გაეროს ვაჭრობისა და განვითარების კონფერენცია

UNEP გაეროს გარემოს დაცვის პროგრამა

UNESCO გაერთიენებული ერების განათლების, მეცნიერებისა და კულტურის

ორგანიზაცია

UNICEF გაეროს ბავშვთა ფონდი

UNIDO გაეროს სამრეწველო განვითარების ორგანიზაცია

UN INSARAG გაეროს საერთაშორისო საძიებო და სამაშველო მრჩეველთა ჯგუფი

UNISDR გაეროს კატასტროფის შემცირების სტრატეგია

UNWTO გაეროს მსოფლიო ტურიზის ორგანიზაცია

UoM მართვის ერთეულიი

UPU მსოფლიო საფოსტო კავშირი

USD აშშ დოლარი (აშშ-ს ეროვნული ვალუტა)

UTC მსოფლიო კოორდინირებული დრო

WCO მსოფლიო საბაჟო ორგანიზაცია

WFD წყლის ჩარჩო- დირექტივა

WHO ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაცია

WIPO ინტელექტუალური საკუთრების მსოფლიო ორგანიზაცია

WMO მსოფლიო მეტეოროლოგიური ორგანიზაცია

WMS ვებ რუკის სერვისი

WTO მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაცია

12

1 ზოგადი მიმოხილვა

მთელ მსოფლიოში მატულობს ბუნებრივი და ტექნოგენული კატასტროფები, რასაც

ხშირად მოსახლეობის სიკვდილიანობის, მაცხოვრებლების გადასახლებისა და

ძვირადღირებული ინფრასტრუქტურის ნგრევამდე მივყავართ. ამ კატასტროფებმა

შეიძლება დიდი ნეგატიური გავლენა იქონიოს ქვეყნის ეკონომიკურ ზრდაზე და

მკვეთრად შეაფერხოს რეგიონის მდგრადი განვითარება. ამიტომ უაღრესად

მნიშვნელოვანია, რომ შემცირდეს კატასტროფები და ქვეყნები უკეთესად იყვნენ

მომზადებულნი, რათა გაუმკლავდნენ მათ, ინდივიდუალურად იქნება ეს თუ

კოლექტიურად.

აღმოსავლეთ პარტნიორობის მთავარი ინიციატივა ბუნებრივი და ტექნოგენური

კატასტროფების პრევენციის, მზადყოფნისა და რეაგირების პროგრამა (PPRD

აღმოსავლეთი) დაიწყო 2010 წელს ევროკავშირის მიერ, რათა გაძლიერებულიყო

ქვეყნის მდგრადობა, მზაობა და ამ გამოწვევებზე რეაგირების შესაზლებლობა. ამ

რეგიონალური ინიციატივის ფარგლებში, ევროკავშირი დახმარებას უწევს

აღმოსავლეთ პარტნიორობის ექვს ქვეყანას (სომხეთი, აზერბაიჯანი, ბელორუსია,

საქართველო, მოლდოვის რესპუბლიკა და უკრაინა), საკანონმდებლო,

ადმინისტრაციულ და სამოქალაქო დაცვის სამოქმედო შესაძლებლობების

გასაუმჯობესებლად და ასევე ცდილობს გაზარდოს ინფორმაციის ხელმისაწვდომობა

და დაინტერესებული მხარეების ჩართულობა.

5.5 მილიონი ევროს ღირებულების PPRD აღმოსავლეთი 2 პროგრამის მეორე ეტაპი

დაიწყო 2014 წლის დეკემბერში და მისი განხორციელების პირველი წელი დაეთმო

ექვსივე პარტნიორი ქვეყნის, სამოქალაქო დაცვის შესაძლებლობების გაძლიერების,

სამოქალაქო დაცვის და ბუნებრივი კატასტროფების რისკის მართვის, არსებული

სიტუაციის შეფასებას, რომლის მიზანია დაეხმაროს პარტნიორ ქვეყნებს

დაუახლოვდნენ ევროკავშირის კანონმდებლობას და გაეცნონ თანამეგობრობის

საუკეთესო პრაქტიკას სამოქალაქო დაცვისა და ბუნებრივი კატასტროფების რისკის

მართვის სფეროში. 2015 წლის თებერვალში ფაქტების დამდგენი მისიების მიერ

საწყის ეტაპზე გაკეთდა თავდაპირველი მოკლე მონახაზი პარტნიორი ქვეყნების

საჭიროებებზე, პრიორიტეტებსა და ინტერესებზე. რასაც 2015 წლის აპრილ-

სექტემბერში მოჰყვა დეტალური შეფასებები, გამოკითხვები და სამაგიდო ანალიზი.

13

წინამდებარე განახლებული დოკუმენტი ქვეყნის შესახებ მომზადდა ექსპერტთა

ჯგუფის მიერ მოწოდებული ინფორმაციის საფუძველზე. დოკუმენტი შეიცავს PPRD

აღმოსავლეთ პროგრამის პირველი ფაზის რეკომენდაციების განხორციელების და

ფაზა 2- ის თემატური საკითხების შეფასებებსა:

1. წყალდიდობის მართვა და ევროკავშირის წყალდიდობის დირექტივებთან

დაახლოვება

2. კატასტროფების რისკის შეფასება

3 კატასტროფის შედეგად დანაკარგის შესახებ მონაცემთა შეგროვება და დამუშავება

4. ერრა (რეგიონალური რისკების ელექტრონული ატლასი- რრეა)

5. კატასტროფის რისკის შემცირების ჩართვა სახელმწიფო ხარჯებში

6.მასპინძელი ქვეყნის მხარდაჭერა

7. ევროკავშირის მიდგომა სამოქალაქო დაცვის მოხალისეობისადმი

8. კატასტროფების შესახებ ცნობიერების ამღლება

9. მონაცემთა და ინფორმაციის გაცვლა და INSPIRE დირექტივა

ამასთან ერთად განახლდა სამოქალაქო დაცვის პროფილი, რომელიც შემუშავდა PPRD

აღმოსავლეთ პროგრამის პირველი ფაზის ფარგლებში და წარმოდგენილი იყო

სამოქალაქო დაცვის ელექტრონულ საოპერაციო მეთოდურ რეკომენდაციებში.

ყოველი თავი მოიცავს პრეზენტაციას საკანონმდებლო და ინსტიტუციური ჩარჩოს

შესახებ, მიმდინარე პრაქტიკის სტატუსს, დასკვნებსა და რეკომენდაციებს, დეტალურ

გეგმას კონკრეტული რჩევებით, თუ რა უნდა გაკეთდეს სამომავლოდ.

ზოგადი მიმოხილვა წარადგინა, განიხილა და დაამტკიცა ქვეყნის მრჩეველთა ჯგუფმა

თბილისში 2015 წლის 20-22 ოქტომბერს ჩატარებულ მეორე შეხვედრაზე და

შეხვედრის შემდეგ. PPRD აღმოსავლეთ 2-ის პროგრამისათვის შეირჩა შემდეგი

თემატური საკითხები :

წყალდიდობის რისკის მართვა, კატასტროფის რისკის შეფასება,

კატასტროფის დანაკარგების მონაცემები რრეასთან ერთად

დირექტივა INSPIRE და

მასპინძელი ქვეყნის მხარდაჭერა

14

მეორე მხრივ, ამ დოკუმენტში მოცემული თემების ფარგლებში, PPRD აღმოსავლეთი 2-

ის პროგრამა დაეხმარება შინაგან საქმეთა სამინისტროს საგანგებო სიტუაციების

მართვის სააგენტოს და სხვა ეროვნულ დაინტერესებულ მხარეებს ამ დოკუმმენტში

მოყვანილი და დამტკიცებული რეკომენდაციების განხორციელებასა და დეტალური

გეგმების საფუძველზე რენტაბელური პროექტების შემუშავებაში. PPRD აღმოსავლეთი

2 ასევე დაეხმარება ყველა ეროვნულ დაინტერესებულ მხარეს ევროკავშირის შესაბამისი

ხელშეწყობის ინსტრუმენტის მოძიებაში და/ან ყველაზე მისაღები საგარეო ორმხრივი

და/ან მრავალმხრივი დაფინანსების მექანიზმის მოძიებაში.

15

ქვეყნის ძირითადი ინფორმაცია დამტკიცებულია 2015 წლის 19 ივლისს - ბატონი ოთარ

კერესელიძის მიერ, შინაგან საქმეთა სამინისტროს საგანგებო სიტუაციების მართვის

სააგენტოს და PPRD აღმოსავლეთ 2-ის ეროვნული პროგრამის კოორდინატორი

2 . სამოქალაქო დაცვის პროგრამა ( ელექტრონული სამოქალაქო დაცვის

ოპერატიული სახელმძღვანელოს განახლება)

2.1 მოწყვლადობა ბუნებრივი და ტექნოგენური კატასტროფებით გამოწვეული

მოვლენების წინაშე.

საქართველო არის ქვეყანა, რომელსაც განსაკუთრებული გეოგრაფიული ადგილმდებარეობა

აქვს, და რომელსაც აქვს მიდრეკილება მასშტაბური ბუნებრივი კატასტროფებისკენ.

საქართველოს მთაგორიანი რელიეფი და ზღვის დონიდან სიმაღლის მკვეთრი ცვლილება,

ბუნებრივი კატასტროფებისთვის მაღალი რისკის გარემოებებს ქმნის.

საქართველოში არსებული მრავალი სტიქიური უბედურებებიდან, ქვეყნის

ტერიტორიაზე ყველაზე ხშირია წყალდიდობა, დატბორვა და მორევის წარმოქმნა,

რომელიც თითქმის ყველა მდინარის დამახასიათებელი თვისებაა, განსაკუთრებით კი

მაღალი რისკის მქონე აუზებისთვის მცხეთა-მთიანეთის, იმერეთის, სამეგრელოსა და

გურიის რეგიონებში. ხანგრძლივი დაკვირვებების მიხედვით, 1995 წლამდე,

საქართველოში წელიწადში 5-6 ჯერ ხდებოდა წყალდიდობა. 1960 წელს მტკვარის და

1987 წელს რიონის აუზებში დაფიქსირდა წყალდიდობის 2 კონკრეტული მაგალითი,

რომლის საერთო ზიანმა სიკვდილიანობასთან ერთად საბოლოო ჯამში 400 მილიონ აშშ

დოლარს მიაღწია.

კლიმატის ცვლილების და თოვლის უფრო სწრაფი დნობის გამო, რომელიც რეგიონში

ყველა მთიან რელიეფს მოიცავს, საქართველოში არსებული თითქმის ყველა მდინარის

აუზისთვის წყალდიდობა ისევ სარისკო რჩება. აშკარაა, რომ ასეთი მოვლენების

განვითარებამ შეიძლება გამოიწვიოს ასობით კვადრატული კილომეტრის დატბორვა,

რომელიც გამოიწვევს სასოფლო-სამეურნეო მიწების, საძოვრებისა და სასოფლო

ინფრასტრუქტურის ძლიერ დაზიანებას.

ბუნებრივი სტიქიური უბდურებებიდან საქართველოში ყველაზე მწვავე პრობლემა

მეწყერია. 1,5 მილიონ ჰექტარზე მეტი მიწა, რომელიც ქვეყნის ტერიტორიის 22%-ს

წარმოადგენს, მაღალი რისკის მქონე რეგიონებშია. ამჟამად, 53,000 რაიონი მეწყერული

16

პროცესის რისკის ქვეშაა. დადგენილია, რომ მეწყერული ადგილების 70% სოფლის

მოსახლეობას აქვს დაკავებული. ბოლო 40 წლის განმავლობაში, ათეულობით სოფელი

იქნა მიტოვებული მეწყერის გამო. სავარაუდოა, რომ კლიმატის ცვლილება,

გახშირებული მიწისძვრები და გაძლიერებული ანთროპოლოგიური ფაქტორები, რაჭა-

ლეჩხუმში, აჭარაში, ზემო იმერეთსა და მთისწინა სამეგრელოში გაზრდის მეწყერის

რაოდენობას, რასაც საკმაოდ მძიმე შედეგები მოჰყვება.

საქართველო ასევე მიდრეკილია ღვარცოფებისადმი, რაც ზრდის ჰეტეროგენული

მოვლენების მასშტაბს. ითვლება, რომ ამ საფრთხის ხშირად განმეორებადი ბუნება ერთ-

ერთი ყველაზე რთული საკითხია ესპი-ს აღმოსავლეთ რეგიონში. ღვარცოფი ისეთი

ფენომენია რომელიც მოიცავს საქართველოს ყველა მთის ლანდშაფტებსა და

მორფოლოგიურ ზონებს, დაწყებული მთისპირა მიდამოებით დამთავრებული ალპური

ზონებით. სხვადასხვა მთის მდინარის აუზებში 3,000ზე მეტი ადგილია, რომელიც

მიდრეკილია ღვარცოფული მოვლენებისკენ (საერთო ფართობი წარმოადგენს 2 მლნ

ჰექტარს). ღვარცოფიანობის მაღალი რისკის მქონე ადგილები მოიცავს ასობით

დასახლებულ ტერიტორიებს: თბილისს, ყვარელს, თელავს, საგარეჯოს, ლაგოდეხს,

ცაგერს, ბორჯომს, მესტიას, ლენტეხს, ახალციხცეს, ადიგენსა და მცხეთას. ამ ქალაქებში

ღვარცოფის დროს 1,5 კმ-ზე მეტი საავტომობილო გზა, 300 კმ რკინიგზა,

ნავთობსადენები და სარწყავი სისტემა საფრთხის ქვეშაა. საშუალო წლიური

მატერიალური ზიანი დაახლოებით 120 მილიონ ლარს შეადგენს (54.5 მილიონი ევრო).

გარდა ამისა, წყლის ეროზიული პროცესები სერიოზულ ზიანს აყენებს საქართველოს

ეკოსისტემას და მნიშვნელოვან ნეგატიურ გავლენას ახდენს ეკონომიკაზე.

საქართველოში 170,000 ჰექტარზე მეტი მიწა განიცდის ეროზიას. ერთი ჰექტარი სახნავ-

სათესი მიწის გამოყენება იწვევს 150-200 ტონა ნიადაგის ეროზიას, ხოლო მაღალი

ნალექიანობის დროს ეს რაოდენობა 3,000-5,000-მდე იზრდება. მდინარის სანაპირო

ზოლის გადარეცხვა წარმოადგენს ყველაზე მწვავე პრობლემას, რადგან 150 ჰა-ზე მეტი

მიწის ნაკვეთი ამ საფრთხის წინაშეა.

ბოლო წლების განმავლობაში, გვალვა, როგორც ბუნებრივი კატასტროფა საკმაოდ

გახშირდა. გვალვის შედეგად ზარალმა 1995-2008 წლებში 40 მილიონი ლარი შეადგინა.

გვალვასთან დაკავშირებულ ყველაზე გავრცელებულ სცენარად შეიძლება ჩაითვალოს

2000 წელს მომხდარი გვალვა, როდესაც კატასტროფა ქვეყნის თითქმის 50%-ს შეეხო და

მთელი 7 თვის განმავლობაში გრძელდებოდა. ჩვეულებრივ, გვალვა საქართველოში 15-

20 წელიწადში ერთხელ იჩენს თავს, თუმცა დღესდღეობით ეს ინტერვალი 5-8 წლამდეა

შემცირებული.

ქვეყნის ტერიტორიის 50%ზე მეტი მდებარეობს თოვლის ზვავის საშიშროების ქვეშ.

ამჟამად 5,000 თოვლის ზვავის წერტილი არის დაფიქსირებული, რის გამოც 200ზე მეტ

17

დასახლებულ ტერიტორიას ექმნება საფრთხე. ბოლო 40 წლის განმავლობაში

ჩატარებულმა კვლევებმა აჩვენა, რომ ყოველ 7-8 წელიწადში, თოვლის ზვავები

ერთდოულად ქვეყნის სხვადასხვა რეგიონებში ვლინდება.

მთლიანი კავკასიის რეგიონს მიდრეკილება აქვს სხვადასხვა სეისმოლოგიურ

მოვლენებისადმი. საქართველო მიდრეკილია ისეთი მძლავრი მიწისძვრებისკენ

რომელიც რიჰტერის სკალით 8-9 ბალს აღწევს. საქართველოში ძლიერი მიწისძვრები

მოხდა: 1988 წელს ეპიცენტრით სპიტაკში, 1991 წელს რაჭა იმერეთში, 1992 წელს

ფასანაურში, 2002 წელს თბილისში და 2009-ში ონის რაიონში.

2.2. ზოგადი ინფორმაცია ქვეყნის შესახებ:

დედაქალაქი თბილისი

ეტიმოლოგია საქართველოს კონსტიტუციის თანახმად, ქვეყნის მთლიანი

ოფიციალური სახელია „საქართველო“.

დროშა:

აღწერა: თეთრი მართკუთხედი ცენტრალურ ნაწილში წითელი

ჯვრით, რომელიც გრძელდება დროშის ოთხივე მხარეს;

თითოეული ოთხივე კვადრანტში მოთავსებულია პატარა

წითელი ბოლნურ-კაცხური ჯვარი; ზოგჯერ მოხსენიებულია,

როგორც ხუთჯვრიანი დროშა; მიუხედავად იმისა, რომ 2004 წელს

ეს დროშა აღიარებული იქნა, როგორც ოფიციალური ქართული

დროშა, ხუთჯვრიანი დროშა თარიღდება მე -14 საუკუნით.

სახელმწიფოს

მეთაური

პრეზიდენტი გიორგი მარგველაშვილი (2013 წლის 17

ნოემბრიდან)

მთავრობის

თავმჯდომარე

პრემიერ მინისტრი ირაკლი ღარიბაშვილი (2013 წლის 20

ნოემბრიდან)

18

„საქართველო“ უცხოელების მიერ მინიჭებული სახელია, რომელიც

შუა საუკუნეებში დასავლეთში გამოიყენებოდა. ის სავარაუდოდ

სპარსულ-არაბული „საქართველოს“ მნიშვნელობიდან

მომდინარეობს, „ქართ“ ჯვაროსნების პირველი პერიოდიდანაა

ნასესხები, საბოლოოდ კი შუა სპარსეთის „ვარკანა“-დან, რაც

მგლების მიწას ნიშნავს.

სახელწოდების წარმოშობა წმინდა გიორგის სახელს უკავშირდება,

კონკრეტულად, XII-ე საუკუნის ბოლოს,

ჯაკ დე ვიტრის მიერ, ქართველების მხრიდან ამ წმინდანის მიმართ

განსაკუთრებული პატივისცემისათვის (იხ. თეთრი გიორგი).

თანამედროვე ფრანგი, ისტორიკოსი, მოგზაური და ავტორი, ჟან

შარდენი შეეცადა ეს სიტყვა ლიტერატურული მნიშვნელობით

დაეკავშირებინა ბერძნულ γεωργός-სთან (მიწათმოქმედი;

კულტივატორი).

ეთნიკური ქართველები საკუთარ თავს

„ქართველებად“ მოიხსენიებენ, საქართველოს მშობლიური

სახელიც საქართველოა „ქართველთა მიწა“ და ქართველების ენა

„ქართული“.

შუა საუკუნეების ქართული ქრონიკები წარმოგვიდგენენ

ქართველების უდიდეს წინაპარს ქართლოსს, რომელიც იაფეტის

შვილიშვილი იყო.

მოსახლეობა 4,931,226 (2015 წლის ივლისის შეფასებით.)

ფართობი სულ: 69,700 კვ. კმ

გეოგრაფიული

კოორდინატები

საქართველოს ტერიტორიის 80% მთაგორიანია. ქვეყანა 40-47 ა.გ და

ჩ.გ 41-44 შორის მდებარეობს. დროის სარტყელი UTC +4

მდებარეობა აღმოსავლეთ ევროპა, ესაზღვრება შავ ზღვას, მოქცეულია რუსეთსა

და თურქეთს შორის, კავკასიის ჩრდილოეთ მხარეს მიწის პატარა

ნაწილი ევროპაში მდებარეობს.

19

სახმელეთო

საზღვრები

სულ: 1,839 კმ.

მეზობელი ქვეყნები: სომხეთი 224 კმ, აზერბაიჯანი 446 კმ, რუსეთი

894 კმ, თურქეტი 275 კმ.

სანაპირო ზოლი 310 კმ

რელიეფი ჩრდილოეთით კავკასიონის მთების უხვი მთათა სისტემა, მცირე

კავკასიონის მთები სამხრეთით; შავი ზღვა და კოლხეთის

დაბლობი დასავლეთით; აღმოსავლეთით მტკვარის მდინარის

აუზი; ნაყოფიერი ნიადაგი ბარში და მდინარის ხეობებში,

კოლხეთის დაბლობის მთისწინეთი.

მიწის გამოყენება სახნავ-სათესი მიწა: 5.94%; მუდმივი ნათესები: 1.65%; სხვა: 92,41%

(2011)

მშპ/მოსახლეზე

(PPP)

$5,800 (2012 წლის მონაცემებით)

საერთაშორისო

ორგანიზაციებში

წევრობა

აზიის განვითარების ბანკი, BSEC, CD, CE, ნატოს

ევროატლანტიკური პარტნიორობის საბჭო, EBRD, FAO, G-11,

GCTU, GUAM, ატომური ენერგიის საერთაშორისო სააგენტო, IBRD,

იკაო, ICC (ეროვნული კომისიები), ICRM, IDA, IFAD, IFC, IFRCS,

შრომის საერთაშორისო ორგანიზაცია, საერთაშორისო სავალუტო

ფონდი, IMO, ინტერპოლი, საერთაშორისო ოლიმპიური კომიტეტი,

ICDO, IOM, IPU, ISO (კორესპონდენტი), ITSO, ITU, ITUC

(არასამთავრობო ორგანიზაციები), MIGA, OAS (დამკვირვებელი),

OIF (observer), OPCW, OSCE, PFP, SELEC (observer), გაერო, UNCTAD,

იუნესკო, UNIDO, UNWTO, UPU, WCO, WHO, WIPO, WMO, WTO,

„ევროკავშირთან ასოცირების შეთანხმება”, “ნატო“-ს PFP.

ეთნიკური

შემადგენლობა

ქართველები 83.8%, აზერბაიჯანელები 6.5%, სომხები 5.7%, რუსები

1.5%, სხვა 2.5% (2002 წლის აღწერით)

მართლმადიდებელი ქრისტიანი (ოფიციალური) 83.9%, მუსულმანი

20

რელიგია 9.9%, სომეხი-გრიგორიანელი 3.9%, კათოლიკე 0.8%, სხვები 0.8%,

არცერთი 0.7% (2002 წლის აღწერით)

სახელმწიფო ენა ქართული, აფხაზეთის ავტონომიურ რესპუბლიკაში - ქართული და

აფხაზური

ისტორიული

მონახაზი

გეოგრაფიულად საქართველო ორ ნაწილადაა დაყოფილი:

აღმოსავლეთ და დასავლეთ საქართველო. თითოეულმა მათგანმა

შექმნა საკუთარი კულტურა - კოლხური (დასავლეთით) და

იბერიული (აღმოსავლეთით). ძველი წელთაღრიცხვით მე-4

საუკუნეში ფარნავაზ მეფემ პირველი ქართული სახელმწიფო

დააარსა - ქართლის სამეფო. ამავე პერიოდში განვითარდა და

ოფიციალურად ჩამოყალიბდა პირველი ქართული ანბანი,

რომელიც ერთ-ერთი უნიკალურია უძველესი 14 ანბანიდან.

ქრისტიანობა პირველად ჩ.წ 1 საუკუნეში გავრცელდა. ანდრია

პირველწოდებული, სვიმონ კანანელი და მატათა იყვნენ პირველი

მოციქულები, რომლებმაც გაავრცელეს ქრისტეს ქადაგებანი.

დაახლოებით 327 წ. (ჩ.წ) კაბადოკიიდან ჩამოვიდა წმინდა ნინო,

რათა ქრისტიანობა ექადაგა. მან ქრისტიანობაზე მოაქცია მეფე

მირიანი, რის შემდეგაც მან ქრისტიანობა სახელმწიფო რელიგიად

გამოაცხადა.

უახლესი

ისტორია

საქართველო იყო პირველი საბჭოთა რესპუბლიკა, რომელმაც

დამოუკიდებლობისათვის დაიწყო ბრძოლა. ეს პროცესები

დააჩქარა 1989 წლის 9 აპრილის მოვლენებმა, როდესაც საბჭოთა

ჯარმა სისხლში ჩაახრჩო მშვიდობიანი გამოსვლები თბილისში

(დაიღუპა აქციის 21 მონაწილე). 1990 წლის 28 ოქტომბერს

ჩატარებულმა არჩევნებმა დაასრულა საქართველოს საბჭოთა ეპოქა,

ხოლო 1991 წლის 9 აპრილს საქართველომ ოფიციალურად

აღადგინა დამოუკიდებლობა 70-წლიანი საბჭოთა ოკუპაციის

შემდეგ, რომელიც 1921 წელს წითელი არმიის შემოსვლით დაიწყო.

21

კლიმატი ზოგადად თბილი და სასიამოვნო; ხმელთაშუაზღვის მსგავსი

კლიმატი შავი ზღვის სანაპიროზე. ქვეყნის ზომასთან შედარებით,

საქართველოს კლიმატი უკიდურესად მრავალფეროვანია. ორი

ძირითადი კლიმატური ზონა ჰყოფს ქვეყნის დასავლეთ და

აღმოსავლეთ ნაწილებს. დიდი კავკასიონი საქართველოს

კლიმატის ზომიერებას განაპირობებს და იცავს ქვეყანას

ჩრდილოეთიდან ცივი მასების შემოსვლისაგან. მცირე კავკასიონი

მეტნაკლებად იცავს რეგიონს მშრალი და ცხელი ჰაერის

მასებისაგან სამხრეთიდან.

ბუნებრივი

კატასტროფები

მიწისძვრა, მეწყერი, ღვარცოფი და წყალმოვარდნა, სეტყვა

ეკოლოგია გარემოზე უარყოფოთ გავლენას ახდენს ჰაერის დაბინძურება,

განსაკუთრებით თბილისში, მანქანებისა და ტრანსპორტის დიდი

რაოდენობის გამო, რომელთა უმეტესობა მინიმუმ ათი წლისაა.

რუსთავში დაბინძურებას იწვევს ის, რომ წარმოების სექტორში

არის თანამეროვე გამწმენდი აღჭურვილობის ნაკლებობა. მდინარე

მტკვარის დაბინძურება არსებითად იწყება თბილისში; შავი ზღვის

დაბინძურება; მოძველებული წყალგაყვანილობის გამო, ბევრ

ადგილას აღინიშნება არაადეკვატური ხარისხის სასმელი წყლის

მიწოდება, ზოგიერთ ადგილას ნიადაგი დაბინძურებულია

ტოქსიკური ქიმიკატებით

ეროვნული

ეკონომიკა და

ზოგადი

ინფორმაცია

არსებული

მდგომარეობის

შესახებ

საქართველოს ძირითადი ეკონომიკური საქმიანობა მოიცავს

შემდეგს: სასოფლო-სამეურნეო კულტურების კულტივაცია,

მაგალითად, ყურძენი, ხორბალი, ციტრუსები, ხილი და თხილი;

ქვეყანაში უამრავი ხილი ხარობს: ვაშლი, კაკალი და თხილი.

უხვად არის სასმელი სუფთა წყალი. მარგანეცის, დარიშხანის,

სპილენძის და ოქროს მოპოვება; მცირე ზომის ინდუსტრიული

სექტორი აწარმოებს უალკოჰოლო და ალკოჰოლურ სასმელებს,

მეტალს, მანქანა-დანადგარებს და ქიმიკატებს. ყვეყანას გააჩნია

უდიდესი ჰიდრო-ელექტრო პოტენციალი, რომელიც ამჟამად

ქვეყნის მოთხოვნის დიდ ნაწილს აკმაყოფილებს. საქართველომ

22

განაახლა ძველი და ააშენა ახალი საშუალო და მცირე ზომის

ჰიდროელექტრო სადგურები, გაზარდა ბუნებრივი აირის იმპორტი

აზერბაიჯანის რესპუბლიკიდან რუსეთის ნაცვლად და ამგვარად

საბოლოოდ გადალახა წინა წლებში არსებული ენერგეტიკული

დეფიციტი და შეფერხებები გაზის მომარაგებაში. ბაქო-თბილისი-

ჯეიჰანის და ბაქო-თბილისი-ერზრუმის გაზის მილსადენის და

კარსი-ახალციხის რკინიგზის მშენებლობა არის სტრატეგიის

ნაწილი, რომელიც მიზნად ისახავს ევროპასა და აზიის შორის

მდებარე საქართველოს სტრატეგიული მნიშვნელობის

გაძლიერებას და გაზის, ნავთობის და სხვა პროდუქციის

ტრანზიტის ფუნქციის განვითარებას. უმუშევრობა კვლავაც

მაღალია (14%-ზე მეტი). საბჭოთა კავშირისაგან

დამოუკიდებლობის გამოცხადების შემდეგ, საქართველოში არ

ხერხდებოდა გადასახადების აკრეფა, თუმცა, მთავრობამ, საკუთარი

გამოცდილების, ევროკავშირის ქვეყნების საუკეთესო პრაქტიკისა

და მსოფლიო ბანკის რეკომენდაციების გათვალისწინებით

გაამარტივა საგადასახადო კოდექსი, გააუმჯობესა საგადასახადო

ადმინისტრირება და გადასახადების კონტროლი, სერიოზული

ზომები მიიღო კორუფციის წინააღმდეგ, რის შედეგად გაიზარდა

ქვეყნის შემოსავლების ნაწილი. ქვეყანა დიდ იმედებს ამყარებს

ეკონომიკის ლიბერალიზაციის შედეგად მიღწეულ ეკონომიკურ

ზრდაზე, ვინაიდან შემცირდება რეგულაციები, გადასახადები,

კორუფცია და მოხდება ინვესტიციების მოზიდვა, რაც გაზრდის

ჰიდროელექტროენერგიის, სოფლის მეურნეობის, ტურიზმის და

ტექსტილის წარმოებას. უკანასკნელი 15 წლის განმავლობაში

მთავრობამ სერიოზული ნაბიჯები გადადგა ენდემურ

კორუფციასთან ბრძოლის კუთხით, მათ შორის პოლიციის და

სამხედრო სექტორის რეფორმების განხორციელება და უმაღლესი

განათლების სისტემაში სამართლიანი გამოცდების სისტემის

შემოღება. მთავრობამ მიიღო მსოფლიო ბანკის უმაღლესი

შეფასება კორუფციასთან ბრძოლისათვის. ქვეყნის მთავრობას აქვს

23

დემოკრატიის განვითარების მკაფიო სტრატეგია, გრძელდება

კორუფციასთან ბრძოლა ყველა დონეზე, ეტაპობრივად

ხორციელდება ბიზნეს სექტორის ლიბერალიზაცია, ყველაფერი

კეთდება მთავრიბის მუშაობაში შესაბამისი დონის

გამჭვირვალობის მისაღწევად, სასამართლოს პოლიტიკური

გავლენისაგან დამოუკიდებლობის უზრუნველსაყოფად, მეზობელ

ქვეყნებთან კარგი ურთიერტობაა, რუსეთთან ურთიერთობების

ნორმალიზაციის მცდელობები და ევროკავშირთან და ნატოსთან

დაახლოვებაზე მიმართული აქტიური მუშაობა მიმდინარეობს.

2.3 საქართველოს რუკა

24

სისტემის

აღწერა

საქართველო არის დემოკრატიული რესპუბლიკა. მთავრობა შედგება

პრემიერ-მინისტრისა და მინისტრებისაგან. საქართველოს

პრეზიდენტი არის საქართველოს სახელმწიფოს მეთაური;

პრეზიდენტი წარმოადგენს საქართველოს საგარეო ურთიერთობებში,

ნიშნავს მთავრობის, უზრუნველჰყოფს ქვეყნის ერთიანობას და

მთლიანობას და შეიარაღებული ძალების უმაღლესი სარდალია.

საქართველოს პრეზიდენტი ვერ დაითხოვოს პარლამენტს, მაგრამ

პარლამენტი უფლებამოსილია პრეზიდენტს იმპიჩმენტი

გამოუცხადოს. საქართველოში სასამართლო სისტემის

ადმინისტრირება ხორციელდება მართლმსაჯულების,

საკონსტიტუციო კონტროლის და სხვა კანონით დადგენილი წესით.

საერთო სასამართლოების მართლმსაჯულებას ახორციელებენ

სამოქალაქო, ადმინისტრაციული და სისიხლის სამართლის

სამართალწარმოების გზით.

საქართველოს საერთო სასამართლოები არის რაიონული (საქალაქო),

სააპელაციო და უზენაესი. სახელმწიფო ხელისუფლება

ხორციელდება ძალაუფლების დანაწილების პრინციპით.

შესაბამისად, სახელმწიფო ხელისუფლება დაყოფილია

საკანონმდებლო, აღმასრულებელი და სასამართლო შტოებად.

ადმინისტრაც

იული დაყოფა

და

სტრუქტურა

9 რეგიონი (მხარეები, მხოლობითში- მხარე), 1 ქალაქი და 2

ავტონომიური რესპუბლიკა.

რეგიონები: გურია, იმერეთი, კახეთი, ქვემო ქართლი, მცხეთა-

მთიანეთი, რაჭა-ლეჩხუმი და ქვემო სვანეთი, სამეგრელო და ზემო

25

2.5 სამოქალაქო დაცვის ეროვნული სისტემა, განაწესი და ორგანიზაცია.

სამართლებრივი

ბაზა

საქართველოს სამოქალაქო უსაფრთხოების კანონი ადგენს

ერთიან საგანგებო სიტუაციების მართვის სისტემას, რომელიც

აერთიანებს ყველა სამთავრობო და არასამთავრობო

ორგანიზაციას, აუქმებს სამოქალაქო დაცვის სფეროში არსებულ

წინა წესებს. შესაბამისად, ამ კანონის თანახმად

(ორანიზაციებს/ხელისუფლებას) უფრო ცხადი, ღრმად

განსაზღვრული მიზნები და ამოცანები ენიჭება ყველა საგანგებო

სიტუაციის მართვის სრული ციკლის დროს. გარდა ამისა

საქართველოში არსებობს რამდენიმე აქტი, პრეზიდენტისა და

მთავრობის დადგნილებები და განკარგულებები, რომელიც ეხება

სამოქალაქო დაცვას:

სამოქალაქო უსაფრთხოების კანონი (2014 წლის 19 მაისი)

საქართველოს მთავრობის დადგენილება №68 „საგანგებო

სიტუაციების კლასიფიკაციის“ შესახებ;

საქართველოს მთავრობის დადგენილება №153 „საგანგებო

სიტუაციებზე რეაგირების ძალების“ შესახებ, გამოიცა 2010 წლის

4 ივნისს;

საქართველოს მთავრობის დადგენილება №154 „დებულებები

უსაფრთხოების დეკლარაციის “ შესახებ, გამოიცა 2010 წლის 4

ივნ;

საქართველოს კანონი საგანგებო მდგომარეობის შესახებ.

(1997 წლის 17 ოქტომბერი)

სვანეთი, სამცხე-ჯავახეთი, შიდა ქართლი.

ქალაქი: თბილისი (დედაქალაქი)

ავტონომიური რესპუბლიკები: აფხაზეთი (სოხუმი)

აჭარა ან აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკა (ბათუმი)

შენიშვნა: ორივე ავტონომიური რესპუბლიკის ადმინისტრაციული

ცენტრები მოცემულია ფრჩხილებში.

26

საქართველოს კანონი გარემოს დაცვის შესახებ. (1997 წლის 22

იანვარი)

საქართველოს კანონი ბირთვული და რადიაციული

უსაფრთხოების შესახებ. (1998 წლის 30 ოქტომბერი)

სამოქალაქო

დაცვა /


თავდაცვა /


საგანგებო

დაგეგმვის


მიმოხილვა,

ორგანიზაცია და


სამოქალაქო დაცვის ერთიანი სისტემა აერთიანებს სამთავრობო

უწყებებს, მის დაქვემდებარებულ ინსტიტუტებს, საჯარო

სამართლის იურიდიულ პირებს, სახელმწიფო, ავტონომიური

რესპუბლიკის, რეგიონალური და მუნიციპალურ სახანძრო

უსაფრთხოების ორგანიზაციებს და მიზნად ისახავს საგანგებო

სიტუაციების პრევნეციასა და მზადყოფნას, ხოლო რეალური

საგანგებო სიტუაციების დროს - რეაგირებასა და აღდგენას,

სამოქალაქო უსაფრთხოებას, ეკონომიკური ინსტიტუტების და

გარემოს დაცვას, მატერიალური ზიანისა და ზარალის

შემცირებას და ამასთან ერთად საომარი მოქმდებების დროს

მოქალაქეების დაცვას, სამოქალაქო უსაფრთხოების

ინსტიტუციების უსაფრთხო და სტაბილურ ფუნქციონირებას

ეს სისტემა უზრუნველყოფს შესაბამისი ღონისძიებების

განხორციელებას საგანგებო სიტუაციების ძირითადი ფაზების

დროს (საგანგებო სიტუაციების დროს მზადყოფნა, სასწრაფო

დახმარება, ჯანდაცვა), ასევე უზრუნველყოფს რეაგირების

ძალების ორგანიზებას და მართვას, მატერიალური რესურსის

შექმნას.

სამოქალაქო დაცვის სისტემა ყველანაირი მმართველობის

დონეზე ეფუძნება საქართველოს კანონით გათვალისწინებულ

სამოქალაქო უსაფრთხოებას, საზოგადოებრივი უსაფრთხოების

ეროვნულ გეგმას და სხვა სამართლებრივ აქტებს.

საგანგებო სიტუაციების დახარისხება საქართველოს

ტერიტორიაზე ხდება მათი წარმოშობის საფუძველზე და

შეიძლება დაიყოს სხვადასხვა ტიპებად:

ტექნოგენური

27

ბუნებრივი

სოციალური

საომარი

საქართველოში, საგანგებო სიტუაციებით გამოწვეული

შედეგების მასშტაბის მიხედვით ფიქსირდება შემდეგი სახის

საგანგებო სიტუაციები, მათ სალიკვიდაციოდ საჭირო

ქმედებების და მატერიალური რესურსების როდენობის

გათვალიწინებით:


რეგიონალური/ ავტონომიური რესპუბლიკა

ადგილობრივ-მუნიციპალური/ ქალაქი

ინსტიტუციური/ორგანიზაციული/სამრეწველო


სიტუაციების

ოპერატიული

მართვის დონეები

და შსს-ს



მართვის

სააგენტოს

კომპეტენცია და

კონკრეტული

უფლებამოსილება

ერვნული (ცენტრალური) დონე - საქართველოს შინაგან საქმეთა

სამინისტროს საგანგებო სიტუაციების მართვის სააგენტო.

A. ავტონომიური რესპუბლიკა - აჭარის ავტონომიური

რესპუბლიკის ტერიტორიული ორგანოს სააგენტო.

B. რეგიონალური დონე - სააგენტოს ტერიტორიული ერთეულები,

რომელიც დაარსებულია იმ ქალაქებში სადაც არის

გუბერნატორის/სახელმწიფო რწმუნებულის ადმინისტრაცია.

ადგილობრივი დონე- სააგენტოს ტერიტორიული ერთეულები,

რომელიც დაარსებულია შესაბამისი ადგილობრივი

ხელისუფლების მართვის ტერიტორიაზე.

სამოქალაქო დაცვის ღონისძიებები ფინანსდება ეროვნული,

ავტონომიური რესპუბლიკისა და ადგილობრივი ბიუჯეტებიდან.

საქართველოს კანონმდებლობის შესაბამისად ასევე დასაშვებია

სხვა საფინანსო წყაროების გამოყენებაც.

საგანგებო სიტუაციებზე რეაგირება და შედეგების აღმოფხვრა

ფინანსდება საქართველოს მთავრობის მიერ დადგენილი წესით.

28


მთავრობის

სააგენტოების

განსაკუთრებული

ვალდებულებები

საქართველოს მთავრობის აღმასრულებელი ხელისუფლების

უფლებამოსილება მოქალაქეთა და მიწის დაცვის საკითხში,

რომლის კომპეტენცია განსაზღვრულია საგანგებო სიტუაციებზე

რეაგირების ეროვნული გეგმით სხვა რეგულაციებთან ერთად

უნდა იყოს შემდეგი:

საზოგადოების შეტყობინება საგანგებო სიტუაციების

შესახებ, მშვიდობიან პერიოდში ან საომარი მოქმედებების

დროს და მათი სამოქალაქო უსაფრთხოებისთვის

აუცილებელი ინფორმაციის მიწოდება.

მოქალაქეების ევაკუაცია, დაბინავება და/ან თავშესაფრით

უზრუნველყოფა.

მოქალაქეთა დაცვის ზომების ორგანიზაცია საინჟინრო,

ქიმიური, რადიაციული, სამედიცინო, ბიოლოგიური,

ცეცხლსასროლი და ფსიქოლოგიური იარაღის წინააღმდეგ,

ეროვნული საგანგებო რეაგირების გეგმის შესაბამისად;

საგანგებო სიტუაციების დროს, მოქალაქეების

საცხოვრებელი ან პირველადი მოხმარების ნივთებით,

აუცილებელი საკვებით და წყლის მარაგით

უზრუნველყოფა;

საგანგებო ზონაში სამაშველო და აღდგენითი

სამუშაოების ჩატარება, სამოქალაქო უსაფრთხოების

უზრუნველყოფა, კომუნალური ინფრასტრუქტურის

აღდგენა და სამოქალაქო უსაფრთხოების კატეგორიის

მქონე ობიექტების მდგრადი ფუნქციონირების

29

შენარჩუნება;

მშვიდობიანი ან საომარი მოქმედებების დროს მასიური

დანაკარგების შემთხვევაში ორგანიზება გაუკეთოს

გარდაცვლილი მოქალქეების დაკრძალვას.

საგანგებო რისკების დროული გამოვლინება და მათი

პრევენცია; მიზნობრივი სამეცნიერო-ტექნიკური

პროგრამების განხორციელება, სამოქალაქო

უსაფრთხოების ობიექტების სტაბილური

ფუნქციონირებისთვის საგანგებო და საომარ სიტუაციებში.

საერთო ეროვნული პოლიტიკის განვითარება, თავისი

კომპეტენციის ფარგლებში, რეგულაციების შემოღებით და

კონტროლი მათ აღსრულებაზე; სამოქალაქო

უსაფრთხოების ნორმების დაცვა საერთო გეგმის

მიხედვით.

ქალაქების ტერიტორიული დაჯგუფების ორგანიზება და

ორგანიზაციების კატეგორიებად დაყოფა

სამხედრო და საზოგადოებრივი თანამშრომლობის

გეგმების მომზადება.

საქართველოს აღმასრულებელი ხელისუფლების და

ადგილობრივი ორგანოების ურთიერთქმედების

მარეგულირებელი წესების ჩამოყალიბება, საგანგებო

სიტიუაციებზე (მათ შორის ტყის ხანძარით გამოწვეული)

რეაგირების და მათი კლასიფიკაციის მიზნით.

საგანგებო სიტუაციების მართვის სფეროში სტუქტურული

ქვედანაყოფების შექმნა.

ფაქტობრივ ან პოტენციურ საგანგებო და საომარ

მოქმედებების დროს, ორგანიზაციული, საინჟინრო და

ტექნიკური ღონისძიებების დაგეგმვა, მდგრადი

ფუნქციონირების მიზნით;

საქართველოს კანონმდებლობის გათვალისწინებით,

სამოქალაქო უსაფრთხოების ობიექტების, უსაფრთხო

30

ფუნქციონირებისათვის შემუშავდეს იურიდიულად

სავალდებულო ნორმებისა და წესების შემუშავება;

საგანგებო სიტუაციების თავიდან აცილების და რისკის

მართვის გეგმის შემუშავება და განხორციელება.

სამეცნიერო-კვლევითი, საპილოტე, განვითარების,

გამოსაცდელი და საპროექტო სამუშაოების ორგანიზება.

სამოქალაქო უსაფრთხოების ტესტების ორგანიზება;

საგანგებო ჯგყფების შექმნა, ფაქტობრივი ან პოტენციური

საგანგებო სიტუაციებისთვის და მათი ხელმძღვანელობა.

მატერიალური რეზერვების მობილიზაცია.

საგანგებო მოქმედების ინსტიტუციური გეგმების

შედგენა და დაწესებულების მენეჯერის მიერ დამტკიცაბა,

სააგენტოსთან შეთანხმების შემდეგ.

ერთობლივი აღმასრულებელი ღონისძიებების

ორგანიზება სამხედრო წესების და საზოგადოებრივი

თანამშრომლობის გათვალისწინებით და სპეციალური

უფლებამოსილების მქონე სააგენტოებთან და რეაგირების

ძალებთან

საგანგებო სიტუაციების პრევენციის მიზნით,

მმართველობითი ორგანოების მზადყოფნის

უზრუნველყოფა, რეაგირების ძალების მომზადება და

მატერიალური რესურსების შექმნა.

რეაგირების ძალებისათვის, პირველადი და

განმეორებითი წვრთნების ჩატარება საგანგებო

სიტუაციებში მოქმედებისა და პრევენციის თემაზე;

სააგენტოსთან შეთანხმებული სასწავლო გეგმის

მიხედვით ტრეინინგების ჩატარება ეროვნული და

ადგილობრივი ხელისუფლების, ორგანიზაციების,

სამოქალაქო უსაფრთხოების კატეგორიის მქონე

ინსტიტუციებში მომუშავე შესაბამისი ოფიციალური

პირებისა და მოქალაქეებისათვის.

31

საგანგებო სიტუაციებში დაზარალებულთა (მსხვერპლი)

დახმარება და ჰუმანიტარული და სოციალური დაცვის

ზომების ორგანიზება;

საერთაშორისო თანამშრომლობის და მასპინძელი ქვეყნის

მხარდაჭერის ღონისძიებების განსაზღვრა.

ადამიანის სიცოცხლის დაცვისა და უზრუნველყოფის

მიზნით, მათი განთავსება უსაფრთხო ტერიტორიაზე.

შემდეგი საკითხები მიეკუთვნება საქართველოს

აღმასრულებელი ხელისუფლების დაწესებულებებს, სახანძრო

უსაფრთხოების სფეროში, ქვეყნის კანონმდებლობით

განსაზღვრული კომპეტენციის ფარგლებში:

ეროვნული პოლიტიკის შემუშავება და განხორციელება,

წესების გამოქვეყნება და მათი შესრულების კონტროლი;

მიზნობრივი პროგრამების შემუშავება, მათი ორგანიზაცია

და აღსრულების დაფინანსება.

სახანძრო უსაფრთხოებასთან დაკავშირებული ტექნიკური

რეგულაცების, ნორმების, წესების და სხვა ნორმატიული

აქტების შემუშავება, მათ შორის ხანძართან ბრძოლის და

საგანგებო სიტუაციებში სამაშველო ოპერაციების

ჩატარების წესები და რეგულაციები

ორგანიზაციებისათვის;

სახელმწიფო ბიუჯეტში გამოიყოს ხარჯვითი ნაწილი,

სახანძრო უსაფრთხოების ზომების აღსრულებისა და

ბიუჯეტის მიზნობრივი გამოყენებისათვის.

ხანძარსაწინააღმდეგო ერთეულების შექმნა,

რეორგანიზაცია, ლიკვიდაცია და მათი მართვის

ორგანიზება;

ეროვნული ხანძარსაწინააღმდეგო ზედამხედველობის

ორგანიზება და განხორციელება.

32

საჯარო ინფორმაციის გაცემა; ხანძრისა და მათი

შედეგების შესახებ სტატისტიკური მონაცემების სისტემის

შექმნა -წარმოება;

სახანძრო უსაფრთხოების სფეროში განისაზღვროს

ერთიანი პრინციპები;

სახელმწიფო სახანძრო სამსახურებში დაკავებული

თანამშრომლებისა და მათი ოჯახის წევრების

სამართლებრივი და სოციალური დაცვა.

საჭიროების შემთხვევაში, აღმასრულებელი

ხელისუფლების დაქვემდებარებაში მყოფ

ორგანიზაციებში ჩამოყალიბდეს სახანძრო

სამეთვალყურეო სამსახურები.

განსაკუთრებული მნიშვნელობის მქონე, პოტენციურად

საშიში, ეროვნული საგანძურების და კულტურული

მემკვიდრეობის ძეგლების ჩამონათვალის შედგენა,

რომელთაც სჭირდებათ სახანძრო დაცვა და ამ სიის

დამტკიცება მთავრობის დადგენილებით.

საქართველოს სახელმწიფო აღმასრულებელი დაწესებულებები,

რომლებიც შესაბამის სფეროში პასუხისმგებელნი არიან

სახანძრო უსაფრთხოებაზე თავიანთი კომპეტენციის

ფარგლებში:

მათდამი დაქვემდებარებულ ორგანიზაციებში და

შესაბამის ტერიტორიებზე სახანძრო უსაფრთხოების

მოთხოვნების დაცვის უზრუნველყოფა,

შეიქმნას სათანადო პირობები, მოქალაქეთა

ჩართულობისათვის ხანძარსაწინააღმდეგო საქმიანობის

პროფილაქტიკასა და ხანძართან ბრძოლის მიზნით;

ორგანიზება გაუკეთდეს სახანძრო უსაფრთხოების

კამპანიას და მოქალაქეებს გაეცნოს სახანძრო

უსაფრთხოების წესები;

გაატაროს პროფილაქტიკური ღონისძიებები ტყის

33

ხანძრისგან დაცვის მიზნით;

საგანგებო სიტუაციების დროს უზრუნველყოს სახანძრო

და საგანგებო სამაშველო სამუშაოები.

საქართველოს აღმასრულებელი ხელისუფლების სააგენტოების

უფლებამოსილი ოფიციალური პირები უზრუნველყოფენ

მეთოდოლოგიურ მითითებებს საგანგებო სიტუაციებში მოქმედი

იურიდიული პირებისათვის თავიანთი თანამშრომლების დაცვის

მიზნით და საწარმოს უსაფრთხო ფუნქციონირების

უზრუნველსაყოფად.

აღმასრულებელი ხელისუფლების დაწესებულებების

ხელმძღვანელები, საქართველოს კანონმდებლობით

პასუხისმგებლები არიან უზუნველყონ მათ დაქვემდებარბაში

მყოფი თანამშრომლების მიერ სამოქალაქო უსაფრთხოების

სფოროში საქართველოს კანონმდებლობით განსაზღვრული

ფუნქციების შესრულება.

საქართველოს აღმასრულებელი ხელისუფლების

დაწესებულებები საქართველოს კანონმდებლობის შესაბამისად

სხვადასხვა სახის საქმიანობასთან ერთად აგროვებენ, ამუშავებენ

და აწოდებენ/აზიარებენ საზოგადოებრივი უსაფრთხოების

სფეროში შეგროვილ ინფორმაციას.

აღმასრულებელი ხელისუფლების შესაბამისი სამსახურები,

კონტროლს უწევენ სახანძრო უსაფრთხოებას, საგანგებო

სიტუაციების პრვენციას და საგანგებო სიტუაციებში

საქართველოს კანონის შესაბამისად მოქმედებას - ტყეებში, სამთო

და მიწისქვეშა ტერიტორიებზე, სამრეწველო მიზნებისათვის

ასაფეთქებელი ნივთიერებების წარმოების, მათი

ტრანსპორტირების, შენახვის, გამოყენების, დამუშავების და

ნარჩენების გატანის, ასევე საჰაერო, საზღვაო და სარკინიგზო

სატრანსპორტო საშუალებების, მცურავი საზღვაო საშუალებების

და ნაგებობების გამოყენების შესახებ.

34

უფლებამოსილი საა, სააგენტოები, რომლებიც ადგილებზე ხელმძღვანელობენ

სახელმწიფო სახანძრო და სამოქალაქო უსაფრთხოებას,

ეროვნულ სახანძრო სამსახურებთან ერთად, მოქმედებენ

საქართველოს თავდაცვის სამინისტროს ზედამხედველობით,

საქართველოს თავდაცვის სამინისტროს და შინაგან საქმეთა

სამინისტროს ერთთობლივი ბრძანების საფუძველზე.

ხელმისაწვდომი ადამიანური და მატერიალური რესურსები

35

(დიაგრამა : ორგანიზაციები, რომლებიც საქართველოში კატასტროფების დროს

მონაწილეობენ სამაშველო ოპერაციებში და მათი იერარქია; ქვეყანაში საერთაშორისო

მასშტაბის საგანგებო სიტუაციების დროს საერთაშორისო დახმარების მოთხოვნის

ფორმა.)

ადრეული

გაფრთხილება

და

კომუნიკაცია

საქართველოში არსებოს შემდეგი განსაზღვრება: "საგანგებო სიტუაციებში

ფართო საზოგადოებისათვის შეტყობინება / წინასწარი გაფრთხილება -

სახელმწიფო და ადგილობრივი ხელისუფლების წარმომადგენლების მიერ,

ორგანიზაციებისა და მოქალაქეებისათვის, საგანგებო სიტუაციებზე

36

რეაგირების მართვის ორგანოების მიერ ხდება შეტყობინებების და მყისიერი

ინფორმაციების მიწოდება, საგანგებო სიტუაციების საფრთხეებზე და / ან

მათი განვითარების შესახებ "

ქვეყანას აქვს ადრეული შეტყობინების ცენტრალიზებული სისტემა, იმ

გარემოებების გათვალისწინებით, რომ არსებობს წინასწარ განსაზღვრული

საფრთხის ან რისკის მონიტორინგის სამსახურები/ორგანოები, რომლებიც

დროულად ახდენენ გადაუდებელი/გამაფრთხილებელი ინფორმაციის

გავრცელებას/გაზიარებას სამინისტროების, გუბერნატორის

სამსახურების/ოფისებისათვის და მუნიციპალური სამსახურებისათვის, ასე

რომ ზემოდ აღნიშნულის გაითვალისწინებით, ინფორმაციის ასეთი

ადრეული გაფრთხილების გავრცელების ცენტრალიზებული სისტემა

ნორმალურად მუშაობს, მაგრამ ამავე დროს ქვეყნა განიცდის ტექნიკური

პარამეტრების ნაკლებობას და ამ კუთხით უფრო მეტად სჭირდება

შემდგომი გაუმჯობესება.

37

2.6.ოპერატიული ინფორმაცია

გადაუდებელი

დახმარების


ერთიანი ნომერი

(პოლიცია,

სასწრაფო

დახმარება,

სახანძრო და ა.შ.)

112

2.7 ხელშეკრულებები

ორმხრივი /

მრავალმხრი

ი

შეთანხმებები

შეთანხმება აზერბაიჯანის რესპუბლიკის მთავრობასა და საქართველოს

მთავრობას შორის ბუნებრივი და ტექნოგენური კატასტროფებით

გამოწვეული შედეგების თავიდან აცილების, შემსუბუქების და

ლიკვიდაციის სფეროში თანამშრომლობის შესახებ (1997 წლის 17

სექტემბერი);

შეთანხმება სომხეთის რესპუბლიკის მთავრობასა და საქართველოს

მთავრობას შორის ბუნებრივი და ტექნოგენური კატასტროფებით

გამოწვეული შედეგების თავიდან აცილების, შემსუბუქების და

ლიკვიდაციის სფეროში თანამშრომლობის შესახებ. (3 მაისი, 1997)

შეთანხმება ყაზახეთის რესპუბლიკის მთავრობასა და საქართველოს

მთავრობას შორის საგანგებო სიტუაციების მართვის სფეროში

თანამშრომლობის შესახებ (18 იანვარი 2002)

შეთანხმება უკრაინის რესპუბლიკის მთავრობასა და საქართველოს მთავრობას

შორის საგანგებო სიტუაციების მართვის სფეროში თანამშრომლობის შესახებ

(17 აგვისტო, 1999)

მთავრობათაშორისი შეთანხმება, საგანგებო სიტუაციებისის მართვის სფეროში

თანამშრომლობის შესახებ იმ ქვეყნებს შორის რომელებიც "შავი ზღვის

ეკონომიკური თანამშრომლობის" (BSEC) წევრები არიან (ხელმოწერილია 1998

წლის 15 აპრილს, ძალაშია 2004 წლის 29 სექტემბერიდან)

შეთანხმება შავი ზღვის ქვეყნების თანამშრომლობის შესახებ ზღვაზე საძიებო

და სამაშველო საქმიანობაში (რატიფიცირებულია საქართველოს პარლამენტის

მიერ 2009 წ)

სუამ-ის ქვეყნების მთავრობათაშორისი შეთანხმება საგანგებო სიტუაციების

მართვის სფეროში თანამშრომლობის შესახებ (ხელმოწერილია 2003 წლის 3

ივლისს და რატიფიცირებულია საქართველოს პარლამენტის მიერ (2004 წლის

26 ოქტომბერს)

შეთანხმება ლიტვის რესპუბლიკის მთავრობასა და საქართველოს მთავრობას

შორის ბუნებრივი და ტექნოგენური კატასტროფებით გამოწვეული შედეგების

თავიდან აცილების, შემსუბუქების და ლიკვიდაციის სფეროში

39

თანამშრომლობის შესახებ. (26 სექტემბერი 2013)

შეთანხმება რუსეთის ფედერაციის მთავრობასა და საქართველოს მთავრობას



თანამშრომლობის შესახებ. (3 თებერვალი 1994)

შეთანხმება იორდანიის ჰაშიმიტური სამეფოს მთავრობასა და საქართველოს

მთავრობას შორის ბუნებრივი და ტექნოგენური კატასტროფებით გამოწვეული

შედეგების თავიდან აცილების, შემსუბუქების და ლიკვიდაციის სფეროში

თანამშრომლობის შესახებ. (2011 წლის 15 დეკემბერი)

შეთანხმება ბელარუსის რესპუბლიკის მთავრობასა და საქართველოს მთავრობას



თანამშრომლობის შესახებ. (11 მარტი 2014)

ურთიერთგაგების მემორანდუმი საქართველოს შინაგან საქმეთა

სამინისტროსა და ისრაელის სახელმწიფო დაცვის სამინისტროს შორის

ორმხრივი თანამშრომლობის შესახებ საგანგებო სიტუაციების მართვისა

და სამოქალაქო დაცვის სფეროში (ხელმოწერილია2013 წლის 8 მაისს)

P.S. შინაგან საქმეთა სამინისტროს საგანგებო სიტუაციების მართვის

სააგენტო ასევე ძალიან მჭიდროდ თანამშრომლობს და რამდენიმე

მემორანდუმი აქვს გაფორმებული სხვადასხვა სამსახურებთან, როგორც

ქვეყნის შიგნით, ასევე სხვადასხვა არასამთავრობო და საერთაშორისო

ორგანიზაციებთან, სამოქალაქო დაცვის / საგანგებო სიტუაციების

მართვის სფეროში.

40

2.8 საერთაშორისო დახმარება

როგორ მივიღოთ და გავუწიოთ საერთაშორისო დახმარება

ქვეყანაში

სახმელეთო

გზით

საერთაშორის

ო დახმარების

მიღება

ავტოსატრანსპორტო გზა / საერთაშორისო გუნდები:

სპეციალიზებული სასაზღვრო-გამშვები პუნქტების დასახელება

ტრანსპორტის შემოსასვლელად.

1) ყაზბეგის გამშვები პუნქტი- მდებარეობს საქართველოს ჩრდილო-

აღმოსავლეთში

2) წითელი ხიდი -მდებარეობს საქართველოს სამხრეთ-აღმოსავლეთში;

3) სადახლო - მდებარეობს საქართველოს სამხრეთ-აღმოსავლეთში;

4) ნინოწმინდის გამშვები პუნქტი - მდებარეობს საქართველოს სამხრეთ-

ცენტრალურ ნაწილში;

5) ვალეს გამშვები პუნქტი - მდებარეობს საქართველოს სამხრეთ-

ცენტრალურ ნაწილში;

6) სარფის გამშვები პუნქტი -მდებარეობს საქართველოს სამხრეთ-

დასავლეთ ნაწილში.

ცხოველთა ჯანმრთელობასთან დაკავშირებული შეზღუდვები (მაგ.

სამაშველო ძაღლები): როგორც წესი, სამაშველო ძაღლებს უნდა

ჰქონდეთ საერთაშორისო პასპორტები და ვაქცინაციის დოკუმენტები,

სასაზღვრო-გამშვები პუნქტის ვეტერინარულ განყოფილებაში

წარსადგენად.

დამხმარე პერსონალის უზრუნველყოფა ვიზებით საზღვრის

გადაკვეთის წერტილში: საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტრო

უზრუნველყოფს ვიზების გაცემას საზღვარზე, რაიმე პრობლემის

შემთხვევაში, საქართველოს საგარეო საქმეთა სამინისტრო შეიძლება

ჩაერთოს ვიზების მიღების პროცესში.

მოძრაობა

ტერიტორიაზ

ე

დღისით მოძრაობის შეზღუდვები: N / A

ღამით მოძრაობის შეზღუდვა: N / A

გამოსასვლელ დღეებში მართვის აკრძალვა: გამოსასვლელ დღეებში

მართვის სპეციალური აკრძალვა არ არის

სეზონური მართვის აკრძალვა: N / A - შენიშვნა: ზამთრში მოძრაობის

41

რამდენიმე შეზღუდვა არსებობს, განსაკუთრებით იმ გზაზე რომელიც

საქართველოს რუსეთის ფედერაციასთან აკავშირებს

საგზაო / საავტომობილო გადასახადები: საავტომობილო გზებით

სარგებლობის გადასახადი არ არის.

შეზღუდვები, ტრანსპორტის მართვის დროს ალკოჰოლის

მოხმარებასთან დაკავშირებით: ზოგადად ერთი მლგ ალკოჰოლის

მიღებაც კი არ არის დაშვებული ტრანსპორტის მართავის დროს.

კოლონის გაცილება: საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტრო

უზრუნველყოფს საერთაშორისო სამაშველო ჯგუფის და

ჰუმანიტარული საქონლის საზღვრიდან დანიშნულების

ადგილამდე გაცილებას.

საგზაო-

სატრანსპორტ

ო

ოპერაციების

ხელშეწყობა

სამოქალაქო დაცვის საკონტაქტო პუნქტი: საქართველოს შინაგან საქმეთა

სამინისტროს საგანგებო სიტუაციების მართვის სააგენტო 0114, თბილისი გ.

გულუას ქუჩა №10

კომპეტენტური ორგანო სამოქალაქო დაცვის კოლონის ესკორტის

მოთხოვნასთან დაკავშირებით: საქართველოს შინაგან საქმეთა

სამინისტრო.

კომპეტენტური ორგანო, რომელსაც უნდა ეთხოვოს გამონაკლისების

დაშვება გადაუდებელი სამაშველო ოპერაციების ჩატარების მიზნით:

საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს საგანგებო სიტუაციების

მართვის სააგენტო, მაგრამ საერთაშორისო დახმარების შემთხვევაში,

საჭიროა პოლიტიკური გადაწყვეტილება

42


ე შესვლა

საჰაერო გზით

საერთაშორისო აეროპორტი (მაგ. ხელმისაწვდომობა / საოპერაციო

პროგრამა, ტევადობა / დასაფრენ-ასაფრენი ზოლის სიგრძე, პარკირების

და მომსახურების გადასახადები, საწვავის შევსების რესურსების

შესაძლებლობა: თბილისის საერთაშორისო აეროპორტი

ცხოველთა ჯანმრთელობასთან დაკავშირებული შეზღუდვები (მაგ.

სამაშველო ძაღლები): სამაშველო ძაღლებს უნდა ჰქონდეთ საერთაშორისო

პასპორტები და ვაქცინაციის დოკუმენტები, რომ წარადგინონ სასაზღვრო-

გამშვები პუნქტის ვეტერინარულ განყოფილებაში

მაშველებისათვის ვიზების გაცემა აეროპორტში: საქართველოს

შინაგან საქმეთა სამინისტრო აეროპორტში უზრუნველყოს ვიზების

გაცემას

საბაჟო

პროცედურებ

ის

ხელშეწყობა

სამაშველო საქონელისა და მოწყობილობების გათავისუფლება ყველა სახის

საბაჟო გადასახადებისაგან, ტარიფების ან რომელიმე სამთავრობო

მოსაკრებელისაგან: საქართველოსა და ნატოს შორის გაფორმებული

ურთიერთგაგების მემორანდუმის საფუძველზე სამაშველო ნივთებსა და

აღჭურვილობაზე არ ვრცელდება საბაჟო გადასახადი.

საბაჟოს მუშაობა არასამუშაო საათებში: მშვიდობიან დროსაც და საგანგებო

მდგომარეობაშიც საბაჟო მუშაობს ყოველ დღე 24 საათის განმავლობაში 24/7

ნორმატიული აქტები და სხვა სახის კონკრეტული საკითხები, სამაშველო პერსონალთან

დაკავშირებით

შესაბამისი

პროფესიული

კვალიფიკაციი

ს მიხედვით

სამაშველო

პერსონალის

(სამედიცინო

პერსონალი,

მაშველები,

ინჟინრები და

ა.შ.)

დიახ - დიდი მასშტაბის კატასტროფის დროს, ქვეყნაში საერთაშორისო

სამაშველო გუნდის ჩამოსვლის შემთხვევაში, საქართველო ოფიციალურად

აღიარებს მაშველების შესაბამის, პროფესიულ კვალიფიკაციას (სამედიცინო

პერსონალი, მაშველები, ინჟინრები და ა.შ.)

43



ს აღიარება

საერთაშორის

ო დახმარების

ოპერაციების

დროს

ყველა საჭირო

სერტიფიკატი

ს და


ს აღიარება

საჭირო

სამუშაოების

ჩასატარებლა

დ, როგორიცაა


მოწმობა

დახმარების

გამომგზავნი

ქვეყნის

სამაშველო

პერსონალის

ხრიდან

უნებლიედ

გამოწვეული

ფიზიკური

დაზიანების,

ჯანმრთელობა

დიახ - აღიარებს უცხო ქვეყნების შესაბამის / ასეთ დოკუმენტაციას.

იმ შემთხვევაში, თუ ეროვნული მნიშვნელობის საგანგებო სიტუაციების

დროს, საქართველომ მოითხოვა საერთაშორისო დახმარება და დახმარების

ჯგუფები (სამედიცინო, საძიებო და სამაშველო და ა.შ.) შესაბამისი

საქმიანობის ჩასატარებლად ჩამოდიან - ნებისმიერი შეცდომა, რომელმაც

შეიძლება გამოიწვიოს დაზარალებულის გარდაცვალება მისი გადარჩენის

მცდელობის დროს, ან თუნდაც იმიტომ, რომ სამაშველო სამუშაოების

დროს დაშვებული შეცდომის გამო დაზიანებული შენობა დაინგრა, მისი

ასეთი ქმედება არ გასამართლდება საქართველოს კანონმდებლობით, ასე

რომ არავითარი პასუხისმგებლობა არ ეკისრებათ ფიზიკურ დაზიანებაზე,

ჯანმრთელობის გაუარესების ან ნებისმიერი ადამიანის სიკვდილის /

ქონების დაზიანების გამო. მაგრამ სისხლის სამართლის დანაშაულის

შემთხვევაში ყველასათვის ერთნაირად იმუშავებს ჩვეულებრივი კანონი.

44

ზე

ზემოქმედების

ან ადამიანის

გარდაცვალებ

ის/თქვენს


ე არესბული

საკუთრების

დაზიანების

შემთხვევაში

პასუხისმგებლ

ობა ეკისრება:

რეგულაციები და სხვა კონკრეტული საკითხები მასპინძელი ქვეყნის მხარდაჭერის შემთხვევაში

ეროვნულ

კანონმდებლობ

აში შესაბამისი

კონცეფციის

განხორციელება

საქართველოს კანონმდელობით ჯერ კიდევ არ ხორციელდება დახმარების

მიმღები ქვეყნის მხარდაჭერის ევროკავშირის კონცეფცია, მაგრამ ვპიქრობთ, რომ

სავარაუდოდ, დახმარების მასპინძელი ქვეყნის მხარდაჭერის (მქმ) კონცეფცია

2014 წლის ბოლომდე ამოქმედდება.

საკანონმდებლო საფუძველი: საქართველოს კანონი სამოქალაქო უსაფრთხოების

შესახებ ითვალისწინებს აუცილებელ/გადაუდებელ მოთხოვნას ან

ვალდებულებას 2014 წლის ფარგლებში მოამზადოს, "ნორმატიული აქტი",

რომელსაც დაამტკიცებს მთავრობა და სადაც მკაფიოდ იქნება გაწერილი

მასპინძელი ქვეყნის მხარდაჭერის კონცეფცია - პროცედურები დეტალურად.

საერთაშორისო დახმარების პერსონალისათვის საჭიროა შემდეგი:

საზღვარზე

შემოსვლა

ამარტივებს თუ არა ქვეყანა ვიზების მიღების პროცედურას? დროებით

აუქმებს თუ არა გზებით სარგებლობის გადასახადს ? უზრუნველყოფს

ექსკორტს, უსაფრთხოებას, გზების გაწმენდას და ა.შ.)?

პასუხი: დიახ

გთხოვთ მოგვაწოდოთ პროცედურის მოკლე აღწერა: "საქართველოს

სასიცოცხლო სამოქალაქო საზღვრის ტრანსპორტის" ურთიერთ

თანამშრომლობის მემორანდუმის საფუძველზე ყველა სახის

45

ჰუმანიტარული საქონლი თავისუფლდება საბაჟო გადასახადებისაგან.

კომუნიკაცია ( საერთაშორისო სამაშველო ჯგუფებს დროულად გამოუყოფენ საჭირო

სიხშირეებს, დიაპაზონს და სატელიტურ კავშირს)

პასუხი: დიახ. ქვეყნა დროულად უზრუნველყოფს სიხშირეების და

ფართო სპექტრის მაუწყებლობის და თანამგზავრის გამოყენებას.

მართვა და

კონტროლი

(საერთაშორისო ჯგუფებთან თანამშრომლობისათვის თუ არიან

მიმაგრებული მეკავშირე ოფიცრები)


კოორდინაცია (არსებობს თუ არა პროცედურები სამაშველო ოპერაციებში სხვა

შესაბამისი სამინისტროების ჩართვის შესახებ, როგორიცაა

ტელეკომუნიკაციის, ტრანსპორტის, ჯანდაცვის, პოლიციის და ა.შ.)


უსაფრთხოება (არსებობს თუ არა სამაშველო პერსონალის, მათი ადგილსამყოფელის,

ნივთების და აღჭურვილობის უსაფრთხოების უზრუნველსაყოფად

შესაბამისი პროცედურები)


ენა (სამaშველო საერთაშორისო პერსონალის თარჯიმნებით უზრუნველყოფა)

პასუხი: კანონმდებლობით ჯერ კიდევ არ არსებობს რაიმე კონკრეტული

ინფორმაცია საერთაშორისო ჯგუფებისათვის თარჯიმნებთან

დაკავშირებით - მაგრამ, ზოგადად ეს დამოკიდებულია ჯგუფის

რაოდენობაზე.

გთხოვთ მოგვაწოდოთ პროცედურის მოკლე აღწერა: თარჯიმნები

უთარგმნიან საერთაშორისო გუნდს და ყველას ვისაც სჭირდება თარგმნა:

LEMA, OSOCC, საერთაშორისო სამაშველო გუნდები.

2.9 შესაბამისი კონტაქტების სია (2015 წლის ივლისის მდგომარეობით)


დაცვის

ორგანო:

საქართველოს

საფოსტო მისამართი: 0114; თბილისი; საქართველო

ტელეფონის ნომერი: (+995 32) 2 41 17 24

ფაქსის ნომერი : (+995 32) 2 75 21 61

E-mail მისამართი : [email protected]

46

შინაგან

საქმეთა

სამინისტროს




სააგენტო

საკონტაქტო პირი: ვიად ქაწაშვილი - სააგენტოს დირექტ რი

გადაუდებელი/

ოპერაციები


თანამშრომლო

ბა

საფოსტო მისამართი: 0114, თბილისი, საქართველო

ტელ. მორიგე ოფიცრების, რომლებიც მუშაობენ 24/7: (+995) 32

2 74 62 20; (+995) 32 2 41 18 61; (+995) 577 556201

ფაქსის ნომერი : (+995 32) 2 75 21 61; (+995) 32 2 75 20 85

E-mail მისამართი : [email protected]


ტელეფონის ნომერი: (+995) 32 2 41 18 06

ტელ: +995 577 108 510

ფაქსის ნომერი : (+995 32) 2 75 21 61

საოფისე E-mail: [email protected]

პირადი: [email protected]

საკონტაქტო პირი: ბ-ნი შალვა ახვლედიანი- საქართველოს

შ.ს.ს-ს სამოქალაქო დაცვის დეპარტამენტის, ჰუმანიტარული

დახმარების და სამოქალაქო-სამხედრო თანამშრომლობის

განყოფილების უფროსის მოადგილე,


დახმარება


ტელეფონის ნომერი: (+995) 32 2 41 18 06

mailto:[email protected]

47

ტელ: +995 577 108 510

ფაქსის ნომერი: (+995 32) 2 75 21 61

E-mail მისამართი: [email protected]

Personal: [email protected]

საკონტაქტო პირი: შალვა ახვლედიანი - საქართველოს შინაგან

საქმეთა სამინისტროს სამოქალაქო დაცვის სამმართველოს

ჰუმანიტარულ საქმეთა და სამხედრო-სამოქალაქო

თანამშრომლობის ერთეულის უფროსის მოადგილე

სასარგებლო ვებ.გვერდები საქართველოს შესახებ

1) http://www.supremecourt.ge/

2) http://government.gov.ge/index.php?lang_id=ENG

3) http://www.parliament.ge/ge/

4) https://www.pr sident.gov.ge/

რესპონდენტი: PPRD აღმოსავლეთის ეროვნული კოორდინატორი საქართველოში

ბატონი ოთარ კერესელიძე, საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს

საგანგებო სიტუაციების მართვის სააგენტოს განყოფილების უფროსი,

+995322413806

+995577920497 [email protected]

mailto:[email protected]

48

მთავარი ექსპერტები

PPRD აღმოსავლეთი 2-ის

ექსპერტი

დავით მიოზო

ქვეყანის თემატური

კოორდინატორი

N/A

დამტკიცდა ქვე ნის მრჩეველთა ჯგუფი

3.1 სამართლებრივი ბაზა


რეკომენდა იები

მიღებული ზომები

საქართველომ უფრო

აქტიურად უნდა

იმოქმედოს

ევროკავშირის

სამართლებრივ

სისტემასთან საკუთარი

კანონმდებლობის და

PPRD აღმოსავლეთი-ს

პროგრამის ფარგლებში

შემუშავებული

ნორმატიული აქტების

ჰარმონიზაციის

მიმართულებით

ბოლო წლების განმავლობაში საქართველო მუშაობს PPRD

აღმოსავლეთის პროგრამის რეკომენდაციების

განსახორციელებლად, რაც ითვალისწინებს თანამეგობრობის

კანონმდებლობასთან დაახლოებას.

ამას ხელი შეუწყო ევროკავშირთან ურთიერთობამ (ტვინინგის

და PPRD აღმოსავლეთის პროგრამები), რომელიც 2014 წლის

ივნისში საქართველო-ევროკავშირის ასოცირების შესახებ

შეთანხმების ხელმოწერით დასრულდა. ამ შეთანხმების

ძირითადი 28 საკითხიდან ერთ-ერთი სამოქალაქო დაცვაა

(ხელშეკრულების 22 თავი.) აქედან გამომდინარე,

საქართველოს ინსტიტუტები იზიარებენ ევროპული

ეროვნული სამოქალაქო დაცვის სააგენტოების საუკეთესო

პრაქტიკას და მითითებებს კატასტროფების პრევენციის,

მზადყოფნისა და რეაგირების სფეროში.

3. PPRD აღმოსავლეთის პროგრამის 1 ფაზის განხორციელების შედეგად მიღებული

რეკომენდაციების დანერგვაში მიღწეული პროგრესი

49

ასეთმა ძლიერმა თანამშრომლობამ ხელი შეუწყო

საქართველოში სამოქალაქო დაცვის სისტემის გადახედვის

პროცესს.

გარდა ამისა, უნდა აღინიშნოს, რომ საქართველოს გარემოსა და

ბუნებრივი რესურსების დაცვის სამინისტრომ,

კატასტროფების რისკის შემცირების ოფისების მეშვეობით,

გამართა კონსულტაციები ევროკავშირის წევრი ქვეყნების

ექსპერტებთან, ქართულ კანონმდებლობაში არსებული

ხარვეზების შესაფასებლად და ევროპულ კანონმდებლობასთან

დაახლოების მიზნით, რის შედეგად შედგა ეკწდ-თან

ჰარმონიზაციის დეტალური გეგმა (დეტალური გეგმა).

ბოლოდროინდელი

ცვლილებების

შესაბამისად სისტემის

ინსტიტუციური

ფუნქციონირებისათვის

უფრო მეტი განმარტებაა

საჭირო სდ სისტემის

ფარგლებში, სხვადასხვა

დაინტერესებულ

მხარეებს შორის

მართვისა და

კონტროლის

სტრუქტურის შესახებ

2014 წლის 29 მაისის სამოქალაქო უსაფრთხოების შესახებ

კანონის (# 2467-IIc) მიღების შედეგად ყოფილი საგანგებო

სიტუაციების მართვის დეპარტამენტი (შინაგან საქმეთა

სამინისტროს დაქვემდებარებაში მყოფი) უფრო

დამოუკიდებელი და მოქნილი სააგენტო გახდა (საგანგებო

სიტუაციების მართვის სააგენტო). ამან საშუალება მისცა

სააგენტოს, ეროვნული საგანგებო გეგმის მიხედვით, რომელიც

დამტკიცდა 2008 წლის 26 აგვისტოს, პრეზიდენტის # 415

ბრძანებულების საფუძველზე, დაენერგა მართვისა და

კონტროლის უკეთესი სისტემა; ამჟამად მიმდინარეობს მისი

განახლება სენდაის კატასტროფების რისკის შემცირების ჩარჩო

პროგრამის მიხედვით.


მხარეებს შორის

კომუნიკაციის

გაძლიერება

კატასტროფების

მართვასა და

კატასტროფების რისკის

როგორც ზემოთ აღინიშნა, სამოქალაქო დაცვის სისტემის

რესტრუქტურიზაციამ გააუმჯობესა კომუნიკაცია

დაინტერესებულ მხარეებს შორის. შესაბამის დაინტერესებულ

მხარეთა შორის ვრცელდება ბიულეტენები და ზოგადად

ძლიერდება ადრეული გაფრთხილების სისტემა (იხ.

ინსტიტუციური რეკომენდაციები # 6).

ბოლო წლების განმავლობაში DIPECHO-მ დიდი ძალისხმევა

50

შემცირების სფე ოში მიმართა იმას, რომ კატასტროფების რისკის შემცირება და

კატასტროფების მართვა ოფიციალური სასკოლო სასწავლო

გეგმის განუყოფელი ნაწილი გამხდარიყო, რის შედეგადაც ეს

კონცეფცია ქართულ საზოგადოებაში უფრო ფართოდ

გავცელდებოდა. ამ კუთხით, საქართველოს განათლების

სამინისტრომ ბრწყინვალე თანამშრომლობა უზრუნველყო.

თუმცა, უნდა აღინიშნოს, რომ კომუნიკაციის ნაკადი, რომელიც

მიზნად ისახავს ოპერატიული ინფორმაციის გავრცელებას და

საგანგებო პროცედურების გააქტიურებას (განსაკუთრებით

ცენტრიდან პერიფერიის მიმართულებით) გაძლიერებას

საჭიროებს. ამის ნათელი დასტური იყო ის საინტერესო

დისკუსიები, რომელიც სხვადასხვა დაინტერესებული

მხარეების შორის 2015 წლის ივნისში თბილისში მომხდარი

წყალდიდობის შემდეგ დაიწყო.

ადრეული

გაფრთხილების და

პრევენციის სტრატეგია

დაინერგება ეროვნული

რეაგირების გეგმის

ყველა დონეზე.

სამოქალაქო უსაფრთხოების ახალი ეროვნული გეგმა

დამტკიცებულია 2015 წლის 24 სექტემბერს (# 508

რეზოლუცია). რეზოლუციამ თავი მოუყარა საქართველოში

განხორციელებულ ყველა საკანონმდებლო და ინსტიტუციურ

ცვლილებას და ჩამოაყალიბა საგანგებო სიტუაციების მართვის

ერთიანი სისტემა, რომელიც არეგულირებს სამოქალაქო

უსაფრთხოებაში ჩართული მხარეების საქმიანობას

(სამოქალაქო დაცვის ჩათვლით). ახლად დამტკიცებულ

გეგმაში აღწერილია ძირითადი და დამხმარე ძალების

ვალდებულებები და მოვალეობები და მოყვანილია 1 საგანგებო

სიტუაციების პრევენციის, მზაობისა და რეაგირების

გენერალური ჩარჩო.

სამოქალაქო დაცვაზე

პასუხისმგებელ

იხილეთ ზემოდ აღნიშნულ ქმედებებთან დაკავშირებული

სამართლებრივი რეკომენდაციები # 1-4.

1 რეზოლუცია # 508, 2015 წლის 24 სექტემბერი: https://matsne.gov.ge/ka/document/view/2993918

51

ხელისუფლებასა და

მოსახლეობას შორის

საკომუნიკაციო

სტრატეგიების


კერძო სექტორისა და

ადგილობრივი

მუნიციპალიტეტების

მიერ საგანგებო

სიტუაციების მართვის

დაგეგმვის ხელშემწყობი

სტრატეგიების მიღება

საქართველოს სამოქალაქო დაცვის სისტემის ადგილობრივი

საგანგებო გეგმები ჯერ კიდევ სუსტია. გარდა ამისა,

ადგილობრივ დონეზე სამოქალაქო დაცვაზე პასუხისმგებელი

პირების დაბალი კომპეტენცია ხელს არ უწყოს ამ სფეროში

სისტემის ჩამოყალიბებაზე მიმართული პოლიტიკის მიღებას.

მიუხედავად ამისა, არსებობს მთელი რიგი საპილოტე

პროექტები, რომლებიც მიზნად ისახავენ საგანგებო

სიტუაციების მართვის სისტემის გაუმჯობესებას ადგილობრივ

დონეზე. უნდა განხორციელდეს მათი მონიტორინგი და მათი

შედეგების შესწავლა პოტენციური საუკეთესო პრაქტიკის

ეროვნულ დონეზე გავრცობის მიზნით. 2

ექსპერტების და

მოხალისეების შერჩევის,

აყვანის და გამწესების

სტანდარტიზებული

პროცედურების

ჩამოყალიბების მიზნით

მოხალისეობის შესახებ

სტრატეგიის მიღება.

საქართველოში მოხალისეობა გავრცელებულია და საგანგებო

სიტუაციების დროს მოხალისეების დახმარებით საგანგებო

სიტუაციების მართვის სააგენტო აქტიურად სარგებლობს.

სსმს ამზადებს მოხალისეებს და ეხმარება აღჭურვილობით

(სადაც ეს შესაძლებელია). იურიდიულად, მოხალისეობის

კონცეფცია შესულია კანონში სამოქალაქო უსაფრთხოების

შესახებ (2014), თუმცა ის ჯერ კიდევ უნდა დაიხვეწოს და

ზუსტად უნდა განისაზღვროს მოხალისეთა შერჩევა, აყვანა,

ტრეინინგებისა და განაწილების პროცედურები.

2 საინტერესო ინიციატივები: საქართველოს წითელმა ჯვარმა ევროკავშირის ხელშეწყობით განახორციელა პროექტი

„საქართველოსა და სომხეთში ადგილობრივი თემების მედეგობის

გაძლიერება“ http://adore.ifrc.org/Download.aspx?FileId=80015; გარემოსა და ბუნებრივი რესურსების დაცვის

სამინისტრო ამჟამად UNDP-ის ხელშეწყობით რიონის აუზის მდინარეების წყალდიდობებისა და წყალმოვარდნების

მართვის პროექტს ახორციელებს, რაც გულისხმობს წყალდიდობებისა და წყალმოვარდნების მიმართ მედეგობის

გაზრდაზე მიმართული პოლიტიკის ჩამოყალიბებას

http://www.ge.undp.org/content/georgia/en/home/operations/projects/environment_and_energy/floods.html.

http://adore.ifrc.org/Download.aspx?FileId=80015

52

ამჟამად პარლამენტში მიმდინარეობს მოხალისეობის შესახებ

ზოგადი კანონის განხილვა და გადასინჯვა (არა კონკრეტულად

სამოქალაქო დაცვის საქმიანობისათვის)

3.2 ინსტიტუციონალური ჩარჩო

PPRD აღმოსავლეთი 1-ის რეკომენდაციები მიღებული ზომები

იმის გამო, რომ (CP) სამოქალაქო დაცვის

ქმედებები, მრავალსექტორულია

განსაკუთრებით როდესაც საუბარია სრულ

კრშ ციკლზე რაც მოითხოვს რამდენიმე

სამინისტროს და შესაბამისი რესურსების,

ცენტრალური და ადგილობრივი

მმართველობითი ორგანოების, კერძო

კომპანიების და მოხალისე ორგანიზაციების

მონაწილეობას, აუცილებელია

განისაზღვროს საკოორდინაციო ორგანოს

მკაფიო როლი. მიუხედავად იმისა, რომ

სსმდ (EMD) -ს კოორდინაციის დიდი

გამოცდილება აქვს სდ საქმიანობის

დროს, სირთულეებისა და სიძნელეების

გამო, სასურველი იქნება თუ სსმდ (EMD)

უფრო გაძლიერდება, როგორც

საკოორდინაციო ორგანო, სხვადასხვა

პასუხისმგებლობების მონაწილეების

როლის გათვალიწინებით

როგორც ზემოთ აღვნიშნეთ, 2014 წლის 29

მაისს მიღებულმა კანონმა სამოქალაქო

უსაფრთხოების შესახებ, კოორდინირების

ფუნქცია სსმდ (EMD)-ის მიანიჭა (ახლა სსმს

(EMA))

აუცილებელია სსმდ-იs (EMD) უფრო

ინტენსიური და აქტიური ჩაერთვა მთელ

სსმ ციკლში, მათ შორის კატასტროფების

პრევენციისა და შემსუბუქებისათვის,

რადგან სსმდ-ს (EMD) ეკისრება

2014 წლის 29 მაისის კანონი სამოქალაქო

უსაფრთხოების შესახებ ადგენს სსმს-ს

მოვალეობებს პრევენციისა და შემსუბუქების

სფეროში (მუხლი 5), რომელიც ასევე უნდა

53

კოორდინაციის ფუნქცია სამოქალაქო

დაცვის (სდ ) ყველა დონეზე.

განხორციელდეს, მშვიდობიან პერიოდშიც.

სამინისტროებსა და არასამთავრობო

ორგანიზაციებს (კრიზისის მართვის

უწყებათაშორისი ოპერატიული ცენტრი) და

სამეცნიერო ჯგუფს შორის (სსმდ-ს (EMD)

ექსპერტ- მრჩეველთა საბჭო)

კოორდინაციის მექანიზმები არსებობს.

კრიზისის მართვის უწყებათაშორისი

ოპერატიული ცენტრის მანდატი

ძირითადად საგანგებო სიტუაციებზე

რეაგირების ეტაპზეა აქცენტირებული,

მაგრამ მიუხედავად ამისა, ეს ცენტრი თავის

საქმიანობას პრევენციისა და შემცირებასთან

დაკავშირებითაც ანხორციელებს.

მრჩეველთა საბჭო აყალიბებს წინადადებებს

მხოლოდ პრევენციის და სავალალო

შედეგების შემცირების მიზნით. ასეთი

საბჭოს არსებობა და სსმდ-ს (EMD)

გამოცდილება უდიდეს ღირებულებას

წარმოადგენს ეროვნული პლატფორმის

სრულყოფისავის, რაც UNISDR მოთხოვნას

შეესაბამება და ქვეყანაში ასეთი

სტრუქტურის არსებობას ადასტურებს.

კატასტროფების რისკის შემცირების (კრშ)-

ეროვნული პლატფორმა (NP) მინისტრთა

კაბინეტმა უნდა დაამტკიცოს და უფრო

ფართო მასშტაბით უნდა ჩაერთოს კრშ-ს

ძირითად მიმართულებებში, (მაგალითად,

ურბანული დაგეგმარება, რისკის

სსმს-ის მასპინძლობით ექსპერტ-მრჩეველთა

საბჭოომ საწყისი ინსტიტუციური

ვალდებულებები შეასრულა. მიუხედავად

ამისა, საქართველოს კატასტროფების

რისკის შემცირების (DRR) ეროვნული

პლატფორმა ჯერ კიდევ არის აღიარებული

UNISDR-ის მიერ.

54

დაფინანსება და ინვესტიციები, მდგრადი

განვითარება, კლიმატის ცვლილებასთან

ადაპტაცია), რომ ქვეყნაში, ყველა დონეზე

ლობირება გაუწიოს კრშ სტრატეგიას.

ეროვნულმა პლატფორმამ

განსაკუთრებული ყურადღება უნდა

დაუთმოს ისეთი პოლიტიკის შემუშავებას,

რომელიც ყველა არა-ინსტიტუციონალური

და ინსტიტუციონალური დაინტერესებული

მხარეებისათვის მონაცემების

ხელმისაწვდომობას და გაზიარებას

უზრუნველყოფს.

"მიღებული გამოცდილების" კონცეფციის

შემოღება რისკების შემცირებაზე

მიმართულ მიდგომებში და საგანგებო

სიტუაციებზე რეაგირების და

დაზარალებული თემების აღდგენის

პროგრამებში გათვალიწინების გზით

ეროვნული კრშ სტრატეგიის და მისი

სამოქმედო გეგმის გადასინჯვის მთავარი

პრიორიტეტი მდგომარეობს მრავალმხრივი

საფრთხის მომცველი კატასროფის რისკის

შესახებ ინფორმაციის და ცოდნის სისტემის

ჩამოყალიბებაში.

ეს კონკრეტულად "მიღებული

გამოცდილების" საკითხს კი არ ეხება, მაგრამ

საშუალებას იძლევა თვალყური მივადევნოთ

ისტორიულ მოვლენებს და გავიგოთ თუ რა

რისკები ემუქრება ამა თუ იმ ტერიტორიას.

ამავე დროს, ასეთი მონაცემების შეკრების

სისტემა უზრუნველყოფს მასალების

მოწოდებას მრავალმხრივი საშიშროების

რისკის მქონე პროფილებისათვის, რომელიც

წარმოადგენს მზადყოფნის, რეაგირების და

აღდგენის პროგრამების საფუძველს.

ადგილობრივ თემებში ცნობიერების

ამაღლება და მათი გარკვევა იმაში თუ რა

2014 წლის 29 მაისს მიღებულ კანონში

სამოქალაქო უსაფრთხოების შესახებ

55

პასუხისმგებლობა აკისრიათ მათ

პრევენციული ზომების მისაღებად,

პრიორიტეტულია სამოქალაქო დაცვის

სისტემის გამართული

ფუნქციონირებისათვის პრევენციის და

შერბილების ეტაპების ჩათვლით. უფრო

ზოგადად, საზოგადოების ცნობიერების

ამაღლება დაკავშირებულია საკომუნიკაციო

პოლიტიკის სტიმულირებასთან, რომელიც

ასევე უნდა იქნას მიმართული

პრევენციული ღონისძიებებსა და რისკის

ალბათობის შეფასებაზე. მაღალი რისკის

ადგილებში მცხოვრები მოსახლეობისათვის

(დატბორვის ზონებში, მიწისძვრის, მეწყერ

და ზვავსაშიშ ზონებში მცხოვრები)

სპეციალურად უნდა ჩატარდეს

ცნობიერების ამაღლების კამპანიები. ხელი

უნდა შეეწყოს ყველა სახის საკომუნიკაციო

და ცნობიერების ამაღლების საქმიანობის

ეროვნულ კოორდინაციას

მოცემულია ადგილობრივი ორგანოების

პასუხისმგებლობები და საზოგადოების

ცნობიერების ასამაღლების ვალდებულება

(ძირითადად მედია და ინსტიტუციური

არხები). მეორე მხრივ, იგი არ მოიცავს

მოხალისეების მონაწილეობას ცნობიერების

ამაღლების კამპანიებში, რომელთა აქტიური

გამოყენება ძალიან ეფექტური მეთოდია

მოსახლეობის ადგილობრივ დონეზე

ინფორმირებისათვის.

მზადყოფნის ეტაპზე კოორდინაცია

ცენტრალურ და ადგილობრივ დონეებს

შორის სუსტია იმის გამო, რომ მწირია

ადგილობრივი ხელისუფლების

ინფორმირებულობა, ხოლო ცენტრალურ

დონეს შეზღუდული შესაძლებლობები

აქვს, შესაბამისი სტანდარტების მიხედვით

სათანადო გავლენა მოახდინონ

ადგილობრივ დონეზე. ადგილობრივ

დონეზე სათანადო პასუხისმგებლობების

საქართველოს გარემოსა და ბუნებრივი

რესურსების დაცვის სამინისტრო გარემოს

დაცვის ეროვნული სააგენტოს დახმარებით

ამჟამად ანხორციელებს ადრეული

გაფრთხილების სტრატეგიას. პროგნოზები

და ყოველდღიური ბიულეტენები

ეგზავნებათ სამინისტროებს,

მუნიციპალიტეტებს და ასევე ვრცელდება

მასმედიის საშუალებებით. ამას ემატება

ავტომატური მონიტორინგის სისტემა,

56

გადანაწილება სსმდ (EMD) შესაბამისი

ზედამხედველობით მკვეთრად

გააუმჯობესებს მთელ სდ სისტემას. ეს

განსაკუთრებით მნიშვბელოვანია, როდესაც

საქმე ეხება საძიებო და სამაშველო

სამსახურებს და სახანძრო ბრიგადებს.

ამიტომ უნდა შემუშავდეს კონკრეტული

ტრენინგ -პროგრამები კატასტროფების

მენეჯერებისათვის და სხვა შესატყვისი

პირებისათვის ადგილობრივ დონეზე რათა

მათ გააცნობიერონ და გამოიყენონ რისკის

შეფასების მეთოდოლოგია თავიანთ

ყოველდღიურ საქმიანობაში. რაც შეეხება

კონკრეტულ სტრუქტურებს, როგორიცაა

სახანძრო ბრიგადები, აქ უნდა განვიხილოთ

მათი ცენტრალიზების შესაძლებლობა,

მაგალითად, სსმდ (EMD)-ის

კოორდინაციით, რათა ვუზრუნველყოთ

აღჭურვილობის და ტრენინგების

ერთგვაროვნება და აგრეთვე საგანგებო

სიტუაციებზე რეაგირების დროს

კოორდინაციის და ეფექტურობის

გაუმჯობესება.

რომელიც ამჟამად ძლიერდება, გავრცელება

ინსტიტუციონალურ დონეზე, როგორც ჩანს

საკმარისია, მაგრამ ტრეინინგის და

დაგეგმვის ნაკლებობა და ადგილობრივ

დონეზე პასუხისმგებელი პირების უწყვეტი

ცვლილება ადრეული შეტყობინების

გამართულ ფუნქციონირებას უშლის ხელს.

. უფრო მეტიც, სსმს რესტრუქტურიზაციის

შემდეგ მოხდა ძალების ცენტრალიზაცია,

მათ შორის სახანძრო ბრიგადების.

სამოქალაქო უსაფრთხოების შესახებ კანონის

გამოსვლის შემდგომ უკეთესად

გადანაწილდა რესურსები, აღჭურვილობები

და ტრაინინგები/სწავლებები მთელი ქვეყნის

მასშტაბით, რის შედეგად უაღრესად

გაიზარდა მთელი სისტემის ეფექტურობა.

იმისათვის, რომ ინფორმაცია ქვემოდან

ზემოთ წამოვიდეს საჭიროა ადგილობრივი

მოსახლეობის ჩართვა, რათა გაუმჯობესდეს

და გამოყენებულ იყოს ადგილობრივთა

ცოდნა მომხდარი მოვლენების შესახებ.

ამ მხრივ, ადგილობრივ ხელისუფლებას

(მაგ., მუნიციპალურს) სერიოზული

წვლილის შეტანა შეუძლია კატასტროფების

საზოგადოება უფრო ჩართულია ახალ

ერთიან სამოქალაქო დაცვის სისტემაში.

თუმცა, ამ მხრივ, ბევრი რამ არის

გასაკეთებელი, რადგან საქართველოში

მოსახლეობასა და ინსტიტუციებს შორის ამ

კუთხით ურთიერთობა ჯერ კიდევ

პრობლემურია.

მიუხედავად ამისა, სსმს-ს საქართველოში

57

მართვის პროცესში. ეს განსაკუთრებით

მნიშვნელოვანია, რადგან კანონის

მიხედვით ადგილობრივ დონეზე

საგანგებო სიტუაციების მართვის გეგმების

არსებობა სავალდებულო არ არის. ეს

მიიღწევა:

ჩამნაცვლებითი პრინციპის

დანერგვით, როდესაც ეროვნული დონე

(ცენტრალურა) ჩაენაცვლება ადგილობრივ

დონეს, როდესაც ამ უკანასკნელს არ

შეუძლია გაუმკლავდეს კონკრეტულ

სიტუაციას. ასეთი პრინციპი

ფუნდამენტურია ევროკავშირისათვის და,

როგორც ჩანს, უკვე გათვალისწინებულია

საქართველოს სსმ სისტემაშიც.

განახორციელოს ქვემოდან ზემოდ

მიდგომა იმისათვის, რომ დადგინდეს სსმ

სისტემის კრიტიკული მომენტები და მათ

მოერგოს სასწავლო მოდულები.

გაუმჯობესდეს სსმ საქმიანობის

ბიუჯეტი ყველა დონეზე.

განახორციელოს საფუძვლიანი

საგანგებო გეგმები ყველა დონეზე, სსმ

ციკლის ყველა ეტაპის გათვალიწინებით.

განსაკუთრებული ყურადღება მიაქციონ

პრევენციასა და მზადყოფნას ყველა

დაინტერესებული მხარის მონაწილეობით.

არსებულ არასამთავრობო ორგანიზაციებთან

კარგი ურთიერთობა აქვს. მათი დახმარებით

ადგილობრივ დონეზე მიმდინარეობს

საგანგებო სიტუაციებისათვის

კოლეგიალური დაგეგმვის ფორმატის

ხელშეწყობა. სამწუხაროდ შემცირებული

სახსრების გამო შეზღუდულია პროექტის

გავლენა თავად პროექტის განხორციელების

ადგილებში, რაც ქვეყნის მასშტაბით

გაფართოების საშუალებას არ იძლევა.

რაც შეეხება ადრეული გაფრთხილების

სისტემას, უნდა გამოსწორდეს კავშირი

ამ კუთხით გარემოს ეროვნული სააგენტოს

ძალიან მნიშვნელოვანი როლი აკისრია.

58

მონიტორინგის ჩატარებასა და EWS-ს

შორის, სდ-ის ტექნიკური პერსონალის

და რისკის ქვეშ მყოფი მოსახლეობის

ინტერესების გათვალისწინებით.

ამ კონტექსტში, უნდა დაინერგოს

საქართველოს და მეზობელ ქვეყნებს შორის

ინფორმაციის გაცვლის და სტანდარტული

სამოქმედო პროცედურების დანერგვის

სისტემა. ყურადღება უნდა გამახვილდეს

კრშ-ს ყველა დროებით ფაზაზე, მაგრამ

განსაკუთრებული აქცენტით რეალურ

დროსა და რეალურ დროსთან

მიახლოებულ საკითხებზე.

გაიზარდა მონიტორინგული საქმიანობის

რაოდენობა. გეოლოგიურ დეპარტამენტს

ევალება გეოლოგიური საფრთხეების

მონიტორინგი (საქართველოს გარემოსა და

ბუნებრივი რესურსების დაცვის

სამინისტროს ბრძანებულება #27, 2013 წლის

10 მაისი), ხოლო ჰიდროგეოლოგიის

დეპარტამენტს ჰიდრომეტეოროლოგიური

რისკების მონიტორინგის მანდატი აქვს.

საქართველოს გარემოს და ბუნებრივი

რესურსების დაცვის სამინისტროს ევალება

საფრთხეების მონიტორინგის სისტემის

განვითარება და მართვა (კანონი გარემოს

დაცვის შესახებ, 1996 წ, მუხ. 27). ცოტა ხნის

წინ დაინერგა და კარგი შედეგებით გაიარა

ტესტირება სატელეფონო ტექსტური

შეტყობინებების მეშვეობით

გაფრთხილებების გაგზავნის სისტემამ.

უფრო მეტიც, ეროვნული კრიზისის მართვის

ცენტრი ამჟამად აყალიბებს

ცენტრალიზებული მონიტორინგის ცენტრს

(აშენდა ევროპის საუკეთესო მოდელის

მიხედვით), სადაც მოხდება ყველა

ინფორმაციის გადაცემა, სწრაფი რეაგირების

და მონაცემების გავრცელების სწრაფად

გავრცელების მიზნით.

რაც შეეხება ტრანს-სასაზღვრო

ურთიერთობებს აქ აღსანიშნავია ორი

დადებითი პრაქტიკა:

2013 წლის 1 აგვისტოს საქართველომ

და აზერბაიჯანმა ხელი მოაწერეს

59

შეთანხმებას საგანგებო რეაგირების

შესახებ. ეს არის ორმხრივი

ურთიერთობების ჩარჩო- შეთანხმება

პრევენციის, მზადყოფნისა და

რეაგირების სფეროებში.

დედამიწის მეცნიერების ინსტიტუტი

და ილიას უნივერსიტეტის

გეოფიზიკის ინსტიტუტი

უზრუნველყოფენ ძალიან ღირებულ

მონიტორინგის სისტემას, რომლიც

ინფორმაციას აწვდის რეალურ დროში

ყველა დაინტერესებულ მხარეს

(თუმცა, არც კანონი და არც

მთავრობის დადგენილება არ

არეგულირებს მათ როლს სდ

სისტემის ფარგლებში). უფრო მეტიც,

ჩამოყალიბდა ძალიან კარგი

კავშირები თავიანთ კოლეგებთან

მეზობელ ქვეყნებში.

3.3 და ს კ ვ ნ ა

PPRD აღმოსავლეთის ფაზა 1 და ტვინინგის პროგრამებმა დახმარება გაუწიეს საქართველოს უფრო

ორგანიზებულ და სტრუქტურირებულ სამოქალაქო დაცვის სისტემაზე გადასვლის პროცესში.

მნიშვნელოვანია ის ფაქტი, რომ საქართველოს მთავრობამ მიიღო გადაწყვეტილება, ევროკავშირის

საუკეთესო პრაქტიკის გამოყენებით გაეაქტიურებინა ინსტიტუციური არხები, რამაც ხელი

შეუწყო თანამშრომლობის ჩარჩოს შექმნას, რომლის ფარგლებშიც შესაძლებელია შესაფერისი

60

ჩარევის განხორციელება.

მიმდინარე ინსტიტუციური და სამართლებრივი რეფორმების დასრულებისათვის საჭიროა დრო,

ხოლო მათი შედეგები მოკლე/საშუალოვადიან პერსპექტივაში გამოჩნდენა. ამ თვალსაზრისით,

მომდევნო წლების განმავლობაში სათანადო ყურადღება უნდა დაეთმოს შემდეგი ძირითადი

საკითხების გაძლიერებას:

სამოქალაქო დაცვის სისტემაში მიმდინარე რეფორმების მონიტორინგი;

გაძლიერდეს კომუნიკაციის ნაკადი სამოქალაქო დაცვის / კატასტროფების რისკის მართვით

დაინტერესებულ მხარეებს შორის, ცენტრალიზებული მონიტორინგის სისტემის საბოლოო

შექმნით;

ადგილობრივ დონეზე მოსახლეობის თანამონაწილეობით საგანგებო გეგმების მომზადების

ხელშეწყობა;

ხელი შეუწყოს ეროვნული სამოქალაქო დაცვის მოხალისეთა სისტემის

ინსტიტუციონალიზაციას, სათანადო სამართლებრივი ჩარჩოს შექმნის და სტანდარტული

საოპერაციო პროცედურების (რომელიც მკაფიოდ ასახავს სდ მოხალისეთა როლს,

მოვალეობებს, ჩარევის სფეროებს, ტრენინგს, განწესებასა და უფლებებს ) შემუშავების

გზით ; და

კრშ-ს ეროვნული პლატფორმის ინსტიტუციონალიზაცია და გაძლიერება, და მისი

გამოყენება პრივილეგირებული სადისკუსიო ფორუმის ფორმით გრძელვადიანი

სტრატეგიის შესაქმნელად.

4. წყალდიდობის რისკის მართვა და ევროკავშირის წყალდიდობის დირექტივებთან შესაბამისობაში

მოყვანა

მთავარი ექსპერტები

PPRD აღმოსავლეთი 2-ის ექს ერტი რობერტო რუდარი

ქვეყნის თემატური კოორდინატორი ნიკოლოზ კუჭაიძე

დაამტკიცა ნიკოლოზ კუჭაიძე

ქვეყნის მრჩეველთა ჯგუფი

4.1 სამართლებრივი ბაზა და ინსტიტუციური ჩარჩო

61

საქართველოს ოფიციალურად ჯერ კიდევ არ მოუხდენია ევროკავშირის წყალდიდობების

დირექტივის ტრანსპონირება (ეკ წდ) ეროვნულ კანონმდებლობაში, მაგრამ დაიწყო

მოსამზადებელი სამუშაოები ეკწდ-თან ჰარმონიზაციის მიზნით. საქართველომ ხელი მოაწერა

საქართველო - ევროკავშირის ასოცირების შეთანხმებას და ასოცირების დღის წესრიგს, რომელიც

მიზნად ისახავს, ხელი შეუწყოს დიალოგს და ევროკავშირის კანონმდებლობასთან დაახლოებას

ისეთ საკითხებში, როგორიცაა სამოქალაქო დაცვა და წყალდიდობის მართვა. ამ ხელშეკრულებაში

პრიორიტეტულ საკითხებს შორის არის ევროკავშირის წყალდიდობების დირექტივაც ( ეკწდ).

საქართველოს გარემოსა და ბუნებრივი რესურსების დაცვის სამინისტრომ (სამინისტრო) კრშ

ოფისის ინიციატივით, საქართველოს კანონმდებლობაში ხარვეზების დასადგენად ევროკავშირის

წევრი ქვეყნების ექსპერტებთან კონსულტაციები გამართა რის შედეგადაც ეკწდ-თან

ჰარმონიზაციის დეტალური გეგმაშეადგინეს. საქართველოს კანონმდებლობაში ეკწდ თან

დაკავშირებული ცვლილებები შედის. მათ შორის ყველაზე აქტუალურია: კანონი სამოქალაქო

უსაფრთხოების შესახებ, რომელიც ძალაში შევიდა 2014 წელს და შინაგან საქმეთა სამინისტროს

ფარგლებში, ახლად შექმნილი საგანგებო სიტუაციების მართვის სააგენტოსთვის

(სსმს)ითვალისწინებს გაძლიერებულ მანდატს. მათი უმრავლესობა დაკავშირებულია

წყალდიდობის რისკის შეფასებასა და მართვასთან. კერძოდ, შსს-ს საგანგებო სიტუაციების

მართვის სააგენტო (სსმს) ამჟამად იმ კანონქვემდებარე აქტების განსაზღვრის პროცესშია, რომელიც

მოიცავს საგანგებო სიტუაციების მართვის გეგმების ასპექტებს (სსმგ), მათ შორის, წყალდიდობის

მართვასთან დაკავშირებით. ასეთ კანონქვემდებარე აქტების შემუშავების პროცესში შეიძლება

მიღებულ იქნას გადაწყვეტილება, რომ სსმგ გეგმაში შევიდეს წყალდიდობის კატასტროფის

რისკის მართვის გეგმის შინაარსის დიდი ნაწილი (წრმP), რაც ევროკავშირის წყალდიდობების

დირექტივის საბოლოო მიზანს წარმოადგენს.

საქართველოს პრემიერ-მინისტრის აპარატის დაქვემდებარებაში ახლად შექმნილი სახელმწიფო

უსაფრთხოებისა და კრიზისების მართვის საბჭო (სუკმს) კიდევ ერთი ძირითადი ორგანოა

ევროკავშირის წყალდიდობების დირექტივის მიმართულებით. სახელმწიფო უსაფრთხოებისა და

კრიზისების მართვის საბჭო კატასტროფების რისკის შემცირების (კრშ) ეროვნული სტრატეგიის

და აგრეთვე კრშ სამოქმედო გეგმის შემუშავებისა და დამტკიცების პროცესშია, რაც აგრეთვე

გულისხმობს ეკწდ-სთან ჰარმონიზებას. აღნიშნული დოკუმენტები უნდა დასრულდეს და

მიღებულ იქნას 2015 წლის ბოლოს.

საქართველო უახლოს მომავალში დაამტკიცებს საქართველოს გარემოსა და ბუნებრივი

რესურსების დაცვის სამინისტროს მიერ (სამინისტრო) მომზადებულ ახალ წყლის კოდექსს. -

62

ახალი კოდექსი მნიშვნელოვანად არის დაახლოებული წყლის ჩარჩო დირექტივასთან (წჩდ), ისევე

როგორც ეკწდ-თან. კონკრეტულად კი, ეს დაგვეხმარება წჩდ-ს და ასევე ეკწდ-ს

განხორციელებასთან დაკავშირებული მმართველი ერთეულების განსაზღვრაში. საქართველოში

არ არის განსაზღვრული აუზის მართვის ზონები, და ამიტომ ახალ წყლის კოდექსში ამ საკითხს

სერიოზული ყურადღება უნდა დაეთმოს. ეს კოდექსი შეესაბამება საქართველოს გარემოს დაცვის

სამინისტროს მიერ შემუშავებულ გარემოს დაცვის ეროვნულ სამოქმედო პროგრამას (2012 - 2016),

რომელშიც კატასტროფებს, და მათ შორის წყალდიდობებს, ცალკე სექცია ეძღვნება.

ამ კანონმდებლობის მიზანია, გაზარდოს წყალდიდობისგან დაცვის დონე, რაც ასევე

დაფიქსირებულია ყოველწლიურად განახლებად 2013-2016 საშუალოვადიანი დანახარჯების ჩარჩო

დოკუმენტშიც (MTEF), სადაც კატასტროფების პრევენცია გარემოს დაცვის სექტორში ერთ-ერთი

პრიორიტეტს წარმოადგენს

საქართველოს ეკონომიკისა და მდგრადი განვითარების სამინისტრო ამჟამად ქვეყნის მდგრადი

განვითარების გეგმის (NSDP) შექმნის პროცესშია, სადაც თავმოყრილია გარემოს დაცვის საკითხები

და ბუნებრივი კატასტროფებით გამოწვეული რისკები.

თუმცა, ხელსაყრელი საკანონმდებლო სტრუქტურის მიუხედავად, ამ კანონებს, სტრატეგიებსა და

გეგმებს აკლიათ უწყებათაშორისი კოორდინაცია, რაც ხშირად გაურკვეველ და

ურთიერთგამომრიცხავ როლებს და მანდატებს ანიჭბეს სხვადასხვა ინსტუტუციურ ორგანოს. ეს

კი თავისთავად ართულებს იმის გარკვევას, თუ რომელ დაწესებულებას ან ორგანოს უნდა

დაევალოს წყალდიდობის მართვის კოორდინირებული გეგმის შემუშავება (FMP) (სადაც

დატბორვის ბუნებრივი არეალი აღენულია როგორც სამიზნე ტერიტორია და ერთობლიობა).

ეკწდ-ს მიერ დადგენილ საქმიანობას ხელს უწყობს ერთიანი პრაქტიკის არსებობა, რომელიც

გამომდინარეობს სხვადასხვა საკანონმდებლო და კანონქვემდებარე აქტებიდან, რომელიც

არეგულირებს რომელიმე კონკრეტული სამინისტროს ან ინსტიტუციის ფუნქციონირებას.

მაგალითისათვის მოვიყვანთ წყალდიდობის საფრთხის და წყალდიდობის რისკის რუკების

განახლებას, რათა მიმდინარე მდგომარეობა ზუსტად იყოს ილუსტრირებული.

დატბორვის შემთხვევაში საშიში ბუნებრივი მოვლენების რუკების მომზადება ეველება გარემოსა

და ბუნებრივი რესურსების დაცვის სამინისტროს დაქვემდებარებაში არსებულ გარემოს ეროვნულ

სააგენტოს. ეს იმიტომ, რომ ეროვნულ სააგენტოს აქვს ტექნიკური შესაძლებლობები განავითაროს

ასეთი ინფორმაცია საკუთარი ძალებით ან სპეციალური პროექტებით (ეს დეტალურად იქნება

განხილული შემდეგ სექციებში). ასეთი რუკები, რომლებიც უფრო ხშირად წყალდიდობის

გავრცელების რუკებია და სპეციალურად შექმნილია წყალდიდობის განმეორებით

63

პერიოდისათვის იგზავნება სსმს-ში რისკის შეფასების დასადასტურებლად. ამ რუკების

საფუძველზე სსმს ატარებს ადგილობრივ ვალიდაციას კვლევებთან ერთად ადგილობრივი

მოსახლეობის გამოკითხვებიდან მიღებული ინფორმაციის საფუძველზე ადასტურებს მას.

ადგილობრივი გამოკითხვების სფუძველზე, რუკები შნიშვნებთან ერთად უბრუნდება გარემოს

ეროვნულ სააგენტოს განახლებისათვის. საბოლოოდ რუკა იგზავნება სსმს-ში, რომელიც რისკის

შემცირებასთან დაკავშირებულ თავის მოსაზრებებს აყალიბებს და შემდეგ ხდება მოწყვლადი

ობიექტების გადატანა რუკაზე, დატელურად იწერება საპასუხო მოქმედები და შემარბილებელი

ღონისძიებები, რომელიც უნდა აისახოს საგანგებო სიტუაციების რეაგირების გეგმაში. რისკის

შემცირების ღონისძიებები შეტანილია ადგილობრივი გამგეობის სარეკომენდაციო წერილში,

რომელიც, თავის მხრივ, შეაფასებს, რამდენად შესაძლებელია ადგილობრივი ბიუჯეტით ამ

პრობლემის გადაჭრა და თუ არა, მაშინ სსმს-ს ან გბრდს-ის დახმარებით დაფინანსებას მოითხოვს

ეროვნული ბიუჯეტიდან.

4.2 ამჟამინდელი მდგომარეობა და საუკეთესო მაგალითები

დღეის მდგომარეობით, MATRA -ს პროექტის შედეგად (საქართველოში ბუნებრივი

კატასტროფების რისკის შემცირების ინსტიტუციური პოტენციალის გაზრდა) (კრშ)

საქართველოს მთელ ტერიტორიისათვის შეიქმნა წყალდიდობის საშიშროების რუკა და

წყალდიდობის რისკის რუკა. ეს პროექტი რეგიონალური რისკების ელექტრონულ

ატლასს და PPRD აღმოსავლეთ პროგრამის პირველ ეტაპზე საბაზისო ინფორმაციას

აწვდის. სხვადასხვა ინსტიტუტები ამ რუკებს თავიანთი რუკების შესადგენად დღესაც

იყენებენ, მაგრამ ასეთი რუკების განახლება აუცილებელია. ქვემოთ ჩამოთვლილი სხვა

პროექტები ცდილობენ ტესტირების რეჟიმში ამ რუკების განახლებას წყალდიდობის

შემთხვევისათვის.

PPRD აღმოსავლეთი პროგრამის პირველი ფაზის ფარგლებში პარტნიორ ქვეყნებს, მათ

შორის საქართველოს ჩაუტარდათ ტრენინგი MIKE 11 პროგრამული უზრუნველყოფის

გამოყენებაზე. ეს პროგრამა გამოიყენება შესაბამისი ხარისხის და სტანდარტების

წყალდიდობის საშიშროების რუკების შედგენაში. PPRD აღმოსავლეთი ფაზა 1-ს

გადაწყვტილი ჰქონდა პარტნიორი ქვეყნებისათვის შეეძინა MIKE 11 ლიცენზია, მაგრამ

ეს არ გააკეთა. PPRD აღმოსავლეთი ფაზა 2-ს სურვილი აქვს, შეასრულოს ეს

ვალდებულება, მაგრამ რადგან გარემოს ეროვნული სააგენტო უკვე ფლობს MIKE 11-ის ორ

ლიცენზიას, სსმს აღარ არის დაინტერესებული კიდევ ერთ ლიცენზიის შეძენაში.

64

4.2.1 PPRD აღმოსავლეთი პროგრამის ფაზა 1

მთელი ქვეყნის მასშტაბით წყალდიდობის რისკის რუკების შემუშავება დაიწყო PPRD

აღმოსავლეთ პროგრამის - ფაზა 1 დროს სსმს-ს მიერ, რომელიც იყენებდა გარემოს

ეროვნული სააგენტოს ინფორმაციას პროექტ MATRA-ს მეშვეობით და როგორც უკვე

აღვნიშნეთ, უპირატესობას ანიჭებდნენ უკვე არსებულ ქვეყნის მასშტაბით შემუშავებულ

საფრთხეებისა და რისკების რუკებს. ყველა ეს რუკა შედის ერრა -ში და შეიძლება

გამოყენებულ იქნას ერრა-ს ადგილობრივ კვანძებში.

PPRD აღმოსავლეთი ფაზა 1-ის დროს ქვეყნის მასშტაბით შემუშავდა წყალდიდობის

რისკის კლასიფიკაცია და საქართველოსთვის გაკეთდა მე-4 დონის ზონირება რაიონების

მიხედვით და ეს ინფორმაცია ხელმისაწვდომია ერრა-ს პლატფორმის

დარეგისტრირებული მომხმარებლისათვის.

4.2.2 ინსტიტუციონალური განვითარება და ბუნებრივი კატასტროფების რისკის შემცირება

(DDR) საქართველოში (2009-2012)

ამ ქმედების საერთო მიზანი სიღარიბის შემცირება, სასურსათო უსაფრთხოების გაძლიერება,

შემოსავლების გაზრდასა და მდგრადი განვითარების უზრუნველყოფაში მდგომარეოდა,

რისკის შემცირებაზე მიმართული კარგი მმართველობის ხელშეწყობის გზით. პროექტის

მიზანად ისახავდა, საქართველოს გარემოს დაცვისა და ბუნებრივი რესურსების სამინისტროს

ინსტიტუციური შესაძლებლობების გაძლიერებას, თანამედროვე სივრცითი მიდგომების,

ტექნოლოგიების გამოყენებითა და რისკის კომუნიკაციების სივრცითი დაგეგმვის გზით და

კატასტროფების რისკის შემცირების მიზნით.

პროექტის მთავარი შედეგია ბუნებრივი საფრთხეებისა და რისკების გეოპორტალის

შექმნა (http://drm.cenn.org/index.php/en/), რომელიც მოიცავს საფრთხეებისა და რისკების

რუკებს, მთელი ქვეყანის მასშტაბით, საფრთხეების ამსახველი მოვლენების დიდი

ელექტრონული კატალოგის ჩათვლით.

ამ ატლასის ტექნიკურ მომსახურებას კვლავ აქტიურად ახორციელებს კავკასიის

გარემოსდაცვითი არასამთავრობო ორგანიზაციების ქსელი (CENN)

(http://w3.cenn.org/wssl/), ხოლო მისი გადატანა გარემოს ეროვნულ სააგენტოში უკვე

განხილულია და უახლოეს მომავალში უნდა მოხდეს.

4.2.3 საქართველოში ევროკავშირის წყალდიდობის რისკის შეფასების და მართვის

დირექტივის განხორციელების პროცესის ხელშეწყობა (2013-2015)

საქართველო წყლის მართვისა და გარემოს დაცვის სფეროში სერიოზული პრობლემების

და გამოწვევების წინაშე დგას. ყველასთვის კარგად არის ცნობილი, რომ საქართველო

65

ყოველწლიურად ებრძვის წყალმოვარდნებს, მეწყრებსა და ღვარცოფებს. სტატისტიკის

მიხედვით, 2003-2009 წლებში წყალდიდობით გამოიწვეული ზიანი 250 მილიონ აშშ

დოლარზე მეტს შეადგენს. ამ მხრივ, ევროკავშირის წყალდიდობების შეფასებისა და

მართვის დირექტივა იძლევა მოწყვლადი ტერიტორიების ზუსტი დადგენის

შესაძლებლობას და ასევე წყალდიდობის შედეგების შერბილებაზე მიმართული

ღონისძიებების ჩამონათვალს, დროული და ზუსტი ჰიდროლოგიური პროგნოზის და

გაფრთხილების გავრცელების ჩათვლით. ამ პროექტის ფარგლებში განხორციელდა

ძირითადი კანონმდებლობის ანალიზი, რომელიც აუცილებელია იმისათვის, რომ

შეიქმნას ევროკავშირის დირექტივების საერთო ჩარჩო და დეტალური გეგმა. დეტალური

გეგმა მოიცავს წყალდიდობისაგან დაცვის ღონისძიებებს და რუკებს წყალდიდობის

საშიშროების ადგილებში, და ასევე განსაზღვრავს საქართველოში წყალდიდობის

პროგნოზირების სამსახურის მუშაობის პირობებს (ბრძანებულების პროექტი), როგორც

ინფორმაციის ძირითადი წყარო, საქართველოს ტერიტორიაზე განვითარებულ

განსაკუთრებულ სიტუაციებთან გასამკლავებლად.

4.2.4 წყალდიდობის საწინააღმდეგო ადრეული გაფრთხილების და პრევენციის სისტემა

საქართველოში: კაბალის და დურუჯის მდინარეებზე განსაკუთრებული ყურადღების

გამახვილებით (2014-2015, მიმდინარე)

პროექტი ხორციელდება პოლონეთის საგარეო საქმეთა სამინისტროს ხელშეწყობით. პროექტის

მთავარი მიზანია დაეხმაროს გარემოს დაცვისა და ბუნებრივი რესურსების დაცვის

სამინისტროს, გარემოს დაცვის სააგენტოს ჰიდრო-მეტეოროლოგიურ დეპარტამენს:

გარემოს დაცვის ეროვნული სააგენტოს კვლევა/შეფასების, მონიტორინგის

პოტენციალის გაძლიერება მდინარე კაბალის, დურუჯის, ალაზნის და მდინარე

ალაზნის შენაკადებში.

პროგნოზირების ტექნოლოგიური ხაზების დამონტაჟება მდინარეებისათვის: კაბალი და

დურუჯი, და მდინარე ალაზნის შენაერთებისათვის;

.ადრეული გაფრთხილების თანამედროვე ტექნოლოგიური სისტემის შექმნა

მდინარეებზე: კაბალი და დურუჯი და მდინარე ალაზნის ყველაზე მოწყვლად

შენაკადებზე

გარემოს ეროვნულ სააგენტოში შეძენილი იქნება და დამონტაჟებდება შესაბამისი ტექნიკა და

პროგრამული უზრუნველყოფაც.

მოსალოდნელი შედეგები :

66

ავტომატური ჰიდროლოგიური სადგურების რეაბილიტაცია და ქსელის გაფართოება

მდინარეებზე: კაბალი, დურუჯი და მდინარე ალაზნის ყველაზე მოწყვლად შენაკადებზე

(სამი ავტომატური ჰიდროლოგიური გამზომი დანადგარი)

პროგნოზირების ტექნოლოგიური ხაზების დამონტაჟება მდინარეებისათვის: კაბალი და

დურუჯი და მდინარე ალაზნის შენაკადებისათვის (12)

აღნიშნული მოდელებით, წარმატებული და მაღალი ხარისხის პროდუქციის დამზადება.

რეგიონებში დროული და ეფექტური გაფრთხილებების გაცემა.

4.2.5 კლიმატის ცვლილებით გამოწვეული წყალმოვარდნებისა და დატბორვების მართვის

პრაქტიკა საქართველოს მოწყვლადი თემების დასაცავად (2012-2016 მოქმედი)

პროექტის მიზანია, გაზარდოს საქართველოს ყველაზე დაუცველი რეგიონების მედეგობა

ჰიდრო-მეტეოროლოგიული საფრთხეების მიმართ, რომელიც უფრო ხშირი და ინტენსიური

ხდება კლიმატის ცვლილების გამო. პროექტი დაეხმარება მდინარე რიონის აუზის სამიზნე

რეგიონის თვით-მმართველებს და მოსახლეობას გააუმჯობესონ ადაპტაციის შესაძლებლობები

და განავითარონ ეკონომიკა.

პროექტი შედგება სამი ძირითადი კომპონენტისაგან:

დატბორვის ზონის განვითარების პოლიტიკის შემოღება წყალდიდობის /

წყალმოვარდნის რისკების მიმართ გრძელვადიანი მედეგობის სტიმულირების

მიზნით;

კლიმატის მიმართ მედეგი წყალდიდობის მართვის პრაქტიკის განვითარება და

განხორციელება უაღრესად დაუცველი საზოგადოების წინაშე არსებული საფრთხეების

შემცირების მიზნით.

ადრეული გაფრთხილების სისტემის დანერგვა, მოსახლეობის მზადყოფნის და

ადაპტაციის უნარის გაზრდის მიზნით.

პირველი კომპონენტის ფარგლებში პირველი ამოცანის მიზანია მდინარე რიონის

აუზისათვის შეიქმნას საფრთხეებისა და დატბორვის რუკები. მეორე კომპონენტი

ითვალისწინებს დატბორვის თავიდან აცილების და შესუსტების პრაქტიკას, რაც

მდინარე რიონის აუზის წყალმოვარდნის/წყალდიდობის მართვის გეგმის შემადგენელ

ნაწილს წარმოადგენს. მესამე კომპონნტი გულისხმობს ადრეული გაფრთხილების

სისტემის შექმნას ეკწდ-თან შესაბამისობაში.

67

4.2.6 საერთაშორისი მდინარეების აუზების გარემოს დაცვა (2014-2015, მიმდინარე)

საერთაშორისო მდინარეების აუზების გარემოს დაცვის პროექტი (EPIRB) ევროკავშირის მიერ

დაფინანსებული ინიციატივაა, რომელსაც Hulla & Co. Human Dynamics KG. კონსორციუმი

ანხორციელებს. პროექტის მთავარი ბენეფიციარი საქართველოს გარემოსა და ბუნებრივი

რესურსების დაცვის სამინისტროა, რომლის მოვალეობაა ხელი შეუწყოს ქვეყნის მდგრად

განვითარებას გარემოს დაცვის კუთხით, შექმნას და განახორციელოს სახელმწიფო პოლიტიკა,

მიზნობრივი პროგრამები, გარემოსდაცვითი ეროვნული პროგრამები და გარემოს დაცვის და

ბუნებრივი რესურსების მართვის გეგმები. დამატებითი ბენეფიციარები არიან საქართველოს

ენერგეტიკისა და ბუნებრივი რესურსების სამინისტროს ბუნებრივი რესურსების სააგენტო,

რომლის ფუნქციები და მოვალეობებია მთელი ქვეყნის გარემოს მართვა და დაცვა.

საქართველოში, ჭოროხი -აჭარისწყალის აუზში საცდელი კვლევა ჩატარდა. მიუხედავად იმისა,

რომ მთავარი აქცენტი წყლის ხარისხის და მიწოდების მართვაზე კეთდება, ბენეფიციარ ქვეყანას

შეუძლია მოითხოვონ წრმP-ის მხარდაჭერა, როგორც BMP-ის პროექტის ნაწილი.

4.3 დასკვნები და რეკომენდაციები

გაუმჯობესების საჭიროების კლასიფიკაცია: მაღალი, საშუალო, დაბალი

1- ეკწდ-სს ტრანსპოზიცია ეროვნულ კანონმდებლობაში: საშუალო

საქართველს, ევროკავშირის კანონმდებლობასთან შესაბამისობაში მოყვანის მიზნით

საკუთარი კანონებისა და განკარგულებების დახვეწის გამოცდილება გააჩნია. შედეგად,

კანონმდებლობის დიდი ნაწილი მოერგო ეკწდ- ის მოთხოვნებს. თუმცა, ეკწდ

საქართველოს ეროვნულ სამართლებრივ ჩარჩოში ოფიციალურად ტრანსპონირებული არ არის.

საქართველო-ევროკავშირის ასოცირების შეთანხმების და ასოცირების დღის წესრიგის

თანახმად, საქართველომ შეიმუშავა ეკწდ-ს განსახორციელებელი სამოქმედო გეგმა და ეძებს

68

მხარდჭერას დეტალური გეგმის განსახორციელებლად. PPRD აღმოსავლეთი 2 საქართველოს

სახელმწიფო ინსტიტუტებისთვის, პროგრამის მსვლელობის პერიოდში, ამ დეტალური

გეგმების განხორციელების ხელშეწყობის კუთხით საუკეთსო ინსტრუმენტს წარმოადგენს.

დისკუსია, რომელიც ეხება კრს-ს სრულყოფილ სტრატეგიას და მის განხორციელებას, წყლის

კოდექსის დამტკიცება, სამოქალაქო დაცვასთან დაკავშირებული კანონქვემდებარე აქტები,

ეროვნული მდგრადი განვითარების სამომავლო გეგმა- არაჩვეულებრივი შესაძლებლობაა

კანონმდებლობის გარკვეული ნაწილის ეკწდ-თან დაახლოვებისთვის.

2. მართვის ერთეული: მაღალი

2015 წლის სექტემბრის მდგომარეობით საქრთველოში არ არსებობს მდინარეებისა აუზების

ინსტიტუციები ან ზონები. მიუხედავად ამისა, წჩდ-თან მოახლოებული წყლის კოდექსი,

აფუძნებს საქართველოს ტერიტორიაზე ასეთი ერთეულების ინდენტიფიცირებისათვის

საჭირო საიდენტიფიკაციო ბაზას. საჭირო იქნება ამ ძალისხმევის სათანადო გავრცობა

იმისათვის, რომ ხელი შეეწყოს ეკწდ-ის განხორციელებას.

3 –წყალდიდობის რისკის წინასწარი შეფასება (წრწშ) : დაბალი

წრწშ საქართველოს მთლიანი ტერიტორიისათვის გაკეთებული, თუმცა განახლებას

საჭიროებს რადგან ის ძირითადად 2011 წელს ჩატარებული კვლევის მონაცემებს

ეყრდნობა. მიუხედავად ამისა, ეს კარგი სასტარტო წერტილია ეკწდ მოთხოვნებთან

ჰარმონიზციის დასაწყებად.

4 –წყალდიდობის საფრთხე და წყალდიდობის რისკის რუკები: საშუალო

საფრთხეების და რისკების რუკები ქვეყნის მასშტაბით კი არსებობს, მაგრამ ისინი

უფრო დეტალური რეზოლუციით უნდა შეადგინონ, იმისათვის რომ მათი გამოყენება

შემამსუბუქებელი ღონისძიებების დასაგეგმად იყოს შესაძლებელი. კერძოდ, MATRA-ს

პროექტის მიერ მომზადებული რუკები არ შეესაბამება ეკწდ-ს მოთხოვნებს, რადგან

ისინი შეზღუდულნი არიან წყალდიდობის აღწერილობის რუკებით და არ იძლევიან

წყლის მაქსიმალური სიღრმის ღირებულებებს სხვადასხვა პერიოდებში. თუმცა,

როგორც ჩანს, მდინარე რიონის ახალი საცდელი კვლევა ეკწდ-ის მოთხოვნებთან

სრულ შესაბამისობაშია. რეკომენდირებულია რიონის აუზის მეთოდოლოგიის

ინსტიტუციონალიზაცია და

69

მისი დანერგვა ეროვნული სტანდარტის სახით. მტკვრის აუზი შეიძლება გახდეს

მეთოდოლოგიის გამოყენებისათვის მეორე საცდელი ობიექტი.

5 –წყალდიდობის რისკის მართვის გეგმები: მაღალი

დღესდღეობით ქვეყანაში მოქმედი წრმგ არ არსებობს. გარემოს ეროვნული სააგენტო

და სსმს აცნობიერებენ გეგმის შემუშავების აუცილებლობას, ხოლო პრაქტიკულ

დონეზე წრმგ-ს ნაწილი კი გარკვეულწილად განხორციელებულია ადგილობრივი

ხელისუფლებისათვის მომზადებულ რეკომენდაციებში. ეს ყველაფერი

საკანონმდებლო დონეზე უნდა გამყარდეს, და გეგმების განახლებასა და

განხორციელებასთან დაკავშირებული პასუხისმგებლობები მკაფიოდ უნდა

გადანაწილდეს.

6 –მონაცემთა გაცვლა : დაბალი

საქართველო უკვე აქტიურად აზიარებს საფრთხეების და რისკების რუკებს, რათა

აამაღლოს საზოგადოების ცნობიერება წყალდიდობის საფრთხის და დატბორვის

რისკების შესახებ და გაცვალოს შიდა-ინსტიტუციონალური ინფორმაცია.

საქართველოში არსებული ბუნებრივი საფრთხეებისა და რისკების გეოპორტალი

მონაცემების გაზიარების კარგი მაგალითია. საქართველოსთვის გამოწვევას

წარმოადგენს სხვადასხვა ინიციატივების სათანადო კოორდინაცია და სამომავლო

ინვესტიციებზე ყურადღების გამახვილება. იგეგმება აღნიშნული გეოპორტალის

გადატანა გარემოს ეროვნულ სააგენტოში. პარალელურად, PPRD აღმოსავლეთ-ის

ფარგლებში გეს-ი მიიღებს ქვეყნისათვის ერრა-ს პორტალის მეორე საინსტალაციო

ვერსიას.

სსმს-ს გეოგრაფიული საინფორმაციო სისტემების განყოფილება კატასტროფებთან

დაკავშირებული გეოგრაფიული ინფომაციის შენახვის მიზნით ერთდროულად

მართავს ერრა-ს და ადგილობრივ Geonode -ს. ერრა ყოველთვის შეინარჩუნებს მის

მთავრ ფუნქციას და იქნება რეგიონის შესახებ ინფორმაციის მომწოდებელი

საშუალება საერთაშორისო დონეზე. სახელმწიფო დონეზე, საქართველომ უნდა

განიხილოს და მიიღოს გადაწყვიტილება იმის შესახებ, თუ როგორ უნდა იქნას

უზრუნველყოფილი SDI -ის შესახებ ახალ კანონთან შესაბამისობა (ამ კანონის შესახებ

ამ დოკუმენტში, ერრა-ს თავში ვისაუბრებთ). რეკომენდირებულია ერრა - ს

შენარჩუნება კატასტროფების შესახებ საინფორმაციო ძირითადი პორტალის ფორმით

70

და სხვა ინსტიტუციების ყველა შესაბამის სისტემებთან შეთავსებადობის

უზრუნველყოფა.

4.4 დეტალური გეგმა

წინა ანალიზიდან და დასკვნებიდან გამომდინარე, წარმოდგენილ ცხრილში

მოყვანილია

შესაძლო დეტალური გეგმა, რომელიც სრულ შესაბამისობაშია საქართველოს

მთავრობის მიერ ადრე დასახულ გეგმებთან

დასახელე

ბა რეკომენდაცია ვინ როგორ როდის

ეკწდ

ტრანსპოზ

იცია

წყადიდობების

რისკის მართვის


დადგენილების

პროექტი, ეკწდ-ს

მოთხოვნებთან

შესაბამისად

რისკების შეფასების

ჩათვლით

გბრდს

(კოორდინატორი)

სსმს

უწყებათაშორისი

სამუშაო ჯგუფის

ჩამოყალიბება,

რომელმაც უნდა

მომზადოს


პროექტი

„წყალდიდობის

რისკების

მართვა“ ევროკავში

რის წყალდიდობის

დერექტივის

დანართ AA


- შიდა

დისკუსიებისთვი

ს დადგენილების

პირველი

პროექტის

წარდგენა. (2017

წლის დასაწყისი)

-საჯარო

განხილვისთვის



საბოლოოვერსიი

ს ვარიანტის

წარდგენა. (2017

წლის

შემოდგომა.)

-მთავრობის მიერ

დამტკიცებული

და

გამოქვეყნებული

ოფიციალურ

ჟურნალში (2017

წლის ბოლოს)

- წყალდიდობის

რისკის მართვის

ძირითადი


კანონმდებლობა

დამტკიცებულია

71

2018 წლის 1

სექტემბრამდე


ერთეულე

ბი

ოფიციალურად

შექმნილი

მდინარის აუზის

საბჭოები, როგორც

წამყვანი

განმახორციელებე

ლი ერთეულები და

შემსრულებლები

მინისტრთა

კაბინეტი /

გბრდს

წყლის კოდექსის

განახლება 2015 წ.

დასარული

წყალდიდ

ობის

რისკის

წინასწარი

შეფასება

მეთოდოლოგიური

რეკომენდაციები

ეკწდ-ს 4-5 თავების

მოთხოვნებთან

შესაბამისობაში

მოსაყვანად

გბრდს (გდს),

სსმს

(კოორდინატორე

ბი)


ჩამოყალიბება ყველა

დაინტერესებული

მხარის

მონაწილეობით

2016 წ. შუა

პერიოდი


ობის

რისკის

წინასწარი


წრწშ -ს განახლება

და გაძლიერება,

საწყის ეტაპზე

მტკვრის აუზზე

საცდელი


განხორციელებით


საბჭო

(შექმნისთანავე),

გდს -ს და სსმს-ს

დახმარებით

შემუშავებული

მეთოდოლოგიების

გამოყენება

- წინასწარი

კვლევები მზად

არის 2017წ.

ბოლოს

- წრწშ -ს

დამტკიცება

2019 წ

სექტემბრამდე


ობის

საფრთხის

ა და

რისკის

რუკები

მეთოდოლოგიური

რეკომენდაციები

ეკწდ -ს 4-6

თავებთან


მოსაყვანად

გბრდს (გდს),

სსმს

(კოორდინატორე

ბი)


ჩამოყალიბება ყველა


მხარის


2017 წ. შუა



ობის

საფრთხის

და რისკის

რუკები

რუკის შედგენა

იწყება მდ.

მტკვარის აუზით

(საცდელი)


საბჭოები

(შექმნის

შემდგომ) გდს-ს

და სსმს-ს

დახმარებით

შედგენილი

მეთოდოლოგიის


- წსმ-ს და წრმ-

ს მომზადება

მტკვრის

აუზისათვის

2018 წლის შუა

პერიოდისათვ

ის -

72

წყალდიდობი

ს რისკის

რუკები


მთლიანი

ტერიტორიისა

თვის

შედგენილია

(2021 წლის

ზაფხული)


ობის

რისკის


გეგმები

ეკწდ -ს

მოთხოვნები

გათვალისწინებულ

ია მამგ-ში

( მუხლი 7)


კაბინეტი /

გბრდს


მართვის გეგმების

ნაწილში მოქმედი

კანონმდებლობის

განახლება

-

რეკომენდაციე

ბის პირველი

სამუშაო

ვერსია

წარდგენილია

შიდა

კონსულტაციე

ბისათვის

(2017 შუა

პერიოდი)

- საბოლოო

მეთოდური


ბი

წარდგენილია

ექსპერტებთან

გარე-

კონსულტაციე

ბისათვის

(2017 ბოლოს)

- მეთოდური


ბი

დამტკიცებუ

ლია (2018)

73


ობის




გეგმების შედგენა მდინარის აუზის

საბჭოები

ეკწდ-ს

მოთხოვნების

გათვალისწინება

მამგ-ში

2021 წ. შუა



ობის




სადამკვირვებლო

ქსელის


გდს -ის

ჰიდრო- მეტ

განყოფილება


ავტომატური

სადგურების შეძენა,

მონტაჟი და

კალიბრაცია

მიმდინარე საცდელი

პროექტების შემდეგ

დატოვებული

ხარვეზების

შესავსებად

2018 წ.

ბოლოს

მონაცემთ

ა

გაზიარება

საზოგადოებასა და

ინსტიტუტებისათვ

ის

წყალდიდობასთან

დაკავშირებული

მონაცემების ღია

ხელმისაწვდომობა

სსმს -ი გარემოს


სააგენტოსთან

კოორდინაციაში

ერრა-ს

პლათფორმის

სათანადო

პროფილირება

2016 წ.

დასაწყისი

74

5 კატასტროფის რისკის შეფასება

5.1 საკანონმდებლო ბაზა და ინსტიტუციური ჩარჩო

კატასტროფების რისკის შეფასების კუთხით, საქართველოს საკანონმდებლო ბაზასთან

დაკავშირებული სიტუაცია ჰგავს ეკწდ-ს მიმართბაში გაკეთებულ ანალიზს. მრავალი

კანონი და გეგმა შემუშავების პროცესშია, რომელიც მოიცავს კატასტროფების რისკის

შემცირების მიზნებსა და შედეგად კატასტროფების რისკის შეფასებს, როგორც კრშ-ის

ქვაკუთხედს. მნიშვნელოვანია აღვნიშნოთ:

საქართველოს მთავრობამ დანერგა 2015-2017 წლის რეგიონალური განვითარების

პროგრამა. პროგრამა განვითარებულია ევროკავშირის მხარდაჭერით, ის

უზრუნველყოფს დაბალანსებულ და მდგრად სოციალურ-ეკონომიკურ განვითარებას

საქართველოს მასშტაბით, ძირითადი აქცენტი კეთდება თბილისსა და ქვეყნის

დანარჩენ რეგიონებში არსებულ განვითარების უთანასწორობაზე და დედაქალაქის

გარეთ სასოფლო-საქალაქო დაყოფაზე. პროგრამა ძირითადად მიმართლია

ეკონომიკურ განვითარებაზე, სამუშაო ადგილების შექმნასა და ადამიანების ცხოვრების

პირობების გაუმჯობესებაზე, რაც ასევე გულისხმობს კრშ-ს აქტივობებსა და

ინვესტირებას საზოგადოების უსაფრთხოებისთვის. ეს რეგიონალური განვითარების

პროგრამა პირველი პროგრამაა აღმოსავლეთ პარტნიორობის ქვეყნებში, რომელიც

აერთიანებს ევროკავშირში დამკიდრებულ პროგრამირების პრაქტიკას და PPRD

აღმოსავლეთი 2-ის პარტნიორი ქვეყნებისთვის წარმოადგენს მაგალითს.

პროგრამის მხარდასაჭერად, ქვეყნის ძირითადი მონაცემების უახლესი ვერსია (2015-

2018) მოიცავს კატასტროფების რისკის მართვის მიმართულებებს, როგორიცაა

Key Assessors

PPRD აღმოსავლეთის


რობერტო რუდარი

ქვეყნის თემატური

საკონტაქტო პირი

ირაკლი სანებლიძე

თავი დაამტკიცა ირაკლი სანებლიძემ

ქვეყნის მრჩეველთა ჯგუფმა

75

წინასწარი გამაფრთხილებელი სისტემების დაარსება, კატასტროფის პროგნოზირება და

ურბანულ განვითარებაში გარემოსდაცვითი საკითხების სავალდებულო ინტეგრაცია

რისკების სათანადო ცოდნაზე დაყრდნობით ურბანული განვითარების მისაღწევად

(ანუ კატასტროფების რისკის საფუძვლიან შეფასებაზე დაყრდნობით).

კატასტროფის რისკის შეფასება შესულია ეროვნულ კრშ პოლიტიკასა და სამოქმედო

გეგმაში, რადგან ის შეესაბამება შენდაი-ს ჩარჩო ინდიკატორებს, რომელიც

ევროკავშირის მიერ სერიოზულად იყო დაფინანსებული და სამომავლოდაც ექნება მისი

მხარდაჭერა. ეს ინდიკატორები მოიცავს სავარაუდო რისკების სრლყოფილ შეფასებასა

და მონიტორინგს. კერძოდ, გათვალისწინებულია, რომ უნდა შემუშავდეს რისკის

შეფასების და კატასტროფის რისკის მართვის გეგმა, ეროვნულ და შესაბამის ქვე-

ეროვნულ საფეხურზე (ევროკავშირის სამოქალაქო დაცვის მექანიზმის

კანონმდებლობის მე-6 მუხლის შესაბამისად). კრშ-ის სტრატეგია და სამოქმედო გეგმა

ასევე იქნება შეტანილი ეროვნული საფრთხეების შეფასების დოკუმენტში, რომელიც

აღწერს საქართველოში არსებულ საფრთხეებს და იქნება სამოქმედო გეგმის

განვითარების ათვლის წერტილი. ეს დოკუმენტი არ არის საჯარო და განიხილება

როგორც კონფიდენციალური.

უფრო პრაქტიკული ნაბიჯია კანონი სამოქალაქო უსაფრთოების შესახებ (2014), სადაც

მითითებულია, რომ სსმს კოორდინირებას გაუწევს საგანგებო რისკების მართვის

გეგმების მომზადებას, ხოლო ეს გეგმები ერთიანი სისტემის ორგანოების მიერ

შექმნილი პირველადი დაგეგმვის დოკუმენტია, რომელიც განსაზღვრავს გამოვლენის,

შეფასების და საგანგებო რისკების შეფასების მიზნებს, მათ შორის, პოტენციური ზიანის

და ზარალის შემცირებას და ახალი რისკების პრევენციას. მსგავსი შინაარსის მქონე

გეგმა მოითხოვს კანონქვემდებარე აქტების განვითარებას და სსმს-ს განძრახვაა არ

შეზღუდოს ასეთი გეგმები მხოლოდ საგანგებო გეგმებით, არამედ გააფართოვოს ის

კატასტროფების მართვის გეგმებამდე. რისკის სცენარის სწორი განსაზღვრა

უმნიშვნელოვანესია როგორც საგანგებო გეგმის, ასევე კატასტროფების მართვის გეგმის

განვითარებისა და განხორციელებისთვის.

5.2 არსებული გამოცდილება და ამ გამოცდილების საუკეთესო მხარე

წყალდიდობის რისკების შეფასების პროცედურები უკვე დეტალურად იქნა აღწერილი

თავში, რომელშიც ახსნილია ეკწდ-სთან ჰარმონიზაციის გზები, სადაც

მნიშვნელოვანია გარემოს ეროვნული სააგენტოსა და სსმსს როლი.

76

გარემოს დაცვის ეროვნული სააგენტოს როლი განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია,

როდესაც საქმე ეხება მეწყრის რისკის შეფასებას დეტალურად გაწერილი

პროცედურების მიხედვით. გარემოს დაცვის სააგენტოს შექმნის შესახებ საქართველოს

გარემოსა და ბუნებრივი რესურსების დაცვის სამინისტროს ბრძანების 27, 2013 წლის 10

მაისი (მუხლი 5, პუნქტი 5-6) თანახმად, გარემოს ეროვნული სააგენტოს გეოლოგიურ

დეპარტამენტს აქვს გეოლოგიური საფრთხეების მონიტორინგის განხორციელების

მანდატი. ისინი თითოეული მუნიციპალიტეტისათვის აწარმოებენ ყოველწლიურ

ბიულეტენს, რომელიც დაფუძნებულია საველე კვლევებზე, სოფლის პირობების

დეტალურ აღწერასა და მეწყერის რუკის ანგარიშებზე, რომელიც მოიცავს მეწყერის

ადგილმდებარეობას, ტიპოლოგიას და განზომილებას. ასევე შექმნილია რისკის ქვეშ

მყოფი ტერიტორიების რუკები. ამ ადგილობრივი საფრთხეების და რისკების

შეფასების შედეგად, ბიულეტენი გვთავაზობს დეტალურ შემარბილებელ ზომებს.

ასეთი ბიულეტენი შეფასებულია მუნიციპალიტეტების და ინფრასტრუქტურის

სამინისტროს მიერ, რომელიც პასუხს აგებს ძირითად გზებზე და ინფრასტრუქტურაზე.

სტანდარტული პრაქტიკა განსხვავებულია სეისმური მოვლენების შემთხვევაში, რადგან

რისკის კარტოგრაფიის და შეფასების პასუხისმგებლობა ენიჭება ილიას

უნივერსიტეტის დედამიწის მეცნიერების გეოფიზიკის ინსტიტუტს, ხოლო დანარჩენი

რისკების განსაზღვრა ეკონომიკის სამინისტროს მეთვალყურეობის ქვეშ რჩება

(სამინისტრო, რომელიც სამშენებლო წესებს ამტკიცებს). საქართველოს ამჟამინდელი

სამშენებლო კოდექსი მოძველებულია და არ არის სისტემატიზირებული. ის საბჭოთა

კავშირის, ამერიკული, ბრიტანული, გერმანული და სხვა ევროპული სტანდარტების

ნაზავია. მიუხედავად იმისა, რომ უახლესი სეისმური ნორმები ბოლოს 2009 წელს

განახლდა, მაინც საჭიროებს არსებით გადასინჯვას, რადგან ის ძირითადად 1980 წლის

ვერსიას ეფუძნება. ეს ასევე საფრთხეების რუკებსაც ეხება. სინამდვილეში,

საქართველოს ეროვნული სამშენებლო ნორმები 1999 წელს შემუშავებულ სეისმური

რისკის რუკას ეფუძნება. ის ოდნავ განახლდა 2006 წელს და 2009 წლისთვის

დამტკიცდა. ილიას უნივერსიტეტმა უკვე შეიმუშავა რისკების რუკების განხილვის

დეტალური გეგმა, უმაღლესი საერთაშორისო სტანდარტების მიხედვით. სსმს

მოწყვლადობის კარტოგრაფირების პროცესში გადამწყვეტი როლი ეკისრება. ამჟამად,

რუკა, რომელიც სეისმური რისკების შეფასებისთვის ყველა შესაბამის თვისებას მოიცავს,

77

მხოლოდ თბილისის ურბანული ბლოკის ნაწილს ფარავს. თუმცა მსგავსი რუკა უკვე

მოძველებულია და განახლებას საჭიროებს.

ყველა საფრთხის რუკა და ინფორმაცია ხელმისაწვდომია სსმს-ში დაინსტალირებული

ერრა-ს პლატფორმაზე დარეგისტრირებული მომხმარებლებისთვის. რადგან

კრიტიკული აქტივების რუკები ყველაზე მგრძნობიარე საკითხად ითვლება, სუბ-

რეგიონულ და რეგიონულ დონეზე ხელმისაწვდომია მხოლოდ ხარისხობრივი რუკები

(3 კლასის კლასიფიკაცია: მაღალი, საშუალო, დაბალი). მიუხედავად ამისა, ეროვნულ

დონეზე შექმნილი და ხელმისაწვდომია კრიტიკული ინფრასტრუქტურის/აქტივების

რაოდენობრივი რუკები.

მოწყვლადობის და რისკების შეფასების მეთოდოლოგია, რომელიც PPRD

აღმოსავლეთის პირველი ფაზის მიერაა განვითარებული, საკმაოდ ფუნდამენური

ინფორმაციაა, რომელიც როგორც ჩანს სრულად არ იყო გამოყენებული საქართველოს

სახელმწიფო ინსტიტუტების მიერ და უფრო მეტად უნდა იქნას გამოყენებული

მიმდინარე აქტივობებში. აღსანიშნავია, რომ მოწყვლადობის შეფასების

მეთოდოლოგია ერთიანი მიდგომის მიხედვით ექსპერტების აზრთა კატეგორიზაციაზეა

დაფუძნებული, ხოლო უფრო რაოდენობრივი/საინჟინრო მიდგომა< რომელიც

დაუცველობის და ზარალის ფუნქციის გამოყენებაზეა აგებული, არ არის

გათვალისწინებული, თუმცა, მისი დამატება კი ნამდვილად კარგი იქნებოდა რისკის

შეფასებისთვის.


გაუმჯობესების საჭიროების კლასიფიკაცია: მაღალი, ზომიერი, დაბალი

1- ევროკავშირის კრშ-ს მეთოდური რეკომენდაციების ტრანსპოსიზია სამართლებრივ

ბაზაში: დაბალი

ახლახანს დამტკიცებული რეგიონალური განვითარების პროგრამა დეტალურად

ავითარებს რისკის შეფასების კონცეპციას, როგორც რისკის მართვისდ შემადგენელ

ნაწილს. რეგიონალური განვითარების პროგრამა ითვალისწინებს ევროკავშირის

მიდგომასა და სტანდარტებს, რომლებიც შესაბამისი კანონმდებლობის შემუშავების

პროცესში მიღებული იქნება სახელმძღვანელო პრინციპების სახით. ამას ასევე ხელს

უწყობს საქართველო - ევროკავშირის ასოცირების შეთანხმება და ასოცირების დღის

წესრიგი.

78

რეკომენდირებულია რამდენიმე საკანონმდებლო აქტის სათანადოდ ჰარმონიზება

(მაგალითად, კრშ-ს ეროვნული სტრატეგია და სამოქმედო გეგმა, სამოქალაქო დაცვის

კანონქვემდებარე ნორმატიული აქტები, ახალი ეროვნული გარემოსდაცვითი

სამოქმედო პროგრამა) ევროკავშირის სტანდარტებთან შესაბამისობაში მოსაყვანად.

გარდა ამისა, კრშ-სთვის რეკომენდირებულია პასუხისმგებელი დაწესებულებების

იდენტიფიცირება თითოეული საფრთხისათვის კანონის პირველად დონეზე.

მოვალეობები უნდა განიმარტოს კრშ-ს მეთოდოლოგიის განვითარებასათვის, კრშ-ს

კვლევების რეგულარულად მიწოდებისა და გადასინჯვისათვის. ეს უნდა

მიმდინარეობდეს შესაბამისი ინსტიტუციისათვის ბიუჯეტის სათანადო

განაწილებასთან პარალელურად.

2- ინსტიტუციური მოწყობა: ზომიერი

სსმს ხშირად სახელდება, როგორც რისკის შეფასებასთან დაკავშირებული ინფორმაციის

წარმოების საკოორდინაციო ორგანო. თუმცა, სსმს-ს გააჩნია საგანგებო სიტუაციების

მართვისა და საგანგებო მდგომარეობებისათვის დაგეგმარების მკაფიო მანდატი.

მაშინაც კი, თუ კრშ წარმოადგენს "სამშენებლო ბლოკს" საგანგებო მდგომარეობის

დაგეგმარებისათვის, კრშ უნდა ემსახურებოდეს სხვა მიზნებსაც (მაგალითად,

სტრატეგიული დაგეგმარება). ამ სხვადასხვა მიზნებს ემსახურება კრშ-ს სხვადასხვა

ფორმა. ამჟამად შთაბეჭდილება ასეთია: სსმს კანონიერად განმარტავს კრშ-ს თავისი

მანდატის თანახმად, პირველ რიგში, საგანგებო მდგომარეობებისათვის დაგეგმარების

მიზნით. სსმს-ს შეუძლია კრშ-ს კოორდინაცია უფრო მაღალ დონეზე სხვა

დაწესებულებებისათვისაც, რომლებიც მოქმედებენ უფრო მეტად სტრატეგიულ

ინვესტიციებში და ინფორმირებით, რომ საჭიროა კრშ-ს შედეგების გათვალისწინება:

ფინანსთა სამინისტრო ქვეყნის ძირითადი მონაცემებისა და მიმართლებების

დოკუმენტის (BDD) მომზადების პროცესში, ეკონომიკის სამინისტრო ეროვნული

სივრცითი დაგეგმარების სტრატეგიის შემუშავების პროცესში 2030 წლისთვის,

ინფრასტრუქტურის სხვადასხვა ქსელებზე სამინისტროს ინტერვენციების

პრიორიტეტიზაციის მიზნით და ა.შ. კანონქვემდებარე აქტების განვითარება, მათ

შორის კატასტროფების მართვის გეგმების შინაარსი, როგორც ამას მოითხოვს 2014 წლის

სამოქალაქო უსაფრთხოების კანონი არის შესანიშნავი შესაძლებლობა, რომელიც არ

უნდა გაიშვას ხელიდან. ეს უნდა იყოს გამოყენებული სსმს-ს კრშ-ს მანდატის

განმარტებისათვის ყველა სხვა დაწესებულასთან დაკავშირებით, რომლებიც ხელს

79

უწყობენ კრშ-ს განვითარებას (იხილეთ "პრაქტიკის მიმდინარე სტატუსი" მათი

იდენტიფიცირებისათვის) და სახელმწიფო უსაფრთხოებისა და კრიზისის მართვის

საბჭოსთან კოორდინაციით ასევე უნდა გამოიყენონ კრშ-დან მიღებული ერთიანი

ინფორმაცია კრშ-ს პოლიტიკის, სტრატეგიებისა და სამოქმედო გეგმების უფრო მაღალ

დონეზე შემდგომი განვითარებისათვის.

შესაბამისად, რეკომენდირებულია კრშ-სთან მიმართბაში უწყებათაშორისი ფუნქციების

მკაფიო განმარტება უწყებათაშორისი სამუშაო ჯგუფის შექმნის გზით (რომელიც

მოიცავს SSCMC-ს), რათა მოხდეს შეთანხმება კრმგ-ს შინაარსის თაობაზე კრშ-ს

ინფორმაციის განვითარების შესაბამისად.

3- საფრთხეების კარტოგრაფია: ზომიერი

როგორც ზემოთ მოცემულ ნაწილში არის აღწერილი, საფრთხეების კარტოგრაფია

არსებობს და არსებოbს ამ რუკების ახლო მომავალში გადასინჯვის გეგმებიც, მინიმუმ

ორი ძირითადი რისკის შემთხვევაში( ანუ წყალდიდობები და მიწისძვრები). ეს ახალი

რუკები უნდა იყოს/იქნება შემუშავებული ევროკავშირის სტანდარტების შესაბამისად.

რეკომენდირებულია სათანადო მრავალმხრივი საფრთხის მიდგომის შემუშავება, რაც

გულისხმობს ერთდროულად ან დომინოს ეფექტით განვითარებული უკიდურესი

სცენარის ანალიზს, რაც ასევე დადგენილია ევროკავშირის კრშ-ს ინსტრუქციებში.

4- რისკების კარტოგრაფია: მაღალი

რისკების რუკები უკვე ხელმისაწვდომია რაიონის ან უფრო უხეში მასშტაბით, PPRD

აღმოსავლეთი 1 და MATRA-ს პროექტების ფარგლებში შექმნილი რუკები. ამ

პროექტებმა განავითარეს სწორი მეთოდოლიგია, რომელიც გამოიყენეს ერთიანი

მასშტაბის რუკების შემუშავებისათვის, რადგან დაუცველობის ფენები ნაკლებად იყო

ხელმისაწვდომი.

რეკომენდირებულია: საფრთხეებისა და რისკების რუკების შემქმნელ სხვადასხვა

დაწესებულებებთან განიხილონ რისკის კარტოგრაფირების მიზნები, რათა შემუშავდეს

რისკების რუკების შექმნის მეთოდოლოგია, რომლებიც შეესაბამება სხვადასხვა

მიზნებს, მაგალითად, სტრატეგიული გეგმები, საგანგებო გეგმები,

გაუთვალისწინებელი მდგომარეობის დაგეგმარება და ა.შ. კიდევ ერთი რეკომანდაცია

არის შესაბამისი მრავალმხრივი საფრთხის მიდგომის განვითარება PPRD აღმოსავლეთი

80

1-ის მიერ შემოთავაზებული მიდგომის ხელახლა განხილვა, განსაკუთრებით კი

მრავალმხრივი საფრთხის რისკის შეფასების მიზნებისა და გამოყენების მიმართებით.

ფაქტიურად, PPRD აღმოსავლეთი 1-მა განავითარა ერთიანი მრავალმხრივი რისკის

მაჩვენებელი, რომელიც ზოგადად კარგია საწყისი მიმოხილვითი კვლევისათვის,

რომლის მიზანია ყველაზე სარისკო სფეროებზე ხელახლა ფოკუსირება. მაშინ, როდესაც

საუბარია სათანადო შემარბილებელი ღონისძიებების განვითარებაზე, მსგავს

მეთოდოლოგიას მხოლოდ ნაწილობრივი სარგებელი მოაქვს, როგორც ეს პროგრამის

ოფიციალურ დოკუმენტაციაშია დადგენილი.

5-მონაცემთა გაზიარება: დაბალი

საქართველო აღიარებს მონაცემთა გაზიარების მნიშვნელობას კატასტროფების შესახებ

საზოგადოების ინფორმირებულობისათვის და უწყებათაშორისი ინფორმაციის

გაზიარებისათვის. საჭიროა ინფორმაციის გაზიარების გზების რეორგანიზება და ამ

მიმართებაში ახალი ეროვნული სივრცითი მონაცემების ინფრასტრუქტურის პროექტი

(ესმი), რომლის კოორდინაციას ახდენს იუსტიციის სამინისტრო (დამატებითი

ინფორმაციისათვის იხ. თავი INSPIRE-ის პროექტის შესახებ) დახმარებას გაუწევს, ხოლო

ერრა ინსტრუმენტი უნდა შეესაბამებოდეს ესმი-ს და საქართველოში

დაწესებულებებმა შეძლონმისი გამოყენება. ახლა გამოიყენება ბევრი პლატფორმა,

რომელსაც აკლია თემატური სტანდარტიზაცია.

რეკომენდირებულია: უნიკალური მიმართულების მოძებნა (რაც არ გულისხმობს

უნიკალურ პლატფორმას), რომელიც ყველა დაწესებულების მიერ ერთნაირად იქნება

აღქმული.


თემა რეკომენდაცია ვინ როგორ როდის

81

კრშ-თან

დაკავშირებულ

ი ეროვნული

კანონმდებლობ

ის ჰარმონიზება

ეკ-ს

დირექტივებთა

ნ

კანონმდებლობის

ჰარმონიზაცია

მომზადების

პროცესის დროს


კაბინეტი

SSCMC

ინიციატივით

ჩატარებული

კონსულტაციები

სხვადასხვა

სამინისტროებთა

ნ, რომლებიც

ჩართულია

კანონმდებლობი

ს განვითარების

პროცესში

დაიწყება

2016 წლის

დასაწყისშ

ი

ინსტიტუციურ

ი მოწყობა

კრშ-ს თითოეული

საფრთხისათვის

კოორდინატორებ

ის ოფიციალური

დანიშვნა

სსმს ყველა

ჩართულ

ინსტიტუციასთ

ან

კონსულტაციი

თ


უსაფრთხოების

კანონის

კანონქვემდებარ

ე აქტების

შემუშავება

დასასრულ

ი 2016

საფრთხეების

კარტოგრაფირე

ბა


შეფასების

მეთოდების



მეთოდურ

რეკომენდაციასთა

ნ სრულ


სსმს

(კოორდინატორ

ი)


დაარსება ყველა


ი მხარის


2015-2017

(მათ

შორის

რუკის

შედგენა)



ბა

მრავალმხრივი



მეთოდების



ინსტრუქციების


სსმს


ი)






2015-2018

(მათ

შორის

რუკის




ბა


რისკებისათვის

მეთოდოლოგიები

ს შემუშავება

სსმს


ი)





2015-2018

(მათ

შორის

რუკების


82




მონაწილეობით ვარიანტის




ბა


რისკებისათვის

და

მრავალმიზნობრი

ვი

მეთოდოლოგიები

ს შემუშავება




სსმს


ი)






2015-2018

(მათ

შორის

რუკების


ვარიანტის


მონაცემთა



გაზიარების

სტრატეგია

ეროვნული SDI -ს


სსმს და გდს





მონაწილეობით,

ერრა

პლატფორმის

სათანადო


2016 წლის

შუა


83

6 კატასტროფის შედეგად ზარალის შესახებ მონაცემების შეგროვება

და დამუშავება

ძირითადი ექსპერტები

PPRD აღმოსავლეთი 2



ქვეყნის თემატური წამყვანი


ირაკლი ალუგიშვილი

სექცია დამტკიცდა ქვეყნის მრჩეველთა ჯგუფის მიერ

6.1 სამართლებრივი და ინსტიტუციური სტრუქტურა

კატასტროფის შედეგად ზარალის შესახებ მონაცემების შეგროვებასა და ორგანიზებას

საქართველოში რამდენიმე საკანონმდებლო აქტი არეგულირებს, ხოლო მონაცემთა

შეგროვებასა და შემუშავებაში რამდენიმე დაწესებულებაა ჩართული. უნდა აღინიშნოს

ზოგიერთი ბოლოდროინდელი მნიშვნელოვანი აქტი. პირველ რიგში კანონი

სამოქალაქო უსაფრთხოების შესახებ 2467-IIс 2014 წლის 29 მაისი 3- ადგენს საგანგებო

სიტუაციების მართვის ერთიან სისტემას, რომელიც, თავის მხრივ, აერთიანებს ყველა

სამთავრობო და არასამთავრობო ორგანიზაციასა და დაწესებულებას და აუქმებს წინა

რეგულაციებს სამოქალაქო უსაფრთხოების სფეროში. კანონი საჯარო უსაფრთხოების

შესახებ მიღებულ იქნა Twinning -ის and PPRD აღმოსავლეთი პროგრამების შედეგად და

მიზნად ისახავს საქართველოს სამოქალაქო უსაფრთხოების მექანიზმების

ჰარმონიზაციას ევროკავშირის სტანდარტებთან. კანონი ავალებს საქართველოს შინაგან

საქმეთა სამინისტროს 2015 წლის 31 დეკემბრისათვის უზრუნველყოს წესების

გამოქვეყნება საგანგებო ინფორმაციის შეგროვების, დამუშავების და გადაცემის შესახებ.

კანონის მე-9 მუხლის თანახმად „საგანგებო სიტუაციების, ხანძრის და სხვა მოვლენების

შესახებ ჩანაწერების შენახვა" და რომ სსმს-მ უნდა "... უზრუნველყოს ოფიციალური

სტატისტიკა და სახელმწიფო სტატისტიკური ანგარიშგება "მოულოდნელი

შემთხვევების, ხანძრებისა და სხვა მოვლენების შესახებ" - შესაბამისად სსმს-ს ენიჭება

მკაფიო როლი ზარალის შესახებ მონაცემთა შეგროვების სფეროში, მაგრამ კანონი არ

ადგენს მკაფიო დეტალებს იმის შესახებ, თუ რას უნდა შეიცავდეს სტატისტიკა.

3 https://matsne.gov.ge/en/document/download/2363013/1/ru/pdf

84

ამ კანონის მიღებამდე, საქართველოში იყო ზოგადი კანონმდებლობა ტექნოგენური და

ბუნებრივი კატასტროფების შედეგად დანაკარგების აღრიცხვის შესახებ. ხანძრების

აღრიცხვას არეგულირებდა საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტრო და

სპეციალური კანონმდებლობა, ხოლო ილიას უნივერსიტეტის სეისმოლოგიის

დეპარტამენტის სეისმოლოგიური მონიტორინგის ცენტრი იწერს კატასტროფების

მონაცემებს მიწისძვრების შესახებ. ამ უკანასკნელ დაწესებულებას აქვს ამ მანდატის

შესრულების შესაძლებლობა.

ეროვნული კრშ-ის სტრატეგია და შესაბამისი სამოქმედო გეგმა- კიდევ ერთი

ფუნდამენტური პოლიტიკური დოკუმენტია, რომლის დამტკიცებაც 2015 წლის

ბოლომდე არის დაგეგმილი. სამოქმედო გეგმის ერთ-ერთ პრიორიტეტში

გათვალისწინებულია ცენტრალიზებული ონლაინ სისტემის შექმნა მრავალმხრივი

საფრთხის მომცველი კატასტროფების რისკის შესახებ ინფორმაციის და ცოდნის, და

აგრეთვე საფრთხის რისკის შესახებ ინფორმაციის თავმოყრის მიზნით (მომხდარი

კატასტროფის კატალოგი, საფრთხეების რუკები, დაუცველობა, მოწყვლადობა,

პოტენციური ზიანის და ზარალის სცენარი, დემოგრაფიული მონაცემები, სოციალურ-

ეკონომიკური მონაცემები), რათა საქართველოში შეიქმნას ეროვნული კატასტროფის

რისკის პროფილები. ეს ინფორმაციისა და ცოდნის სისტემა უნდა იყოს

კოორდინირებული SSCMC-ის მიერ. ნათელია, რომ SSCMC-ს აქვს კიდევ ერთი

გადამწყვეტი როლი ზარალის დათვლის შემთხვევაში და საჭირო იქნება სწორი

კოორდინაცია ყველა დაწესებულების შორის, რათა თავიდან იქნას აცილებული

მოვალეობების დუბლირება და გაუგებრობა.

_____________________

1 https://matsne.gov.ge/en/document/download/2363013/1/ru/pdf

6.2 საქმიანობის მიმდინარე სტატუსი და საუკეთსო მაგალითები

ამჟამად დანაკარგების შესახებ ინფორმაციის შეგროვებას აქვს მყარი ოპერაციული

პროცედურა, რომელიც მოქმედებს ძირითადად საგანგებო მდგომარეობების დროს.

საგანგებო მდგომარეობის შესახებ მონაცემთა შეგროვების პროცესს მართავს სსმს-ი.

ინფორმაცია რეგისტრირდება ადგილობრივ, მუნიციპალურ და რეგიონულ დონეზე.

კატასტროფის დროს იქმნება სპეციალისტებისა და მეცნიერების სპეციალური ჯგუფი

85

(კომისია ადგილობრივ დონეზე). საგანგებო მდგომარეობის შესახებ ინფორმაციის

შეყვანა მონაცემთა განსაზღვრულ ბარათებში ხდება კონკრეტული ანგარიშგების

ფორმების გამოყენებით. საგანგებო მდგომარეობის და დაუყოვნებლივ მოვლენის

შემდგომ კატასტროფის ადგილიდან შეგროვებული ინფორმაცია ეგზავნება სსმს-ს და

სხვა დაინტერესებულ ორგანიზაციებს (სამინისტროები). თუმცა ეს ძირითადად

უშუალოდ საგანგებო სიტუაციასთან დაკავშირებულ მონაცემებს ეხება (მაგალითად,

მონაცემები დაზარალებული ადამიანების შესახებ), ხოლო კატასტროფის დანაკარგების

მონაცემთა სტრუქტურა უნდა იყოს უფრო ყოვლისმომცველი, რათა დაემთხვეს

შესაბამის საერთაშორისო სტანდარტებს, მათ შორის ცოტა ხნის წინ ევროკავშირის მიერ

შემოთავაზებულსაც. 4 თუმცა, საქართველო აგროვებს ყველა საჭირო ინფორმაციას

სხვადასხვა დაწესებულებების ექსპერტიზის გამოყენებით.

ფინანსთა სამინისტრო უზრუნველყოფს სპეციალისტებს ეკონომიკური ზარალის

შეფასებისათვის, რომელიც უნდა გადაეცეს SSCMC-ს და მუნიციპალიტეტებს და

ამზადებს შესაბამის ანგარიშს. გდს ამზადებს დეტალურ აღწერას ფიზიკური

ზემოქმედების და საფრთხის მოხაზულობის შესახებ და ასევე საგანგებო მდგომარეობის

დროს განსახორციელებელ შემარბილებელ ქმედებებს. ანგარიში წარედგინება და

მიეწოდება SSCMC-ს და სსმს-ს. მსგავსი ვითარება არსებობს მიწისძვრებისათვის,

როდესაც სეისმოლოგიური მონიტორინგის ცენტრი და ილიას უნივერსიტეტი

წარმოადგენენ ანალოგიურ ანგარიშს.

ამ მონაცემთა მცირე რაოდენობა ინახება სათანადოდ ორგანიზებულ მონაცემთა ბაზაში

და კიდევ უფრო მცირე რაოდენობა უკავშირდება გეოსივრცით მონაცემთა ბაზას. რაც

კიდევ უფრო მნიშვნელოვანია, მონაცემები არ ინახება ერთ ადგილას, არამედ ინახება

ჩანაწერების ფორმებში სხვადასხვა დაწესებულებებში. თითოეული დაწესებულება

აწარმოებს მონაცემებს სხვებისგან განცალკევებით. გარდა ამისა, ეს საინფორმაციო

ნაკრებები განიხილება, როგორც ადგილობრივი ნაკრებები, რომლებიც უნდა გადაეცეს

მუნიციპალიტეტებს და ამჟამად ნაკლები ძალისხმევა ეძღვნება ასეთი მონაცემებისაგან

ერთიანი ეროვნული სურათის შექმნას.

ამის შედეგად, დღესდღეეობით, საქართველოში არ არსებობს ერთიანი მონაცემთა ბაზა

კატასტროფების შესახებ, რომელიც გამოიყენება ყველა სამინისტროს მიერ. მონაცემთა

ეროვნული ბაზის შექმნის მცდელობა ჰქონდა სსმს-ს. დროის პერიოდი, რომელსაც

მოიცავდა სსმს-ს მონაცემთა ბაზა იწყება 2006 წლიდან. მონაცემთა ბაზა არის ციფრულ

4 JRC-ის პუბლიკაცია მინიმალური სტანდარტების შესახებ

86

ფორმატში. 2006 წლამდე ეკონომიკის სამინისტროს სტატისტიკის დეპარტამენტში

არსებობდა ქაღალდის არქივი. თუმცა, სსმს-ს მონაცემთა ამ ბაზას ზემოთ აღწერილი

ხარვეზები აქვს და სხვა დაწესებულებები ინახავენ თავიანთ საკუთარ მონაცემთა ბაზებს

კატასტროფების შესახებ ეკონომიკური სექტორების მიხედვით: გარემოსა და ბუნებრივი

რესურსების დაცვის სამინისტრო, ფინანსთა სამინისტრო, სოფლის მეურნეობის

სამინისტრო და ტრანსპორტის სამინისტრო. ხარისხის კონტროლი ხორციელდება

მაღალ სტანდარტებზე და არსებობს ასეთი პროცედურისათვის გამოყოფილი

სპეციალური თანხები.

ერთი ეროვნული მონაცემთა ბაზა შემუშავდა MATRA-ს პროექტის ფარგლებში CENN-ის

მიერ და გდს-თან თანამშრომლობით. ეს მონაცემთა ბაზა, ძირითადად, წარმოადგენს

მოვლენების მონაცემთა ბაზას ზემოქმედების ინფორმაციასთან ერთად და

ხელმისაწვდომია ბუნებრივი საფრთხის და რისკის შესახებ ეროვნული ატლასის

მეშვეობით. ეს მონაცემთა ბაზა არის ეროვნული გარემოს დაცვის სააგენტოს საკუთრება

და შენარჩუნებულია მხოლოდ ნაწილობრივ. ის წყვილდება ილიას სახელმწიფო

უნივერსიტეტის მიერ სეისმური მოვლენების შესახებ შენარჩუნებულ მონაცემთა

ბაზასთან.

ყველა ამ ძალისხმევას აკლია კოორდინაცია და მასშტაბი.

კატასტროფის დანაკარგების მონაცემთა ჩანაწერის ჩარჩოები მკაფიოდ განსაზღვრული

არ არის და კატასტროფის თითოეული დონე უნდა გადატანილ იქნას რუკაზე.

კატასტროფების კლასიფიკაცია ეფუძნება დსთ-ს 5 კლასიფიკაციას ზოგიერთი

ცვლილებით ქვეყნის ადგილობრივი პირობების შესაბამისად. საგანგებო

მდგომარეობის კლასიფიკაცია მოცემულია 2014 წლის 29 მაისის კანონში სამოქალაქო

უშიშროების შესახებ (#2467-IIc). საგანგებო სიტუაციები კლასიფიცირდება წარმოშობის,

გავრცელების, დაშავებულების რაოდენობისა და მატერიალური დანაკარგების

მიხედვით. საგანგებო სიტუაციები საქართველოს ტერიტორიაზე მათი წარმოშობის

მიხედვით იყოფა ბუნებრივ, ტექნოგენურ, სოციალურ და სამხედრო საგანგებო

სიტუაციებად. განისაზღვრება საგანგებო სიტუაციების რამდენიმე დონე, რაც

დამოკიდებულია ზემოქმედების დონეზე, რეაგირების ძალებზე, მატერიალურ

რესურსებზე, რომლებიც საჭიროა შედეგების აღმოფხვრისათვის ისევე, როგორც

გავრცელების სფეროსა და საგანგებო მდგომარეობის მასშტაბზე. საგანგებო სიტუაციის

დონეებია: ზონალური, ადგილობრივი, რეგიონალური, ავტონომიური და ეროვნული.

5 დსთ- დამოუკიდებელი სახელმწიფოების თანამეგობრობა

87


გაუმჯობესების საჭიროების კლასიფიკაცია: მაღალი, ზომიერი, დაბალი

1) მოქმედი კანონმდებლობის და ოპერატიული პროცედურების ადაპტირება მონაცემთა

შეგროვების და ზარალის შესახებ მონაცემების ევროპულ და საერთაშორისო დონეზე

გაზიარების გაუმჯობესებისათვის: ზომიერი

დსთ-ს წევრმა ქვეყნებმა ბოლო წლებში მიიღეს საერთო ტერმინოლოგია კატასტროფების

კლასიფიკაციისათვის და განსაკუთრებით, რაც შეეხება დაზარალებულ ელემენტებს. ყოველ

შემთხვევაში, მონაცემების საერთაშორისო, ფართოდ გავრცელებული გაზიარების მიზნით,

მომგებიანი იქნებოდა საერთაშორისო სტანდარტების მიმართულებით სვლა, რომლებიც

შემუშავებულია INSPIRE -ის ინიციატივით ან კატასტროფების რისკის კლასიფიკაციის შესახებ

ინტეგრირებული კვლევის მიერ (IRDR) და უფრო ცოტა ხნის წინ კატასტროფის დანაკარგების

ევროპული სამუშაო ჯგუფის მიერ, JRC-ის ხელმძღვანელობით და DG ECHO-ს დავალებით.

რეკომენდირებულია მოქმედ კანონმდებლობასა და ოპერაციულ პროცედურებში

ინსტრუქციების მოთხოვნების ჩართვა კატასტროფის ზიანისა და დანაკარგების მონაცემების

ჩაწერისა და გაზიარებისათვის (JRC, 2015). კერძოდ, რეკომენდირებულია, რეკომენდაციების

გაფართოება 2-ის მიღება (გაფართოება 2: მონაცემები კონკრეტული მოვლენების, კონკრეტული

საფრთხის, ზიანისა და დანაკარგისათვის NUTS2 / NUTS3 და მართვის ერთეულისათვის,

ეკონომიკური სექტორისა და მფლობელის და საკუთრების სტატუსის მიხედვით (რომელსაც

მიადგა ზიანი).

2) კატასტროფის შედეგად გამოწვეული მატერიალური ზიანის შეფასების ერთიანი

მეთოდოლოგიის შემუშავება და მიღება: ზომიერი

კატასტროფების შედეგად დაზარალებული ელემენტის მაჩვენებლები (მატერიალური ზარალი)

ნათლად განსაზღვრულია მოქმედი კანონმდებლობისა და საოპერაციო პროცედურების მიერ,

თუმცა არსებობს ერთიანი მეთოდოლოგიური მიდგომის ნაკლებობა თანმხლები ეკონომიკური

დანაკარგების შეგროვებისა და დოკუმენტირებისათვის, ისევე როგორც სხვადასხვა

სექტორებისათვის ირიბი ეკონომიკური დანაკარგების დათვლის შემთხვევაში.

რეკომენდირებულია ქვეყნის კანონმდებლობაში კატასტროფის შედეგად გამოწვეული ზიანის

მრავალდარგობრივი ეკონომიკური შეფასების მეთოდოლოგიის შემუშავება და დანერგვა .

3) გაურკვევლობის შეფასება: მაღალი

გაურკვევლობები თან ახლავს კატასტროფის დანაკარგების მონაცემთა ანალიზის ჩარჩოს ყველა

საფეხურს. უდაოდ, სასარგებლო იქნება გამოწვეული ზიანის შესახებ მონაცემების

შეგროვებისა და დოკუმენტირების ყველა საფეხურზე გაურკვევლობის შეფასების

88

საერთაშორისო სტანდარტის მიღება და ადაპტირება- როგორიცაა, მაგალითად, MAXO-ს ან

NUSAP-ის ტექნიკა. ამ გაურკვევლობის შეფასება უნდა იყოს შენახული და ჩაწერილი მონაცემთა

საბოლოო შემოწმებულ ვერსიასთან ერთად.

რეკომენდირებულია გაურკვევლობის შეფასების ერთიანი მეთოდოლოგიის კანონიერად

დაარსება და მონაცემების ხარისხის კონტროლის გაუმჯობესება.

4) მოწინავე საინფორმაციო ტექნოლოგიების (IT) სისტემის სრული განვითარება: მაღალი

მონაცემთა ბაზების მომსახურება სათანადოდ უნდა ხორციელდებოდეს. ამისათვის

მნიშვნელოვანია საინფორმაციო ტექნოლოგიების (IT) ინფრასტრუქტურის შექმნა და

გამოყენება, რათა ხელი შეეწყოს და მოხდეს მონაცემთა შეგროვების, შენახვისა და

ინტერპრეტაციის ოპტიმიზაცია. ბევრ მოთხოვნას, რომელიც შეიძლება განიხილოს ზიანის

მონაცემთა შეგროვების თვალსაზრისით სხვადასხვა დონეზე (ადგილობრივი, რეგიონალური

და ეროვნული) ნამდვილად სჭირდება კარგად დაპროექტებლი საინფრომაციო ტექნოლოგიების

სისტემა, შესაბამისი მონაცემთა მოდელის ჩათვლით. ამჟამად დანაკარგების შესახებ

მონაცემთა ჩაწერის სისტემა საქართველოში მკაფიოდ განუვითარებელია და ამას ნათლად

აღიქვამს და აღიარებს ყველა ჩართული დაწესებულება.

რეკომენდირებულია: მაკოორდინირებელი დაწესებულების დადგენა ეროვნულ დონეზე

(მაგალითად, SSCMC, სსმს ან სსმს SSCMC-თვის), რომელიც სათანადოდ ითანამშრომლებს ყველა

სხვა დაინტერესებულ მხარესთან. ამ თვალსაზრისით, კრშ-ს სამოქმედო გეგმით

შემოთავაზებული ცენტრალიზებული სისტემა შეიძლება გახდეს წამყვანი ინიციატივა. ეს

ძალისხმევა ასევე უნდა გახდეს იუსტიციის სამინისტრო.კოორდინირებით მიმდინარე

ეროვნული სივრცითი მონაცემთა ინფრასტრუქტურის განვითარების მთავარი მიმართულება.

ერრა და მისი ფუნქციის გაღრმავების შესაძლებლობა ზიანის შესახებ მონაცემების შეგროვების,

ჩაწერის და ანალიზისთვის ამ პროცესს ხელს შეუწყობს, რადგან აღმოსავლეთ პარტნიორობის

ქვეყნებში ინფორმაციის შემდგომი გაცვლის და სტატისტიკის რეგიონულ დონეზე დათვლის

შესაძლებლობას იძლევა.

5) PuP-სა (საჯარო სექტორის საჯარო სექტორთან თანამშრომლობა- სსთ) და PPP-ს (საჯარო და

კერძო სექტორის თანამშრომლობა-სკთ) წახალისება: მაღალი

კატასტროფის შედეგად გამოწვეული ზიანის შესახებ სხვადასხვა მონაცემთა ბაზის

დაცალკევება და ურთიერთმოქმედების შეუძლებლობა არსებული სისტემის აშკარა სისუსტეს

წარმოადგენს. ამ მიზეზით, საჭიროების შემთხვევაში, დანაკარგების მონაცემთა ბაზების

დანერგვა უნდა იყოს ჩართული სსთ ან სკთ კონტექსტში, რათა უზრუნველყოფილ იქნას ყველა

დაინტერესებული მხარის მონაწილეობა და პარტნიორობა.

89

შესაბამისად, რეკომენდირებულია: პირველ რიგში, გაძლიერდეს უწყებათაშორისი

კოორდინაცია ზიანის დათვლის ერთიანი სისტემის დაფუძნების მიზნით და ამის შემდეგ

დაინერგოს სკპ მონაცემთა მოდელის შესაქმნელად, მათ შორის რისკის დაფინანსების

სხვადასხვა ალტერნატივების განვითარების მიზნით .

6) ინფორმაციის გაცვლა: დაბალი

არ ერთი გაანალიზებული ზიანის შესახებ მონაცემთა ბაზა არ არის ხელმისაწვდომი

საზოგადოებრივი გამოყენების მიზნებისათვის, ბუნებრივი საფრთხეებისა და რისკების

ეროვნული ატლასის გარდა.

გაზიარების პოლიტიკის განვითარება მონაცემების თავისუფალი ხელმისაწვდომობის

მიდგომის გამოყენებით საერთო მონაცემთა სტანდარტში, უდავოდ მხარს დაუჭერს როგორც

ტრანსსასაზღვრო, ასევე საერთაშორისო რისკების შემცირების პროცესებს (მათ შორის, შენდაი-ს

ჩარჩო).

7) მხარდამჭერი კანონმდებლობა და ადგილობრივი თვითმმართველობების აქტიური

მონაწილეობა: ზომიერი

და ბოლოს, მხოლოდ ძლიერ ეროვნულ კანონმდებლობას, რომელიც უზრუნველყოფს

პოლიტიკური ნებას, შეუძლია მხარი დაუჭიროს წინა პუნქტების განხორციელებას.

რეკომენდირებულია: კანონმდებლობის ნაწილში განხილული სამი დოკუმენტის განხილული

უნდა იქნას როგორც ერთი მთლიანი და არა როგორც დამოუკიდებელი დოკუმენტები.

სამოქალაქო უსაფრთხოების შესახებ დამტკიცებულ კანონზე დაყრდნობით საჭიროა კრშ-ს

სამოქმედო გეგმაში დადგენილი პრიორიტეტების განმარტება და საინფორმაციო

ტეგნოლოგიების სისტემის ყურადღებით აშენება მომავალი ესმი-ის შესაბამისად.

ადგილობრივი ხელისუფლება უკვე წარმოადგენს დანაკარგების შესახებ მონაცემთა შეგროვების

პროცესის მოქმედ ნაწილს.



კანონმდებლო

ბა

მოქმედი

კანონმდებლობის და

საოპერაციო

SSCMC/სსმს

SSCM-ს

ხელმძღვანელობით

სამუშაო ჯგუფი

დაწყება

2016 წლის


90


დამტკიცება

ევროპულ და


დონეზე ზიანის

შესახებ მონაცემთა

გაცვლის

შესაძლებლობის

შექმნის მიზნით

კანონმდებლობის/

რეგულაციების

განახლების

მიზნით

ი-

დამთავრე

ბა 2017

წლის


ი

მეთოდოლოგ

ია

ერთიანი


შემუშავება და მიღება,

კატასტროფის

შედეგად

ეკონომიკური

ზარალის

შეფასებისათვის, მათ

შორის

მრავალდარგობრივი


SSCM/სსმს

და ყველა

დაინტერეს

ებული

მხარე

SSCM-ის


მრავალი


მხარისგან

შემდგარი სამუშაო

ჯგუფის დაარსება


შემუშავების

მიზნით


2016 წლის

შუა

პერიოდში- 2016

წლის

ბოლომდე

არასარწმუნოე

ბის შეფასება

არასარწმუნოების


მეთოდოლოგია

სსმს ყველა

სხვა

დაინტერეს

ებულ

მხარესთან

კონსულტა

ციების

ფონზე

არასარწმუნოების


საკითხებზე

მომუშავე ჯგუფი,

სსმს-ის


2016 წლის

ბოლო

მოწინავე სტ


სრული

განვითარება

უკვე არსებული

ძალისხმევების

აქტუალიზაცია ერთი


ფარგლებში

სსმს

(კოორდინა

ტორი)


დაარსება

ტექნიკურ დონეზე,

მათ შორის ყველა


მხარის PPRD

აღმოსავლეთი II IT

ექსპერტების

მხარდაჭერით


: 2016

წლის შუა

პერიოდი –

დასასრუ

ლი: 2017

წლის


სსპ-სა და სკპ-ს უწყებათაშორისი SSCMC სამუშაო ჯგუფის 2015-2018

91

წახალისება კოორდინაცია ზიანის

აღრიცხვის

ცენტრალიზებული

სისტემისათვის

დაარსება, ყველა


მხარის

გათვალისწინებით

(რუკების

შედგენის

ჩათვლით)

ინფორმაციის



გაზიარების წესების

(განსაკუთრებით

ფართო

საზოგადოებასთან)

განმარტება

სსმს


ტორი)




მხარის


2017 წლის


მხარდამჭერი


ბა და

ადგილობრივ

ი

თვითმმართვე

ლობების

აქტიური

მონაწილეობა

კრშ-ს სამოქმედო

გეგმაში მოხაზული

პრიორიტეტების



უსაფრთხოების

კანონის შესაბამისად

SSCMC




მხარის


2016 წლის


მხარდამჭერი


ბა და

ადგილობრივ

ი

თვითმმართვე

ლობების

აქტიური

მონაწილეობა

საინფორმაციო

ტექნოლოგიების

სისტემის შექმნა

მომავალი ესმი-ის


სსმს


ტორი)




მხარის

გათვალისწინებით,

ერრა-ს





: 2016

წლის შუა

პერიოდი –

დასასრუ

ლი: 2017

წლის


ი

92

7 კატასტროფის რისკის შემცირების ჩართვა სახელმწიფო ბიუჯეტში


PPRD აღმოსავლეთი 2


ანტონინ პეტრ


ექსპერტ

არა

თავი დამტკიცდა ოთარ კერესელიძე


საბიუჯეტო კანონმდებლობის სტრუქტურას უზრუნველყოფს საქართველოს კანონი

ბიუჯეტის შესახებ №2935, 2014 წლის 12 დეკემბერი.

კანონის 32-ე, 70-ე და 93-ე მუხლებში დადგენილია სპეციალური დებულებებს

სახელმწიფო მმართველობის სხვადასხვა დონეზე საგანგებო ბიუჯეტის შექმნისა და

გამოყენებისათვის.

28-ე და 90-ე მუხლებში, ის ადგენს სპეციალურ დებულებას საქართველოს პრეზიდენტის

სარეზერვო და საქართველოს მთავრობის ფონდების შექმნისა და გამოყენებისათვის.

თითოეული ფონდის საერთო მოცულობა არ უნდა აღემატებოდეს მთლიანი წილის 2%,

რომელიც გათვალისწინებულია მთლიანი წლიური ბიუჯეტით.

7.2 პრაქტიკის მიმდინარე სტატუსი და საუკეთესო მაგალითები

საქართველოს სახელმწიფო ბიუჯეტი შედგება საბიუჯეტო პროგრამებისაგან. 2015 წლის

ბიუჯეტში ოთხი სამინისტრო (შინაგან საქმეთა სამინისტრო, საქართველოს

რეგიონალური განვითარებისა და ინფრასტრუქტურის სამინისტრო, საქართველოს

გარემოსა და ბუნებრივი რესურსების დაცვის სამინისტრო და საქართველოს თავდაცვის

სამინისტრო) ახორციელებს კატასტროფის რისკის შემცირებას და/ან კატასტროფის

რისკის მართვას, რომელიც დაკავშირებულია საბიუჯეტო პროგრამებთან.

93

2015 წლის პროგრამების ფარგლებში თანხების განაწილება შინაგან საქმეთა

სამინისტროს ხელმძღვანელობის ქვეშ-“სამოქალაქო უსაფრთხოების დონის გაზრდა”

პროგრამის კოდით 30 06 (http://mof.ge/images/File/sax-biujeti/TAVI%20VI.pdf) შეადგენს

20.0 მილიონ ლარს, დაახლოებით 7.7 მილიონ ევროს.

პროგრამის

კოდი დასახელება

2015

ბიუჯეტი

(ათასი ევრო)

30 06 სამოქალაქო უსაფრთხოების

დონის გაზრდა 7 700,0

ხარჯები 7,200,0

საქონლისა და მომსახურების

გამოყენება 6 100,0

სხვა ხარჯები 1 100,0

არასაფინანსო აქტივების გაზრდა 380,0

ორ პროგრამას ახორციელებს საქართველოს რეგიონალური განვითარებისა და

ინფრასტრუქტურის სამინისტრო: ა) ბუნებრივი კატასტროფების აღმოფხვრა და

პრევენცია; ბ) ნაპირსამაგრი სამუშაოები (http://mof.ge/images/File/sax-

biujeti/1.ganmaxorcieleblebi%20III%20cardgena.pdf):



2015

ბიუჯეტი


25 02 02 05 ბუნებრივი კატასტროფების

აღმოფხვრა და პრევენცია 2 800,0

ხარჯები 2 800,0


გამოყენება 2 800,0

25 02 02 07 ნაპირსამაგრი სამუშაოები 2 600,0

არასაფინანსო აქტივების გაზრდა 2 600,0

ხანძარსაწინააღმდეგო პროგრამას (38 04 05) "სატყეო სისტემის დანერგვისა და მართვის"

ფარგლებში (პროგრამის კოდი 38 04) ახორციელებს საქართველოს გარემოსა და

94

ბუნებრივი რესურსების დაცვის სამინისტრო http://mof.ge/images/File/sax-biujeti/

1.ganmaxorcieleblebi% 20III% 20cardgena.pdf:

"სამეცნიერო კვლევის განვითარების" პროგრამის ფარგლებში (პროგრამის კოდი 24 08)

2015 წლის რეგიონალური განვითარების ფონდიდან. 4.0 მილიონი ლარი (დაახ. 1.5

მილიონი ევრო) გამოყოფილია "სსიპ - სახელმწიფო სამხედრო სამეცნიერო-ტექნიკური

ცენტრი - დელტა" ქვეპროგრამისთვის სეტყვის საწინააღმდეგო საქმიანობისათვის.

სსიპ-ის საერთო ბიუჯეტის ასიგნაცია შეადგენს 26.4 მილიონ ლარს (დაახლოებით 10.5

მილიონი ევრო). ამ პროგრამას ახორციელებს საქართველოს თავდაცვის სამინისტრო:



2015 ბიუჯეტი


24 08

სსიპ -სახელმწიფო სამხედრო

სამეცნიერო-ტექნიკური ცენტრი -

დელტა (სეტყვის საწინააღმდეგო

საქმიანობა)

1 700,0

ხარჯები 900,0


გამოყენება 900,0

არასაფინანსო აქტივების გაზრდა 500,0

ფინანსური აქტივების გაზრდა 300,0



2015 ბიუჯეტი


38 04 05 ხანძარსაწინააღმდეგო

სამუშაოები 350,0

ხარჯები 130,0


გამოყენება 130,0

არასაფინანსო აქტივების

გაზრდა 220,0

95

2015 წლის რეგიონალური განვითარების ფონდიდან სხვადასხვა

მუნიციპალიტეტისათვის გამოყოფილია 6 მილიონზე მეტი ლარი (დაახ. 2.3 მილიონი

ევრო) სტიქიური უბედურების აღმოფხვრის მიზნით:

დასახელება ბიუჯეტი (ათასი ევრო)

(01.01. - 11.06. 2015)

აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკა 512,0

ბათუმის მუნიციპალიტეტი 384,0

ქობულეთის მუნიციპალიტეტი 163,0

ხელვაჩაურის მუნიციპალიტეტი 454,7

ქალაქ რუსთავის

თვითმმართველობა 179,0

თეთრიწყაროს მუნიციპალიტეტი 236,4

ასპინძას მუნიციპალიტეტი 261,1

თიანეთის მუნიციპალიტეტი 22,7

ონის მუნიციპალიტეტი 208,0

სულ 2 335,9

საბიუჯეტო ხარჯების დაგეგმარების პროცესს ახორციელებს ონლაინ ელექტრონული

პლატფორმა რეალურ დროში, რომელსაც ეწოდება ელექტრონული ბიუჯეტი. ხარჯების

შესრულება მიმდინარეობს სხვა ელექტრონული პლატფორმის მეშვეობით რეალურ

დროში, რომელსაც ეწოდება ელექტრონული ხაზინა.


შესაძლებელია დავასკვნათ, რომ არსებული სამართლებრივი და ინსტიტურციური

სტრუქტურა უზრუნველყოფს ჯანსაღ და მყარ საფუძველს სამოქალაქო დაცვისა და

კატასტროფის რისკის მართვისათვის. გარდა ამისა, ონლაინ ელექტრონული

პლატფორმების არსებობა (ბიუჯეტი და ხაზინა) ბიუჯეტის დაგეგმარებისა და

შესრულებისათვის უზრუნველყოფს კრშ-სა და კრმ-ს საქმიანობისათვის დაგეგმილი და

დახარჯული საერთო თანხების კარგ მიმოხილვას. ამგვარად, ის ეხმარება ქვეყანას და

პოტენციალს უქმნის რისკების შემცირების (2015-2030) შენდაი-ს ჩარჩოს მიზნების

შესრულებისათვის: პრიორიტეტი 2 - " კატასტროფების რისკის მართვის გაძლიერება

კატასტროფების რისკის კონტროლის მიზნით".

96

თუმცა, მიუხედავად ამ არსებული კარგი სისტემისა, არსებობს ბიუჯეტის

პროგრამირების სტრუქტურის დამათებითი გაფართოების დიდი პოტენციალი, რაც

ფინანსური ასპექტების უფრო დეტალური დანახვის შესაძლებლობას შექმნის კრშ-სა

და კრმ-თან დაკავშირებული ყველა ინდივიდუალურ ქმედებების, განსაკუთრებით

მაშინ, როდესაც ისინი მოიცავენ ქმედებებს, რომლებიც ნაკლებად შესამჩნევად

უკავშირდებიან კრშ-სა და კრმ-ს ან არ წარმოადგენენ ზემოთ ჩამოთვლილი

პროგრამების ნაწილს. ხარჯების ზუსტი დადგენის, ჩაწერის და, შესაბამისად, შეფასების

უნარი კრშ-ს/კრმ-ს ფარგლებში ეროვნულ და ადგილობრივ დონეზე მნიშვნელოვნად

დაეხმარება არსებული ფინანსური რესურსების უკეთესად დაგეგმვასა და ეფექტურად

გამოყენებას, რაც კიდევ უფრო მნიშვნელოვანია, როდესაც თანხები შეზღუდულია.

გარდა ამისა, ის ასევე იძლევა რეალური კრშ-ს/კრმ-ს ხარჯების შედარების საშუალებას

კატასტროფის დანაკარგების მონაცემებთან. ეს შედარება ერთგვარად დაამტკიცებს, რომ

კარგად დაგეგმილი ინვესტიციების სრულყოფა კრშ-ში/ კრმ-ში, მნიშვნელოვნად

ამცირებს კატასტროფების ზემოქმედებას მოსახლეობაზე, გარემოზე, ეკონომიკაზე,

ინფრასტრუქტურასა და კულტურულ მემკვიდრეობაზე, რითაც თანაბრად შემცირდება

ადამიანური და ეკონომიკური დანაკარგები, ანუ ფულის ეკონომია რეაგირებაზე და

სტიქიის შედეგების ლიკვიდაციაზე.

ამას ასევე ხელს უწყობს შენდაი-ს 2015-2030 წწ. რისკის შემცირების ჩარჩო, რომელიც

განსაკუთრებულ აქცენტს აკეთებს "კატასტროფის რისკის შემცირებაში ინვესტირება

მედეგობისათვის“ (პრიორიტეტი 3), განსაკუთრებით კი "კატასტროფების რისკის

შემცირების შესახებ მოსაზრებებისა და ზომების შერწყმა ფინანსურ და ფისკალურ

ინსტრუმენტებში".

ზემოთ აღნიშნული საკითხების მოსაგვარებლად, PPRD აღმოსავლეთი 2-ის იძლევა

ახალი მეთოდოლოგიების განვითარებისა და დანერგვის რეკომენდაციას კრშ-სა და

კრმ-სთან დაკავშირებული ქმედებების განაწილების, თვალის მიდევნების,

რეგისტრირებისა და შეფასებისათვის საბიუჯეტო სისტემაში ორივე დონეზე -

ცენტრალურ და ადგილობრივ. ეს უზრუნველყოფს პრევენციაში, მზადყოფნასა და

რეაგირებაში ჩადებული ზუსტი თანხების დადგენას, ისევე როგორც რეკონსტრუქციისა

და რეაბილიტაციის ზომებში სხვადასხვა ეროვნული და ადგილობრივი

დაინტერესებული პირების მიერ ჩადებული ძალისხმევისა. კერძოდ,

რეკომენდირებულია:

97

გადაისინჯოს, და საჭიროების შემთხვევაში, გაძლიერდეს ეროვნული ინსტიტუციური

სდ /კრმ სტრუქტურა, კრშ/კრმ საბიუჯეტო განაწილებაზე დაკვირვების სისტემის

განვითარებისა და დანერგვის ადეკვატური შესაძლებლობის უზრუნველყოფის/ შექმნის

მიზნით;

კრშ/კრმ საბიუჯეტო განაწილებაზე დაკვირვების და დოკუმენტირების სისტემის

მეთოდოლოგიის განვითარება და დანერგვა ეროვნული სისტემის მასშტაბით, და ასევე

მისი გამეორება ადგილობრივ დონეზე. კრშ/კრმ "მარკერის" დანერგვა, როგორც

მეთოდოლოგიის ნაწილისა იმ ინვესტიციების მონიშვნისათვის, რომელთათვის შედეგი

არ არის მკაფიოდ კრშ/კრმ, მაგრამ რომელიც მათი დანერგვის მეშვეობით ხელს

შეუწყობს კატასტროფის რისკის შემცირებას/შემსუბუქებას.

მეთოდოლოგიის განვითარება და დანერგვა კრშ/კრმ ხარჯების შეფასებისათვის,

რომლებიც იძლევა მარტივ დათვლად მაჩვენებლებს და აჩვენებს კრშ-ს/კრმ-ს ფისკალურ

შედეგს;

ახალი მეთოდოლოგიების შესახებ ტრენინგების დაგეგმვა და ჩატარება ფინანსური

ერთეულებიდან ოფიციალური პირებისათვის ყველა შესაბამისი ეროვნული

დაწესებულებებიდან, რომელთაც პირდაპირ ან ირიბად აქვთ საქმე კრშ-ს/კრმ-ს

ზომებთან.


დეტალური გეგმა გვთავაზობს რეკომენდაციების პრიორიტეტულობას, ვადებს მათი

განხორციელებისათვის და მონაწილე მხარეების უფლებამოსილებას.

აქტივობა 1.1 - სემინარი კრშ ბიუჯეტის განაწილების და ანგარიშგების სიტემის

კონცეფციის შემუშავებისა და განხილვის მიზნით

პასუხისმგებლობა: სსმს-ს, ფინანსთა სამინისტროსა და PPRD აღმსავლეთი 2-ის

პროგრამის ერთობლივი პასუხისმგებლობა

ვადები: 2016 წლის აპრილი

მხარდაჭერა: ყველა ეროვნული დაინტერესებული მხარე, რომლებიც აქტიურადაა

ჩართული კრშ/კრმ პროცესებში

აქტივობა 1.2 - კრშ -ს ბიუჯეტის განაწილებისა და დოკუმენტირების სისტემის

მეთოდოლოგიის შემუშავება

პასუხისმგებლობა: ფინანსთა სამინისტროს და სსმს-ს ერთობლივი პასუხისმგებლობა

ვადები: 2016 წლის ოქტომბერი

98

მხარდაჭერა: PPRD აღმოსავლეთი 2-ის პროგრამა

აქტივობა 1.3 - მეთოდოლოგიის განვითარება კრშ-ს ხარჯების შესაფასებლად


ვადები: 2017 წლის მარტი


აქტივობა 1.4 - ახალი მეთოდოლოგიების შესახებ სასწავლო პროგრამის განვითარება

პასუხისმგებლობა: PPRD აღმოსავლეთი 2-ის პროგრამა

ვადები: 2017 წლის ივნისი

მხარდაჭერა: ფინანსთა სამინისტრო და სსმს

აქტივობა 1.5 - სასწავლო პროგრამის მომზადების დასრულება

პასუხისმგებლობა: PPRD აღმოსავლეთი 2-ის პროგრამა

ვადები: 2017 წლის სექტემბერი

მხარდაჭერა: ფინანსთა სამინისტრო და სსმს

აქტივობა 1.6 - იურიდიული დოკუმენტის შემუშავება და დამტკიცება ახალი სისტემის

ინსტიტუციონალიზაციის მიზნით კრშ-ს ბიუჯეტის განაწილების და

დოკუმენტირების სისტემისათვის

პასუხისმგებლობა: ფინანსთა სამინისტრო და სსმს

ვადები: 2017 წლის დეკემბერი


აქტივობა 1.7 - ტრენინგების ჩატარება ახალი მეთოდოლოგიის თემაზე

პასუხისმგებლობა: სსმს-სა და PPRD აღმოსავლეთი 2-ის პროგრამის ერთობლივი

პასუხისმგებლობა

ვადები: 2018 წლის იანვარი

მხარდაჭერა: ფინანსთა სამინისტრო

აქტივობა 1.8 - კრშ-ს ბიუჯეტის განაწილებისა და დოკუმენტირების სისტემისათვის

და კრშ-ს ხარჯების შეფასებისათვის ახალი მეთოდოლოგიების დანერგვა

99


ვადები: 2018 წლის ივნისი

მხარდაჭერა: კრშ-ს პროცესში ჩართული ყველა ეროვნული დაინტერესებული მხარე

100

8 მასპინძელი ქვეყნის მხარდაჭერა




ფილ ლანგდეილი

ქვეყნის წამყვანი თემატური


თეიმურაზ მელქაძე

თავი დამტკიცდა ოთარ კერესელიძის მიერ


მასპინძელი ქვეყნის მხარდაჭერის მრავალი ასპექტი მოიცავს კანონმდებლობის შემდეგ

ნაწილებს:

კანონი სამოქალაქო უსაფრთხოების შესახებ;

2008 წლის 26 აგვისტოს ეროვნული რეაგირების გეგმა ტექნოგენური და ბუნევრივი

კატასტროფების შემთხვევაში, რომელიც აღწერს საგანგებო სიტუაციების მართვის 17

ფუნქციას, უფლებამოსილი ორგანოების და მათ შორის თანამშრომლობის ჩათვლით.

ერთ-ერთი ფუნქცია კონკრეტულად ეძღვნება დიპლომატიური პროტოკოლის

დებულებას და საერთაშორისო ჰუმანიტარულ დახმარებას;

2010 წლის 18 თებერვლის ფინანსთა სამინისტროს ბრძანება №106 "საბაჟო

დეკლარაციებისა და ინსტრუქციების დამტკიცების შესახებ" შემომავალი დახმარების

განბაჟებისათვის შაბლონების შემოღება;

ურთიერთგაგების მემორანდუმი საქართველოსა და NATO-ს შორის ტრანსსასაზღვრო

სასიცოცხლო ტრანსპორტის მოძრაობის გამარტივების შესახებ (მიუხედავად იმისა,

საქართველო აღნიშნავს, რომ ეს არ არის იურიდიულად სავალდებულო) მასპინძელი

ქვეყნის მხარდაჭერისათვის საფუძვლის შექმნა ნატოს ოპერაციების ჩასატარებლად;

ორმხრივი ხელშეკრულებები კატასტროფების დროს დახმარების შესახებ

აზერბაიჯანთან, სომხეთთან, ისრაელთან, იორდანიასთან, ყაზახეთთან, რუსეთის

დეფერაციასთან, თურქმენეთსა და უკრაინასთან.

საერთაშორისო ხელშეკრულებები/ ოფიციალური დირექტივები, რომლებსაც

საქართველომ ხელი მოაწერა/ ვალდებულება აიღო:

სტამბულის კონვენცია საქონლის დროებითი შემოტანის შესახებ, და გაეროს

ოფიციალური დირექტივები INSARAG;

1998 წლის 15 აპრილს ხელმოწერილი შეთანხმება შავი ზღვის ეკონომიკური

თანამშრომლობის ორგანიზაციის მონაწილე ქვეყნების მთავრობებს შორის საგანგებო

დახმარების გაწევის თანამშრომლობისა და საგანგებო რეაგირების შესახებ ბუნებრივ და

ტექნოგენურ კატასტროფების დროს. მეკავშირე ოფიცრების ქსელის შექმნის შესახებ

დამატებით ოქმს ხელი მოაწერეს 2005 წლის 20 ოქტომბერს.

101

8.2 მიმდინარე სტატუსი და საუკეთსო მაგალითები

საქართველოს მასპინძელი ქვეყნის მხარდაჭერის სტრუქტურა განისაზღვრება

სხვადასხვა სამართლებრივი ზომით, რომელიც უკვე არსებობს, მიუხედავად იმისა, რომ

სტრუქტურა არ ვითარდება6.

არსებული სისტემა გამოსცადეს რამდენიმე საგანგებო სიტუაციის დროს, მაგალითად,

2008 წლის შეიარაღებული კონფლიქტი და 2009 წლის მიწისძვრა, აგრეთვე

ნატოს/EADRCC-სთან ერთად ორგანიზებული მასშტაბური საერთაშორისო სწავლება

"საქართველო 2012", როდესაც მიღებულ იქნა საერთაშორისო დახმარება. გარდა ამისა,

საქართველო აცხადებს, რომ სამოქალაქო უსაფრთხოების/ კატასტროფის რისკის

მართვის სექტორი ზოგადად იცნობს მასპინძელი ქვეყნის მხარდაჭერის კონცეფციას.

გარდა ამისა, თანამშრომლობა სექტორებს შორის, რომელიც იქმნება ეროვნული

რეაგირების გეგმის საფუძველზე, საშუალებას აძლევს სხვა სექტორებს , გაეცნონ

კონცეფციას მასპინძელი ქვეყნის მხარდაჭერის შესახებ. საქართველო იტყობინება, რომ

ქვეყანა ითვალისწინებს ნატოსა და გაეროს რეკომენდაციებს.

კრიზისების მართვის უწყებათაშორისი ოპერატიული ცენტრი დაარსებულია საგანგებო

სიტუაციების მართვის სააგენტოს შტაბ-ბინაში, რომელიც შედგება სხვა სექტორებიდან

სპეციალურად მოწვეული წარმომადგენლებისგან. ეს ცენტრი აანალიზებს და

ამუშავებს შემომავალ ინფორმაციას, კოორდინაციას უწევს ინტერვენციებს და

პასუხისმგებელია საერთაშორისო დახმარების მიღებასა და განაწილებაზე. მისი

საქმიანობა იყოფა ოთხ სექტორად: ოპერაციები, ინფორმაციის მენეჯმენტი,

ლოგისტიკისა და ფინანსები.

საველე ოპერაციების ცენტრი ფუნქციონირებს, როგორც ადგილობრივი სამეთაურო

ცენტრი ინტერვენციის პირდაპირი მართვისათვის. სხვათა შორის, მას აქვს მეკავშირე

ჯგუფი მოკავშირეებს შორის კომუნიკაციის უზრუნველსაყოფად ველში, და

საინფორმაციო ჯგუფი საველე ინფორმაციის დამუშავებისათვის გადაწყვეტილებების

მიმღები პირებისა და საზოგადოებისათვის.


მიუხედავად იმისა, რომ საქართველოში იცნობენ მასპინძხელი ქვეყნის მხარდაჭერის

ინსტიტუტს, ცხადია, რომ ის ჯერ კიდევ განვითარების ადრეულ ეტაპზე იმყოფება. მქმ

-ის საკონტაქტო პირის დანიშვნა PPRD აღმოსავლეთი ფაზა 2 -ის პროგრამისათვის,

მასპინძელი ქვეყნის მხარდაჭერის მიმართულებით უდაოდ სასარგებლო იქნება.

საერთაშორისო დახმარების ეფექტური მიღებისათვის ძალიან მნიშვნელოვანია, რომ

საქართველოს აქვს მყარი და სისტემატური გადაწყვეტილებები, რომლებსაც საგანგებო

6 კვლევა საერთაშორისო დახმარების შეთავაზებისს და მასპინძელი ქვეყნის მხარდაჭერის შესახებ

102

სიტუაციის შემთხვევაში, წინასწარ აქვთ განსაზღვრული და განხილული ყველა ის

სამართლებრივი საკითხი, რომელიც შეიძლება დაბრკოლებად იქცეს საერთაშორისო

დახმარების მიღების ხელშეწყობის პროცესში საერთო მიზნის მიღწევისას. მასპინძელი

ქვეყნის მხარდაჭერა მოითხოვს კანონებისა და კანონქვემდებარე აქტების განმტკიცებას,

რომლებიც უნდა განვითარდეს და მიღებულ იქნას მოვლენის დადგომამდე, და არა

სპონტანურად საველე ოპერაციებისა და საგანგებო მდგომარეობის დროს.

პასუხისმგებლობა ეკისრება შესაბამის სახელმწიფო უწყებებს, რომ მათ მოახდინონ

კოორდინაცია და ერთობლივად შეიმუშაონ ეს დებულებები (სსპ-ები), უზრუნველყონ

მყარი პლატფორმა, რომელზეც უნდა შესრულდეს მასპინძელი ქვეყნის მხარდაჭერის

მოვალეობები საქართველოს მიერ საერთაშორისო დახმარების მოთხოვნისა და მიღების

შემთხვევაში. პრიორიტეტულად, საგანგებო სიტუაციების მართვის სააგენტომ (სსმს)

უნდა ჩართოს შესაბამისი დეპარტამენტები, რათა განავითაროს სოპ-ები, რომ

მასპინძელი ქვეყნის მხარდაჭერის პერსონალს შეეძლოს დახმარებისათვის მიმართვა

საგანგებო სიტუაციის შემთხვევაში. ეს უნდა გამოიცადოს მომავალ PPRD აღმოსავლეთი

2-ის მქმ-ს სამაგიდო სავარჯოშოების დროს, რომელიც დაგეგმილია 2016 წლის 5-7

აპრილს.

მიუხედავად იმისა, რომ კრიზისის მართვის უწყებათაშორისი ოპერატიული ცენტრი

ფუნქციონირებს საგანგებო სიტუაციების დროს, იგი მოითხოვს სრულად ფუნქციურ

ოპერაციულ სისტემას მასპინძელი ქვეყნის მხარდაჭერის თვალსაზრისით. ეს ცენტრი

უნდა იქნას გამოყენებული PPRD აღმოსავლეთი 2-ის მქმ-ს სამაგიდო სავარჯიშოს

ორგანიზებისათვის საქართველოში. აქედან გამომდინარე, საქართველოს

ხელისუფლებამ უნდა უზრუნველყოს, რომ ნებისმიერი შემდგომი ეროვნული და

ადგილობრივი სამუშაოები შეიცავდეს ტრენინგს მასპინძელი ქვეყნის მხარდაჭერის

თაობაზე, განვითარებული სსპ-ის გამოყენებით.


როგორც სამაშველო საქმიანობისა და დახმარების ოპერაციების კოორდინაციაზე

პასუხისმგებელი დეპარტამენტი, სსმს უხელმძღვანელებს მასპინძელი ქვეყნის

მხარდაჭერის სსპ-ების განვითარებას, და იმისათვის, რომ მიიღოს სრულად

ფუნქციონალური მასპინძელი ქვეყნის მხარდაჭერის სტრუქტურა 2018 წლისათვის,

უნდა მოხდეს შემდეგ ეტაპების შესრულება.

სსმს უზრუნველყოფს საგანგებო სიტუაციების ყველა დონის მართვის

წარმომადგენლების/ოფიციალური პირების იმფორმირებულობას ეკ სდ-ს მექანიზმის

შესახებ.

იმისათვის, რომ მასპინძელი ქვეყნის მხარდაჭერა იყოს წარმატებული, მნიშვნელოვანია,

რომ თანამშრომლობა ყველა ასოცირებულ დეპარტამენტს შორის იყოს შეთანხმებული

103

და სწორად აღქმული, და ამისათვის, 2015 წლის დასასრულისათვის, სსმს-მ უნდა

დაიწყოს და ჩართოს შემდეგი დეპარტამენტები, დახმარება გაუწიოს სსპ-ების

განვითარების პროცესში საერთაშორისო დახმარების მოთხოვნისას ან მიღებისას:

ჯანდაცვის სამინისტრო - ნარკოტიკების / წამლების კონტროლი, სამედიცინო

დახმარების უზრუნველყოფა და შემომავალი სამედიცინო პერსონალის პრობლემების

დარეგულირება;

სახელმწიფო შემოსავლების სამსახური - ყველა სამაშველო ტექნიკის, საქონლისა და

ფინანსური მხარდაჭერის საბაჟო და იმპორტის პროცედურების გამარტივება / შეცვლა ;

სოფლის მეურნეობის სამინისტრო - საკვებით უზრუნველყოფა;

საგარეო საქმეთა სამინისტრო - ვიზების გაცემის პროცედურების გამარტივება და

მოთხოვნის კოორდინაცია საერთაშორისო დახმარების პროცესისათვის;

პოლიცია - საერთაშორისო დახმარების გუნდების უსაფრთხოების უზრუნველყოფა და,

საჭიროების შემთხვევაში, ესკორტით უზრუნველყოფა;

ტრანსპორტისა და კომუნიკაციის სამინისტრო- სატრანსპორტო და საკომუნიკაციო

მომსახურების უზრუნველყოფა;

სამოქალაქო ავიაციის სააგენტო - ყოვლისმომცველი დახმარებისა და ყველა საჭირო

მომსახურების გაწევა აეროპორტის დონეზე.

2016 წლის ბოლოსთვის, უნდა მომზადდეს წერილობითი სსპ-ები, ანუ მქმ-ს ცოდნისა

და თითოეული პარტნიორის ფუნქციის იდენტიფიცირების შემცველი დოკუმენტები.

სსპ-ის ნიმუში, რომელიც მოცემულია ამ დოკუმენტის პირველ დანართში უნდა

გამოყენებულ იქნას ამ პროცესის დასასრულებლად. თუმცა, საჭიროა იმის გაგებაც, რომ

ეს ნიმუში არ არის ამომწურავი და უნდა მოხდეს შეთანხმება გარკვეული გარემოებების

თაობაზე. ეს დოკუმენტები უნდა შედგეს საქართველოში მქმ სამოგიდო სავარჯიშოს

ჩატარებამდე და ამისათვის შეიძლება არსებული სსპ-ების გამოყენება.

დასრულებული მქმ სსპ-ები უნდა შემუშავდეს 2018 წლის შუა პერიოდისათვის.

ევროკავშირის მასპინძელი ქვეყნის მხარდაჭერის დირექტივების და ნიმუშების

გამოყენება ფრიად რეკომენდირებულია7.

2018 წლის შუა პერიოდამდე, სსმს-მ უნდა განავითაროს და მიიღოს წვრთნების

პროგრამა, რომელიც დაეხმარება მასპინძელი ქვეყნის მხარდაჭერის ოფიცრების

პოტენციალის ამაღლებასა და წვრთნაში.

7 ევროკავშირის მასპინძელი ქვეყნის მხარდაჭერის მეთოდური რეკომენდაციები

104

9 ევროკავშირის მიდგომა მოხალისეობასთან სამოქალაქო დაცვის

საკითხში




დავიდ მიოზო

ქვეყნის თემატურიწამყვანი


ილია ხურციძე

თავი დამტკიცდა ქვეყნის მრჩეველთა ჯგუფმა


ბოლო წლების განმავლობაში (2013-2015), საქართველოს კატასტროფის რისკის მართვის

სისტემა მნიშვნელოვნად განვითარდა, განხორციელდა ძირითადი დაინტერესებული

მხარეების ფუნქიების და მოვალეობების რეორგანიზება. პირველ რიგში, ყოფილი

საგანგებო სიტუაციების მართვის დეპარტამენტი (შინაგან საქმეთა სამინისტროს

ხელმძღვანელობის ქვეშ) გახდა უფრო დამოუკიდებელი და მოქნილი სააგენტო

(საგანგებო სიტუაციების მართვის სააგენტო - სსმს), 2014 წლის 29 მაისს სამოქალაქო

უსაფრთხოების შესახებ კანონის მიღებისთანავე. ამან სააგენტოს მისცა ეროვნულ

საგანგებო გეგმიდაზე დაყრდნობით, მეთაურობისა და განკარგვის გაუმჯობესებული

სტრუქტურის დაარსების შესაძლებლობა (დამტკიცდა 2008 წლის 26 აგვისტოს

პრეზიდენტის № 415 ბრძანების საფუძველზე). ეს გეგმა ამჟამად გადასინჯვის

პროცესშია, ყველა ინსტიტუციური ცვლილების მიღების მიზნით და უზრუნველყოფს

პირველ სტრუქტურას საგანგებო სიტუაციბზე რეაგირებისათვის, მოიცავს მთლიან

საგანგებო ციკლს და აწესებს ტექნოგენურ და ბუნებრივი მოვლენებით გამოწვეული

კატასტროფების პრევენციასა და მართვაში ჩართული დაინტერესებული მხარეების

მოვალეობებს/ვალდებულებებს.

კანონი სამოქალაქო უსაფრთხოების შესახებ მოხალისეობას მინიმალურად მიმართავს

ორ მუხლში:

მუხლი 26 (მოსახლეობის უფლებები და ვალდებულებები მოსახლეობისა და

ტერიტორიების საგანგებო სიტუაციებისგან დაცვის სფეროში) უზრუნველყოფს 1

პუნქტში მოსახლეობის უფლებას "შეუერთდეს მოხალისე სამაშველო ჯგუფებს და

ისწავლოს საგანგებო სიტუაციების დროს ქცევის წესები"; და

105

მუხლი 51 (სამეწარმეო და არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირების

უფლებები და ვალდებულებები სახანძრო უსაფრთხოების სფეროში) ადგენს

ვალდებულებას მოხალისე მეხანძრეების მხარდაჭერის საკითხში.

შესაბამისად, მოხალისეები იურიდიულად განიხილებიან კატასტროფების მართვის

სისტემის ნაწილად, მაგრამ ჯერ კიდევ არ არსებობს სამართლებრივი სტრუქტურა,

რომელიც განმარტავს მათ ფუნქციას, მოვალეობებს, ვალდებულებებსა და უფლებებს.

ამჟამად, საგანგებო სიტუაციების მართვის სააგენტოს, სამოქალაქო საზოგადოების

ინსტიტუტის (CSI) და საქართველოს წითელი ჯვრის საზოგადოების (GRC)

ერთობლივი ძალისხმევის შედეგად, კანონპროექტი მოხალისეობის შესახებ ამჟამად

პარლამენტის მიერ განხილვის პროცესშია. ეს პროექტი ადგენს მოხალისეობის ზოგად

სტრუქტურას შემდეგის განსაზღვრებით:

მოხალისეობის ზოგადი განმარტება,

"მასპინძელი ორგანიზაციის" 8 ფუნქცია,

მოხალისეებისა და მასპინძელი ორგანიზაციების უფლებები და მოვალეობები,

მოხალისეობის საქმიანობასთან დაკავშირებული ხარჯების დაფარვა,

უსაფრთხო გარემო და მოხალისესთან გაფორმებული ხელშეკრულება (ეკონომიკური

ანაზღაურება, ტრენინგი, შრომის მინიმალური სტანდარტები, სახელშეკრულებო

სტრუქტურა და ა.შ.).

მეორეს მხრივ, კანონპროექტი არ უზრუნველყოფს საოპერაციო სტრუქტურას, რომელიც

ზუსტად ადგენს მოხალისეთა ფუნქციას სამოქალაქო დაცვის საქმიანობაში. სხვა

სიტყვებით, ეს კანონი უზრუნველყოფს საფუძველს მოხალისეობისათვის

მოწესრიგებული გარემოს შესაქმნელად, მაგრამ წესების კრებულის ჩამონათვალში

არსებობს მნიშვნელოვანი ნაკლოვანება, რადგან არ არსებობს კონკრეტულ ვითარებაში

პრევენციისა და კატასტროფის რისკის მართვის წესები.

გარდა ამისა, კანონი სამოქალაქო უსაფრთხოების შესახებ განსაზვრავს (მუხლი 6)

პროცედურებს ერთიანი სისტემის დაარსებისათვის საგანგებო სიტუაციების მართვის

მიზნით ('ერთიანი სისტემა'). აღნიშნული სისტემის ფარგლებში სწჯ-ი, ეროვნული

კანონმდებლობის შესაბამისად, ყველა არასამთავრობო ორგანიზაციებისა და

ნებაყოფლობითი ფორმირებების კოორდინაციას უწევს საზოგადოებრივი სიმშვიდისა

და საგანგებო შემთხვევების დროს.

8

ევროპული პერსპექტივიდან დანახული, ეს ტერმინი შეიძლება არასწორად იქნას აღქმული. ეკ დახმარების

ინიციატივა, რომელიც ევროპის მოხალისეთა კორპუსს აფუძნებს http://ec.europa.eu/echo/what/humanitarian-aid/eu-

aid-volunteers_en, „მასპინძელ ორგანიზაციას“ განმარტავს როგორც ორგანიზაციას, რომელიც მასპინძლობს

„გამომგზავნი ორგანიზაციების“ მოხალისეებს. საქართველოში მასპინძელი ორგანიზაციების მნიშვნელობა

განსხვავებულია, და გულისხმობს ორგანიზაციებს, რომლებიც სხვადასხვა მოხალისეთა ჯგუფებზე აგებენ პასუხს

ეროვნული საზღვრების ფარგლებში.

http://ec.europa.eu/echo/what/humanitarian-aid/eu-aid-volunteers_en

http://ec.europa.eu/echo/what/humanitarian-aid/eu-aid-volunteers_en

106

9.2 საქმიანობის მიმდინარე სტატუსი და საუკეთესო მაგალითები

საგანგებო სიტუაციების მართვის ერთიანი სისტემა

____________________________________________________________________________

ნახატი 1: მოხალისეები (მწვანე უჯრები) საგანგებო სიტუაციების მართვის

ერთიან სისტემაში

კონკრეტული და ზუსტი სამართლებრივი ბაზის ნაკლებობა არ აისახება ინსტიტუციურ

სტრუქტურაში. მოხალისეები ფართოდ არიან გავრცელებულნი საქართველოში და მათ

აქტიურად იყენებენ საგანგებო სიტუაციების დროს (ნახ. 1). მოხალისეთა

ფორმიორებები მუნიციპალურ და სასოფლო დონეზე შეიცავენ დაახლოებით 1000

მოხალისეს 9 , მოხალისეთა მინიმუმ 1 ჯგუფით ქვეყნის ყველა, ანუ 64

მუნიციპალიტეტში. წითელ ჯვარს ჰყავს 2000 აქტიური მოხალისე 10 და კიდევ

9 სსმს-ს მიერ მოწოდებული მონაცემები

10 წჯსკ-ს 2014 წლის ანგარიში საქართველოს შესახებ


სიტუაციების მართვის

სააგენტო

ერთიანი სისტემის სამინისტრო-

სუბიექტების რეაგირების ძალები

არასამთავრობო

ორგანიზაციების მოხალისე

ფორმირებები

ცენტრალური დონის

სახანძრო-სამაშველო

ერთეულები

რეგიონალური დონის



მუნიციპალური დონის



სამინისტროს გუნდები,

რომლებიც ასრულებენ

სამაშველო და სხვა

გადაუდებელ მოვალეობებს

ავტონომიური რესპუბლიკების

სააგენტოების ჯგუფები, ასევე

რეგიონალური და მუნიციპალირი

დონის გუნდები

სამოქალაქო დაცვის რეზერვისტების

ნებაყოფლობითი ფორმირებები

მუნიციპალური და სასოფლო

ნებაყოფლობითი ფორმარებები

წითელი ჯვრის

საზოგადოება

არასამთავრობო

ორგანიზაციები და სო,

რომლებმაც დაარსეს

მოხალისეთა ქსელები

საქართველოში

107

რამდენიმე ასეული არის ანგარიშვალდებული სხვა ნებაყოფლობითი სამუშაოების

ფარგლებში. სწჯ-მ და სსმს-მ ხელი მოაწერეს ურთიერთგაგების მომერანდუმს

(შეფასების დროს მემორადნუმის ორიგინალი არ გვინახავს), რომელიც აწესებს

სტრუქტურას ამ ორი სააგენტოს თანამშრომლობისათვის, ხოლო პარტნიორობა

განმტკიცდა და მას კანონიერი სტატუსი მიენიჭა პრეზიდენტის ბრძანებულებით.

მოხალისე ერთეულების ინტერვენციის მთავარი სფეროებია: ხანძარი ქალაქსა და ტყეში,

პირველადი სამედიცინო დახმარება, სამთო სამაშველო, წყალდიდობებზე რეაგირება

და აღდგენა. სდ-ის ნებაყოფლობითი სისტემა ასევე მოიცავს მოხალისეთა ფორმირებებს,

რომლებიც არ არის ინსტიტუციონალიზებული და არც ორგანიზაციებისა და

ასოციაციების ნაწილს წარმოადგენენ. თუმცა, ეს ჯგუფები მოხმობილია სდ-ს

მხარდასაჭერად მის საქმიანობაში. მიღებულ ინფორმაციაზე დაყრდნობით, სსმს და სწჯ

უზრუნველყოფენ ტრენინგებს მოხალისეებისათვის, ატარებენ საველე წვრთნებს

მომზადების დონის შესამოწმებლად და გასაუმჯობესებლად, და როდესაც

შესაძლებელია უზრუნველყოფენ ძირითადი მოწყობილობებით.


კლასიფიკაციის გაუმჯობესების საჭიროება: მაღალი, ზომიერი, დაბალი

1 - სამართლებრივი ბაზა: მაღალი

სამართლებრივი სტრუქტურა არ არის კარგად ჩამოყალიბებული. იგი ახსენებს

მოხალისეებს, ითვალისწინებს მათ, როგორც საგანგებო სიტუაციების ერთიანი

სისტემის ნაწილს, მაგრამ არ უზრუნველყოფს ნათელ გარემოს ან განმარტებას

მოხალისეებისათვის. ამჟამად (2015 წლის ივლისის მდგომარეობით), ზოგადი კანონი

მოხალისეობის შესახებ პარლამენტის მიერ გადასინჯვის პროცესშია. თუმცა, ეს კანონი

არ ასახავს მოხალისის როლს ეროვნული სამოქალაქო დაცვის სისტემაში. გონივრულმა

სტრქტურამ უნდა გაითვალისწინოს მოხალისის ინტერვენციის ყველა სფერო და

მოხალისეთა ორგანიზაცია, როგორც კრიზის ასევე მშვიდობიანობის დროს.

რეკომენდირებულია "მოხალისეობის შესახებ კანონის" მიღება და თემატური სამართლებრივი სტრუქტურის განვითარება, რომელიც მოიცავს ფუნქციებს, ვალდებულებებს, მოვალეობებს და ბრძანებისა და კონტროლის ჯაჭვს სამოქალაქო დაცვის საქმიანობის ფარგლებში, როგორც მოხალისეების ასევე მოხალისეთა ორგანიზაციებისათვის.

108

2 - ინსტიტუციური მოწყობა: ზომიერი

მოხალისეები წარმოადგენენ გავრცელებულ რეალობას საქართველოში. ისინი

გვხვდებიან ყველა მუნიციპალიტეტში; ტრენინგებსა და აღრიცხვას მათ უტარებენ სსმს

და სხვა ინსტიტუციური დაინტერესებული მხარეები სამოქალაქო დაცვის საქმიანობის

ფარგლებში. თუმცა, არსებული რეალობის სიღრმისეული შეფასება ფუნქციისა და

გრძელვადიანი სტრატეგიის თაობაზე აუცილებელია, რათა ზუსტად დადგინდეს

სამოქალაქო დაცვის მოხალისეობის ეროვნული პანორამა. ყურადღება უნდა მიექცეს

იმას, რომ კარგად იქნას გაგებული საქართველოს ნებაყოფლობითი სისტემის რეალური

მოცულობა აღრიცხვის მეშვეობით: როგორც რეგისტრირებული ასევე

არარეგისტრირებულ მოხალისეების, მათი საშუალებებისა (ანუ ხელმისაწვდომი

მანქანები, ინსტრუმენტები, ტექნიკა, და ა.შ.) და შესაძლებლობების (ანუ გამოკვლევის

სფერო, მოხალისეების სასწავლო პროგრამები, სასწავლო ისტორია და ა.შ.).

საქართველოში მოხალისეობის ინსტიტუციური პანორამის შედგენის შემდგომ, სსმს - მ

და ყველა სხვა დაინტერესებულმა მხარემ - უნდა შეიმუშაოს დეტალური გეგმა ყველა

იმ მოქმედი პირის ჩართვისა და მართვისათვის, რომლებიც აქტიურები არიან

ეროვნული სამოქალაქო დაცვის ნებაყოფლობით სისტემაში.

რეკომენდირებულია ეროვნული სამოქალაქო დაცვის მოხალისეთა სისტემის სიღრმისეულად შეფასება. საჭიროა ეროვნული დეტალური გეგმის შემუშავება, ყველა მოხალისის და ასევე მოხალისეთა ორგანიზაციების, რომლებიც აქტიურად მონაწილეობენ ეროვნული სამოქალაქო დაცვის მოხალისეთა სისტემაში, ჩართვისა და მართვისათვის.

3- მოხალისეთა ორგანიზაციებთან ურთიერთმოქმედება:ზომიერი

მოხალისეთა ინსტიტუციონალიზაცია ერთიანი საგანგებო სიტუაციების მართვის

სისტემაში შედგება მოხალისეთა ოპერატიული ქსელისგან, რომლებიც შექმნა

სხვადასხვა იურიდიულმა პირმა, არასამთავრობო ორგანიზაციამ და სამოქალაქო

დაცვის საქმიანობაში მონაწილე მოქალაქეებმა. მოხალისეებს ნაწილობრივ აღრიცხავენ

ორგანიზაციები (ანუ წითელ ჯვარს აქვს მოხალისეთა განახლებული მონაცემთა ბაზა),

მაგრამ საჭიროა ზოგადი მიმოხილვის რუკაზე აღნიშვნა, ხარვეზების შეფასება და

მოხალისეთა ორგანიზაციების მხარდაჭერის სფეროების შედარება სამოქალაქო დაცვის

სისტემასთან. ამის განხორციელება შეიძლება მოხალისეთა ეროვნული მონაცემთა

ბაზისა და მოხალისეთა ორგანიზაციების განვითარებით და, ასევე პროცედურების

განსაზღვრებით მისი მუდმივი განახლების მიზნით.

რეკომენდირებულია, მოხალისეთა და მოხალისეთა ორგანიზაციების რეგიონულ დონეებზე დაყოფილი ეროვნული მონაცემთა ბაზის შემუშავება, მათი პირადი უნარებისა და ხელმისაწვდომი მოწყობილებების გათვალისწინებით. მონაცემთა

109

ბაზასთან ერთად უნდა შემუშავდეს პროცედურები მისი განახლებისათვის, მისი მდგრადობის უზრუნველყოფის მიზნით.

4- მოხალისეების დაცვა: ზომიერი

კანონპროექტი მოხალისეობის შესახებ განიხილავს საქართველოს მასპინძელ

ორგანიზაციებს, როგორც უსაფრთხო და სამართლიან სამუშაო გარემოზე მთავარ

პასუხისმგებელ ორგანოებს. ასეთი გარემო გააფართოებს როგორც მოხალისეების, ასევე

მოხალისეთა ორგანიზაციების ფუნქციას. ფაქტობრივად, ეფექტური მოხალისეთა

სისტემის ქვაკუთხედი არის დაცვისა და მზრუნველობის აღქმა, რომელიც მოხალისეებს

აქვთ დაწესებულებებისგან/ორგანიზაციებისგან, რომლებსაც ისინი ემსახურებიან.

რეკომენდირებულია, რომ მოხალისეობის შესახებ კანონპროექტის საბოლოო ვერსია მკაფიოდ შეიცავდეს მოხალისეების დაზღვევის ინსტიტუტს.

5- მოხალისეთა ორგანიზაციების დაფინანსება: მაღალი

მოხალისეთა სისტემის განვითარების მდგრადობა ძირითადად განპირობებულია

საერთაშორისო თანამშრომლობისა და პროექტების მიერ. არ არსებობს კარგად

განსაზღვრული საბიუჯეტო ხაზები, რომლებიც ამსუბუქებენ მოხალისეებთან და

მოხალისეთა ორგანიზაციებთან დაკავშირებულ საქმიანობასა და ხარჯებს. ეს ხელს

უშლის ეროვნული სტანდარტიზებული პროცედურების განვითარებას კონკრეტული

სამოქალაქო დაცვის ამოცანების გასაუმჯობესებლად (ანუ მუნიციპალიტეტების

მხარდაჭერა საგანგებო დაგეგმვის განვითარებაში, რისკის შესახებ ცნობიერების

ამაღლების კამპანიების განვითარება და ა.შ.). გარდა ამისა, ასევე არსებითია

პოტენციალის გაძლიერება მოხალისეთა ორგანიზაციის ფარგლებში,

თვითდაფინანსების სტრატეგიის შემუშავების მიზნით. თუ ამას განვიხილავთ წინა

რეკომენდაციასთან ერთად, ეს კიდევ უფრო დიდ გამოწვევებთან არის დაკავშირებული,

რადგან მოხალისეებისათვის დამატებითი დაცვის უზრუნველყოფა ეს სისტემას

დამატებით ხარჯებს აკისრებს.

რეკომენდირებულია მოხალისე ორგანიზაციების გაძლიერება თვითდაფინანსების სფეროში პოტენციალის ამაღლების ადეკვატური გეგმის უზრუნველყოფით, რომელიც მიმართულია მოხალისეთა ორგანიზაციების ფინანსური მდგრადობის ამაღლებისკენ.





მოხალისეობის

შესახებ კანონის

მიღება



კანონის მიღება

პარლამენტის მიერ

2015-2016

110

პარლამენტი



თემატური

საკანონმდებლო

ბაზის


კრიზისების

მართვის ცენტრი

სსმს

მოხალისეთა

ორგანიზაციები

1) კანონების/სსპ-

ების შესწავლა და

შემოწმება



მხარეების მიერ.

2) დამატებითი


კანონების/სსპ-ების

გამოქვეყნება

სამოქალაქო დაცვის

მოხალისეებისათვის

2016-2020


მოწყობა



შეფასება და


საგზაო რუკის


სსმს





ჯგუფები


დაარსება და




სისტემის შეფასება.

2016-2017





შეფასება და


საგზაო რუკის


სსმს





ჯგუფები

დეტალური გეგმა





განვითარების


2017-2018



განვითარებული

სტანდარტისა

და სსპ-ების

ეფექტურობის

მონიტორინგი

სსმს


წითელი ჯვარი

შემაფასებელი

კვლევა

2016-2020

111


ორგანიზაციების

ქსელების შექმნა



სისუსტეებისა

და მხარდაჭერის

სფეროების


სსმს




მონაცემთა ბაზის

განვითარება და

მისი განახლების


შემუშავება.

2016-

2017


დაცვა


დაზღვევა



პარლამენტი



კანონპროექტში

დაზღვევის ჩართვა

და მისი დამტკიცება

2015-2016



დაფინანსება

სტრატეგიების

მიღება



მხარდასაჭერად

სსმს




ორგანიზაციის

თვითდაფინანსების

სფეროში

პოტენციალის

ამაღლების გეგმის


2016-2020

112

10 კატასტროფების შესახებ ცნობიერების ამაღლება




ანტონინ პეტრი



ლელა ელიზბარაშვილი

თავი დამტკიცდა ოთარ კერესელიძის და ქვეყნის

მრჩწეველთა ჯგუფის მიერ


2014 წლის 29 მაისის, No. 2467-II სამოქალაქო უსაფრთხოების შესახებ კანონის, 32-ე და

33-ე მუხლების თანახმად, კატასტროფების შესახებ ცნობიერების ამაღლების

პასუხიმგებლობა ეკისრება საქართველოს საგანგებო სიტუაციების მართვის სააგენტოს

(სსმს), რომელიც ძალიან მჭიდროდ მუშაობს განათლებისა და მეცნიერების

სამინისტროსთან.


კატასტროფების შესახებ ცნობიერების კვლევამ, რომელიც ჩატარდა კითხვარის

მეშვეობით, აჩვენა, რომ კონკრეტული სტრატეგია არ არსებობს, ხოლო კომუნიკაცია და

მოსახლეობის ცნობიერების საკითხებს საგანგებო სიტუაციების მართვის თაობაზე

არეგულირებს კანონი სამოქალაქო უსაფრთხოების შესახებ (მუხლები 32 და 33).

განათლებისა და მეცნიერების სამინისტროსთან შეხვედრაზე განმარტებულ იქნა, რომ

კატასტროფების შესახებ ცნობიერების ამაღლების საქმიანობა საქართველოში არის

საგანმანათლებლო პროცესის განუყოფელი ნაწილი, ხოლო ამ პროგრამაზე

პასუხისმგებელი ორგანო განათლებისა და მეცნიერების სამინისტროა. კატასტროფების

რისკის შემცირება (კრშ) არის ეროვნული სასწავლო გეგმის განუყოფელი ნაწილი 2010

წლიდან, როდესაც საქართველომ UNICEF-თან ერთად განახორციელა DIPECHO

პროექტი, განათლების სისტემაში კრშ-ს სრული ინტეგრირების მიზნით. ყველა

სემესტრში არის ერთი კრშ-თან დაკავშირებული საგანი და განათლებისა და

მეცნიერების სამინისტრო გამოსცემს სახელმძღვანელოებსა და წიგნებს

მასწავლებლებისათვის. სწავლების კლასიკური მეთოდების გარდა, ისინი იყენებენ

სხვა მეთოდებსაც, მაგალითად, კომპიუტერულ სასწავლო თამაშებს დაწყებითი

საფეხურის მოსწავლეებისათვის (1-დან მე-6 კლასამდე) ან პრაქტიკულ სწავლებას.

ცოტა ხნის წინ, განათლებისა და მეცნიერების სამინისტრომ აღიარა კრშ-ს მნიშვნელობა

და წარმოადგინა დიდი ახალი პროგრამა, რომელშიც კრშ სრულად იყო

ინტეგრირებული: მე-3 და მე-4 კლასების საგანს ეწოდება "მე და საზოგადოება", მე-5 და

113

მე-6 კლასების - "ჩვენი რეგიონი "და მე-7 კლასიდან ზემოთ, კრშ მოიცავს რამდენიმე

საგანს - სამოქალაქო განათლება, ისტორია და გეოგრაფია.

ჩვეულებრივი განათლების გარდა, სსმს-ი განათლებისა და მეცნიერების

სამინისტროსთან ერთად ორგანიზებას უწევს სხვა საქმიანობასაც: სიმულაციური

სავარჯიშოები სკოლებში, საბავშვო ბაღებსა და საგანმანათლებლო დაწესებულებებში

შეზღუდული ფიზიკური შესაძლებლობების ადამიანებისათვის, საზაფხულო ბანაკები,

ახალგაზრდა მაშველების კლუბები და საერთაშორისო საზაფხულო ბანაკები.

სსმს-მ დაადასტურა, რომ ჟურნალისტთა ქსელთან, რომელიც შეიქმნა PPRD

აღმოსავლეთი პირველი ეტაპის ფარგლებში, მუშაობის გამოცდილება არ ჰქონია.

კითხვარის მეშვეობით მოწოდებული ინფორმაციის თანახმად, PPRD აღმოსავლეთის

პირველი ეტაპის დასრულების შემდეგ ცნობიერების ამაღლებაზე მიმართული

კომპანიები არ ჩატარებულა.

სსმს-ს აზრით, PPRD აღმოსავლეთი 2-მა ყურადღება შემდეგ თემებზე უნდა

გაამახვილოს:

მედიასთან ურთიერთობაზე პასუხისმგებელი თანამშრომლებისათვის ტრენინგების

ჩატარება და

სპეციალური მაღალი დონის ტრენინგი გადაწყვეტილების მიმღებ პირებისათვის

მედიასთან ურთიერთობის პოლიტიკის საკითხებზე.

10.3 დასკვვნები და რეკომენდაციები

გაგზავნით კითხვარზე სსმს-საგან მიღებული პასუხებიდან ჩანს, რომ სამოქალაქო

უსაფრთხოების შესახებ კანონის 32-ე და 33-ე მუხლებში კატასტროფების შესახებ

ცნობიერების ამაღლების ვალდებულებების შესახებ საკმაოდ დეტალური აღწერის და

ძალიან კარგად განვითარებული საგანმანათლებლო სისტემის მიუხედავად,

ეროვნული სტრატეგია/პოლიტიკა, რომელიც დაარეგულირებდა კატასტროფების

შესახებ ცნობიერების ამაღლებას არ არსებობს. აქედან გამომდინარე, პრიორიტეტული

იქნებოდა ეროვნული სტრატეგიის შემუშავება, როგორც ამას ითხოვს შენდაი-ს ჩარჩო

კატასტროფების რისკის შესამცირებლად 2015-2030 წლებში.

მნიშვნელოვანი დღეებისადმი მიძღვნილი კატასტროფების შესახებ ცნობიერების

ამაღლების ეროვნული კამპანიები (მაგალითად, საერთაშორისო კატასტროფების

რისკის შემცირების (კრშ) დღე ან ეროვნული სამოქალაქო დაცვის დღე) კიდევ ერთი

სფეროა, რომელზეც ყურადღება აუცილებლად უნდა გამახვილდეს. ეროვნული

კამპანიების დაგეგმარება და ორგანიზება გათვალისწინებული უნდა იყოს, როგორც

114

კატასტროფების შესახებ ცნობიერების ამაღლების ეროვნული სტრატეგიის

განუყოფელი ნაწილი.


დეტალური გეგმა გვთავაზობს რეკომენდაციებისათვის პრიორიტეტების მინიჭებას,

ვადებს მათი შესრულებისათვის და ჩართული საკონტაქტო პირების მოვალეობებს.

აქტივობა 1.1 - საქართველოს უწყებათაშორისი სამუშაო ჯგუფის ფორმირება

კატასტროფების შესახებ ცნობიერების ამაღლების ეროვნული სტრატეგიის

შესამუშავებლად

პასუხისმგებლობა: სსმს

ვადები: 2016 წლის თებერვალი


აქტივობა 1.2 - არსებული დოკუმენტების ინვენტარიზაცია, რომელიც უკავშირდება

ეროვნული სტრატეგიის განვითარებას და არსებული მოვალეობეთა

სისტემის/პროცედურების/უფლებამოსილების გადანაწილების ანალიზს

კატასტროფების შესახებ ცნობიერების ამაღლების სფეროში.

პასუხისმგებლობა: ეროვნული სტრატეგიის შემუშავების ჯგუფი

ვადები: 2016 წლის ივნისამდე

მხარდაჭერა: სსმს და PPRD აღმოსავლეთი 2-ის პროგრამა

აქტივობა 1.3 - სარედაქციო შეხვედრების რიგი კატასტროფების შესახებ ცნობიერების

ამაღლების ეროვნული სტრატეგიის გეგმის შესამუშავებლად.

პასუხისმგებლობა: ეროვნული სტრატეგიის შემუშავების ჯგუფი

ვადები: 2016 წლის დეკემბერი

მხარდაჭერა: სსმს და PPRD აღმოსავლეთი 2-ის პროგრამა

აქტივობა 1.4 - კატასტროფების შესახებ ცნობიერების ამაღლების ეროვნული

სტრატეგიის გეგმის იურიდიული დამტკიცება

პასუხისმგებლობა: სსმს

115

ვადები: 2017 წლის აპრილამდე

მხარდაჭერა: ყველა ეროვნული დაინტერესებული ორგანიზაცია, რომელიც აქტიურად

მონაწილეობს კატასტროფების შესახებ ცნობიერების ამაღლებაში და შემუშავების

პროცესში და PPRD აღმოსავლეთი 2-ის პროგრამაში.

აქტივობა 1.5- სამოქმედო გეგმის შემუშავება კატასტროფების შესახებ ცნობიერების

ამაღლების ეროვნული სტრატეგიის დანერგვის მიზნით

პასუხისმგებლობა: ყველა ეროვნული დაინტერესებული

ორგანიზაცია/ორგანო/დაწესებულება, რომელიც აქტიურად მონაწილეობს

კატასტროფების შესახებ ცნობიერების ამაღლებაში

ვადები: 2017 წლის აგვისტო

მხარდაჭერა: PPRD აღმოსავლეთი 2

აქტივობა 1.6- ეროვნული სტრატეგიის დანერგვა კატასტროფების შესახებ ცნობიერების

ამაღლების მიზნით

პასუხისმგებლობა: ყველა ეროვნული დაინტერესებული

ორგანიზაცია/ორგანო/დაწესებულება, რომელიც აქტიურად მონაწილეობს

კატასტროფების შესახებ ცნობიერების ამაღლებაში

ვადები: 2017 წლის სექტემბრიდან

მხარდაჭერა: PPRD აღმოსავლეთი 2 (პროგრამის დასრულებამდე)

11 ინფორმაციის, მონაცემების გაცვლა და INSPIRE-ის დირექტივა





ქვეყნის თემატური

საკონტაქტო პირი

ვახტანგ გლოველი

თავი დამტკიცდა ქვეყნის მრჩეველთა ჯგუფი

116


საქართველო - ევროკავშირის ასოცირების შეთანხმება და სამოქმედო გეგმა ერთ-ერთ

პრიორიტეტად მიიჩნევს ევროკავშირის INSPIRE დირექტივასთან მიახლოებას. ამის

შედეგად, იუსტიციის სამინისტროს კოორდინაციით, ამუშავდა სამოქმედო გეგმა

ეროვნული სივრცითი მონაცემების ინფრასტრუქტურის (ესმი) შესაქმნელად

"ციფრული საქართველოსთვის". პროექტი შემუშავდა ავსტრიელი ექსპერტების

დახმარებით. ამ ყველაფრის მიზანია ერთიანი მონაცამების ინფრასტრუქტურის შექმნა,

რომელიც გარემოს დაცვას, კატასტროფების პრევენციას, სოფლის მეურნეობასა და

თავდაცვასთან დაკავშირებულ საკითხების მართვას შეუწყობს ხელს და, ასევე

ინფრასტრუქტურული პროექტების, საგანგებო სიტუაციების მართვას, საკომუნიკაციო

და სანავიგაციო სისტემების ეფექტურ მუშაობის უზრუნველყოფს. პროექტს მხარს

უჭერს მონაცემთა გაცვლის სააგენტო (DEA) და ევროკავშირის საჯარო სამსახურების

დაძმობილების პროექტი - "ელექტრონული მმართველობის გაძლიერება

საქართველოში".

საქართველოს მტავრობის რეზოლუციის საფუძველზე შეიქმნა სახელმწიფო კომისია,

რომელიც ესმი-ის განვითარების გაუწევს ზედამხედველობას. კომისიამ დაავალა

იუსტიციის სამინისტროს საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტოს ესმი-ის

განვითარების პროცესის მართვა და კოორდინირება.

საქართველო არის სამხრეთ კავკასიის პირველ ქვეყანა, რომელმაც დაიწყო ესმი-ის

განვითარება ევროპული სტანდარტების შესაბამისად.


როგორც უკვე აღინიშნა, საქართველო საკმაოდ ძლიერად მოქმედებს ევროკავშირის

INSPIRE დირექტივასთან ჰარმონიზაციის მიზნით. კერძოდ კი, საქართველომ შექმნა

საჯარო ადმინისტრირების რეფორმის დეტალური გეგმა. ამ დეტალური გეგმის

უმნიშვნელოვანეს ასპექტს INSPIRE-ის პრინიპებებთან შესაბამისი ეროვნული

სივრცითი მონაცემების ინფრასტრუქტურის (ესმი-ესმი) შექმნა წარმოადგენს. ესმი-ს

(ესმი) სამოქმედო გეგმა, პირველ რიგში, მიზნად ისახავს სამიზნე ჯგუფებისა და სხვა

დაინტერესებული მხარეების ჩართვას და ინფორმირებას ეროვნული სივრცითი

მონაცემების ინფრასტრუქტურის შექმნისა და განვითარების პროცესში, გრძელვადიანი

სტრატეგიული გეგმის ფარგლებში განხორციელებული აქტივობების შედეგად.

შემაფასებელი მისიის დროს ჩარატებული ინტერვიუების ყველა რესპონდენტი-

ორგანიზაცია ფლობდა ინფორმაციას ესმი-ს სტრატეგიის, მისი მიზნებისა და ვადების

შესახებ.

117

სამოქმედო გეგმის მეორე ეტაპს წარმოადგენს საქართველოში ჰარმონიზებული

მარეგულირებელი ბაზის განვითარება, რომელიც უკავშირდება ესმი-ს თემას და

შეესაბამება ევროპულ სტანდარტებს. საქართველოს ეროვნული სივრცითი მონაცემების

ინფრასტრუქტურის მარეგულირებელი კანონის პირველი ვერსია უნდა დამტკიცდეს

2015 წლის ბოლოს. ეროვნული სტანდარტები, ტექნიკური სპეციფიკაცია და ძირითადი

წესები გეოგრაფიული მონაცემების შეგროვებასა და შენარჩუნებისათვის, რომელიც

შეესაბამება ევროპულ სტანდარტებს (INSPIRE) უკვე განსაზღვრა.


კლასიფიკაციის გაუმჯობესების საჭიროება: მაღალი, ზომიერი, დაბალი

1- ევროკავშირის INSPIRE დირექტივის ტრანსპოზიცია ეროვნულ კანონში: დაბალი

ევროკავშირის INSPIRE დირექტივასთან ჰარმონიზაციის გეგმა მზადაა. დეტალები

აღწერილია სახელმწიფო მართვის რეფორმების დეტალური გეგმაში.

2- ესმი-ს სტრატეგიის განვითარება: დაბალი

როგორც ეს წინა პარაგრაფებში განვიხილეთ, ესმი-ს სტრატეგია უკვე შემუშავებული

და დამტკიცებულია.

3- ინსტიტუციური მოწყობა: დაბალი

ინსტიტუციური კოორდინაცია და ჩართულობა უკვე დაიწყო NAPR- ის დახმარებით.

ცნობიერება მაღლდება ყველა დამხმარე დაწესებულებას შორის, მაგრამ ესმი-ის

სტრატეგიის დანერგვა უნდა შესრულდეს სათანადოდ.

4- მონაცემთა გაზიარება: დაბალი

მონაცემთა გაზიარების პოლიტიკა იდენტიფიცირებულია ესმი-ის სტრატეგიაში და

მასთან დაკავშირებული სამოქმედო გეგმაში.

118

სამოქმედო გეგმაში არსებობს უკვე იდენტიფიცირებული ქმედებების მთელი რიგი,

რომლებიც სათანადოდ უნდა შესრულდეს წარმატებული სამოქმედო გეგმის

მისაღებად და შეძლებს წინამდებარე ანალიზის რეკომენდაციების კარგად

წარმოადგენას:

მეტა-მონაცემების (მონაცემები მონაცემების შესახებ) ეროვნული პროფილის შექმნის

საჭიროება სივრცითი მონაცემებისა და ელექტრონული სერვისების დოკუმენტებით

უზრუნველყოფოფად, მეტა-მონაცემების შექმნა ევროპული სტანდარტების (INSPIRE)

შესაბამისად სისტემატიზირებული და სტანდარტიზებული მეტამონაცემების

კატალოგის შესამუშავებლად;

ეროვნული გეოპორტალის შემუშავება და დანერგვა სივრცითი მონაცემების

გასაზიარებლად. ერრა, როგორც საცდელი ვარიანტი, რადგან ერრა ყველა ვარიანტში

უნდა იყოს ეროვნულ გეოპორტალთად თავსებადი.

საქართველოს უნივერსიტეტებისათვის შემუშავებულია სათანადო გრძელვადიანი

სასწავლო სტრატეგია;

უწყვეტი პროფესიული განვითარების კურსების საჭიროება ტექნიკური

ჯგუფებისათვის, რომლებიც შექმნილია დარგობრივ და მუნიციპალურ დონეზე

სამთავრობო ინსტიტუტების ფარგლებში.


თემა რეკომენდაცია ვინ როგორ როდი

ს


მეტამონაცემებ

ის პროფილი

სათანადო ეროვნული

მეტამონაცემების

პროფილისა და


მეტამონაცემების

კატალოგის


სრეს (NAPR)


ი)

სრეს-მა ჩაატარა

კონსულტაციები


სამინისტროებთან

, რომლებიც

ჩართულნი არიან

ელექტრონულ

მომსახურებებში

და გეოსივრცითი

მონაცემების

წარდგენაში

2016

წლის

ბოლო

მონაცემთა ეროვნული სრეს (NAPR) გარე 2016

119


პლატფორმა

გეოპორტალის



ი)

კონსულტაცია/

NAPR-ის შიდა

პოტენციალი

წლის

ბოლო

განათლება და

მომზადება

გრძელვადიანი

ტრენინგი


უნივერსიტეტებისათვ

ის

NAPR


ი)

ტრენერთა

ტრენინგის


შემუშავება,

რომელიც

კოორდინირებულ

ია სხვადასხვა

დონეზე და


სექტორში

2016

წლის

ბოლო

განათლება და

მომზადება



კურსები ტექნიკური

ჯგუფებისათვის

სრეს (NAPR)


ი)

სასწავლო

ცენტრების

დაარსება

სამთავრობო

ინსტიტუტების

ფარგლებში

2016-2017

წლები

120

12 ერრა

ძირითადი შემფასებლები


ექსპერტები

რობეტო რუდარი

პაოლო კამპანელა



ვახტანგ გლოველი

თავი დაამტკიცა ქვეყნის მრჩეველთა ჯგუფმა

12.1 ინსტიტუციური სტრუქტურა

საქართველოს აქვს მკაფიო გეგმა, რომელიც ითვალისწინებს ეროვნული SDI-ის და

ეროვნული გეოპორტალის დაარსებას იმისათვის, რომ შეინახოს ყველა ოფიციალური

გეოსივრცითი ინფორმაცია INSPIRE-ის მოდეის შესაბამისად. ამის შედეგად,

საქართველოს ინვესტიცია ჩაიდება ამ საქმიანობისათვის - გეოპორტალი გამოყენებულ

იქნება კატასტროფებთან დაკავშირებული მონაცემების შესანახად. ერრა უნდა

შეტანილ იქნას ასეთ სტრუქტურაში და უნდა მოხდეს კაპიტალდაბანდება ეროვნულ

გეოპორტალთან ურთიერთთავსებადობაში. SDI-ის სტრუქტურა წარმოებს SDI-ის

ინფრასტრუქტურას, რომელსაც იზიარებენ სხვადასხვა სამინისტროები და რომელიც

უნდა შეუთავსდეს ერრა-ს. ესმი-ს სამოქმედო გეგმა ასევე განსაზღვრავს ეროვნული

მეტამონაცემების პროფილს და ერრა-ს Mika მოდულის თანმიმდევრულობას, რათა ამ

პროფილის საჭიროება იქნას გარანტირებული.

თავსებადობა და ურთიერთობა ვებ-ატლასთან, რომელიც მომზადდა MATRA-ს

პროექტის ფარგლებში და ამჟამად CENN-ში მდებარეობს, აუცილებლად

განსახილველი თემაა, როცა ერრა-ს ახალი ინსტალაციია გდს-ში მოხდება, მათ

ექნებათ ვებ-ატლასის მოვლა-პატრონობის მანდატი.

12.2 ინსტალაციების მიმდინარე სტატუსი და გამოყენება

საქართველოს ამჟამად აქვს ერრა-ს პლატფორმის ერთი ინსტალაცია. ეს ინსტალაცია

მდებარეობს შინაგან საქმეთა სამინისტროს სსმს-ში ადგილობრივ სერვერზე. ეს

ინსტალაცია გამოიყენება არარეგულარულად. კონკრეტული შეთანხმებები იქნა

მიღწეული მეორე ერრა-ს / საზოგადოებრივი სარგებლობის სერვერის დაყენებასთან

121

დაკავშირებით გარემოს ეროვნულ სააგენტოში (გდს), გდს-ს საინფორმაციო

ტექნოლოგიების სამმართველოს ხელმძღვანელის კოორდინაცით.

ამ კონფიგურაციის ფარგლებში, ინსტალაცია სსმს-ში გაიმართება კერძო ქსელზე, იმ

დროს, როცა გდს-ში ერთ-ერთი ინსტალაცია გაიმართება საზოგადოებრივ ქსელზე ისე,

რომ უზრუნველყოს შერჩეული ფენების ხელმისაწვდომა ეროვნულ და რეგიონულ

დონეზე. ერრა-ს მთავარი რეგიონალური პორტალზე დაშვება გაიცა. სსმს-ში ერრა-ს

გამოყენება არარეგულარული იყო, მაგრამ, მიუხედავად იმისა, პლატფორმას

იყენებდნენ სხვა პარტნიორი ქვეყნების ინფორმაციის ხელმისაწვდომობისათვის.

მეტამონაცემების გამოყენების თემა ჯერჯერობით არ იქნა სათანადოდ მოგვარებული,

მიუხედავად იმისა, რომ გამოშვებული ფენების მეტამონაცემები უკვე განიხილეს.

კატალოგის ფუნქციონალურობა ერრა-ში გამოყენებულ იყო სხვა მისაწვდომ Web Map

Service-თან (WMS) დასაკავშირებლად.

ერრა-ს Q-GIS დამატებით პროგრამულ მოდულს არასდროს იყენებდნენ ისევე როგორც

დაუცველობისა და კრიტიკული აქტივების მოდულებს. მობილურ აპლიკაციას

ჯერჯერობით არ იყენებენ.

12.3 დაკსვნები და რეკომენდაციები

1-ინსტალაცია

ერრა უნდა იყოს მისაწვდომი შსს-ს კერძო ქსელის გარეთ და კრმ-ს პროცესში

ჩართული სხვა ინსტიტუციებისთვისაც უნდა იყოს ხელმისაწვდომი.

რეკომენდირებულია: მეორე ინსტალაციის დაჩქარება გდს-ში, რომელიც იმუშავებს,

როგორც ერრა-ს საჯარო კვანძი.

2- გამოყენება საგანგებო სიტუაციების დროს და სტრატეგიული დაგეგმვა

აქამომდე, მთავარი განსაზღვრული მომხმარებელისსმს არის, თავისი

მაკოორდინირებელი ორგანოს ფუნქციით. სსმს-ს ასევე პასუხისმგებელია რისკის

შეფასებაზე კომპეტენტური სტრუქტურების დახმარებით (მაგალითად, საქართველოს

გარემოს დაცვისა და ბუნებრივი რესურსების დაცვის სამინისტრო აწარმოებს

ინფორმაციას მოსალოდნელი საშიშროების შესახებ, რომელიც შემდგომ სსმს-ს

რისკების კატეგორიაში გადააქვს).

რეკომენდირებულია: გაფართოვდეს ერრა-ს შესახებ დისკუსია სხვა

დაწესებულებისათვის ხელმისაწვდომობის უზრუნველყოფის მიზნით, რომლებიც

122

გდს-სა და SSCMC-ით დაწყებული ჩართულები არიან კრშ-სა და კრმ-ს პროცესებში და

რომლებმაც უნდა შეიმუშაონ ინფორმაციის კოორდინაციის, ვიზუალიზაციისა და

გაზიარების მექანიზმები.

3-სხვა ეროვნულ ინიციატივებთან ინტეგრირება

ახლო მომავალში საქართველოში შეიქმნება ესმი და ამას მოჰყვება ინვესტიცია

ეროვნულ გეოპორტალში, რომელმაც უნდა უზრუნველყოს უწყებათაშორისი

მონაცემთა გაცვლა. საქართველოს დაწესებულებებში აქამდე გამოიყენება რამდენიმე

პროგრამული ინსტრუმენტი, რომელთაგან უმეტესობა იყენებს ინტერნეტ

ტექნოლოგიას, როგორც ერრა (მაგალითად, სსმს ინარჩუნებს ერრა-ს ინსტალაციას და

პარალელურად შენარჩუნებული აქვს ჯეონოდის (Geonode) მონაცემთა ბაზა; გდს

შეინარჩუნებს ბუნებრივი რისკების ვებ- ატლასს, რომელიც შეიქმნა MATRA-ს

პროექტის ფარგლებში; SSCMC გეგმავს ადამიანის აყვანას, საოპერაციო ოთახში

სამუშაოდ თავიანთი მანდატის განხორციელებისათვის).

ამ კონტექსტში, პირველ რიგში, რეკომენდირებულია საინფორმაციო-საძიებო სისტემის

გამოყენება. მეორე ეტაპზე, თუ დაწესებულებისათვის საჭირო გახდება ცალკეული

გამოყენების შემთხვევების განვითარება და, შესაბამისად, საჭირო გახდება სხვა

ინსტრუმენტის გამოყენება, ხოლო ამ ინსტრუმენტმა უნდა უზრუნველყოს ეროვნულ

გეოპორტალთან სრული თავსებადობა. ეს შეიძლება გაკეთდეს ერრა-ს მაგალითზე

კატასტროფასთან დაკავშირებული მონაცემებისა და, განსაკუთრებით, რისკის

შეფასების მონაცემთა შემთხვევაში.

4- ზიანის შესახებ მონაცემების შეგროვებასა და ვიზუალიზაციაში ხელშეწყობა

როგორც განვიხილეთ ზიანის შესახებ მონაცემთა სექციაში, საქართველოს მოუწევს

სათანადო ცენტრალიზებულ საინფორმატიო ტექნოლოგიებში ინფრასტრუქტურაში

კაპიტალის დაბანდება, რათა შეაგროვოს, შეინახოს და მართოს კატასტროფის შედეგად

გამოწვეული ზიანის შესახებ მონაცემები.

ამ კონტექსტში, რეკომენდირებულია კატასტროფის შედეგად გამოწვეული ზიანის

შესახებ მონაცემთა მოდულის შექმნა ერრა-ში, რომელიც ზიანის შესახებ მონაცემთა

სექციაში შემოთავაზებულ რეორგანიზაციას ხელს შეუწყობს.

5- მონაცემთა გაზიარება საქართველოს შიგნით

123

მიუხედავად იმისა, რომ საქართველოს სახელმწიფო სტრუქტურები და

დაწესებულებები კარგად აცნობიერებენ კრშ-ს შესახებ მონაცემთა გაზიარების

მნიშვნელობაა, ეროვნულ დონეზე მონაცემთა გაზიარების სტრატეგია სუსტად

კოორდინირებულია, განსაკუთრებით ფართო საზოგადოებისთვის.

რეკომენდირებულია მონაცემთა გაცვლის პოლიტიკის განსაზღვრა, რომელიც შეიცავს

ინფორმაციის გაზიარების წესებს, განსაკუთრებით ფართო საზოგადოებასთან, ესმი-ს

პროექტის მიერ შედგენილი ინსტრუქციების შესაბამისად.

6- მონაცემთა გაზიარება ესპი-ის აღმოსავლეთის რეგიონში

ესპი-ის აღმოსავლეთ რეგიონში მონაცემთა გაზიარების პოლიტიკის თვალსაზრისით,

საქართველოს მხარეს კონკრეტული წინადადებები არ ჰქონია, ხოლო წყალდიდობების

შემთხვევაში საერთაშორისო მონაცემთა გაზიარების სტრუქტურა არსებობს.

რეკომენდირებულია, განისაზღვროს მონაცემთა გაზიარების პოლიტიკა, რომელიც

მოიცავს საერთაშორისო დონეზე მონაცემთა გაცვლის წესებს.



ინსტალაცია მეორე ინსტალაციის

დასრულება გდს-ში

გდს სსმს-

სთან

კოორდინაც

იაში


ინსტალაცია PPRD

აღმოსავლეთი 2 -ის

ერრა-ს ექსპერტის


2015

წლის

ბოლო

საგანგებო და

სტრატეგიულ

ი

დაგეგმარების

დროს


ერრა -სთვის

სათანადო თემატური

მომხმარებლების

იდენტიფიცირება

საგანგებო და

სტრატეგიული

დაგეგმარების

შემთხვევაში

სსმს-ი

SSCMC-თან

და ყველა

ჩართულ

დაწესებულ

ებასთან

კონსულტაც

იის შემდეგ

სსმს-მ უნდა

მოახდინოს


დაწესებულებების

იდენტიფიცირება და

ჩამოაყალიბოს ერრა-

ს გამოყენების

შემთხვევების

განსაზღვრისათვის

სჯ-ი

2016

წლის

შუა

პერიოდ

ი

124

სხვა


ინიციატივებ

თან

ინტეგრირება

უკვე არსებული

ინციატივების

ინტეგრირება ერთიან

პლატფორმაში

სსმს-ი სრეს-

თან

კოორდინაც

იაში


შექმნა ტექნიკურ

დონეზე, ყველა


მხარის


PPRD აღმოსავლეთი 2-

ის საინფორმაციო

ტექნოლოგიების

ექსპერტის


2016

წლის

დასაწყის

ი

კზმ-ს

შეგროვებისა

და

ვიზუალიზაც

იის

მხარდაჭერა

ერრა-ს კატასტროფის

შედეგად გამოწვეული

ზიანის შესახებ


მოდულის


სსმს/SSCMC

ტექნიკური ჯგუფის

შექმნა ყველა


მხარის


2016

წლის

შუა




შიგნით


გაზიარების წესების

განმარტება,

განსაკუთრებით

ფართო

საზოგადოებასთან

სსმს


ტორი)




მხარის


2017

წლის


ი



ესპი-ის

აღმოსავლეთ

რეგიონში

ინფორმაციის ტიპისა

და აგრეგაციის დონის




მიზნებისათვის

სსმს


შექმნა ყველა


მხარის


2017

წლის


ი

125

13 დანართები

დანართი 1- მქმ სოპ-ის შაბლონი

დანართი 2- საკონტაქტო პირების სია

Documents

საქართველო - EU-funded Flagshipprdeast2.eu/wp-content/uploads/2015/08/GE-Country-Profile-GE.pdf · 3 ეკონომიკისა და მდგრადი