i ■=». . ' . : t ; r : . ' i

|- ; f

. 1 . -»■* ■ ' Í L *i

\ < ' ■ ‘ -i

: v l - -

. : i - ^ » - - • *- ■'

•• i5or3?i.-»Vf*,*-v • v^',.

'- iiä’.'if-r. -Vïî - ■

, . . . | - /P^v^-fr-r

.". ' / %rr». • vlfT̂ k̂ *. i , é -• « -T-̂¿ ̂ ,. ;- «» V '-O.̂

l i * ’ ■^>' ..

. 4

Wf

- - - ‘1Í

*•.■. i"

"Ài-

- Í

■ ■ > r •

, i . f

^ ' • T '

; l

i

-■ 1

é i

.T

r r - ’- Á - á ^-

% • — ür̂

. . . y - -

' / ' P»

-iR'^

€ *

I) II aip

->>rt .-'■

-i ‘.f 7>'-' % :

r7T̂;i

' 1 '. ■’ V ̂ _j. •f ' ^

7y« v-.*c-v

.'TÍCáK . Á-ívj 1 ................. . •» V

- - 1 ■

' S- ' V

> r .

;■ : .% ' : s ß- -̂̂ : ; .v í '■■-í^AᣠCv

. .*-••.., '■

-■■ O w R

- ■- . - ; • - '' * , . Í ^ % : , . -■ .4 ' ' ■^,

.' ■ ÎÆ-'iî'' : ■ ■ i '.. '/ : ‘'-KM ‘ . ,'

I - :

: ; ', " _ ■ " ■ ; ^ : - -

'■ ■ ■ ' ■ ' ' ' ■ '■ ■' ' ' '̂■'-*

• V a.1 '. i . i " ̂ .

íA ,

,-jt- f'-;i- r ♦'

y. '^ V :

X

' Ä . . "

f-'. <■<

• Y :

'• S ; -

,** *' ' • / ' V

;c"-'

- . .« ' . T : -

k ' . •

.'>v

'~.yi■ , • ■■■’ ‘

»S « ‘ •V«.' " y ■• ■'j£tv ■ 3 ¿ ,á,-¿ •• . .’f .

■ -, •

• 'J L

/

■ - .

PRIMA PARS SUMMAE THEOLOGICAE D O C T O B I S A N G E L I C I ,

LIBRI X II. DE LOCIS THEOLOG.CL, M ELC H IO R IS C A N I,

SELECTAE QUAEDAM IN H IS T O R IA M ,SCHOLASTICAM , ET SACRAM SCRIPTURAM

ADDITAE DISSERTATIONES,

IN COMITIIS PROVINCIALIBUS ORD. PRAEDICAT.PROVINCIAE ARAGONIAE VALENTIAE CELEBRANDIS

PR O R E G N O V A L E N T I N O ,

PROPUGNABUNTUR

A F r . r o c h o B A D E N E S E T C E R D Á ,IN REO. PRAED. VAL. CONV. SACR. THEOL. LECTORE.

PRAESES ADERIT

i? . A , P . F r , r i N C E N T I U S F I D A I ,SA C R A E S C IE N T IA E M A G IS T E R , AC STU D IO R U M R E G E N S ,

CERTAMINIS AREA IN D IV I DOMINICI AEDE SACRA. D IE XVI. MENSIS A PRILIS ANNI M.DCCC.XV.

H O R A I I I . P O M E R I D I A N A .

V a l e n t ia e : e x p r a e l o V id u a e A u g u s t in i L a b o k d a .

D. O. M.

EGREGIIS CONCERTATORIBUS,

U N I V E R S O Q U E

L I T T E R A R I O C O E T U I

S.

a um in extollenda Angelici Praeceptoris D.Thomae. Aquin, Doctrina , quam vobis offero defendendam ,

in commendando lim i, Melchioris Cani aureo opere de Locis Theolog. quod contra Aristarcos , è - veritatis osores , à viris magni nominis, ¿5- nostratihus ^ exte- ris , cummulatissime sit praestitum , immoraré mihi opus non sit, ad orandos vos tota mentis meae acies se convertit, ut aequiori animo fe r a t is , me ad has Theses

%

propugnandas gradum fa c e r e , atque in apertum cani'* pum certaminis litterarii prosilire , tametsi existima~ tione vestra , ut pronum es t , imparatum me tantae rei digne persolvendae verissime dignoscatis. Namque re­rum series id , eventorumque catena praesetulit : sed ^ idipsum ego quoque fa teo r , atque intimus animi mei sensus pernoscit, ac conclamat. Non enim m ihi, vel venditandi scientiam cupido , cum haec perago , vel au~ cupandi magni nominis amhitio irrepsit ulta. Sola in hisce ohedientia Superiorihus meis debita , ^ autrix fu it , ductrix : fa x it Deus , ut sit ipsa consum- matrix. Cum enim post tot pressurarum turbines , ne- mini vestrumm non notos, quibus in certam perniciem Monachi omnes agi videbamur , optatif quietis dulcedi^ nem , quasi primoribus labris degustare nobis datum s it , dignissimus atque R, A , Provinciae huius Praesuly Capitulum Provinciale, nuperrime ^ quasi extemplo à P , N . Mag, Ficario Gen, indictum atque con- vocatum^ ut splendore quo possit fie r i malori celebre-' tu r , exequendum statuit. N e vero in hisce litterariis certaminibus in Provinciae Comitiis è more obeundis, de quibus semper maxima kabita ratio e s t , vel ipsam Domum Capittili muneri suo definisse, nonnemo con^

queratur , in arenam iussus descendo, atque ohedientia, ^ praeeunte ̂ ^ comite ̂ imparatus licet ̂ exultabundus tamen sisto me, Imparatum me vero praedicasse , is solum mihi vitio vertendum duxerit, qui vel difflcillima Regnorum Hispaniae tempora nesciverit ̂ vel mentis inopia^ aut animiprav itate , in tanta rerum calamitate se commotum non senserit. Si enim Hieronymo Doct. Max, cum in secesu suo Bethlehemitico Romanae Urhis p er Alaricum direptio insonuit, ea incubuit moestitudo, ut à perlegendis ̂ prosequendisque suis sacris lucubratio- nibusj ^ mentem amoverit manum , ^qui mihi pusil­lo , qui ah illius tanti viri altius commendanda perdi- scendi aviditate tam longe absum, causahitur quispiam ̂quod in mediis obortae tempestatis fluctibus constitu- tus y Hispanae gentis navi, si ita loqui fa s e s t , quasi conquassata, illue procurrerem , ubi alicuius interna-- tantis tabulae ope , tuendae propriae vitae, conservan- daeque possem prospicere ? dimissa interea [ numquid sanae mentisy ut libris onerarer , undis mergii"] dimis­sa profundiore Doctrinae sacrae disquisìtione, tempo­ribus D eo p lacith resumenda ; cum videlicet mens,

ratio , è* cogitatus, ^ quies in adiutorium forent^ quo me denuo huic operi revocarem ; cum , dicam ^

hoc etiam , cum propnlsatis status religiosi variis , me- tuendisque discriminibus , ^ agone ilio superato , quo incerta illiusmet in futurum existentia iugiter animo occurrens , cor meum dirissime lancinari, ac pene de- Jìcere fa c ieh a t , laetitia ^ gaudio suhintrantibus , ñer­vos omnes possem intendere sacratioribus Christianas Theologiae arcanis , iuxta Angelici Praeceptoris p ia- cita , rimandis , atque introspiciendis. Valete,

m m

c. p.Prima Pars Summae Theologicac

D ivi Thomae Aquinatis, quam de- fendendam suscipio , genuinum est

Angelici Pracceptoris opus.

A D QUAEST, P R IM . L PART. D. THOMAE.

P .

I. ( lo n t r a naturalistas , 5c antiques , & moder­nos , revelationem non solum possìbilem , sed etiam necessariam , & existentem agnosco , & defendo.

II. Theologia Christiana , si quo debet , seee ad petenda contulerit argumenta, inveniet profecto^, ea- que ineluctabilia , quae revelatae religionis credibili-latem certo certius confirment.

ni. Theologia , prout Scholastica dici so let, ÌLc-clesiae valde utilis est.

IV. Cum humana ratio argumenta contra myste-

ria fidei dissolvit, nec vires , nec limites , quibus cir- cumscribitur , praetergredi dicenda est ; quandoqui- dem ostendit tantummodo argumenta illa , cum falsi- tatem contineant, dissolvi posse.

A Quaest, l i , ad X II,I. Quaecumque hactenus excogitata contra Dei

existentiam impiorum systemata , absurdissima illa, ac monstri similia dicito.

II. Deum nullus invincibiliter ignorabit ; & quin­qué hic à D. Thoma usurpatae rationes demonstrati- vae sunt, & complectuntur item quidquid ad mani- festationem.attributorum potest manuducere.

III. Existentiam Dei Athei negant, si qui sunt: Atheos quippe Scepticos potius dixerim , eosque nu­mero , si cum coeteris hominibus conferantur, paucos admodum ; Dogmatici, qui ex ratione Deum negent, nec ulli fuerunt, sed nec esse possunt.

IV. Corpus , & humana membra Deo fixerunt Anthropomorphitae, sibique sacras favere litteras pu ̂tabant ; crasso, scilicet, errore, cui nec Tertullianus adhaesit , nec S. Epiphanius.

V. Metaphysicum, quod aiunt, Divinae Naturae constitutivum unice in intelligere consistit, non eo quidem actual i , sed radicali.

VI. Dei unitatem , & Sybilae, & Gentilium doc- tissimi testati sunt. Quaenam fuerit Politheismi, atque Idololatriae prima epocha, & erigo , haud facile dictu e s t , probabilius ad tempora trahitur postdiluviana. Alia ad progressum , & interitum Polytheismi spec- tantia , in circo rogatus.

VIL Omnis cuiuscumque gradus intellectus divi- nae visionis particeps esse potest, cuius visìonis pos- sibilitatem Chrysostomus agnovit ; agnovit & Theo- doretus : at répugnât intellectum creari, cui visio beatifica sit connaturalis.

Vili. Videbitur divina essentia nullis , aut im­pressa aut expressa , creatis speciebus, quibus répug­nât Deum quidditative repraesentari ; sed per semet- ipsam videbitur ; m enti, scilicet, beati per modum impressae , expressaeque specierum unitam.

IX. Armeniis , aliisque damnatis haereticis con- sentiat, necessum est, quisquís essentiam D ei, prout in se est , à creato intellectu divinitus roborato videri posse diffiteatur. Disponens illud lumen efficienter concurrit ad visionem , atque ad eamdem ita requiri- tur necessario , ut prorsus absque iìla repugnet.

X. Omnium visiones , aut intensione , aut exten­sione , aequales esse , error fuit loviniani saepius ab Ecclesia damnati. Visionis inaequalitas ex sola petitur luminis inaequalitate.

XI. Comprehensivam , etiam in hac vita , Dei vi­sionem Eunomius sibi adiudicabat , adiudicarunt Be- guardi, Beguinaeque, & alii miseri homunciones. De­lirium ! nam neque beati comprehendent.

XII. Moyses & Paulus , mortalem agentes vitam, Dei essentiam ex speciali viderunt privilegio.

XI1Í. Decedentium animae , quibus nihil luen- dum euperest , absque ulla mora , statimque post mortem beatifica visione donabuntur. Fabulis quip- pe accensendum est illud mille annorum à Chilia- stis expectatum regnum , quo beati , corpora re­

fi

4 ^sumpto , in hoc mundo cum Christo frulturi sunt.

XIV. loannes XXII. tantum abfuit à definienda gloriae Sanctorum ad ultimi usque iudicii diem dila- tione, ut nec privatim Millenariis adhaeserit : quini-» mo catholicam Ecclesiae doctrinam aperte ante mor­tem professus est.

A d Quaest. X IV .

I. Summam Dei scientiam , qnae unum est ex eius attributis celeberrimum , optime Divus Thomas, Sc quidem à p r io r i , ex summa ipsius infert imma- terialitate.

II. ScientiaDei rerum nedum directiva, sed etiam effectiva causa est ; scientia quidem simplicis intelli- gentiae remote , in actu primo dumtaxat ; scientia autem visionis , quatenus approbationis nominatur, vera , realis , atque (u t aiunt) de fa cto causa est.

III. Praeter illam in visionis &c simplicis intelligen- tiae divisionem, dividitur aliunde scientia Dei in ne- cessariam , & liberam ; inter quas mediare tertiam, adeoque scientiam mediam dicendam , nonnull orum fuit opinio , cui non assentior.

IV. Qui omnia supergreditur tempora,omnia pla­ne futura , quae vere extitura sunt, physice sibi in aeternitate praesentia ab aeterno intuetur , 6c cernir.

V. De medio , 6c modo , quo Deus futura con- tingentia conditionata cognoscit , haec habeto : Uè Deus certo cognoscat futura contingentia conditiona­ta , opus est decreto subiective absoluto , 6c obiective conditionato.

A d Quaest. X IX .I. Deus , nec velie incipit, quod prius non vole-

b a t, nec velie desinit, quod volebat ; immo nec pò- test : immutabilis ergo est divina voluntas.

II. Humanos, liberosque actus Deus decreto prae- diffinivit ab intrinseco efficaci : nihil inde creatae de- perit libertati : & .ab Stoycis, & Manichaeis , & Cal- vinistis , tote coelo distare Thcmistas, meum erit estendere.

Ili. Celeberrima inter omnes divinae voluntatis divisio ea habetur , quae in antecedentem , & conse- quentem distribuitur.

IV. Voluntatem antecedentem esse veram, pro- priam , atque sinceram, adversus lansenianos cavilla- lores contendo.

V. Volúntate antecedenti Deus omnes homines vult salvos fieri, & ad agnitionem veritatis venire ; & Mediator Dei & hominum Homo Christus lesus dedit redemptionem semetipsum pro omnibus : volúntate autem consequente horum tantum vult Deus salutem, qui sunt praedestinati.

VI. Ex hac generali Christi Domini redemptione necessaria argumentatione consequitur , Deum omni-« bus sincere & benigne auxilia praeparare sufficientia, & ad implenda divina mandata , & ad salutem aeter- nam requisita.

A d Quaest. X X II.

I. V igili, 6c operosa Dei previdenti a sublata, ne- dum religionem , sed vel ipsam hominum societatem tolli necesse est.

IL Nihil,nec ipsa mala (en quod horrent incredu­li ) Dei providentiam fugiunt : quinimo summam Dei bonitatem , atque omnipotentem providentiam in iis etiam , quae permittit, malis latere, & stato tempore manifestandam i r i , agnoscimus Catholici.

III. D. Hieronymus immerito postulabitur divinae providentiae , circa alia praeter homines , negatae.

IV. Frodigli etiam mihi simile videtur , S. Tho- mam potuisse trahi in suspitionem negatae providen' tiae singularium rerum , cum data opera hunc vete- rum quorumdam errorem confutaverit.

A d Quaest. X X III,L Fide catholica tenendam e s t, Deum de facto

aliquos homines praedestinare.IL Deum,slcut quosdam ad vitam aeternam prae-

destlnavit, sic etiam alios ad mortem praedestinare, atque ad interitum cogere , Praedestinatianorum hae- resis fuit : quem errorem nullo modo M. P. Augusti­nus dicendus est praeformasse.

III. Extiterit necne haec secta V. Ecclesiae saecu-l o , dubitarunt critici ; nobis probabilius videtur, Lu­cid um Presbyterum fuisse praedestinatianum, & forte quosdam alios, sed paucos admodum, & obscuri no- minis , ita ut in sectam non coaluerint.

IV. Veteres quosdam haereticos , Basilidem , Va- lentinum , & Manichaeos praedestinationem omnem sustulisse , ex hìs convincitur , quibus homines & an- gelos natura sua aut bonos , salvandosque, aut males, reprobatosque commenti sunt.

V. Famosi prae aliis praedestinationis inimici fue-

runt Pelagiani , & Semipelagiani , quibus è recentio- ribus Calvinistis adhaerent Arminiani, seu Remon- strantes.

VI. Praedestinationem, seu efficacem aliquorum hominum ad gloriam electionem , omnino esse gratui- tam , nec bonorum operum sequi praevisionem , de- fendimus.

J Quaest, X X F IL ad X L IIL

L Sabelliani unam tantum Personam, quae tribus nominibus gauderet, in Deo posuere. Verum fides catholica docet, tres Personas divinas realiter ab in ̂vicem distingui.

II. Circa autenticitatem, v. 7. c. 5. Epist. L Ioann. Tres sunt, cet. nullus relinquitur dubitandi locus.

III. Sanctissimae Trinitatis mysterium non est contra rationem , sed supra eamdem ; nec aliter quam divina revelatione potest innotescere.

IV. Alogiorum proscribimus haeresim, qui F i- lium non esse Dei Verbum voluerunt.

V. Ex sacris litteris , ac veteri traditione demon- stratur, Spiritum Sanctum nudam non esse Dei effica- ciam , & accidens , sed Personam per se subsistentem, divinam , P atri, Filioque consubstantialem.

VI. Schismatici Graeci, Spiritum Sanctum à Filio procedere , negarunt pertinaciter. Conqueruntur item, sed iniuria , propter particulam Filioque additam Sym- bolo Constantinopolitano : iure meritoque fuit addita. At quo tempore , non constat inter eruditqs. In Hispa- niis primum legitur haec additio facta Symbolo in Concilio Toletano III. anno 589. Ab Hispanis ad Gal’

f?los commeavit labente saeculo VIII. Romae, &c in tota Ecclesia occidentali, recepta videtur diebus Nicolai I. qui anno 858. sedit Pontifex , vel circum Nicolai tempora.

^̂ 1I. Haereses contra augustissimum SS. Trinitatis mysterium,quaenam illae fuerint ; qui praecipui Sanc­torum Patres ad ipsas debellandas à Deo misericordi- ter provisi ; quae demum Ecclesiae Concilia ad hanc Catholicae Religionis tesseram vindicandam, firman- dam , stabiliendam , indicabo rogatus.

A Quaest, Z . ad L X F L

I. Angelorum nomina, si quos Scriptura expri- m it, Michaelem, Gabrielem, ¿a Raphaelem excepe- ris , sunt nobis prorsus incomperta.

II. Angelorum numerus numerum excedit mate- rialium specierum, 5c specie! humanae individuorum; sed quantus s i t , Deus novit,

III. Pium , immo Sc licitum est ( clament licet Protestantes ) Sanctos Angelos sub forma aliqua sen­sibili repraesentare.

IV. Non sunt haeretici traducendi, qui vel post Concilium Lateranense IV. putent cum PP. Graecis, Angelos ante mundum corporeum creatos fuisse.

V. Peccaverunt Angeli mali Dei similitudinem affectando : maluerunt quippe in sua praecise naturali beatitudine consistere , 6c in ea sibimetipsis ultimum finem constituere, quam à Deo quasi emendicare bea- titudinem supernaturalem. In aeternum durabit eo- rum damnatio.

A Quaest. L X F I. ad X C FL

L Coelum & terrain in principio creata scripsh Moyses, ut ante omnia, & in ipso mundi, ac tempo- ris exordio condita significaret : expositio item ilia apud antiquos pervagata , quae P rindpii nomine F i- lium Dei intellexit, congrua ac venerabilis habetur.

II. Lucem prima die mundi à Deo conditam , si vel Angelicam naturam, vel gratiam, qua illustrata & ornata est, intellexeris , à fidei regula non aberras : si corpoream lucera interpreteris, consonara certe Mo- saycae narrationi propugnas sententiam.

III. Etsi firmamenti nomine, in secunda die crea- tionis memorati, coelum sidereum dixeris , supra illud veras aquas admittere oportet, Scriptura sacra, Patribusque persuadentibus.

IV. Aquae omnes, quae sub coelo sunt, in locum unum congregatae sunt die tertio : &: factum videtur, vel aquarum condensatione , vel alveorum excavatio- ne , vel maris supra terram eminentia.

V. Luminaria , quae quarta die producta legun- tur , iam in primo die creata , quoad substantiam, opi- nor : & in quarta die, complementum tam quoad lu­cem , quam quoad alios effectus , & influentias acce- pisse.

VI. Aves , sicut & pisces ex aquis in quinta die prodierunt. ¿Num bina cuiusque spéciei individua ? Multis ita placet, sed magis opposita arridet senten- tia , quae longe plura fuisse censet.

VII. Sexta die omnis generis animalia Deus ex terra produxit : in quibus nullum per se noxium,aut inutile est.

IOv ili. Hominem rerum omnium postremum fieri

decuit. Hic fuit Adam , à quo universi homines ori- ginem traximus, nec ulli umquam fuere Praeada- mitae.

IX. Ex naturali ordine , & ex divina ordinatione colligit D. ThomriB hic Quaest. 96. art. 4. Imperio- rum originem. Et ecce praedamnatum Roussoium, cum suo male nato pacto sociali. Dicamus ergo : Pac­tum sociale Roussoii delirium quoddam est, in supre- morum Principum , & Populorum certam perniciem necessario tendens.

X. Imperiorum origo, nec à pacto sociali descen­dit , sed nec potuit descendere.

XI. Imperium monarchicum publicae militati ma­xime conducit ; òc si sit succesivum , & cum primo- genid praelatione , multo melius ; optimum.

A d Quaest. CU.I. Paradysus voluptatis,in quo Deus posuit Adam,

quidam locus fuit oculis, ac sensibus subiectus ; arca- narum lice t, ac spiritualium rerum adumbrans ratio­nes. Ipsum amplius non extare, opinantur recentiores quidam : oppositam sententiam libentius admitto.

II. Evam Deus intus formavit in paradyso.

A d Quaest, CX,I. Solus Deus propria virtute potest vera miracu-

la facere ; Angeli tamen & homines facere possunt, ut divinae virtutis instrumenta : quae virtus num- quam doemonibus confertur.

II. Miracula vera à confictis, ex virtutis operantis

efficacia, ex signorum utilitate, ex fine, atque ex modo faciendi secernuntur.

IL Vera miracula ad falsitatem confirmandam fie­ri non possunt.

A d Quaest, C X IF.

I. Possunt doemones, Deo permittente, obsidere, & possidere hominum corpora ; pluresque doemonia- cos, seu possesses à doemone re ipsa extitisse, ex sa­cris Novi Testamenti libris , 5c ex probatis auctoribus evincitur.

II. De M agia, maleficis , sagìsque plurima cir- cumferuntur delirantium vetularum commenta. Sed frustra conantur quidam , omnia cum doemonibus quasi pacta , tamquam putida Scholasticorum com­menta reiicere.

E t ad Quaestiones D. Thomae quod attinet, haec panca. Curta nimis cartula haec videbitur ; videtur

V . . . .

mihi. Id unum habeo quod reponam : F were vix licuit miseris hisce temporibus. A d Libros ergo Melchioris

Cani progrediamur.

C. R

Qiias in suo opere vere aureo de Locis Theo- logicis firmat propositiones Cl. Melchior Canus, quoad earum numerum , & auctoritatem spectat, firmamus & nos ; Quae vero Canus hinc & inde expendit, discutit, resolvit, incusat & crimina- tu r , sive in probationibus , sive in solutionibus argumentorum, vel in historiis recitandis , prae- stet ipse , modo nobis reliquum sit à veritatis tramite non deflectere.

A d Lib. I I . Melch. Cani.I. Prìmum locum Scripturae sacrae concedimus,

non quo traditionibus praestet divinis , sed eo quod illis notior s i t , ac magis pervulgata.

IL Scripturam sacram appellamus , quam Spirita Sancto dictante , sacri Auctores exceperunt. Hinc, quanta sit huius loci firmitas , 5c auctoritas , non in maximis tantum & gravissimis , sed in iis quoque, quae levia videntur , & minime ad salutem necessa­ria : singulae namque sacrorum Librorum particu- lae Spiritu Sancto assistente fuerunt conscriptae.

III. Ex libris sacris Veteris Testamenti quosdam fuisse deperditos , non diffitemur ; quique illi fuerint, perlibenter indicabimus.

IV. Duplex memoranda, ac iuxta miseranda cla- des IV. Regum cap. 25. v. 9. atque Machabaeorum L

cap. 6. V. 5 9. recensita , eousque non saeviit, ut om­nes in ilia Codices sacri exciderint penitus , nullique remanserint.

V. Qui in Eabilonica captivitate dissipati ac cor- rupti fuerant, Codicum collector, digestor, 5c à men- dis expurgator Esdras fu it, non ex integro reparator, aut novus.extidt dictator. Illi vero, momentoso, difíi- cilique operi desudanti adstitisse Deum singular! in- spiratione , Se directione , pro certo tenemus.

VI. Ad primigeniam , qua exarati sunt Veteris Testamenti sacri Codices linguam , quod attinet, sic stabilimus. In omnibus Hebraea ipsa unica e s t , prae- terquam in Tobia, ludith, Esdra, Daniele chaldaice ab initio datis , atque II. Machabaeorum Libro , qui graecum adortus est eloquium ; in Novo vero Testa­mento omnia Graeca primum, Matthaei modo demas Evangelium , Paulique Epistolam ad Hebraeos.

VII. Tametsi nulla apud nos hodie extent autho- grapha, sed apographis utamur, nec hilum verbo Dei scripto deperit auctoritatis,

VIII. E multis , quibus sacrae Scripturae conti- nentur Codicibus , tres potissimum habentur in pre- tio , textus nempe haebraicus , Se graecus , versio Septuaginta Interpretum , ac Vulgata Latina editio.

IX. In Haebreo Textu non sunt modo iidem litte- rarum caracteres , qui fuerunt ante Esdram.

X. Maior adhuc in Hebraeo Textu contigit mu- tatio ex nova punctorum vocalium accessione , quae non à M oyse, non ab Esdra, non à magna Synagoga processit, sed à Mazoretis Tyberiensibus AEr. Christ, saeculo V. iam inclinante.

XL Quamquam Textus Hebraicus aliquibus sca- teat mendis , quae scribarum incuria, & negligentia, aut certe iniuria temporum , ad extremum , nova punctorum vocalium accessione in eum irrepserint; ludaeorum tamen malitia aliquando corruptum , aut modo falsatura esse , in iis , quae fidem moresque spectant, non est adeo verisimile ; quod & de Grae- CO dictum sit.

XIL Non propterea tamen auihentica esse nunc temporis , ausu nisi praecipiti diceretur , cum talia esse Ecclesia nondum declaraverit.

XIIL Ex Graecis , Septuaginta Interpretum ver­sioni primas damus : damus etiam , summa diu vi- guisse auctoritate, magnam etiam nunc apud Catholi- cos obtinere non diffitemur ; at parem cum Vulgata in Ecclesia habere firmitudinem , tota mentis contentio- ne refragamur.

XIV. Siqua autem fidei & morum quaestio inter Catholicos exoriatur , earn definiri oportet per Lati­nara hanc veterem editionem , quam post tempora D. Hieronyrai Latina Ecclesia usurpavit, quin in si- milibus controversiis necessarius sit modo ad Hebrai­ca , Graecave exeraplaria recursus.

XV. Solius igitur Vulgatae auctoritate fretus, quantumvis hebraici graecique sermonis ignarus , effi- caciter Theologus argumentabitur , 6c ad fidei dogma­ta comprobanda, 6c adversariorura errores refellen- do3 : Nec propterea linguarum peritiam conterani- mus , quinimo in earum cognitione plura etiara com- moda ad sacras Litteras intelligendas nos recognosce- r e , ultro fatemur ; 6c quae ilia sin t, indicabimus ; si-

cut 6c multi plicem Scripturae sacrae sensum ; simul- que quas ex Patribus accepimus regulas ad cognos- cendum litteralem.

A d Lib, I I I , Melch, Cani,I. Traditiones, seu verbum Dei non scriptum,

non secus ac Scripturae recipiendae sunt, paremque habent cum Scriptura auctoritatem.

II Opportunum fu it, Christi, Spiritusque Sancti doctrinam cum scriptis , tum non scriptis institutioni- bus edoceri.

III. Praedicatio Apostolica , indeque nata traditio semper in Ecclesia incorrupta permansit & illibata.

IV. Haeretici, cum traditionis semitam abditam, ac penitus incompertam esse dicunt, elabi conantur quideni , at frustra conantur tamen ; enim vero aper- tissimae illae sun t, quae ad traditiones dignoscendas ducunt viae : ipsas commonstrare ,. sum paratus.

V. Hallucinari Theologum necesse est,si omnem quae traditione constat, doctrinam iudicat penitus ir- reformabilem : est namque suus rei cuique modus, sunt certi denique fines. Ex traditionum vinculo,quas à Christo acceptas Apostoli servandas reliquere , E c­clesia fideles eximere non potest, nec illas contraria aliqua consuetudine abolere.

VI. Traditiones vero, ab Apostolis tamquam Ec­clesiae Pastoribus constitutas , potest Summus Eccle­siae Praesul abrogare ; id ipsum potest contrarius po- puli mos , modo tamen accedat tacitus saltem Pasto- rum Ecclesiae consensus.

VII. Isthaec , de institutis ad gubernationem po-

puli pertinentibus , dicta sunto : de dogmatibus nam­que fidei perinde erit, an Christi sint ore prodita , an Spiritus Sanctus post Christi ascensionem in coelum Apostolis inspirarit : quo circa nulli haec obnoxia sunt mutationi.

VIII. Unum addimus , quo 5c III. huic Libro fi­nem imponamus, & Novatores deturbemus ; Apostó­licas nempe, atque Ecclesiasticas traditiones, quae ad disciplinam spectant, non ad politiam solummodo externam , verum etiam ad cultum D ei, aliosque , 5c honestos , 5c pietate , religioneque plenos fines fuisse institutas.

A d Lib. IV , Melch, Cani,

L Ecclesia Christi generaliter accepta secundum omnem statum, locum, 5c tempus, est congregatio fi- dehum, sub uno Christo Capite in vero Dei cultu ad- unatorum , in quem modum comprehendit beatos in coelo , animas patientes in purgatorio , atque fideles viatores.

II . Si vero Ecclesiam Christi, qua militans est, velimus definire , sic possumus facere : Ecclesia est societas fidelium baptizatorum , eiusdem fidei profes­sione , eorumdem Sacramentorum participatione , eo- demque cultu inter se adunatorum , sub uno Capite Christo in coelis , 5c sub eius in terris Vicario Sum- mo Pontífice.

III. Hinc istud profluit consectarium : nec om­nes , nec solos praedestinatos Ecclesiae sinu concludi; emergit itidem , non solum iustos, sed peccatores etiam manifestos, ad Ecclesiam pertinere ; consequi-

!tur deinceps, Cathecumenos non esse re 5c proprie in Ecclesia.

IV. Jam vero si de Haereticis instituatur sermo, omnibus Catholicis exploratum est , manifestos foris esse , neque intra Ecclesiae ambiium contineri ; de occultis autem , probabilius videtur inter vera Christi membra non computari ; quod &c de schismaticis , & excommunicatis excommunione m aiori, ex ipsa Ec­clesiae definitione perspicuum apparet.

V. Cum vero post definitionem Ecclesiae enuclea- tam , eius proprietates incedimus explanaturi, tres ipsi adsi^nare oportuit , nempe , ut sit visibilis , ut sit indefectibilis, ut sit infallibilis. ¿Sed quanam via hanc visibilem Ecclesiam internoscas ? Nimirum notis qua- tuor in fidei Symbolo recensitis. Quod sit una, sancta, cathoHca , 6c apostolica : has vero quatuor notas soli Ecclesiae Romanae convenire , non vero Sectis Haere- ticorum , indubium est, & plusquam manifestum.

VI. Ecclesiam Catholico Romanam commendat, & mirum quam extolUt sacrata, atque innumera pene Martyrum turma , fidei firmitas , sapientia coelestis, prophetiae insuper donum , salutis proximi procuran- dae ardentissimus zelus , ad extremum , ne caetera percurramus , infelix exitus ipsam persequentium.

VII. lam vero quantum habeat virium ad facien- dam fidem Catholicae Ecclesiae auctoritas , quod hu- ius loci praecipuum caput est, expendentes, adversus Montanum, Nestorium, Iconomachos, Donatistas, Wi- clefistas , Lutheranos, universos denique Haereticos, Ecclesiam , & antiquam, & praesentem , 5c quae fu­tura est usque ad consummationem saeculi, cum in

docendo , tum in credendo , in fide , atque moribus infallibilem agnoscimus , ac praedicamus.

Vili. Ut autem quod universa tenet Ecclesia Theo- logo constare possit, opus non est orbem totum pera­grare , quidque fideles singuli sentiant seorsim inqui- rere ; sed publica sufficit monumenta adire, aut Pasto­res ipsos , vel Doctores interrogare.

IX. Porro monumentorum publicorum nomine, duo intelligimus , quorum alterum constitutionibus, decretisque Ecclesiae , alterum cathechismis contine- tur. Ex his ergo dignosci certo potest, quid quaeque Ecclesia ad fidei, morumque doctrinam pertinere ere- dat ; exque ipsis , cum omnes convenerint, firmum, & efficax argumentum e lic i, & ad fidem, & ad mo­res comprobandos.

X. Lyturgicos Libros Theologo consulenti praesto erit, Ecclesiarum doctrinam, praximque internoscere. Ex communi vero Lyturgiarum omnium consensu, & universalis Ecclesiae sensus perspectus habebitur , & firmum etiam desumetur argumentum, cum ad fidem, cum ad Ecclesiae consuetudines comprobandas.

A d Lib, V, Melch, Cani,I. Synodi, vel Concilii nomine Patres nostri intel-

lexerunt semper, Sacerdotes praesertim Episcopos m locum unum congregaros, ut causas eas scilicet dé­finirent , quae ad Ecclesiae sive fidem , sive mores pertinerent. Novum inducere Concilium ubi de fidei quaestione iudicent, non Episcopi & Sacerdotes, sed rhetores , Ôc laicorum turba , est errare cum Luthe- ranis.

II. Quantumvis ut certum habeamus ac explora- tum , Concilii Episcopos causarum fidei iudices esse, & non tantum Romani Antistitis consiliarios ; finalem tamen huiusmodi causarum sententiam ad Apostolicae Sedis Praesulem pertinere, firmiter tenemus cum Ang. Praecept. Ut igitur Conciliorum decreta omnimodam habeant firmitatem , Romani Pontiñcis confirmatione egere asserimus & propugnamus.

III. Adpellationes à Papa ad futurum generale Concilium', non sine Ecclesiae scandalo, moerore, at­que pernicie circumferuntut, & fenestram vel maxi- mam adaperiunt ad obedientiae ecclesiasticae iacturam.

IV. Brevem Conciliorum Generalium enarratio- nem historicam, qui à nobis expostulet, accipiet pro- tinus.

J d Lib. F L Melch. Cani.

I. Ut quae sit huius loci dignitas depulsa obscuri- tate patescat, illud initio ponimus , in quo Catholici quique conveniunt : Sanctum Petrum nempe fuisse à Christo institutum Pastorem , & Caput Ecclesiae uni- versaiis , sicque in Apostolos habuisse Primatum , non honoris , ordinisve tantummodo , sed etiam iurisdic- tionis , &; potestatis.

II. Hunc autem Primatum verba ilia Christi ex- primere : Pasce oves meas ; item illa : Tu es Petrus^ è " super, cet. ea etiam ; Confirma fra tres tuos , con- stans est Patrum , Theologorumque sententia , qui illa quoque addunt ad id probandum Christi verba : Tibi dabo claves regni coelorum , cet.

III. Ex allatis Christi verbis Patres , ac TheologiD

certo collìgunt, ob eum finem Primatum fuisse in Ec- desia à Christo institutum , ut communionis , & fidei unitas servaretur ; ob idque Capiti fuisse collatum coactivum quoddam ius, sine quo unitas illa commu- nionis , & fidei, componi, & conservari non potest.

IV. Defuncto Petro, super quem fundata fuit Ec­clesia in aevum duratura, divino iure est, qui illi suc­cédât in eadem auctoritate , 6c potestate ; isque non alius nisi Romanus Pontifex.

V. Christi de Petri Primatu vaticinia in Ecclesia Romana sunt manifestissime impleta. Hinc primo col- ligimus, Romanorum Pontificum Primatum non ho­noris tantum esse ac ordinis , sed auctoritatis quoque, ac iurisdictionis in universos Christi fideles ; hancque auctoritatem ita competere Romano Pontifici, ut abs­que alterius adiutorio 3c societate , per semetipsum possit eam exercere.

VI. Colligimus insuper, necessarium omnino es­se , ut omnes Christian! in his omnibus, quae ad spi- ritualem animae salutem spectant, Romano Pontifici obediant, atque cum ipso coniuncti sint in commu- nione & fide.

VII. Colligimus tandem , Romani Pontificis Pri­matum vi coactiva in omnes fideles praeditum esse, ad Ecclesiae unitatem servandam.

VllL ̂ Judicium Romani Pontificis ex cathedra lo- quentis in dirimendis morum , ac fidei controversiis, omnino est infallibile, etiam extra Concilium Generale.

IX. Quosdam Romanos Pontifices ab adversariis, sive Haereticis , sive Catholicis , praecipue insimula- tos ab errore iudiciah, seu ex cathedra, vindicate no-

oStrum erlt, hos videlicet: S. Petrum, Zepherinum, Ste­phanum I . Marcelinum , Liberium, Zozimum, Hor- misdam, Vigilium, Honorium, Gregorium ni. Stepha­num ir. Nicolaum i. Stephanum vii. Sergium iii. Coe- lestinum in. Alexandrum in. Öc Bonifacium viii. De loanne xxii. iam antea.

X. Sit huius libri coronis : Romani Pontifices er­rare non possunt in Canonizatione Sanctorum ; sed nec in Religiosis Ordinibus approbandis.

A d Lih. V II. Melch, Cani.I. Doctores Ecclesiae hi dicendi sun t, qui scien-

tia 5c virtute claruerunt , & ab Ecclesia uti tales fue­runt declarati : Patres dicentur , si praeter has dotes habeant antiquitatem. Partem eorum maximam aetas tulit Apostolicis temporibus vicinior , at suos Patres edidere saecula recentiora , Bernardum , scilicet, Bo- naventuram , & Thomam Aquinatem.

II. Ne Sanctorum Patrum auctoritas quoquo mo­do ob Haereticorum excidat cavillos , regulas , quae sequuntur , observare debet Theologus ; i . anteane, vel post natos scripserint errores: 2 .ex suone loquan- tu r, an ex aliorum sensu : 3. an iuvenes , vel senes ea scripserint : 4. quae in eorum scriptis ambigua viden­tur, ex aliis eorumdem locis , quantum fieri potest, in bonum sensum interpretabitur : 5. phrasim , & dictio- nem Graecis usitatam , à phrasi discernât, & dictione Latinorum : 6. ubi Patres errores aliquos impugnant, licet oppo:?itis interdum favere videantur erroribus, non propterea ipsis adhaerere credendum est , nisi aliunde idipsum constiterit ; 7. quae obiter tantum,Ôc

aliud agentes scripserunt, ac quae principaliter, con ̂stanter , & perpetuo docuerunt, sedulo sunt distin- guenda : 8. ea quae obscura sunt in Patribus , per cla- riora, quae alibi scripserint, exponenda sunt, antece- dentia per subsequentia , dubia per manifesta , atque ut M. ait Gregorius , quod ambiguum videtur in ver­bis , per sensus debet explicari.

111. Ex his facile deprehendet Teologus , plura interdum in Patribus carpi,quae animadversione non sunt digna. Ut errores Patribus nonnumquam suppo- numur , ita spuria eisdem attribuuntur opera : mirum, si gravissimis , summisque viris non attribuerentur; certae tamen sunt regulae (accipiet qui expetierit) ge­nuina Patrum opera à spuriis discernendi.

A d Lib. X I, Melch. Cani.I. Divus Petrus Romam venit, ibique Ecclesiam

fundavit, quam ad obitum usque rexit.II. Nihili pendimus exterorum conatus ,qui S. la-

cobum Apostolum Zebedaei filium Hispaniam no- stram non invisisse, conficere moliuntur ; atque pro- batissimis nixi fundamenns advenisse probabimus.

III. Calix , qui hac nostra aetate inter pretiosissi- ma Valentinae Metropolitanae Ecclesiae pignora as- servatur , vere fuit ille , in quo Dominus & Salvator noster lesus Ghristus Eueharistiam ultima in Coena consecravit.

Vidit Fr. Vincentitis Vidaif Vi. AlpuentCf Magist. h Rrgens. Cens. Reg.

Im p rim antu r. Im p rim antur.Koca. Cano Manuel.

■ .Ï '• ' ■

y r

T .

•.■s

s>. ’.7 -*■?ívr;..-í’

/¿V-:■ *%'- ,; % . , . .v

rv-Ä ' ’V'̂ !:, -

y-: ■-■■' '*'

W*‘ ..

■

. W,i'4 -

.V

.! •..t .ÎHS'/''! •i - v ; . ■

S ./ •«C''

-■ -UV /V-"

>1*' l. ̂1.'•'•••-■rii•>. 'I- î̂

-. t

-Á4r'-

_ . ■. ^ • -C' S “ I" »■»-»• • f «.^ -*-— * ■V

rÿ» i. '• •.'•'jWÄiirwTr/

^ , , 1 . w *1, . . > 4 ' . « . ' ^ » ^ * . • ' » ' - Ä T ^ . Al*.- n . • u *.*

: .- . ■ # ^ 'f . ' S -V il? :: - J - í i é s.,, ■;„ - è ® ! }; ■> ,' ■' ■ 't

, ̂ 4*•a.' -vsVäfe'**