1

ALBIZTURKO ESKOLA LEHEN ETA ORAIN

Albiztur, 2011ko abendua

EGILEAK: Albizturko Eskolako ikasleak

2

AURKIBIDEA:

4­ Albiztur herriaren kokapena 5­ Lehengo eskolako ezaugarriak 6­ Eskola antolamendua 8­ Lehenengo eskolako planoak obra aurre­ tik9­ Lehenengo eskolako planoak obra ondo­ ren 10­ Gela antolamendua 11­ Irakasleak 12­ Felipe Ayerbe irakaslearen memoria 13– Ygnacia Arrieta irakaslearen memoria 15­ Materiala

16­ Bigarren eskolako ezaugarriak 18­ Bigarren eskolako planoa 19­ Obrako memoria 20­Zerbitzuen eskaintzarako dokumentua 21­ Eskola antolamendua

37

Urrundik ziren etortzen

hizkuntza bakarraren zaindariak,

heziketa hestu­zorrotzaren aitzindariak,

hurritz­ makila eskuan,

mespretxua jarreran.

Lehen…

Eskola deseskolatuan, desitxuratuan.

Gertukoak dira orain

irakasle­ hezitzaileak

Ez dago ez hurritz makilarik,

ez destainik.

Bertako hizkuntza ahoan,

hizkuntza anitzen dantzan,

hazi eta hezi askatasunean.

Hori da xede

Xume eta zuzena

Eskua altxata kantari

ulertezina zitzaigun hitzetan,

eraztunaren beldur, ezer esateko uzkur,

lerroetan zuzen, ilara martzialetan

gure hedatzea makurtzeko nahia, ahalegina.

Lehen…

Eskola deseskolatuan, desitxuratuan.

Egungoak dira

hitz askearen oihartzunak,

bakoitzarebn izaera loratzearen ardura,

lankidetza eta jakintzaren ospakizuna.

Norberaren garapen askea,

taldea uztartzearen eskea

denon eta guztion eginkizuna

Xabier Bengoetxea

36

Soka saltoan... Gaur egun berriz, 2 edo 3 urterekin hasten gara

eskolan eta derrigorrezko ikasketak 16 urte arte egin be­ har ditugu. Derrigorrezko ikasketak bukatu ondoren, gehi­ enak 20­25 urte arte ikasketak egiten jarraitzen dute, lan on bat lortu ahal izateko.

Eskolarako bidea gehienok kotxez egiten dugu, eskolatik gertu edo urruti bizi.

Mutilak eta neskak elkarrekin egoten gara gela be­ rean eta ikasgai berak ikasten ditugu noski.

Irakasleek derrigorrezkoa dute euskara jakitea eta gure eskolako hizkuntza euskara da nahiz eta gaztelera eta ingelera ere ikasi.

Orain ditugun irakasleak ez dira hain zorrotzak eta esan behar “kastigua” hitza bera ere ez dugula erabiltzen. Horren ordez ADOSTOKIA eta ONDORIOAK dira guk erabiltzen ditugunak.

3

22­ Ikasleen kopuru dokumentua 23­ Gela antolamendua 24­ Irakasleak eta materialak

25­ Gaur egungo eskolako ezaugarriak 26­ Gaur egungo eskolako lurra erosteko do­ kumentua (akta) 27­ Eskola antolamendua 28­ Eskolako planoa (beheko pisua) 29­ Eskolako planoa (goiko pisua) 30­ Gela antolamendua 32­ HHko eta LHko gelen argazkiak 33­ Irakasleak 34­ Materiala 35– Herritarrei egindako elkarrizketetatik ate­

ratako ondorioak.

36– Elkarrizketetatik ateratako ondorioak

4

Alkatea Gregorio Iraola (Aralar)

Herritarra albizturtar Koordenatuak (Mapa)

Eremua 13,09 km 2

Distantzia 33 km Donostiara

Posta kodea 20495 Biztanleria 314 bizt (2008)

Dentsitatea 23,99 bizt/km²

Sorrera 1617

http://www.albiztur.com/ 35

ELKARRIZKETETATIK ATERATAKO ONDORIOAK

Lehenengo eskola udaletxean zegoen, ondoren 1958.urtean lurrak erosi eta eskola berria egin zen orain frontoia dagoen lekuan. Azkenik 1993.urtean gaur egun daukagun eskola egin zen frontoiarekin batera.

Garai batean 6 edo 7 urterekin hasten ziren eskolan eta gehienez 13 edo 14 urte arte egiten zituzten ikasketak.

Eskolarako bidea oinez egiten zuten nahiz eta base­ rri askotatik eskolara 2 edo 3 km­ko bidea eduki, orduan ez zen bizikletarik eta gutxiago kotxerik.

Eskolan mutilak eta neskak gela desberdinetan ego­ ten ziren eta gaiak ere desberdinak ikasten zituzten. Ema­ kumeentzat oso garrantzitsua zen josten eta janaria presta­ tzen ikastea eta gizonezkoen kasuan baserriko lanak egi­ ten ikastea. Batzuetan ezin izaten zuten eskolara joan ba­ serriko lanak egiten gelditu behar zutelako

Maisu ­maistrak kanpotarrak izaten ziren gehienetan eta horrexegatik erdara zen eskolako hizkuntza, nahiz eta ikasleek erdaraz oso gutxi jakin.

Maisu ­maistrak oso zorrotzak izaten ziren eta ikas­ leek kastiguak oso normaltzat jotzen zituzten. Dena dela konturatu gara,baita ere, garai hartako ikasleak bihurrikeriak egiten trebeak zirela. Batetik baratxuria sartu lagunen estu­ txean, bestetik sugandila jarri andereñoaren kaxoian edo eta lagunen boligrafoak puskatu. Garai hartan ere umeak ume.

Jolasei buruz, elkarrizketetan “ txorro, morro piko, ta­

34

Materiala:

Materialari dagokionez arkatza, borragoma, boligrafoak, zorrozkiloa, pinturak, ordenagai­ lua, arbel digitala eta batzuetan argazki ma­ kina edota bideo kamara erabiltzen ditugu.

5

B iztanleriaren bilakaera

19 00

19 10

19 20

19 30

19 40

19 50

19 60

19 70

19 81

19 91

20 01

20 09

76 9

80 1

74 0

69 0

66 4

63 3

50 0

43 7

32 4

30 3

28 7

31 2

LEHENENGO ESKOLA:

Ezaugarriak:

Udal artxiboan bilatutako informazioaren ara­ bera, 1888.urtean lehenengo eskolan obra batzuk egin ziren, nesken eskolan hain zu­ zen ere. Hortaz, badakigu aurrerago beste eskola bat zegoela. Eskola hau udaletxean zegoen kokatuta. Ez ziren ume guztiak etortzen eskolara bara­ tzean edota baserriko lanetan ibiltzen baitzi­ ren. Etortzen zirenak astoz edo oinez egiten zuten. Ez zen eskola mistoa, hau da, alde batetik neskak zeuden eta bestetik mutilak.

6

7 urtetik aurrera hasten ziren eskolara eta 5 edo 6 ordu egoten ziren eskolan.

Garai hartako jokoen artean, botepullan, ko­ noa, kaniketan, korruan, ... ditugu.

Eskola antolamendua:

1884. urteko obra egin aurretik, horrelakoa zen lehenengo eskola:

Bi pisu zeuden:

Beheko pisua honela zegoen antolatuta:

Ezkerrean, sukaldea eta logela. Eskuinean eta alde gehiena okupatuz ukuilua. Aurretik eta atzetik soroa zegoen.

33

Irakasleak:

Irakasle kopurua denetara 6koa da eta prak­ tiketan dagoen irakasle 1:

Mari Jose: eskolako zuzendaria eta 1­2 mai­ lakoen tutorea da. Ixa: Ikasketa burua eta 4­5 urtekoen tutorea da. Carmen: 3,4,5 eta 6. mailakoen tutorea da eta ingelera irakasten du ikastetxean. Soraia: 2 eta 3 urtekoen gelako tutorea da eta soinketa irakasten du ikastetxean. Naiara: Ikastetxeko aholkularia da eta plas­ tika ikasgaia irakasten du. Itxasne: Ingurune eta musikako irakaslea da. Iñigo: Praktiketan dago eta asko laguntzen gaitu.

32 7

Goiko pisua honela zegoen antolatuta:

Eraiki gabeko lurra ezker aldean eta nesken eskola eskuin aldean.

1884. urtean egindako obren ondorioz ho­ rrela gelditu zen eskola:

Beheko pisua:

Ezker aldean, sarrera eta arropategia. Eskuin aldean eskola eta eskulanen gela. Bai aurretik eta bai atzetik soroa ze­ goen.

Goiko pisua irakaslearen etxea zen:

Ezker aldean bi logela eta egongela bat. Eskuin aldean ostera sukaldea, jangela, logela eta despentsa.

8 31

30

Gela antolamendua:

Adibide moduan Haur Hezkuntzako 2­3 ur­ teko gela eta Lehen Hezkuntzako 1. eta 2. mailako gelak jarriko ditugu.

HH 2­3 urteko gela:

Sartu eta ezkerretara materiala eta ikasleen alfonbra dugu. Aurrez aurre mahaiak eta ordenagailuak. Eskuin aldean arbela eta haurren alda­lekua.

1, 2 mailakoen gela:

Gelan sartu eta ate atzean eskuinera pertxe­ roa dugu. Honen ondoan arbela. Ezker aldean liburutegia gelako materialare­ kin eta eskuin aldean ordenagailuak. Erdialdean mahaiak aulkiekin eta atzealdean arbela.

9

10

Gela antolamendua:

Lehenengo eskolako planoek adierazten di­ tuzten bezala, 40 ikasletik gorako gelak zi­ rela ematen du. Hala ere, ez dakigu zenbat ikasle zeuden.

7 ilara daude jarrita eta ilara bakoitzean 8 mahai.

Ikasleengatik aurrez ­aurre irakaslearen ma­ haia dago tarima baten gainean, botere sei­ nale.

Irakaslearen atzean arbela dago.

29

28 11

Irakasleak:

Udal artxiboan bildutako informazioari esker, bi irakasle zeudela badakigu: Felipe Ayerbe eta Ygnacia Arrieta.

Felipe Ayerbe mutilen eskolako irakaslea zen, ostera Ygnacia Arrieta nesken eskola­ koa.

Hurrengo orrialdeetan ikus dezakegu ira­ kasle hauen kezka ikasleen hutsegiteak di­ rela eta.

Ezaugarrietan jartzen duen moduan, ikasle asko baserriko edota baratzeko lanetan ibil­ tzen ziren ikasturteko garai batzuetan.

Mutilen Ikasgaien artean, aritmetika, kalku­ lua eta logika, idazketa, irakurketa eta geo­ grafia zeuden.

Nesken ikasgaiak ostera ezberdinak ziren. Idazketa eta irakurgaiaz gain, esku lanak eta etxeko ekonomiaz arduratzeko ikasketak iza­ ten zituzten.

12 27

Eskola antolamendua:

Bi pisuko eskola dugu:

Beheko pisuan: Haur hezkuntzako bi gela daude: Alde batetik 2­3 urteko gela eta bestetik 4­5 urtekoak. Irakasleen gela eta bulegoa ere beheko pisuan dago. Nesken eta mutilen komuna 2­3 urteko gela ondoan daude.

Goiko pisuan: 3,4,5, eta 6.mailakoen gela, 1 eta 2.mailakoen gela liburutegiarekin, psikomotrizitate gela eta komunak di­ tugu. Pasillo honetan adostokia ere badugu. Komuna 1­2. mailakoen ondoan dago.

26 13

14 25

GAUR EGUNGO ESKOLA:

Ezaugarriak:

Gaur egungo eskola frontoi ondoan dago ko­ katuta, udaletxearen aurrean. Artxiboko in­ formazioari esker, 1992. urtean lurra erosi zutela eta 1996. urtean eskolako obra amaitu zela jakin dugu. Ikasle kopuruari dagokionez, 27 ikasle gara: 14 neska eta 13 mutil hain zuzen ere. Haur hezkuntzan 15 ikasle eta lehen hezkun­ tzan 12 gara. Kotxez eta oinez etortzen gara eskolara. Ordutegiari dagokionez: goizeko 9etatik 12:30 tara eta arratsaldez 14:30etatik 16:30 tara bitarte. Goizez 30 minutuko jolasaldia dugu, 11etatik 11:30 tara eta asteazken arratsaldea jai iza­ ten dugu. Jangela zerbitzua ere badugu, udaletxean dago eta Maria Jesus eta Martina egoten dira gurekin.

24

Irakasleak:

Memorian irakasle bat aipatzen da, gizonez­ koa. Hala ere etxeko informazioari esker, ba­ dakigu gizonezko irakaslea mutilena zela eta nesken irakaslea emakumezkoa zela.

Materiala:

Materiala: Arkatza, borragoma, pinturak, plastilina, liburuak, koadernoa, kartilla, erre­ bistak,… erabiltzen zituzten.

15

Materiala:

Gaurko egunean material ugari izan arren, garai hartan oso gutxirekin kon­ pontzen ziren: pluma, tinta eta ka­ toia (liburu handi bat). Hala ere udal artxi­ boko informazioa bilatzean, garai hartako irakaslee­ tako batek idazma­ kina zuela jakin dugu.

16

BIGARREN ESKOLA:

Ezaugarriak:

1958.urtetik aurrera egin zen. Plaza erdian zegoen kokatuta eta badakigu neskak eta mutilak ikastetxe berean zeudela; ez gela berdinetan nahastuta baina bai ikastetxe be­ rean. Horrez gain, irakasleek, haien etxebizi­ tza eraikin berean zuten.

Dokumentu hauetan adierazten den bezala, neskak 26 ziren eta mutilak 33. 3 edo 4 urterekin etortzen ziren eskolara eta oinez.

Aitona ­ amonek edota gurasoek kontatzen dutenagatik, dirudienez garai hartako irakas­ leak oso gogorrak ziren. Horrez gain, gazte­ leraz irakasten zuten, euskara debekatuta baitzegoen.

Badakigu, euskaraz hitz egiteagatik zigortu egiten zituztela.

23

Gela antolamendua:

Ikasleak binaka esertzen ziren. Irakaslea aurrez aurre egoten zen tarima baten gai­ nean.

Irakaslearen atzean arbela zegoen eta gelako hormetan mapa, gurutzea, mundu­ ko bola eta zenbait material erabilgarri.

Gelako albo batean mahai bat dago ma­ teriala bertan gainean uzteko.

22 17

Baditugu dokumentu batzuk garai honetako zerbitzuei buruz hitz egiten dutenak eta jan­ gela zerbitzua eta liburutegia jartzeko asmoa zutela jakin dugu.

Garai honetako jokoak, pilota, txingon, fut­ bola, soka saltoa, gordeketan, harrapaketan, txapan, … ibiltzen ziren.

18 21

Eskola antolamendua:

Proiektu honekin, eskola mistoa lortu nahi zuten, hau da, mutilak eta neskak eskola be­ rean zeuden, baina gela ezberdinetan.

Ikasleen kopurua 40 baino gutxiagokoa zen eta eskolaz gain irakaslearen etxebizitza ere eraiki nahi zuten.

Horretarako normala den baino altzari txikia­ goak erabiltzea pentsatu zuten. Horrela izango ez balitz, 34 ikasleentzako tokia baino ez litzateke egongo.

Proiektua sarrera orokor bat, eskola eta ira­ kasleen etxebizitzan oinarritzen zen:

Beheko pisuan dagoen komuna gela­ rako sarrera ere badu. Sarreran materiala gordetzeko armairu bat eta arropategia daude. Gelan 34 ikasle sartzen dira baina 40 ikasle sar daitezke altzairu egokiak (txikiagoak) erabiliz.

Goiko pisuan irakaslearen etxebizitza zegoen: sarrera, jangela, 3 logela, sukaldea eta komuna.

20 19