MARFETNAME

BSMLLAHRRAHMANRRAHMSnrsz hamd, saysz kr, ebed, sen tek ve benzersiz olan Allah'a olsun. O, lemlerin her iini, ezel ilmiyle takdir edip, belirlemitir. Cihann grntlerini, bitmez feyziyle tertip edip, tespit eylemitir. Cihann gl bahesini, insan glnn kokusuyla sslemitir. Btn cihan insan iin, insan da kendisinin bilinmesi iin var edip; eyann hakikatiyle mnlarn inceliklerini hep insanda toplayp, ortaya karmtr. nsan ruhunu, "Cmi" ismine sret yapm, onu emnetlerin yklenicisi ve srlarn mahalli klmtr. Alemin btnnde olan nice bin hikmetine, limleri vkf eylemitir. Cihan kitabnn her bir harfinden, marifetinin belirtilerini mtalaa edenleri rif eyleyip, gnl lemine dalan kullarn, kendi huzurundaki Kbe'de ibadet edici eylemitir. Salavatlarn en faziletlisi, tahiyyatlarn en mkemmeli, teslimatlarn en gzeli, kinat efendisi, yaratklarn en ereflisi, varlklarn hlasas Peygamberimiz aleyhissalatvesselam hazretlerinin en byk ismine ve akl-i evvel olan en mkemmel ruhuna olsun ki; O, "Sen olmasaydn, sen olmasaydn felekleri yaratmazdm," hitabyle yceltilmitir. O, halk cehalet karanlklarndan, hidayet nurlarna karmtr. Kendi nefsini bilen mmeti, Hak bilgisini bulmutur. Selam ve hrmet onun ashabna olsu ki, onlar, szlerinde, ilerinde, imanlarnda ve ahlakn her hususunda ona uyup, iman nuru ve irfan huzuruyla gnlleri dolmutur. Allah'n rzas, hepsinin zerine olsun. Bu hakir ve hakiki fakir brahim Hakk, bu kitab, aziz ve erif mahdumu Seyyit Ahmet Nam iin kaleme alp, ona hitap eder ki: Allah, seni her iki cihanda aziz etsin. ncelikle malum olsun ki, Hak Teala iki cihan insanoullar iin ve insanoullarn da ancak kendisini tanmalar iin yarattn cmleye duyurmutur. Nitekim ltuf ve keremiyle: "Ben gizli bir hazineydim, bilinmeyi sevdim ve beni tanmalar iin varlklar yarattm," buyurmutur. u halde lemin ve insann yaratlmasndan niha maksat ve yce istek, Mevla'nn bilinmesidir. Bu ebed devlet ve tkenmez saadet, her eyden ncedir. Ancak bu, nefsini bilmeye bal olup, nefsini bilmek de bedeni bilmeye dayanr. Bedenin bilinmesi, lemin bilinmesiyle olur. Alemin bilinmesi ise hakiki ilimlerledir. Bu sebepden dolay bir miktar astronomi ve felsefeden alp toplayarak, bir miktar anatomi ilminden devirip seerek, bir miktar da kalb ilmi ve irfandan iktibas edip ele alarak, bu gzel kitab, Trk diline tercme edip, bir mukaddime, kitap ve bir sonu zere telif ve tasnif ettim. Mukaddimesi, genil slam bilgisi, dnya ve ahiret lemlerinin zetidir. lk kitap, lemin durumu, eyann ve grntlerin tafsilidir. kinci kitap, ekiller bilgisi, bedenlerin terkibi ve insan nefsinin mahiyetidir. nc kitap, irfana ulama keyfiyeti, Allah'a varmann hakikatdr. Sonu, dap ve erkn bilgisi, dostlarn sohbeti, akrabalklar ve komuluklardr. Tertip ve tanzimi byle yaptm ki, evvela mukaddimeden, ak yetler ile sabit olan kinatn acaip durumlarn zet olarak renip, iki cihann hallerinin garabetlerini yakinen bildikte; btn bir itimatla tam itikat edip, cmlenin yaratcsn ve dzenleyicisini bilesin. Byklk ve kudretini fikredip dnesin. Bundan sonra birinci kitaptan Yaratcnn gzel sanatlarn lemin ufuklar iinde ayrntlaryle seyredip, cihann srlarna vkf oldukta; lem insann kabuu, insan lemin dili olduunu bilip, cmleden sde olasn, kendi kendine gelesin. Bundan sonra ikinci kitaptan Yaratcnn

kudretinin artcln, kendi cisim ve cannda toplu olarak grp, byk lemde her ne varsa, hepsinin benzerini kendi vcudunda buldukta; vcudun bir kk lem olduunu bilip, kendi nefsine gelesin. Nefisler leminde, Mevla'y temaa klasn ve kendi ruhunu, vcudunun ikliminin sultan bilip, kadr ve kymetine vkf olup, nefsi tanma mertebesini bulasn; kendi leminde sultan olasn. Bundan sonra nc kitaptan kalblerin evirip eviricisi Allah'n acaip ilhamlarn, garip tasarruflarn, zat ve sfatnn kalblere yaknl, en byk lem olan gnlde kesin bilgiyle bilip, masivadan (Allah'dan bakalarndan) zat olup, her eyi unutup, her eyi ekip evirici bir onu buldukta; vahdet, lemine erip, o tek ve yegne Allah'n birliini basiretinle katiyetle grp, Allah' tanma devletine eresin. Allah'a yaknln saadetini kesinlikle bilip, hududunu koruyup kollayarak, Hda'nn yaratklarna sevgi ve efkatle, kalblerin sevgilisi oldukta; selametle toplumu gnlnce bulasn. Rahatla lemin azizi olasn. nk bu kitab- erifte nizam, bu gzel slup zere tamam olup, alc gzyle mtalaa edenleri, Mevla'nn yetlerinin hakikatini bildirmitir. Bu kitabn ad "MARFETNAME" olup, biti tarihi: Binyzyetmie, yetmitir. (1170 H./1756 M.) Erzurumlu brahim Hakk'nn ansiklopedisi...(Sabr)

1-BLM: TABIN MUKADDMES Kur'an yetleri ve Peygamber hadislerinin bildirdii ekilde itimat ve itikat olunacak din hususlara ve kesinlikle ihtiya ola slm bilginlerinin grlerine gre; Ar'n yaratlnn tertibini, Krs', Cennetleri, gkleri, yerleri, denizleri, klar, kyamet almetlerini, kyametin hal ve durumlarn, cihann harap oluunu ve yokoluunu, Rahman'a kavuma leminin (Ahiretin) ebediliini drt blmle tafsil eder.

BRNC BLMzet olarak lemin yaratl tertibini, Ar- Azam'n byklnn keyfiyetini, Ar'n tayclarn, o muhterem krenin, evresinde olan nehirleri, melekleri ve sair topluluklar ve altnda olanr Krs', Sidre'yi, Levh-i Mahfuz'u ve Kalem'i alt madde ile beyan eder. Birinci Madde: Cihann yaratcsnn, lemde olan gzel sanatlarn derin derin dnmeye sevkeden ak almetleri bildirir. Ey aziz, malum olsun ki, Hak Teala bu lemi, varlk ve birliine almet edip, btn eyada, grecek gz olanlara sanatn ortaya karmakla hikmetinin hakikatlerini duyurmutur. Kullarn, kendini tanma hususunda rabete getirmek iin Kelam- Kadim'inde azametle yle buyurmutur: (Burada yazlan yetler, Kur'an'daki tertib zerinedir.) Bismillahirrahmanirrahim

"Hamd, lemlerin Rabbine Mahsustur." (1/2) "Gklerin ve yerin hkmranlnn Allah'a ait olduunu bilmez misin? Allah'dan baka dost ve yardmcnz yoktur." (2/107) "Allah, kendisinden baka tanr olmayan, kendisini uyuklama ve uyku tutmayan, diri, her an yaratklarn gzetip durandr. Gklerde olan ve yerde ola ancak onundur. Onun izni olmadan katnda efaat edecek kimdir? Onlarn ilediklerini ve ileyeceklerini bilir, dilediinden baka ilminden hibir ey kavrayamazlar. Hkmdarl, gkleri ve yeri kaplamtr, onlarn gzetmesi ona ar gelmez. O, ycedir, byktr." (2/255) "phesiz gkte ve yerde hibir ey Allah'dan gizli kalmaz. Ana rahminde sizi, diledii gibi ekillendirir. ondan baka tanr yoktur. Gldr, hakimdir." (3/5-6) "Gklerde olanlar da, yerde olanlar da Allah'ndr. ler Allah'a varacaktr. (3/109) "Gklerin ve yerin yaratlnda, gece ile gndzn birbiri ardnca gelmesinde akl sahiplerine phesiz deliller vardr. onlar, ayakta iken, otururlarken, yan yatarlarken Allah' anarlar; gklerin ve yerin yaratln dnrler: "Rabbimiz! Sen bunu bouna yaratmadn, sen mnezzehsin. Bizi atein azabndan koru," derler. (3/190-191). "Gklerde olanlar da, yerde olanlar da Allah'ndr. Allah, her eyi kuatr." (4/126) "Gklerin, yerin ve ikisi arasndakilerin hkmdarl Allah'ndr. Dn onadr." (5/18) "Gklerin, yerin ve onlarda olanlarn hkmdarl Allah'ndr. Allah, her eye kadirdir." (5/120) "Gklerin ve yerin Allah', iinizi, dnz bilir, kazandklarnz da bilir." (6/3) "Gaybn anahtarlar onun katndadr, onlar ancak o bilir. Karada ve denizde olan bilir. Den yapra, yerin karanlklarnda olan taneyi, ya kuruyu -ki apak bir Kitap'dadrancak o bilir." (6/59) "Gklerde ve yerde olanlar onundur; hepsi ona boyun emitir." (30/26) "Yakinen bilenlerden olmas iin brahim'e gklerin ve yerin hkmranln ylece gsterdik." (6/75) "Dorusu ben yzm, gkleri ve yeri yaratana, doruya ynelerek evirdim, ben puta tapanlardan deilim." (6/79) "Rabbiniz, gkleri ve yeri alt gnde yaratan sonra ara hkmeden, gndz -durmadan kovalayan- gece ile bryen, gnei, ay, yldzlar, hepsini buyruuna ba edirerek var eden Allah'dr. Bilin ki, yaratma da, emir de onun hakkdr. Alemlerin Rabbi olan Allah ycedir."(7/56) "Gklerin ve yerin hkmdarl elbette Allah'ndr. Dirilten ve ldren odur. Allah'dan baka dost ve yardmcnz yoktur." (9/116) "Yerde ve gkte hi bir zerre Allah'dan gizli deildir; bundan daha k veya daha

by phesiz apak bir Kitaptadr." (10/61) "Gklerde ve yerde olana bakn, de" (10/101) "Gklerde ve yerde olan herey Rahman'n kulundan baka bir ey deildir. And olsun ki ilmi onlar kuatm ve teker teker saymtr." (19/93-94) "Eer yerle gkte Allah'dan baka tanrlar olsayd, ikisi de bozulurdu. Arn Rabbi olan Allah, onlarn vasflandrdklarndan mnezzehtir." (21/22) "Rabbinin glgeyi nasl uzattn grmez misin? steseydi onu durdururdu. Sonra biz, gnei, ona delil klp yava yava kendimize ekmiizdir." (25/45-46) "Dalar yerinde donmu sanrsn, oysa onlar bulutlar gibi geerler. Bu hereyi salam tutan Allah'n iidir. Dorusu o, yaptklarnzdan haberdardr." (27/88) "Rzgar gnderip bulutlar yrten, olar gkte diledii gibi yayan ve ksm ksm yan Allah'dr. Artk sen de aralarndan yamurun ktn grrsn. Allah'n kullarndan dilediine verdii yamurla daha nceden kendilerine yamur indirilmesinden mitlerini kesmi olduklar iin onlar seviniverirler. Allah'n rahmetinin belirtilerine bir bak; yeryzn lmnden sonra nasl diriltiyor? phesiz lleri o diriltir, her eye kadirdir." (30/48-50) "Allah'n geceyi gndze, gndz geceye kattn, her biri belirli bir sreye doru hareket edecek olan gnei ve ay buyruk altnda tuttuunu; Allah'n yaptklarnzdan haberdar olduunu bilmez misin?" (31/29) "Gkleri, yeri ve ikisinin arasnda bulunanlar alt gnde yaratan, sonra ara hkmeden Allah'dr. Ondan baka bir dost ve efaatiniz yoktur. Dnmyor musunuz?" (32/4) "Hamd, gklerde olanlar ve yerde bulunanlar kendisinin olan Allah'a mahsustur. Hamd, ahirette de ona mahsustur. O, hakimdir, her eyden haberdardr. Yere gireni ve ondan kan, gkten ineni ve oraya ykseleni bilir. o, merhametlidir, mafiret sahibidir. Gayb bilendir. Gklerde ve yerde zerre kadar olanlar bile onun ilminin dnda deildir. Bundan daha k ve daha by de phesiz apak Kitaptadr." (34/1-3) "Dorusu zeval bulmasn diye gkleri ve yeri tutan Allah'dr. Eer onlar zevale urarsa ondan baka, and olsun ki, onlar kimse tutamaz. O, phesiz halimdir, balaycdr." (35/41) "Orada hurmalklar ve zm balar var ederiz, aralarnda pnarlar fkrtrz. Onu ve elleriyle yaptklarnn rnlerini yesinler; kretmezler mi? Yerin yetitirdiklerinden, kendilerinden ve daha bilmediklerinden ift ift yaratan Allah mnezzehtir. Onlara bir delil de gecedir: Gndz ondan syrrz da karanlkta kalverirler. Gne de yrngesinde yryp gitmektedir. Bu gl ve bilgin olan Allah'n kanunudur. Ay iin de sonunda kuru bir hurma dalna dnecei konaklar tayin etmiizdir. Aya erimek gnee dmez. Gece de gndz geemez. Her biri bir yrngede yrrler. Onlara da bir delil: Soylarn dolu gemiyle tamamz ve kendileri iin bunun gibi daha nice binekler yaratm olmamzdr." (36/34-42)

"Gkleri ve yeri yaratan, kendilerinin benzerini yaratmaya kadir olmaz m? Elbette olur; nk o, yaratan ve bilendir. Bir eyi diledii zaman, onun buyruu sadece, o eye: 'Ol' demektir, hemen olur. Her eyin hkmranl elinde olan ve sizin de kendisine dneceiniz Allah ycedir." (36/81-83) "Gklerin, yerin ve ikisi arasnda bulunanlarn Rabbi, gldr, ok balayandr." (38/66) "Onlar, Allah' gerei gibi deerlendiremediler. Btn yeryz, kyamet gn onun avucundadr; gkler onun kudretiyle drlm olacaktr. O, putperestlerin ortak kotuklarndan yce ve mnezzehtir. (39/67) "Sur'a flenince, Allah'n diledii bir yana, gklerde olanlar, yerde olanlar baygn der. Sonra sura ir daha flenince, hemen ayaa kalkp bakr dururlar. Yeryz Rabbinin nuruyla aydnlanr, kitap alr, peygamberler ve ehitler getirilir ve onlara hakszlk yaplmadan, aralarnda adaletle hkm verilir. Her kiiye iledii denir. Esasen Allah, onlarn yaptklarn en iyi bilendir. inkar edenler, blk blk cehenneme srlr. Oraya vardklarnda kaplar alr. Bekileri onlara: "Size, iinizden, Rabbinizin ayetlerini okuyan ve bugne kavuacanz ihtar eden peygamberler gelmedi mi?" derler. "Evet geldi," derler. Lakin azap sz inkarclarn aleyhine gerekleir. Onlara: "Temelli kalacanz cehennemin kaplarndan girin; bbrlenenlerin dura ne ktdr!" denir. rabblerine kar gelmekten saknanlar, blk blk cennete gtrlrler. Oraya varp da kaplar aldnda, bekileri onlara: "Selam size, ho geldiniz! Temelli olarak buraya girin," derler. Onlar: "Bize verdii szde duran ve bizi bu yere vris klan Allah'a hamdolsun. Cenette istediimiz yerde oturabiliriz. Yararl i ileyenlerin ecri ne gzelmi!" derler. (39/68-74) "Sizin ii yeri durak, g bina eden, size ekil verip de eklinizi gzel yapan, sizi temiz eylerle rzklandran Allah'dr. te Rabbiniz olan Alah budur. Alemlerin Rabbi Allah ne ycedir." (40/64) "Dikkat edin; onlar Rabblerine kavumaktan phededirler; dikkat edin, Allah phesiz her eyi bilgisiyle kuatandr." (41/54) "Gklerin ve yerin yaratan, size iinizden eler, ift ift hayvanlar var etmitir. Bu suretle oalmanz alamtr. Onun benzeri hibir ey yoktur. O, iitendir, grendir." (42/11) "Gkte de tanr, yerde de tanr odur. Hakim olan, her eyi bilen odur. Gklerin, yerin ve ikisi arasnda bulunanlarn hkmranl kendisinin olan Allah ne ycedir! Kyamet saatini bilmek ona aittir. Ona dneceksiniz." (43/84-85) "Biz gkleri, yeri ve ikisinin arasnda bulunanlar oyun olsun diye yaratmadk. Biz onlar, ancak ve ancak gerektii gibi yarattk. Ama insanlarn ou bilmezler." (44/38-39) "vlmek, gklerin Rabbi, yerin Rabbi ve lemlerin Rabbi olan Allah iindir. Gklerde ve yerde azamet onundur. O, gldr, hakimdir." (45/36-37) "Gklerde olanlar, yerde olanlar, hepsini sizin buyruunuz altna vermitir. Dorusu

bunlarda dnenler iin dersler vardr." (45/13) "Gklerdeki ve yerdeki ordular Allah'n. Allah, bilendir, hakimdir." (48/4) "Gklerin ve yerin hkmral Allah'ndr. O, dilediini balar, dilediine azap eder. Allah balaycdr, merhamet sahibidir." (48/14) "Gklerde ve yerde olan kimseler, her eyi ondan isterler; o, her an kainat tasarruf etmektedir. yleyse Rabbinizin nimetlerinden hangisini yalanlarsnz?" (55/29-30) "Yeryznde bulunan her ey fanidir, ancak yce ve cmert olan Allah'n varl bakidir." (55/29-30) "Gklerde ve yerde olanlar Allah' tesbih ederler. O, gldr, hakimdir. Gklerin ve yerin hkmranl onundur; diriltir, ldrr. O, her eye kadidir. O, her eyden ncedir, kendisinden sonra hi bir eyin kalmayaca sondur; varl ikardr; gerek mahiyeti insan iin gizlidir. O, her eyi bilir. Gkleri ve yeri alt gnde yaratan, sonra ara hkmeden, yere gireni ve ondan kan, gkten ineni ve oraya ykseleni bilen odur. Nerede olursanz olun, o sizinle beraberdir. Allah yaptklarnz grr. Gklerin ve yerin hkmranl onundur. Btn iler Allah'a dndrlr. Geceyi gndze katar, gndz geceye katar; o, kalblerde olan bilendir." (57/1-6) "Gklerde olanlar da, yerde olanlar da Allah'n bildiini bilmez misin? kiinin gizli bulunduu yerde drdnc mutlaka odur; bunlardan az veya ok, ne olursa olsunlar, nerede bulunurlarsa bulunsunlar, mutlaka onlarla beraberdir. Sonra kyamet gn, ilediklerini onlara haber verir. Dorusu Allah, her eyi bilendir." (58/7) "Gklerde olanlar da, yerde olanlar da Allah' tesbih ederler. Hkmdarlk onundur, vlmek ona mahsustur. O, her eye kadirdir." (64/1) "Gkleri ve eri gerektii gibi yaratmtr. Size ekil vermi ve eklinizi gzel yapmtr. Dn onadr. Gklerde ve yerde olanlar bilir; gizlediklerinizi de aa vurduklarnz da bilir; Allah, kalblerde olan bilendir." (64/3-4) "Yedi g ve yerden bir o kadarn yaratan Allah'dr. Allah'n her eye kadir olduunu ve ilminin her eyi kuattn bilmeniz iin Allah'n buyruu bunar arasnda iner durur." (65/12) "Hkmdarlk elinde olan Allah ycedir ve her eye kadirdir. Hanginizin daha iyi i ilediini belirtmek iin lm ve dirimi yaratan odur. O, gldr, balaycdr. Gkleri yedi kat zere yaratan odur. Rahman'n bu yaratmasnda dzensizlik bulamazsn. Gzn bir evir bak, bir aksaklk grebilir misin." (67/1-3) "And olsun ki yakn g klarla donattk, onlarla eytanlarn talanmasn saladk ve eytanlara lgn alev azab hazrladk." (67/5) "Sizi yerde yaratp yayan odur ve onun huzurunda toplanacaksnz." (67/24) "Allah'n g yedi kat zerine nasl yarattn grmez misiniz? Aralarnda aya aydnlk vermi, gnein k samasn salamtr. Allah sizi yerden bitirir gibi yetitirmitir.

Sonra sizi oraya dndrr ve yine oradan karr. Yeryznde dolaabilmeniz, orada yollardan ve geni geitlerden geebilmeniz iin onu size yayan odur." (71/15-20)

kinci MaddeAlemin yaratl dzenini zet olarak bildirir. Ey aziz, malum olsun ki, mfessirler ve muhaddisler ittifak etmilerdir ki; Allah Teala Hazretleri, birlik mertebesinde gizli bir hazineyken, tannmay ve bilinmeyi istemesi ve sevmesiyle, ruhlar ve cesetler lemini yaratp, kendi rahmetinin gzelliini, celal ve azametini, ba ve nimetini, sanatnn eitliliini ve hikmetinin srlarn gstermeyi diledikte; btn yaratklarndan nce yokluun srrndan prl prl yeil cevheri vcuda getirmitir. Baz rivayetlere gre, kendi nurundan olduka ho ve byk bir cevher var edip, ondan kinatn tmn derece derece ve dzenli biimde ortaya karmtr. Buna, ilk cevher, nur-u Muhammed, Cevh-i mahfuz, akl- kl, izaf ruh diye adlandrrlar ki, btn ruhlarn ve cesetlerin balangc ve kayna bu cevherdir. nk Hak Teala muhabbetle o cevhere bir bakmtr; o anda cevher, utancndan eriyip su gibi akmtr, halis z stne kmtr. O zden ilk olarak kll nefsi yaratmtr. Sonra meleklerin ruhlarn, bitkilerin ruhlarn, tabiatlarn ruhlarn srasyla yaratmtr. Bu ruhlar iin mertebelerine gre belirli makamlar tayin edip, her snf kendi belli makamlarna gitmitir. Her ruh, kendi cinsini bulup, topluluklar oluturmu ve her topluluk makamnda kalmtr. Ruhlar ve melekler lemi, bu ondrt eit ruhla tamam olmutur. Bu lemin en yksek, en saf ve en gzel olann gayb lemi, lhut lemi, ceberut lemi diye adlandrrlar. Ortasna, ruhlar lemi, mnlar lemi, emirler lemi, derler. Alt ksmna, en kesif ve cisimlere yakn olan ksmna mcerret lemi, berzah lemi, misal lemi derler. Melekler ve ruhlar leminin yaratlmasndan ikibin yl sonra Hak Teala'nn ezeli iradesi diledi ki, nam ve ann ortaya karmak iin cisimler lemini yaratt. Bunun zerine ilk cevhere muhabbetle bir daha bakmtr. Onun yz suyu, utancndan harekete gelip dalgalar ykselmiti r ve cevherin yce znden ar- zam vcuda gelmitir. teki zlerinden krs, cennet, cehennem, yedi gk, drt unsur vcuda gelip ekillenmitir. Ar- ldan esfel-i sfiline dek bu sret lemi, bu tertip zere dzen bulup, onbe eit cisimle mlk leminin ortaya konuu tamam olmutur. Bu lemin st tabakasna ulv lem, beka lemi, ahiret lemi derler; orta tabakasna orta lem, gk cisimleri lemi, felekler lemi, gkle lemi derler; alt tabakasna sfl lem, cisimler lemi, unsurlar lemi, olu ve bozulular lemi, dnya lemi derler. Ruhlar ve melekler lemindekilerle mlk lemindekilerin toplam yani ruhlarn eitleri ile basit cisimlerin snflarnn hepsi, harfler misali yirmi dokuzda tamam olmutur. Her iki lemin varlklarnn birlemesinden ksm bileik cisim vcuda gelmitir: Madenler, bitkiler ve hayvanlar. Tpk hece harflerinden isim, fiil ve harflerin vcuda gelip, insanlarn lisan olduu gibi, her iki lemdekilerden de bileim ortaya kp, onlardan cihan kitab sonsuz mnlar kazanmtr. u halde ibret gzyle leme bakan rifler, her nesnede nice hikmetler grmlerdir ve Allah dostlar, Allah'n yce sanatnn srlarn anlayarak, birer harf olan eyadan mnya ulap, Hak'kn huzuruna ermilerdir. Rubai

Alem ki tamam nsha-i hikmettir Mnsn fehm eyleyene cennettir Mahrum-u uhd olanlarn eminde Zinda- bel ah ve gam- mihnettir.

nc MaddeAr- zam ve muhterem tayclarnn keyfiyetini bildirir. Ey aziz, malum olsun ki, mfessirler ve muhaddisler, sz birlii ile demilerdir ki; Hak Tal, lemin tamamn bir anda yaratmaya kdirken alt gnde yaratmas, yani pazar gnnden balayp lemde bulunanlar cuma gnnde tamam eylemesi, kullarna her ite sabr ve ihtiyat retmek ve anlatmak iindir. Nitekim buyurmulardr ki: "And olsun ki gkleri, yeri ve ikisinin arasnda bulunanlar alt gnde yarattk ve biz bir yorgunluk da duymadk." (51/38). Hak Teala kudretiyle, yeil cevherin yksek znden ar- zm yaratmtr ki, onun nurunun bykl anlatlamaz. Bunun etraf krmz yakut olup, btn yaratklarn sfat ve sretleri burada nakolunmu, resmedilmitir. Gklerin stnde Rahman'n ar, meleklerin kblesi klnmtr. Nitekim yeryznde Kbe, yerdekilerin kblesi klnmtr. Ar- zamn yetmi bin lisan vardr ki, her bir lisan baka bir lgatla Hak Taala'ya tesbih eder, zikredicidir. Ar- zamn drt stunu vardr ki, her biri yerin derinliklerine ular. Ar- zam su zerinde, su rzgr zerindeyken Hak Taala drt byk melek yaratmtr; halen ar tayanlar onlardr. Kyamet gnnde baka drt byk melek yaratsa gerektir ve arn tayclar o g sekiz olsa gerektir. Arn tayclarnn her birinin drt yz vardr ki; bir yz insan sretinde tasvir olunmutur. Her bir yz, yeryznde kendi benzeri olan yaratklar iin Allah'dan rzk istemektedir. Arn tayclar daima ayakta durup, ar- zam boyunlar zerinde yklenmilerdir. ayaklar ise yedi kat yerden aadadr. Allah'a yakn meleklerin hepsinden, Allah katnda daha muhterem olan arn tayclardr. Bu meleklerin birinin ad israfil'dir ki, arn bir aya onun boynu zerinde sapasalamdr. Hak Taala'n katnda hepsinden daha aziz ve kerim olan odur. Srun sahibi odur ki, kyamete dek Levh-i Mahfuza bakar. Sra flemek iin hazr durur. Levh-i Mahfuzdan, Cebrail, Mikail ve Azrail aleyhisselamlarn ilerini, durumlarn ve amellerini aklamakta, haber vermekte ve kendilerine ulatrmakta mahirdir. Arn tayclarndan her birinin drt kanad vardr ki, drt yne yaylmlardr. Arn tayclarnn yars kar, yars atetir ki, biribirlerini sndrmeyip, yldz bcei gibi biribiriyle kaynamlardr. Arn tayclarnn csseleri yle byktr ki, kulak memeleriyle boyunlar aras ku uuuyla yediyz yllk mesafedir. Arn tayclarna "byk melekler" ad da verilmitir. Arn tayclarnn kelimeleri, srekli tesbih olup, u szler lisanlarnn virdi klnmtr: "Sbhane zi'l' mlki ve'l-melekut. Sbhane zi'l-ari ve'l-izzeti ve'l-azameti ve'l-heybeti ve'l-kudreti ve'lkibriyai ve'l-ceberuti Sbhane'l-meliki'l-mabudi Sbhane'l-meliki'l-mevcudi Sbhane'lmeliki'l-hayyi'llezi L yenm ve l yemut sbbuhun kuddsn Rabbn ve Rabb'lmelaiketi ve'r-ruh." Drdnc Madde

Ar- zamn evresinde olan nehirleri ve melekleri bildirir. Ey aziz, malum olsun ki, mfessirler ve muhaddisler tam bir ittifakla demilerdir ki: Hak Taala, ar- zamn evresinde sekiz nehir yaratmtr ki, drd kardan beyaz ve souk, drd baldan tatl ve temizdir. Bu sekiz nehir, srekli akarak, ar- zam tavaf ederler. Hak Taala, orada Harkail namnda bir melek yaratmtr ki, btn eyann srlarna yetmitir. O melek, ara gitmek isteyip, Hak Taaladan destur isteyerek ar tavafa gitmitir. bin sene boyunca, sekizbin kanadyla umu ve bitkin dmtr. Hak Taala ona kuvvet verip, tekrar umasn murat etmitir. bin yl daha arn evresinde gitmitir ve acze dmtr. Hak Taala ona tekrar kuvvet ve kudret vermi ve umay emretmitir. bin yl kadar yine gitmitir ve tekrar acze dp grmtr ki, dokuzbin senede ancak arn bir ayandan tekine yetmitir. O, hayretteyken, Hak'dan yle nida gelmitir: "Ey Harkail! Eer kyamete dek usan, arm tamamyle tavaf edemezsin." Sekiz nehrin gerisinde ar- zamn evresinde bin perde nurdan, bin perde karanlktan yaratlmtr; ta ki, arn nurunun iddetinden evresinde bulunan melekler yanmasnlar, iye onlar perdelemitir. Bu perdelerin arasnda yetmibin melek yaratlmtr; ar kuatan Rahman'a srekli tesbih ederler. Ar tavaf iin evresinde giderler ve gnde iki defa ar yklenenlere selam verirler. Bunlara "saf tutan melekler" derler. Bunlarn arasnda da yetmibin saf melek yaratlmtr. Bunlar ebed ayakta durup: "Sbhanallah ve'l-hamd lillahi ve l ilhe illallah ve'llah ekber. Ve l havle ve l kuvvee ill billahi'l-aliyyi'l-azim."2 Bu saflarn gerisinde bir byk ylan vardr ki, ar- zam kuatr. Ylan, ban kuyruu zerine koymutur. Ba beyaz inciden, vcudu sar altndan, gzleri krmz yakuttan yaratlmtr. Onun yz bin kanad vardr ki, kanatlarnn her saann yannda bir melek tesbih eder bulunmutur. O sar ylann tesbihinin sadasndan melekleri titreme alr. Zira, bu, btn meleklerin tesbihinin sadasna galip gelmitir. azn atka, gkleri ve yeri bir lokma etmesi mmkndr. Eer o byk ylan tesbihinde taltif ile ilham olunsayd, onun sadasnn mehabetinden btn yaratklar helak olurlard. Hak Taala, melekleri, deiik nurlardan ve eitli tavrlardan yaratmtr. Ara yakn olan meleklerin nurlar iddetli ve belirgindir. Ar meleklerinin nurlarna, sidre melekleri tahamml edemezler. Sidre meleklerinin nurlarna, gklerin ve yerin melekleri tahamml edemeyip, yanarlar. Btn melekler, Hak'kn emirlerine gre amel ederler. Onar, insanlar gibi Hak Taala'ya si olmazlar. Gdalar tesbihtir: Yemezler, imezler, uyumazlar ve cinsi mnasebette bulunmazlar. ou insan suretinde olup, kanatlar ku kanatlarna benzer. Cisimleri latif olduundan eitli suretlerde teekkl ederler. Hak'kn emri ile hizmette gz kamatran imek gibi giderler. Her biri bir hizmettedir. Kimi, arn evresinde tesbih ve tavaf eder, kimi krsde, kimi sidrede, kimi cennette, kimi cehennemde, kimi gkte, kimi yerde, kimi ayakta, kimi kuutta, kimi rkuda, kimi secdede; srekli tesbih ederler. Kimi, insanlarn hizmetine vekildir; gece-gndz onlar koruyup, amellerini yazarlar. Bunlara "Kiramenkatibin" ve "hafaza/koruyucu" derler. Meleklerin de kendilerinden peygamberleri vardr. Biri srafil aleyhisselamdr ki, sureti yukarda anlatlmtr. Biri Cebrail aleyhisselamdr ki, altyz kanad vardr, her kanadnn yz saa vardr. Her saann uzunluu dou ile bat aras kadardr. Btn kanatlar deiik renkte nurlardandr. Byk cssesi kardan beyazdr. Ayaklar yerin altndadr ve yle kuvvetlidir ki bir saayla dalar unufak eyler. O, Hak Taala'dan yeryzndeki

peygamberlere selam ve kelam getirmeye vekildir. ekil ve azamette srafil aleyhisselam gibidir. Biri Mikail aleyhisselamdr. kanatlarnn saysn ancak Hak Taala bilir. O, denizdeki meleklerin vekilidir. nk gkler ve yer meleklerle doludur. Her biri, yamur yadrmak gibi nica hizmetlere memurdur. Yamur tanelerinin her birini bir melek indirir, kyamete dek de bir daha ona nbet gelmez. Her yere inen yamur, Mikail aleyhisselamn reyi ve tedbiriyledir. Zira bu grev ona verilmitir. O da, cssece Cebrail aleyhisselam gibidir. Peygamberlerden biri de Azrail aleyhisselamdr. O, can almaya vekildir. Btn ruhlar kabzeden odur. Btn yeryz, onun huzurunda bir sofra misalidir. Rahmet ve gazap meleklerinden nice yzbin ordusu vardr. ekil ve byklkte, kanatlarnn okluunda Mikail aleyhisselam gibidir. Hazreti srafil, Cebrail, Mikail ve Azrail (selam onlara olsun) drd de btn meleklerin reisi ve peygamberidirler ki; gklerde ve yerde olan meleklerin hepsi bunlarn emrine itaatkr ve boyun emi durumdadr. Beinci Madde Ar- azamn altnda olan krs, levh-i mahfuz, kalem, sidretlmnteha, tuba aac, srafil'in uru ve ruhlarn berzahn bildirir. Ey aziz, malim olsun ki, mfessirler ve muhaddisler ittifak etmilerdir ki: Hak Taala ar- azamn nurundan ve onun altnda, krmz yakut renginde arn ayana bitiik drt stun zerinde bir byk krs yaratmtr. Onun stunlar yerin derinliklerine erimitir. Gkler, yerler ve kaf da krsnn boluunda, lde bir sofra misalidir. Ama u tr benzetmelerden muart, miktarlar snrlamak deildir, byklklerini anlatmaktr. nk onlarn miktarlarn ancak onlar var eden lemin yaratcs bilir. Artan murat, taht mlkdr, krsden murat da Allah'n ilmidir, diye itikat edenler, hata etmilerdir; yet ve hadislere muhalif gitmilerdir. Hak Taala, ar- azamn altnda, onun nurundan yeil bir zebercet renginde byk ve yeil bir levha yaratmtr. Etrafn krmz yakut renginde yer etmitir. Zmrt renginde bir yeil kalem yaratmtr ki, uzunluu yz yllk mesafe gitmitir. Onun iinde mrekkebi beyaz nur kard. nk Hak Taala, ona: "Ey kalem yaz!" diye nida klmtr. O an, bu heybetten kalem, straba gelmitir ve gk grlts sadas gibi bir sada ile tesbih edip, Hak'kn yrtmesiyle levh-i mahfuz zerinde yrmtr ve kyamete dek hep olup olacaklar yazmtr. Levh-i mahfu yazyla dolmutur. Ondan sonra 5akan akt kalem kurudu) tabirince, kalem kuruyup kalmtr. iyi olan iyi, kt olan kt olmutur. Lakin Hak taala, her gece ve gndzde levh-i mahfuza yzaltm kere nazr edip, her nazarda bir nesne mahvedip yerine bi nesne koyar. Murat ettiini iler. Nitekim: "Allah diledii hkm kaldrr, dilediii de yerinde brakr. Btn kitaplarn esas onun katndadr." (13/39) buyurmutur Hak Taala btn kullarn ilerini levh-i mahfuza yazmtr ki, gklerdekiler ve yerdekiler unu bilsinler: Btn yaratklarn hkmleri oradaki ilim zere yrr ve ona uyar. O halde, levh-i mahfuzu ve kalemi inkar eden mnafktr. Hak Taala ar- azamn altnda ve onun nurundan, krs karsnda, cenetlerin stnde beyaz inci benzeri bir boluk yaratmtr ki, bu, sidretlmnteha ve tuba aacnn asl beslendii yerdir. cebrail'in ve ona yakn meleklerin makam buradadr. Hak Taala sidretlmntehada byk bir aa yaratmtr ki, ona tuba aac derler. Onun asl sar altndandr. Dalla krmz mercandandr. Yapraklar yeil zmrttendir. eitli meyveleri

ekerdendir. Sonsuz dallar, cennet kklerine sartmtr. Saysz meyvelerinden, cennettekiler zevkle toplarlar. Sidretlmnteha ve ar- azam arasnda yetmibin perde tabakas yaratlmtr; ta ki, sidrede olan melekler, arn nurunun iddetinden yanmayalar. Hak Taala ar- azamn altnda ve onun nurundan arn ayana bitiik, krmz mercan renginde, boynuz ve kovan eklinde, olduka byk ve uzun, ii bo bir nesne yaratmtr. Onun boluunda birinci ve ikinci berzah klp, yani insanlarn bedenlerine gelecek olan ruhlarn ve gelip gitmi ruhlarn mekan olup, gklerin ve yerlerin tabakalar yuvarlak ekmekler gibi onda dzlp, o, onlara dokunmakszn hepsini kuatmtr. Bu kuatc boluk, srafil'in surudur. Onun i dzeyi, bal kovanndaki mumun yzndeki gzenekler gibi gz gz olup, ilk berzah aleminde, bedenlere gidecek ruhlar iin, ikinci berzahta bedenlerden kp har bekleyen ruhlar iin o yzeyin gzenekleri mesken ve snak olmutur. Ruhlar, o ukurcuklarda, mertebelerine gre kyamete kadar yuva ve makam tutup, her biri kendi makamnda ikamet klmtr. Altnc Madde Sidretlmntehada olan meleklerin vasflarn ve durumlarn, arn horozu olan tavusun renklerini ve zikirlerini bildirir. Ey aziz, malum olsun ki, mfessirler ve muhaddisler ittifak zere demilerdir ki: Hak Taala, sidretlmntehada vekil kld melei, byk bir cssede ve acaip ekilde yaratmtr. Onun yetmi yz vardr. Her yznde yetmi az vardr. Her aznda yetmi dili vardr. Her dili, baka bir lgatla Hak Taalay devaml tesbih eder. Hak Taala, sidrede drtbin saf melek yaratmtr. Her saffn meleklerinin says onbine yetmitir. Birinci safta olan melekler, srekli secdeye varp: "Sbhanallah" derler, ikinci safta bulunan melekler, daima oturup: "Elhamdlillah" derler. nc safta duran melekler, hep rkua varp: "La ilahe illallah" derler. Drdnc safta kalan melekler, kyamda durup: "Allah ekber" derler. Hak Taala, sidrede, yeil zmrtten, minare eklinde bir byk direk yaratmtr ki, sidreden ykseklii yetmibin fersah mesafededir. O direin banda beyaz inciden byk bir kubbe yaratmtr. O kubbenin zerinde tavus kuu eklinde, eitli cevherler renginde bir acaip melek yaratmtr. Oun bin beyz kanad vardr. Her kanadnda yzbin saa vardr. Her bir saa zerinde satr yeil yazyla yazlm yazlar vardr. Birinci satrda: "Bismillahirrahmanirrahim", ikinci satrda: "La ilahe illallah Muhammedn resulllah", nc satrda: "Onun zatndan baka her ey yoklua mahkumdur" (28/88), yazlmtr. te buna ar horozu derler ki, o kanatlarn yaydka, onun saaklarndan cennettekiler zerine nisan yamuru gibi Hak'kn izniyle rahmet iner. Namaz vakitlerinde, o ar horozu, kanatlarn birbirine vurup, feryat ile ter. Kanatlarnn her bir saandan baka bir sada peyga olup, cennetlerin aalarnn dallarn sabah rzgar gibi sallar. Onun tnden, cennette olan huri ve glman mesrur olup, odalardan balarn karp, birbirlerini mjdelerler ki; "Muhammed sallallahaleyhivesselamn mmetinin namaz vakti gelmitir. imdi hepsi ibadetle meguldr." Hak Tal, ar horozuna nida eder ki: "Ey ku, niin byle feryat edersin?" O melek der ki: "Ey Allahm, mmin kullarn dnyada sana ibadete yneldike, ben onlar iin senden rahmet isterim." O zaman ona, Hak'kn hitab gelir ki: "Ey ku, dnyada be vakit namazn eda eden kullarma rahmet edip, cehennem ateinden azat ederim. Naim cennetleriyle onlar hisselendirir ve sevindiririm." Bu hitap ile ar horozu honut olmutur. (Kudretiyle

kainat yaratan Allah mnezzehtir. O, kainatlar hikmetiyle benzersiz yaratmtr. lmiyle her eyi kuatm ve her eyi tek tek saymtr.)

2-BLM

KNC BLMCennetlerin isimlerini, vasflarn ve saylarn onlarda olan nehirleri, aalar, binalarnn eitlerini, nimetlerini, hurilerini ve glmanlarn drt madde ile aklar.

Birinci MaddeCennetlerin isimlerini ve sfatlarn ve onlarda olan nehirleri, aalar ve meyvelerini, yksek atolar ve gzalc elbiseleri bildirir. Ey aziz, malum olun ki, mfessirler ve muhaddisler ittifak etmilerdir ki: Hak Taala, ar ve krsn altnda, yedi gn stnde, arn nuru ile sudan ekiz cennet yaratmtr. Bunlar, biribirinden yksektir. En yksei adn cennetidir ki, Mevla'nn grlme yeridir. Birinci cennetin ismi, darlcelaldir ki, beyaz incidendir. kinci cennetin ismi, darsselamdr ki, krmz yakuttandr. nc cennetin ismi, cennetlme'vadr ki, yeil zebercettendir. Drdnc cennetin ismi cennetlhulddur ki, sar mercandandr. Beinci cennetin ismi, cennetnnaimdir ki, beyaz gmtendir. Altnc cennetin ismi, cennetlfirdevsdir ki, krmz altndandr. Yedinci cennetin ismi, cennetlkarardr ki, misktendir. Sekizinci cennetin ismi, cennetladndir ki, terleyen incidendir. Bu adn cenneti, surlarla evrili bir ehrin ortasndaki yksek dan zerinde bulunan i kale gibidir. Btn cennetlerin iinde ve ortasnda olduundan, hepsine komu, ereflendirilmi bir mekandr; cennetlerin nehirlerinin ounun kaynadr. Buras sddklarn, hfzlarn makamdr. Rahman'n tecelli mahallidir. Her cennetin bir kaps vardr ki, uzunluu ve genilii yz yllk yoldur. Her kap iki kanatldr ve tek para sar altndandr. eitli renklerde cevherle ilenmi ve nice bin nak ile sslenmitir. Birinci cennetin kaps zerinde: "La ilahe illallah Muhammedn resulllah" yazlmtr. teki kaplar zerinde: "La ilahe illallah diyene azap etmem" yazlmtr. Btn cennetlerin topra misk, talar cevher, bitkileri, zaferan ieklerinin renginde, kpkrmzdr. Binalarnn bir cephesi altn, bir cephesi gm ve svas anberdendir. Saraylar terleyen incidir, kkleri sar yakuttur. Saraylarn ve binalarn kaplar hep mcevherdir. Her sarayn nnde drt nehir akar. Nehirlerden biri abhayat, biri halis st, biri tertemiz arap, biri saf baldr. Nehirlerin etraf meyveli aalarla batan aa bezenmitir. Cennet aalarnn dallar kurumuz, yapraklar dklp rmez, Meyveleri srekli tazedir. Yedi cennetin en ls olan sekizinci cennette nice akan rmaklar daha vardr. Bunlardan biri rahmet nehridir ki, btn cennetleri dolar. Suyu, hepsinden saf ve baldan tatldr. Rengi kardan beyazdr. Kum inciden stndr. Cennet nehirlerinin biri dahi kevser nehridir. Hak Taala, onu, sevgili Habibi Muhammed sallallahu aleyli vesellem hazretlerine vermitir. Nitekim ona hitap edip: "Biz sana kevseri verdik," (108/1) buyurmutur. O nehrin genilii yz fersah mesafedir. Onun

kayna arn alt olup, oradan sidreye gelir, oradan cennet-i firdevse dklr. yle sratli akar ki, yaydan frlayan ok gibi firdevs-i lay ve altnda olan cennetleri geerek dolar. Rengi stte beyaz, tad ekerden irin, kokusu anberden hotur. ondan bi kere ien bir daha susamaz. asla bir illet ve hastalk grmez. Lezzeti ebedi damandan gitmez. lk cennetin kaps yannda, kevser nehrinin kenarnda, renkli cevherlerden kseler vardr, saylar yldzlardan oktur. mmetlerin harinden sonra, cehennem kprsnden geenler, Habib-i Ekrem sallallah taala aleyhi vesellem cennete girmeden nce mmetiyle ondan iseler gerektir. Kevser nehrinin kenarlarnda, terleyen inciden ve krmz yakuttan daha saf yksek aalar vardr ki, dallar eitli sadalarla name ederler. Dallar zerinde cins cins kular deiik seslerle tesbih ederler. Cennet nehirlerinin biri, kfur nehridir. Biri tesnim nehri, biri selsebil nehri, biri mhrl rahik nehridir. Bu nehirlerden baka yksek cennetler iinde nice bin akan nehir vardr ki, etraflarnda nice yzbin meyveli aalar vard. cennetlikler iin nice ipek dekler gibi, nice bin gzalc elbise vardr. Nice eit lezzetli yiyecekler ve tertemiz iecekler vardr ki, hesabn ancak Hak Taala bilir. Cennetlerin genilii, yani sekiz srundan her iki srun aras, yer ve gk aras kadar farz olunup, cennetlerin uzunluu hudutsuz ve snrsz saylmtr. Fakat cennetlerin derecelerinin tm, altbin alt yz altmyedi derece bilinmitir; Kur'an yetleri saysnca hesaplanmtr. Her iki derecenin aras, beyz yllk mesafe bulunmutur. nk cennetlikler, ezberledikleri Kur'an ayetleri adedince derecelere nail olmulardr. O halde Kur'an hfzlar, cennetlerin en stnn bulmulardr ve adn cennetinin ortasna ulamlardr.

kinci MaddeCennet nimetlerinin eitlerini ve cennetlerde bulunan huri ve glmanlar, Rahman'a kavumay ve grmeyi bildirir. Ey aziz, malum olsun ki, mfessirler ve muhaddisler ittifak zere beyan etmilerdir ki: Cennetlikler iin olan nimetler, her durumda hazr olup, arzu ettiklerinde nlerine gelir. Yksek aalarn sarkan meyveleri, iaretleriyle ellerine gelir ve her anca eitli meyvelerle lezzetlenirler. Her ne yiyecek ve iecek isterlerse hazr bulurlar. Kazanmaya ve piirmeye hacet yoktur. Zira cennette zahmet ve ate olmaz. Cennet aalarnn en by tuba aacdr ki, kk sidrede, dallar ve meyveleri cennet saraylarnn iindedir. Tpk dnyada gnein yukarda bulunup, btn evlere girdii gibi. Tubann asl, cennetin yukarsnda olan sidrede bulunup, saysz dallar cennet saraylarna inmitir. Cennetlikler, onun eitli meyvelerinden meyvelenip, her demde nice lezzet bulmulardr. Mminler iin renkli deklerle ssl saraylarda ve atolarda, yastklar zerinde aner sal, hilal kal, kara gl, gne yzl, irin szl, iveli ve nazl, inci dili, mercan dudakl, gl yanakl, selvi boylu, gzel huylu, glden taze ve taravetli huri kzlar vardr. Bunlar cennetliklerin temiz eleridir. Her birisi yetmi kat elbise giymitir. Renkleri eitli, lleri hafiftir. Her hurinin taravetli teni cam gibi effaftr. Balarna nur renkleriyle ldayan talar koymulardr. eitli cevherlerle ilenmi tahtlar zerinde

oturup, mminlere bakarlar. Karlarnda hizmet iin nice bin ocuk ve glman saf saf dizilmilerdir. Cennetlere giren mminler ebed orada kalrlar,r asla kmazlar. Selamla irin sohbetler edip, bo szle asla hatr ykmazlar. Cennetlikler iin asla ihtiyarlama yoktur. Elbiseleri eskimez. Gnlleri zengin, gzleri toktur. Yerler, ierler fakat ayak yoluna gitmezler. Yiyip itikleri latif bir buhar gibi olup, gl suyu gibi bedenlerinden szar, asla kk su dkmezler. Oradaki huriler ve kadnlar, hayzdan, nifasdan ve buna benzer eylerden uzak ve pak olmulardr. Cennetlikler her an ve her zaman emniyet iindedirler. zntden, gamdan, bir eyler tedarik etmekten kurtulmulardr. Hastalklardan ve sakatlklardan selamet bulmulardr. Shhat ve fiyette ebed sevinlidirler. Saadetleri sonsuzdur. Mminler iin Rahman'n melekleri, her hafta bir kere mcevherle donatlm buraklar getirip, Hak Taalann selam ve davetini tebli ederler, mjdelerler. Onlar da, buraklara binip, adn cennetine ykselip giderler. Hak Taalann misafirhanesine varp, ikram ve izzetlerini grp, eitli nimetlerini yiyip, selam ve kelamn iitip, Hak'kn cemalini gzleriyle mahede ederler. Grntsnn lezzetinden mest olup, cennet nimetlerini unutup giderler. Oradan Hak'kn izniyle yine kendi makamlarna dnerler. Btn cennetleri bekisi ve hkimi, sevimli ve byk bir melektir. ekli insan, ismi Rdvan'dr. Cennetler iinde gece ve gndz olmaz. Btn cennetler bir an ksz kalmazlar. nk cennetlerin gkyz Rahman'n ardr. Her an arn nurlar onlar klandrr.

nc MaddeCennet nimetlerinin hlasas ve o devlete nail olan bildirir. Ey aziz, malum olsun ki, Hak Taala kuts hadiste azametle yle buyurmutur: "Ey insanolu! Sen dnyaya nice rabet ve iltifat edersin ki, o fanidir. Nimetleri geicidir, hayat snrldr. Gerekten benim katmda, bana itaat eden insan iin sekiz cennet hazrlammdr. Kaplar dahi sekizdir. Her bir cennette zaferandan yetmi bin bahe vardr. Her bir bahede inci ve mercandan yetmi bin belde vardr. Her bir belde iinde krmz yakutta yetmibin saray vardr. Her bir sarayda zebercetten yetmibin daire vardr. Her bir dairede sar altndan yetmibin oda vardr. Her bir oda iinde sar yakuttan yetmi bin yatak vardr. Her bir yatak zerinde ssl ipekten yetmi bin dek denmitir. Her bir dek zerinde bir huri kz ve her bir hurinin nnde sar altndan bir sini vardr. Her bir sinide renkli cevherlerde yitmibin tabak vardr. Her bir tabakta baka eit yemek vardr. Her bir saray altnda akan drt nehir vardr. Bunlardan biri su, biri st, biri arap, biri saf baldr. Her bir nehrin kenarnda yetmi bin aa vardr. Her bir aacn yetmibin eit meyvesi ve yetmibin renk yapra vardr. Her bir aa zerinde renkli kulardan yetmibin eit ku vardr. Her bir ku yetmibin eit sada ile bana tesbih eder. Benim itaatkar kullarma bunlardan baka her bir saatte yetmibin eit hediye bahederim ki, ne gzler grm, ne kulaklar iitmi ve ne gnllerden gemitir. Cennetliklerin elbiseleri yetmi kat cennet elbisesidir. Bunlar, incelik ve zerafetlerinden dolay biribirini gizlemeyip, alttaki elbiselerin renkler prl prl olup, sttekilerin renkleriyle kararak ortaya kar. Cennetlikler, cennetlerden ne karlar, ne de lm grrler; ne ihtiyarlar, ne gam yerler. Ne korku, ne hzn ekerler. Ne namaz klarlar, ne

oru tutarlar. Ne hastalanrlar, ne alarlar. Ne kk su dkerler, ne byk su; ancak gl suyu gibi ter dkerler. O halde, kim ki benim rzam ve cennetimi isterse, dnyadan az ile kanaat edip, dnyann gni olan izzet ve lezzetlerini terk etsin. Habibime uyarak, onun yolunda gitsin." Beyt Ebed cennet nimetleri helaldir o kimseye Elini dudan srmez cihan nimetlerine

Drdnc MaddeLiva-y hamd ve Beyt-i mamuru bildirir. Ey aziz, malum olsun ki, mfessirler ve muhaddisler ittifak etmilerdir ki: Hak Taala, Habib-i Ekrem sallallah taala aleyhi vesellem hazretlerine baheyledii Liva-y hamd ismiyle adlandrlan sancak- erifdir ki; maher gnnde Muhammed mmeti onun altnda toplanp o mmetinnin efaatisi olan Peygamber, kendisine vaad edilen makam- mahmuda erip, liva-y hamd altnda bulunan mmetine afaat eylese gerektir. Halen o Liva-y hamd, cennetin en yksek yerinde, sonsuz bir sahrada hamd da zerinde dikilmi byk bir alemdir. Uzunluu bin yllk mesafedir. Gnderi beyaz gmtendir, yeil zebercettendir; alemi krmz yakuttandr. Onun kesi vardr ki, her iki kesinin aras beyz yllk mesafedir. zerinde nurdan satr yazlmtr. Her bir satrn uzunluu beyz yllk mesafedir. Birinci satr: "Bismillahirrahmanirrahim," ikinci satr: "La ilahe illallah Muhammedn resulllah", nc satr: "Elhamd lillahi Rabbilalemin." byk livann altna yetmi bin liva daha vardr. Her birinin altda yetmibin melek saf vardr. Her bir safta yetmibin melek durup, Hak Tealaya tesbih ederler. Beyt-i mamur, firdevs cennetinde krmz yakuttan bir yksek kubbe idi. Hak Taala, Adem aleyhissela cennetten yeryzne indirdiinde, tevbesini kabul eylemiti. Ona ikram ii Beyt-i mamuru yksek cennetten bu dnyaya indirip, Kbe'nin yerine koymutu. Ta ki bu, Adem aleyhisselam ii cennet yadigr olup, onu tavaf ve ziyaret kla. Beyt-i mamurun iki kaps vard. Biri douya, biri batya almt. Beyt-i mamurun iinde nurdan kandil vard. Onlarn , ne kadar yeri aydnlatmsa, o arazi halen Kabe4nin haremi olmutur. Hak'kn emriyle, yedi gkte sakin melekler, nbetle inip, hazreti Adem aleyhisselamla Beyt-i mamuru tavaf ederlerdi. Beyt-i mamur, hazreti Adem aleyhisselamdan sonra hazreti Nuh aleyhisselamn zamanna dein yeryzndeydi. Buradan, tufandan nce dnya gne kaldrlmtr. Kyamete kadar orada kalp, sonra yine cenette yolan mekanna kaldrlsa gerektir. Beyt-i mamurun yeryznde olan mekannda, hazreti brahim aleyhisselam, Hak'kn emriyle Kbe'yi bina etmitir. Eer Beyt-i mamur, gkten dse, Kabe'nin zerine iner. Yerdeki Kabe ile gkteki Beyt-i mamurun aras haram- eriftir. Halen Kabe'nin duvarnda bulunan ve plen hacer-i es'ad, beyt-i mamurdan yadigr kalmtr. Bu ta, krmz yakut iken, tufanda Hak'kn emri ile hacer-i esved (siyah ta) olmutur. Beyt-i mamurun dnya semasnda bulunuu odur ki; her gn ona yetmi bin melek girip, onda

namaz klarlar. Onlar bir snf melektir ki, onlara "cin" dahi derler, zira ki "iblis) onlardandr. Onlarn saylar o kadar oktur ki, onlardan beyt-i mamura bir kere girene kyamete dein bir dahi sra gelmez.

3-BLM:

NC BLMCennet altnda olan perde melekleri, denizleri, hazineleri, yedi g ve her gkte olan melekleri, gne, ay ve yldzlarn hareketlerini, kinatn durumu ve atmosferi drt madde ile aklar.

Birinci MaddeYksek cennetlerin altnda olan perde meleklerin eitlerini, denizleri, Hak'kn hazinelerini, yedi gn keyfiyetini ve he birinde sakin olan melekleri ve onlarn ekillerini ve tesbihlerini bildirir. Ey aziz, malm olsun ki, mfessirler ve muhaddisler ittifak zere demilerdir ki: Hak Tel yksek cennetlerin altnda gne ndan yetmibin perde icat etmitir. Onlarn altnda ay ndan yetmibin perde ortaya karmtr. Onlarn altnda karanlktan yetmibin perde yaratmtr. Btn bu perdeler eitli meleklerden ibarettir. Onlarn altnda taksim edilmi rzklar denizi vardr. Onun altnda nimetler denizi vardr. Onun altnda su denizi vardr. Onun altnda hayat denizi vardr. Btn bu denizler, Hak'kn nimetlerinden kinayedir. Bu denizlerin altnda yedi gk vardr. Bu, iekli nurdandr. Bir rivayette, krmz yakuttandr. Bunun izmi ariba'dr. Meleklerle doludur. Buradaki melekler adam suretindedir. Tesbihleri daima: "Sbhanallah ve bi hamdihi adade halkihi ve zineti arihi ve midadi kelimatihi"3 dir. Onlar Hak Tel'dan gayri kimseyi bilmezler. Birbirlerine dahi bakmazlar. Allah korkusundan ayakta durup, kyamete kadar alarlar. Bunlara mukarrabin melekler, ruhaniyyin melekler, derler. Onlarn reislerinin ismi: Rakyail'dir. Bu, yedi gn bekisidir. Bunlarn altnda altnc gk vardr. Taze incidendir. Burann ismi: Raka'dr. Buradaki melekler olan suretinde, yzleri glden tazedir. Hepsi Allah korkusundan rka gitmilerdir. "Sbhane Rabbi klli eyin"4 tesbihini dillerine vird etmilerdir. Reislerinin ad: Kemhail'dir. Bu, altnc gn bekisidir. Bunun altnda beinci gk vardr. Krmz altndandr. Bunun ismi: Dineka'dr. Burann melekleri huri suretindedir. Bunlarn hepsi Allah korkusundan oturup kalmlardr. Tesbihleri: "Sbhane hlikunnur ve bi hamdihi"5 olmutur. Reislerinin ismi: Semhail'dir. Bu, beinci gn bekisidir. Bunun altnda drdnc gk vardr ki, beyaz gmtendir. smi: Erkalun'dur. Burann melekleri at suretindedir. Tesbihleri: "Sbhane melikil kuddsi Rabbena ve Rabbil melaiketi ver ruh"6 olmutur. Reislerinin ismi: Kakail'dir. Bu drdnc gn bekisidir. Bunun altnda nc gk vardr ki, sar yakuttandr. smi: Mun'dur. Bunun melekleri kartal suretindedir. Tesbihleri: Sbhane'l-melik'el-hayyi'llezi ve l yemt"7 kelimesidir. Reislerinin ismi: Safdail'dir Bu, nc gn bekisidir. Bunun altnda

ikinci gk vardry ki, krmz yakuttandr. ismi: Kaydum'dur. Burann melekleri deve suretindedir. Tesbihleri: "Sbhane zil izzeti vel ceberut"8 olmutur. Reislerinin ismi: Mihail'dir. Bu, ikinci gn bekisidir. Bunun altnda birici gk vardr ki, yeil zebercettendir. smi: Berkia'dr. Burann melekleri kz suretindedir. Tesbihleri: "Sbhane zil mlki vel melekut"9 olmutur. Buradakilerin reisinin ismi: smail'dir. Dnya gnn bekisidir. Bu, byk ve gzel bir melektir ki, Mikail'in vekilidir. Yamuru her yere taksim eden odur. Yamur damlalar onun hesabyle iner ve bulutlar onun sevkeyledii yere gider. Yedi gn krmz altndan hesapsz kaplar vardr. Hepsi kilitlidir ve anahtarlarnn ismi: Allah ekber'dir. Her gn reisinin desturuyle kaplarn kapclar aarlar. Yedi gkten her birinin kalnl ve ykseklii beyz yllk mesafedir. Her iki gn aras beyz yllk yoldur. Unutmamaldr ki, yukarda iaret olunduu zere yedi gn tasnifini tekrarlamaktan murat, say ve mesafelerinin tayini deildir. Belki Allah'n kudretinin bykln beyandan kinayedir. Zira Allah'n kudreti nihayetsizdir. Yedi gn topluluklar ve ekilleri sahih rivayetler zere adrlar misali olup, yerin evresinde bulunan ekiz kaf dann yedisi zerinde karar etmilerdir. Sekizinci kaf da, dnya gnn iinde yeri kuatmtr. Gklerin alt ksmlar bu dalar zere nihayet bulmutur.

kinci MaddeYedi gn altnda, dnya gne bitiik olan denizin iinde gne, ay ve yldzlarn dou ve batn ve baz durumlarn bildirir. Ey aziz, malm olsun ki, baz mfessirler ve muhaddisler demilerdir ki: Hak Tal, dnya g altnda ve ona bitiik bir su denizi yaratmtr ki, bu deniz, dnya gnn iini kaplar. Bunun dalgalar, hava zerinde Hak'kn emriyle karar ve sknet bulmutur; bir damlas havaya dmez. Allah, gnei, ay ve yldzlar kendi arnn nurundan yaratp, bu su denizinin iinde balklar gibi yzc eylemitir. Btn yldzlardan, gnei daha byk ve nurlu edip, bundan sonra da ay byk ve nurlu etmitir. Sonra Cibril aleyhisselm kanadyla ayn yzn mesh edip, n yoketmitir ki, nuru snk olup, gece gndzden fark ola. Onunla senelerin says ve aylarn hesab malm ola. Nitekim Hak Tal Kelam- Kadim'inde buyurmutur: "Bir delil olan geceyi, kaldrp, yine bir delil olan gndz aydnlk kldk." (17/12) Bunun iindir ki, ayn yznde izgiler gibi grnen siyah belirtiler nurunun mahvolmasndandr. Hak Tal bu deniz iinde, gne iin yz altm kulplu elmas cevherinden bir araba yaratp, gnei zerine koymutur. Her kulpu tutan bir elek yaratmtr. Ta ki onlar, gnei arabasyle o denizde doudan batya ekip gtreler. Hak Tal ay iin de yz kulplu, sar yakuttan bir araba yaratmtr. Ay onun zerine koymutur. Her bir kulpu kavramak iin bir melek tayin etmitir. Ta ki onlar, ay arabasyla doudan batya gtreler. Yine ay iin lacivert cevherden altm kulplu bir mahfaza yaratmtr ki, ona altm melek tayin etmitir. Ay, arabasn yneten melekler tarafndan gneten gn gn uzaklatrldka, mahfazasn tutan melekler de, aydan mahfazasn azar azar yaklatrdka, mahfazasn dahi te taraftan gn gn yaklatrp, ay gnee yakn oldukta, mahfazasn tamamyla ona giydirirler. Bu minval zere

kyamete kadar gider. Bunun iindir ki, ay bazan kaybolur, bazan hill, bazan yarm, bazan da dolunay olur. Yldzlarn byklerine onar melek, kklerine birer melek tayin olunmutur. Ta ki, hakim ve gl olan Allah'n takdiri zere onlar, o denizde hareket ettirip, belirli vakitlerinde dodurup batrrlar. Kaf dann gerisindeki o deniz iinde, yldzlarn her birini yine kendi dou yerlerine gtrrler. Gkte kayan ate paralaryla, oralarda kulak misafiri olan eytanlar talarlar ve yakarlar. Hak Tal kudretiyle gne, ay ve yldzlardan ancak bei iin yerin iki tarafnda mteaddit dou ve bat yerleri yaratmtr. Bunun iindir ki, bunlara yedi gezegen derler. Bunlar, her gn baka bir yerden doup, baka bir yere batarlar. Gne iin dou tarafnda kaynayan siyah balktan yz seksen ate kartp, bat tarafnda da siyah balktan kan yz eksen kaynak var etmitir ki iddetli ate zerinde kaynayan kazanlar misali kaynarlar. Gne, aziz ve alim olan Allah'n takdiriyle, alt ay boyunca her gn yeni bir dou yerinden doup, yeni bir bat yeri iinde batar, Alt ay sonunda yine nceki dou ve bat yerlerine dner. Senenin bitiminde tekrarna gelir. Seni boyunca gneyden kuzeye, kuzeyden gneye kayarak hareket eder. Bunun iin, kn gnein dou ve bat yerleri gneyde olup, yaz gnlerinde kuzey ynnde doar ve batar. Ta kyamete dek bu minval zere gider. Eer bu yakc gne nlar, o deniz iinden szlmeyip dorudan havaya gelseydi; o bize yakn olup, yeryznde bulunan yaratklar tmden yanarlard. Eer gzel ayn nurlu yz, o denizle rtl olmayp, aktan mahede olunsayd; cihan halk, ayn gzelliine meftun ve hayran olup, onu Tanr edinirlerdi diye haber ve vrit olmutur.

nc MaddeGeceyi, gndz, gnein secdelerini, ay ve gne tutulmalarn bildirir. Ey aziz, malm olsun ki, mfessirlerin ve muhaddislerin byk ounluu demilerdir ki: Her gn, gnein batma vakti olduunda gece iin tayin olunan melek, gecenin siyah cevherini, gkten dou tarafna asp; tedricen ufuklardan gndzn beyaz cevherini kaldrr. Ta ki, gecenin cevheri ufuklar kuatp, gece karanl olur. Gnein nuru battkta; ona vekil olan melekler, onun gkten ge sratle kaldrp, iki saat miktar zaman iinde ar- azam altna gtrrler. Burada gne, cihann Rahman'na secde edip, melekler dahi onunla secdeye giderler. Cibril-i emin aleyhisselam, arn nurundan, gnee, bir gnlk nurdan elbisesini giydirir. Bundan sonra gecenin saatleri tamam oldukta; gnein douundan iki saat nce, gndz iin tayin olunan melek, gndzn beyaz cevherini gklerden dou tarafna asp, yava yava ufuklara gnderip, yaydka, gecenin melei de, gecenin siyah cevherini yava yava ge kaldrr. Ta ki, gndzn cevheri, ufuklar kuatp, cihan aydnlk olur. Gne melekleri dahi, gnei, gkten ge sratle indirip, iki saatte nceki doma yerine getirirler. gne dodukta; tayin edilmi olan yz altm gne melei, tesbih ve tehlil ederek doup, kanatlarn yayarlar. Gnei, o gnn saat ve dakikalar miktarnca hareket ettirip, batya gtrp giderler. Bu minval zere gne, bat yerinde batp, dou yerinden doarak, kyamet oluncaya dein byle gelip gider. Kyamet gnnde gn miktar durup, drdnc gn batt yerden

dosa gerektir. Bu durum, kyamet artlarnn en mehuru ve kyamet almetlerinin en bydr ki, bundan sonra tevbeler kabul olmaz, kfr ve isyandan pimanlk yarar salamaz. Hak Tal, gne ve ay tutulmalar iin belirli vakitler tayin etmitir ki, yeryznde bulunan kullar, ayn ve gnein deimesini grp, uyanarak, kendisine tevbe edeler ve yneleler. Gne tutulmas vakti geldikte; gne, arabasndan dp, ge doru denizin derinliklerine gider. Eer tamamyle derse, gne tam tutulup, yldzlar rten kalmayp, byk yldzlar meydana kar. Eer yars denize derse, dt kadar tutulur. Gne tutulmas durumunda gne melekleri iki frka olur. Bir frykas, tesbih ederek, onu arabasndan yana ekerler. Bir frkas dahi tesbih ederek, arabay gneten yana yaklatrrlar. Bu esnada yine gnei bat tarafna alp giderler. Ta ki, iki saat miktar zamanda, nceki gibi arabas zerine koyarlar. Bylece gnei, leme k vererek batt yere yederler. Aynen bunun gibi, ay tutulmas vakti geldikte; ay, arabasndan denize ya tamam, ya yars dp, bu olay sresince ay tutulmas hasl olur. Onun melekleri de iki frka olup, tpk gne tutulmas vaktindeki minval zere hareket ederek, ay arabasna koyarlar; ay tekrar parlayp, karanlk geceyi klandrr. Melekler onu alp, batt yere gtrrler. Ay ve gne tutulmasnn faideleri vardr. Biri budur ki, gne ve ay tanr edinenlerin szlerinin rkl ortaya kar. Zira, deiiklie urayan nesne, tanr olamaz. Biri dahi budur ki, ay, ayn son gnnde gnein ndan kurtuldukta; grnmez olduu ve tam dolunay halindeyken tutulduu; bunun da kemale ermenin noksana yaknlamak olduunu gsterdii, nk her kemalin bir zevali olduunun kanlmazldr. u hale emniyette bulunan kemal sahiplerine, beldan emniyet olmayp, hazreti Hak'ka ynelmek lzmdr. Nitekim Habib-i Ekrem sallallah aleyhi ve sellem: "Emniyeti bekleyerek belda olmay, emniyetteyken beldan saknmaktan daha ok severim. nk Allah bir kuluna ancak bel iin emniyet verir," buyurmutur. Gne ve ay tutulmasnn bir faideleri dahi budur ki; kyamet gnnde yzlerin beyaz ve siyah omalar hatrlayp, kulun tedarikli olmas her dem Hak'kn rzasn gzetmesidir. Gne ve ay tutulmalarn grenlerin, tevbe ve istifarla Allah'a ynelmeleri lzm olur.

Drdnc MaddeKinat baz durumlarn ve atmosferi bildirir. Ey aziz, malm olsun ki, mfessirler ve muhaddisler demilerdir ki: Hak Tal, yukarda anlatlan denizin altnda olan hava denizinin ortasnda, yerle gk arasnda bir su denizi daha yaratmtr. Ona yasak deniz, derler. Onda, balklar gibi eitli yaratklar yzp, gezerler. Bu denizin suyuyla Nuh Tufan olmutur. Nuh kavmi onunla helk bulmutur. Hak Tal, yamur indirmek murat eyledikte; gkler zerinde ola rzklar denizinden belli vakitlerde, taksim edilmi rzklar ge indirir ve yasaklanm denize ulatrr. Ondan rzgra ykleyip, bulutlara bildirir. Ta ki rzklarla donatlan suyu, kalbur misali eleyip, yamur damlalar eyleye. Ondan hem damlay, Hak'k emriyle bir melek indirip, kendi mevziine koyar. nk melekler, nurdan yaratlmtr, onun iin yamur indirmek

gibi ilerde birbiri zerine ylmayp, k ualar gibi birbirinden geerler. Gkten yere inen her yamur damlas, ll, tartldr; karaya ve denize yarar oktur. Eer, yamur damlas rzk ile donanm ise, ondan kara nebatlar hasl olur, denizde incilere ular. O halde rzklar, denizden yamur denizine, orada bulutlara, onlardan da karaya ve denize iner. Hak Tal, atmosferde, yani hava denizinin iinde kardan ve doludan nice yzbin dalar yaratmtr. Yerin bir tarafna kar, bir tarafna dolu gnderecek oldukta; bunlara vekil olan Mikail aleyhisselama emreder. O dahi vekili olan smail adl melee emredip, murat eyledii yere, istedii kadar her tanesini bir melek koyar. Nitekim Hak Tal: "Grmedin mi ki Allah, bulutlar srklyor; sonra bulutlarn arasn topluyor, sonra onu bir yn haline getiriyor. te gryorsun ki, yamur bunlarn arasndan kyor. Allah, gkte dalar halindeki birikintilerden dolu indiriyor da, diledii kimseye bununla musibet veriyor, dilediinden de onu bertaraf ediyor. imein parlts neredeyse gzleri alverecek." (24/43), buyurmutur. Hak Tal, yeil cevherden suyu yarattkta; onun buharndan rzgr yaratmtr. Yer ve gk arasnda olan rzgr ksmdr. Birisi ksr rzgrdr ki, Ad kavmine gnderilmitir. Birisi kara rzgrdr ki, yldzlar denizini, yamurlar denizini, kar ve dolu dalarn yklenip, atmosferde tutmutur. nc rzgr, yerdekilerin rzgrdr ki, dou-bat, gney-kuzey ynlerinden hareket eden havadr. O, bulutlar ve buharlar birletirip ayrr, yamur ve kar inecek yerlere akp gider. u halde rzgr esmesi de Mikail aleyhisselamn tedbirine uygundur ve onun hareket ettirmesine baldr: Onun izniyle esip, izniyle kesilir. Hak Tal, bu havay yaratklarnn ruhlarna nefes etmitir. Bu rzgr, fera ve srr; eyann ve ilerin dzenleyicisi etmitir. nk rzgr olmasa, her ey kokar ve bozulurdu, btn canllar yerde helk bulurdu. Rzgrn yamuru ve bitkileri beslemesi gibi faydalar oktur. Yzleri gzelletirme, hayat koruma ve hayata nefes verme gibi zelliklerinin nihayeti yoktur. Hak Tal, bulutlar, ileri bo ve latif biimde yaratmtr. onlar, Mikail aleyhisselamn yardmclar havada toplayp, yere yakn getirdikte; gkyzn rtp, kesif bir bulut olurlar. Hak Tal, bulutlarn sevki iin Ra'd adl bir kk melek yaratp, onu, Mikail aleyhisselama tbi klmtr. Onun demirden bir krbac vardr ki, kamyla bulutlar develer gibi sevk eder. Vuruunun iddetiyle krbacndan ate kar ki, ona imek derler. Eer o atein kvlcm yere derse, ona yldrm derler. O korkutucu gk grlts, kck bir melek olan Ra'd'n sadasdr ki, Hak'k hamd ile tesbih eder. O, bulutlar yerlerine sevkedip gider. Nitekim Hak Tal Kelam- Kadim'inde: "*k grlts, Allah' hamd ile tesbih eder; melekler de Allah'dan korkarak tesbih ederler," (13/13), buyurmutur. Hadis-i erifte vrif olmutur ki, havada ortaya ka yeil ve krmz kavis Kuzah kavsi deildir, zira Kuzah eytann namdr. Belki o Allah'n kavsidir ki, rahmet almeti, kudret belirtisi ve bereket habercisidir. Hak Tal, yeryzne komu olan havay, ltif yaratmtr. Ta ki yeryznde bulunan yaratklar onu, koklayarak teneffs edip, hayat bularak yaayalar. Bu havann stnde duman, onun stnde beyaz bulutlar, onun stnde yamur bulutlar, onun stnde ua kular yaratmtr ki, kularn ne yasaklanm denizde yuvalar vardr, ne yeryznde

yuvalar vardr. Onlar ancak hava yerler, hava ierler; havada uyurlar, havada iftleirler. Yumurtalar havadan derken, ruh bulup yavru olur ve kanatlar tamamlanana kadar, ku olup uana dek derler. Bundan sonra da yukar doru uup, hemcinslerine giderler. Bunlarn bulunduu havann stnde, kar ve dolu dalar, bunun stnde yasaklanm deniz, bunun stnde ltif hava ve bunun stnde yldzlar denizini yaratmtr. Gne, ay ve yldzlarn nurlar byk ve iddetli olup, onlarla bizim aramzda bulunan ltif hava, saf deniz, kar ve bulutlar az olduundan byk bir engel tekil etmez. Eer, gne ile yer arasda btn bunlar, bu kadarck engel tekil etmeseydi, gnein scana asla tahamml olunmazd.

4-BLM

DRDNC BLMYedi denizin, sekiz kaf dann, yedi yerin ve her tabakann sakinlerini, cehennemi ve edi tabakasn ve her bir tabakasnda bulunanlarn, kyamet artlarnn ve kyamet hallerinin, lemin yokoluunun ve maherin durumlarnn yaratl keyfiyetini; be madde ile beyan eder.

Birinci MaddeYedi denizi, dalar, yerleri ve cehennemi zet olarak bildirir. Ey aziz, malm olsun ki, mfessirler ve muhaddisler ittifak etmilerdir ki: Hak Tal yerleri ve gkleri yaratmak murat eyledikte; daha nce anlattmz yeil cevherlerin suyundan, cennetler ve hazineler altnda kalan artnn saf ve ltifinden yedi g yaratp, ondan kalan bulank suyu ve tortuyu birbirine vurmutur. O zaman, bunun z yzne kp, dalgalar ykseldikte; o z ve dalgalarn dondurmutur: Yerler ve dalar olmutur. Dalar dahi yerin direkleri olmutur. Sonra Hak Tal, btn dalarn damarn, yeri kuatm olan kaf dana balamtr. Bir byk melei, zelzeleye mvekkel edip, dalarn damarlarn onun eline vermitir. u halde Hak Tal, bir yein halkn isyanlardan men ve yasak etmek murat eyledikte; o melek, Hak'kn emriyle o yerin damarn hareket ettirir. Ta ki orann halk, o zelzeleden korkuyla kendilerine gelip, Hak Talya yneleler ve itaatkr olalar. Bundan sonra yedi denizi yaratmtr ki, en k yerin evresini, kaf dann tesinden kuatr. Onun nm bahr-i muhit olmutur. Onun gerisindeki ikinci denizdir ki, nam: Kaynes'tir. Onun tesindeki nc denizdir ki, nm: Esam'dr. Onun tesindeki drdnc denizdir ki, nm: Muzlem'dir. onun tesindeki beinci denizdir ki, nm: Mrmas'dr. Dnun tesindeki altnc denizdir ki, nm: Skin'dir. Onun tesindeki yedinci denizdir ki, nm: Bki'dir. Yedi denizin sonuncusu odur. Btn bu denizler, birbirini kuatmtr. her birinin eni beyz yllk yoldur. Hak Tal, yeil cevherin artndan her iki deniz arasnda, ilk denizle yerin evresi arasnda ve yedinci denizin tesinde birer yeil kaf da yaratmtr ki, saylar sekize yetmitir. Bu dalarn her birinin eni beyz yllk yoldur. Bundan sonra Hak Tal, kudretiyle, adrla misali yedi da zerine yedi

gn kenarlarn kubbeler gibi kuymutur. Sekizinci kaf da ise, dnya gnn iinde, bahr-i muhit ile yer arasnda hepsinden mcerre ve sade kalmtr. Hak Tal o yeil da, gn iinden gne , ay e yldzlarn nuruyla aydnlatp, ualar kaf dandan havaya aksettiinden, renksiz hava yeil renk gsterip, halk bunu gn rengi zannederler. Hak Tal, yedi gn her birisini, balklar gibi binlerce eit yaratkla dopdolu etmitir. Yedi gn duvar olan kaf dann tesinde bir byk ylan yaratmtr. Ylan, byk da halk gibi kuatp, ban kuyruu zerine koymutur. Kyamete dek Hak Tal'ya yksek savtyle tesbih eder. Bu denizler ortasnda yedi yer, bir gemi gibi hareketli ve huzursuz iken, Hak Tal bir byk melek tayin etmitir ki, yerlerin etrafn kavrayp, bir omuzu zerinde ski klmt. Sonra Hak Tal, o melein aya salam dursun iin yeil yakuttan bir byk kare biiminde kaya yaratmtr ki; onun en st dzeyinde bin vdi yaratp, her birini bir deniz ile ve her denizi binlerce eit yaratkla doldurmutur. Daha sonra Hak Tal, o kayay sabit tutmak ii bir byk krmz kz yaratmtr ki, onun krkbin ba, krkbin boynuzu, krkbin aya vardr. Her iki aya aras bir yllk yoldur. Kayay, boynuzlar ve srt zerine yklenmitir. Bu kzn ad: Liyunan'dr. Sonra Hak Tal, onun ayaklarn sabitletirmek iin bir byk balk yaratmtr ki, yedi deniz onun aznda bir damla gibidir. Sonra Hak Tal, o baln altnda bir byk deniz yaratmtr ki, byk alk, bu byk denizde skn ve karar etmitir. Sonra Hak Tal, o denizi altda, yedi tabaka cehennem yaratmtr. O byk deniz, cehennem zerinde skin olmutur. Sonra Hak Tal, yedi cehennemin altnda sert rzgr yaratmtr ki, sair ve sakar (cehennemin iki tabakas) onun zerinde karar klmtr. Daha sonra Hak Tal, o rzgrn altnda karanlk ve onun altnda pere yaratmtr. Yaratklarn ilmi o perdeye dek yetmitir. Mlkn ve mlknde olanlar Allah daha iyi bilir.

kinci MaddeYedi yerin durumlarn ve her tabakann skinlerini, cehennemin yedi tabakasn ve her birinin isimlerini ve oralarda bulunanlar ayrntlaryla bildirir. Ey aziz, malm olsun ki, mfessirler ve muhaddisler ittifak etmilerdir ki: Hak Tal, kudretiyle yerleri birbirinin altnda yedi tabaka yaratmtr. Her yerin genilii ve her iki yerin ara mesafesini beyz yllk yol edip, hava ile dolu eylemitir. lk tabakann nm: Dimka'dr. Ksr rzgr gibi havas nhotur. Onda bi eit yaratk vardr ki, Berem nmyle mehurdur. onlara hem hesap, hem azap vardr. kinci tabakann ad: Celde'dir. Onda cehennemlikler iin azabn he trls hazrdr. Burann kavminin ismi: Tamas'dr. Birbirlerini yerler. nc tabakann ad: Celde'dir. Onda cehennemlikler iin azabn her trls hazrdr. Burann kavminin ismi: Tamas'dr. Birbirlerini yerler. nc tabakann ismi: Arka'dr. Onda katr gibi akrepler vardr ki, kuyruklar mzraklar benzeridir. Her birinin kuyruunda yz boum vardr ki, ldrc zehir ile dolmutur. Onun sakinleri bir hasis taifedir ki onlara: Kabes derler. Onlarn yiyecei toprak, iecei rutubettir. Drdnc tabakann ad: Harba'dr. Onda dalar gibi ejderhalar vardr ki, kuyruklar uzun hurma aac gibidir. eer birinin zehiri bahr-i muhite karsa, denizdeki yaratklarn cmlesi helak olurlard. Onun skinlerine: Clhan deler. Onlarn ne gzleri, ne ayaklar vardr, ancak iki kanatlar vardr ki, uarlar. Beinci tabakann ad: melsa'dr. kavminin ad: Muhtat'dr. Saylar hesaba gelmez. Biribirlerini yerler. Orada kkrtten dalar gibi talar vardr ki, kfirlerin boyunlarna balayp, cehenneme brakrlar. Altnc tabakann

ad: Siccin'dir. Cehennemliklerin amel defterleri oradadr. Sakinlerine: Kutata derler. Cmlesi ku eklindedir. Lkin elleri adam eli gibi, kulaklar kz kula gibi, ayaklar koyun aya gibidir. Onlar, melekle gibidir; yemezler, imezler, uyumazlar ve cins ilikide bulunmazlar. Daima Hak Tal'ya ibadet ederler. Bir rivayette, ateliklerin ruhlar, kyamete kadar orada hapsolmulardr. Yedinci tabakann ad: Ucba'dr. Kavminin ad: Csum'dur. Cmlesi ksa boylu, siyah habeli gibidir. Elleri ve ayaklar, yrtc hayvan penesi gibidir. Ye'cc ve Me'cc' onlar helak etseler gerektir. Halen, lnetlenmi blis, taraftarlaryla onda skindir. Kendisi bir taht zerinde oturur. Yandalar etrafnda saf saf durup, her biri yeryznde insanolunu saptmakla ettikleri fesat ve fitneleri, blis'e arz ederler. Onlardan her kimin er ve fesad ok ve byk ise; blis onu yanna alp, sahte vgler dzp, iltifat ederek yaknlarndan sayar. Hak Tal, mmet-i Muhammed'i onlarn erlerinden korusun. Amin. Anlatlan bu yerin ortasnda karanlktan bir perde vardr. Bu yedi tabaka yer, byk bir melein omuzunda karar klmtr. Hak Tal, yedi yer altnda bulunan yeil kaya, krmz kz, byk balk ve byk denizden aada kendi hametinden yedi tabaka cehennem yaratmtr ki, birbirinden aadadr. Her tabakann aras beyz yllk mesafedir. Cehennemin yedi kaps vardr ki, her birinin iinde ateten yetmibin da vardr. Her dada ateten yetmibin vdi vardr. Her bir vdide ateten yetmibin kale vardr. Her kalede ateten yetmibin ev vardr. Her ev iinde ipler, sandklar, tokmaklar, topuzlar, zincirler, bukalar, kpekler, ylanlar, zehirli akrepler, kaynar ve irinli sular, zehir ve zakkum emsali bin trl azap vardr. Onda kara yzl, gk gzl zebani melekleri vardr ki, cmlesi sardr ve onlarda merhamet duygusu yaratlmamtr. yle oktur ki hesab yoktur. Hak Tal, zebanilere bir byk ve heybetli melek vekil etmitir ki, ona Mlik derler. Yedi cehennemin hkimi ve kapcs odur. lk cehennemin adna: Cehennem derler ve azab, tekilerinden hafif, daha zariftir. Bu, Muhammed mmetinin sileri iin yaplmtr. kinci tabakann ad: Sair'dir. Hristiyanlar onda eserdir. nc tabakann ad: sakar'dr. Yahudiler iin kararlatrlm ebed duraktr. Drdnc tabakann ad: Cahim'dir. Mrtedler ve eytanlar iin azab elimdir. Beinci tabakann ad: Hutame'dir. Gayya kuyusu ondadr. Ye'cc, Me'cc ve kfirlerin yeridir. altnc tabakann ad: Leza'dir. Puta tapanlar, atee tapanlar ve sihirbazlar iin hazrdr. Yedinci tabaka ki, ta diptedir ve ad: Haviye'dir. O, mlhitleri, zndklar, yalanclar ve mnafklar kucaklaycdr. onun atei, harareti, azap ve iddeti hepsinden stndr. Cehennemin tabakalarnn tm, yedibin tabakadan ziyadedir. (Allahm, bizi cehennem azabndan koru; affnla ey balayc!) nc Madde Alem aacnn meyvesi olan Adem aleyhisselmn ruhu, cmleden nceyken, cmleden sonra ortaya kmasn ve cennete kmasn ve oradan inmesini; zrriyetiyle yeryznn imaratn ve onun neslinden Habib-i Ekrem Muhammed sallallah tal aleyhi ve sellem hazretlerinin douunu, onun eriat ve efendiliinin bk olduunu bildirir. Ey aziz, malm olsun ki, mfessirler ve muhaddisler ittifak ile demilerdir ki: Hak Tal, ruhlar lemini yaratp, ikibin yl kadar mddetten sonra cesetler lemini dahi icat eyleyip, alt gnde ar- ldan karanlk ve perdeye varncaya dek cmlenin tamamiyle nizamn

vermitir. Sonra kendisine yakn melekleri ar- azamn ayanda iskn edip, korkan ve saf tutan melekler iin arn evresini mekan eylemitir. Dier kerim meleklerin mertebelerince her zmresine belirli bir makam ihsan edip; bir snfn krsde, bir snfn sidrede, bir snfn liva-y hamd altnda ve daha birok snflarn cennette huri ve glmanlar ile iskn eylemitir. Meleklerin nice bin snflaryle gkler, yerler, denizler ve cehennemler dolmutur. Onlar, yerlerde ve denizlerde olan yaratklarna hizmeti klmtr. Cehenneme dolan melekler zebaniler olmutur. Mcerret ruhlar, blk blk askerler olup, gkleri ve yerleri kuatm olan srafil'in surunun iinde, her zmre mertebesince makamn bulmutur. nk Hak Tal, gkleri ve yeri yaratt gn, cisimler leminin her semtini ar- ldan en aa perdeye varncaya dek melekler, ruhlar, cisimler, yaratklar ile dopdolu klmtr. Bu dnyay dahi yani yeryzn hem eitli yaratklardan hli koymayp, o vakitte plak zeminin btn vdilerinde ve dalarnda dar bitirip, btn yeryzn iyice doldurdukta; kudretiyle bir tavus kuu yaratp, dnya dolusu dary ona rzk etmitir. Bundan sonra tavus kuu, kendisine verilen rzk yllarca yiyip, on adet vdide dar kaldkta; korkusundan gnde on tanesini yerinden kaldrrd. Bir zaman sonra bir vdi dar kalmtr. Bu durumda ku, gnde bir tane ile kanaat etmitir. Ta ki, kendisine ayrlan rzk bittikte; kuun eceli gelmitir. Bir kere fikrolunsa ki, bu khne dnya ne zamandan beri bu nizam bulmutur. Ve nelerden geri kalmtr; akl sahiplerine son derece ibret tevhas olmutur. Bundan sonra Hak Tal, hikmetiyle bu yeryznde renksiz ve dumansz ateten cinleri yaratp, Mearic ismiyle dahi isimlendirmitir. Mearic, cinlerin babasdr. Ondan eini yaratp, Mearice nmyle ad vermitir. Onlarn evlenmesinden cin taifesi doup, nice yzbin kabile vcuda gelmitir. Lanetlenmi blis, onlardan peyda olmutur. Cin taifesi o derece oalmtr ki, yeryzn doldurmutur. Onlarn asl suretleri insan suretindedir. Melekler gibi ltif cisimli olduklarndan, murat ettikleri suretlerde teekkl ederler. Onlarn zrriyeti ok olduundan yeryzne smayp, lnetlenmi blis, ocuklaryla dnya gne kp, onda sakin olmutur. Btn cinler, gece ve gndz Allah Tal'ya ibadet edip, asla si olmazlard. Bylece yedibin sene getikten sonra yeryznde kalanlar, trl bozgunculuklara ve kan dkmeye baladlar. taat terk edip, isyan ilediler. Bundan sonra Hak Tal, her yz ylda bir kere kendilerinden peygamber gnderdike; onu helk edip onikibin senede yzyirmi peygamber katletmi8lerdir. Bundan sonra Hak Tal, onlara hmedip, dnya gnde sakin olan iblis'i ocuklaryla yeryzne gnderip, yerde olan cinleri bir yere topladkta; gkten bir ate inip; cmlesini yakmtr. "Gkten gnderdii iblis soyunu denizlerdeki adalarda iskn edip, blis, Allah'a gayet itaatkar ve boyun eici olduundan, onu yedinci ge kaldrmtr. blis, ilah dergahta makbul olmu, allah onu cennete sokmutur. Yeryz bo kalmasn iin, dnya gnden melekler indirip, iskn etmitir. Onlar da, hak Tal'ya ibadetle megul olup, bin yl dahi bu minval zere gitmitir ki, cinlerin babas Mearic yaratlaldan beri yllarn says yirmibin yla yetmitir. Bundan sonra Hak Tal, lemin efendisi, insanlarn babas olan Hazreti Adem aleyhisselam yaratmak murat eyledikte; Azrail aleyhisselam gnderip, yeryzndeki yedi iklimden toprak aldrmtr. Cebrail aleyhisselam gnderip, o, kuru topra krk gn yourmutur. Bundan sonra Hak Tal, o amuru en gzel biim zere Numan vdisinin iinde ekillendirmitir. Kendi ruhundan onun bana fleyip, yeryznde onu meleklerin secde yn ve insanlara peygamber etmitir. Btn melekler ona secde eyledikte; blis,

buna "hayr" deyip, secde etmedii iin lnetlenmilerden ve kovulmulardan olmutur. Kyamete kadar da mhlet almtr. Saysz zrriyetiyle Adem'in zrriyetine tasalluta frsat bulmutur. nsanolunun bedeninin her yerinden girip, damarlar iinde kan gibi akp, yoldan karmaya alr. Lkin hi kimseyi cebren si ve kfir edemez. Ancak ibadetleri ac ve zor, gnahlar lezzetli ve kolay gstermekle vesvese eder. Hak Tal, cmlemizi onun errinden korusun. Amin! Hak Tal, Adem peygamber aleyhisselam yeryznde yarattktan krk yl sonra onu gklere kaldrp, firdevs cennetine sokup, cennet elbiseleri giydirip, ok nimetler ihsan etmitir. Ona, bir nimeti verdike: "Bu nimetle kanaat eder misin?" deyip, Adem aleyhisselama hitap etmitir. O dahi: "Kni deilim ya Rabbi!" diye cevap vermitir. Ta ki, Adem aleyhisselama bir gaflet verip, sol kaburga kemiinden Hazreti Havva anamz yarattkta; Adem, gzn ap, grmtr ki, yannda kendi benzeri bir sevimli insan oturmutur. Bylece onunla sohbet, lfet ve vuslat hsl oldukta; Hak Tal, yine hitap edip buyurmutur ki "Ey Adem! Bu nimetimle nicesin?" O dahi cevap vermitir ki: "Ya Rabbi! Hesapsz ynimetinin denizine batmmdr. Bu nimetini, cmleden byk bulmuumdur. Bununla kanaat klmmdr. nk Havva ile sknet bulup, lfetiyle nsiyet klp, ondan km almmdr. Bundan gayri ikrama hacet kalmayp, bu ihsannn kr ve srruyla dolmuumdur." Bundan sonra Hak Tal, ona: "Ey Adem! Havva ile cennetimde skin olup, her nimetten lezzet alasnz. Ancak buday aacna yakn gelmeyesiniz. Ondan yiyip, bana si olmayasnz," diye tenbih buyurmutur. Bu minval zere hazreti Adem, Havva ile bin yl kadar cennet safalarn srmlerdir. Bundan sonra Adem babamz, Havva anamzn szne uyup, buday aacndan alp, ikisi de yedikte; Hak Tal aleyhisselam, Hindistan'da yksek bir da zerine inmitir. kiyz yl o dada alayp, tevbeye megul oldukta; tevbesi kabule yetmitir. Havva anamz dahi, adem babamz isteyip ikiyz yllk hasretle Arafat da zerinde kavumak myesser olmutur.

NAZMki canibden ol iki mtak kisi bile mbtela-y firak Birbirine heman eritiler Alap, sarmap, grtler. Bundan sonra am'a gelip, onda kalp, Habil ve Kabil orada dnyaya gelip, yine Hindistan'a gitmilerdir. mrlerinin sresi ikibin sene oldukta; hazreti Adem aleyhisselam Serendib adasnda; ondan krk yl sonra hazreti Havva Cidde'de vefat etmilerdir. Bundan sonra Adem ile Havva'nn zrriyetleri yeryzn meskn ve mamur etmilerdir. Hazreti Adem aleyhisselamn neslinden ice bin kimseler nbvvete ermilerdir. Hazreti Adem'den altbin sene getikte; Mekke-i Mkerreme'de hazreti smail evladndan, Kurey Kabilesinden, Haim Oullarndan Abdullahl'n sulbnden Muhammed Mustafa sallallah tal aleyhi ve sellem hazretleri dnyaya gelip, krk sene velayet zevkiyle safalar srmtr. Krkbir yanda btn insanlara ve cinlere peygamber olup, on sene

Mekke'de kfirlerden cefalar grmtr. Mekke'de malp iken, Medine'ye hicret etmitir. Hicretin onuncu senesi Mekke4ye galip gelip fethederek, yine Medine'ye gitmitir. O seni Medine'de ya altm yla yetmitir. O sene de Medine'de vefat etmitir. Bizim Peygamberimiz sallallah aleyhi ve sellem odur ki: Peygamberlerin sonuncusudur, ondan sonra peygamber gelmez, eriat kyamete dek bkidir; ortadan kaldrlmaz, deitirilmez, hkmleri bozulmaz. Hicretten bu zamana gelinceye dek ay senesine gre tarih, binyz yetmie, yetmitir. (H. 1170 / M. 1756). u halde zamann sonu olup, dnyann mr geip gitmitir. Kyamet yakn olup; edep, haya, sevgi, vefa, doruluk ve safa yitmi ve batmtr. Zira ki Peygamberimiz sallallah tal aleyhi ve sellem hazretlerinin haber verdii kyamet artlarnn nicesi zuhur etmitir. (Ey Allahm! Ahirzamann fitnesinden bizi koru. Bizi ehadet ve iman ile dnyadan kar; rahmetinle ey Rahman ve Rahim olan Allah!)

Drdnc MaddeKyametin artlarn, kyametin almetlerini, surun frln, zelzele ve insanlarn perianln, yaratklarn helakini ve gklerin harap olmasn bildirir. Ey aziz, malm olsun ki, sadece muhaddisler ittifak etmilerdir ki: Kyametin artlar ve kyametin almetleri iki eittir. Biri gizli almetler, biri de ak almetlerdir. Gizli almetler: nsandan izzet, hrmet, muhabbet, efkat, edep, haya, cmertlik, ahde vefa, doruluk, safa, dostluk, takva, eriatn yrrlkten kalkmas gibi. ehirlerde mescitlerin oalmas ve cemaatin azalmas, binalarn yksek olmas, elbiselerin incelmesi, kadnlarn ve ocuklarn hakimiyeti ele geirmesi, kadnlarn erkekler, erkeklerin kadnlara benzemesi, homosekselliin ve kadnlar arasnda seviciliin yaygnlamas, eyann bereketinin azalmas, akraba ziyaretinin ve eriata uygun alveriin kesilmesi, ktlerin hrmet grmesi, iyilerin hakir grlmesi, cariyelerin efendilerini dourmas, kan dklmesi, fisk ve fcurun artmas ve kabirlerin sslenmesi gibi ilerdir ki, bunlara kyametin artlar dahi derler. Ak almetler: Kyametin ak almetleri ondur. 1- Deccaln k. 2- gece stste ay tutulmas. 3- sene boyunca yedi iklimde ktlk olmas. 4- Byk bir dumann her taraf kaplamas. 5- sa aleyhisselamn am'daki beyaz minare zerine inip, Deccal' ldrerek, eriat- Muhammediyye ile amel etmesi. 6- Resul- Ekrem'in soyundan Mehdi kp, krk yl adlet zere gidip, Hazreti sa aleyhisselam bulmas. 7- Dbbe-tl-Arz'n vcuda gelmesi. 8- Ye'cc ve Me'cc'n skender seddinden karak, yedi iklimi istil etmesi.

9- Hazreti sa aleyhisselamn Mekke-i Mkerreme'ye gelip, buradan ahirete gitmesi; bundan sonra da Kbe'nin yklmas. 10- Gnein batdan doup, orada dolanmas. Bu artlarn ve almetlerin ortaya kmasndan sonra misk ve anber kokusu gibi serin ve temiz rzgr esip, mminlerin ruhlar bu rzgrn tatllyla kar. Bundan sonra Kur'an- Kerim'in hkmleri yeryznden kalkp, halkn cmlesi cehalette kalr. Yz yl dahi yle gider. Mfessirle dahi ittifak etmilerdir ki: Btn bunlardan sonra Hak Tal, srafil aleyhisselama suru frmekle emreder. Hemen o an surun narasnn heybetinden yedi gkte ola meleklerin ve yedi yerde olan yaratklarn cmlesi, kyamet koptu sanp, yzleri zere dp, kendilerinden geerler. Gkler ve yerler titreyi ve sarsntyla dp, yldzlar dklr. Salar, sakallar aarp, hamileler dourup, insanlarn cmlesi kendinden gidip, sarholar misali kalrlar. Bu, surun ilk frldr ki, ondan bu heybetleri alrlar. Krk yl dahi bu minval zere gider. Bundan sonra Hak Tal, srafil aleyhisselama yine sura frmekle emreder. Bunun zerine o dahi ikinci fleyite suru yle gl fler ki, iddetinden btn dalar o demde dzlenerek yerlerinden kopup, havaya kp, atlm pamuk gibi bulut olurlar. Yedi gk, pare pare olup, yeryzne su gibi eriyip dklrler. Denizlerin suyu kupkuru olup, gne ve ayn gidip, kapkara olurlar. Cihan karanlk kaplayp, ar- ldan aalarn aasna belki perde altna dek, her ne kadar yaratk ve melek varsa cmleten helk olup, fena bulurlar. Ancak Allah'a yakn meleklerden sekiz melek kalrlar. Onlar; Cebrail, Mikail, Rdvan ve Azrail'dir. teki drd; arn tayclardr ki, birisi srafildir. Bundan sonra Azrail aleyhisselam, o yedi melein dahi ruhlarn kabzeder. En son kendi ruhunu kabzederken bir lk atar ki, narasnn sadas gkleri geip, yerlere gider. u halde her can, lm tadp, yok olur. ki lemde bir kimse kalmayp, ancak Celal ve ikram sahibi olan Allah Tal kalr. Bu lem, harap, bo, tenha virane gibi, krk yl daha bu durum zere kalr. Ve kimse olmadndan yine kendisi: "Her eye galip olan tek Allah'n!" (40/16) deyip, kendi kendisine cevap eder.

Beinci MaddeSurun nc frln, llerin diriltiliini, cesetlerin harini, amel defterlerini, hesab, mizan, srat kprsn, araf zet olarak bildirir. Ey aziz, malm olsun ki, mfessirler ve muhaddisler ittifak etmilerdir ki: Hak Tal, yeryzn iddetli bir rzgr ile dmdz edip, am sahrasnn hizasnda maher yerini yzbin yeryz kadar geni eder. Ar altndaki hayat denizinden krk gn devaml olarak insan menisi gibi bu dnyaya yamur iner. Btn yeryz deniz gibi doldukta; amur tabakasnda toprak olan insan ve hayvan bedenlerinin tm, o yamuru ekip, btn paralar bir yere gelip, her ceset evvelki grnmnde olup, yeryznde bakla gibi biter. Her beden, kendi olgunluuna yeter. Sonra Hak Tal, en son len sekiz melei diriltip, srafil aleyhisselama: "Suru fle!" diye emreder. O dahi, nc fleyii yle zarif ve ltif fler ki, surun iinde sakin olan ruhlar, o demde ufuklara yaylp, her can kendi kafesini bulur. Nasl ki, koyun srs iinde her kuzu kendi anasn bilir; bunun gibi her

can kendi cismini bilip ve bulup onunla kalr. lk ve son yaratklar, melekler, huriler, insanlar, cinler, eytanlar, deniz hayvanlar ve her hayvanlar, btn haereler, kyametin bir annda tamamen ruh bulurlar ve maher yerine her taraftan toplanrlar. Peygamberlere, velilere, limlere ve salihlere cennetten elbiseler ve buraklar gelip; giyip ve binip, arn glgesine gidip, minber ve krsler zerinde rahat ve selametle otururlar. Geri kalan yaratklarn cmlesi, a, susuz, balar ak, plak, yalnayak yryerek, de kalka arasat meydanna gelip, maher yerinde harolurlar. Sklap, ayak zerinde dururlar. Tepelerine gne, bir mil miktar yakn olup, hararetten ok ter dkerler. Kimi topuuna, kimi dizine, kimi gsne, kimi boazna dek ter iinde kalrlar. Niceleri ter denizinde gmlrler. Cehennemi, yeraltndan maher meydanna yetmibin saf zebaniler getirirler. Maher halkn, halka gibi kuatrlar. Maher halk, ellibin yl kadar hesab beklemekle o halde sknt iinde kalrlar. Dnyada, Kiramen ktibin; yazd amel defterlerini sahiplerine verirler. Mminlee ve itaatli olanlara sadan, kfirlere ve bozgunculara soldan verirleri. Hak Tal, btn yaratklarna orada vastasz kelam syler. Kyametin bir annda hepsinin hesabn grp; kimine hitap, kimine itap eyler. Hak Tal, mazlumun hakkn zlimden alp, zlimin hasent varsa mazluma verir; yoksa, mazlumun gnahlarn zlime ykler. Hesaptan sonra hayvanlar toprak eder. Kfirer, hayvanlara gpta edip, keke biz de toprak olaydk, derler. Maher yerinde, iki direk zerinde, bir byk terazi kurulur ki, her bir direinin uzunluu beyz yllk yoldur. Her kefesi yeryz kadar boldur. Bu terazi ile maher gnnde iyilikleri ve ktlkleri lerler. yilikleri ar gelenler cennete, ktlkleri ar gelenler cehenneme giderler. Meer ki, Hak Tal keremiyle kulunu affeyleye veya peygamberlerden, veya velilerden, veya limlerden, veya salihlerden efaat erie: Eer imanla vefat eylemi ise... Zira ki dnyadan imansz gidenlere cennet, mafiret ve efaat olmaz ve hi bir ekilde cehennemden kurtulu bulmaz. Eer iman ile gidip, gnahlar ar gelip, mafiret veya efaat erimedi ise; o, gnah kadar cehennemde yanp, ondan sonra cennete gider. Zerre kadar iman ile giden elbette cehennemden kp huzura erer. Srat kprs, kldan ince kltan keskindir. Uzunluu bin yllk yoldur. Bin yl yoku, bin yl dz, bin yl ini yoldur. O, cehennem zerine kurulup, maher halknn cmlesi onun zerinden geip giderler. Kimi imek gibi, kimi ok gibi, kimi seirtir at gibi, geerler. Kimi gnahlarn yklenmi yrr, kimi cehenneme dp yanar. Cehennem ise feryat eder ki: "Ey mmin! Tez ge ki hakikatte senin nurun, benim ateimi sndrmtr." u halde mminler selametle srat geerler. Kevser havuzundan ierler. Onda ykanp, ayp ve noksanlarn tekmil ederler. Cennete girip, herkes mertebesince makamn bulur. Ebediyyen onda zevk ve safa ile kalr. Zira ki cennetlikler, eitli nimetlerden zevk alrlar. Mevla'ya kavumakla mest ve hayran olurlar. Gzler grmeyip, kulaklar iitmeyip, hatrlara gelmeyen devletler bulurlar. Cennetle cehennemin arasnda kale duvar misali bur ve mazgallar yksek bir byk sur vardr ki, ykseklii beyz yllk mesafedir. Genilii nihayetsiz, yaps renkli cevherlere ssldr. Ona araf ad verirler. Deliler, mriklerin ocuklar onun zerinde kalrlar. Cennet semtine bakp, oradakileri nimetlenmi grdkte; arzu ile mahzun olurlar. Cehennem semtine bakp, oradakileri azapta grdke, kendi selametleriyle mesrur ve kredici olurlar. Araftakiler, bir rivayette ebediyyen onda karar edip, kh mahzun, kh

sevin ile kalrlar. (Ey Allahm! Ey gnahlar rtc! Bizi cehennem ateinden koru. Bizi, iyilerle beraber cennete koy, hirette cemalini grmeyi nasip eyle. Seilmi Habib'inin hrmetine bizi orada karar kldr. Amin. Ey affedici!) Tenbih Unutulmamal ki, buraya gelinceye dein yazlan satrlarn cmlesi, dini ilerden olmakla; bunlarn hepsini kesin tasdik ve iman ile inanmak, hepimize ok mhim ve ok gereklidir. Zira ki, bunlar din ilerinden, din usulndendir. Bunlar, akl delillerle kyas etmek caiz deildir. Zira ki, insan akl, bunlar idrak etmekten yoksun ve cizdir. Ancak bizim en yksek arzumuz olan Mevla'ya kavumak iin kudretinin bykln fikretmeye ve dnmeye iaret ve mjde olan Kur'an yetleri ve Peygamber hadisleri lsnce; lemin tasviri, bu miktarca aklama ile bunda yetinilmitir. Lkin limlerin ileri gelenlerinden ve velilerin byklerinden olan aratrclarn lideri, tedkikilerin senedi Mevlana Seyyid erif (Allah'n rahmeti onun zerine olsun) hazretleri: "Astronomi ilmi, gklerin ve yerin yaratln dnenler iin en byk Sanatkr olan allah' tanmakta ne gzel yardmcdr!" buyurduu iin ve btn ilimleri kendisinde toplayan, bitmeyen feyz kayna mam- Gazali (Allah'n rahmeti ona olsun) hazretleri: "Astronomi ve anatomi ilimlerini bilmeyen, allah' tanmakta acze der," buyurup, anatomi ve astronomi bilginlerini duyurduu iin bir miktar lemin astronomik yapsndan ve bir miktar insan anatomisinden dahi yazlp, aklanmak mnasip grlmtr. Ta ki, mtalaasyla acze dme durumundan uzaklap, cehalet zindanndan kasn. lim ve hikmet mahfeline girip, bilginler zmresine giresin. Hikmetin zne hull edip, hakikatn zirvesine ykselesin. Eyann hakikatna vkf olup, mnnn inceliklerini bilesin. Cihann srlarna muttali olup, lemin durumlarn olduu gibi bilesin. Kendini tanma olgunluuna erip, ondan Allah' tanma devletini bulasn. (Ey vacib'l-vcud olan Allah'm! Ey hayrlar verici! Rahmetinin nurlarn zerimize sa! Seni kemaliyle tanmakta bize kolaylk ver. Sen mnezzehsin ey Allah'm! Senin rettiinden bakasn biz bilemeyiz, senin anlattndan bakasn anlayamayz. Senin ilham ettiinden baka marifetimiz yoktur. Sen, alimsin, hakimsin, vecedsin, kerimsin, raufsun, rahimsin. Amin! Ey rahmetiyle yardmc, ey balayclarn en balaycs!) ALEM- LAHUT LA HALA VELA MELA 1- Yerin alt 2- Ar- azam 3- Arn tayclarnn makam 4- Ar- azamn stunlarnn sonu 5- Krsnn stunlarnn sonu 6- Cebert lemi 7- Krs

8- Ruhlar lemi 9- Melekler lemi 10- srafil'in suru 11- Sidre-i mnteha 12- Kalem 13- Tuba aac 14- Levh-i mahfuz 15- Liva-y hamd 16- Cennetin kaplar 17- Melek perdeleri 18- Alevli deniz 19- Yaylm deniz 20- Taksim edilmi rzklar denizi 21- Nimetler denizi 22- Kamkam denizi 23- Hayat denizi 24- Yedi gk 25- Gndz cevheri 26- Gece cevheri 27- Beyt-i mamur 28- Yasaklanm deniz 29- Dolu ve kar dalar 30- Bulutlar 31- Kbe 32- Kaf da 33- Yedi yerin taycs melein mekn 34- Yeil kaya

35- Krmz kz 36- Balk ve deniz 37- Srat kprs 38- Surun iinde ikinci berzah 39- Cehennemin kaplar 40- Katran kazan 41- Zakkum aac 42- Birinci berzahn dibi 43- kinci berzahn dibi 44- Veyl vdisi 45- Karanlk ve perde ALEM- LAHUT LA HALA VELA MELA 1- Yerin alt 2- Ar- azam 3- Arn tayclarnn makam 4- Ar- azamn stunlarnn sonu 5- Krsnn stunlarnn sonu 6- Cebert lemi 7- Krs 8- Ruhlar lemi 9- Melekler lemi 10- srafil'in sonu 11- Sidre-i mnteha 12- Tuba aac 13- Kalem 14- Levh-i mahfuz 15- Hamd da

16- Cennetlerin kaplar 17- Arafat suru (delilerin ve mriklerin ocuklarnn yeri) 18- Peygamber aleyhisselamn havzu 19- Cennet yolu 20- Srat kprs 21- Yoku 22- Dzlk 23- ni 24- Srat kprsnn sonu 25- Cehennem kaplar 26- Zakkum aac 27- Katran kazan 28- Cehennemin tabakalar 29- Gayya kuyusu 30- Veyl vdisi 31- Gne 32- Liva-y hamd 33- Maher yeri 34- Makam- Mahmud 35- Peygamberlerin minberleri 36- Alimlerin krsleri 37- Amellerin terazisi 38- Amel defterleri 39- Srat kprs

5-BLM:

BRNC KTAPYzeyleriyle kinatn aynas olan lemlerin, yaratl tertibini; cihann arazlarnn ve cevherlerinin mahiyet ve keyfiyetini; zlerin ve eyann ekil ve durumlarn; esaslar ve cisimler leminin grnt ve hikmetini; canllarn, bileiklerin ve unsurlarn bozuum ve oluumunu, hakimane babla belirtir ve beyan eder.

BRNC BAHSAlemlerin yaratl tertibini; cihann cevher ve arazlarnn mahiyet ve keyfiyetini, slm filozoflarnn akl delillerle bulduklar zere blm ile tafsil eder.

BRNC BLMVacib'l-vcud olan Allah' ispat edip, varlklar mmkn olan cevherleri ve arazlar ksaca madde ile aklar.

Birinci MaddeVacib'l-vcud Allah Tal hazretlerini akl delillerle ispat edip onun eyaya yakn olup; onlara rnm olmadn limlerin bulduklarn bildirir. Ey aziz, malm olsun ki, filozoflar demilerdir ki: Allah'dan baka btn varlklara lem ad verilir. Allah'n zat mleden ayr ve mcerrettir. Nitekim Hak Tal, Kelam- Kadim'indi buyurmutur: "Allah, gklerin ve yerin nurudur. Mminin kalbinde nurunun sfat: Sanki bmir hcre ki, iinde bir lamba var; lamba da cam bir mahfaza iinde, o cam mahfaza sanki incimsi bir yldz. Bu lamba, gnein douunda ve batnda glgeye dmeyen mbarek bir zeytin aacnn yandan tututurulur. Bu yle bir yadr ki, neredeyse ate dokunmaz da aydnlk verecek. Bu aydnlk, nur stne nurdur. Allah diledii kimseyi nuruna kavuturur. Allah insanlara byle misaller verir. Allah, her eyi bilir." (24/35) zlerin keyfiyeti ve eyann mahiyeti inceden inceye aratrlp, dnlse; varlklarn durumlar, kinatn hal ve hareketleri basiret gzyle mtalaa klnsa, lemin btn paralarnn Allah'n sanatyle sonradan olduuna salam bir akln delillerinin ehadet etmesi kanlmaz bir itir. Nitekim Hak Tal buyurmutur: "Allah, gkleri ve yeri stn ir hikmetle yaratt. Size ekil verdi ve ekillerinizi gzel yapt. Nihayet dn O'nadr." (64/3) O varl mutlak olann cmertliiyle varl mmkn olanlar varolmu, onunla ayaktadr. Her nesne fni, o, bki ve ayaktadr. Nitekim kendi Kitab'nda buyurmutur: "Onun zatndan baka her ey yoklua mahkmdur. Hkm ancak onundur; hep ona dndrleceksiniz." (28/88). O kdir, ve hakm olan Allah'n hikmet ve kudretinin eserleri, lemin ufuklarnda ve nefislerde, grecek gz olanlarn gzne cihan aydnlatan gneten daha parlak olarak arpar. Nitekim Kur'an- Kerim'de buyurmutur: "leride biz, onlara, hem yeryz etrafnda, hem bizzat nefislerinde yetlerimizi yle gstereceiz ki, nihayet peygamberin syledii eyin hak olduu kendilerine zahir

olacaktr. Rabbinin her eye ahit olmas yetmez mi?" (41/53). O benzersiz sanatkrn sanat ve icadnn srlarn grnen ve grnmeyen lemde mahede, riflere gn gibi ortadadr, apaktr. Nitekim Hak Tal, Kelam-I Kadim'inde buyurmutur: "Yeryznde de gerekten tasdik edenler iin birok ibretler var. Nefislerinizde de birok lametler var. Hl grmeyecek misiniz?" (51/20-21) Havadaki zerreler, dalar, talar, yamur damlalar, denizler ve rmaklar, belki dnen feleklerin her paras, gezegenler, unsurlar, bileikler ve her ne ki var, cmlesi, gece ve gndzn her annda, o tek, balayc, affedici olan Hak Tal hazretlerine sen edici olup, onun birliini aa karmak ve bildirmek iin her biri bir lisandr. Nitekim Hak Tal, Nazm- Kerim'inde buyurmutur: "Yedi gk ve yer, bunlarn iinde bulunanlar, Allah' tesbih ederler. Hi bir varlk yoktur ki, onu hamd ile tesbih etmesin. Fakat siz, onlarn tesbihini anlamazsnz. O, gerekten halmdir, yarglaycdr." (17/44). Belki cihann zerreleri, o parlak gnein varlnn glgesinde varolmak iin hisselerini almlardr. Cmlesi, Allah'n cemalinin nurunu gstermek iin basiret sahiplerine saf ve parlak aynalardr. Nitekim Allah, Furkan- Mbin'inde buyurmutur ki: "Dou da, bat da Allah'ndr. Hangi tarafa ynelirseniz, oras Allah'a ibadet yndr. phesiz ki Allah'n mafireti genitir, o her eyi bilendir." (2/115) slm filozoflarnn hepsinin, din limlerinin de ounun kesin ve isabetli grleri byledir ki: O bir ey ki varl gereklidir, ona "vacib'l-vcud" derler. Her ne ki yok olmas lzmdr, ona "mnteni'l-vcut / olamazd" derler. Her nesne ki ne varl lzm olur, ne yokluu lzum bulur, ona "mmkn'l-vcut / varl lzm olur, ne yokluu lzum bulur, ona "mmkn'l vcu / varl mmkn" ad verirler. O halde her ey ki mevcuttur: Ya varl lzumludur veya varl mmkndr. Zira ki, var olan, var olduu iin vardr; kendi varl iin ya bakasna muhtatr ya muhta deildir. Eer bakasna muhta deilse; o, varl mutlak olandr ki, bu Allah'dr. Eer muhta ise; o, varl mmkn olandr ki, bu lemdir. O nesne ki mevcut deildir, Allah Tal'nn ortadr ki, yoktur. Zira ki filozoflar demilerdir ki: Mmkn deildir ki var olan yok ola. Belki var olan srekli vardr, yok olan srekli yoktur. Lkin mmkndr ki var olan bir mertebeden bir mertebeye; bir nitelikten bir nitelie dnr ve deiir: Basit cisimlerin bileik, bileik cisimlerin basit olduu gibi. Halk, bu deiimleri seyrettikte; zannederler ki yok olan var olur, var olan yok olur. imdi vacib'l-vcudun ispat ortadadr. u delil ile ki: M