7/23/2019 İslam Ansiklopedisi

http://slidepdf.com/reader/full/islam-ansiklopedisi 1/2

iR N

nayide a l ı ş a n l a r (I 94 Tde

sadece 100.000

k i ş i ) 1986 da faal nüfusun dörtte

birini

t e ş k i l ediyordu. 1979 dan itibaren uygu

lanan yeni iktisadi siyaset, İ r a n -Irak Sa-

v a ş ı ve Amerikan ambargosu sanayinin

g e l i ş m e s i n i

y a v a ş l a t t ı ve y a b a n c ı serma

yeyle olan ş k i l e r i s ı n ı r l a d ı . İ ş l e t m e l e r i n i n

y a r ı s ı n a

y a k ı n ı Tahran-Kerec bölgesinde

bulunan

İ r a n

s a ğ l a m

bir

sanayi

a l t y a p ı s ı -

na sahiptir. Üretimler

en

a ğ ı n n d a n tüke

tim

m a l i a r ı n a

kadar çok ç e ş i t l i d i r : Çelik,

otomotiv, elektrikli ev aletleri, makine,

alüminyum ve kimya sanayii gibi. Aktif

sanayi p o l i t i k a s Kirman, Zencan, Kazvin,

Sim nan, Kum ve ülkenin güneyinde Arap

y a r ı m a d a s ı ile

Hint

Okyanusu na

a ç ı l a n

Benderabbas gibi yerlerde yeni sanayi

tesislerinin g e l i ş t i r i l m e s i n i s a ğ l a d ı .

u l a ş ı m genelde karayoluyla gerçek

l e ş t i r i l m e k t e d i r . İ k i n c i derecedeki mahal

li yollar, k a m y o n l a r ı n ve otobüslerin çok

y o ğ u n biçimde a l ı ş t ı ğ ı otoyollardan daha

y a y g ı n d ı r .

o m ş u

ülkelerle karayolu

b a ğ -

l a n t ı s ı

iyi

d e ğ i l d i r ;

tek büyük

i l l e t l e r a r a s ı

karayolu Türkiye den gelir. ı n ı r d a k i d i ğ e r

noktalar sadece mahalli veya bölgesel

u l a ş ı m ı

s a ğ l a r .

H a z a r ı Basra körfezine,

M e ş h e d

Türkiye s ı n ı r ı n a ve Tahran,

fahan, Kirman,

B e n d e r a b b a s ı

birbirine

b a ğ l a y a n hatlar ülkenin

en

önemli demir

yolu arterleridir. 1966

ı l ı n d a

Türkmenis

tan

demiryolu

a ğ ı y l a

kurulan b a ğ l a n t ı .

Orta Asya ülkelerinin d ı ş a r ı y a ve Hazar

denizine a ç ı l m a l a r ı n ı s a ğ l a m ı ş t ı r .

B İ B L İ Y O G R A F Y A :

P

English, City

and

Viiiage in Iran:

Settle

ment

and Economy in the

Kirman

Basin,

M adi

son 1966; V.

Manteil, Les tribus

du

Farset la

sedentarisation des nomades,

Paris· La Haye

1996;

The Land of ran (ed. W. Fisher). Cam

bridge 1968; P Vieille. La feodalile et l etat en

Iran, Paris 1975; J. Momeni, The Population

of

Iran, a Selection of Readings, Honolulu 1977;

H. Katouzian, The Political Economy ofModem

Iran: 1926-1979, London 1981; E. Hooglund,

Land

and

Revolution in Iran: I 960·1 980,

Austin

1982; M. Bazin-

C.

Bromberger, Ci

lan et Azarbayjan

oriental.

Cartes

et

docu

ments

ethnographiques,

Paris 1982; Le

[ait

ethnique en Iran et en

Afghanistan

(ed.

P.

Digard).

Paris 1988; P. Foritaine,

Le tapis

persan ou

lejardin

de i

eternet

printemps,

Paris 1990; Popoli-M. H. Yazdi, Le

nomadisme

dans le

nord du

Khorassan, Iran,

Teheran.

Pa ris 1991; Tahqiqat·ejografiya i -Recherches

geographiques(ed. Popali-M. Yazdi). Mashhad,

ts.; J. Amuzegar, Iran  s Economy

under

the /s

lamic

Republic, London 1993; A. Schirazi, lsla

mic

Development Policy. The Agrarian Ques

tion

in Iran,

London 1993;

J.

H.

Bamberg,

The

History of the

British Petrole

um

Company:

The Angio-Iranian Years: 1928-1954, Cam

bridge

1994;

L economie

de 1 /ran

islamique

entre l etat

et

le

marche(ed. Th.

Coville). Paris.

394

Teheran 1994; J. P Digard v . d ğ r . , i /

an au xx

siecle, Paris 1996; M. Bazin. Qom,

ville

de

pelerinage et ce ntre pegional , Revue geogra·

phique de l est,

XIII, Nancy 1973, s. 77-136.

~

BERNARD HOURCADE

Il T A R İ H

1.

B a ş l a n g ı ç t a n

Müslümanlar

T a r a f ı n -

dan Fethine Kadar. İ r a n l ı l a r l a ilgili bilgi

lere tarih te ilk defa milattan

önce

IX. yüz

y ı l a ait Asur a y n a k l a r ı n d a rastlanmakta

d ı r . Bu k a y ı t l a r d a n , O r t a d o ğ u y a göç

eden

Hint-Avrupa kavimlerinden olan Med

ler 

in

Urmiye gölünün ü n e y d o ğ u s u n d a ,

Persler in

ise

b a t ı s ı n d a o t u r d u k l a r ı anla

ş ı l m a k t a d ı r . Persler daha sonra güneye

indiler ve

bugün Fars a d ı verilen bölgeye

y e r l e ş t i l e r . Zamanla bir imparator luk ku

rarak ı n ı r l a r ı n ı g e n i ş l e t e n Medler. Pers

ler'i

kendilerine

tabi

k ı l a r a k

Asurlular a

k a r ş ı bir ittifak l u ş t u r d u l a

s k i t l e r i

ye

nilgiye u ğ r a r t ı k t a n sonra Babilliler le bir

likte Asur İ m p a r a t o r l u ğ u n u çökerttiler.

Böylece g e n i ş l e m e y e devam eden Medler

d o ğ u d a bugünkü

T a h r a n ı n

b u l u n d u ğ u

yere kadar geldiler, daha sonra kuzeye

yönelerek n i y e y i hakimiyetleri l t ı n a

a l d ı l a r . Kültür

yönünden Mezopotamya

medeniyetlerinin

etkisi

a l t ı n d a kalan

Medler, Astyages döneminde (m.ö. 580-

550) çökmeye b a ş l a d ı l a r ve tarihe

k a r ı ş

t ı l a r .

Persler in soyundan gelen d i ğ e r birçok

k r a l l ı k gibi Medler e tabi olarak a r l ı k l a r ı n ı

sürdüren Ahamenller, ll. Kyros (Büyük

Cyros) döneminde güçlü bir imparator

luk haline geldiler. Pers kabilelerini bir

l e ş t i r e n

ve kendisine yeni bir a ş ş e h i r ku

ran Kyros Medler e a r ş ı ayaklanma

l a t t ı . Milattan

önce

SSO de Medler in b a ş -

ş e h r i E k b a t a n a y ı i ş g a l etti ve Med ülke

sini bir eyaleti haline d ö n ü ş t ü r d ü . Daha

sonra Lidya

K r a l ı

Kroisos u yenilgiye

ratarak (m.ö. 547) b a ş ş e h i r Sardes i ve

Anadolu nun d i ğ e r bölgelerini, milattan

önce S39 da Babil i ele geçirdi ve yurtla

r ı n d a n s ü r ü l m ü ş olan İ b r a n i l e r i n Kudüs e

geri dönmelerine izin verdi. A r d ı n d a n

Suriye ve Filistin'i a l d ı Kyros un o ğ l u

Kambyses de g e n i ş l e m e p o l i t i k a s ı n ı sür

dürdü. Milattan önce S2S te

M ı s ı r ı

istila

etti. Kambyses M ı s ı r d a iken Gaumata

a d ı n d a bir rahip Ahamenl a h t ı n ı ele ge

çirdi ve dini i m l i ğ i n i kullanarak saltana

t ı n ı m e ş r u l a ş t ı r m a y a ç a l ı ş t ı .

Milattan ön

ce V. y ü z y ı l ı n s o n l a r ı n d a Ahamenl İ m p a

r a t o r l u ğ u n a

mensup olan Darius

Dara)

t a h t ele geçirdi. Darius devletin a p ı s ı n

da reformlar e r ç e k l e ş t i r d i . İ m p a r a t o r -

l u ğ u

yirmi

eyalete a y ı r d ı . Eyaletlerin ba

ş ı n d a

bulunan ve d o ğ r u d a n krala k a r ş ı

sorumlu olan valilerin

b a ş l ı c a

görevi ver

gi

o p l a m a k t ı .

Askeri ş l e r yine d o ğ r u d a n

krala

b a ğ l ı

bir k u m a n d a n ı n sorumlulu

ğ u n a verildi.

. Darius, i m p a r a t o r l u ğ u n u d o ğ u y a

d o ğ r u

Ind us vadisine kadar

e n i ş l e t t i k t e n

sonra

b a t ı y a yönelerek Ege sahillerindeki

hirleri ele geçirdL Ancak

milattan

önce

490 da Y u n a n l ı l a r l a y a p ı Marathan

S a v a ş ı n d a yenilgiye u ğ r a d ı . On y ı l sonra

Y u n a n l ı l a r üzerine büyük ğ l u Xerxes

k u m a n d a s ı n d a

büyük

bir

ordu gönderdi.

Xerxes kara s a v a ş ı n ı k a z a n d ı y s a da Sa-

lamis'te a p ı l a n d E m i z s a v a ş ı n ı kaybetti

m

.

ö. 480).

Ahamenl İ m p a r a t o r l u ğ u n u n

b a t ı y a m a s ı böylece sona erdi. Son

Ahamenl hükümdan lll. Darius tahta

t ı ğ ı n d a

M a k e d o n y a l ı l a r

yeni

bir

güç ola

rak

r t a d o ğ u

sahnesinde belirdiler. Ma

kedon

K r a l ı Büyük

İ s k e n d e r milattan

önce 334 te Anadolu, Suriye ve M ı s ı r ı

a l d ı k t a n sonra İ r a n a yöneldi. Milattan

önce

331

de Nineva Ninova) y a k ı n l a r ı n d a

Gaugamela da a p ı l a n

s a v a ş t a

Darius sa-

v a ş a l a n ı n d a n k a ç t ı daha sonra Media da

öldürüldü. İ s k e n d e r

İ n d u s

vadisine kadar

d o ğ u y a ilerledi, oradan tekrar Mezopo

tamya ya döndü. Ahamenl imparatorlu

böylece tarihe k a r ı ş m ı ş oldu.

Ahamenller in

Z e r d ü ş t l

olup

o l m a d ı k -

l a r ı h a k k ı n d a f a r k l ı

g ö r ü ş l e r

bulunmak

t a d ı r . Dareios un y a z ı t l a r ı n d a

en

büyük

t a n r ı n ı n

Ahura Mazda l d u ğ u

k a y ı t l ı d ı r

Bu

y a z ı t l a r d a

iyilikle

kötülükten o l u ş a n

ikili

k,

a y d ı n l ı k l a k a r a n l ı k

a r a s ı n d a k i

ç a t ı ş

ma yine Z e r d ü ş t l l i k e s a s l a r ı n d a belirtil

d i ğ i gibi

a n l a t ı l ı r .

Ancak

a b a n c ı t a n r ı l a

ra

h o ş g ö r ü l ü

bir

a k l a ş ı m

ve ölülerin gö

mülmesi

acteti Ahamenller'in Z e r d ü ş t l

o l m a d ı k l a r ı g ö r ü ş ü n ü desteklemekte

dir.

İ s k e n d e r i n k u r d u ğ u büyük imparator

luk ölümünden (m.ö. 323) sonra kuman

d a n l a r ı

a r a s ı n d a p a y l a ş ı l d ı . Mezopotam

ya, İ r a n ve Suriye yi Selevkos Seleucus),

M ı s ı r ı Ptolemaios a l d ı . Selevkos

önce

Dic-

le k ı y ı s ı n d a

k u r d u ğ u

S e l e u k e i a b a ş ş e -

hir

y a p t ı , a r d ı n d a n b a ş ş e h r i

Antakya ya

t a ş ı d ı . S e l e u k o s l a r ı n

Selevkoslar. Selefki-

ler) bütün güçlerini b a t ı s ı n ı r l a r ı n a harca

y ı p d a ğ u y u ihmal etmeleri, d o ğ u eyaJet-

lerinin merkezden b a ğ ı m s ı z hareket et

mesine zemin

h a z ı r l a d ı .

Parthia eyaletin

de Parni kabilesinin reisi Arsakes. Seleu

koslar a

k a r ş ı

a y a k l a n d ı ve d i ğ e r kabileleri

kendi ö n d e r l i ğ i n d e b i r l e ş t

i r d i k t e n

sonra

Part m p a r a t r l u ğ u n u kurdu (m.ö.

250).

7/23/2019 İslam Ansiklopedisi

http://slidepdf.com/reader/full/islam-ansiklopedisi 2/2

Part Hükümdan Mithradates. d a ğ u y u ele

geçirdikten sonra milattan önce 141'de

Seleuko K r a l l ı ğ ı ' n a tamamen hakim oldu

ve böylece Partlar

O r t a d o ğ u d a k i

en güç

lü imparatorluk haline geldi.

R o m a l ı l a r , P a r t l a r ' ı n

kontrolünde bulu

nan

İ p e k

yolunu ele geçirmek için

h a z ı r l ı -

b a ş l a d ı l a r . Milattan önce 53 y ı l ı n d a n

itibaren

R o m a l ı l a r

ile Partlar

r a s ı n d a

sü

rekli

s ı n ı r

s a v a ş l a r ı oldu.

R o m a l ı l a r

Me

zopotamya'ya girmeyi ve S e l e u k o s l a r ı n

b a ş ş e h r i n i ele geçirmeyi b a ş a r d ı l a r . Ro

m a l ı l a r a k a r ş ı

sonu gelmeyen

s a v a ş l a r

ve taht a v g a l a r ı P a r t l a r ' ı

z a y ı f l a t t ı . Fars

eyaleti hükümdan

E r d e ş l r

Arsaki hane

d a n ı n ı n son

k r a l ı

Ardavan'a k a r ş ı gelin

ce Arsaki hanedam sona erdi (m.s. 224).

B a ş l a n g ı ç t a Helen kültürünün etkisi al

t ı n d a

kalan Partlar

milattan

sonra 77

l ı n a kadar paralarda Yunan harflerini kul

l a n d ı l a r . Ancak daha sonra Mezopotam

ya kültürleri hakim duruma geldi.

Ahamenl e l e n e ğ i n i n

y a ş a d ı ğ ı

Fars

eya

letinde eskiden beri mahalli hükümdar

lar

o l m u ş t u .

Bunlardan biri olan a t e ş k e

de m u h a f ı z ı

Sasan

kendi a d ı y l a

a n ı l a n

Sa

sani

i m p a r a t o r l u ğ u ' n u k u r m u ş t u

(226).

Sasanller'den E r d e ş l r ö l d ü ğ ü n d e (242)

imparatorluk Suriye, M ı s ı r ve Anadolu

ş ı n d a

eski Ahamenl İ m p a r a t o r l u ğ u ' n u n

s ı n ı r l a r ı n a

e r i ş m i ş t i .

E r d e ş l r ' i n

o ğ l u

I.

pür, Roma

t o p r a k l a r ı n a

hücum edip Ro

ma ordusunu yendi, Roma imparatoru

V a l e r i a n ' ı esir

a l d ı .

Suriye'yi ve Kapadok

y a ' y ı da y a ğ m a

etti. I.

Ş a p ü r

döneminde

Man peygamber olarak ortaya ç ı k t ı . Ma

niheizm'e sempatiyle a k l a ş a n Ş a p ü r

bu yeni dinin imparatorluk

ı n ı r l a r ı n d a

y a y ı l m a s ı n a

izin verdi. I. Ş a p ü r u n ölü

münden sonra yerine geçen I. Hürmüz

de Mani'ye a k ı n l ı k gösterdi. M ani.

I.

Beh

r a m k r a l l ı ğ ı döneminde uzun

i ş k e n c e

lerden sonra öldürüldü.

IV y ü z y l ı n s o n l a r ı n a d o ğ r ge li

ş e n

b a z ı

olaylar Sasanl İ m p a r a t o r l u ğ u

da y a n s ı d ı .

Bu

tarihlerde Bizans impara

toru Konstantinos'un H ı r i s t i y a n l ı ğ ı kabul

etmesi üzerine Sasanl i m p a r a t o r l u ğ u

s ı n ı r l a r ı

içinde

a ş a y a n

h ı r i s t i y a n l a r Bi

z a n s ' ı n dostu, devletin d ü ş m a n ı s a y ı l d ı .

Ermenistan da H ı r i s t i y a n l ı ğ ı kabul edin

ce

eski ihtilaflar

a n l a n d ı .

Silsanller döne

minde Z e r d ü ş t l l i k devlet dini haline gel

di. Dini

z ı n l ı k l a r

(

ı r i s t i y a n l a r

ve

yahudi

ler) özel bir vergi ödemek ş a r t ı y l a ser

bestçe hareket

e d e b i l i y o r l a r d ı .

Devletin

geliri toprak vergisine d a y a n ı y o r d u Bun

dan

b a ş k a

k i ş i b a ş ı n a ödenen gezlt a d ı

verilen vergiyle bir de gümrük vergisi bu-

l u n m a k t a y d ı .

Merkezden yönetilen dev

letin

b a ş ı n d a

Sasanl

h a n e d a n ı n a

mensup

o l m a s ı gereken bir

ş e h i n ş a h

bulunuyor

du. e h i n ş a h ı n ölümünden sonra yüksek

aristokrasinin ve önde gelen rahiplerin

d e s t e ğ i n i kazanabilen hanedan üyesi hü

kümdar oluyordu.

Ku

bad devrinde Sasanl Devleti oldukça

z a y ı f

duruma g e l m i ş t i .

Ku

bad. asiilere ve

rahiplere k a r ş ı yeniden dengeleri kurabil

mek için her alanda ortak mülkiyeti esas

alan Mezdek'in fikirlerini uygulamaya

koydu. Ancak

a r t l a r

daha da k ö t ü l e ş t i ,

528 ı l l a r ı n d a

son

derece a n l ı

bir

müda

hale ile bu uygulamadan

vaz

geçildi. Mez

dek hareketine son veren Veliaht I. Hüs

rev. S38'de devleti güçlendirmek için bir

vergi reformunu uygulamaya koydu.

Or

duda

da

b a z ı

reformlar

a p t ı

ve ordu ku

m a n d a n l ı ğ ı n ı kendisi üstlendi. Devlet bir

süre sonra istikrara a v u ş t u .

Daha son

ra

Bizans'a k a r ş ı

s a v a ş açan 1.

Hüsrev 556'

da bir a r ı ş

a n t i a ş m a s ı

y a p t ı . B a t ı d a ba

r ı ş ı

s a ğ l a y ı n c a

d o ğ u y a

yönelerek Eftalit

ler'i Akhunlar) yenilgiye u ğ r a t t ı . A r d ı n d a n

Çin

ve Hindistan'dan b a t ı y a uzanan tica

ret yolunu kontrol a l t ı n a alabilmek için

A r a b i s t a n ı n güneyini ele geçirdi. Yemen

Sasanller'in bireyaleti oldu (570). Dönemi

a l t ı n ç a ğ olarak

n ı l a n

1.

Hüsrev örnek bir

ş e h i n ş a h

olarak

ö s t e r i l m i ş .

kendisine

E n ü ş i r v a n

l a k a b ı v e r i l m i ş t i r .

I. Hüsrev'in yerine

ğ l u

IV. Hürmüz

geç

ti. Annesi bir Türk prensesi o l d u ğ u n d a n

kaynaklarda Türkzade l a k a b ı y l a a n ı l a n

Hürmüz döneminde Silsanller ile Bizans

a r a s ı n d a ş i d d e t l i s a v a ş l a r meydana gel

di. S90'da Hürmüz'ün gözlerine mil çeki

lerek yerine o ğ l u Il. Hüsrev tahta ç ı k a r ı l

Ancak ülkede bir iç s a v a ş ve taht kav

g a s ı b a ş l a d ı . 60 1'de ülkede b i r l i ğ i

layan Hüsrev Bizans'a yöneldi ve Bizans

kuwetleriyle y a p ı l a n s a v a ş ı

k a z a n d ı .

611

ı l ı n d An takya ve D ı m a ş ele geçirdik

ten sonra M ı s ı r ı i ş g a l

etti.

öte yandan

Sasanller 'in kuzey ordusunu Anadolu 'ya

gönderdi. Bu ordu 613'te a d ı k ö y e kadar

u l a ş t ı . 622'de a r ş ı s a l d ı r ı y a geçen Bizans

imparatoru Herakleios ordusunu gemi

lerle D o ğ u Karadeniz'e

t a ş ı d ı

ve Azerbay

can'a ayak b a s t ı . Hüsrev ise Avarlar'la

b i r l i ğ i

yaparak

B i z a n s ' ı n

b a ş ş e h r i Kons

tantinopolis'i

k u ş a t t ı

fakat

ş e h r i

ele ge

çiremedi

626).

Bu

s ı r a d a d o ğ u d a

bulu

nan Herakleios. Konstantinopolis'e dön

meyip Avarlar ile y a p t ı ğ ı

a n t l a ş m a d a n

sonra Mezopotamya'ya yürüdü. Il. Hüs

rev628'de İ r a n b a ş ş e h r i n d e meydana ge

len ayaklanmada öldürüldü.

iRAN

Hz. Peygamber. Abdullah b. Huzafe'yi

ll. Hüsrev'e elçi olarak gönderip kendisini

İ s l a m ' a davet t m i ş . fakat Hüsrev gön

derilen mektubun

o k u n m a s ı n a

taham

mül ederneden ı r t ı p a t m ı ş . onun bu tav

ResGl-i

Ekrem'e haber verilince , Allah

da onun mülkünü parça parça etsin de

m i ş t i r . İ s l a m o r d u l a r ı Hz. Ömer devrinde

Sasanl o r d u l a r ı n ı 1s (636) y ı l ı n d a Kadisi

ye'de. 16'da (637) Celüla'da, 21'de (642)

Nihavend'de yenilgiye u ğ r a t t ı . Son Sasa

nl hükümdan III. Yezdicerd bu tarihten

31 651)

y ı l ı n a

kadar resmen hükümdar

olarak

a l d ı y s a da peyderpey

o p r a k l a r ı n ı

müslümanlara teslim ettikten sonra do

ğ u y a s ı ğ ı n m a k zorunda k a l d ı ,

bir

süre

sonra da Merv'de ·öldürüldü. Sasanl impa

r a t o r l u ğ u böylece tarihe k a r ı ş m ı ş oldu .

B İ B L

Y O G R A F Y A

:

Cl.

Huart,

Ancient Persia and Iranian Civili

zation,

London

ı 9 2 7 ;

P Sykes.

A History ofPer-

sia,

London 930,

I,

-502; A Christensen.

/'Iran

so us les Sasanides,

Copenhagen 944; A. T.

Olmstead, History of

the Persian Empire,

Chi

cago

948; R

Ghirshman,

Iran from the Earliest

Times to the

lslamic

Conquest,

Baltimore 954;

A Bibliography

of

ran (

ş r . Y. Mahyar Nevabl ,

Tahran

962-92,

I-IX; Sald-i Nefisl.

Taril]-i Te-

meddün-i i r a n - Sasani,

Tahran ı 3 4 4 h ş . ;

J. D.

Pearson.

A Bibliography

of Pre-lslamic

Persia,

Manseli 975; K. Schippmann.

Grandzüge

der

Parthischen

Geschichte,

Darmstadt

980; 1.

M. Cook.

The Persian

Empire

London 983;

CH r. lll; R

N.

Frye, The History of/ran

Munich

984; a.mlf

.

The Heritage ofPersia, Costa Mesa

ı 9 9 3 ; Muhammed Cevad M e ş k ü r . Taril]-i iran

Zemin Tahran

ı 6 6

h ş . , s. ı - ı ı 2 ; M. A. Dan

damaev- V. G.

Lu

kon n. The Culture and Social

lnstutions of Ancient Iran,

Cambridge

989;

Hasan

Plrniya

, Taril]-i i r a n - ı Bastan Tahran

370 1 111;

W

J.

Vogelsang. The Rise and

Organisation of the

Achaemenid

Empire Le

den

ı 9 9 2 ;

Mirza Bala, İ r a n , iA

V/2 ,

s.

ı o ı 5 ;

M. Mokri, Iran ,

EJ

n g . ) . IV, ı 2 ; A. K.

S.

Lambton. Iran   , a.e., IV,

ı 3 .

l i EsKo NASKALI

2.

Fetihten Safeviler'e Kadar. Müslü

m a n l a r ı n

iran'a k a r ş ı ilk askeri

e k a t ı

Halife Ebu Bekir döneminde b a ş l a d ı .

Hz

.

Ömer devri b a ş l a r ı n d a k i Köprü V a k ' a s ı '

n ı n a r d ı n d a n k ı s a bir duraklama geçirdi.

Ancak son Sasanl

hükümdan

lll. Yezdi

cerd, Kadisiye

5/636 m a ğ l ü b i y e t l e r i n

den sonra i m p a r a t o r l u ğ u n siyasi-iktisadi

merkezi olan

I r a k ' ı

müslümanlara

b ı r a k

mak zorunda k a l d ı ğ ı zaman Sasanller'in

Araplar'a

k a r ş ı

mücadelesinin

de

sonunu

tayin e t m i ş oluyordu. Arap

o r d u l a r ı .

ken

di kaderine t e r k e d i l m i ş olan Sasanl

b a ş

ş e h r i Medain'i hiçbir i r e n i ş l e k a r ş ı l a ş m a

dan ele geçirdiler.

A r d ı n d a n

d a ğ ı l a n kuv

vetlerini yeniden taparlamaya

a l ı ş a n

III.

395