1

English-Polish Glossary of Behavior Analytic Terms -

Angielsko-polski słownik terminów behawioralnych

ENGLISH TERMS -

TERMINY ANGIELSKIE

POLISH TERMS -

TERMINY POLSKIE AB design schemat eksperymentalny AB

ABA design schemat eksperymentalny ABA

ABAB design schemat eksperymentalny ABAB

abative effect efekt osłabiający

ABC description opis ABC

ABC record dane ABC

ABC recording zapis ABC

abolishing operation (AO) operacja znosząca

absolute stimulus control bezwzględna kontrola bodźcowa

Acceptance and Commitment Therapy (ACT)

terapia akceptacji i zaangażowania (ACT)

accuracy dokładność

acquisition nabywanie

acquisition (of an operant response)

nabywanie (reakcji sprawczej)

acquisition phase faza nabywania

activity reinforcer wzmocnienie w postaci aktywności

activity schedule plan aktywności

addictive reinforcer wzmocnienie uzależniające

additivity theory of behavioral contrast

addytywna teoria kontrastu behawioralnego

adduction addukcja

adduction contingency zależność addukcyjna

adjunctive behavior zachowanie towarzyszące

adjusting (adj) schedule of reinforcement

regulowany rozkład wzmacniania

adventitious reinforcement wzmocnienie przypadkowe

affirmation of the consequent uznanie konsekwencji

Ainslie-Rachlin principle zasada Ainslie-Rachlin

Ainslie-Rachlin theory teoria Ainslie-Rachlin

alternating treatments design schemat eksperymentalny zmieniających się oddziaływań

alternative (alt) schedules of reinforcement

alternatywne rozkłady wzmacniania

alternative behavior zachowanie alternatywne

alternative schedule alternatywny rozkład

analysis of behavior analiza zachowania

anecdotal observation obserwacja anegdotyczna

antecedent zmienna poprzedzająca

antecedent control kontrola zmiennych poprzedzających

antecedent event zdarzenie poprzedzające

antecedent intervention interwencja oparta na zmiennych poprzedzających

antecedent stimulus class klasa bodźców poprzedzających

anticipatory contrast oczekiwany kontrast

appetitive stimulus bodziec apetytywny

applied behavior analysis (ABA)

stosowana analiza zachowania (SAZ)

approached based preference assessment

ocena preferencji oparta na podchodzeniu

approximation przybliżenie

arbitrary matching dopasowywanie arbitralne

arbitrary stimulus class klasa bodźców arbitralnych

artifact artefakt

artificial reinforcer wzmocnienie sztuczne

ascending baseline poziom wyjściowy rosnący

Assessment of Basic Language and Learning Skills (ABLLS)

Podręcznik do oceny podstawowych umiejętności językowych i uczenia się (ABLLS)

associationism asocjacjonizm

associative bias odchylenie asocjacyjne

associative learning asocjacyjne uczenie

associative strength asocjacyjna siła

attention-maintained behavior

zachowanie utrzymywane przez uwagę

audience publiczność

auditory matching dopasowywanie słuchowe

auditory stimulus control kontrola bodźców słuchowych

augmentative communication systems

systemy komunikacji wspomagającej

augmenting stimulus bodziec pobudzający

autoclitic reakcja autoklityczna

autoclitic frame schemat autoklityczny

automaintenance samoutrzymywanie

automatic punishment karanie automatyczne

automatic reinforcement wzmacnianie automatyczne

automatic reinforcer wzmocnienie automatyczne

automaticity automatyzm

autoshaping samokształtowanie

aversive adj. awersyjny

aversive control kontrola awersyjna

aversive counterconditioning awersyjne przeciwwarunkowanie

aversive stimulus bodziec awersyjny

avoidance unikanie

avoidance contingency zależność związana z unikaniem

BAB design schemat eksperymentalny BAB

backup reinforcer wzmocnienie docelowe

backward chaining uczenie łańcucha zachowań od końca

backward chaining with leaps ahead

uczenie łańcucha zachowań od końca z pominięciem niektórych kroków

backward conditioning warunkowanie wsteczne

2

bar graph wykres słupkowy

baseline / baseline condition poziom wyjściowy

baseline logic logika poziomu wyjściowego

behavior zachowanie

behavior analysis analiza zachowania

behavior analyst analityk zachowania

Behavior Analyst Certification Board (BACB)

Rada Certyfikacyjna Analityków Zachowania (BACB)

behavior beneath the skin zachowanie niejawne (wewnętrzne)

behavior chain łańcuch zachowań

behavior chain interruption strategy

strategia przerywania łańcucha zachowań

behavior chain with limited hold

łańcuch zachowań z ograniczeniem czasowym

behavior change tactic taktyka zmiany zachowania

behavior checklist lista kontrolna zachowań

behavior modification modyfikacja zachowania

behavior outside the skin zachowanie jawne (zewnętrzne)

behavior product produkt zachowania

behavior system system zachowania

behavior therapy terapia behawioralna

behavior trap pułapka behawioralna

behavioral adj. behawioralny

behavioral assessment ocena behawioralna

behavioral chain łańcuch zachowań

behavioral contingency zależność behawioralna

behavioral contract kontrakt behawioralny

behavioral contrast kontrast behawioralny

behavioral cusp behawioralny punkt zwrotny

behavioral deficit deficyt behawioralny

behavioral dynamics dynamika zachowania

behavioral ecology ekologia behawioralna

behavioral economics ekonomia behawioralna

behavioral excess nadmiar behawioralny

behavioral flexibility elastyczność behawioralna

behavioral genetics genetyka behawioralna

behavioral history historia behawioralna

behavioral medicine medycyna behawioralna

behavioral momentum pęd zachowania

behavioral objective cel behawioralny

behavioral pharmacology farmakologia behawioralna

behavioral priming torowanie behawioralne

behavioral psychology psychologia behawioralna

behavioral skills training behawioralny trening umiejętności

behavioral units jednostki zachowania

behavioral variability różnorodność behawioralna

behavior-altering effect efekt zmieniający zachowanie

behavior-analytic adj. behawioralno-analityczny

behaviorism behawioryzm

behavior-systems analysis analiza systemów zachowania

believability wiarygodność

biofeedback biologiczne sprzężenie zwrotne / biofeedback

biological context kontekst biologiczny

biological preparedness biologiczna gotowość

bizarre vocalizations dziwaczne wokalizacje

block blok

block v. blokować

blocking blokowanie

Board Certified Assistant Behavior Analyst (BCaBC)

Certyfikowany asystent analityka zachowania (BCaBC)

Board Certified Behavior Analyst (BCBA)

Certyfikowany analityk zachowania (BCBA)

bonus response cost koszt reakcji związany z premią

break and run pauza i seria (wzór reagowania)

brief functional analysis skrócona analiza funkcjonalna

burst (of behaviors) wybuch (zachowań)

calibration kalibracja

captured learn units uchwycone jednostki nauczania

case study studium przypadku

ceiling measurement pomiar limitów górnych

celeration celeracja

celeration time period czas celeracji

celeration trend line linia trendu celeracji

chain(ed) schedule of reinforcement

łańcuchowy rozkład wzmacniania

chaining tworzenie łańcuchów zachowań

chamber klatka

changeover zmiana

changeover delay (COD) procedura opóźnienia po zmianie

changeover ratio (COR) procedura proporcji po zmianie

changeover response reakcja po zmianie

changing criterion design schemat eksperymentalny ze zmieniającym się kryterium

choice wybór

classical conditioning warunkowanie klasyczne

clicker training trening z użyciem klikera

clinical behavior analysis kliniczna analiza zachowania

clinically relevant behavior zachowanie znaczące klinicznie

closed economy zamknięty system ekonomiczny

codic kodik

coercion przymus

cognitive fusion fuzja poznawcza

collateral behavior zachowanie współwystępujące

combinatorial entailment powiązanie kombinatoryjne

committed action zaangażowane działanie

community behavior analysis analiza zachowania społeczności

community of reinforcers ogół wzmocnień

comparison stimulus bodziec dopasowywany

compensatory conditional response

warunkowa reakcja kompensacyjna

competing response reakcja konkurująca

compliance posłuszeństwo /

3

podporządkowanie się

component analysis analiza elementów interwencji

compound conditioned stimulus (compound CS)

złożony bodziec warunkowy

compound schedule złożony rozkład wzmacniania

concept pojęcie

concept formation tworzenie pojęć

conceptual analysis of behavior

teoretyczna analiza zachowania

conceptual stimulus control (conceptual control)

kontrola zachowania przez klasę bodźców

concurrent contingencies zależności równoczesne

concurrent operants równoczesne zachowania sprawcze

concurrent schedules rozkłady równoczesne

concurrent schedules of reinforcement

równoczesne rozkłady wzmacniania

concurrent-chain schedules równoczesne łańcuchowe rozkłady

concurrent-chain schedules of reinforcement

równoczesne łańcuchowe rozkłady wzmacniania

condition (experimental) warunki (eksperymentalne)

conditional warunkowy

conditional discrimination warunkowe różnicowanie

conditional probability warunkowe prawdopodobieństwo

conditioned adj. warunkowy

conditioned aversive stimulus warunkowy bodziec awersyjny

conditioned compensatory responses

warunkowe reakcje kompensacyjne

conditioned emotional response (CER)

warunkowa reakcja emocjonalna

conditioned establishing operation

warunkowa operacja ustanawiająca

conditioned inhibition hamowanie warunkowe

conditioned inhibitor warunkowy bodziec hamujący

conditioned motivating operation

warunkowa operacja motywacyjna

conditioned negative reinforcer

warunkowe wzmocnienie negatywne

conditioned opponent theory teoria warunkowych reakcji przeciwstawnych

conditioned punisher kara warunkowa

conditioned suppression tłumienie warunkowe

conditioned/conditional reflex odruch warunkowy

conditioned/conditional reinforcement

wzmacnianie warunkowe

conditioned/conditional reinforcer

wzmocnienie warunkowe

conditioned/conditional response (CR)

reakcja warunkowa (CR)

conditioned/conditional stimulus (CS)

bodziec warunkowy (CS)

conditioning warunkowanie

confidentiality poufność

conflict of interest konflikt interesów

confounding factor czynnik zakłócający

confounding variable zmienna zakłócająca

conjoint (conj) schedules of reinforcement

łączne rozkłady wzmacniania

conjugate reinforcement wzmocnienie sprzężone

conjunctive (conj) schedule of reinforcement

koniunkcyjny rozkład wzmacniania

consequence konsekwencja

consummatory response reakcja konsumpcyjna

contact with present moment kontakt z chwilą obecną

context kontekst

contextual behavioral science kontekstualna nauka o zachowaniu

contextual control kontekstualna kontrola

contextualism kontekstualizm

contiguity styczność

contingency zależność

contingency contract kontrakt opisujący zależności

contingency control kontrola przez zależności

contingency discriminability różnicowalność zależności

contingency language język zależności

contingency management kierowanie zależnościami

contingency of reinforcement zależności związane ze wzmacnianiem

contingency space przestrzeń zależności

contingency-governed behavior

zachowanie kierowane zależnościami

contingency-shaped behavior zachowanie kształtowane zależnościami

contingency-specifying stimulus

bodziec określający zależność

contingent adj. zależny

contingent associations skojarzenia zależne

contingent delay opóźnienie zależne

contingent exercise ćwiczenia zależne

contingent observation obserwacja zależna

contingent response reakcja zależna

contingent stimulus bodziec zależny

continuous measurement pomiar ciągły

continuous recording zapis ciągły

continuous recording for specified periods

zapis ciągły przez określony czas

continuous reinforcement (CRF)

wzmacnianie ciągłe

continuum-based model of behavioral treatment

wieloaspektowy model terapii behawioralnej

contrast or behavioral contrast

kontrast lub kontrast behawioralny

contrived contingency sztuczna zależność

contrived mediated stimulus sztuczny bodziec pośredniczący

contrived reinforcer wzmocnienie sztuczne

controlled behavior zachowanie kontrolowane

controlling behavior zachowanie kontrolujące

controlling stimulus bodziec kontrolujący

controlling variable zmienna kontrolująca

conversational unit jednostka konwersacji

copying a text kopiowanie tekstu

correction procedure procedura korygująca

4

correlated reinforcers skorelowane wzmocnienia

correlated stimuli skorelowane bodźce

correspondence odpowiedniość

count liczba

counterconditioning przeciwwarunkowanie

countercontrol responses reakcje o przeciwnej kontroli

covert behavior zachowanie ukryte

critical feature cecha krytyczna

CS-US interval interwał pomiędzy bodźcem warunkowym a bodźcem bezwarunkowym

cumulative graph wykres kumulatywny

cumulative record zapis kumulatywny

cumulative recorder rejestrator kumulatywny

curriculum program nauczania

data collection zbieranie danych

data path ścieżka danych

data point punkt danych

data sampling próbkowanie danych

datum, data dane

dead man’s test test nieboszczyka

defensive conditioning warunkowanie defensywne

defusion defuzja

delay of reinforcement odroczenie wzmocnienia

delay- reduction hypothesis hipoteza odroczenia-redukcji

delay(ed) conditioning warunkowanie odroczone

delayed imitation odroczone naśladowanie

delayed matching-to-sample odroczone dopasowanie do wzorca

delayed multiple baseline design

schemat eksperymentalny z opóźnionym wielokrotnym pomiarem wyjściowym

delayed reinforcement odroczone wzmacnianie

delayed response reakcja odroczona

demonstration research badanie demonstracyjne

dependent group contingency zależna zależność grupowa

dependent variable zmienna zależna

deprivation deprywacja

deprivation operation operacja deprywacyjna

derived equivalence relation wywiedziona relacja ekwiwalentna

derived relational responding reakcje na wywiedzione reakcje

derived relations wywiedzione reakcje

derived stimulus relation wywiedziona relacja między bodźcami

descending baseline poziom wyjściowy malejący

descriptive analysis analiza opisowa

descriptive assessment ocena opisowa

descriptive autoclitic opisowa reakcja autoklityczna

descriptive functional behavior assessment

opisowa ocena funkcjonalna zachowania

desensitization odwrażliwianie

destructive behavior zachowanie destrukcyjne

determinism determinizm

differential conditioning warunkowanie różnicujące

differential punishment of high rates

różnicujące karanie wysokiego tempa

differential punishment procedure

procedura karania różnicującego

differential reinforcement wzmacnianie różnicujące

differential reinforcement of alternative behavior (DRA)

różnicujące wzmacnianie zachowania alternatywnego (DRA)

differential reinforcement of communication

różnicujące wzmacnianie komunikacji

differential reinforcement of diminishing rates of responding (DRD)

różnicujące wzmacnianie zmniejszającego się tempa reagowania (DRD)

differential reinforcement of high rates of responding (DRH)

różnicujące wzmacnianie wysokiego tempa reagowania (DRH)

differential reinforcement of incompatible behavior (DRI)

różnicujące wzmacnianie zachowania niekompatybilnego (DRI)

differential reinforcement of low rates of responding (DRL)

różnicujące wzmacnianie niskiego tempa reagowania (DRL)

differential reinforcement of other behavior (DRO)

różnicujące wzmacnianie innych zachowań (DRO)

differential reinforcement of paced responding (DRP)

różnicujące wzmacnianie określonego tempa reagowania (DRP)

differential reinforcement schedules

rozkład różnicującego wzmacniania

differential response reakcja różnicująca

differential-reinforcement schedules

rozkłady różnicującego wzmacniania

differentiated response zróżnicowana reakcje

differentiation zróżnicowanie

dimension of behavior wymiar zachowania

dimensional measurement pomiar wymiaru

dimensional quantity wielkość wymiaru

dimensionless quantity wielkość niemianowana

direct instruction nauczanie bezpośrednie

direct measurement pomiar bezpośredni

direct measurement pomiar bezpośredni

direct measures pozycja do usunięcia

direct replication bezpośrednia replikacja

discontinuous measurement pomiar nieciągły

discontinuous observation obserwacja nieciągła

discounting dyskontowanie

discrete trial wyodrębniona próba

discrete trial training (DTT) uczenie metodą wyodrębnionych prób (DTT)

discrete trials wyodrębnione próby

discriminated avoidance różnicowe unikanie

discriminated extinction różnicowe wygaszanie

discriminated operant różnicowe zachowanie sprawcze

discrimination różnicowanie

discrimination hypothesis hipoteza różnicowania

discrimination index wskaźnik różnicowania

discrimination learning uczenie różnicowania

discrimination training trening różnicowania

5

discrimination training procedure

procedura treningu różnicowania

discriminative adj. różnicujący

discriminative function funkcja różnicująca

discriminative stimulus (SD) bodziec różnicujący (SD)

disinhibition rozhamowanie

disruptive behavior zachowanie przeszkadzające

distancing dystansowanie

distractors dystraktory

distributed practice ćwiczenie rozłożone w czasie

double-blind control podwójnie ślepa próba

duplic duplik

duration czas trwania

duration recording zapis czasu trwania

Early Intensive Behavioral Intervention (EIBI)

wczesna intensywna interwencja behawioralna (EIBI)

echoic echowa

echoic behavior zachowanie echowe

echoic-to-mand z echowej na mand

echoic-to-tact z echowej na takt

ecological assessment ocena ekologiczna

effect law prawo efektu

elastic demand popyt elastyczny

electronic speaking device elektroniczne urządzenie mówiące

elicit v. wyzwalać

elicitation wyzwalanie

elicited wyzwolony

emerge v. ujawniać się

emergent relation relacja ujawniająca się

emit v. emitować

emitted adj wyemitowany

emitted behavior zachowanie emitowane

empiricism empiryzm

engagement based preference assessment

ocena preferencji oparta na zaangażowaniu

environment środowisko

equal-interval graph wykres z równymi interwałami

equivalence ekwiwalencja

equivalence class klasa ekwiwalentna

equivalence relation relacja ekwiwalentna

equivalent adj. ekwiwalentny

error correction korekta błędu

errorless discrimination różnicowanie bez błędów

errorless discrimination learning

uczenie różnicowania bez błędów

errorless discrimination procedure

procedura różnicowania bez błędów

errorless learning uczenie bez błędów

escape ucieczka

escape contingency zależność związana z ucieczką

escape extinction wygaszanie ucieczki

escape-maintained behavior zachowanie utrzymywane przez ucieczkę

established response method metoda ustanowionych reakcji

establishing operation (EO) operacja ustanawiająca

establishing stimulus (ES) bodziec ustanawiający

ethical codes of behavior etyczne zasady zachowania

ethics etyka

event recording zapis zdarzenia

evocative effect efekt wywołujący

evoke v. wywoływać

exact count-per-interval interobserver agreement (IOA)

dokładna zgodność między obserwatorami (IOA) co do liczby zdarzeń w interwale

excitatory stimulus warunkowy bodziec pobudzeniowy

exclusion time-out or exclusionary time out

time-out z wykluczeniem

experiential avoidance unikanie doświadczania

experiment eksperyment

experimental analysis of behavior

eksperymentalna analiza zachowania

experimental condition warunek eksperymentalny

experimental control kontrola eksperymentalna

experimental design schemat eksperymentalny

experimental question pytanie eksperymentalne

explanatory fiction wyjaśniająca fikcja (błędne koło w rozumowaniu)

exposure therapy terapia ekspozycyjna

external validity trafność zewnętrzna

extinction wygaszanie

extinction burst wybuch związany z wygaszaniem

extinction gradient gradient wygaszania

extinction stimulus (S-delta S

Δ)

bodziec wygaszeniowy (S-delta / S

Δ)

extinguish v. wygaszać

extraneous sources of reinforcement

uboczne źródła wzmocnień

extraneous variable zmienna uboczna

extra-stimulus prompt podpowiedź zewnątrzbodźcowa

extrinsic reinforcer wzmocnienie zewnętrzne

extrinsic variability zmienność zewnętrzna

facultative behavior zachowanie fakultatywne

fade v. wycofywać

fading wycofywanie

fading across prompts wycofywanie poprzez zmiany pomiędzy podpowiedziami

fading procedure procedura stopniowego wycofywania bodźca

fading within prompt wycofywanie poprzez zmiany w podpowiedzi

feature stimulus class klasa bodźców o podobnych cechach

feature-positive stimulus bodziec nacechowany pozytywnie

Findley procedure procedura Findley'a

first-order conditioned stimulus (CS)

bodziec warunkowy pierwszego rzędu

first-order conditioning warunkowanie pierwszego rzędu

6

fixed action pattern wzór zachowań instynktowych

fixed consecutive number następująca po sobie stała liczba reakcji przed zmianą

fixed interval stały interwał

fixed interval schedule of reinforcement (FI)

rozkład wzmacniania o stałych interwałach (FI)

fixed momentary differential reinforcement of other behavior (DRO)

chwilowe różnicujące wzmacnianie innych zachowań (DRO) w stałych interwałach

fixed ratio stała proporcja

fixed-interval scallop wykres muszelkowy przy stałych interwałach

fixed-interval schedule of reinforcement (FI)

rozkład wzmacniania o stałych interwałach (FI)

fixed-ratio responding reagowanie charakterystyczne dla rozkładu o stałych proporcjach

fixed-ratio schedule of reinforcement (FR)

rozkład wzmacniania o stałych proporcjach (FR)

fixed-time schedule (FT) rozkład o stałym czasie (FT)

fixed-time schedule of reinforcement (FT)

rozkład wzmacniania o stałym czasie (FT)

flooding zatapianie

floor measurement pomiar limitów dolnych

fluency płynność

follow-up follow-up

forced choice narzucony wybór

forced-choice preference assessment

ocena preferencji z narzuconym wyborem

formal similarity podobieństwo formalne

forward chaining uczenie łańcucha zachowań od początku

free choice swobodny wybór

free operant swobodne zachowanie sprawcze

free operant avoidance unikowe swobodne zachowania sprawcze

free operant method metoda swobodnych zachowań sprawczych

free operant procedure procedura swobodnych zachowań sprawczych

frequency częstość

frequency of reinforcement częstość wzmacniania

frequency of responding częstość reagowania

frequency-within-interval-recording

zapis częstości w interwale

full session differential reinforcement of low rates (DRL)

różnicujące wzmacnianie niskiego tempa reagowania (DRL) w całej sesji

function funkcja

function of behavior funkcja zachowania

functional analysis analiza funkcjonalna

Functional Analytic Psychotherapy (FAP)

psychoterapia oparta na analizie funkcjonalnej (FAP)

functional behavior assessment

funkcjonalna ocena zachowania

functional class klasa funkcjonalna

functional communication training (FCT)

trening komunikacji funkcjonalnej (FCT)

functional contextualism funkcjonalny kontekstualizm

functional equivalence ekwiwalencja funkcjonalna

functional independence niezależność funkcjonalna

functional relation relacja funkcjonalna

functional response class funkcjonalna klasa reakcji

functional stimulus bodziec funkcjonalny

functionally equivalent adj. funkcjonalnie ekwiwalentny

function-altering effect efekt zmieniający funkcję

function-based definition definicja oparta na funkcji

function-based treatment oddziaływania oparte na funkcji zachowania

general case analysis ogólna analiza warunków

general case programming programowanie uwzględniające ogólne warunki

generality generalność

generalization generalizacja

generalization across subjects generalizacja na inne podmioty

generalization gradient gradient generalizacji

generalization probe próbka testowa generalizacji

generalization setting warunki generalizacji

generalized behavior change zgeneralizowana zmiana zachowania

generalized conditioned punisher

zgeneralizowana kara warunkowa

generalized conditioned reinforcer

zgeneralizowane wzmocnienie warunkowe

generalized imitation zgeneralizowana umiejętność naśladowania

generalized matching zgeneralizowane dopasowywanie

generalized matching law uogólnione prawo dopasowania

generalized reinforcer zgeneralizowane wzmocnienie

generalized social reinforcement

zgeneralizowane wzmocnienie społeczne

generic extension rozszerzenie rodzajowe

gestural prompt podpowiedź gestem

gestural topography forma gestowa

goal gradient gradient zależny od bliskości celu

graduated guidance stopniowe kierowanie

graph wykres

group behavior zachowanie grupowe

group contingency zależność grupowa

group-oriented consequences konsekwencje ukierunkowane na grupę

guidance hypothesis hipoteza informacji zwrotnych

guided compliance kierowane podporządkowanie się/ posłuszeństwo

habilitation przystosowanie

habit nawyk

habit reversal zmiana nawyków

7

habituation habituacja

hallway time-out time out na korytarzu

hand-over-hand prompt podpowiedź dłoń-na-dłoni

hear-write usłysz-napisz

hero procedure procedura bohatera

Herrnstein’s equation równanie Herrnsteina

heterogeneous chains schedule

heterogeniczny łańcuchowy rozkład

hierarchy of behavior or responses

hierarchia zachowania lub reakcji

higher order operants zachowania sprawcze wyższego rzędu

higher-order class of behavior klasa zachowań wyższego rzędu

higher-order conditioning warunkowanie wyższego rzędu

higher-order schedule of reinforcement

rozkład wzmocnień wyższego rzędu

high-probability request polecenie o wysokim prawdopodobieństwie wykonania

high-probability request sequence

seria poleceń o wysokim prawdopodobieństwie wykonania

history of reinforcement historia wzmacniania

homogenous chains schedule of reinforcement

homogeniczny łańcuchowy rozkład wzmacniania

hypothesis hipoteza

hypothetical construct hipotetyczny konstrukt

hypothetico-deductive method

metoda hipotetyczno-dedukcyjna

identity identyczność

identity matching dopasowanie identycznych bodźców

imitation naśladowanie

imitative reinforcers wzmocnienia wynikające z naśladowania

implosion therapy/implosive therapy

terapia implozywna

impulsive choice impulsywny wybór

impulsiveness / impulsivity impulsywność

impure mand nieczysty mand

impure tact nieczysty takt

in vivo desensitization odwrażliwianie in vivo

incentive zachęta

incidental chaining or incidental reinforcement

incydentalne tworzenie łańcucha lub incydentalne wzmacnianie

incidental language training incydentalny trening językowy

incidental learning uczenie się incydentalne

incidental reinforcement incydentalne wzmacnianie

incidental teaching uczenie incydentalne

incompatible behavior zachowanie niekompatybilne

independent group contingency

zależność niezależna od grupy

independent variable zmienna niezależna

indirect assessment ocena pośrednia

indirect functional assessment pośrednia ocena funkcjonalna

indirect measurement pomiar pośredni

indirect measures pośrednie pomiary

indiscriminable contingency nieróżnicowalna zależność

individualized education plan zindywidualizowany plan edukacyjny

individually based contingencies

zależności indywidualne

induction indukcja

inelastic demand popyt nieelastyczny

informative stimulus bodziec informacyjny

informed consent świadoma zgoda

inhibitory gradient gradient hamowania

inhibitory stimulus bodziec hamujący

initial links początkowe ogniwa

instinctive drift dryfowanie w kierunku instynktu

instructional control kontrola poleceniowa

instructional setting warunki instruktażowe

instrumental behavior zachowanie instrumentalne

instrumental conditioning warunkowanie instrumentalne

instrumental learning uczenie instrumentalne

instrumental response reakcja instrumentalna

intensity intensywność

intensive behavioral intervention

intensywna interwencja behawioralna

intentional learning uczenie zamierzone

interdependent group contingency

zależność współzależna od grupy

interdependent schedules of reinforcement

współzależne rozkłady wzmacniania

interim behavior zachowanie tymczasowe

interlocking schedule rozkład sprzężony

intermittent reinforcement wzmacnianie sporadyczne

intermittent reinforcement effect

efekt wzmacniania sporadycznego

intermittent schedule of reinforcement

rozkład wzmacniania sporadycznego

internal validity trafność wewnętrzna

interobserver agreement (IOA)

zgodność między obserwatorami

interobserver reliability rzetelność pomiarów obserwatorów

interoceptive conditioning warunkowanie interoceptywne

interrater agreement zgodność między oceniającymi

interrater reliability rzetelność pomiarów osób oceniających

interreinforcement interval (IRI)

interwał między wzmocnieniami

interresponse time (IRT) czas między reakcjami

interresponse time theory teoria czasu między reakcjami

interrupted chain przerwany łańcuch

8

intersperse v. przeplatać

interspersed adj. przeplecione

interspersed trials / mixed trials

próby przeplatane

inter-trial interval interwał między próbami

intertrial interval (ITI) interwał pomiędzy próbami

interval differential reinforcement of low rates

interwałowe różnicujące wzmacnianie niskiego tempa

interval recording zapis interwałowy

interval schedule of reinforcement

rozkład wzmacniania interwałowy

interval-by-interval interobserver agreement (IOA)

zgodność między obserwatorami (IOA) we wszystkich interwałach

intervention (treatment) package

pakiet interwencyjny

intradimensional training trening wewnątrzwymiarowego różnicowania

intra-stimulus prompt podpowiedź wewnątrzbodźcowa

intraverbal intrawerbalna

intrinsic reinforcement wzmacnianie wewnętrzne

intrinsic reinforcer wzmocnienie wewnętrzne

intrinsic variability zmienność wewnętrzna

intuitive control kontrola przez zależności

in-vivo therapy terapia in vivo

irreversibility nieodwracalność

joint attention wspólne pole uwagi

joint stimulus control połączona kontrola bodźcowa

lag reinforcement schedule rozkład wzmacniania zachowań różnorodnych

latency opóźnienie

latency recording zapis opóźnienia

latency-based functional analysis

analiza funkcjonalna oparta o pomiar opóźnienia

latent inhibition hamowanie utajone / latentne

latent learning uczenie się utajone

law of effect prawo efektu

law of exercise prawo ćwiczenia

law of intensity magnitude prawo intensywności-wielkości

law of latency prawo opóźnienia

law of threshold prawo progu

learn unit jednostka nauczania

learn unit context kontekst jednostki nauczania

learn units to criterion jednostki nauczania do kryterium

learned helplessness wyuczona bezradność

learning uczenie się

learning set gotowość do uczenia się

least restrictive treatment model

model jak najmniej restrykcyjnych oddziaływań / model jak najmniej restrykcyjnej terapii

least-to-most prompting udzielanie podpowiedzi od najsłabszej do najsilniejszej

level poziom

level system system poziomowy

limited hold ograniczona dostępność

line graph wykres liniowy

linear interval scale liniowa skala interwałowa

listener słuchacz

listener behavior zachowanie słuchacza

listener component of naming komponent słuchacza w nazywaniu

listener literacy elementarne umiejętności słuchacza

listener training trening umiejętności słuchacza

local rate or local response rate

tempo chwilowe lub chwilowe tempo reagowania

logarithmic interval scale logarytmiczna skala interwałowa

logical positivism pozytywizm logiczny

long-delay conditioning warunkowanie z długim odroczeniem

loose teaching uczenie w różnorodnych warunkach

magazine training trening korzystania z karmnika

magnitude wielkość

mainstreaming włączenie dziecka do placówki masowej (przedszkole/szkoła)

maintenance utrzymanie

mand mand

mand v. mandować/wypowiadać mandy

manipulandum manipulandum

masking maskowanie

mass trials próby skomasowane

massed learn units skomasowane jednostki nauczania

massed practice skomasowana praktyka

mastery criteria kryterium opanowania

matching dopasowanie

matching law prawo dopasowania

matching to sample dopasowanie do wzorca

match-to-sample responding reakcja dopasowywania do wzorca

maximizing maksymalizacja

mean count-per-interval interobserver agreement (IOA)

średnia zgodność między obserwatorami (IOA) co do liczby zdarzeń w interwałach

mean duration-per-occurrence interobserver agreement (IOA)

średnia zgodność między obserwatorami (IOA) co do czasu trwania zachowania

measurement bias tendencyjny błąd pomiaru

measurement by permanent product

pomiar na podstawie produktu trwałego

Mechner notation zapis Mechnera

mediating behavior zachowanie pośredniczące

melioration ulepszanie

mentalism mentalizm

mentalistic adj. menstalistyczny

9

metacontingencies metazależności

metaphorical extension rozszerzenie metaforyczne

metaphysical behaviorism behawioryzm metafizyczny

method of successive approximations

metoda kolejnych przybliżeń

methodological behaviorism behawioryzm metodologiczny

metonymical extension rozszerzenie metonimiczne

mindfulness uważność

mixed (mix) schedule of reinforcement

rozkład wzmacniania mieszany

model prompt podpowiedź modelująca

model v. modelować

modeling modelowanie

molar molarny

molar and molecular analyses molarne i molekularne analizy

molar theory teoria molarna

molecular molekularny

molecular theory teoria molekularna

momentary deprivation chwilowa deprywacja

momentary differential reinforcement of other behavior (DRO)

chwilowe różnicujące wzmacnianie innych zachowań

momentary maximization theory

teoria chwilowej maksymalizacji

momentary maximizing chwilowa maksymalizacja

momentary time sampling chwilowe próbki czasowe

most-to-least prompting udzielanie podpowiedzi od najsilniejszej do najsłabszej

motivating operation (MO) operacja motywacyjna

multi-element design wieloelementowy schemat eksperymentalny

multiple baseline across behaviors

schemat eksperymentalny z wykorzystaniem pomiaru kilku poziomów wyjściowych zachowania dla różnych zachowań

multiple baseline across settings

schemat eksperymentalny z wykorzystaniem pomiaru kilku poziomów wyjściowych zachowania w różnych sytuacjach

multiple baseline across subjects

schemat eksperymentalny z wykorzystaniem pomiaru kilku poziomów wyjściowych zachowania dla różnych osób badanych

multiple baseline design schemat eksperymentalny z wykorzystaniem pomiaru kilku poziomów wyjściowych zachowania

multiple control wieloelementowa kontrola

multiple exemplar instruction uczenie wieloprzykładowe

multiple exemplar training trening wieloprzykładowy

multiple functions (stimulus) wielorakie funkcje (bodźca)

multiple probe design schemat wielokrotnych próbek

multiple schedule of reinforcement

wieloelementowy rozkład wzmacniania

multiple stimulus preference assessment

ocena preferencji bodźców prezentowanych po kilka jednocześnie

multiple treatment interference

wpływ historii oddziaływań

multiple treatment reversal design

naprzemienny schemat eksperymentalny wielu oddziaływań

multiple-stimulus with replacement preference assessment

ocena preferencji bodźców prezentowanych po kilka jednocześnie z ponownym uwzględnieniem

multiple-stimulus without replacement preference assessment

ocena preferencji bodźców prezentowanych po kilka jednocześnie w wariancie bez ponownego uwzględnienia

mutual entailment powiązanie odnoszące

naive observer nieświadomy obserwator

name v. nazywać

naming nazywanie

natural concept pojęcie naturalne

natural environment training (NET)

nauczanie w środowisku naturalnym (NET)

natural reinforcer wzmocnienie naturalne

natural setting naturalne otoczenie

naturalistic language intervention

naturalistyczna interwencja językowa

naturally existing contingency zależność istniejąca naturalnie

negative automaintenance samoutrzymywanie negatywne

negative contrast negatywny kontrast

negative practice praktyka negatywna

negative punisher kara negatywna

negative punishment karanie negatywne

negative reinforcement wzmacnianie negatywne

negative reinforcer wzmocnienie negatywne

negative stimulus bodziec negatywny

neutral stimulus bodziec obojętny

noncontingent escape ucieczka niezależna od zachowania

noncontingent reinforcement (NCR)

wzmacnianie niezależne od zachowania (NCR)

nondifferential training trening nieróżnicowania

nondiscriminated avoidance unikanie bez bodźca różnicującego

nonexclusionary time-out time-out bez wykluczenia

normalization normalizacja

observation period okres obserwacji

observational learning uczenie się przez obserwację

observed value zaobserwowana wartość

observer drift dryf obserwatora

observer reactivity reaktywność obserwatora

observing response reakcja obserwacyjna

occurrence/non-occurrence interobserver agreement (IOA)

zgodność pomiędzy obserwatorami (IOA) co do obecności/braku obecności zachowania we wszystkich interwałach

10

oddity procedure procedura odmienności

omission pomijanie

omission training trening pomijania

one-factor theory teoria jednoczynnikowa

one-party contract kontrakt unilateralny

on-task behavior zachowanie związane z wykonywaniem zadania

ontogenetic ontogeniczny

ontogeny ontogeneza

open economy otwarty system ekonomiczny

operandum test test operandum

operant adj. sprawczy

operant agression agresja sprawcza

operant behavior zachowanie sprawcze

operant chamber klatka Skinnera

operant class klasa zachowań sprawczych

operant conditioning warunkowanie sprawcze

operant imitation naśladowanie sprawcze

operant level wyjściowy poziom reakcji sprawczej

operant response reakcja sprawcza

operant selection selekcja zachowań sprawczych

operant variability różnorodność zachowań sprawczych

operational definition definicja operacyjna

opportunity-to-respond możliwość reakcji

optimization theory teoria optymalizacji

optimizing optymalizacja

organizational behavior management

zarządzanie zachowaniem w organizacji

overall response rate ogólne tempo reagowania

overcorrection hiperkorekcja

overexpectation effect efekt nadmiernych oczekiwań

overmatching naddopasowanie

overselectivity nadmierna selektywność

overshadowing zacienianie

overt behavior zachowanie jawne

paced response reakcja w określonym tempie

package intervention pakiet interwencyjny

paired-stimulus preference assessment

ocena preferencji bodźców prezentowanych parami

pairing parowanie

pairwise preference assessment

ocena preferencji bodźców prezentowanych parami

paralell contract kontrakt równoległy

parametric analysis analiza parametryczna

parametric design parametryczny schemat eksperymentalny

parroting powtarzanie

parsimony parsymonia

partial interval recording częściowy zapis interwałowy

partial reinforcement effect efekt wzmacniania sporadycznego

participant modeling modelowanie uczestniczące

partition time-out timeout za przegrodą

passive avoidance pasywne unikanie

pattern wzór

pattern analysis analiza wzoru

Pavlovian conditioning warunkowanie pawłowskie

peak procedure procedura szczytowej częstości zachowania

peak shift przesunięcie szczytu gradientu generalizacji

percentage procent

percentage reinforcement wzmacnianie procentowe

percentile schedule of reinforcement

rozkład wzmacniania percentylowy

permanent product recording zapis produktu trwałego

personalized system of instruction

zindywidualnizowany system nauczania

perspective taking skills umiejętności przyjmowania perspektywy

phase change lines linie zmiany fazy

philosophic doubt filozoficzna wątpliwość

phylogenic filogenetyczny

phylogeny filogeneza

physical guidance fizyczne kierowanie

physical prompt podpowiedź fizyczna

physical restraint unieruchomienie fizyczne

Picture Exchange Communication System (PECS)

system komunikacji oparty o wymianę obrazków (PECS )

picture prompt podpowiedź obrazkowa

pilot research badania pilotażowe

pivotal behaviors zachowania kluczowe

pivotal learning uczenie kluczowe

pivotal response reakcja kluczowa

pivotal response training (PRT)

trening reakcji kluczowych (PRT)

placebo control kontrola placebo

placebo effect efekt placebo

Planned activity check (PLACHECK)

próbki czasowe w grupie (PLACHECK)

planned ignoring planowe ignorowanie

point-to response reakcja wskazywania

point-to-point correspondence

odpowiedniość 1:1

polymorphous stimulus class polimorficzna klasa bodźców

Positive Behavior Support (PBS)

Pozytywne Wspieranie Zachowań / Model Pozytywnego Wspierania Zachowań (PBS)

positive contrast pozytywny kontrast

positive practice praktyka pozytywna

positive practice overcorrection

hiperkorekcja w formie praktyki pozytywnej

Positive punisher kara pozytywna

positive punishment karanie pozytywne

positive reinforcement wzmacnianie pozytywne

positive reinforcer wzmocnienie pozytywne

positive stimulus bodziec pozytywny

post reinforcement pause (PRP)

pauza po wzmocnieniu

11

postdiscrimination gradient gradient po różnicowaniu

potentiation potęgowanie

practice effect efekt praktyki

precision teaching uczenie precyzyjne

precommitment wstępne zobowiązanie

precurrent behavior zachowanie poprzedzające

precurrent contingency zależność poprzedzająca

precursor behavior zachowanie zwiastujące

prediction przewidywanie

predictive stimulus bodziec predyktywny

preference assessment ocena preferencji

pre-listener pre-słuchacz

Premack principle zasada Premacka

preparatory response reakcja wstępna

preparedness gotowość

preratio pause pauza przed serią

preratio pausing pauzowanie przed serią

prerequisite behavior zachowanie niezbędne

presence-absence training trening typu „jest – nie ma”

primary aversive stimulus pierwotny bodziec awersyjny

primary laws of reflex podstawowe prawa odruchów

primary reinforcer wzmocnienie pierwotne

principle of behavior prawo zachowania

private behavior zachowanie prywatne

private event zdarzenie prywatne

probabilistic stimulus class probabilistyczna klasa bodźców

probability of response prawdopodobieństwo reakcji

probe próbka

probe multiple baseline design

schemat eksperymentalny z wykorzystaniem pomiaru próbkowego kilku poziomów wyjściowych zachowania

procedural fidelity proceduralna wierność

procedural integrity proceduralna integralność

procedure of fixed-outcome shaping

procedura kształtowania o stałych konsekwencjach

procedure of variable-outcome shaping

procedura kształtowania o zmiennych konsekwencjach

programmed instruction zaprogramowane nauczanie

programming common stimuli programowanie oparte o typowe bodźce

progressive muscular relaxation

progresywna relaksacja mięśni

progressive schedule rozkład progresywny

progressive schedule of reinforcement

progresywny rozkład wzmacniania

progressive-interval schedule progresywny rozkład interwałowy

progressive-ratio schedule progresywny rozkład proporcjonalny

progressive-time schedule progresywny rozkład czasowy

prompt podpowiedź

prompt delay opóźnienie podpowiedzi

prompt dependency zależność od podpowiedzi

prompt fading wycofywanie podpowiedzi

prompt v. podpowiadać

property destruction niszczenie własności

prosthetic reinforcer sztuczne wzmocnienie

proximity control kontrolowanie odległości między nauczycielem a uczniem

pseudoconditioning pseudowarunkowanie

pseudotrial pseudopróba

psychological behaviorism behawioryzm psychologiczny

psychological flexibility elastyczność psychologiczna

public behavior zachowanie publiczne

public event zdarzenie publiczne

punish v. karać

punisher kara

punishment karanie

punishment contingency zależność karząca

pure mand czysty mand

pure tact czysty takt

puzzle box skrzynka problemowa

quantitative law of effect ilościowe prawo efektu

quid pro quo contract kontrakt quid pro quo (wzajemny)

radical behaviorism radykalny behawioryzm

random-interval schedule rozkład o losowych interwałach

random-interval schedule of reinforcement

rozkład wzmacniania o losowych interwałach

random-ratio schedule rozkład o losowych proporcjach

random-ratio schedule of reinforcement

rozkład wzmacniania o losowych proporcjach

rapid motor imitation szybka imitacja motoryczna

rate tempo

rate dependency zależność od tempa

rate of reinforcement tempo wzmacniania

rate of responding tempo reagowania

rate of response tempo reakcji

ratio run szybkie reagowanie w proporcjonalnym rozkładzie wzmacniania

ratio schedule rozkład proporcjonalny

ratio schedule of reinforcement

proporcjonalny rozkład wzmacniania

ratio strain zanik reagowania w proporcjonalnym rozkładzie wzmacniania

reaction chain łańcuch reakcji

reactivity reaktywność

reader czytający

reader immersion immersja czytającego

real-time recording rzeczywisty zapis czasu

reciprocal contingency zależność wzajemna

recording zapis

recovery from punishment procedure

procedura nawrotu zachowania po karaniu

redirection przekierowanie

reflex odruch

reflexive aggression agresja odruchowa

reflexive conditioned motivating operation

odruchowa warunkowa operacja motywacyjna

12

reflexive relation relacja zwrotna

reflexivity zwrotność

regression regresja / regres

regulated breathing uregulowane oddychanie

reification reifikacja

reinforce v. wzmacniać

reinforcement wzmacnianie

reinforcement contingency zależność wzmacniająca

reinforcement function funkcja wzmacniania

reinforcement rate tempo wzmacniania

reinforcement relativity relatywność wzmacniania

reinforcement schedule rozkład wzmacniania

reinforcer wzmocnienie

reinforcer assessment ocena wzmocnień

reinforcer delay opóźnienie wzmocnienia

reinforcer magnitude siła wzmocnienia

reinforcer ratio proporcja wzmocnień

reinforcer-abolishing effect efekt zniesienia wartości wzmocnienia

reinforcer-establishing effect efekt ustanowienia wartości wzmocnienia

relational autoclitic relacyjna reakcja autoklityczna

relational discrimination or relational learning

różnicowanie relacyjne lub uczenie się relacyjne

relational frame rama relacyjna

Relational Frame Theory (RFT) teoria ram relacyjnych (RFT)

relational framing ramowanie relacyjne

relational responding reagowanie relacyjne

relational theory of stimulus control

relacyjna teoria kontroli bodźcowej

relative rate względne tempo

relative rate of reinforcement względne tempo wzmacniania

relative rate of response względne tempo reakcji

relative stimulus control względna kontrola bodźcowa

relativity (of reinforcers) względność (wzmocnień)

relaxation training trening relaksacyjny

relevance of behavior rule zasada istotności zachowania

relevant (critical) features of stimuli

istotne cechy bodźca

reliability rzetelność

repeated acquisition powtarzane nabywanie

repertoire repertuar

replacement behavior zachowanie zastępujące

replication replikacja

Rescorla–Wagner model model Rescorli–Wagnera

research design plan badawczy

resistance to change odporność na zmianę

resistance to extinction odporność na wygaszanie

respondent reaktywny

respondent acquisition nabywanie reaktywne

respondent behavior zachowanie reaktywne

respondent conditioning warunkowanie reaktywne

respondent discrimination różnicowanie reaktywne

respondent extinction wygaszanie reaktywne

respondent generalization generalizacja reaktywna

respondent level wyjściowy poziom zachowania reaktywnego

response reakcja

response adduction addukcja reakcji

response allocation alokacja reakcji

response blocking blokowanie reakcji

response chain łańcuch reakcji

response class klasa reakcji

response competition współzawodnictwo reakcji

response cost koszt reakcji

response deprivation deprywacja reakcji

response deprivation theory teoria deprywacji reakcji

response differentiation różnicowanie reakcji

response effort wysiłek związany z reakcją

response generalization generalizacja reakcji

response hierarchy hierarchia reakcji

response induction indukcja reakcji

response latency opóźnienie reakcji

response maintenance utrzymanie reakcji

response omission pominięcie reakcji

response prompt podpowiedź związana z reakcją

response rate tempo reakcji

response strength siła reakcji

response topography forma reakcji

response-deprivation hypothesis

hipoteza deprywacji reakcji

response-independent reinforcer

wzmocnienie niezależne od reakcji

response-reinforcer correlation theory

teoria korelacji reakcji i wzmocnień

response-restriction preference assessment

ocena preferencji oparta o ograniczenie reakcji

response-shock interval interwał między reakcją a szokiem

restitutional overcorrection hiperkorekcja w formie restytucji

restricted operant ograniczone zachowanie sprawcze

resurgence nawrót

retention interval interwał utrzymania

reversal design naprzemienny schemat eksperymentalny

reversal phase faza powrotu

reversal technique technika naprzemienna

role-play odgrywanie ról

rule-governed behavior zachowanie kierowane regułami

run seria

run of response seria reakcji

running rate tempo reakcji

salience wyrazistość

salient adj. wyraźny

sameness identyczność

sample stimulus bodziec wzorcowy

sample-specific behavior zachowanie specyficzne dla wzorca

13

satiation nasycenie

scalloping wykres muszelkowy

scatterplot wykres punktowy

schedule rozkład

schedule control kontrola rozkładowa / kontrola przez rozkład

schedule of reinforcement rozkład wzmacniania

schedule thinning rozrzedzanie rozkładu

schedule-induced behavior zachowanie indukowane przez rozkład

science of behavior nauka o zachowaniu

scored-Interval interobserver agreement (IOA)

zgodność między obserwatorami (IOA) w zaznaczonych interwałach

script skrypt

script fading wycofywanie skryptów

secondary reinforcer wzmocnienie wtórne

second-order conditioning warunkowanie drugiego rzędu

second-order schedule rozkład drugiego rzędu

see-write zobacz-napisz

selection by consequences selekcja przez konsekwencje

selection-based systems systemy oparte na wyborze bodźca

selectionism selekcjonizm

self-as-context "ja" jako kontekst

self-contract kontrakt z samym sobą

self-control samokontrola

self-control choice wybór związany z samokontrolą

self-editing autoedytowanie

self-evaluation autoewaluacja

self-generated mediator of generalization

stworzony samemu pośrednik w generalizacji

self-injurious behavior (SIB) zachowanie autoagresywne

self-injury autoagresja

self-instruction autoinstrukcja

self-instructional training trening samoinstruowania

self-management samozarządzanie

self-monitoring or self-recording

automonitoring lub autozapisywanie

self-paced we własnym tempie

self-praise v. chwalić samego siebie

self-reinforcement samowzmacnianie

self-stimulatory behavior zachowanie autostymulujące

self-talk conversational units jednostki konwersacyjne mówienia do siebie

self-talk to govern other behavior

kierowanie innym zachowaniem poprzez mówienie do siebie

semilogarithmic chart wykres półlogarytmiczny

sense modality modalność zmysłowa

sensitization uwrażliwianie

sensory extinction wygaszanie sensoryczne

sensory preconditioning sensoryczne przedwarunkowanie

sequelic siquelik

sequence analysis analiza sekwencji

sequence effect efekt sekwencji

serendipity przypadkowe odkrycie

setting event zdarzenie nastawiające

shadow v. cieniować

shadowing cieniowanie

shaping kształtowanie

shock-shock interval interwał szok-szok

short-circuiting the contingency

obejście zależności

short-delay conditioning warunkowanie z krótkim odroczeniem

shuttle box klatka wahadłowa

Sidman avoidance task procedura unikania Sidmana

sign znak

sign language język migowy

sign topography forma znaku

sign-tracking śledzenie znaku

sign-tracking theory teoria śledzenia znaku

simple baseline design schemat eksperymentalny z pomiarem poziomu wyjściowego

simultaneous conditioning warunkowanie równoczesne

simultaneous discrimination różnicowanie równoczesne

simultaneous discrimination procedure

procedura różnicowania równoczesnego

simultaneous stimulus prompts

podpowiedzi równoczesne związane z bodźcem

single-subject research badania jednopodmiotowe

single-subject research design jednopodmiotowy schemat eksperymentalny

Skinner box klatka Skinnera

social connection więź społeczna

social referencing społeczne odwoływanie się

social reinforcer wzmocnienie społeczne

social validity trafność społeczna

solistic extension solistyczne rozszerzenie

spaced-responding differential reinforcement of low rates

różnicujące wzmacnianie niskiego tempa oparte o interwały między reakcjami

speaker mówca

speaker component of naming

komponent mówcy w nazywaniu

speaker immersion procedure procedura immersji mówcy

speaker-as-own-listener mówca jako własny słuchacz

speaker-listener exchanges wymiana mówca-słuchacz

specification specyfikacja

split-middle line progress dzieląca na pół linia przebiegu

spontaneous imitation spontaniczne naśladowanie

spontaneous recovery samorzutne odnowienie

S-S account of conditioned reinforcement

wyjaśnienie typu S-S warunkowego wzmacniania

stable baseline stabilny poziom wyjściowy

standard celeration chart standardowy wykres celeracji

steady state stabilny poziom

steady-state performance stabilny poziom wykonywania

steady-state responding stabilny poziom reagowania

14

steady-state strategy strategia stabilnego poziomu

stereotypy stereotypia

stimulus class klasa bodźców

stimulus continuum (plural: continua)

kontinuum bodźca

stimulus control kontrola bodźcowa

stimulus delta (S-delta, SΔ) bodziec delta (S-delta, S

Δ)

stimulus discrimination różnicowanie bodźców

stimulus discrimination training

trening różnicowania bodźców

stimulus equivalence równoważność bodźców

stimulus exemplars przykłady bodźców

stimulus fading wycofywanie bodźca

stimulus function funkcja bodźca

stimulus generalization generalizacja bodźca

stimulus generalization gradient

gradient generalizacji bodźca

stimulus preference assessment

ocena preferencji bodźców

stimulus prompt podpowiedź związana z bodźcem

stimulus satiation nasycenie bodźcem

stimulus shaping kształtowanie bodźców

stimulus substitution substytucyjność bodźców

stimulus substitution theory teoria substytucji bodźców

stimulus superimposition nałożenie bodźca

stimulus-response chain łańcuch bodziec-reakcja

stimulus-stimulus pairing parowanie bodźca z bodźcem

stimulus-stimulus relation relacja między bodźcami

strength siła

successive approximation kolejne przybliżenie

successive discrimination różnicowanie następujące po sobie

successive discrimination procedure

procedura sukcesywnego różnicowania

summation sumowanie / kumulacja

superstition przesąd

superstitious behavior zachowanie przesądne

surrogate conditioned motivating operation

zastępcza warunkowa operacja motywacyjna

symbolic matching symboliczne dopasowywanie

symmetrical relation relacja symetryczna

symmetry symetryczność

system of least prompts system najsłabszych podpowiedzi

systematic desensitization systematyczne odwrażliwianie

systematic replication systematyczna replikacja

tact takt

tact extensions rozszerzenie taktu

tact v. taktować

tandem (tand) schedule of reinforcement

łączny rozkład wzmacniania

target behavior zachowanie modyfikowane / zachowanie docelowe

task analysis analiza zadania

taste aversion awersja do smaku

taste-aversion learning uczenie się awersji do smaku

teaching loosely uczenie w różnorodnych warunkach

teaching sufficient examples uczenie wystarczających przykładów

teleological behaviorism behawioryzm teleologiczny

temporal conditioning warunkowanie czasowe

temporal contiguity styczność czasowa

temporal discounting dyskontowanie czasowe

temporal discrimination różnicowanie czasowe

temporal extent zakres czasowy

temporal integration scalanie czasowe

temporal locus umiejscowienie w czasie

terminal behavior zachowanie końcowe

terminal link ogniwo końcowe

terminal rate tempo końcowe

textual tekstualny

textual prompt podpowiedź tekstualna

textual responding reagowanie tekstualne

textual response reakcja tekstualna

three-term contingency trójelementowa zależność

time delay opóźnienie czasowe

time sample recording zapis próbek czasowych

time sampling próbki czasowe

time schedule rozkład czasowy

time schedule of reinforcement

czasowy rozkład wzmacniania

time-out time-out

time-out from positive reinforcement

timeout od wzmocnień pozytywnych

time-out ribbon timeout ze wstążką

timer timer / minutnik

titration schedule miareczkujący rozkład

titration schedule of reinforcement

miareczkujący rozkład wzmacniania

token żeton

token economy gospodarka żetonowa

token reinforcement wzmacnianie za pomocą żetonu

token reinforcer wzmocnienie w postaci żetonu

topographical drift dryf formy

topographical response class klasa reakcji związana z formą

topographical tagging oznaczanie związane z formą

topography forma

topography-based definition definicja oparta o formę

topography-based systems systemy oparte na formie

total count interobserver agreement (IOA)

zgodność między obserwatorami (IOA) co do całkowitej liczby

total duration interobserver agreement (IOA)

zgodność między obserwatorami (IOA) co do całkowitego czasu trwania

total task presentation całkowita prezentacja

total-task chaining uczenie łańcucha zachowań przez całkowitą prezentację

trace conditioning warunkowanie śladowe

15

tracking śledzenie

transcription transkrypcja

transcription response reakcja transrypcyjna

transfer przeniesienie

transfer of stimulus control przeniesienie kontroli bodźcowej

transfer procedure procedura przeniesienia

transfer trial próba przenosząca

transformation of functions zmiana funkcji

transformation of stimulus function

przekształcanie funkcji bodźca

transition state stan przejściowy

transition-state performance działanie w stanie przejściowym

transitive conditioned motivating operation

przechodnia warunkowa operacja motywacyjna

transitive relation relacja przechodnia

transitivity przechodniość

transposition transpozycja

trans-situationality transsytuacyjność

treatment acceptability akceptowalność oddziaływania

treatment drift dryf związany z oddziaływaniem

treatment integrity integralność oddziaływania

trend trend

trend determination ustalanie trendu

trial próba

trial-and-error learning uczenie się metodą prób i błędów

trial-by-trial interobserver agreement (IOA)

zgodność między obserwatorami (IOA) we wszystkich próbach

trials to criterion liczba prób do kryterium

true value wartość prawdziwa

two-factor theory teoria dwuczynnikowa

two-key procedure procedura dwóch przycisków

two-party contract kontrakt bilateralny

type I error błąd typu I

type II error błąd typu II

unconditional positive reward bezwarunkowa nagroda pozytywna

unconditioned motivating operation

bezwarunkowa operacja motywacyjna

unconditioned negative reinforcer

bezwarunkowe wzmocnienie negatywne

unconditioned punisher kara bezwarunkowa

unconditioned reinforcer wzmocnienie bezwarunkowe

unconditioned stimulus (US) preexposure effect

efekt pre-ekspozycji bodźca bezwarunkowego (US)

unconditioned/unconditional reflex

odruch bezwarunkowy

unconditioned/unconditional response (UR)

reakcja bezwarunkowa (UR)

unconditioned/unconditional stimulus (US)

bodziec bezwarunkowy (US)

undermatching poddopasowanie

unit of analysis jednostka analizy

unit of measurement jednostka pomiaru

unlearned aversive condition pierwotny element awersyjny

unlearned reinforcer wzmocnienie pierwotne

unpairing deparowanie

unprompted response niepodpowiedziana reakcja

unscored-Interval interobserver agreement (IOA)

zgodność między obserwatorami (IOA) w niezaznaczonych interwałach

unsignaled chain schedule of reinforcement

łańcuchowy rozkład wzmacniania bez sygnalizacji

validity trafność

value-altering effect efekt zmiany wartości

value-altering principle zasada zmiany wartości

variability zmienność

variable baseline zmienny poziom wyjściowy

variable-interval zmienny interwał

variable-interval differential reinforcement of other behavior (DRO)

różnicujące wzmacnianie innych zachowań o zmiennych interwałach

variable-interval responding reagowanie przy zmiennych interwałach

variable-interval schedule (VI) of reinforcement

rozkład wzmacniania o zmiennych interwałach (VI)

variable-momentary differential reinforcement of other behavior (DRO)

chwilowe różnicujące wzmacnianie innych zachowań o zmiennych interwałach

variable-ratio zmienne proporcje

variable-ratio responding reagowanie przy zmiennych proporcjach

variable-ratio schedule (VR) of reinforcement

rozkład wzmacniania o zmiennych proporcjach (VR)

variable-time schedule rozkład o zmiennym czasie

variable-time schedule (VT) of reinforcement

rozkład wzmacniania o zmiennym czasie (VT)

variable-time stimulus presentation

prezentacja bodźców w rozkładzie o zmiennym czasie

verbal werbalny

verbal behavior zachowanie werbalne

verbal behavior analysis analiza zachowań werbalnych

Verbal Behavior Milestones Assessment and Placement Program (VB-MAPP)

Podręcznik do oceny osiągania kamieni milowych rozwoju i planowania terapii (VB-MAPP)

verbal community społeczność werbalna

verbal discrimination różnicowanie bodźców werbalnych

verbal episode epizod werbalny

verbal functions funkcje werbalne

verbal learning uczenie werbalne

verbal mediation for problem solving

mediacja werbalna w rozwiązywaniu problemów

verbal operant operant werbalny / werbalne zachowanie sprawcze

verbal prompt podpowiedź słowna

verbal recognition rozpoznawanie bodźców werbalnych

16

verbally governed behavior zachowanie kierowane werbalnie

verification weryfikacja

vicarious conditioning warunkowanie zastępcze

vicarious learning uczenie zastępcze

video modeling wideomodelowanie

visual analysis or inspection analiza wizualna

visual prompt podpowiedź wizualna

visual tracking wodzenie wzrokiem

vocal behavior zachowanie wokalne

vocal topographies formy wokalne

vocal verbal behavior wokalne zachowanie werbalne

warning stimulus bodziec ostrzegawczy

whole-interval differential reinforcement of other behavior (DRO)

różnicujące wzmacnianie innych zachowań w oparciu o cały interwał

whole-interval recording całościowy zapis interwałowy

withdrawal design schemat eksperymentalny z wycofaniem

within-experiment replication replikacja wewnątrzeksperymentalna

within-phase replication replikacja wewnątrzfazowa

within-session replication replikacja wewnątrzsesyjna

within-stimulus prompt podpowiedź wewnątrzbodźcowa

within-subject design schemat eksperymentalny wewnątrzpodmiotowy

writer piszący

writer immersion immersja piszącego

writer immersion protocol protokół immersji piszącego

writer-as-own-reader piszący jako własny czytający

yoked contingencies zależności sprzężone

yoked schedules rozkłady sprzężone

yoking sprzęganie

zero second delay (of prompting)

opóźnienie 0 sekund

zero-second time delay prompt

podpowiedź z opóźnieniem 0 sekund

17

Polish-English Glossary of Behavior Analytic Terms -

Polsko-angielski słownik terminów behawioralnych

POLISH TERMS -

TERMINY POLSKIE

ENGLISH TERMS -

TERMINY ANGIELSKIE addukcja adduction

addukcja reakcji response adduction

addytywna teoria kontrastu behawioralnego

additivity theory of behavioral contrast

agresja odruchowa reflexive aggression

agresja sprawcza operant agression

akceptowalność oddziaływania

treatment acceptability

alokacja reakcji response allocation

alternatywne rozkłady wzmacniania

alternative (alt) schedules of reinforcement

alternatywny rozkład alternative schedule

analityk zachowania behavior analyst

analiza elementów interwencji

component analysis

analiza funkcjonalna functional analysis

analiza funkcjonalna oparta o pomiar opóźnienia

latency-based functional analysis

analiza opisowa descriptive analysis

analiza parametryczna parametric analysis

analiza sekwencji sequence analysis

analiza systemów zachowania behavior-systems analysis

analiza wizualna visual analysis or inspection

analiza wzoru pattern analysis

analiza zachowania analysis of behavior

analiza zachowania behavior analysis

analiza zachowania społeczności

community behavior analysis

analiza zachowań werbalnych verbal behavior analysis

analiza zadania task analysis

artefakt artifact

asocjacjonizm associationism

asocjacyjna siła associative strength

asocjacyjne uczenie associative learning

autoagresja self-injury

autoedytowanie self-editing

autoewaluacja self-evaluation

autoinstrukcja self-instruction

automatyzm automaticity

automonitoring lub autozapisywanie

self-monitoring or self-recording

awersja do smaku taste aversion

awersyjne przeciwwarunkowanie

aversive counterconditioning

awersyjny aversive adj.

badania jednopodmiotowe single-subject research

badania pilotażowe pilot research

badanie demonstracyjne demonstration research

behawioralno-analityczny behavior-analytic adj.

behawioralny behavioral adj.

behawioralny punkt zwrotny behavioral cusp

behawioralny trening umiejętności

behavioral skills training

behawioryzm behaviorism

behawioryzm metafizyczny metaphysical behaviorism

behawioryzm metodologiczny methodological behaviorism

behawioryzm psychologiczny psychological behaviorism

behawioryzm teleologiczny teleological behaviorism

bezpośrednia replikacja direct replication

bezwarunkowa nagroda pozytywna

unconditional positive reward

bezwarunkowa operacja motywacyjna

unconditioned motivating operation

bezwarunkowe wzmocnienie negatywne

unconditioned negative reinforcer

bezwzględna kontrola bodźcowa

absolute stimulus control

biologiczna gotowość biological preparedness

biologiczne sprzężenie zwrotne / biofeedback

biofeedback

blok block

blokować block v.

blokowanie blocking

blokowanie reakcji response blocking

błąd typu I type I error

błąd typu II type II error

bodziec apetytywny appetitive stimulus

bodziec awersyjny aversive stimulus

bodziec bezwarunkowy (US) unconditioned/unconditional stimulus (US)

bodziec delta (S-delta, SΔ) stimulus delta (S-delta, S

Δ)

bodziec dopasowywany comparison stimulus

bodziec funkcjonalny functional stimulus

bodziec hamujący inhibitory stimulus

bodziec informacyjny informative stimulus

bodziec kontrolujący controlling stimulus

bodziec nacechowany pozytywnie

feature-positive stimulus

bodziec negatywny negative stimulus

bodziec obojętny neutral stimulus

bodziec określający zależność contingency-specifying stimulus

bodziec ostrzegawczy warning stimulus

bodziec pobudzający augmenting stimulus

bodziec pozytywny positive stimulus

bodziec predyktywny predictive stimulus

bodziec różnicujący (SD) discriminative stimulus (SD)

bodziec ustanawiający establishing stimulus (ES)

bodziec warunkowy (CS) conditioned/conditional stimulus (CS)

18

bodziec warunkowy pierwszego rzędu

first-order conditioned stimulus (CS)

bodziec wygaszeniowy (S-delta / S

Δ)

extinction stimulus (S-delta S

Δ)

bodziec wzorcowy sample stimulus

bodziec zależny contingent stimulus

całkowita prezentacja total task presentation

całościowy zapis interwałowy whole-interval recording

cecha krytyczna critical feature

cel behawioralny behavioral objective

celeracja celeration

Certyfikowany analityk zachowania (BCBA)

Board Certified Behavior Analyst (BCBA)

Certyfikowany asystent analityka zachowania (BCaBC)

Board Certified Assistant Behavior Analyst (BCaBC)

chwalić samego siebie self-praise v.

chwilowa deprywacja momentary deprivation

chwilowa maksymalizacja momentary maximizing

chwilowe próbki czasowe momentary time sampling

chwilowe różnicujące wzmacnianie innych zachowań

momentary differential reinforcement of other behavior (DRO)

chwilowe różnicujące wzmacnianie innych zachowań (DRO) w stałych interwałach

fixed momentary differential reinforcement of other behavior (DRO)

chwilowe różnicujące wzmacnianie innych zachowań o zmiennych interwałach

variable-momentary differential reinforcement of other behavior (DRO)

cieniować shadow v.

cieniowanie shadowing

czas celeracji celeration time period

czas między reakcjami interresponse time (IRT)

czas trwania duration

czasowy rozkład wzmacniania time schedule of reinforcement

częstość frequency

częstość reagowania frequency of responding

częstość wzmacniania frequency of reinforcement

częściowy zapis interwałowy partial interval recording

czynnik zakłócający confounding factor

czysty mand pure mand

czysty takt pure tact

czytający reader

ćwiczenia zależne contingent exercise

ćwiczenie rozłożone w czasie distributed practice

dane datum, data

dane ABC ABC record

deficyt behawioralny behavioral deficit

definicja oparta na funkcji function-based definition

definicja oparta o formę topography-based definition

definicja operacyjna operational definition

defuzja defusion

deparowanie unpairing

deprywacja deprivation

deprywacja reakcji response deprivation

determinizm determinism

dokładna zgodność między obserwatorami (IOA) co do liczby zdarzeń w interwale

exact count-per-interval interobserver agreement (IOA)

dokładność accuracy

dopasowanie matching

dopasowanie do wzorca matching to sample

dopasowanie identycznych bodźców

identity matching

dopasowywanie arbitralne arbitrary matching

dopasowywanie słuchowe auditory matching

dryf formy topographical drift

dryf obserwatora observer drift

dryf związany z oddziaływaniem

treatment drift

dryfowanie w kierunku instynktu

instinctive drift

duplik duplic

dynamika zachowania behavioral dynamics

dyskontowanie discounting

dyskontowanie czasowe temporal discounting

dystansowanie distancing

dystraktory distractors

działanie w stanie przejściowym

transition-state performance

dzieląca na pół linia przebiegu split-middle line progress

dziwaczne wokalizacje bizarre vocalizations

echowa echoic

efekt nadmiernych oczekiwań overexpectation effect

efekt osłabiający abative effect

efekt placebo placebo effect

efekt praktyki practice effect

efekt pre-ekspozycji bodźca bezwarunkowego (US)

unconditioned stimulus (US) preexposure effect

efekt sekwencji sequence effect

efekt ustanowienia wartości wzmocnienia

reinforcer-establishing effect

efekt wywołujący evocative effect

efekt wzmacniania sporadycznego

intermittent reinforcement effect

efekt wzmacniania sporadycznego

partial reinforcement effect

efekt zmiany wartości value-altering effect

efekt zmieniający funkcję function-altering effect

efekt zmieniający zachowanie behavior-altering effect

efekt zniesienia wartości wzmocnienia

reinforcer-abolishing effect

ekologia behawioralna behavioral ecology

ekonomia behawioralna behavioral economics

eksperyment experiment

eksperymentalna analiza zachowania

experimental analysis of behavior

ekwiwalencja equivalence

ekwiwalencja funkcjonalna functional equivalence

ekwiwalentny equivalent adj.

elastyczność behawioralna behavioral flexibility

elastyczność psychologiczna psychological flexibility

elektroniczne urządzenie mówiące

electronic speaking device

19

elementarne umiejętności słuchacza

listener literacy

emitować emit v.

empiryzm empiricism

epizod werbalny verbal episode

etyczne zasady zachowania ethical codes of behavior

etyka ethics

farmakologia behawioralna behavioral pharmacology

faza nabywania acquisition phase

faza powrotu reversal phase

filogenetyczny phylogenic

filogeneza phylogeny

filozoficzna wątpliwość philosophic doubt

fizyczne kierowanie physical guidance

follow-up follow-up

forma topography

forma gestowa gestural topography

forma reakcji response topography

forma znaku sign topography

formy wokalne vocal topographies

funkcja function

funkcja bodźca stimulus function

funkcja różnicująca discriminative function

funkcja wzmacniania reinforcement function

funkcja zachowania function of behavior

funkcje werbalne verbal functions

funkcjonalna klasa reakcji functional response class

funkcjonalna ocena zachowania

functional behavior assessment

funkcjonalnie ekwiwalentny functionally equivalent adj.

funkcjonalny kontekstualizm functional contextualism

fuzja poznawcza cognitive fusion

generalizacja generalization

generalizacja bodźca stimulus generalization

generalizacja na inne podmioty

generalization across subjects

generalizacja reakcji response generalization

generalizacja reaktywna respondent generalization

generalność generality

genetyka behawioralna behavioral genetics

gospodarka żetonowa token economy

gotowość preparedness

gotowość do uczenia się learning set

gradient generalizacji generalization gradient

gradient generalizacji bodźca stimulus generalization gradient

gradient hamowania inhibitory gradient

gradient po różnicowaniu postdiscrimination gradient

gradient wygaszania extinction gradient

gradient zależny od bliskości celu

goal gradient

habituacja habituation

hamowanie utajone / latentne latent inhibition

hamowanie warunkowe conditioned inhibition

heterogeniczny łańcuchowy rozkład

heterogeneous chains schedule

hierarchia reakcji response hierarchy

hierarchia zachowania lub reakcji

hierarchy of behavior or responses

hiperkorekcja overcorrection

hiperkorekcja w formie praktyki pozytywnej

positive practice overcorrection

hiperkorekcja w formie restytucji

restitutional overcorrection

hipotetyczny konstrukt hypothetical construct

hipoteza hypothesis

hipoteza deprywacji reakcji response-deprivation hypothesis

hipoteza informacji zwrotnych guidance hypothesis

hipoteza odroczenia-redukcji delay- reduction hypothesis

hipoteza różnicowania discrimination hypothesis

historia behawioralna behavioral history

historia wzmacniania history of reinforcement

homogeniczny łańcuchowy rozkład wzmacniania

homogenous chains schedule of reinforcement

identyczność identity

identyczność sameness

ilościowe prawo efektu quantitative law of effect

immersja czytającego reader immersion

immersja piszącego writer immersion

impulsywność impulsiveness / impulsivity

impulsywny wybór impulsive choice

incydentalne tworzenie łańcucha lub incydentalne wzmacnianie

incidental chaining or incidental reinforcement

incydentalne wzmacnianie incidental reinforcement

incydentalny trening językowy incidental language training

indukcja induction

indukcja reakcji response induction

integralność oddziaływania treatment integrity

intensywna interwencja behawioralna

intensive behavioral intervention

intensywność intensity

interwał między próbami inter-trial interval

interwał między reakcją a szokiem

response-shock interval

interwał między wzmocnieniami

interreinforcement interval (IRI)

interwał pomiędzy bodźcem warunkowym a bodźcem bezwarunkowym

CS-US interval

interwał pomiędzy próbami intertrial interval (ITI)

interwał szok-szok shock-shock interval

interwał utrzymania retention interval

interwałowe różnicujące wzmacnianie niskiego tempa

interval differential reinforcement of low rates

interwencja oparta na zmiennych poprzedzających

antecedent intervention

intrawerbalna intraverbal

istotne cechy bodźca relevant (critical) features of stimuli

"ja" jako kontekst self-as-context

jednopodmiotowy schemat eksperymentalny

single-subject research design

jednostka analizy unit of analysis

20

jednostka konwersacji conversational unit

jednostka nauczania learn unit

jednostka pomiaru unit of measurement

jednostki konwersacyjne mówienia do siebie

self-talk conversational units

jednostki nauczania do kryterium

learn units to criterion

jednostki zachowania behavioral units

język migowy sign language

język zależności contingency language

kalibracja calibration

kara punisher

kara bezwarunkowa unconditioned punisher

kara negatywna negative punisher

kara pozytywna Positive punisher

kara warunkowa conditioned punisher

karać punish v.

karanie punishment

karanie automatyczne automatic punishment

karanie negatywne negative punishment

karanie pozytywne positive punishment

kierowane podporządkowanie się/ posłuszeństwo

guided compliance

kierowanie innym zachowaniem poprzez mówienie do siebie

self-talk to govern other behavior

kierowanie zależnościami contingency management

klasa bodźców stimulus class

klasa bodźców arbitralnych arbitrary stimulus class

klasa bodźców o podobnych cechach

feature stimulus class

klasa bodźców poprzedzających

antecedent stimulus class

klasa ekwiwalentna equivalence class

klasa funkcjonalna functional class

klasa reakcji response class

klasa reakcji związana z formą topographical response class

klasa zachowań sprawczych operant class

klasa zachowań wyższego rzędu

higher-order class of behavior

klatka chamber

klatka Skinnera operant chamber

klatka Skinnera Skinner box

klatka wahadłowa shuttle box

kliniczna analiza zachowania clinical behavior analysis

kodik codic

kolejne przybliżenie successive approximation

komponent mówcy w nazywaniu

speaker component of naming

komponent słuchacza w nazywaniu

listener component of naming

konflikt interesów conflict of interest

koniunkcyjny rozkład wzmacniania

conjunctive (conj) schedule of reinforcement

konsekwencja consequence

konsekwencje ukierunkowane na grupę

group-oriented consequences

kontakt z chwilą obecną contact with present moment

kontekst context

kontekst biologiczny biological context

kontekst jednostki nauczania learn unit context

kontekstualizm contextualism

kontekstualna kontrola contextual control

kontekstualna nauka o zachowaniu

contextual behavioral science

kontinuum bodźca stimulus continuum (plural: continua)

kontrakt behawioralny behavioral contract

kontrakt bilateralny two-party contract

kontrakt opisujący zależności contingency contract

kontrakt quid pro quo (wzajemny)

quid pro quo contract

kontrakt równoległy paralell contract

kontrakt unilateralny one-party contract

kontrakt z samym sobą self-contract

kontrast behawioralny behavioral contrast

kontrast lub kontrast behawioralny

contrast or behavioral contrast

kontrola awersyjna aversive control

kontrola bodźcowa stimulus control

kontrola bodźców słuchowych auditory stimulus control

kontrola eksperymentalna experimental control

kontrola placebo placebo control

kontrola poleceniowa instructional control

kontrola przez zależności contingency control

kontrola przez zależności intuitive control

kontrola rozkładowa / kontrola przez rozkład

schedule control

kontrola zachowania przez klasę bodźców

conceptual stimulus control (conceptual control)

kontrola zmiennych poprzedzających

antecedent control

kontrolowanie odległości między nauczycielem a uczniem

proximity control

kopiowanie tekstu copying a text

korekta błędu error correction

koszt reakcji response cost

koszt reakcji związany z premią

bonus response cost

kryterium opanowania mastery criteria

kształtowanie shaping

kształtowanie bodźców stimulus shaping

liczba count

liczba prób do kryterium trials to criterion

linia trendu celeracji celeration trend line

linie zmiany fazy phase change lines

liniowa skala interwałowa linear interval scale

lista kontrolna zachowań behavior checklist

logarytmiczna skala interwałowa

logarithmic interval scale

logika poziomu wyjściowego baseline logic

łańcuch bodziec-reakcja stimulus-response chain

łańcuch reakcji reaction chain

21

łańcuch reakcji response chain

łańcuch zachowań behavior chain

łańcuch zachowań behavioral chain

łańcuch zachowań z ograniczeniem czasowym

behavior chain with limited hold

łańcuchowy rozkład wzmacniania

chain(ed) schedule of reinforcement

łańcuchowy rozkład wzmacniania bez sygnalizacji

unsignaled chain schedule of reinforcement

łączne rozkłady wzmacniania conjoint (conj) schedules of reinforcement

łączny rozkład wzmacniania tandem (tand) schedule of reinforcement

maksymalizacja maximizing

mand mand

mandować/wypowiadać mandy

mand v.

manipulandum manipulandum

maskowanie masking

mediacja werbalna w rozwiązywaniu problemów

verbal mediation for problem solving

medycyna behawioralna behavioral medicine

menstalistyczny mentalistic adj.

mentalizm mentalism

metazależności metacontingencies

metoda hipotetyczno-dedukcyjna

hypothetico-deductive method

metoda kolejnych przybliżeń method of successive approximations

metoda swobodnych zachowań sprawczych

free operant method

metoda ustanowionych reakcji

established response method

miareczkujący rozkład titration schedule

miareczkujący rozkład wzmacniania

titration schedule of reinforcement

modalność zmysłowa sense modality

model jak najmniej restrykcyjnych oddziaływań / model jak najmniej restrykcyjnej terapii

least restrictive treatment model

model Rescorli–Wagnera Rescorla–Wagner model

modelować model v.

modelowanie modeling

modelowanie uczestniczące participant modeling

modyfikacja zachowania behavior modification

molarne i molekularne analizy molar and molecular analyses

molarny molar

molekularny molecular

możliwość reakcji opportunity-to-respond

mówca speaker

mówca jako własny słuchacz speaker-as-own-listener

nabywanie acquisition

nabywanie (reakcji sprawczej) acquisition (of an operant response)

nabywanie reaktywne respondent acquisition

naddopasowanie overmatching

nadmiar behawioralny behavioral excess

nadmierna selektywność overselectivity

nałożenie bodźca stimulus superimposition

naprzemienny schemat eksperymentalny

reversal design

naprzemienny schemat eksperymentalny wielu oddziaływań

multiple treatment reversal design

narzucony wybór forced choice

następująca po sobie stała liczba reakcji przed zmianą

fixed consecutive number

nasycenie satiation

nasycenie bodźcem stimulus satiation

naśladowanie imitation

naśladowanie sprawcze operant imitation

naturalistyczna interwencja językowa

naturalistic language intervention

naturalne otoczenie natural setting

nauczanie bezpośrednie direct instruction

nauczanie w środowisku naturalnym (NET)

natural environment training (NET)

nauka o zachowaniu science of behavior

nawrót resurgence

nawyk habit

nazywać name v.

nazywanie naming

negatywny kontrast negative contrast

nieczysty mand impure mand

nieczysty takt impure tact

nieodwracalność irreversibility

niepodpowiedziana reakcja unprompted response

nieróżnicowalna zależność indiscriminable contingency

nieświadomy obserwator naive observer

niezależność funkcjonalna functional independence

niszczenie własności property destruction

normalizacja normalization

obejście zależności short-circuiting the contingency

obserwacja anegdotyczna anecdotal observation

obserwacja nieciągła discontinuous observation

obserwacja zależna contingent observation

ocena behawioralna behavioral assessment

ocena ekologiczna ecological assessment

ocena opisowa descriptive assessment

ocena pośrednia indirect assessment

ocena preferencji preference assessment

ocena preferencji bodźców stimulus preference assessment

ocena preferencji bodźców prezentowanych parami

paired-stimulus preference assessment

ocena preferencji bodźców prezentowanych parami

pairwise preference assessment

ocena preferencji bodźców prezentowanych po kilka jednocześnie

multiple stimulus preference assessment

22

ocena preferencji bodźców prezentowanych po kilka jednocześnie w wariancie bez ponownego uwzględnienia

multiple-stimulus without replacement preference assessment

ocena preferencji bodźców prezentowanych po kilka jednocześnie z ponownym uwzględnieniem

multiple-stimulus with replacement preference assessment

ocena preferencji oparta na podchodzeniu

approached based preference assessment

ocena preferencji oparta na zaangażowaniu

engagement based preference assessment

ocena preferencji oparta o ograniczenie reakcji

response-restriction preference assessment

ocena preferencji z narzuconym wyborem

forced-choice preference assessment

ocena wzmocnień reinforcer assessment

oczekiwany kontrast anticipatory contrast

odchylenie asocjacyjne associative bias

oddziaływania oparte na funkcji zachowania

function-based treatment

odgrywanie ról role-play

odporność na wygaszanie resistance to extinction

odporność na zmianę resistance to change

odpowiedniość correspondence

odpowiedniość 1:1 point-to-point correspondence

odroczenie wzmocnienia delay of reinforcement

odroczone dopasowanie do wzorca

delayed matching-to-sample

odroczone naśladowanie delayed imitation

odroczone wzmacnianie delayed reinforcement

odruch reflex

odruch bezwarunkowy unconditioned/unconditional reflex

odruch warunkowy conditioned/conditional reflex

odruchowa warunkowa operacja motywacyjna

reflexive conditioned motivating operation

odwrażliwianie desensitization

odwrażliwianie in vivo in vivo desensitization

ogniwo końcowe terminal link

ogólna analiza warunków general case analysis

ogólne tempo reagowania overall response rate

ogół wzmocnień community of reinforcers

ograniczona dostępność limited hold

ograniczone zachowanie sprawcze

restricted operant

okres obserwacji observation period

ontogeneza ontogeny

ontogeniczny ontogenetic

operacja deprywacyjna deprivation operation

operacja motywacyjna motivating operation (MO)

operacja ustanawiająca establishing operation (EO)

operacja znosząca abolishing operation (AO)

operant werbalny / werbalne zachowanie sprawcze

verbal operant

opis ABC ABC description

opisowa ocena funkcjonalna zachowania

descriptive functional behavior assessment

opisowa reakcja autoklityczna descriptive autoclitic

opóźnienie latency

opóźnienie 0 sekund zero second delay (of prompting)

opóźnienie czasowe time delay

opóźnienie podpowiedzi prompt delay

opóźnienie reakcji response latency

opóźnienie wzmocnienia reinforcer delay

opóźnienie zależne contingent delay

optymalizacja optimizing

otwarty system ekonomiczny open economy

oznaczanie związane z formą topographical tagging

pakiet interwencyjny intervention (treatment) package

pakiet interwencyjny package intervention

parametryczny schemat eksperymentalny

parametric design

parowanie pairing

parowanie bodźca z bodźcem stimulus-stimulus pairing

parsymonia parsimony

pasywne unikanie passive avoidance

pauza i seria (wzór reagowania)

break and run

pauza po wzmocnieniu post reinforcement pause (PRP)

pauza przed serią preratio pause

pauzowanie przed serią preratio pausing

pęd zachowania behavioral momentum

pierwotny bodziec awersyjny primary aversive stimulus

pierwotny element awersyjny unlearned aversive condition

piszący writer

piszący jako własny czytający writer-as-own-reader

plan aktywności activity schedule

plan badawczy research design

planowe ignorowanie planned ignoring

płynność fluency

początkowe ogniwa initial links

poddopasowanie undermatching

podobieństwo formalne formal similarity

podpowiadać prompt v.

podpowiedzi równoczesne związane z bodźcem

simultaneous stimulus prompts

podpowiedź prompt

podpowiedź dłoń-na-dłoni hand-over-hand prompt

podpowiedź fizyczna physical prompt

podpowiedź gestem gestural prompt

podpowiedź modelująca model prompt

podpowiedź obrazkowa picture prompt

podpowiedź słowna verbal prompt

podpowiedź tekstualna textual prompt

podpowiedź wewnątrzbodźcowa

intra-stimulus prompt

podpowiedź wewnątrzbodźcowa

within-stimulus prompt

podpowiedź wizualna visual prompt

23

podpowiedź z opóźnieniem 0 sekund

zero-second time delay prompt

podpowiedź zewnątrzbodźcowa

extra-stimulus prompt

podpowiedź związana z bodźcem

stimulus prompt

podpowiedź związana z reakcją

response prompt

Podręcznik do oceny osiągania kamieni milowych rozwoju i planowania terapii (VB-MAPP)

Verbal Behavior Milestones Assessment and Placement Program (VB-MAPP)

Podręcznik do oceny podstawowych umiejętności językowych i uczenia się (ABLLS)

Assessment of Basic Language and Learning Skills (ABLLS)

podstawowe prawa odruchów primary laws of reflex

podwójnie ślepa próba double-blind control

pojęcie concept

pojęcie naturalne natural concept

polecenie o wysokim prawdopodobieństwie wykonania

high-probability request

polimorficzna klasa bodźców polymorphous stimulus class

połączona kontrola bodźcowa joint stimulus control

pomiar bezpośredni direct measurement

pomiar bezpośredni direct measurement

pomiar ciągły continuous measurement

pomiar limitów dolnych floor measurement

pomiar limitów górnych ceiling measurement

pomiar na podstawie produktu trwałego

measurement by permanent product

pomiar nieciągły discontinuous measurement

pomiar pośredni indirect measurement

pomiar wymiaru dimensional measurement

pomijanie omission

pominięcie reakcji response omission

popyt elastyczny elastic demand

popyt nieelastyczny inelastic demand

posłuszeństwo / podporządkowanie się

compliance

pośrednia ocena funkcjonalna indirect functional assessment

pośrednie pomiary indirect measures

potęgowanie potentiation

poufność confidentiality

powiązanie kombinatoryjne combinatorial entailment

powiązanie odnoszące mutual entailment

powtarzane nabywanie repeated acquisition

powtarzanie parroting

poziom level

poziom wyjściowy baseline / baseline condition

poziom wyjściowy malejący descending baseline

poziom wyjściowy rosnący ascending baseline

pozycja do usunięcia direct measures

pozytywizm logiczny logical positivism

Pozytywne Wspieranie Zachowań / Model Pozytywnego Wspierania Zachowań (PBS)

Positive Behavior Support (PBS)

pozytywny kontrast positive contrast

praktyka negatywna negative practice

praktyka pozytywna positive practice

prawdopodobieństwo reakcji probability of response

prawo ćwiczenia law of exercise

prawo dopasowania matching law

prawo efektu effect law

prawo efektu law of effect

prawo intensywności-wielkości

law of intensity magnitude

prawo opóźnienia law of latency

prawo progu law of threshold

prawo zachowania principle of behavior

pre-słuchacz pre-listener

prezentacja bodźców w rozkładzie o zmiennym czasie

variable-time stimulus presentation

probabilistyczna klasa bodźców

probabilistic stimulus class

procedura bohatera hero procedure

procedura dwóch przycisków two-key procedure

procedura Findley'a Findley procedure

procedura immersji mówcy speaker immersion procedure

procedura karania różnicującego

differential punishment procedure

procedura korygująca correction procedure

procedura kształtowania o stałych konsekwencjach

procedure of fixed-outcome shaping

procedura kształtowania o zmiennych konsekwencjach

procedure of variable-outcome shaping

procedura nawrotu zachowania po karaniu

recovery from punishment procedure

procedura odmienności oddity procedure

procedura opóźnienia po zmianie

changeover delay (COD)

procedura proporcji po zmianie

changeover ratio (COR)

procedura przeniesienia transfer procedure

procedura różnicowania bez błędów

errorless discrimination procedure

procedura różnicowania równoczesnego

simultaneous discrimination procedure

procedura stopniowego wycofywania bodźca

fading procedure

procedura sukcesywnego różnicowania

successive discrimination procedure

procedura swobodnych zachowań sprawczych

free operant procedure

procedura szczytowej częstości zachowania

peak procedure

procedura treningu różnicowania

discrimination training procedure

procedura unikania Sidmana Sidman avoidance task

proceduralna integralność procedural integrity

proceduralna wierność procedural fidelity

24

procent percentage

produkt zachowania behavior product

program nauczania curriculum

programowanie oparte o typowe bodźce

programming common stimuli

programowanie uwzględniające ogólne warunki

general case programming

progresywna relaksacja mięśni

progressive muscular relaxation

progresywny rozkład czasowy progressive-time schedule

progresywny rozkład interwałowy

progressive-interval schedule

progresywny rozkład proporcjonalny

progressive-ratio schedule

progresywny rozkład wzmacniania

progressive schedule of reinforcement

proporcja wzmocnień reinforcer ratio

proporcjonalny rozkład wzmacniania

ratio schedule of reinforcement

protokół immersji piszącego writer immersion protocol

próba trial

próba przenosząca transfer trial

próbka probe

próbka testowa generalizacji generalization probe

próbki czasowe time sampling

próbki czasowe w grupie (PLACHECK)

Planned activity check (PLACHECK)

próbkowanie danych data sampling

próby przeplatane interspersed trials / mixed trials

próby skomasowane mass trials

przechodnia warunkowa operacja motywacyjna

transitive conditioned motivating operation

przechodniość transitivity

przeciwwarunkowanie counterconditioning

przekierowanie redirection

przekształcanie funkcji bodźca transformation of stimulus function

przeniesienie transfer

przeniesienie kontroli bodźcowej

transfer of stimulus control

przeplatać intersperse v.

przeplecione interspersed adj.

przerwany łańcuch interrupted chain

przesąd superstition

przestrzeń zależności contingency space

przesunięcie szczytu gradientu generalizacji

peak shift

przewidywanie prediction

przybliżenie approximation

przykłady bodźców stimulus exemplars

przymus coercion

przypadkowe odkrycie serendipity

przystosowanie habilitation

pseudopróba pseudotrial

pseudowarunkowanie pseudoconditioning

psychologia behawioralna behavioral psychology

psychoterapia oparta na analizie funkcjonalnej (FAP)

Functional Analytic Psychotherapy (FAP)

publiczność audience

pułapka behawioralna behavior trap

punkt danych data point

pytanie eksperymentalne experimental question

Rada Certyfikacyjna Analityków Zachowania (BACB)

Behavior Analyst Certification Board (BACB)

radykalny behawioryzm radical behaviorism

rama relacyjna relational frame

ramowanie relacyjne relational framing

reagowanie charakterystyczne dla rozkładu o stałych proporcjach

fixed-ratio responding

reagowanie przy zmiennych interwałach

variable-interval responding

reagowanie przy zmiennych proporcjach

variable-ratio responding

reagowanie relacyjne relational responding

reagowanie tekstualne textual responding

reakcja response

reakcja autoklityczna autoclitic

reakcja bezwarunkowa (UR) unconditioned/unconditional response (UR)

reakcja dopasowywania do wzorca

match-to-sample responding

reakcja instrumentalna instrumental response

reakcja kluczowa pivotal response

reakcja konkurująca competing response

reakcja konsumpcyjna consummatory response

reakcja obserwacyjna observing response

reakcja odroczona delayed response

reakcja po zmianie changeover response

reakcja różnicująca differential response

reakcja sprawcza operant response

reakcja tekstualna textual response

reakcja transrypcyjna transcription response

reakcja w określonym tempie paced response

reakcja warunkowa (CR) conditioned/conditional response (CR)

reakcja wskazywania point-to response

reakcja wstępna preparatory response

reakcja zależna contingent response

reakcje na wywiedzione reakcje

derived relational responding

reakcje o przeciwnej kontroli countercontrol responses

reaktywność reactivity

reaktywność obserwatora observer reactivity

reaktywny respondent

regresja / regres regression

regulowany rozkład wzmacniania

adjusting (adj) schedule of reinforcement

reifikacja reification

rejestrator kumulatywny cumulative recorder

relacja ekwiwalentna equivalence relation

relacja funkcjonalna functional relation

25

relacja między bodźcami stimulus-stimulus relation

relacja przechodnia transitive relation

relacja symetryczna symmetrical relation

relacja ujawniająca się emergent relation

relacja zwrotna reflexive relation

relacyjna reakcja autoklityczna

relational autoclitic

relacyjna teoria kontroli bodźcowej

relational theory of stimulus control

relatywność wzmacniania reinforcement relativity

repertuar repertoire

replikacja replication

replikacja wewnątrzeksperymentalna

within-experiment replication

replikacja wewnątrzfazowa within-phase replication

replikacja wewnątrzsesyjna within-session replication

rozhamowanie disinhibition

rozkład schedule

rozkład czasowy time schedule

rozkład drugiego rzędu second-order schedule

rozkład o losowych interwałach

random-interval schedule

rozkład o losowych proporcjach

random-ratio schedule

rozkład o stałym czasie (FT) fixed-time schedule (FT)

rozkład o zmiennym czasie variable-time schedule

rozkład progresywny progressive schedule

rozkład proporcjonalny ratio schedule

rozkład różnicującego wzmacniania

differential reinforcement schedules

rozkład sprzężony interlocking schedule

rozkład wzmacniania reinforcement schedule

rozkład wzmacniania schedule of reinforcement

rozkład wzmacniania interwałowy

interval schedule of reinforcement

rozkład wzmacniania mieszany

mixed (mix) schedule of reinforcement

rozkład wzmacniania o losowych interwałach

random-interval schedule of reinforcement

rozkład wzmacniania o losowych proporcjach

random-ratio schedule of reinforcement

rozkład wzmacniania o stałych interwałach (FI)

fixed interval schedule of reinforcement (FI)

rozkład wzmacniania o stałych interwałach (FI)

fixed-interval schedule of reinforcement (FI)

rozkład wzmacniania o stałych proporcjach (FR)

fixed-ratio schedule of reinforcement (FR)

rozkład wzmacniania o stałym czasie (FT)

fixed-time schedule of reinforcement (FT)

rozkład wzmacniania o zmiennych interwałach (VI)

variable-interval schedule (VI) of reinforcement

rozkład wzmacniania o zmiennych proporcjach (VR)

variable-ratio schedule (VR) of reinforcement

rozkład wzmacniania o zmiennym czasie (VT)

variable-time schedule (VT) of reinforcement

rozkład wzmacniania percentylowy

percentile schedule of reinforcement

rozkład wzmacniania sporadycznego

intermittent schedule of reinforcement

rozkład wzmacniania zachowań różnorodnych

lag reinforcement schedule

rozkład wzmocnień wyższego rzędu

higher-order schedule of reinforcement

rozkłady równoczesne concurrent schedules

rozkłady różnicującego wzmacniania

differential-reinforcement schedules

rozkłady sprzężone yoked schedules

rozpoznawanie bodźców werbalnych

verbal recognition

rozrzedzanie rozkładu schedule thinning

rozszerzenie metaforyczne metaphorical extension

rozszerzenie metonimiczne metonymical extension

rozszerzenie rodzajowe generic extension

rozszerzenie taktu tact extensions

równanie Herrnsteina Herrnstein’s equation

równoczesne łańcuchowe rozkłady

concurrent-chain schedules

równoczesne łańcuchowe rozkłady wzmacniania

concurrent-chain schedules of reinforcement

równoczesne rozkłady wzmacniania

concurrent schedules of reinforcement

równoczesne zachowania sprawcze

concurrent operants

równoważność bodźców stimulus equivalence

różnicowalność zależności contingency discriminability

różnicowanie discrimination

różnicowanie bez błędów errorless discrimination

różnicowanie bodźców stimulus discrimination

różnicowanie bodźców werbalnych

verbal discrimination

różnicowanie czasowe temporal discrimination

różnicowanie następujące po sobie

successive discrimination

różnicowanie reakcji response differentiation

różnicowanie reaktywne respondent discrimination

różnicowanie relacyjne lub uczenie się relacyjne

relational discrimination or relational learning

różnicowanie równoczesne simultaneous discrimination

różnicowe unikanie discriminated avoidance

różnicowe wygaszanie discriminated extinction

różnicowe zachowanie sprawcze

discriminated operant

różnicujące karanie wysokiego tempa

differential punishment of high rates

różnicujące wzmacnianie innych zachowań (DRO)

differential reinforcement of other behavior (DRO)

różnicujące wzmacnianie innych zachowań o zmiennych interwałach

variable-interval differential reinforcement of other behavior (DRO)

różnicujące wzmacnianie innych zachowań w oparciu o cały interwał

whole-interval differential reinforcement of other behavior (DRO)

różnicujące wzmacnianie komunikacji

differential reinforcement of communication

26

różnicujące wzmacnianie niskiego tempa oparte o interwały między reakcjami

spaced-responding differential reinforcement of low rates

różnicujące wzmacnianie niskiego tempa reagowania (DRL)

differential reinforcement of low rates of responding (DRL)

różnicujące wzmacnianie niskiego tempa reagowania (DRL) w całej sesji

full session differential reinforcement of low rates (DRL)

różnicujące wzmacnianie określonego tempa reagowania (DRP)

differential reinforcement of paced responding (DRP)

różnicujące wzmacnianie wysokiego tempa reagowania (DRH)

differential reinforcement of high rates of responding (DRH)

różnicujące wzmacnianie zachowania alternatywnego (DRA)

differential reinforcement of alternative behavior (DRA)

różnicujące wzmacnianie zachowania niekompatybilnego (DRI)

differential reinforcement of incompatible behavior (DRI)

różnicujące wzmacnianie zmniejszającego się tempa reagowania (DRD)

differential reinforcement of diminishing rates of responding (DRD)

różnicujący discriminative adj.

różnorodność behawioralna behavioral variability

różnorodność zachowań sprawczych

operant variability

rzeczywisty zapis czasu real-time recording

rzetelność reliability

rzetelność pomiarów obserwatorów

interobserver reliability

rzetelność pomiarów osób oceniających

interrater reliability

samokontrola self-control

samokształtowanie autoshaping

samorzutne odnowienie spontaneous recovery

samoutrzymywanie automaintenance

samoutrzymywanie negatywne

negative automaintenance

samowzmacnianie self-reinforcement

samozarządzanie self-management

scalanie czasowe temporal integration

schemat autoklityczny autoclitic frame

schemat eksperymentalny experimental design

schemat eksperymentalny AB AB design

schemat eksperymentalny ABA

ABA design

schemat eksperymentalny ABAB

ABAB design

schemat eksperymentalny BAB

BAB design

schemat eksperymentalny wewnątrzpodmiotowy

within-subject design

schemat eksperymentalny z opóźnionym wielokrotnym pomiarem wyjściowym

delayed multiple baseline design

schemat eksperymentalny z pomiarem poziomu wyjściowego

simple baseline design

schemat eksperymentalny z wycofaniem

withdrawal design

schemat eksperymentalny z wykorzystaniem pomiaru kilku poziomów wyjściowych zachowania dla różnych zachowań

multiple baseline across behaviors

schemat eksperymentalny z wykorzystaniem pomiaru kilku poziomów wyjściowych zachowania w różnych sytuacjach

multiple baseline across settings

schemat eksperymentalny z wykorzystaniem pomiaru kilku poziomów wyjściowych zachowania dla różnych osób badanych

multiple baseline across subjects

schemat eksperymentalny z wykorzystaniem pomiaru kilku poziomów wyjściowych zachowania

multiple baseline design

schemat eksperymentalny z wykorzystaniem pomiaru próbkowego kilku poziomów wyjściowych zachowania

probe multiple baseline design

schemat eksperymentalny ze zmieniającym się kryterium

changing criterion design

schemat eksperymentalny zmieniających się oddziaływań

alternating treatments design

schemat wielokrotnych próbek

multiple probe design

selekcja przez konsekwencje selection by consequences

selekcja zachowań sprawczych

operant selection

selekcjonizm selectionism

sensoryczne przedwarunkowanie

sensory preconditioning

seria run

seria poleceń o wysokim prawdopodobieństwie wykonania

high-probability request sequence

seria reakcji run of response

siła strength

siła reakcji response strength

siła wzmocnienia reinforcer magnitude

siquelik sequelic

skojarzenia zależne contingent associations

skomasowana praktyka massed practice

skomasowane jednostki nauczania

massed learn units

skorelowane bodźce correlated stimuli

skorelowane wzmocnienia correlated reinforcers

skrócona analiza funkcjonalna brief functional analysis

skrypt script

skrzynka problemowa puzzle box

27

słuchacz listener

solistyczne rozszerzenie solistic extension

specyfikacja specification

społeczne odwoływanie się social referencing

społeczność werbalna verbal community

spontaniczne naśladowanie spontaneous imitation

sprawczy operant adj.

sprzęganie yoking

stabilny poziom steady state

stabilny poziom reagowania steady-state responding

stabilny poziom wyjściowy stable baseline

stabilny poziom wykonywania steady-state performance

stała proporcja fixed ratio

stały interwał fixed interval

stan przejściowy transition state

standardowy wykres celeracji standard celeration chart

stereotypia stereotypy

stopniowe kierowanie graduated guidance

stosowana analiza zachowania (SAZ)

applied behavior analysis (ABA)

strategia przerywania łańcucha zachowań

behavior chain interruption strategy

strategia stabilnego poziomu steady-state strategy

studium przypadku case study

stworzony samemu pośrednik w generalizacji

self-generated mediator of generalization

styczność contiguity

styczność czasowa temporal contiguity

substytucyjność bodźców stimulus substitution

sumowanie / kumulacja summation

swobodne zachowanie sprawcze

free operant

swobodny wybór free choice

symboliczne dopasowywanie symbolic matching

symetryczność symmetry

system komunikacji oparty o wymianę obrazków (PECS )

Picture Exchange Communication System (PECS)

system najsłabszych podpowiedzi

system of least prompts

system poziomowy level system

system zachowania behavior system

systematyczna replikacja systematic replication

systematyczne odwrażliwianie systematic desensitization

systemy komunikacji wspomagającej

augmentative communication systems

systemy oparte na formie topography-based systems

systemy oparte na wyborze bodźca

selection-based systems

sztuczna zależność contrived contingency

sztuczne wzmocnienie prosthetic reinforcer

sztuczny bodziec pośredniczący

contrived mediated stimulus

szybka imitacja motoryczna rapid motor imitation

szybkie reagowanie w proporcjonalnym rozkładzie wzmacniania

ratio run

ścieżka danych data path

śledzenie tracking

śledzenie znaku sign-tracking

średnia zgodność między obserwatorami (IOA) co do czasu trwania zachowania

mean duration-per-occurrence interobserver agreement (IOA)

średnia zgodność między obserwatorami (IOA) co do liczby zdarzeń w interwałach

mean count-per-interval interobserver agreement (IOA)

środowisko environment

świadoma zgoda informed consent

takt tact

taktować tact v.

taktyka zmiany zachowania behavior change tactic

technika naprzemienna reversal technique

tekstualny textual

tempo rate

tempo chwilowe lub chwilowe tempo reagowania

local rate or local response rate

tempo końcowe terminal rate

tempo reagowania rate of responding

tempo reakcji rate of response

tempo reakcji response rate

tempo reakcji running rate

tempo wzmacniania rate of reinforcement

tempo wzmacniania reinforcement rate

tendencyjny błąd pomiaru measurement bias

teoretyczna analiza zachowania

conceptual analysis of behavior

teoria Ainslie-Rachlin Ainslie-Rachlin theory

teoria chwilowej maksymalizacji

momentary maximization theory

teoria czasu między reakcjami interresponse time theory

teoria deprywacji reakcji response deprivation theory

teoria dwuczynnikowa two-factor theory

teoria jednoczynnikowa one-factor theory

teoria korelacji reakcji i wzmocnień

response-reinforcer correlation theory

teoria molarna molar theory

teoria molekularna molecular theory

teoria optymalizacji optimization theory

teoria ram relacyjnych (RFT) Relational Frame Theory (RFT)

teoria substytucji bodźców stimulus substitution theory

teoria śledzenia znaku sign-tracking theory

teoria warunkowych reakcji przeciwstawnych

conditioned opponent theory

terapia akceptacji i zaangażowania (ACT)

Acceptance and Commitment Therapy (ACT)

terapia behawioralna behavior therapy

terapia ekspozycyjna exposure therapy

terapia implozywna implosion therapy/implosive therapy

terapia in vivo in-vivo therapy

test nieboszczyka dead man’s test

28

test operandum operandum test

time out na korytarzu hallway time-out

time-out time-out

time-out bez wykluczenia nonexclusionary time-out

timeout od wzmocnień pozytywnych

time-out from positive reinforcement

time-out z wykluczeniem exclusion time-out or exclusionary time out

timeout za przegrodą partition time-out

timeout ze wstążką time-out ribbon

timer / minutnik timer

tłumienie warunkowe conditioned suppression

torowanie behawioralne behavioral priming

trafność validity

trafność społeczna social validity

trafność wewnętrzna internal validity

trafność zewnętrzna external validity

transkrypcja transcription

transpozycja transposition

transsytuacyjność trans-situationality

trend trend

trening komunikacji funkcjonalnej (FCT)

functional communication training (FCT)

trening korzystania z karmnika magazine training

trening nieróżnicowania nondifferential training

trening pomijania omission training

trening reakcji kluczowych (PRT)

pivotal response training (PRT)

trening relaksacyjny relaxation training

trening różnicowania discrimination training

trening różnicowania bodźców

stimulus discrimination training

trening samoinstruowania self-instructional training

trening typu „jest – nie ma” presence-absence training

trening umiejętności słuchacza

listener training

trening wewnątrzwymiarowego różnicowania

intradimensional training

trening wieloprzykładowy multiple exemplar training

trening z użyciem klikera clicker training

trójelementowa zależność three-term contingency

tworzenie łańcuchów zachowań

chaining

tworzenie pojęć concept formation

uboczne źródła wzmocnień extraneous sources of reinforcement

uchwycone jednostki nauczania

captured learn units

ucieczka escape

ucieczka niezależna od zachowania

noncontingent escape

uczenie bez błędów errorless learning

uczenie incydentalne incidental teaching

uczenie instrumentalne instrumental learning

uczenie kluczowe pivotal learning

uczenie łańcucha zachowań od końca

backward chaining

uczenie łańcucha zachowań od końca z pominięciem niektórych kroków

backward chaining with leaps ahead

uczenie łańcucha zachowań od początku

forward chaining

uczenie łańcucha zachowań przez całkowitą prezentację

total-task chaining

uczenie metodą wyodrębnionych prób (DTT)

discrete trial training (DTT)

uczenie precyzyjne precision teaching

uczenie różnicowania discrimination learning

uczenie różnicowania bez błędów

errorless discrimination learning

uczenie się learning

uczenie się awersji do smaku taste-aversion learning

uczenie się incydentalne incidental learning

uczenie się metodą prób i błędów

trial-and-error learning

uczenie się przez obserwację observational learning

uczenie się utajone latent learning

uczenie w różnorodnych warunkach

loose teaching

uczenie w różnorodnych warunkach

teaching loosely

uczenie werbalne verbal learning

uczenie wieloprzykładowe multiple exemplar instruction

uczenie wystarczających przykładów

teaching sufficient examples

uczenie zamierzone intentional learning

uczenie zastępcze vicarious learning

udzielanie podpowiedzi od najsilniejszej do najsłabszej

most-to-least prompting

udzielanie podpowiedzi od najsłabszej do najsilniejszej

least-to-most prompting

ujawniać się emerge v.

ulepszanie melioration

umiejętności przyjmowania perspektywy

perspective taking skills

umiejscowienie w czasie temporal locus

unieruchomienie fizyczne physical restraint

unikanie avoidance

unikanie bez bodźca różnicującego

nondiscriminated avoidance

unikanie doświadczania experiential avoidance

unikowe swobodne zachowania sprawcze

free operant avoidance

uogólnione prawo dopasowania

generalized matching law

uregulowane oddychanie regulated breathing

usłysz-napisz hear-write

ustalanie trendu trend determination

utrzymanie maintenance

utrzymanie reakcji response maintenance

uważność mindfulness

uwrażliwianie sensitization

uznanie konsekwencji affirmation of the consequent

wartość prawdziwa true value

warunek eksperymentalny experimental condition

29

warunki (eksperymentalne) condition (experimental)

warunki generalizacji generalization setting

warunki instruktażowe instructional setting

warunkowa operacja motywacyjna

conditioned motivating operation

warunkowa operacja ustanawiająca

conditioned establishing operation

warunkowa reakcja emocjonalna

conditioned emotional response (CER)

warunkowa reakcja kompensacyjna

compensatory conditional response

warunkowanie conditioning

warunkowanie czasowe temporal conditioning

warunkowanie defensywne defensive conditioning

warunkowanie drugiego rzędu second-order conditioning

warunkowanie instrumentalne

instrumental conditioning

warunkowanie interoceptywne

interoceptive conditioning

warunkowanie klasyczne classical conditioning

warunkowanie odroczone delay(ed) conditioning

warunkowanie pawłowskie Pavlovian conditioning

warunkowanie pierwszego rzędu

first-order conditioning

warunkowanie reaktywne respondent conditioning

warunkowanie równoczesne simultaneous conditioning

warunkowanie różnicujące differential conditioning

warunkowanie sprawcze operant conditioning

warunkowanie śladowe trace conditioning

warunkowanie wsteczne backward conditioning

warunkowanie wyższego rzędu

higher-order conditioning

warunkowanie z długim odroczeniem

long-delay conditioning

warunkowanie z krótkim odroczeniem

short-delay conditioning

warunkowanie zastępcze vicarious conditioning

warunkowe prawdopodobieństwo

conditional probability

warunkowe reakcje kompensacyjne

conditioned compensatory responses

warunkowe różnicowanie conditional discrimination

warunkowe wzmocnienie negatywne

conditioned negative reinforcer

warunkowy conditional

warunkowy conditioned adj.

warunkowy bodziec awersyjny

conditioned aversive stimulus

warunkowy bodziec hamujący conditioned inhibitor

warunkowy bodziec pobudzeniowy

excitatory stimulus

wczesna intensywna interwencja behawioralna (EIBI)

Early Intensive Behavioral Intervention (EIBI)

we własnym tempie self-paced

werbalny verbal

weryfikacja verification

wiarygodność believability

wideomodelowanie video modeling

wielkość magnitude

wielkość niemianowana dimensionless quantity

wielkość wymiaru dimensional quantity

wieloaspektowy model terapii behawioralnej

continuum-based model of behavioral treatment

wieloelementowa kontrola multiple control

wieloelementowy rozkład wzmacniania

multiple schedule of reinforcement

wieloelementowy schemat eksperymentalny

multi-element design

wielorakie funkcje (bodźca) multiple functions (stimulus)

więź społeczna social connection

włączenie dziecka do placówki masowej (przedszkole/szkoła)

mainstreaming

wodzenie wzrokiem visual tracking

wokalne zachowanie werbalne

vocal verbal behavior

wpływ historii oddziaływań multiple treatment interference

wskaźnik różnicowania discrimination index

wspólne pole uwagi joint attention

współzależne rozkłady wzmacniania

interdependent schedules of reinforcement

współzawodnictwo reakcji response competition

wstępne zobowiązanie precommitment

wybór choice

wybór związany z samokontrolą

self-control choice

wybuch (zachowań) burst (of behaviors)

wybuch związany z wygaszaniem

extinction burst

wycofywać fade v.

wycofywanie fading

wycofywanie bodźca stimulus fading

wycofywanie podpowiedzi prompt fading

wycofywanie poprzez zmiany pomiędzy podpowiedziami

fading across prompts

wycofywanie poprzez zmiany w podpowiedzi

fading within prompt

wycofywanie skryptów script fading

wyemitowany emitted adj

wygaszać extinguish v.

wygaszanie extinction

wygaszanie reaktywne respondent extinction

wygaszanie sensoryczne sensory extinction

wygaszanie ucieczki escape extinction

wyjaśniająca fikcja (błędne koło w rozumowaniu)

explanatory fiction

wyjaśnienie typu S-S warunkowego wzmacniania

S-S account of conditioned reinforcement

wyjściowy poziom reakcji sprawczej

operant level

wyjściowy poziom zachowania reaktywnego

respondent level

wykres graph

wykres kumulatywny cumulative graph

wykres liniowy line graph

30

wykres muszelkowy scalloping

wykres muszelkowy przy stałych interwałach

fixed-interval scallop

wykres półlogarytmiczny semilogarithmic chart

wykres punktowy scatterplot

wykres słupkowy bar graph

wykres z równymi interwałami

equal-interval graph

wymiana mówca-słuchacz speaker-listener exchanges

wymiar zachowania dimension of behavior

wyodrębniona próba discrete trial

wyodrębnione próby discrete trials

wyrazistość salience

wyraźny salient adj.

wysiłek związany z reakcją response effort

wyuczona bezradność learned helplessness

wywiedziona relacja ekwiwalentna

derived equivalence relation

wywiedziona relacja między bodźcami

derived stimulus relation

wywiedzione reakcje derived relations

wywoływać evoke v.

wyzwalać elicit v.

wyzwalanie elicitation

wyzwolony elicited

względna kontrola bodźcowa relative stimulus control

względne tempo relative rate

względne tempo reakcji relative rate of response

względne tempo wzmacniania relative rate of reinforcement

względność (wzmocnień) relativity (of reinforcers)

wzmacniać reinforce v.

wzmacnianie reinforcement

wzmacnianie automatyczne automatic reinforcement

wzmacnianie ciągłe continuous reinforcement (CRF)

wzmacnianie negatywne negative reinforcement

wzmacnianie niezależne od zachowania (NCR)

noncontingent reinforcement (NCR)

wzmacnianie pozytywne positive reinforcement

wzmacnianie procentowe percentage reinforcement

wzmacnianie różnicujące differential reinforcement

wzmacnianie sporadyczne intermittent reinforcement

wzmacnianie warunkowe conditioned/conditional reinforcement

wzmacnianie wewnętrzne intrinsic reinforcement

wzmacnianie za pomocą żetonu

token reinforcement

wzmocnienia wynikające z naśladowania

imitative reinforcers

wzmocnienie reinforcer

wzmocnienie automatyczne automatic reinforcer

wzmocnienie bezwarunkowe unconditioned reinforcer

wzmocnienie docelowe backup reinforcer

wzmocnienie naturalne natural reinforcer

wzmocnienie negatywne negative reinforcer

wzmocnienie niezależne od reakcji

response-independent reinforcer

wzmocnienie pierwotne primary reinforcer

wzmocnienie pierwotne unlearned reinforcer

wzmocnienie pozytywne positive reinforcer

wzmocnienie przypadkowe adventitious reinforcement

wzmocnienie społeczne social reinforcer

wzmocnienie sprzężone conjugate reinforcement

wzmocnienie sztuczne artificial reinforcer

wzmocnienie sztuczne contrived reinforcer

wzmocnienie uzależniające addictive reinforcer

wzmocnienie w postaci aktywności

activity reinforcer

wzmocnienie w postaci żetonu

token reinforcer

wzmocnienie warunkowe conditioned/conditional reinforcer

wzmocnienie wewnętrzne intrinsic reinforcer

wzmocnienie wtórne secondary reinforcer

wzmocnienie zewnętrzne extrinsic reinforcer

wzór pattern

wzór zachowań instynktowych fixed action pattern

z echowej na mand echoic-to-mand

z echowej na takt echoic-to-tact

zaangażowane działanie committed action

zachęta incentive

zachowania kluczowe pivotal behaviors

zachowania sprawcze wyższego rzędu

higher order operants

zachowanie behavior

zachowanie alternatywne alternative behavior

zachowanie autoagresywne self-injurious behavior (SIB)

zachowanie autostymulujące self-stimulatory behavior

zachowanie destrukcyjne destructive behavior

zachowanie echowe echoic behavior

zachowanie emitowane emitted behavior

zachowanie fakultatywne facultative behavior

zachowanie grupowe group behavior

zachowanie indukowane przez rozkład

schedule-induced behavior

zachowanie instrumentalne instrumental behavior

zachowanie jawne overt behavior

zachowanie jawne (zewnętrzne)

behavior outside the skin

zachowanie kierowane regułami

rule-governed behavior

zachowanie kierowane werbalnie

verbally governed behavior

zachowanie kierowane zależnościami

contingency-governed behavior

zachowanie kontrolowane controlled behavior

zachowanie kontrolujące controlling behavior

zachowanie końcowe terminal behavior

zachowanie kształtowane zależnościami

contingency-shaped behavior

zachowanie modyfikowane / zachowanie docelowe

target behavior

31

zachowanie niejawne (wewnętrzne)

behavior beneath the skin

zachowanie niekompatybilne incompatible behavior

zachowanie niezbędne prerequisite behavior

zachowanie poprzedzające precurrent behavior

zachowanie pośredniczące mediating behavior

zachowanie prywatne private behavior

zachowanie przesądne superstitious behavior

zachowanie przeszkadzające disruptive behavior

zachowanie publiczne public behavior

zachowanie reaktywne respondent behavior

zachowanie słuchacza listener behavior

zachowanie specyficzne dla wzorca

sample-specific behavior

zachowanie sprawcze operant behavior

zachowanie towarzyszące adjunctive behavior

zachowanie tymczasowe interim behavior

zachowanie ukryte covert behavior

zachowanie utrzymywane przez ucieczkę

escape-maintained behavior

zachowanie utrzymywane przez uwagę

attention-maintained behavior

zachowanie werbalne verbal behavior

zachowanie wokalne vocal behavior

zachowanie współwystępujące

collateral behavior

zachowanie zastępujące replacement behavior

zachowanie znaczące klinicznie

clinically relevant behavior

zachowanie zwiastujące precursor behavior

zachowanie związane z wykonywaniem zadania

on-task behavior

zacienianie overshadowing

zakres czasowy temporal extent

zależna zależność grupowa dependent group contingency

zależności indywidualne individually based contingencies

zależności równoczesne concurrent contingencies

zależności sprzężone yoked contingencies

zależności związane ze wzmacnianiem

contingency of reinforcement

zależność contingency

zależność addukcyjna adduction contingency

zależność behawioralna behavioral contingency

zależność grupowa group contingency

zależność istniejąca naturalnie naturally existing contingency

zależność karząca punishment contingency

zależność niezależna od grupy independent group contingency

zależność od podpowiedzi prompt dependency

zależność od tempa rate dependency

zależność poprzedzająca precurrent contingency

zależność współzależna od grupy

interdependent group contingency

zależność wzajemna reciprocal contingency

zależność wzmacniająca reinforcement contingency

zależność związana z ucieczką escape contingency

zależność związana z unikaniem

avoidance contingency

zależny contingent adj.

zamknięty system ekonomiczny

closed economy

zanik reagowania w proporcjonalnym rozkładzie wzmacniania

ratio strain

zaobserwowana wartość observed value

zapis recording

zapis ABC ABC recording

zapis ciągły continuous recording

zapis ciągły przez określony czas

continuous recording for specified periods

zapis czasu trwania duration recording

zapis częstości w interwale frequency-within-interval-recording

zapis interwałowy interval recording

zapis kumulatywny cumulative record

zapis Mechnera Mechner notation

zapis opóźnienia latency recording

zapis produktu trwałego permanent product recording

zapis próbek czasowych time sample recording

zapis zdarzenia event recording

zaprogramowane nauczanie programmed instruction

zarządzanie zachowaniem w organizacji

organizational behavior management

zasada Ainslie-Rachlin Ainslie-Rachlin principle

zasada istotności zachowania relevance of behavior rule

zasada Premacka Premack principle

zasada zmiany wartości value-altering principle

zastępcza warunkowa operacja motywacyjna

surrogate conditioned motivating operation

zatapianie flooding

zbieranie danych data collection

zdarzenie nastawiające setting event

zdarzenie poprzedzające antecedent event

zdarzenie prywatne private event

zdarzenie publiczne public event

zgeneralizowana kara warunkowa

generalized conditioned punisher

zgeneralizowana umiejętność naśladowania

generalized imitation

zgeneralizowana zmiana zachowania

generalized behavior change

zgeneralizowane dopasowywanie

generalized matching

zgeneralizowane wzmocnienie generalized reinforcer

zgeneralizowane wzmocnienie społeczne

generalized social reinforcement

zgeneralizowane wzmocnienie warunkowe

generalized conditioned reinforcer

zgodność między obserwatorami

interobserver agreement (IOA)

32

zgodność między obserwatorami (IOA) co do całkowitego czasu trwania

total duration interobserver agreement (IOA)

zgodność między obserwatorami (IOA) co do całkowitej liczby

total count interobserver agreement (IOA)

zgodność między obserwatorami (IOA) w niezaznaczonych interwałach

unscored-Interval interobserver agreement (IOA)

zgodność między obserwatorami (IOA) w zaznaczonych interwałach

scored-Interval interobserver agreement (IOA)

zgodność między obserwatorami (IOA) we wszystkich interwałach

interval-by-interval interobserver agreement (IOA)

zgodność między obserwatorami (IOA) we wszystkich próbach

trial-by-trial interobserver agreement (IOA)

zgodność między oceniającymi

interrater agreement

zgodność pomiędzy obserwatorami (IOA) co do obecności/braku obecności zachowania we wszystkich interwałach

occurrence/non-occurrence interobserver agreement (IOA)

zindywidualizowany plan edukacyjny

individualized education plan

zindywidualnizowany system nauczania

personalized system of instruction

złożony bodziec warunkowy compound conditioned stimulus (compound CS)

złożony rozkład wzmacniania compound schedule

zmiana changeover

zmiana funkcji transformation of functions

zmiana nawyków habit reversal

zmienna kontrolująca controlling variable

zmienna niezależna independent variable

zmienna poprzedzająca antecedent

zmienna uboczna extraneous variable

zmienna zakłócająca confounding variable

zmienna zależna dependent variable

zmienne proporcje variable-ratio

zmienność variability

zmienność wewnętrzna intrinsic variability

zmienność zewnętrzna extrinsic variability

zmienny interwał variable-interval

zmienny poziom wyjściowy variable baseline

znak sign

zobacz-napisz see-write

zróżnicowana reakcje differentiated response

zróżnicowanie differentiation

zwrotność reflexivity

żeton token

Updated/Aktualizacja:

July 2017, lipiec 2017

Translation / Tłumaczenie:

Katarzyna Bąbik, Przemysław Bąbel, Rafał Kawa, Paweł Ostaszewski, Wojciech Sekta, Marta Sierocka-Rogala, Anna Skierczyńska,

Monika Suchowierska-Stephany