A C T A N E U R O B I O L O G I A E E X P E R I M E N T A L I S

S U P P L E M E N T U M 2

AN ENGLISH-POLISH VOCABULARY

OF BASIC TERMS USED IN BRAIN PHYSIOLOGY

AND BEHAVIORAL SCIENCES

Wlodzimierz KOZAK and Stefan SOLTYSIK

W A R S A W 1 9 7 1

P O L I S H S C I E N T I F I C P U B L I S H E R S

P R E F A C E

This vocabulary is the first published list of Polish terms used in brain physiology. It should help to standardize the terminology and provide a basis for future preparation of a comprehensive dictionary which would include definitions, etymology, historical infor- mation and, perhaps, illustrations. Before undertaking such a task, specialists in neu- rophysiology, electrophysiology and behavioral sciences must agree upon basic terms and help to standardize their usage, eliminating excess synonyms, misusages and other terms inappropriate either for factual or for linguistic reasons. Undoubtedly, the voca- bulary in its present form suffers from many vague formulations and omissions. There- fore, all proposals or critical remarks are sincerely welcome. These should be addressed to Dr. S. Soitysik, Institute of Psychoneurology, Pruszkbw, Poland.

In preparation of this vocabulary, great help was provided by Professor Jerzy Ko- norski, Dr Boguslaw ~ernicki , Dr Witold Karczewski and Dr Bohdan Sadowski. Ad- ditionally, a considerable contribution was made by Dr. Jerzy Chmurzyriski, who correct- ed and completed the ethological terminology. The authors greatly appreciate the as- sistence provided by these colleagues. Thanks are also due to Miss S. Zaremba, Mrs. S. Bielecka and Miss B. Salgut who helped in preparing the manuscript and typescript.

ABBREVIATIONS

beh. behavior, behaviorism cf. compare chem. chemistry ecol. ecology EEG electroencephalography elec. denotes that the term is used in electro-

technics or electronics rather than in neurophysiology

ethol. ethology Fr. French Ger. German math. mathematics physiol. physiology pref. preferred stat , statistics syn. synonym(s)

abortive poronny ; a. impulse impuls poronny ; a. reflex odruzh poronny; a. response reakcja poronna

above threshold (syn, supraliminal) ponadprogowy a-c, alternating current prad zmienny; a-c ampli-

fier wzrnacniacz pradu zmiennego accomodation akomodacja, dostosowanie; ocular a.

akomodacja oczu; a. of the nervous tissue (W. H. Nernst) akomodacja nerwowa

acetylcholine acetylocholina acquired nabyty; a. drive nappd nabyty, popgd

nabyty; a . reflex odruch nabyty, odruch wa- runkowy

acquisition nabywanie, wytwarzanie sic; a. of conditioned reflexes wytwarzanie sig (nabywa- nie) odruchbw warunkowych

action dzialanie, czynnoif ; czynnoiciowy ; a. current prad czynnoiciowy ; integrative a. czyn- noSc integracyjna; a. potential potencjal czyn- noiciowy ; mass a. dzialalnoic (ruchowa) rozlana, czynnoic uogblniona

activate uczynniak, uaktywniac activating uczynniajqcy, wzbudzajacy; reticular a.

system, RAS siatkowaty ukkad uczynniajqcy (wzbudzajwy)

active czynny; a. avoidance (syn. avoidance response) czynne unikanie; a . conduction przewodzenie czynne; a. defensive reflex (I. P. Pavlov) czynna reakcja obronna; a. transport czynne przeno- szenie, transport czynny

activity czynnoik, czynnoici; higher nervous a. (I. P. Pavlov) wyisze czynnoSci nerwowe; integrative a. czynnoiC integrujqca

A-D converter, analog-to-digital converter prze- twornik analogowo-cyfrowy

adaptation adaptacja; przystosowanie; sensory a . adaptacja zmyslowa

adequate adekwatny, wlaiciwy; a. stimulus bodziec wlaSciwy

adrenaline (syn. epinephrine) adrenalina

adrenergic adrenergiczny; a. nerve ending zakon- czenie adrenergiczne; a. synapse synapsa adre- nergiczna

afference aferentacja, doprowadzanie (irnpulsbw) afferent wlbkno aferentne, wlbkno doprowadzajace,

aferenta; aferentny, dosylowy, do(o)irodkowy (o irnpulsach); doprowadzajqcy, uczuciowy, aferentny (o wloknach nerwowy~h)

after po ; nastepczy; a,-depolarization depolary- zacja nastepcza, depolaryzacja Sladowa; a.-dis- charge wyladoaanie nastepcze; a.-effect efekt nastepczy, zjawisko nastepcze; a.-hyperpolar- ization hyperpolaryzacja nastqpcza, hyper- polaryzacja Sladowa; a.-potential potencjai na- stgpczy, potencjal iladowy; inhibitory a.-dis- charge hamowanie nastepcze

aggression agresja, napaif; intraspecific a. agresja wewnatrz-gatunkowa

aggressive behavior zachowanie sie agresywne (napastliwe), behawior agresywny

agitation (syn. restlessness) niepokbj ruchowy agonistic agonistyczny (erhol.), kontestacyjny; ago-

nistyczny (physiol.), sprzymierzony ; a. behavior behawior agonistyczny, behawior kontestacyjny ; a. muscle migsien agonistyczny, agonista, rnigsien sprzymierzony, miesien wspbidzialajqcy

aha reaction (syn. aha experience) reakcja aha, wglad

akinesis akineza, akinezja, bezruch alimentary pokarmowy; a. conditioned reflex po-

karmowy odruch warunkowy allelomimetic (syn. mimetic, imitative); a . behavior

behawior nailadowczy, zachowanie sig naSla- dowane

allied sprzymierzony; a. reflex odruch sprzymie- rzony

allochtonous (N . Tinbergen) allochtoniczny, obcy ; a. behavior behawior allochtoniczny (ethol.)

"all or none" (syn. all or nothing) wszystko albo nic; a. n, excitation pobudzenie wedlug prawa

6 ALPHA

wszystko albo nic; a. n. law (H. P. Bowditch 1871) prawo ,,wszystko albo nic"

alpha alfa; a; a. motoneuron neuron ruchowy alfa; a. rhytrn czynnolC (rytm) alfa (EEG); a. fiber wl6kno nerwowe alfa

alternation alternacja, naprzemiennoic; delayed a. alternacja odroczona; double a. podw6jna alternacja

amnesia niepamigk, amnezja; anterograde a. nie- pami& nastgpcza; progressive a. niepami& postgpujqca; retrograde a. niepami& wsteczna

amphicyte kombrka plaszczowa, amficyt amplifier wzmacniacz; a-c a. wzmacniacz prqdu

zmiennego; d-c a. wzmacniacz prqdu stalego; differential a. wzmacniacz r6inicowy; push-pull a. wzmacniacz przeciwsobny

analog analogowy analyser (syn. analyzator) analizator anelectrotonus anelektrotonus anesthesia znieczulenie; general a. znieczulenie

og6lne; local a. znieczulenie miejscowe annulospiral ending zakodczenie pierlcieniowo-spi-

ralne (wrzeciona mi6niowego) anode anoda; anodowy; a. break excitation po-

budzenie przerwaniem prqdu na anodzie anodic anodowy; a. block blokada anodowa;

a. depression depresja anodowa antagonist migsieh przeciwdzialajqcy (przeciwstaw-

ny, antagonistyczny), antagonista antagonistic przeciwdzialajqcy, przeciwstawny, anta-

gonistycmy ; a. muscle migsieh przeciwdziala- jqcy (przeciwstawny), miqsied antagonistyczny, antagonista

anterograde nastgpczy ; a. amnesia niepamigC nastqpcza

anticipatory antycypacyjny, wyprzedzajqcy; a. error blqd antycypacyjny

antidrive (J. Konorski) antynapgd, przeciwna~d antidromic antydromowy, wsteczny; a. conduction

przewodzenie antydromowe; a. impulse impuls antydromowy; a. inhibition hamowanie anty- dromowe; a. invasion inwazja antydromowa; a. volley salwa antydromowa

anxiety niepok6j, lgk aperiodic aperiodyczny; a. reinforcement (syn.

random reinforcement, variable interval rein- forcement) wzmocnienie aperiodyczne; a. re- ward nagradzanie aperiodyczne

aphagia afagia, nieprzyjmowanie pokarrnu appetitive apetencyjny, apetytywny; a. behavior za-

chowanie apetencyjne, behawior apetencyjny; a. response reakcja apetencyjna

approach zbliianie siq; dqzenie; zbliiaC siq, dqiyC;

a. gradient gradient zbliienia, gradient dqienia (syn. goal gradient gradient celu); a.-avoidance conflict konflikt midzy zbliieniem a unikaniem

approximation conditioning (syn. shaping) warun- kowanie przybliiajqce

arousal wzbudzenie; a. reaction reakcja wzbudzenia; behavioral a. wzbudzenie behawioralne; electro- (encepha1o)graphic a. wzbudzenie elektro(en- cefalo)gr&cme

arrest reaction (EEG) reakcja zatrzymania (czyn- noSci alfa)

artefact (syn. artifact) artefakt; stimulus a. artefakt bodica

arthresthesia (syn. joint sense) czucie s!awowe ascend wstepowac; ascending fiber wl6kno wstg-

pujwe; ascending pathway droga wstgpujqca assembly zespa, ensemble; cell a. (D. 0. Hebb)

ensemble neuronalny association asocjacja, skojarzenie; a. center oirodek

kojarzeniowy, oSrodek asocjacyjny; a. fiber wl6- kno kojarzeniowe, wl6lcno asocjacyjne; a. reflex (V. M. Bekhterev) odruch asocjacyjny (warun- kowy); backward a. asocjacja wstecma; forward a. skojarzenie (asocjacja) nastqpcza; retroactive a. (syn. backward a.) asocjacja wsteczna

ataxia bezlad, ataksja attention uwaga attenuate mniejszaC (napiwie), dzielik (nap i~ ie ) ,

t1umiC; attenuated response reakcja zreduko- wana

attitude postawa (psychicma, behawioralna) augment powigkszae, wzmagaC; augmented secretion

wydzielanie wmoione augmenting response odpowiedi narastajqca autogenetic autogenetyany, wiasny; a. inhibition

hamowanie autogenetyczne, hamowanie wlasne miqlnia; a. reflex odruch wlasny (miginia)

autonomous autonomiczny autonomic autonomiczny; a. nervous system

uklad nerwowy autonomiczny autonomy autonomia; functional a. (G. W. Allport)

autonomia funkcjonalna (czy~olciowa) autorhythmic autorytmiczny ; a. action autorytmika aversive awersyjny, obronny; a. agent czynnik

awersyjny; a. conditioning warunkowanie obron- ne; a. stimulus bodziec awersyjny, bodziec obronny

avoidance unikanie; active a. unikanie nynne; a. conditioning warunkowanie unikania; passive a. unikanie bierne; a. response reakcja unikania conditioned a. response, CAR warunkowa reakcja unikania

axis cylinder (syn. axon) wypustka osiowa

CENTRAL 7

axo-axonal akso-aksonowy; a. junction zlqcze akso-aksonowe; a. synapse synapsa akso-akso- nowa

axo-dendritic akso-dendrytowy ; a. junction zlrjcze akso-dendrytowe; a. synapse synapsa akso-den- drytowa

axon (syn. pxis cylinder) akson, wkokno osiowe, wypustka osiowa; a. hillock wzg6rek aksono- wy; a. reflex odruch wlokienkowy; a . terminal zakoriczenie aksonu; myelinated (medullated) a. a. akson mielinowany, akson w oslonce rdzen-

nej, wi6lcno rdzenne; unmyelinated (nonme- dullated) a. akson niemielinowany, akson bezrdzenny, wlbkno bezrdzenne

axonal transport transport aksonowy, przenoszenie aksonowe; somato-fugal a. t. transport akso- nowy ku obwodowi

axoplasm aksoplazma axo-somatic akso-somatyczny; a. junction zlrjcze

akso-somatyczne; a. synapse synapsa akso-so- matyczna

backward wsteczny; b. association asocjacja wstecz- na ; b. conditioning warunkowanie wstecme

Bahnung (Ger.) torowanie beam strumien, wiqzka, promieli (oscyloskopu) ;

b. brightness jaskrawoSC wiqzki, jasnoSC: plamki; dual-beam (twin-beam) dwustrumieniowy, dwu- wiqzkowy

behavior zachowanie (sic), behawior behavioral behawioralny, dotycqcy zachowania

sic; b. arousal wzbudzenie behawioralne; b. science nauka o zachowaniu sic, behawio- rystyka

belongingness (E.L. Thorndike) powinowactwo asocjacyjne

beta beta; b. rhythm (EEG) rytm beta binary dwbjkowy, binarny; b. code kod dw6jkowy;

b. conditioned reflex (E. A. Asratian) binarny odruch warunkowy; b. digit (syn. bit) bit, jednostka iloSci informacji; b.-to-decimal con- verter przetwornik dwbjkowo-dziesictny

binocular obuoczny; b. vision widzenie obuoczne binodal dwuzaiarnkowy; b. action potential dwu-

zalamkowy potencjal czynnoSciowy biwlectric bioelektryczny; b. phenomena zjawiska

bioelektryczne; b. potential potencjal bioelek- tryczny

biphasic dwufazowy; b. action potential dwufazowy potencjak czynnokiowy

bipolar dwubiegunowy, bipolarny; b. cell kombrka dwubiegunowa; b. recording odprowadzenie dwubiegunowe; b. stimulation drainienie dwu- biegunowe

bit (syn. binary digit) bit, jednostka informacji block blokada, blokowaC; blokowy; anodal b.

blokada anodowa; b. diagram schemat blokowy bond polrjczenie; neural b. polqczenie nerwowe brain mbzg, mbzgowie; b. waves fale m6zgu break otwarcie; zlamaC; b. excitation pobudzenie

przy otwarciu obwodu, pobudzenie przy wy- f$czeniu prqdu stalego; nervous b. down za- farnanie nerwowe

bridge most, mostek; mostkowy; b. circuit schemat mostkowy; b. insulator izolator mostkowy

bulb opuszka; olfactory b. opuszka w ~ h o w a bulbar opuszkowy; dotycqcy rdzenia przedlu-

ionego burst erupcja; b. of impulses kr6tka erupcja seria

(impuls6w) spindle b. (EEG) erupcja wrzecion

capillary kapilarny, wkoiniczkowy, wloskowaty; c. microelectrode mikroelektroda kapilarna, mikroelektroda szklana

CAR, conditioned avoidance response warunkowa reakcja unikania

cathodal (syn. cathodic) katodowy; c. block blo- kada katodowa

cathode katoda; katodowy; c. follower wt6rnik katodowy; c.-ray oscilloscope oscyloskop (ka- todowy)

cell assembly (D. 0. Hebb) ensemble neuronalny Hebba

cellulifugal odkombrkowy cellulipetal dokombrkowy central oSrodkowy, centralny; c. excitatory state

(C. S. Sherrington) oirodkowy stan pobudzenia; c. inhibitory state (C. S. Sherrington) oSrodkowy stan hamowania; c. motive state (C. L. Morgan) oSrodkowy stan napedowy; c. nervous system, CNS oSrodkowy uklad nerwowy

8 CENTER

center oirodek, irodek; brain c. oirodek rnbzgowy; c. of CS oirodek bodica warunkowego

centrencephalic Srodkowo-rnbzgowy; c. system (G. W. Penfield) uklad Srodkowo-mbzgowy

centrifugal odirodkowy; odoirodkowy; c. fiber wlbkno odoSrodkowe

centripetal doirodkowy ; dooirodkowy ; c. fiber wlbkno dooirodkowe

CER, conditioned emotional response ernocjonalna reakcja warunkowa

cerebellar rnbidikowy cerebellum (syn. little brain) rnbidiek cerebral rnbzgowy cerebrum rnbzg cerveau is0115 (Fr.) (P. Bremer) rnbzg izolowany,

cerveau isole; c. i. preparation preparat rnbzgu izolowanego

chemoreception chernorecepcja chemoreceptor chemoreceptor chemoresponsive chernicznie pobudliwy; c. mem-

brane blona chernicznie pobudliwa chemotaxis chernotaksja choice wybbr; ch. point punkt wyboru (w labi-

ryncie); ch. reaction reakcja z wyboru; ch. reaction time czas reakcji z wyboru; double (tripple, multiple) ch. situation sytuacja (tre- ningowa) z wyborem podwbjnym (potrbjnyrn, wielokrotnyrn)

cholinergic cholinergiczny; ch. synapse synapsa cholinergiczna;

chronaxy chronaksja chronic przewlekly, chroniczny, dhgotrwaly; ch.

experiment doiwiadczenie przewlekle (chro- niczne); ch. fear strach dhgotrwaly

circuit obwbd; closed c. obwbd zamkni~ty; re- verberating c. obwbd rewerberujacy, obwbd kraienia impuls6w

clasping reflex odruch obejmowania clasp-knife-reaction (syn. lengthening reaction) re-

akcja scyzorykowa, objaw scyzorykowy, reakcja wy dluienia

classical klasyczny, I typu; c. CR, c. conditioned reflex odruch warunkowy klasyczny, odruch warunkowy I typu, klasyczny CR; c. CS, c. conditoned stimulus klasyczny CS, bodziec warunkowy klasyczny, bodziec warunkowy 1 tYPU

cleaning reflex odruch oczyszczania (ciata) clonic kloniczny, trzqsowy clonus klonus, trzqs code szyfr, kod; szyfrowaC, zaszyfrowaC, kodowac,

zakodowad

COEPS, cortical extrapyramidal system korowy uklad pozapiramidowy

cohteral odgalczienie, odnoga, obocznica, galazka boczna, kolaterala; boczny, odgalcziajacy sic (bocznie); recurrent c. powracajqca obocmica, kalaterala zwrotna

commission popelnienie; error of c. blqd popelnie- nia, pozytywna reakcja warunkowa na bodziec harnulcowy (cf. omission)

commissural spoidlowy ; c. junction zlacze spoidlowe common final path (C. S. Sherringtorz) wspdlna

droga koncowa competitive wspblzawodnicz~cy, rywalizujacy ; c.

adsorption adsorpcja na drodze wspblzawodnic- twa; c. responses reakcje wsp6lzawodniczace

concentration of excitation (inhibition) (I. P. Pavlov) koncentracja pobudzenia (harnowania)

concentric wsp&irodkowy, koncentryczny; c. elec- trode elektroda koncentryczna; c. receptive field pole odbiorcze wspblirodkowe (koncen- tryczne)

condition warunek; warunkowac, wytwarzak odruch warunkowy ; uwarunkowad

conditional warunkowy, umowny; c. reflex (I. P. Pavlov); odruch warunkowy; c. discrimination (syn. conditioned switching) przelaczanie warun- kowe

conditioned warunkowy ; c. emotional response, CER emocjonalna reakcja warunkowa; c. inhibi- tion hamowanie warunkowe (w szerszym zna- czeniu jako hamowanie wewngtrzne;~ weiszym jako odrniana rbinicowania, w kt6rej bodicern rbinicowyrn jest zespbl bodicow zloiony z bodica warunkowego i harnulca warunko- wego); c. inhibitor, CI hamulec warunkowy; c. reflex, CR odruch warunkowy ;c. response, CR reakcja warunkowa; c. stimulus, CS, Sc bodziec warunkowy; c. ewitching (syn. condi- tional discrimination) przelaczanie warunkowe

conditioning warunkowanie; warunkujacy ; classical c. warunkowanie klasyczne, warunkowanie I typu; c. volley (stimulus, tetanus) salwa (bodziec, seria) warunkujaca; instrumental c. warunkowanie instrurnentalne, warunkowanie I1 typu; operant c. warunkowanie sprawcze (B. F. Skinner), warunkowanie instrurnentalne

conduction przewodzenie; saltatory c. przewodzenie skokowe

conductivity (syn. conductance) przewodnictwo configuration konfiguracja (syn. Gestalt postac) configurational postaciowy; c. stimulus bodziec

postaciowy

DEEFFERENT 9

connection polqczenie, zwiqzek; temporal c. ( I . P. Pavlov) zwiqzek czasowy

connectionism koneksjonizm, kierunek psychologii (i fizjologii zachowania sig) zakiadajacy wystg- powanie i tworzenie sig nowych poiqczen w mozgu, jako mechanizm uczenia sig

consciousness SwiadomoSC, przytomnoiC construct konstrukt, zmienna hipotetyczna consummatory konsumacyjny, spelniajqcy; c. res-

ponse reakcja konsumacyjna, reakcja spelnia- jqca; c. reflex odruch konsumacyjny, odruch spelniajqcy

contiguity bliskoSC (w przestrzeni lub czasie); obocz- noif, stycznoiC; law of c. prawo stycznoici

contingency (stat.) kontyngencja continuity ciqgloik continuous ciiigly; c. extinction wygaszanie ciqgle;

c. reinforcement wzmacnianie regularne contraction skurcz contracture przykurcz, kontraktura contralateral przeciwlegly, drugostronny, prze-

ciwstronny, kontralateralny; c. hemisphere p6t- kula przeciwlegla; c. reflex (syn. crossed reflex) odruch skrzyiowany

control regulacja, kontrola; nervous c. regulacja nerwowa

convergence konwergencja, zbieznoid coordination koordynacja corrective poprawczy, korygujqcy ; c. inhibition

(P. S. Kupalov) hamowanie poprawcze, zrnniej- szenie odruchu warunkowego przy zmiejszeniu sily (lub czasu trwania) bodica bezwarunko-

D-A converter, digital-to-analog converter prze- twornik cyfrowo-analogowy

d-c, direct current prqd staly; d-c amplifier wzmac- niacz prqdu stalego

deafferent deaferentowat, przeciqe wlokna dopro- wadzajqce, pozbawic doplywu impulsow z ob- wodu, przeciqd korzonki lub nerwy czu- ciowe

deafferentation deaferentacja, pozbawienie afe- rentacji, przecigcie korzonk6w lub nerwow czuciowych (wt6kien doprowadzajqcych)

decay zanikanie; d. constant stala czasu zanika- nia

decerebellate pozbawic mozdzku, usunqC mozdiek

wego; c. movement ruch poprawczy (korekcyj- ny)

cortex kora; adrenal c. kora nadnercza; cerebellar c. kora m6zdzkowa; cerebral c. kora moegowa; subcortex podkorze

cortical korowy corticalization kortykalizacja; przejmowanie przez

korg mozgowq w rozwoju filogenetycznym kontroli nad funkcjami nizszych pigter ukladu nerwowego

corticifugal odkorowy corticipetal dokorowy coupling sprzgganie; electrical (electronic) c.

sprzgganie elektryczne courtship zaloty ; c. behavior zaloty covert skryty, nie jawny; c. behavior zachowanie

sig (behawior) skryte CR, conditioned reflex; conditioned response CR,

odruch warunkowy, reakcja warunkowa criterion kryterium, sprawdzian; trained to c.

trenowany do osiqgnicia kryterium critical krytyczny; c. depolarization depolary-

zacja krytyczna (syn. firing level poziom kry- tyczny, poziom wyladowania)

crossed reflex odruch skrzyzowany crouch przypaic do ziemi crouching przypadanie do ziemi CS, conditioned stimulus bodziec warunkowy cue bodziec, sygnal, wskaz6wka curiosity ciekawoic; c. drive napgd (popgd) cie-

kawoici

decerebellation pozbawienie (usuniwie) . m6zdiku decerebrate odmbzdzyc, usunqC m6zg (odciqc

od m6zgu); d. rigidity sztywnoiC.odmbzdieniowa decerebration odm6zdzenie, decerebracja decorticated bezkorowy, obezkorowiony, dekorty-

kowany decortication obezkorowienie, pozbawienie (usu-

n i~c ie ) kory, dekortykacja decrement dekrement, ubytek; d. conduction prze-

wodzenie z dekrementem decussation skrzyzowanie; decussational fiber wlokno

biegnqce w skrzyzowaniu, wlokno skrzyzowa- niowe

deefferent deeferentowac, przeciqc korzonki lub

10 DEEFFERENTATION

nerwy ruchowe, przeciqd: wlbkna odprowadza-

jwe deefferentation deeferentacja, przeci~cie korzonkbw

Iub nerwbw ruchowych, przeciecie wlbkien odprowadzajqcych

defacilition (syn. disfacilitation) zmniejszenie to- rowania, utrudnienie, odtorowanie

defense obrona; obronny; d. distance dystans bezwzglednej obrony, dystans krytyczny; d. reaction reakcja obronna; d. reflex odruch obronny

defensive obronny; d. reflex odruch obronny; d. stimulus (syn, noxious stimulus) bodziec obronny, bodziec wywolujqcy reakcje obron- na

degeneration zwyrodnienie, degeneracja; axonal d. zwyrodnienie aksonowe; Nissl d. zwyrodnienie Nissla (zwyrodnienie wsteczne); retrograde d. zwyrodnienie wsteczne; secondary d. zwyrod- nienie wtbrne; transsynaptic d. zwyrodnienie transsynaptyczne; Wallerian d. zwyrodnienie wallerowskie, zwyrodnienie wtbrne

delay opbhienie, odroczenie; impulse d. opbinie- nie impulsu; inhibition of d. (I. P. Pavbv) ha- mowanie op6iniajwe; junctional d. opbinienie zlwzowe; post-d. po odroczeniu; pre-d. przed odroczeniem; synaptic d. opbinienie synap- tyczne

delayed odrocwny, opbiniony ; d. alternation alter- nacja odroczona; d. matching-to-sample odro- cwne dobieranie wedhg wzorca; d. rectifi- cation prostowa~lie opbinione; d. response reakcja odroczona ; d. reward (reinforcement) conditioning warunkowanie z opbinionq na- groda (wzmocnieniem)

delta delta; delta rhythm czynnoik delta demarcation potential potencjal uszkodzenia, po-

tencjal demarkacyjny dendrite aendry t dendritic dendrytowy denervate odnerwiat denervation odnerwienie depolarization depolaryzacja, zmniejszenie bieguno-

woici depression depresja, obniienie (pobudliwoici) deprivation pozbawienie, iwlacja; sensory d.

iwlacja zmysbwa, pozbawienie doplywu bodi- cbw, deprywacja emyskwa

descent zstepowac; descending fiber wlbkno zste- pujace

desensitization odczdenie diencephalon miedzymbzgowie

differential rQiniczka (math.); rbiniczkowy (math.); rbinicowy ; d. ampli5er wzmacniacz rbinicowy ; d. equation rbwnanie rbkniczkowe; d. inhibition (I. P. Pavlov) hamowanie rbinicowe; d. response (I. P. Pavlov) reakcja r6znicowa; d. stimulus ( I . P. Pavlov) bodziec rbinicowy

differentiate rbinicowa6 (bodice); r6iniczkowaC (math.)

differentiation rbinicowanie ( I . P. Pavlov); rbz- niczkowanie (math.)

diffuse nervous system sieciowy ukiad nerwowy ; rozproszony uklad nerwowy

digit cyfra; binary d. (syn, bit) bit digital cyfrowy; d. computer maszyna cyfrowa diphasic dwufazowy ; d. spike iglica dwufmwa direct prosty, bezpoiredni, jednokierunkowy, nie-

skrzyiowany; d. current, d-c prad staiy, prqd jednokierunkowy ; d. coupling sprzeienie bez- poirednie; d. inhibition hamowanie proste; d. reflex odruch nieskrzyiowany; d. stirnula- tion drainienie bezpoirednie; directly coupled, D. C. sprzgiony bezpoirednio

directional cue sygnal (bodziec) kierunkowy discharge wyfadowanie; wyladowad (sic), rozla-

dowac (sie) discriminate rozrbiniac discriminated operant (B. F. Skinner) reakcja

instrumentalna na bodziec warunkowy spora- ~ Y C ~ Y

discrimination rozrbinienie; rbinicowanie (zwiasz- cza w literaturze behawiorystycznej); condi- tional d. (syn. conditioned switching) przela- czanie warunkowe; d. time czas reakcji roz- nicowania, czas reakcji dyskryminacyjnej; d. training trening dyskryminacyjny; visual d. rozrbinianie wzrokowe

discirminative stimulus, SD (B. F. Skinner) instru- mentalny bodziec warunkowy, bodziec dyskry- minacyjny

disfacilitation (syn. defacilitation) utrudnienie, odtorowanie, defacylitacja

dishabituation dyshabituacja, przywrbcenie odpowie- dzi

disinhibition (I. P. Pavlov), rozhamowanie, pnejicio- we pojawienie sic reakcji warunkowej na bo- dziec hamulcowy, np. pod wplywem bodica ubocznego

displacement (syn. d. activity) reakcja przerzutowa distance dystans; individual d. dystans osobniczy distractibility zwiekszona reaktywnoSC na bodice

uboczne, rozpraszalnoSc distractor bodziec uboczny, dystraktor

ELECTRODE 11

disuse nieuiywanie; nie uiywad, wylqczyd z uiy- wania

disynaptic disynaptyczny, dwusynaptyczny; d. reflex odruch dwusynaptyczny

dominance nadrzpdnoic, dominacja; cortical d. nadrzgdnoSC korowa; hemispherical d. nadrzed- noid (jednej) pblkuli mbzgu; lateral d. nadrzed- noSC, przewaga (dominacja, preferencja w poslu- giwaniu sic) jednej strony ciala lub jednego z parzystych narzadbw; manual d. dominacja (jednej) reki; ocular d. przewaga (jednego) oka

dominant (A. A. Ukhtomsky) dominanta; d. hie- rarchy hierarchia dominowania; d. posture poza dominacji

dominator (R. Granit) dominator (siatk6wki oka); photopic d. dominator fotopowy; scotopic d. dominator skotopowy

double alternation podwbjna naprzemiennoid (al- ternacja), porqdek reakcji a-a-b-b

drive naped, poped; na-d, przesuwad, popychad; acquired d. naped nabyty; d. displacement

E-cell, excitatory cell kom6rka pobudzeniowa, kom6rka E

.yER, excitatory potential (C. L. HUN) potencjal pobudzeniowy reakcji

EAG, electroantennogram elektroantenogram, za- pis potencjai6w czulkbw, EAG

ECoG, electrocorticogram elektrokortykogram, za- pis potencjal6w kory, ECoG

EEG, electroencephalogram elektroencefalogram, wykres potencjalbw mbzgu, EEG; depth EEG elektroencefalogram glebinowy Wgboki)

effect skutek, wplyw, wynik; wptywaf, wynikad; law of e. (E. L. Thorndike) prawo skutku, prawo efektu

effective uiytkowy, skuteczny; e. reaction potential, .yER (C. L. HUN) uiytkowy potencjal reakcji

effector efektor, narqd wykonawczy; e. cell kom6rka wykoriawcza (efektorowa)

efference eferentacja; e. copy (E. von Holst, H. Mittelstaedt) kopia eferentacji

efferent eferentny, odsylowy, efektorowy takze w znaczeniu: odoSrodkowy (np. o impulsach) lub odprowadzajqcy (o wkbknach nerwowych); e. control of receptor organs odoirodkowa regulacja narqdbw zmysbwych

effort wysilek; least e. principle zasada najmniejsze- go wysilku

przerzut napedu; d.-producing stimulus (syn. drive stimulus) (J. Konorski) bodziec napedo- wy; d. reduction (C. L. Hull) redukcja napedu (hipotetyczny mechanizm nagrody); d. reflex (J. Konorski) odruch napedowy; d. stimulus (C. L. HUN) sygnal potrzeby (afferentny im- puls wywokany stanem potrzeby "need"); irrelevant d. naped uboczny; learned d. n a x d wyuczony (warunkowy); primary d. naped pierwotny (pierwszego rzpdu); secondary d. naped wtbrny (drugiego rzpdu, warunkowy)

driving napedzanie; pojawianie sie fa1 elektroen- cefalogramu synchronicznie z bodicem (EEG)

DRP, dorsal root potential potencjal korzonka grzbietowego, DRP

DRR, dorsal root reflex odruch korzonka grzbie- towego, DRR

DSCT, dorsal spino-cerebellar tract szlak rdze- niowo-mbzdikowy grzbietowy, DSCT

dummy model, atrapa; rzekomy; d. operation za- bieg rzekomy, operacja rzekoma ,

EKG, electrocardiogram elektrokardiogram, za- pis potencjal6w serca, EKG

electric elektrycmy ; e. charge ladunek elektryczny ; e. circuit obw6d elektryczny; e. organ narqd elektryczny ; e. shock bodziec elektryczny ; e. skin response reakcja skbrnogalwanicma, GSR

electrical elektrycmy; e. silence cisza elektryczna, brak czynnoici elektrycznej; e. stimulation drainienie elektryczne; e. transmission prze- kazywanie elektryczne (przez synapse), prze- kainictwo elektryczne (synaptyczne)

electrically (in)excitable membrane (H. Grundfest) blona (nie)pobudliwa elektrycmie

electrically transmitting synapse synapsa elektryczna electroantennogram, EAG elektroantenogram, wy-

kres potencjalbw czulk6w, EAG electrocardiogram, EKG elektrokardiogram, za-

pis potencjalbw serca, EKG electrocardiography elektrokardiogralia electrocautery przyieganie elektryczne electrocoagulation koagulacja elektryczna electroconvulsive elektrowstrzrjsowy; e. shock, ECS

wstrzqs elektryczny, elektrowstrzqs electrocorticogram, ECoG elektrokortykogram, wy-

kres potencjalbw kory, ECoG electrocorticography elektrokortykografia electrode elektroda; elektrodowy; bipolar e. elektro-

12 ELECTRODERMAL RESPONSE, EDR

da dwubiegunowa; coaxial e. elektroda wspbl- osiowa; concentric e. elektroda wsp61Srodkowa (koncentryczna); e. impedance impedancja elek- trody ; metal micro-e. mikroelektroda metalowa; micro-e. mikroelektroda; monopolar e. elektroda jednobiegunowa; non-polarizable e. elektroda niepolaryzujqca; e. resistance opomoSC elektrody ; ultramicro-e. ultramikroelektroda; unitary e. elektroda jednostkowa, elektroda do reje- stracji z pojedynczych neuron6w

electrodermal response, EDR reakcja skbmoelek- tryczna, reakcja skbmogalwaniczna, GSR

elektroencephalogram, EEG elektroencefalogram, wykres potencjalbw mbzgu, EEG

electrogenesis elektrogeneza electrographic elektrograficzny; e. arousal elek-

tro-(encepha10)-graiiczna reakcja wzbudzenia electromotor elektromotoryczny, unerwiajqcy plytki

elektryczne; e. neuron neuron elektromoto- ryczny

electromyogram, EMG elektromiogram, wykrcs potencjalbw mi@niowych, EMG

electronarcosis elektronarkoza, uipienie elektryczne electron micrography mikroelektronografia electron microscope milcroskop elelctronowy electroplaque plytka elektryczna (narzqdu elektrycz-

nego ryb) electroplate plytka elektryczna electroretinogram, ERG elektroretinogram, wykres

potencjalbw siatkbwki, ERG electroshock bodziec elektryczny, uderzenie prqdu electrotonic elektrotoniczny ; e. coupling sprzpganie

eiektrotoniczne; e. spread (syn. e. conduction) szerzenie siq elektrotoniczne, przewodzenie ele- ktrotoniczne

electrotonus elektrotonus elicit wywolak EMG, electromyogram EMG, elektromiogram,

zapis potencjalbw mieSniowych emit emitowak (o zachowaniu lub reakcjach) emitted response reakcja emitowana (cf. respon-

dent) emotion emocja; conditioned e. emocja uwarunko-

wana, warunkowa emocja emotional emocjonalny; e. expression ekspresja

emocjonalna; e. indicator wskainik emocji;e. pat- tern wzorzec emocjonalny, zestrbj emocjonalny

emotive emocyjny; e. brain mbzg emocyjny; e. stimulus bodziec ernocyjny (wywdujqcy reakcjp emocjonalnq)

enckphale isolk (Fr.) (P. Bremer) izolowane m6zgo- wie; e. i. preparation preparat izolowanego mbzgowia

end koniec; koricowy; e. brain (syn. telencephalon) kresombzgowie; e. brush (syn. telodendron) telodendron, koncowe rozkrzewienie aksonu drzewko koncowe; e. feet guziczki koncowe (boutons terminaux); e. organ narzqd koncowy, receptor; e. plate plytka kohcowa; motor e. plate ruchowa plytka koncowa

endbrain kresombzgowie, telencefalon end bouttons (syn. synaptic knobs) guziczki koncowe,

guziczki synaptyczne ending zakonczenie; nerve e. zakonczenie nerwowe engram (R. Semon) (syn. mnemonic trace, memory

trace) engram, Slad parnigciowy enteramine (syn. serotonine) serotonina, 5-hydro-

ksytryptanlina environment Irodowisko; enriched e. Srodowisko

wzbogacone; external e. Srodowisko zewngtrzne; internal e. Srodowisko wewnatrzne (milieu)

EOG, electrooculogram elektrookulogram, zapis elektryczny ruchbw oczu

EPC, endplate current prqd plytki koncowej (ru- chowej), EPC

ephapse efapsa, pseudosynapsa, synapsa rzekoma ephapticefaptyczny, pseudosynaptyczny ; e. transmis-

sion przekazywanie efaptyczne, przekainictwo pseudosynaptyczne

epicritic (H. Head) epikrytyczny; e. sengibility czu- cie epikrytyczne

epilepsy padaczka, epilepsja; focal e. (syn. Jackso- nian e.) padaczka ogniskowa (Jacksonowska)

epileptic padaczkowy; e. attack (syn. e. fit, e. seizure) napad padaczki

epileptogenic padaczkorodny, wywolujqcy padaczka epileptoid padaczkopodobny ; e. seizure napad

padaczkopodobny epimeletic (J. P. Scott) opiekunczy, epimeletyczny;

e. behavior zachowanie sig opiekuncze, behawior opiekunczy, zachowanie sia epimeletyczne; e. vomiting wymioty ~piekuncze, wymioty epimeletyczne (ethol.)

epinephrine (syn. adrenaline) adrenalina epithalamus nadwzgbrze (uzdeczka, szyszynka i spo-

idlo tylne) EPP, endplate potential potencjal plytki koncowej

(ruchowej), EPP; min. EPP miniaturowy poten- cjal pbtki koncowej, min. EPP

EPSP, excitatory postsynaptic potential pobudze- niowy potencjal postsynaptyczny, EPSP

equilibrium rbwnowaga; e. potential potencjal rbwnowagi

equipotentiality ekwipotencjalnoSC cerebral e. (K. S. Lashley) ekwipotencjalnoSC korowa

Erbkoordination (Ger.) (K. Lorenz) (syn. fixed

FANNING

i

action pattern) sztywny schemat ruchowy, norma reakcji; koordynacja wrodzona

ERG, electroretinogram elektroretinogram, zapis potencjalow siatkowki, ERG

ergotropic (W. R. Hess) ergotropowy; e. zone (cf, trophotropic zone) strefa ergotropowa (podwzgorza), strefa mechanizmow aktywacji

error blqd; anticipatory e. blqd antycypacyjny; e. of commission blqd popelnienia; e. of omission blqd opuszczenia; perseverative e. blqd perse- weracyjny; standard e. (stat.) blqd standardowy

escape ucieczka, wymykanie, urnykanie; e. behavior ucieczka, reakcja ucieczki; e. distance dystans ucieczki; e. learning (conditioning) uczenie s i ~ (warunkowanie) reakcji wymkniecia, forrna warunkowania instrumentalnego, w ktbrym nagrodq jest przerwanie dzialania bodica nocy- ceptywnego; e. response reakcja wymknisia, reakcja ucieczki

et-epimeletic (J. P. Scott) et-epimeletyczny, opie- kuliczo-wzbudny; e. behavior behawioret-epime- letyczny

ethology etologia evoke wywolac; evoked potential (syn. field po-

tential) potencjal polowy, potencjal wywolany; evoked response odpowiedi wywolana

exafference (E. von Holst, H. Mittelstaedt) egza- ferentacja, aferentacja zewnetrzna

excitability pobudliwoiC excitable pobudliwy; chemically e. pobudliwy

chemicznie; electrically e. pobudliwy elektrycz- nie; mechanically e. pobudliwy mechanicznie

excitation pobudzenie; e. pattern mozaika pobu- dzenia

excitatory pobudzajqcy, pobudzeniowy; central e. state (C. S. Sherrington) oirodkowy stan pobudzenia; e. conditioning warunkowanie pobudzeniowe; e. postsynaptic potential, EPSP pobudzeniowy potencjalpostsynaptyczny, EPSP; e. potential, .yER (C. L. Hull) potencjal reakcji; e. stimulus bodziec (warunkowy) pobudzeniowy

exit wyjkie; wyjiciowy; e. field (J. Konorski) pole wyjiciowe; e. pupil irenica wyjiciowa; e. unit (J. Konorski) jednostka wyjiciowa

expectancy oczekiwanie; principle of e. zasada oczekiwania

experience doiwiadczenie (przeiycie); doiwiadczenie iyciowe; doiwiadczaf

experiment doiwiadczenie (naukowe), eksperyment; eksperymentowac

experimental doiwiadczalny ; e. design plan doiwiad- czalny; e. extinction wygaszanie; e. group grupa (zwierzqt, os6b) doiwiadczalna; e. neurosis nerwica doiwiadczalna

exploration badanie, eksploracja; locomotor e. eksploracja ruchowa (lokomocyjna)

exploratory behavior zachowanie eksploracyjne, behawior eksploracyjny

exploratory response reakcja eksploracyjna expressive wyraiajqcy, ekspresyjny; e. behavior

zachowanie ekspresyjne; e. movements ruchy wyraiajqce

extension prostowanie, rozginanie (konczyny); crossed e. reflex skrzyzowany odruch prosto- wania (rozginania)

extensor prostownik, rozginacz (miesien); e. muscle micsieri wyprostny, prostownik; e. thrust odruch wyprostny, pchniecie wyprostne

external inhibition (I. P. Pavlov) hamowanie ze- wnetrzne

externalization of drive (E. E. Anderson) warun- kowanie n a p ~ d u (,,eksternalizacja" popgdu), wzbudzenie poppdu przez bodziec zewngtrmy

extinction ( I . P. Pavlov) wygaszanie; experimental e. wygaszanie; latent e. wygaszanie utajone; secondary e. wygaszanie wtorne, generalizacja wygaszania

extracellular zewnqtrzkom6rkowy, okobkomor- kowy; e. recording odprowadzenie okoloko- morkowe (zewnqtrzkornorkowe)

extrafusal pozawrzecionowy; e. fiber wlokno (mieiniowe) pozawrzecionowe

extrapyramidal pozapiramidowy; e. system uklad pozapiramidowy (J. Prus)

eye oko; e. pause (syn. fixation pause) przerwa fiksacyjna; schematic e. oko zredukowane

eyelid reflex odruch powiekowy, odruch rnrugania

facilitate torowaf, ulatwiac; facilitating effect factor czynnik; f. analysis analiza czynnikowa; wpfyw torujqcy two-factor theory teoria dwuczynnikowa, teoria

facilitation torowanie, ulatwienie; retroactive fa- dwbch procesbw (uczenia sie) cilitation torowanie wsteczne fanning rozstawienie, rozczapierzenie; toe f. roz-

facilitatory torujqcy, ulatwiajqcy czapierzenie palcow stopy

14 FARADAY'S CAGE

Faraday's cage (syn. screening cage) klatka Fa- radaya

faradic stimulation drainienie prqdem zmiennym fatigue zmszenie fatigueability zm&zalnoSC fear strach feedback sprzeienie zwrotne, wplyw zwrotny;

f. loop petla sprzgienia zwrotnego; negative f. ujernne spneienie zwrotne; positive f. dodatnie sprzeienie zwrotne

feedforward sprzczenie nastppcze, wplyw nastcpczy female samica; ieriski (dotyczwy plci ieriskiej) feminine samiczy, zenski (dotycqcy osobnika

plci zenskiej) fiber wlbkno; fast f. wl6kno szybkie; f. spectrum

widmo wlbkien; muscle f. wibkno mieiniowe; nerve f. wlbkno nerwowe; slow f. wl6kno powolne

field pole; polowy; f. potential (syn. evoked poten- tial) potencjal polowy; receptive f. pole od- biorcze, pole recepcyjne

6nal common path (C. S. Sherrington) wsp6lna droga koncowa

firing level (syn. critical depolarization) poziom krytycmy, wyladowania

fit napad; convulsive f. napad drgawkowy; epileptic f. (syn. epileptic attack, epileptic seizure) napad padaczkowy

fixation utrwalanie; wpatrzenie sig, fiksacja (wzroku), utrwalenie (nawyku, reakcji warunkowej); anxie- ty f. fiksacja lgku; binocular f. fiksacja dwuoczna; f. pause (syn. eye pause) przerwa fiksacyjna; f. time czas fiksacji (wzrokowej); visual f. fiksacja wuokowa; visual f. reflex odruch wpatrywania sig, odruch fiksacji wzrokowej

fixed action pattern (syn. Erbkoordination) (K.

Lorenr) sztywny schemat ruchowy, norma reakcji, koordynaoja wrodzona

fixed interval reinforcement wzmacnianie (nagra- dzanie) w staiym interwale, wzmacnianie r6wnookresowe, wzmacnianie periodyczne

fixed ratio reinforcement wzmacnianie (nagradzanie) w stalej proporcji

flexor zginacz; f. reflex odruch zgiqcia; f. tonus tonus (napiccie) zginaczy

flower-spray ending zakoliczenie bukietowe (we wrzecionie miqiniowym), zakoliczenie balda- szkowate

follower cell kom6rka wtbrujqca following Sledzenie, wodzenie; f. reflex odruch

wodzenia, odruch sledzenia (oczami) forebrain (syn. prosencephalon) przodom6zgowie;

medial f. bundle przyirodkowy m e k pnodo- m6zgowia

fractional antedating goal response (C. L. HUN) czqstkowa warunkowa reakcja spelniajqca (na- grodowa)

free swobodny, wolny; f. association swobodne kojarzenie; f. nerve ending wolne zakodczenie nerwowe; f. operant level wyjiciowy poziom reakcji (poddanej warunkowaniu instrumen- talnemu)

freeze zamierd (ze strachu); freezing reakcja za- rnierania

frustration frustracja, zaw6d, udaremnienie frustrative frustracyjny; conditioned f. response

warunkowa reakcja frustracyjna fusimotor wrzecionoruchowy; f. nerve fiber w16kno

nelwowe wrzecionoruchowe, wlbkno ruchowe gamma

fuzz coat wySci6lka; synaptic f. c. wySci6lka sy- naptyczna

galvanic skin response, GSR reakcja sk6mogal- waniczna

gamma gamma, y; g. loop petla gamma; g.moto- neuron neuron ruchowy gamma

ganglion zw6j; ganglionated nervous system zwo- jowy uk1ad nenvowy

generalization generalizacja, uogblnienie; g. gra- dient gradient generalizacji; response g. gene- ralizacja reakcji; stimulus g. generalizacja bodi- ca (I . P. Pavlov)

geniculate kolankowaty; g. body cialo kolankowate generator potential potencjal generatorowy Gestalt (Ger.) (syn. configuration) postak, konti-

guracja, Gestalt; G. principle zasada postaci gestaltism psychologia postaci, gestaltyzm giant olbrzymi; g. cell kombrka olbrzymia; g.

fiber wl6kno olbrzymie gnostic unit (J. Konorski) jednostka gnostyczna goal cel, nagroda, spetnienie (C. L. Hull); ante-

dating (anticipatory) g. response (C. L. Hull) warunkowa reakcja celu, warunkowa reakcja nagrodowa, warunkowa reakcja spelniajqca; g. gradient gradient celu, gradient nagrody; g. response reakcja spelniajqca, reakcja nagro- dowa; g. stimulus bodziec nagradzajqcy

IMPAIRMENT 15

go left-go right discrimination r6inicowanie dw&h reakcji

Golgi tendon organ narzqd sciggnisty Golgiego go-no go discrimination r6inicowanie reakcji;

go-no go d. with symmetrical reward r6zni- cowanie reakcji z nagrodq syrnetryczna; go-no go d. with asymmetrical reward r6inicowanie reakcji z nagrodq asyrnetrycznq

gradient gradient, spad; generalization g. gradient generalizacji; goal g. (C. L. Hull) gradient celu, gradient nagrody; electrochemical g. gradient elektrochemiczny ; potential g. spad potencjalu

grasp chwyt; chwytk; g. reflex odruch chwy- tania; grasping reflex odruch chwytania, odruch

,yHR, habit strength (C. L. Hull) sila nawyku habit nawyk, odruch instrurnentalny habitat (ethol.) siedlisko (cf. environment Srodowis-

ko, range obszar wystepowania) habit strength (C. L. HUN) sila nawyku habituation habituacja, przywykanie; reflex h.

habituacja odruchu; response h. habituacja odpowiedzi

hemisphere p6lkula; dominant h. p6lkula nadrqdna; subdominant h. p61kula podporzqdkowana

heterogeneous r6znorodny; h. conditioned reflex (I. P. Pavlov) odruch warunkowy r6znorodny (wytworzony przy pornocy innego bodica bezwarunkowego)

heterofacilitation torowanie (ulatwienie) przy drai- nieniu r6znych wl6kien nerwowych, torowanie r6inorodne

heterolateral r6znostronny, drugostronny, prze- ciwlegly

heteropolar rbznobiegunowy; h. neuron neuron r6inobiegunowy

higher nervous activity ( I . P. Pavlov) wyisze czyn- noSci nerwowe

homing (ethol.) tendencja i zdolnoSC powrotu do gniazda, ostoi lub siedliska

homogeneous jednorodny; h. conditioned reflex (I. P. Pavlov) odruch warunkowy jednorodny,

chwytny; grasping and groping chwytanie i obmacywanie

gray matter istota szara, substancja szara grid krata, ruszt; g.-floor podloga elektryczna,

podloga elektrodowa; synaptic g. (K. Akert) ruszt synaptyczny

grope iiC po rnacku; grasping and groping chwytanie i obrnacywanie

group grupa; control g. grupa kontrolna; exper- imental g. grupa doiwiadczalna

GSR, galvanic skin response reakcja sk6rnogal- waniczna

gustatory smakowy gyrus zakrqt, zaw6j

I-cell kom6rka hamulcowa, korndrka I ZR, reactive inhibition (C. L. Hull) harnowanie

reaktywne i. m., intramuscular dorniesniowy; i. m. injection

wstrzykniecie domi@niowe

odruch warunkowy wytworzony przy pomocy takiego sarnego bodica bezwarunkowego

homolateral (syn. ipsilateral) jednostronny, rbwno- stronny, jednoimiemy, nieskrzyiowany, z tej sarnej strony; h. reflex odruch nieskrzyzowany

homologous jednoznaczny, o tyrn sarnyrn pochodze- niu, hornologiczny

hope (0. H. Mowrer) nadzieja, warunkowa reakcja ernocjonalna, towarzyszqca zdobywczyrn rea- kcjorn instrurnentalnyrn

hunger gl6d; h. antidrive (J. Konorski) antynaped glodu

hyperactivity (syn. hyperkinesis) nadczynnoSC hyperesthesia przeczulica hyperpolarization hiperpolaryzacja hypersensitive nadwrailiwy, uczulony hypersensitivity nadwrailiwoSC, uczulenie hypoactivity niedoczynnoSC, zrnniejszona aktywnoSC hypofunction niedoczymoi6, niedomoga czynnoi-

ciowa hypokinesis zuboienie ruchowe, hipokineza hypophagia hipofagia, zmniejszone pobieranie po-

karrnu hyporeflexia osiabienie odruchbw, hiporefleksja;

conditioned h. osiabienie odruchow warunkowych hypothalamus podwzg6rze

immediate natychmiastowy, bezposredni; i. memory pami@ natychmiastowa

impairment uszkodzenie, zaburzenie; i. of con- ditioned reflexes zaburzenie odruch6w warun- kowych

16 IMPEDANCE

impedance zawada, irnpedancja; electrode i. impe- dancja elektrody; input i. irnpedancja wejiciowa; tissue i. irnpedancja tkanki

imitative (syn. mimetic, allelomimetic) ndladowczy, irnitacyjny

implant wgoic, wszczepic, irnplantowaC; implanted electrode elektroda wgojona (wszczepiona, irn- plantowana)

imprint odcisk, odbitka; wyryc w pamigci imprinting wpajanie, ,,imprintingw, napietnowa-

nie, reakcja pigtna impulse irnpuls; muscle i. irnpuls mi~iniowy;

nerve i. irnpuls nerwowy; i. traffic przebieg irnpulsow

inadequate niewlalciwy; i. stimulus bodziec nie- wldciwy (nieadekwatny)

incentive podniecajqcy; podnieta, prernia, nagroda; i. motivation rnotywacja nagrodowa

incompatibility niezgodnoik, niernoinoiC r6wno- czesnego wystepowania (o reakcjach organizmu)

incrementing responses reakcje wvastajqce (cf. augmenting response, recruiting response)

indifferent obojetny; i. electrode (syn. reference electrode) elektroda oboj~tna; i. stimulus (syn. neutral stimulus) bodziec obojetny

indirect poiredni; i. activation (syn. i. excitation) drainienie (pobudzenie) poirednie, pobudze- nie przez nerw; i. inhibition hamowanie po- Srednie

induction indukcja, wzbudzenie; cortical i. in- dukcja korowa; immediate spinal i. (syn. direct spinal i.) indukcja rdzeniowa prosta; negative i. (I. P. Pavlov) indukcja ujemna; neural i. indukcja nerwowa; perceptual i. induk- cja percepcyjna; positive i. (I. P. Pavlov) induk- cja dodatnia; visual i. indukcja wzrokowa

inexcitable niepobudliwy information wiadornoic, inforrnacja; i. theory

teoria inforrnacji ingoing wchodzqcy, dochodzqcy, wejlciowy; i.

volley salwa wchodzqca, salwa wejiciowa inhibit harnowak inhibiting hamujqcy inhibition hamowanie; antagonistic i. harnowanie

antagonistyczne; antidromic i. harnowanie anty- drornowe; associative i. harnowanie skojarzone; autogenic i. hamowanie wlasne, harnowanie autogenetyczne ; central i. harnowanie oirod- kowe; conditioned i. (I. P. Pavlov) harnowanie warunkowe; conditioned reactive i., ,IR (C. L. Hull) warunkowe hamowanie reaktywne; con- nective i. hamowanie polqczeniowe; cortical i. hamowanie korowe; differential i. (I. P. Pavlov)

harnowanie r6inicowe; direct i. harnowanie proste; external i. (I. P. Pavlov) hamowanie zewngtrzne; extinctive i. (I. P. Pavlov) hamowa- nie wygaszeniowe; indirect i. harnowanie polrednie; i. of delay (I. P. Pavlov) harnowanie opoiniajqce; internal i. (I. P. Pavlov) harnowanie

, wewnetrzne; postsynaptic i. (I.C. Eccles) ha- rnowanie postsynaptyczne; presynaptic i.( I.C. Eccles) harnowanie presynaptyczne proactive i. harnowanie proaktywne; reactive i., IR (C. L. Hull) harnowanie reaktywne; reciprocal i. hamowanie wzajemne, hamowanie recyprokal- ne, harnowanie antagonistyczne; recurrent i. harnowanie zwrotne; retroactive i. harnowanie retroaktywne, harnowanie wsteczne; Wedensky i. harnowanie Wwiederiskiego

inhibitor harnulec; inhibitor (chem.); conditioned i. (I. P. Pavlov) harnulec warunkowy

inhibitory harnulcowy; i. aftereffect harnowanie nastgpcze; central i. state (C. S. Sherrington) stan harnowania ~Srodkowego i. conditioning warunkowanie harnulcowe; i. feedback harnul- cowe sprzezenie zwrotne; i. innervation uner- wienie harnujqce; i. stimulus bodziec harnulcowy

inhibitory potential, (C. L. HUN) potencjal harnulcowy; effective i. p., efektywny potencjal harnulcowy

initial poczqtkowy; i. segment, IS odcinek po- czqtkowy (aksonu), IS; IS-spike iglica IS, iglica odcinka poczqtkowego (cf. SD-spike)

injury uszkodzenie; i. current prqd uszkodzeniowy; i. potential potencjal uszkodzeniowy

innate wrodzony; i. behavior zachowanie wrodzone innate release mechanism, IRM (N. Tinbergen)

wrodzony rnechanizm wyzwalajqcy (ethol.) innervate unerwiak; innervation unerwienie; re-

ciprocal innervation unerwienie recyprokalne, unerwienie wzajernne

inotropic inotropowy, wplywajqcy na silg skurczu input wejicie, doprowadzenie; wejlciowy, wcho-

dzqcy; i. signal sygnal wejiciowy; i. impedance irnpedancja wejiciowa

insight wglqd, intuicja; i. learning uczenie sia przez wglqd

instrumental aparaturowy; instrurnentalny, spraw- czy, I1 typu; i. behavior zachowanie (sic) instrurnentalne (sprawcze); i. conditioning wa- runkowanie instrurnentalne (sprawcze); i. CS CS instrurnentalny, CS I1 typu; i. CR CR spraw- czy (instrurnentalny, I1 typu); i. error blqd apa- raturowy

intake przyjrnowanie, pobieranie; food i. pobieranie pokarmu

I. v., INTRAVENOUS 17

intention movements (0. Heinroth) ruchy zamiaro- we (intencjonalne)

intercalary wstawkowy, poiredniczqcy; i. neuron neuron wstawkowy, neuron poSredniczqcy, interneuron

intermittent przerywany, sporadyczny; i. rein- forcement (reward) (syn. partial reinforcement) wzmacnianie (nagradzanie) sporadyc~e, wzmac- nianie cqiciowe, wzmacnianie przestankowe

internal wewngtrzny; i. clock zegar wlasny orga- nizmu, zegar wewnctrzny; i. environment (syn. i. milieu) Srodowisko wewngtrzne; i. inhibition (I. P. Pavlov) hamowanie wewngtrzne; i. sense zmysl wewngtrzny (propriocepcja wraz z intero- cepcjq)

interneuron neuron wstawkowy (poSredniczqcy), interneuron; interneluonal chain ladcuch inter- neuron6w

internodal migdzywgzlowy, migdzy przewgieniarni Ranviera, internodalny; i. distance odlegloSc migdzywpzlowa

internode migdzywgile, odcinek aksonu migdzy dwoma przewgieniarni (wgzlami) Ranviera

internuncial poiredniczqcy, lqczqcy; i. chain laricuch interneuron6w; i. neuron interneuron, neuron wstawkowy (poiredniczqcy)

interpolar migdzybiegunowy, migdzyelektrodowy; i. distance odlegioSc migdzybiegunowa (migdzy biegunami), odlegloSC migdzyelektrodowa

interresponse time, IRT przerwa miedzy odpowie- dziami, interwal R-R, IRT

intersensory perception percepcja wielozmyslowa interspike migdzyiglicowy; i. interval odstgp mi$-

dzyiglicowy (migdzy iglicami) intertrial migdzyprbbowy; i. interval, IT1 przerwa

mipdzypr6bowa interval odstgp, przerwa, interwai; i. histogram

histogram odstgp6w (interwaMw), histogram dhgoici przerw

interval reinforcement (reward) wzmacnianie (na- gradzanie) okresowe

intervening variable zmienna wdana, zmiema wtrq- cona

intracranial Sr6dczaszkowy, wewnqtrzczas~kowy ; i. electrode elektroda Srodczaszkowa; i. pressure ciSnienie Sr6dczaszkowe

intrafusal Srbdwrzecionowy, wewnqtrzwrzeciono- wy; i. fiber wlbkno (rniqSniowe) lr6dwrzecio- nowe, wlbkno intrafuzalne; wl6kno wewnqtrz- wrzecionowe

intramuscular, i.m. domi6niowy; i. injection zastrzyk domi&niowy

intraperitoneal, i. p. dootrzewnowy; i. injection zastrzyk dootrzewnowy

intravenous, i. v. dozylny; i. injection zastrzyk dozylny, wstrzyknigcie dozylne

intraventricular dokomorowy; i. injection zastrzyk dokomorowy (m6zgu, serca), wstrzyknigcie dokomorowe

instrinsic wewngtrzny, wlasny, wewnqtrzpochodny; i. muscle reflex odruch wlasny mi~Snia (syn. myotatic reflex odruch rozciqgowy, odruch miotatyczny, odruch na rozciqganie; H-reflex odruch H, odruch Hoffmanna)

invasion inwazja, wkroczenie; antidrornic i. inwazja antydromowa

investigatory response reakcja badawcza involuntary mimowolny, nie dowolny; i. movement

ruch mimowolny inward current prqd wchodzqcy ipsilateral (syn. homolateral) po tej samej stronie,

jednostromy, jednoimienny, ipsilateralny i. p., intraperitoneal dootrzewnowy; dootrzewnowo IPSP, inhibitory postsynaptic potential harnulcowy

potencjal postsynaptyczny, IPSP irradiation promieniowanie; reflex irradition (C. S.

Sherrington) promieniowanie rdzeniowe; i. of excitation (I. P. Pavlov) promieniowanie pobudzenia; i. of inhibition (I. P. Pavlov) pro- mieniowanie hamowania

irrelevant bez zwiwku, postronny, niewlalciwy ; i. drive (C. L. Hull) n a ~ d postronny

IRT, interresponse time IRT, internal R-R, przer- wa miedzy odpowiedziami

ischemia odkrwienie, zatrzymanie krqkenia krwi, ischemia; brain i. odkrwienie m6zgu, ischemia m6zgu

isoelectric izoelektryczny, o jednakowych poten- cjala~h elektrycznych

isometric izometrycmy; i. contraction skurcz izometryczn y

isotonic izotoniczny; i. contraction skurcz izoto- nicmy

IS, initial segment odcinek poczatkowy (aksonu); IS - w e iglica odcinka poczqf kowego, iglica IS

iterative powtarzalny, iteratywny; i. chronaxy chronaksja iteratywna, chronaksja mierzona przy powtarzanym pobudzeniu; i. reflex odruch iteratywny, odruch wymagajqcy wielo- krotnego pobudzenia

ITI, intertrial interval ITI, przerwa mipdzyprbbowa i. v., intravenous dozylny, doiylnie

Jacksonian epilepsy (syn. focal epilepsy) padaczka Jacksonowska (ogniskowa)

jerk odruch, szarpnigcie; ankle j. odruch ze Sciggna Achillesa; biceps j. odruch z rniginia dwuglo- wego; chin j. odruch zuchwowy; elbow j. odruch lokciowy; knee j. odruch rzepkowy ; tendon j. odruch Sciggnisty

joint staw; lqczny; pol;lczyc; j. afferent aferenta stawowa, wlbkno aferentne ze stawu; j. interval odstqp lqczny; j. interval histogram histogram odstgp6w lqcznych; j. nerve nerw stawowy; j. organ receptor stawowy; j. receptor recep-

K pragnienie nagrody (jako skladnik potencjalu reakcji) (C. L. HUN)

K nagroda (w sensie fizycznyrn) (C. L. Hull) K-complex (EEG) zesp61 K, kombinacja fali ostrej,

fali powolnej i napadu sigma kinesthesia (syn. kinesthesis) kinestezja, recepcja

ruchu, odczuwanie ruchu kinesthetic kinestetyczny, dotyczqcy recepcji ruchu;

k. afferent aferenta kinestetyczna, wlbkno

tor stawowy; j. sense (syn. arthresthesia) czucie stawowe

junction zlqcze, polqczenie; autonomic j. zlqcze wegetatywne (autonomiczne), zlqcze nerwu z efektorern w ukiadzie wegetatywnym; neuro- effector j. zlqcze nerwowo-efektorowe; neuro- muscular j. zlqcze nerwowo-migsniowe

junctional zlqczowy; j. potential potencjal zlqczowy ; j. transmission przekainictwo zlqczowe, prze- kazywanie przez zlqcze

jumping apparatus (syn. Lashley jumping-stand) aparat skokowy Lash leya

lability (N. Y. Wedensky) 1abilnoSC labyrinth blgdnik; 1. reflexes odruchy blgdnikowe Lashley jumping-stand (syn. jumping apparatus)

aparat skokowy Lashleya latency utajenie, okres utajenia, latencja; STR

(C. L. Hull) okres czasu uplywajqcy rnigdzy poczqtkiem bodica i poczqtkiem reakcji; reaction 1. (syn. response 1.) obes utajenia reakcji

latent utajony, skryty; 1. excitation utajone po- budzenie; l. learning uczenie utajone; l. period okres utajenia, okres utajonego pobudzenia

lateral boczny, obocmy, poprzeczny; 1. excitation pobudzenie oboczne; 1. geniculate kolanko- waty bocmy; 1. inhibition harnowanie oboczne

law prawo; 1. "all or nothing" prawo ,,wszystko albo nic"; I. of effect (E. L. Thorndike) prawo skutku, prawo efektu; 1. of exercise (syn. I. of use, 1. of frequency) prawo Cwiczenia

lead odprowadzenie learn uczyc sip

czuciowe z receptorbw ruchu; k. stimulus bo- dziec: kinestetyczny, bodziec wywolany przez ruch (np. konczyny)

knee-jerk reflex odruch kolanowy, odruch rzep- kowy

knob kolbka, guziczek; synaptic k. kolbka synap- tyczna, guziczek synaptyczny ; presynaptic k. kolbka presynaptyczna

learnable uczalny; 1. drive napgd uczalny, napgd poddajqcy sig warunkowaniu

learning uczenie sig, uczenie; associative 1. uczenie asocjacyjne, uczenie sig skojarzen; collateral (concomitant) 1. uczenie przypadkowe (oboczne); incidental 1. uczenie przypadkowe, uczenie niezamierzone; instrumental 1. uczenie (sig) instrumentalne, warunkowanie instrumentalne, warunkowanie sprawcze; latent 1. uczenie (sig) utajone; 1. curve krzywa uczenia sig; I. set gotowoic do uczenia sig; 1. to learn uczenie uczenia sip, nauka uczenia sig; motor I. uczenie (sig) ruchowe; passive 1. uczenie (sig) bierne; perceptual 1. uczenie (sig) percepcyjne; rote 1. uczenie (sig) mechaniczne, uczenie sig na pamigc; serial 1. uczenie sig seryjne, uczenie sig ciagbw trial-and-error 1. uczenie sig rnetodq pr6b i blq- d6w

least effort principle zasada najmniejszego wysilku

MENTATION 19

Leerlaufreaktion (Ger.) (syn. vacuum activity) reakcja upustowa

length constant (syn. space constant) stala dlugoici lengthening reaction (syn. clasp-knife-reaction) re-

akcja scyzorykowa light refiex odruch na Swiatlo limbic system uklad rqbkowy, uklad limbiczny limen (syn. threshold) prbg liminal progowy; 1. sensitivity, LS pobudliwoic

progowa I. stimulus bodziec progowy limit kres, zakres, granica; supralimit inhibition

(I. P. Pavlov); hamowanie pozakresowe lobectomy usuniacie plata (mbzgu), w y c i ~ i e plata,

lobektomia lobotomy lobotomia, leukotomia, chirurgiczne prze-

cicgie wlokien lqczqcych platy czolowe ze wzg6- rzem

local miejscowy, lokalny; 1. circuit theory (L. Hermann) teoria prqd6w lokalnych; 1. current prqd miejscowy (lokalny); 1. potential change miejscowa (lokalna) zmiana potencjalu '

localization umiejscowienie, lokalizacja location poloienie, ustawienie; electrode I. poloienie

elektrody locomotion ruch, przemieszczanie sie, lokomocja locomotive wywolujqcy lokomocje locomotor lokomocyjny, ruchowy; 1. behavior

behawior lokomocyjny, zachowanie (sig) lo- komocyjne

loop petla; carotid 1. petla tgtnicy szyjnej, petla van Leersuma; caudate 1. petla jqdra ogoniastego; feedback 1. petla sprzezenia zwotnego; gamma ( y ) I. petla gamma

M spike, medullated axon spike iglica M, pierwszy zalamek zloionego potencjalu przy inwazji antydromowej

macroelectrode makroelektroda, elektroda o duiej powierzchni

magnetoreaction reakcja magnetyczna, magneto- reakcja, uporczywe zwracanie sig w kierunku bodica

male samiec; samczy manipulandum manipulandum manipulatory manipulacyjny ; m. behavior behawior

manipulacyjny, zachowanie (sig) manipulacyjne mass action dzialalnoSC (ruchowa) rozlana, uo-

g6lniona mass activity czynnoid wieloneuronowa mass reflex odruch ,,masowy", uogblniony massed practice (syn. massed learning, massed

repetition) cwiczenie skomasowane (uczenie skomasowane, powtarzanie zageszczone)

maze labirynt; elevated m. labirynt wypukly (wznie- siony); T-maze labirynt T ; multiple T-maze wielokrotny labirynt T; temporal m. labirynt czasowy; water m. labirynt wodny; Y-maze labirynt Y

M-C, multiple choice wybbr wielokrotny; M-C task zadanie z wyborem wielokrotnym

M-cell, Mauthner cell kombrka Mauthnera matching-to-sample dobieranie wedlug wzorca;

delayed m. -t. -s. odroczone dobieranie wedlug wzorca

matter istota, substancja; gray m. istota szara

(mbzgu, rdzenia); white m. istota bida (mbzgu, rdzenia)

meaningless bezsensowny; m. syllable zgloska bezsensowna

mediation (beh.) po4rednictwo ; mediacja mediator (syn. transmitter) mediator, przekainik

chemiczny medullary opuszkowy; rdzenny, mielinowy; m.

centers oirodki opuszkowe; m. sheath oslonka rdzenna (mielinowa)

medullated rdzenny, pokryty oslonkq rdzemq, mielinowany; m. axon akson mielinowany; m. fiber wibkno rdzenne (mielinowane)

membrane blona; blonowy; m. action potential potencjai czynnoiciowy blony; m. capacity pojemnoit (elektryczna) blony; m. impedance impedancja (zawada) blony; m. resistance opor- noic blony; m. resting potential potencjal spo- czynkowy blony; m. time constant stala czasu blony

memory pamiec; associative m. pamiec asocjacyjna; immediate m. pamiec natychmiastowa; long- term m. pami@ dlugotrwala; magnetic m. pamice magnetyczna; m. drum mnemometr, przyrzqd do uczenia lub badania pamieci; m. span zakres pamieci; m. trace (syn. mnemonic trace, engram), slad pamieciowy, engram; recent m. pami6 Swieia; short-term m. parnigd krbtkotrwala; transient m. pami$ przejiciowa

mentation czynnoici umyslowe (aktualnie zacho-

dzqe)

20 MESE

mesencephalon (syn. midbrain) Sr6drnbzgowie mesopic maoptyczny, mezopowy; m. vision wi-

dzenie mezoptycme metencephalon tylom6zgowie wtbrne microphonics potencjdy mikrofonowe midbrain (syn. mesencephalon) SrbdmBzgowie milieu (Fr.) Srodowisko, otoczenie; internal m. (C.

Bernard) (syn. internal environment) Srodowisko wewnptrme organizmu

mimetic (syn. allelomimetic, imitative) nailadowczy, podobny, imitujqcy; m. response imitacja, reakcja ndladowcza; parasympathicomimetic pa- rasympatykomimetyczny, dzialajqcy jak ukiad przywspblczulny

min. EPP (miniature end plate potential) miniatu- rowy potencjd piytki koncowej, min. EPP

miniature EPP rniniaturowy EPP, min. EPP myoneural junction (syn. neuromuscular junction)

ziqcze nenvowo-mi@niowe, piytka motoryczna mnemonic pami~iowy; mnemonic trace (syn.

memory trace, engram) Slad pamigciowy mobility ruchliwoSf (mi@niowa, ale nie lokomo-

cyjna) (cf. motility) modality jakoSC zmysiowa; stimuli of the same m.

bodice o tej samej jakoSci zmyslowej, bodice z tego samego analizatora; stimulus of differ- ent m. bodziec z innego analizatora, bodziec innej jakoSci mysiowej

modulator (R. Grunit) modulator molar molarny; m. behavior behawior molarny molecular molekularny, cqstenkowy; m. behavior

behawior molekularny; m. biology biologia molekularna

mononodal z pojedynczego przewpienia Ranviera, jednowpziowy ; m. action potential jednowqzlowy potencjai czymoSciowy

monopolar (syn. unipolar) jednobiegunowy; m. cell kornbrka jednobiegunowa; m. recording jedno- biegunowe odprowadzenie

monosynaptic jednosynaptyczny; monosynaptyczny; m. reflex odruch monosynaptyczny

mood nastrBj, gotowoic do okreAlonej reakcji emocjonalnej

motility mchliwo66 (najcz@ciej lokomocyjna); mo- toryka (o ioiqdku)

motivate motywowd, pobudzab do dziaiania; wywoiywad napqd; siukyb jako nagroda; s w b jako cel

motivation motywacja; (czqsto synonim napedu (poppdu)); incentive m. motywacja nagrodowa; internal m. motywacja wewwtrma, motywacja wywohna zmianami w samym organizmie, np. d6d, sennoib; primary m. motywacja pienvotna,

wrodzona (bezwarunkowa), secondary m. rno- tywacja wt6rna nabyta, wyuczona (warunko- wa); tertiary m. (J. P. Seward) motywacja trze- ciego rqdu

motive motyw, pobudka; rnotywacyjny, nappdowy; central m. state (C. L. Morgan) oirodkowy stan nappdowy

motoneuron motoneuron, neuron ruchowy; m. pool pole (grupa, zespbl) motoneuronbw

motor ruchowy motorymy; m. activity czynnoic ruchowa, czynnoSc somatyczna; m. cortex kora ruchowa; m. endplate ruchowa plytka kodcowa, plytka motoryczna; m. fiber wlbkno ruchowe; 111. habit nawyk ruchowy (odruch instrumentalny); m. unit (C. S. Sherrington) jednostka ruchowa, jednostka rnotoryozna

movement mch; active m. ruch czymy; instrumen- tal m. ruch instrurnentalny; involuntary m. ruch mimowolny, ruch nie dowolny; passive m. ruch bierny; reflex m. odruch ruchowy; vo- luntary m. ruch dowolny

multiple wielokiotny, mnogi; m. choice experiment doiwiadczenie z wyborem wielokrotnyrn; m. innervation (syn. polyneural innervation) uner- wienie wielokrotne; m. instrumental condi- tioned reflex (response) wielokrotny warunkowy odruch (reakcja) instrurnentalny; principle of m. response (syn. principle of varied reaction) zasada r6inorakich reakcji (o zwierzpciu w no- wej sytuacji); Yerkes m. choice box skrzynka wielokrotnego wyboru Yerkesa

multipolar wielobiegunowy; m. cell kornbrka wie- lobiegunowa

muscle mipsien; rnipiniowy; fast m. mipsie15. szybki; heart m. mipsien sercowy; intrafusal m. fiber wi6kno miqSniowe wewnqtrz-wrzecionowe; m. fiber wlbkno miginiowe; m. spindle wrzeciono mipiniowe; slow m. mipsien powolny ; smooth m. mipsieh gladki; striate m. mipsieli prqikowany; tonic m. mipsieb toniczny; twitch m. mipsien szybki

mutual wzajemny, wspblny ; m. inhibition hamowanie wzajemne

myelencephalon rdzeniornbzgowie myelin mielina myelinate mielinowak, pokrywaC mielinq myelinated mielinowany, pokryty oslonkq mie-

linowg (rdzennd; w otoczce mielinowej (rdzen- nejZ

myelination (syn. myelinization) mielinizacja, wytwa- rzanie oslonki mielinowej (rdzennej)

myelogenesis rozw6j ukladu nenvowego myelon rdze6 kregowy

NONVOLUNTARY 21

myogenic miqiniopochodny, miogeniczny; m. myotatic miotatyczny, rozciagowy; m. reflex od- rhythm rytrn miogeniczny ruch wlasny rnipinia, odruch miotatyczny,

myoneural nerwowo-mieiniowy; m. junction zlqcze odruch na rozciqganie, odruch Hoffmanna, nerwowo-miqiniowe odruch H; m. unit jednostka miotatyczna

myotasis rozciqganie miqinia

naive naiwny, niedoiwiadczony; experimentally n. doiwiadczalnie naiwny, nie uzywany uprzednio do doiwiadczen (o zwierzqciu doiwiadczalnym)

neck reflexes odruchy szyjne need potrzeba negative ujemny ; n. capacitance pojemnoiC ujemna;

n. electrode elektroda ujemna, katoda; n. feedback sprzqzenie zwrotne ujemne; n. in- duction (J. P. Pavlov) indukcja ujemna; n. retroaction hamowanie retroaktywne; n. tran- sfer transfer ujemny

neo-cortex nowa kora (mbzgowa) neopallium nowy plaszcz neostriatum nowe praikowie nerve nerw; nerwowy (glbwnie w sensie anato-

micznyrn); n. cell kombrka nerwowa, neuron; n. center oirodek nerwowy; n. ending zakori- czenie nerwowe; n. fiber wlbkno nerwowe; n. impulse impuls nerwowy; n.-muscle prepa- ration prepaxat nerwowo-miqiniowy; n. plexus splot nerwowy; n. process proces nerwowy; n. tissue tkanka nerwowa; n. tract szlak ner- wowy, droga nerwowa; n. trunc pieri nerwowy

nervous nerwowy; higher n. activity (I. P. Pavlov) wyzsze czynnoici nerwowe; n. arc luk odru- chowy; n. breakdown zalamanie nerwowe; central n. system, CNS oirodkowy uklad ner- wowy; n. system, N. S. uklad nerwowy

net siec; nerve n. si& nerwowa neural nerwowy; n. bond (syn. n. connection)

polqczenie nerwowe, zwiazek nerwowy, zwiq- zek czasowy; n. circuit obwbd neuronalny; n. conduction przewodzenie (przewodnictwo) nerwowe; n. discharge wyladowanie nerwowe; n. reverberation rewerberacja (kraienie) impul- sbw nerwowych; n. tube rurka nerwowa

neurite neuryt, akson, wypustka osiowa neurofibril neurofibryla, wlbkienko nerwowe neurofilanlent neurofilament, nit nerwowa, odga-

l~zienie nerwu neurocrine wydzielina nerwowa; neurosekrecyjny,

nerwowo-wydzielniczy

neuroendocrine neurosekrecyjny, nerwowo-wydziel- niczy; n. cell kombrka neurosekrecyjna

neurogenic neurogeniczny, nerwopochodny; n. rhythm rytm neurogeniczny

neurohormon neurohormon neurohumoral neurohumoralny neuromotor nerwowo-ruchowy neuromuscular nerwowo-mipiniowy; n. cell ko-

mbrka nerwowo-miqiniowa; n. junction (syn. myoneural junction) zlqcze nerwowo-mi@niowe, plytka motoryczna; n. transmission przekaini- ctwo nerwowo-miginiowe

neuron neuron, kombrka nerwowa; n. pool pula neuronbw, grupa neuron6w

neuronal (syn. neuronic) neuronowy; n. chain lahcuch neuron6w

neuronic (syn. neuronal) neuronowy neuropil(e) piliri nerwowa, neuropil neurosecretion neurosekrecja, wydzielanie nerwowe neurosecretory neurosekrecyjny, nerwowo-wydziel-

niczy neurosis nerwica; experimental n. (I . P. Pavlov)

nerwica doiwiadczalna neurotic nerwicowy neurotogenic nerwicorodny, nerwicogemy neurotransmitter przekainik nerwowy, mediator neutral obojqtny; n. stimulus (syn. indifferent

stimulus) bodziec obojptny nociceptive nocyceptywny, szkodliwy, bblowy nociceptor receptor b61u, nocyceptor, nocyre-

ceptor node wpzel; n. of Ranvier przewpzenie Ranviera,

wqzel Ranviera non medullated (syn. unmyelinated) niemielinowany ;

n. nerve fiber wl6kno niemielinowane, wlbkno bezrdzenne

nonpolarizable niepolaryzujacy (sip); n. electrode niepolaryzujqca siq elektroda

nonspecific nieswoisty, niespecficzny; n. afferent system nieswoisty uklad czuciowy; n. response reakcja nieswoista (dla danego bodica)

nonvoluntary nie dowolny

22 [ NORADRENALINE

noradrenaline (syn. norepinephrine) noradrenalina nurture wychowanie; Srodowiskowe uwarunkowa- noxious szkodliwy, zgubny; obronny (o bodicu); nie zachowania sig, w przeciwienstwie do

n. agent czynnik szkodliwy; n. stimulus bodziec "nature" - natury, tj. czynnik6w wrodzonych szkodliwy, bodziec obronny (syn. defensive nystagmus oczoplas; labyrinthine n. oczoplas bledni- stimulus), bodziec wywolujacy reakcje obronnq kowy; optokinetic n. oczopl$s optokinetyczny

occlusion okluzja, nakladanie sig pobudzen (mo- toneuron6w); o. pool pula okluzyjna (neuron6w)

off-cell (syn. off-unit) neuron wylac~eniowy, jed- nostka wylqczeniowa, korn6rka reagujaca na wylaczenie (bodica)

off-effect wynik wylaczenia (bodica) off-response reakcja na wylqczenie (bodica) offensive zaczepny; o. behavior zachowanie sig

zaczepne oligosynaptic oligosynaptyczny, zawierajacy nie-

wiele synaps omission opuszczenie; error of o. blqd opuszczenia,

brak reakcji na dodatni bodziec warunkowy (cf. commission)

on-cell (syn. on-unit) neuron wlaczeniowy, jednostka wlqczeniowa, kom6rka reagujqca na wlqczenie bodica

on-effect wynik wlqczenia (bodica), wynik zala- czenia (bodica)

on-off unit jednostka wlqczeniowo-wylqczeniowa on-response reakcja na wl~czenie (zalqczenie)

bodica one trial learning uczenie w jednej pr6bie operational operacyjny; o. amplifier wzmacniacz

operacyjny operant sprawczy, instrumentalny; o. conditioning

warunkowanie sprawcze, warunkowanie instru- mentalne; o. level poziom instrumentalny, (1) cz~stoiC wystgpowania reakoji przed warunko- waniem, (2) czgstoSC wystgpowania reakcji po

pacemaker rozrusznik; p. cell korn6rka rozruszni- kowa; p. potential potencjal rozrusznika (rozrusznikowy)

paleocortex stara kora pallium plaszcz, pokrywa p6lkuli rn6zgu parabiosis (N. Y. Wedensky) parabioza Wwiederi-

skiego, pobudzenie stacjoname, zniesienie prze- wodnictwa

wygaszaniu; o. reserve (syn. reflex reserve) rezerwa odruchu sprawczego (B. F. Skinner)

optional transmission (R. Lorente de Nd) przewodze- nie wybi6rcze

optokinetic optokinetycmy; o. nystagmus oczoplas optokinetyczny

optomotor optornotoryczny; o. response reakcja optornotoryczna

orientation orientacja, skierowanie; o. reflex od- ruch orientacyjny

orienting reflex odruch orientacyjny orthodromic ortodromowy, przebiegajacy w kierunku

normalnym (prawidlowym, fizjologicznym) orthosympathetic ortosyrnpatyczny, sympatyczny,

wsp6lczulny oscillatory oscylacyjny; o. neuron neuron oscyla-

cyjny; a. potential potencjal oscylacyjny osmoreceptor osmoreceptor, receptor osmotyczny output wyjicie, wyprowadzenie; wydajnoic; wy-

dzielanie outward current prad wychodzacy overlap nakladanie sie; partial o. czglciowe nakla-

danie siq wzajemne overlearning uczenie siq po osiagnieciu kryterium overshoot przerzut, odwrdcenie biegunowoici, prze-

biegunowanie - overt jawny, otwarty; o. behavior zachowanie sip

(behawior) jawne overtraining przetrenowanie

parabiosis (F. Sauerbruch, Heyde) parabioza, polqczenie dwbch osobnikbw, polqczenie kra- zenia krwi dw6ch osobnikbw

parabiosis (F. A. Forel) parabioza, wspblzycie dw6ch gatunk6w owad6w spolecznych (ethol.)

paradendritic paradendrytowy, przydendrytowy; p. synapse synapsa paradendrytowa (przyden- drytowa)

POST-STIMULUS 23

paradoxic paradoksalny, dziwaczny; p. sleep sen paradoksalny

paralysis poraienie parasympathetic przywsp6lczulny, parasympatycz-

ny; p. nervous system uklad nerwowy przywsp61- czulny

parasympathomimetic parasympatykomirnetyczny paresis niedowlad parietal organ narzqd ciernieniowy, oko ciemieniowe partial czpiciowy; p. reinforcement wzmacnianie

sporadyczne, wzmacnianie przestankowe; p. reward nagradzanie sporadyczne

passive bierny; p. avoidance bierna reakcja unikania; p. defensive reflex (I. P. Pavlov) bierny odruch obronny: p. spread bierne przewodzenie; p. transport bierne przenoszenic, bierny transport

pattern wz6r, uklad, forma, wzorzec, obraz; p. of response uklad reakcji (odpowiedzi), forma odpowiedzi; p, of excitation uklad po- budzen, konstelacja pobudzen; p. recognition rozpoznanie formy; p. vision widzenie wzor6w; temporal p. rozklad czasowy

Pavlovian conditoning warunkowanie klasyczne Pavlovian stand (syn. conditioning stand) stojak

do badan odruchbw warunkowych perception percepcja, postrzeganie perceptive unit jednostka percepcyjna perceptual percepcyjny, doznaniowy; p. learning

uczenie percepcyjne; p. world Swiat doznati periodic okresowy, periodyczny; p. oscillation

drganie okresowe; p. reinforcement wzmocnienie okresowe; p. reward nagradzanie okresowe, nagradzanie r6wnookresowe

perseveration perseueracja, kontynuowanie dzia- lania po ustaniu bodica

perseverative stimulus trace (C. L. Hull) persewe- racyjny Slad bodica

PGR, psychogalvanic response reakcja sk6rno- galwaniczna, reakcja psychogalwaniczna

phase faza, stadium, okres; stosunek amplitudy do czasu; stosunki czasowe; active p. stadium czynne, faza czynnoici; p. opposition (EEG) opozycja faz; p. reversal odwr6cenie fazy; p. shift przesunipcie fazowe; refractory p. faza refrakcji

phasic fazowy, okresowy; p. movement ruch fa- zowy, ruch okresowy, ruch jedno- lub wielo- krotny; p. reflex o d r u ~ h fazowy

photopic vision (syn. daylight vision) widzenie fo- toptyczne, widzenie dzienne

photoreceptor receptor wzrokowy, fotoreceptor

photosensitive Swiatloczuly; p. neuron neuron iwiatloczuly

pinna maliowina uszna; p. reflex odruch z malio- winy usznej

pitch wysokoic tonu; p. discrimination rozr6znianie wysokoici tonu

placing reaction reakcja stawiania lapy na podstawie, reakcja umieszczania; visual p. r. wzrokowa reakcja umieszczania

plasticity plastycznoic; nervous p. plastycznoic nerwowa

plate plytka; end p. plytka koticowa, plytka rucho- wa, plytka nerwowo-mipiniowa, plytka moto- ryczna

point-to-point punkt-do-punktu; p. projection pro- jekcja ekranowa, rzutowanie punkt-do-punktu

polarizable polaryzujacy, ulegajacy polaryzacji; p. electrode elektroda polaryzujaca sig

polarization polaryzacja, biegunowoic, spolaryzo- wanie

poly-spike and wave (EEG) wielokrotne iglice i fale polyneural polineuralny, wieloneuronowy; p. inner-

vation (syn. multiple innervation) unerwienie wielokrotne

polysynaptic polisynaptymy, zawierajacy wiele synaps

pontine mostowy; midpontine irodkowomostowy pool zbiornik, skupisko, pula, zespbl; zbierac, sku-

piac; motoneuron p. pula (zesp6l) motoneuro- now; oil p. zbiornik oleju; pooled data zbiorcze dane; pooled results wyniki zbiorcze (surnaryczne)

position poloienie, pozycja; p. receptor receptor polozenia

positive dodatni; p. after-potential dodatni potencjal nastgpczy; p. conditoned stimulus dodatni bodziec warunkowy ; p. deflection wychylenie dodatnie

post-activation poczynnoiciowy, nastppujqcy po czynnoici

9

post-anodal po-anodowy; p. facilitation torowanie poanodowe; p. supernormality poanodowe wzmoienie pobudliwoici

post-cathodal pokatodowy; p. depression pokatodo- we obniienie pobudliwoici

post-excitatory po-pobudzeniowy; p. depression depresja 'po-pobudzeniowa (po pobudzeniu)

postganglionic zazwojowy; p. fiber wl6kno zazwo- jowe; p. trunc pien zazwojowy

postinhibitory pohamulcowy; p. acceleration przys- pieszenie pohamulcowe (rytrnu impulsbw)

postremity principle (Guthrie- Voeks) zasada os- tatniej reakcji

post-stimulus pobodicowy; p. histogram, P S H

2 4 POSTSYNAPTIC

histogram pobodicowy ; wykres czgstoSci wyslp- powania po bodicu, PSH

postsynaptic postsynaptyczny, za synapsq; p. current, PSC prad postsynaptyczny, PSC; p. inhibition hamowanie posynaptyczne; p. potential, PSP potencjal postsynaptyczny, PSP

posttetanic potgicowy, nastqpujqcy po podrainie- niu tgzcowym; p. facilitation torowanie potgico- we; p. potentiation, PTP spotggowanie potgz- cowe

posture postawa; p. reflex odruch postawny postural postawny, posturalny; p. reflex odruch

postawny potassium potas; p. current prqd potasowy; p.

pump pompa potasowa potential potencjal; action p. potencjal czynnoicio-

wy; field p. (syn. evoked p.) potencjal polowy potentiation spotggowanie, wzmozenie; posttetanic

p. spotggowanie potgicowe practice Cwiczenie; distributed p. Cwiczenie rozsta-

wione, Cwiczenie rozloione w czasie; massed p. Cwiczenie skomasowane

preconditioning przedwarunkowanie, warunkowanie wstgpne

precurrent reflex (C. S. Sherrington) odruch przed- wstgpny

predelay reinforcement (reward) wzmocnienie (na- groda) przed odroueniem

pre-excitatory przedpobudzeniowy ; wstgpny ; p. inhibition hamowanie wstgpne, hamowanie przed- pobudzeniowe

preference preferencja preferred wybrany; p. interval odstgp wybrany prefrontal przedczolowy; p. area okolica przedczo-

Iowa preganglionic przedzwojowy; p. fiber wi6kno

przedzwojowe; p. trunk pien przedzwojowy; p. volley salwa przedzwojowa, salwa impul- s6w przedzwojowych

preparation preparat; cerveau is016 p. preparat m6zgu izolowanego (cerveau isole); encephale is016 p. preparat izolowanego m6zgowia (ence- phalk isol6); isolated diaghragm p. preparat wyosobnionej przepony; isolated heart p. preparat wyosobnionego serca ; neuro -muscular p. preparat nenvowo-mi6niowy ; pretrigeminal p. preparat pretrygeminalny

preparatory przygotowawczy; p. behavior zacho- wanie (sig) przygotowawcze; zachowanie (sic) n a ~ d o w e ; p. reflex odruch przygotowawczy

preparatory set gotow096 do reakcji prepotential potencjal przedwstgpny; potencjal

rozrusznikowy

preservative zachowawczy; p. consummatory re- flex odruch zachowawczo-konsumacyjny ; p. preparatory reflex odruch zachowawczo-przy- gotowawczy; p. reflex odruch zachowawczy

prespike iglica przedsynaptyczna, iglica presy- naptyczna

pressure ciinienie; ucisk; p. block blokada uciskowa presynaptic presynaptyczny, przed synapsq; p.

inhibition hamowanie presynaptyczne; p. im- pulse impuls presynaptyczny

pretrigeminal pretrygeminalny, przed nerwem tr6j- dzielnym; midpontine p. transection przecigcie Srodkowo-mostowe pretrygeminalne; p. pre- paration preparat pretrygeminalny, preparat przeciqty przed nerwem trbjdzielnyrn; p. tran- section przeciqcie pretrygeminalne (przed ner- wem trbjdzielnym)

primary pierwotny; pienvszego rzgdu; bezwarun- kowy; p. drive napqd pierkiotny (bezwarunko- wy); p. inhibition (J. Konorski) hamulec pier- wotny; p. fiber wl6kno pienvszorzqdowe

proactive proaktywny; p. inhibition hamowanie proaktywne

problem box (syn. puzzle box) skrzynka zadari project projekt; rzutowat; projektowat; odwzo-

rowac projection rzut, odwzorowanie, projekcja; neural p.

projekcja (odwzorowanie) nerwowa; p. area pole projekcyjne

prone twarza (lub dioniq) w d61; pronation pronacja, zgigcie do przodu

propagate przesuwak sig, przenosit sig, rozchodzit siq; self-propagating sarno-przenoszacy sig; propagating mechanism mechanizm przesuwu (przenoszenia sig, rozchodzenia siq)

proprioceptive proprioceptywny propnoreceptor proprioceptor prosencephalon (syn. forebrain) przodom6zgowie protective ochronny; p. inhibition (I. P. Pavlov)

hamowanie ochronne; p. reflex (J . Konorski) odruch ochronny; p. consummatory reflex odruch ochronno-konsumacyjny ; p. prepara- tory reflex odruch ochronno-przygotowawczy; p. response odruch (reakcja) obronna

protopathic (H. Head) protopatycmy; p. sensi- bility czucie pqotopatyczne

pseudoconditioning warunkowanie rzekome, pseudo- warunkowanie

psychogalvanic reflex (response), PGR odruch (reakcja) sk6mogalwaniczna (psychogalwanicz- na), PGR

PTP, post-tetanic potentiation spotggowanie po- tgzcowe

RECTIFIER

punishment (syn, negative reward) kara, nagroda P shift przesuniecie Purkinjego (zmierzchowe) ujemna push-pull amplifier wzmacniacz przeciwsobny

pupil (pupillary) reflex odruch ireniczny puzzle box (syn. problem box) skrzynka zadan Pwkinje (Pwkyiie) cell kombrka Purkinjego

Rc, CR, conditioned response reakcja wmnkowa, odruch warunkowy

Re, goal response (C. L. Hull) reakcja spelniajqca, reakcja nagrodowa, reakcja na bodziec nagra- dzajacy

re, fractional antedating goal response, f.a.g.r. (C. L. HUN) nastkowa wyprzedzajqca (warun- kowa) reakcja spehiajaca (nagrodowa)

Ru, UR, UCR, unconditioned response reakcja bezwarunkowa, odruch bezwarunkowy

radiation promieniowanie; promienistoif.; optic r. promienistoie wzrokowa (w16kien wzrokowych)

random przypadkowy, nieregularny, chaotyczny, losowy; r. bombardment chaotyczny ostrzal, chaotyczny (nieregularny) doplyw impuls6w; r. reinforcement (syn. aperiodic reinforcement, variable interval reinforcement) wzmacnianie nieregularne

randomization ulosowienie, randomizacja range (ethol.) strefa, obszar wystgpowania; home r.

strefa mieszkalna; life r. strefa zyciowa; r. of accomodation zakres przystosowania

range (stat.) zakres Ranvier node przewgknie Ranviera, wqzel Ranviera radio-frequency, RF ~s to t l iwoS6 radiowa; r. f.

isolation unit jednostka izolujaca czqstotliwoSci radiowej, radiowyjScie

rapid eye movements, REM szybkie ruchy oozu; REM sleep sen paradoksalny, sen z szybkimi ruchami oczu

RAS, reticular activating system RAS, siatkowaty uklad wzbudzajacy (uczynniajqcy)

rate wskainik, stosunek, miara, szybkoic, czgstoik; heart r. cqstoSc skurcz6w serca; heart r. response reakcja sercowa, zrniana czgstoSci tgtna w odpowiedzi na bodziec; mean r. czgstoS6 Srednia; pulse r. czqstoic tqtna; r. of decay szybkoSC zaniku; r. of rise szybkoSc wzrostu

reaction reakcja, odpowiedi, odczyn; consensual r. odruch skrzyiowany (irenic); defensive r. reakcja obronna; delayed r. reakcja odroczona; r. potential (C. L. Hull) potencjal reakcji; r. time czas reakcji

reactive reaktywny; r. inhibition, ZR (C. L. Hull) hamowanie reaktywne

reactivity reaktywnoSC reafference reaferentacja; principle of r. (E. von

Holst, H. Mittelstaed) zasada reaferentacji rebound odrzut, odskok; post-inhibitory r. odrzut

pohamulcowy, pohamulcowe zwi~kszenie po- budzenia

recall przypominanie (sobie); przypominac sobie recent Swiezy; recent memory pami@ Swieia recency SwiezoSC; law of r. prawo Swieiych aso-

cjacji receptive odbiorczy, recepcyjny; r. field pole od-

biorcze (recepcyjne); r. unit jednostka odbiorcza, jednostka recepcyjna

receptor receptor, narzad odbiorczy; r. block(ade) unieczynnienie (blokada) receptor6w; r. po- tential potencjal receptorowy; r. site punkt receptorowy, punkt odbiorczy, miejsce recepcji; r. unit jednostka odbiorcza; stretch r. receptor rozciggowy ;

recipient odbierajacy, odbiorczy, przyjmujljcy reciprocal wzajemny, dwustronny; recyprokalny ;

double r. innervation podwbjne unerwienie wzajemne; r. inhibition hamowanie wzajemne (recyprokalne); r. innervation unerwienie wza- jernne (dwustronne)

recognition rozpoznawanie; pattern r. rozpozna- wanie formy (ukladu)

reconditioning warunkowanie ponowne, warunko- wanie wznawiajace

recovery powr6t do normy, odzyskanie, wznowienie; r. phase fazapowrotu do normy; r. time (syn. refractory period) okres refrakcji; spontaneous r. odnowa samorzutna; wznowienie samorzutne (samoistne) (wygaszonego odruchu warunko- wego)

recruit narastak (o odpowiedzi); wciagat, dolqczyc (nowe elementy); recruiting reflex odruch na- rastajacy (rekrutacyjny)

recruiting response odpowiedi rekrutacyjna (cf.

augmenting response) recruitment rekrutacja, narastanie, wciqganie (no-

wych element6w); cortical r. rekrutacja korowa; spinal r. rekrutacja rdzeniowa

rectification prostowanie rectifier prostownik

26 RECTIFY

rectify prostowac recurrent ponowny, powracajqcy, wsteczny, po-

wrotny, zwrotny; r. collateral obocznica zwrotna (aksonu); r. inhibition hamowanie zwrotne; r. reflex odruch powrotny

redirection activity przeniesienie reakcji redundancy nadmiernoic, zbdnoSc, nadmiar reference odniesienie, odnognik; Horsley-Clarke

r. plane plaszczyzna odniesienia w ukladzie Horsley-Clarke'a; plane (axis) of r. plaszczyzna (04) odniesienia; r. electrode (syn. indifferent electrode) elektroda obojgtna; r. lead przew6d odniesienia, odprowadzenie odniesienia, prze- w6d zerowy

referred przeniesiony; r. pain b61 przeniesiony, b61 promieniujqcy

reflex odruch; odruchowy; conditioned (condi- tional) r. odruch warunkowy; flexion r. odruch zgigcia; iterative r. odruch iteratywny; mono- synaptic r. odruch monosynaptyczny; polysy- naptic r. odruch polisynaptyczny; r. arc luk odruchowy; r. circuit obw6d odruchowy, luk odrucho'wy; r. inhibition hamowanie odruchowe, odruch hamulcowy; r. pupillary contraction od- ruchowe zwgzenie irenicy; r. reserve (B. F. Skinner) (syn. operant reserve) rezerwa odruchu sprawczego, iloik reakcji potrzebnych do wy- gaszenia odruchu 'sprawcz.ego (instrumentalne- go), miara opornoici na wygaszanie; r. salivation odruchowe wydzielanie Sliny; unconditioned r. odruch bezwarunkowy

refractory refrakcyjny, niepobudliwy; absolutely r. period okres refrakcji bezwzglpdnej; r. period (syn. recovery time) okres refrakcji (niepobu- dliwoici); relatively r. period okres refrakcji (niepobudliwoici) wzglgdnej

refractoriness refrakcja, niepobudliwolc, nierea- gowanie

reinforce wzmocnic (w warunkowaniu klasycznym); nagrodzic (w warunkowaniu instrumentalnym),

reinforcement wzmocnienie (w warunkowaniu kla- sycznym); nagroda (w warunkowaniu instru- mentalnym); acid r. wzmocnienie kwasowe; alimentary r. wzmocnienie pokarmowe; condi- tioned (secondary) r. wzmocnienie warunkowe (wtbrne, drugiego rzgdu) ; heterogeneous r. wzmocnienie r6inorodne: (1) wzmocnienie innym bodicem bezwarunkowym; (2) wzmocnie- nie reakcji bodicem wywolujqcym odmiennq reakcjg (np. w warunkowaniu instrumentalnym); homogeneous r. wzmocnienie jednorodne, wzmoc- nienie tym samym bodicem bezwarunkowym; primary r. wzmocnienie pierwszego rzgdu;

schedule of r. cedula wzmocnienia (nagradzanja); secondary r. wzmocnienie drugiego rzgdu, wzmocnienie warunkowe, nagroda drugiego rzgdu

relay lqcze, przel8cznik; r. nucleus jqdro prze- lqcznikowe, jqdro lqczowe; synaptic r. lqcze synaptyczne, przelqcwik synaptyczny, synap- tyczna stacja przelqcznikowa

relearning uczenie ponowne release uwolnienie, oswobodzenie; uwolnic, oswo-

bodzic; innate r. mechanism (ethol.) wrodzony mechanism wyzwalania (reakcji konsumacyj- nej); r. phenomenon zjawisko (objaw) uwolnie- nia (nizszych oirodk6w spod kontroli wyzszych oirodkdw); tranmitter r. uwalnianie przekai- nika (mediatora)

releaser wyzwalacz, wyzwalaj*cy (cf. sign sti- mulus bodziec kluczowy, bodziec znak)

REM, rapid eye movements szybkie ruchy oczu; REM sleep sen paradoksalny, sen z szybkimi ruchami oczu

Remak's fiber wlbkno remakowskie (Remaka), wl6kno szare

repertory repertuar, zestaw; r. of responses repertuar reakcji

repolarization repolaryzacja, odtworzenie polary- zacji (biegunowoSci)

representation przedstawicielstwo, reprezentacja; cortical r. korowe przedstawicielstwo (repre- zentacja)

reserve rezerwa, zapas; reflex r. (B. F. Skinner) rezerwa odruchu

residual szczqtkowy, pozostaly; r. potentiation szcz*tkowe spotggowanie

resistance (elec.) op6r, opornoic; r. to conditioning opornoSC na warunkowanie; r. to extinction opornoic na wygaszanie

respond odpowiadac, reagowac respondent (B. F. Skinner) odruchowy, dajqcy

odpowiedi, reaktywny response odpowiedi, reakcja; abortive r. reakcja

poronna; augmenting r. odpowiedi narastajqca; conditioned r. reakcja warunkowa; delayed r. reakcja odroczona; involuntary r. reakcja mimo- wolna; recruiting r. odpowiedi rekrutacyjna; r. inhibition hamowanie reakcji; r. latency (syn. reaction latency) okres utajenia reakcji; unconditioned r. reakcja bezwarunkowa

responsive pobudliwy, reaktywny; chemically r. pobudliwy chemicznie

rest spoczynek, odpoczynek; spoczywac, odpoczy- wat; resting potential potencjal spoczynkowy

restlessness (syn. agitation) niepoka ruchowy

SATIATION 2 7

restoration wznowienieg reflex r. wznowienie odruchu

retention gromadzenie (pamieciowe), zaparnietanie reticular siatkowy, siatkowaty, siateczkowaty; r.

activating system, RAS siatkowaty uHad wzbudzaj$cy (uczynniajqcy); r. formation tw6r siatkowaty; reticulospinal tract droga (szlak) siatkowo-rdzeniowa; r. theory teoria siateczko- wata

retina siatk6wka retinal siatk6wkowy; "cortical retina" (S. E.

Henschen) siatk6wka korowa; r. image obraz siatk6wkowy; r. field pole siatk6wkowe

retrieval odzyskanie, przywr6cenie (nawyku, pa- rniqci)

retroaction dzialanie wstecz, retroakcja retroactive wsteczny, retroaktywny; r. amnesia

nieparnigc wsteczna; r. association skojarzenie wsteczne; r. facilitation torowanie wsteczne (retroaktywne); r. inhibition hamowanie re- troakl ywne

retrograde wsteczny; r. amnesia niepamigk wsteczna; r. degeneration zwyrodnienie wsteczne, dege- neracja wsteczna, zwyrodnienie Nissla

reverberate odbijak sie, rewerberowai: reverberation odbijanie sig, krqienie (impuldw)

w obwodzie, rewerberacja reversal odwrbcenie; r. learning (conditioning)

przeuczanie, przer6bka odruchbw warunko- wych; r. point punkt zwrotny

reward nagroda, nagradzanie; negative r. (syn. punishment) nagroda ujemna, kara; partial r. na- gradzanie sporadyczne; positive r. (syn. reward) nagroda

S, subject badany, zwierze do4wiadczalne, osobnik grupy badanej

SD, D, drive stimulus bodziec napgdowy SD, discriminative stimulus bodziec dyskrymina-

cyjny, bodziec w kt6rego obecnoSci reakcje instrumentalne sq nagradzane (B. F. Skinner)

SA ujemny bodziec dyskryminacyjny, bodziec w ktbrego obecnoici reakcje instrumentalne nie sq nagradzane

SG, goal stimulus (C. L. Hull) bodziec celu, bodziec nagrodowy, bodziec zwiqzany z nagrodq

s', stimulus trace, perseverative stimulus trace (C. L. Hull) Slad bodica

rheobase reobaza, wartoit progowa prqdu drai- niqcego

rheoreceptor reoreceptor, receptor oplywu rhinencephalon wgchom6zgowie rhombencephalon tylombzgowie rhythm rytm; alpha r. rytm alfa; circadian r. rytm

okdodobowy; lunar r. rytm ksieiycowy, rytm lunarny; myogenic r. rytm miogeniczny, rytm miglniopochodny; neurogenic r. rytm neurogeniczny, rytm nerwopochodny; seasonal r. rytm sezonowy; tidal r. rytm plywowy

riddance reflex odruch b6lowy, odruch obronny eliminujqcy b61

righting wyprostowanie sig, przybranie poloienia pionowego, powstawanie; r. reflex odruch prostowania sie, odruch powstawania

rigidity sztywnoSC; decerebrate r. sztywnoSC odm6i- dieniowa

rigor stgienie; drienie; r. mortis stgienie poimiertne ritualization rytualizacja root korzonek (korzeli); anterior r. korzonek

przedni; dorsal r. korzonek grzbietowy; dorsal r. potential potencjal korzonka grzbietowego; dorsal r. reflex, DRR odruch korzonka grzbie- towego; motor r. korzonek ruchowy; posterior r. korzonek tylny; r. filament niC korzonka; sensory r. korzonek czuciowy; ventral r. ko- rzonek brzuszny

rootlet korzonek, czglC korzenia rule of heterogeneous summation (N. Tinbergen)

prawo heterogenicznego sumowania bodicbw klunowych

YC, fractional goal stimulus (C. L. Hull) czqstkowy bodziec nagrodowy

saccadic skokowy, schodkowaty; s. eye move- ments skokowe (schodkowate) ruchy oczu

safety bezpieczelistwo; s. center olrodek bezpie- czelistwa (J. Konorski); s. margin (syn. s. factor) margines bezpieczelistwa

saltatory skokowy ; s. conduction przewodzenie (impulsu) skokowe

sample prbbka; wz6r, wiorzec; matching-to -s. dobieranie wedtug wzorca; small s. (stat.) mala prbbka

satiation nasycenie

28 SATIETY

satiety nasycenie, sytoSC, przesyt; s. center oirodek nasycenia, oSrodek sytoSci

satisfaction zaspokojenie satisfier czynnik, przedmiot, bodziec; sytuacja

prowadzaca do zaspokojenia (potrzeby) savings zachowanie (w pamivi), pozostaloSC (na-

wyku) Sc, CS, conditioned stimulus bodziec warunkowy Sc, stimulus component bodziec skladowy schedule cedula, plan, rozklad; s. of reinforcement

cedula nagradzania (wzmacniania) schedules of reinforcement ceduly wzmacniania

(nagradzania) ; continuous (regular) reinforcement wzmacnianie (nagradzanie) regularne partial (intennittent) reinforcement wzmacnianie (nagradzanie) przestankowe, wzmacnianie spo- radyczne fixed interval (periodic) reinforcement, FI wzmac- nianie periodyczne, w ~ a c n i a n i e r6wnookre- sowe variable interval (aperiodic, random) reinforce- ment, VI wzmacnianie aperiodyczne, wzmac- nianie zmie~00kre~owe 6 x 4 ratio reinforcement, FR wzmacnianie w stalej proporcji, wzmacnianie stalosto- sunkowe variable ratio reinforcement, VR wzmacnianie w zmiennej proporcji, wzmacnianie mienno- stosunkowe conjunctive schedule cedula lqczna mixed schedule cedula mieszana interlocking schedule cedula szczepiona tandem schedule cedula tandemowa

schema model, schemat, plan; body s. schemat ciala (gnostyczna nabyta reprezentacja (korowa) wlasnego ciala)

schematic schematyczny, uproszczony; s. eye oko zredukowane

scheme plan, projekt, schemat schizokinesis (W. H. Gantt) schizokineza, rozszcze-

pienie odruch6w warunkowych (np. ruchowych i sercowych)

score wynik (cyfrowy), miara; raws. wynik surowy, wynik nieopracowany; standard s. wynik stan- daryzowany

scotopic vision (syn. night vision, twilight vision) widzenie skotoptyczne, widzenie zmierzchowe, widzenie o zmroku

screening cage (syn. Faraday's cage) klatka Fa- radaya

SD, somatodendritic somato-dendrytowy, zwia-

zany z cialem i dendr&ami neuronu; SD-spike iglica somato-dendrytowa

secondary wt6my, drugiego rzqdu, dodatkowy, podrzqdny, warunkowy; s. conditioning wa- runkowanie drugiego rzgdu; s. reflex odruch wt6rny; s. reinforcement wzmocnienie warun- kowe, wzrnocnienie bodicem warunkowym, wzmocnienie drugiego rzqdu; s. reward nagroda wtbrna, nagroda warunkowa

secretory wydzielniczy; s. nerve fiber wl6kno neu- rosekrecyjne; s. reflex odruch wydzielniczy

segment odcinek, segment; cervical s. odcinek szyjny; lumbar s. odcinek lediwiowy; sacral S.

odcinek krzyzowy; spinal s. odcinek (segment) rdzenia; thoracic s. odcinek piersiowy

segmental odcinkowy, segmentowy; s. reflex odruch rdzeniowy odcinkowy ; intersegmental reflex odruch rdzeniowy miedzyodcinkowy

seizure napad (choroby, drgawek); epileptic s. napad drgawkowy

selective wybidrczy; s. permeability przepuszczal- no66 wybibrcza; s. stimulation drainienie wybi6rcze

self sam, samo; self-exciting sarnowzbudny, sa- mopobudzajacy sig; self-propagation samoprze- mieszczanie sig, samorozchodzenie sie; self- organization samoorganizacja

sense czucie, zmysl; rozumienie; sens, znaczenie; czut; s. datum (s. data) dane zmyslowe; external s. zmysl eksteroceptywny, czucie exteroceptywne; internal s. czucie wewnptrzne, zmysl intero- ceptywny; muscle s. czucie mi@niowe; s. illusion zhdzenie zmyslowe; s. limen pr6g czucia; s. modality jakoSC zmyslowa; s. organ narzad czucia, narzad zmyslowy, receptor; s. threshold pr6g czucia

sensibility wrailiwoSC, odczuwanie; deep s. czucie glqbokie; epicritic s. (H. Head) czucie epikry- tyczne; pallesthetic s. wrailiwoSC na drgania (stroika); proprioceptive s. czucie proprio- ceptywne; protopathic s. (H. Head) czucie protopatyczne

sensibilization uczulenie sensitive wrailiwy, czuly sensitivity (syn. sensitiveness) wrailiwoSC sensitize uczuliC, uwrailiwiC sensitization uczulenie, uwrailiwienie senso(ri)-motor czuciowo-ruchowy; s. cortex kora

czuciowo-ruchowa; s. integration integracja (scalenie) czuciowo-ruchowe

sensory czuciowy, zmyslowy; s. deprivation izo- lacja zrnyslowa, deprywacja zmyslowa; s.

SPONTANEOUS 29

fiber wl6kno czuciowe; s. function czymoSC czuciowa; s. information informacja zmyslowa, doplyw informacji ze zmysl6w; s. input do- prowadzenie czucia, doprowadzenie bodic6w; s. modality jakoSc zmyslowa; s. root korzonek (korzen) czuciowy; s. root field pole odbiorcze korzonka czuclowego; s. unit jednostka czu- ciowa

serial seryjny, szeregowy, dotyczqcy ciqgu; s. association asocjacja seryjna; s. learning uczenie (sig) ciqgbw, uczenie (sip) seryjne

serotonine (syn. enteramine) serotonina, 5-hydro- ksytryptamina

set zestaw, komplet; nastawienie; nastawid, ulo- iyd; learning s. nastawienie, gotowoic do ucze- nia sig; motor s. gotowoid do (danej) reakcji; neural s. gotowoSd neuronalna, torowanie (np, iuku odruchowego); preparatory s. go- towoic do reakcji

shadow cien; s. reflex odruch na cien sham rzekomy, pozorny; s. feeding karmienie

pozorne; s. rage wiciekloSd rzekoma shaping (syn. approximation conditioning) warun-

kowanie przyblizajqce sigma, a milisekunda; odchylenie standardowe;

s. rhythm rytm sigma, rytm ok. 14 cykle/sek; s. score wynik standaryzowany; s. spindle wrzeciono sigma, rytm sigma

sign znak, objaw, przejaw, sygnd (bodziec warun- kowy); local s. (C. S. Sherrington) cecha miejsca; s. stimulus bodziec znak, bodziec klu- czowy (syn. releaser wyzwalacz)

sign-gestalt struktura znaczeniowa sign learning (0. H. Mowrer) warunkowanie kla-

syczne, uczenie znakbw; (E. C. Tolman) uczenie znak6w

signal sygnal; sygnalizowad; s.-to-noise ratio sto- sunek sygnalu do szurnbw

significate (E. C. Tolman) desygnat silent period okres milczenia, pauza sink zlew, miejsce ujemne elektrycznie situational sytuacyjny; s. stimuli bodice sytuacyjne skin reflex (syn. superficial reflex) odruch skbmy Skinner box skrzynka Skimera sleep sen; fast s. sen paradoksalny; paradoxical S.

sen paradoksalny; s. center oirodek snu; slow s. sen powolny

slow powolny ; zwolnid; s. muscle migsien powolny ; s. potential potencjal powolny; s. sweep powolny przebieg strumienia (oscyloskopu); s. wave (EEG) fala powolna; s. wave complex (EEG) zespbl fa1 powolnych

sodium s6d; s. pump pompa sodowa solution learning (0. H. Mowrer) warunkowanie

instrurnentalne, uczenie sig rozwiqzd somatodendritic somato-dendrytowy, powstajqcy

w ciele i dendrytach neuronu, SD somato-fugal ku obwodowi neuronu; s.-f. axonal

transport transport aksonowy ku obwodowi somato-motor somato-motoryczny, zwiqzany z ru-

chami ciaia somato-sensory zwiqzany z czuciem ciala; s. cortex

Qra projekcyjna czucia ciala, kora somato- sen- soryczna

somatotopic odwzorowujqcy okolice ciala, soma- totopowy; s. organization uklad odwzorowania okolic ciala

S -0 -R, stimulus-organism-response bodziec-orga- nizm-reakcja

,yoR, behavioral oscillation (C. L. Hull) oscylacja behawioralna

source ir6dk0, miejsce elektrododatnie space constant (syn. length constant) stala dlugoici span zakres, rozpiqtoid; memory s. zakres pamiwi spasm kurcz spastic spastyczny, kurczowy spasticity spastycznoid spatial przestrzenny; s. orientation orientacja

przestrzenna; s. summation surnowanie prze- strzenne

specific swoisty, specyficzny; s. afferent pathway droga czuciowa specyficzna; s. resistance op6r wldciwy s. weight cigiar wlaSciwy

spike iglica; s. potential potencjai iglicowy; SD s. iglica somato-dendrytowa; IS-spike iglica od- cinka poczqtkowego (aksonu)

spike (EEG) iglica, fala 1/12 sek; s. and wave complex zap61 iglicy i fali

spinal rdzeniowy; s. animal zwierzg rdzeniowe; s. cord rdzen kr~gowy; s. ganglion zw6j mig- dzykrggowy, zw6j rdzeniowy; s. preparation preparat rdzeniowy

spinalize przeciqC rdzen krggowy spindle wrzeciono; alpha s. (EEG) wrzeciono alfa;

muscle s. wrzeciono miphiowe; sleep s. wrze- ciono snu, wrzeciono sigma; s. burst erupcja wrzeciona; s. tripping wyzwalanie wrzeciona

spine grzbiet; krggosiup; kolec, tied, pqczek; dendritic s. cieni (pqczek) dendrytu; s. apparatus aparat ciemiowy (pqczkowy); s. synapse sy- napsa cierniowa (pqczkowa)

split rozdzielid, rozdwoid; s. brain m6zg rozdwo- jony

spontaneous niewymuszony, wiasny, spontaniczny,

30 SPORADIC

samoistny ; s. activity czynnoSC spontaniczna; s. behavior zachowanie (sip) spontanicme; s. discharge wyladowanie spontaniczne; s. recovery odnowa samorzutna, wznowienie sa- rnorzutne (samoistne) (wygaszonego odruchu warunkowego)

sporadic sporadyczny; s. stimulus bodziec spora- dyczny, bodziec pojawiajqcy sip nieregularnie

spreading rozprzestrzenianie sip, rozchodzenie sip, szerzenie sig; szerzqcy sip, rozchodzqcy sig; s. depression (A. A. P. Ledo) szerzqca sig de- presja

stalking skradanie sip, podkradanie sig stand stojak; conditioning s. (syn. Pavlovian s.)

stojak do badan odruchbw warunkowych standard wzorzec; przecigtna; wzorcowy, standar-

dowy; s. deviation odchylenie standardowe; s. error blqd standardowy; s. score wynik standaryzowany

stare patrzec, wpatrywac sig; staring contest wspblzawodnictwo patrzenia

starting reflex odruch startowy startle reflex (syn. startle pattern) odruch (reakcja)

startowy, reakcja poderwania sig, reakcja wzdrygnivia

stationary excitation (N . Y. Wedensky) pobudzenie stacjonarne

stem pien; brain s. pieri mbzgu stereotaxis stereotaksja, wyznaczenie pdozenia

w bryle; brain s. stereotaksja mbzgu, wyznacze- nie poiozenia w glqbi mbzgu

stereotaxic stereotaktyczny stereotype stereotyp, uklad niezrnienny; dynamic

s. (I. P. Pavlov) stereotyp dynamiczny stimulus bodziec; s. artifact artefakt bodica;

zaklbcenie spowodowane bodicem; s. isola- tion unit jednostka izolujqca, urzqdzenie do izolacji bodica; s. event bodziec-zdarzenie, zdarzenie bgdqce irbdlem bodica; s. object bodziec-przedmiot, przedmiot kdqcy irbdlem bodica

stimulus-bound okreilony bodicem (o reakcji lub percepcji)

stochastic Iosowy, stochastyczny stress napbr, stress; obciqzenie, napipcie; s. stim-

ulus bodziec naporowy stretch naciqg, rozciqganie, naciqgat, rozciqgac;

s. receptor receptor rozciqgowy; s. reflex odruch na rozciqganie, odruch rozciqgowy, odruch miotatyczny

striate prqzkowany; dotyczqcy kory wzrokowej; s. body cialo prqzkowane, prqikowie; s. cortex

kora wzrokowa, kora prqzkowana; s. muscle mivien poprzecznie prqikowany

striatal prqikowany; prqikowiowy ; dotyczqcy kory prqzkowanej (wzrokowej); s. neuron neuron prqzkowia; s. neuron neuron kory wvokowej

Su, US, UCS, unconditioned stimulus (uncondi- tional stimulus) bodziec bezwarunkowy, US

subcortex podkorze subcortical podkorowy subliminal podprogowy; ponizej progu postrze-

gania submissive ulegly; s. posture poza ulegloici subnormal subnormalny, podnormalny; s. period

okres subnormalny, okres obniionej pobudli- woici; s. phase faza subnormalna, faza ob- niienia pobudliwoici

subordination podporzqdkowanie, subordynacja; central s. oirodkowa kontrola, subordyna- cja obrodkowa (L. Lapicque)

substitute zastppowaf, zastcpczy, warunkowy ; s. stimulus bodziec zastgpczy (warunkowy)

substitution zastppstwo, zastgpowanie; stimulus s. zastppstwo bodica; principle of stimulus s. zasada zastppstwa bodica (w warunkowaniu klasycznyrn)

subsynaptic subsynaptyczny, pod synapsq; s. web (syn. synaptic web) (E. De Robertis) utkanie subsynaptyczne

subthalamus niskowzg6rze subtreshold podprogowy successive nastgpczy; s. discrimination rozrbinianie

bodicbw pojedynczych, rbznicowanie nastpp- cze; s. threshold prbg nastgpczy

sudorimotor potowydzielniczy; s. reflex odruch potowydzielniczy

sudo-secretory potowydzielniczy; s. reflex odruch potowydzielniczy

summation sumowanie; spatial s. sumowanie przestrzenne; temporal s. sumowanie w czasie (czasowe)

superficial powierzchowny, powierzchniowy ; s. reflex (syn. skin reflex) odruch skbrny

supernormal supernormalny, ponadnormalny ; s. period okres wzmozonej pobudliwoici; s. pha- se faza wzmozenia pobudliwobci, faza super- norrnalna; s. sign stimulus ponadnormalny bodziec kluczowy

supersensitivity nadwrazliwoSC; s. of denervated structures nadwrailiwoSC. tworbw (struktur) odnerwionych

supine twarzq (lub dloniq) w gbrg; supination supinacja, zgivie do tylu

suppression stlumienie, powstrzymanie, zahamo- wanie; s. areas okolice tluniiqce (kory); con- ditioned s. warunkowe tlumienie, warunkowa reakcja emocjonalna, CER

suppressor band (syn. suppression area) pasmo tlumiqce, okolica tlumiqca (kory mbzgowej)

supraliminal (syn. above threshold) ponadprogowy supralimit pozakresowe; s. inhibition ( I . P. Pavlov)

harnowanie pozakresowe supramaximal supramaksymalny, wigkszy od ma-

ksyinalnego supramedullary nadrdzeniowy ; nadopuszkowy ; s.

ganglion zw6j nadrdzeniowy, zw6j nadopuszko-

WY

suprasegmental nadodcinkowy suprathreshold nadprogowy switching przelqczanie; conditioned s. przelqczanie

warunkowe sympathetic wsp6lczulny, sympatyczny; s. inner-

vation unerwienie wspb~czulne sympathomimetic sympatykomimetyczny

synapse synapsa, styk nerwowy synaptic synaptyczny; s. cleft szczelina synaptycz-

na ; s. delay opoinienie synaptyczne; s. fuzz coat wySci6lka synaptyczna; s. knobs (syn. end bouttons) guziczki synaptyczne, koncowe; s. relay lqcze synaptyczne, synaptyczna stacja przekainikowa; s. vesicle pgcherzyk synaptycz- ny; s. web (syn. subsynaptic web) utkanie podsy- naptyczne (subsynaptyczne)

synchronization synchronizacja syndrome zesp61 (objawbw), syndrom synergic sprzymierzony, wspbldzialajqcy, stowarzy-

szony, synergiczny; s. muscle migsien sprzy- mierzony (wsp61.dzialajqcy, synergicmy); s. muscle group grupa migSni sprzymierzonych (synergicznych)

synergist wsp6ldzialajqcy; s. inuscle migsien wspbt- dzialajqcy

system uklad, system; nervous s. uklad nerwowy systemic ukladowy, og6lnoustrojowy, systemowy;

s. blood pressure cisnienie tgtnicze krwi

T-fiber wl6kno T, akson rozgalgziony w pobliiu perikarionu

STR (C. L. Hull) okres utajony reakcji, czas reakcji Tarchanoff phenomenon zjawisko Tarchanowa,

reakcja sk6rnogalwaniczna target e l ; ce lowd; t. cell kom6rka docelowa,

kom6rka adresowa targeting reflex (J. Konorski) odruch celowniczy task zadanie teledendron (syn. telodendron, telodendrion, end

brush) telodendron, koncowe rozkrzewienie aksonu, drzewko koncowe

telencephalon (syn. end brain) kresom6zgowie temporal czasowy; skroniowy; t. lobe plat skro-

niowy; t . parameter parametr czasowy; t. summation sumowanie czasowe (w czasie)

temporary chwilowy, przejlciowy, tyniczasowy tendon Scipgno; Golgi t. organ narzqd Sciqgnisty

Golgiego, aparat Golgiego, receptor Sciggnowy Golgiego; t. reflex odruch Sciggnowy

tenotomy przecipcie Sciggna; tenotomize przeciqc Sciggno

terminal zakonczenie; koncowy, kresowy; nerve t. zakonczenie nerwowe; t. bulb zakohczenie synaptyczne; t. depolarization depolaryzacja zakonczen wl6kna czuciowego; t. sensitivity wrazliwoSc kresowa (maksymalna)

test pr6ba, sprawdzenie, test; prbbowae, sprawdzac; testing stimulus bodziec sprawdzajqcy

tetanic tgzcowy; t. contraction skurcz tgzcowy; t. convulsions drgawki teicowe; t. stimulation draznienie teicowe

tetanize pobudzic (migsien) do skurczu tpzcowego tetanus tgzec; draznienie tgicowe; skurcz tqzcowy;

t. toxin (syn. tetanotoxin) tetanotoksyna, jad tgzca

thalamus wzg6rze (wzrokowe) thalamic wzgbrzowy, talamiczny; t. animal zwierzg

wzgorzowe; t. diffuse projection system wzg6- rzowy uklad projekcji rozlanej (niespecyficznej)

thanatosis odruch pozornej Smierci theta teta, 8 ; theta rhythm czynnoS6 teta, rytm teta thirst pragnienie; t. drive napgd pragnieniowy threshold (syn. limen) pr6g (pobudliwoSci); differ-

ential t. pr6g r6znicy (bodicow); t. element element progowy; t. level (of potential) pro- gowy poziom (potencjalu); t. of excitation pr6g pobudzenia; t. stimulus bodziec progowy

time czas; ustawiaC w czasie; t. base podstawa czasu; t. conditioning warunkowanie na czas; t. constant stala czasu, stala czasowa; t. course przebieg w czasie; t. scale skala czasu; t. to summit czas narastania; timing uklad w czasie; odrnierzajqcy czas

32 TONE

tone ton; napiecie; muscular t. napiecie migSniowe; vagal t. napigcie nerwu blednego, wagotonia

tonic Srodek pobudzajqcy; napigty, toniczny; pobudzajqcy; ciqgly; t. activity czynnoS6 ciqgla; t. contraction skurcz toniczny, skurcz ciqgly ; t. inhibition hamowanie ciqgle (toniczne); t. movement ruch ciqgly (tonicmy); t. muscle migsieli powolny (toniczny); t. reflex odruch ciqgly (toniczny)

touch dotyk, dotykac; t. reflex odruch na bodziec dotykowy

trace Slad, linia, zapis; Sladowy; faint t. nikly Slad, cienka linia; memory t. Slad parnigciowy; t. conditioning warunkowanie Sladowe

track Slad; electrode t. Slad elektrody tracking Sledzenie; Sledzqcy; t. movement ruch

Sledzqcy (galek ocznych) tract droga, szlak, pasmo; olfactory t. pasmo

wvhowe; optic t. szlak wzrokowy; pasmo wzrokowe

traffic ruch; t. of impulses przebieg impuls6w train ciqg, szereg; Cwiczyt, trenowac, ksztalcit;

impulse t. ciqg (szereg) impulsbw; trained movement ruch wytwiczony

training Cwiczenie, trenowanie, trening; reflex t. trenowanie odruchu

transcortical przez korq, biegnqcy przez korq, skroikorowy

transducer przetwornik; t. action czynnoSt prze- twornikowa

transfer transfer, przeniesienie, przekaz; przenosit; bilateral t. transfer skrzyiowany; ionic t. przenoszenie jonbw; negative t. transfer ujemny; positive t. transfer dodatni

transient zjawisko przejiciowe; przebieg nieustalo- ny; pojedyncza fala (EEG); kr6tkotrwdy zespbl; przejiciowy, nieustalony; computer of average transients maszyna matematyczna do uirednia- nia przebieg6w nieustalonych; t. memory pamigc przejSciowa

transit (J. Konorski) przekazywat; przekainikowy; t. field pole przekainikowe

transit-exit field (J. Konorski) pole przekainikowo- , wyjiciowe transitional przechodni, przemijajqcy; t. cortex

kora przechodnia transmembrane skroiblonowy; t. potential potencjal

skroSMonowy transmission przekazywanie, przekainictwo; chemi-

cal t. przekazywanie (przekainictwo) chemiczne;

electrical t. przekazywanie (przekainictwo) elektryczne; synaptic t. przekazywanie (prze- kainictwo) synaptyczne

transmit przekazywat; transmitting przekazujwy; chemically transmitting synapse synapsa o prze- kainictwie chemicznym; electrically transmitting synapse synapsa o przekahictwie elektrycznym

transmitter (syn. mediator) przekainik, mediator; t. substance substancja przekainikowa (prze- kazujqca); t. potentiality zdolnoSC przekazy- wania (synaptycznego)

transport transport, przenoszenie; axonal t. trans- port aksonowy

transsituational przechodni, miedzysytuacyjny transsynaptic transsynaptyczny, poprzez synapse;

t. electrical coupling sprzgienie elektryczne poprzez synapse, synaptyczne sprzgienie elek- tryczne

traumatic traumatyczny, urazowy; t. fixation utrwalenie traumatyczne

tremor drienie; intention t. drzenie zarniarowe tr ia l pr6ba, doswiadczenie prbbne trialand-error learning uczenie (sie) metodq prbb

i blpdbw trigger wyzwalacz, spust, uklad spustowy; wyzwa-

lac; Schmitt t. uklad spustowy Schmitta; t. feature cecha wyzwalajqca; t. stimulus bodziec wyzwalajqcy; triggered pulse impuls wyzwa- lany; triggered time base wyzwalana podstawa czasu

tripping wyzwalanie; spindle t. wyzwalanie wrzecion trophic odiywczy, troficzny; t. influence wplyw

troficzny t. sore owrzodzenie troficzne, rana troficzna

trophotropic zone (W. R. Hess) strefa trofotropowa, strefa mechanizm6w odiywczych (podwzg6rza) (cf ergotropic zone)

twilight vision (syn. night vision, scotopic vision) widzenie o zmroku, widzenie zmierzchowe, widzenie skotoptyczne

twitch skurcz (pojedynczy), szarpni~cie; t. muscle migsien szybki; t. tension napigcie skurciowe

two-factor theory teoria dwuczymikowa; t. t. of learning teoria dw6ch proces6w uczenia (sig)

type typ; type I conditioning (S. Miller, J. Ko- norski) warunkowanie typu pierwszego, warun- kowanie klasyczne; type I1 conditioning (S. Miller, J. Konorski) warunkowanie typu dru- giego, warunkowanie instrumentalne (sprawcze)

SUR (C. L. Hull) reakcja wrodzona, reakcja bez- warunkowa

UCR, UR, unconditioned reflex (response) odruch bezwarunkowy, reakcja bezwarunkowa, UR

UCR, UR, RU, uncoditioned response (reflex) reakcja (odruch) bezwarunkowa, UR

USC, US, unconditioned stimulus bodziec bezwa- runkowy, US

U-fibers wl6kno U, wlokna lukowate iqczqce korg sqsiednich zakqtbw

Umwelt (Ger.) (J. von UexkiiN) Swiat otaczajqcy, ta czgSc Swiata zewngtrznego (Aussenwelt), kt6ra ma znaczenie dla danego organizmu i dziala na jego receptory

unavoidable nieunikniony, nieuchronny; u. shock uderzenie nieuchronne, bodziec bblowy elek- tryczny

unconditional (syn. unconditioned) bezwarunkowy ; u. reflex odruch bezwarunkowy, UR; u. res- ponse reakcja bezwarunkowa, UR

unilateral jednostronny, po jednej stronie ciaia unipolar (syn. monopolar) jednobiegunowy unit jednostka; pojedyncza kom6rka nerwowa,

neuron; myotatic u. jednostka miotatyczna, motor u. jednostka ruchowa (C. S. Sherrington), neuron ruchowy wraz z unerwionymi przezen wlbknami mipSniowymi; nerve u. jednostka (element) nerwowa; neural u. jednostka neural-

vacuum activity (syn. Leerlaufreaction) reakcja upustowa; reakcja wystgpujqca pomimo braku bodica wyzwalajqcego

vacuum tube lampa pr6iniowa; v. t. voltmeter woltomierz lampowy

vagal dotynqcy nerwu bbdnego, wagalny; v. tone wagotonia, wzbudzenie parasympatyczne

vagomimetic wywolujqcy objawy pobudzenia nerwu blgdnego

Vagusstoff (Ger.) (0. Loewi) substancja nerwu blgdnego

variable zrnienna; zmienny, podlegajacy zmianom; dependent v. zmienna zaleina, reakcja; inde- pendent v. zmienna niezaleina (moie to by6 h e n n a S lub zmienna 0); intervening v. zmienna wdana (wtrqcona); 0 v. f i ienna 0, organizm, czynniki wewnpme organizmu,

na (kom6rka lub wl6kno); off-unit neuron wylqczeniowy, jednostka wylqczeniowa; on- unit neuron wlqczeniowy, jednostka wlqcze- niowa; sensory u. jednostka czuciowa; standard u. (stat.) jednostka standardowa (standary- zowana)

unitary jednostkowy; u. EPSP jednostkowy EPSP, jednostkowy pobudzeniowy potencjal postsy- naptyczny; u. action potential potencjai czynnoi- ciowy jednostkowy

unmyelinated (syn. non-medullated) bezrdzenny, niemielinowany; u. fiber wl6kno niemielino- wane (bezrdzenne, nagie, szare)

unpolarizable niepolaryzujqcy (sig); u. electrode elektroda niepolaryzujtpxi (sig)

unpolarized niespolaryzowany unspecific nieswoisty, niespecyficzny; u. afferent

system nieswoisty uHad czuciowy UR, UCR, unconditioned response (reflex) reakcja

(odruch) bezwarunkowa, UR US, uncoditioned stimulus bodziec bezwarunkowy,

us use uiywanie, uiycie; uiywak; excess u. nadmierne

uiywanie, wzrnoione uiycie; law of u. (syn. law of exercise, law of frequency) prawo Cwi- czenia

utilization time czas uzyteczny

czynniki organizmalne; R v. zmiema R, re&- cja; S v. zmiema S, bodziec lub sytuacja

variable interval reinforcement, VI (syn. aperiodic reinforcement, random reinforcement) wzrnac- nianie aperiodyczne, wzmacnianie miennookre- sowe, VI

variable ratio reinforcement, VR wzmamianie zmiennostosunkowe, wzmacnianie w zmiemej proporcji, VR

vasomotor naczynioruchowy; v. reflex odruch na- czynioruchowy; v. center oSrodek naczynio- ruchowy

vegetative wegetatywny, autonomiczny; v. nervous system wegetatywny uklad nerwowy, autono- miczny uklad nerwowy

vesicle pechenyk; synaptic v. pecherzyk synaptyczny

34 VIR, VARIABLE INTERVAL REINFORCEMENT

VIR, variable interval reinforcement wzmacnianie zmiennookresowe, wzmacnianie aperiodyczne

vigilance czuwanie, czujnoSC visceral trzewny, trzewiowy ; v. drive n a ~ d trzewny,

poppd trzewny; v. nervous system trzewiowy uklad nerwowy (bezkrpgowc6w); v. sense czucie trzewiowe

visceromotor trzewioruchowy; v. response reakcja trzewioruchowa

vision wzrok, widzenie; binocular v. widzenie obuoczne; central v. widzenie Srodkowe; cyclopean v. widzenie cyklopowe; daylight v. (syn. photopic v.) widzenie dzieme, widzenie fotoptyczne; foveal v. widzenie plamkowe; monocular v. widzenie jednooczne; night v.

wake obudziC, przebudziC sip wakeful przebudzony, czuwajacy wakefulness czuwanie, przytomnoSC Wallerian degeneration zwyrodnienie wallerowskie,

zwyrodnienie wt6rne warming-up rozgrzewka; w. effect zjawisko roz-

grzewki; w. trial pr6ba wstgpna warn ostrzegak warning ostrzeienie; ostrzegajqcy; w. signal bodziec

(syn. twilight v., scotopic v.) widzenie zrnierz- chowe, widzenie o zmroku, widzenie skotop- tyczne; paracentral v. widzenie okolo8rodkowe; peripheral v. widzenie obwodowe;

visual wuokowy; v. cortex kora wzrokowa; v. evoked response (syn. visually evoked response) wzrokowa odpowiedi wywolana

volley salwa; preganglionic v. salwa impulsbw przedzwojowych; v. of impulses salwa irnpuls6w

volume objqtoic; v. conductor przewodnik prze- strzenny

voluntary dowolny; v. movement ruch dowolny VRR, variable ratio reinforcement wzmacnianie

zmiennostosunkowe, wzmacnianie w zrniennej proporcji

ostrzegawczy, sygnai ostrzegAway, warunkowy bodziec obronny

wave fala; brain waves fale m6zgu; spike and w. complex (EEG) zespbi iglicy i fali

Wedensky effect (syn. Wedensky inhibition) harno- wanie Wwiedenskiego

white matter istota biala white noise bialy szurn withdrawal wycofanie siq, cofnipcie; w. response

reakcja cofnipcia

Z score (syn. standard score) wynik standaryzowany trophotropic z. ( W. R. Hess) strefa trofo- zone pas, strefa; ergotropic z. (W. R. Hess) strefa tropowa, strefa mechanizm6w odiywczych

ergotropowa, strefa mechanim6w aktywacji;

ERRATUM

Page 5, column 2, line 7: instead of uczuciowy should be czuciowy.

4cra Neurobiol. Exp. 1971, Suppl. 2.