Elementy psychiatriicz. 2

Dr n. med. Piotr Abramczyk

Procesy poznawcze

• świadomość

• wraŜenia i spostrzeŜenia

• pamięć

• uwaga

• myślenie

• intelekt

Myślenie

• Konkretno-obrazowy

• Abstrakcyjny

• Intuicyjny

Zaburzenia myślenia

• Treści – Urojenia

– Idee nadwartościowe

– Natręctwa myślowe i fobie

• Toku– Rozkojarzenie

– Przyśpieszenie

– Spowolnienie

Urojenia

• Fałszywe sądy

• Przekonanie o ich prawdziwości

• Brak krytycyzmu (mimo dowodów błędności)

Urojenia

• Prześladowcze

• Zazdrości

• Hipochondryczne

• Grzeszności i winy

• Wielkościowe

• Odnoszące

• Oddziaływania, owładnięcia

Urojenia

• Paranoiczne

• Niespójne

• Rzutowanie wstecz

Idee nadwartościowe

• Szczególnie waŜne przekonania

• Związek emocjonalny

• Działacze społeczni

• PodróŜnicy

• Fanatycy

Natręctwa i fobie

• Natręctwa (przeświadczenie o ich niedorzeczności):– Myśli

– WyobraŜenia

– Czynności

Fobie

• Określone sytuacje

• Lęk

• Unikanie

• Klaustrofobia

• Agorafobia

• Acrofobia

Zaburzenia toku myślenia

• Rozkojarzenie

• Przyśpieszenie

• Spowolnienie zahamowanie

• Splątanie

Zaburzenia myślenia

• Myślenie magiczne

• Perseweracje

• Myślenie paralogiczne

• Myślenie symboliczne (przedmioty, zjawiska)

• Myślenie rezonerskie

Zaburzenia toku myślenia

• Lepkość

• Myślenie autystyczne

• Ambisentencja,

• Depresonalizacja,

• Derealizacja

Procesy poznawcze

• świadomość

• wraŜenia i spostrzeŜenia

• pamięć

• uwaga

• myślenie

• intelekt

Zaburzenia pamięci

• Pamięć:– ŚwieŜa, trwała

– Konsolidacja

– WyobraŜenia

– Utrwalanie, przechowywanie, odtwarzanie:• SpostrzeŜeń, myśli, emocji, czynności ruchowych

Zaburzenia pamięci

• Nadczynność – hipermnezja

• Niedoczynność – hypomnezja:– Czynnościowa (rozproszenie uwagi,

wzruszenie)

– Wywołana zmianami organicznymi (zespółpsychoorganiczny)

Zaburzenia pamięci

• Niepamięć - amnezja– Okres

– Konfabulacje

– Wsteczna, następcza

Zaburzenia pamięci• Zafałszowanie pamięci (paramnezja)

– W okresie przechowywania

– Konfabulacje

– Omamy pamięciowe

– Złudzenia pamięciowe (pod wpływem emocji)

– Kryptomnezje (utrata cechy powtórności)

– Ekmnezje (mieszanie przeszłości z teraźniejszością)

Procesy poznawcze

• świadomość

• wraŜenia i spostrzeŜenia

• pamięć

• uwaga

• myślenie

• intelekt

Uwaga

• Ukierunkowanie czynności poznawczych– Dowolne

– Mimowolne

– Zakres, skupienie, trwałość, przerzutność, podzielność, wybiórczość

Uwaga

• Nadmierna przerzutność – mania

• Trudność przenoszenia – otępienie, depresja

• Nadmierna trwałość - lepkość

Procesy poznawcze

• świadomość

• wraŜenia i spostrzeŜenia

• pamięć

• uwaga

• myślenie

• intelekt

Zaburzenia świadomości

• Świadomość– Odzwierciedlenie rzeczywistości

– Poczucie przeŜywania zjawisk

– Orientacja

– Samoorientacja

• Przytomność

Zaburzenia świadomości

• Układ siatkowaty wstępujący

• Układ siatkowaty zstępujący

• Pytania o orientację w czasie, otoczeniu i przestrzeni

Zaburzenia świadomości

• Ilościowe zaburzenia świadomości– Przymglenie świadomości (nieostrość

spostrzeŜeń)

– Senność patologiczna

– Półśpiączka

– Śpiączka

Glasgow Coma Scale - GCS• Ocenie podlega:• Otwieranie oczu

– 4 punkty - spontaniczne – 3 punkty - na polecenie – 2 punkty - na bodźce bólowe – 1 punkt - nie otwiera oczu

• Kontakt słowny: – 5 punktów - odpowiedź logiczna, pacjent zorientowany co do miejsca, czasu i własnej osoby – 4 punkty - odpowiedź splątana, pacjent zdezorientowany – 3 punkty - odpowiedź nieadekwatna, nie na temat lub krzyk – 2 punkty - niezrozumiałe dźwięki, pojękiwanie – 1 punkt - bez reakcji

• Reakcja ruchowa: – 6 punktów - spełnianie ruchowych poleceń słownych, migowych – 5 punktów - ruchy celowe, pacjent lokalizuje bodziec bólowy – 4 punkty - reakcja obronna na ból, wycofanie, próba usunięcia bodźca bólowego – 3 punkty - patologiczna reakcja zgięciowa, (przywiedzenie ramion, zgięcie w stawach łokciowych i ręki,

przeprost w stawach kończyn dolnych) – 2 punkty - patologiczna reakcja wyprostna, (przywiedzenie i obrót ramion do wewnątrz, wyprost w stawach

łokciowych, nawrócenie przedramion i zgięcie stawów ręki, przeprost w stawach kończyn dolnych, odwrócenie stopy)

– 1 punkt - bez reakcji

GCS

Na podstawie skali Glasgow zaburzeniaprzytomności najczęściej dzieli się na:

• GCS 13-15 - łagodne • GCS 9-12 - umiarkowane • GCS 6-8 - brak przytomności • GCS 5 - odkorowanie • GCS 4 - odmóŜdŜenie • GCS 3 - śmierć mózgowa

GCS dzieciPediatryczna skala GCS - skala uŜywana w pediatrii do określanie stopnia przytomności. Zawiera się w przedziale od

3 do 15 punktów, gdzie 3 oznacza najgorsze rokowanie, a 15 najlepsze.

Składa się z trzech elementów:• reakcja wzrokowa dziecka • reakcja słowna dziecka • odpowiedź ruchowa.

Odpowiedź wzrokowa. (maksymalna ilość pkt. = 4)• NIE otwiera oczu. • Otwiera oczy na ból. • Otwiera oczy na polecenie głosowe. • Otwiera oczy spontanicznie.

Odpowiedź słowna (maksymalna ilość pkt. = 5)• BRAK odpowiedzi słownej. • Pobudzone, niespokojne. • Niespokojne w odpowiedzi na bodźce. • Płacz ustępujący po przytuleniu. • Uśmiecha się, wodzi wzrokiem.

Odpowiedź ruchowa. (maksymalna ilość pkt. = 6)• BRAK odpowiedzi ruchowej. • Reakcja wyprostna. • Reakcja zgięciowa. • Odsuwa się od bólu. • Lokalizuje ból. • Spełnia polecenia.

AVPU

Skala AVPU - jest uŜywana w celu ocenyświadomości pacjenta, szczególnie w krajach anglosaskich.

• A (Alert) - pacjent przytomny, skupia uwagę

• V (Verbal) - pacjent reaguje na polecenia głosowe

• P (Pain) - pacjent reaguje na bodźce bólowe

• U (Unresponsive) - pacjent jest nieprzytomny, nie reaguje na Ŝadne bodźce.

Jakościowe zaburzenia świadomości

• Zespół majaczeniowy (delirium)– zaburzenia orientacji

– Omamy

– Urojenia niespójne

– Lęk

– Niepokój ruchowy

– Niepamięć

– Dysforia

Jakościowe zaburzenia świadomości

• Zespół pomroczny – zaburzenia orientacji

– Lęk

– Pobudzenie ruchowe

– Niepamięć

Jakościowe zaburzenia świadomości

• Zespół pomroczny jasny– Dobra orientacja

– Przymglenie świadomości

– Zaburzenie toku myślenie

– Niepamięć

Jakościowe zaburzenia świadomości

• Zespół splątaniowy– Zupełna dezorientacja

– Zaburzenia toku myślenia

– Omamy

– Złudzenia

– Niepamięć

Jakościowe zaburzenia świadomości

• Zespół onejroidalny– zaburzenia orientacji

– Omamy

– Zaburzenia pamięci

Procesy poznawcze

• świadomość

• wraŜenia i spostrzeŜenia

• pamięć

• uwaga

• myślenie

• intelekt

Intelekt

• Wrodzone zaburzenia intelektu

- Wady genetyczne

- Zaburzenia płodowe

• Nabyte zaburzenia intelektu

- Okres okołoporodowy

- Zaburzenia hormonalne

- Zmiany organiczne

Upośledzenie umysłowe

• lekkie (9-12lat)

• umiarkowane (6-9 lat)

• znaczne (3-6lat)

• Głębokie (<3lat)

OTOTĘĘPIENIEPIENIE

• Zespół objawów spowodowanych chorobą mózgu zwykle o charakterze przewlekłym, w którym zaburzone są funkcje poznawcze.

• Otępienie objawia się obniŜeniem sprawności intelektualnych i upośledzeniem funkcjonowania w Ŝyciu codziennym i społecznym.

• Otępienie nie musi obejmować wszystkich funkcji poznawczych. Kryterium rozpoznania jest zaburzenie co najmniej 2 funkcji poznawczych, z których jedną jest pamięć.

Procesy poznawcze

• świadomość

• wraŜenia i spostrzeŜenia

• pamięć

• uwaga

• myślenie

• intelekt

OTĘPIENIE (ICD-10)

Inne objawy• Zachowana świadomość (brak

przymglenia lub majaczenia)• Zaburzenia emocji i zachowania

(chwiejność emocjonalna, draŜliwość, apatia, prymitywizacja zachowań)

• Utrzymywanie się objawów powyŜej 6 miesięcy

Ocena zaawansowania otępieniaThe Global Deterioration Scale (GDS)

ZaawansowanieObjawy

Stopień 7 – bardzo cięzkie

Stopień 6 - cięŜkie

Stopień 5 - znaczne

Stopień 4 – średnio nasilone

Stopień 3 - umiarkowane

Stopień 2 - niewielkie

Stopień 1 - pogranicze

Stopień 0- brak zaburzeń

Lata

0 5 10 15 20

Utrata zdolności językowych,zdolności chodzenia, śmierć

Wymaga stałej opieki

Utrata samodzielności, pamięta swoje imie,depresja, zaburzenia zwieraczy

Chory nie moŜe obyć się bez drugiej osoby,pobudzony, nie pamięta adresu

Brak zdolności do pracy i złoŜonych czynności

norma

Subiektywne zaburzenia pamięci

Wyraźne zauwaŜalne narastanie deficytów funkcji poznawczych -

Reisberg et al, 1982

PRZYCZYNY OTĘPIENIA

otępienie naczyniopochodnechoroba Alzheimeraotępienie z ciałami Lewy'egootępienie czołowo-skronioweinne zwyrodnieniowepotencjalnie terapeutycznech.Alzheimera+otępienie naczyniopochodne

38%

13%

5%

9%

4%

29%

DIAGNOSTYKA PODSTAWOWA

• Powtórzenie nazw 3 przedmiotów bezpośrednio

i po 3 minutach

• Dni tygodnia od ostatniego do pierwszego

• Test rysowania zegara

• Krótka Ocena Stanu Psychicznego (MMSE)

KRÓTKA OCENA STANU PSYCHICZNEGO Mini-Mental State Examination(MMSE)

• Orientacja w czasie i miejscu• Zapamiętywanie (trzy słowa)• Uwaga i liczenie (100 – 7)• Przypominanie • Funkcje językowe (nazywanie, powtarzanie,

wykonywanie poleceń, pisanie)• Praksja konstrukcyjna (przerysowanie

rysunku)• Wynik poniŜej 24 pkt. sugeruje otępienie,

poniŜej 27 pkt – szczegółowe badanie kliniczne

TEST RYSOWANIA ZEGARA

Poziom I• Niewielkiego stopnia trudności w

rozmieszczaniu godzin• Oznaczanie godzin na zewnątrz koła• Godziny do góry nogami• Rysowanie „szprych” w celu zachowania

orientacji

Poziom II-V:• postępujące zaburzenia wzrokowo-przestrzenne

OTĘPIENIE TYPU ALZHEIMEROWSKIEGO

• Początek niezauwaŜalny, przebieg postępujący

• Upośledzenie pamięci świeŜej

• Nieporadność, trudności z doborem słów

• Niepokój, agresja, nierozpoznawanie bliskich osób

ZABURZENIA I PROBLEMY WSPÓŁISTNIEJĄCE

• Depresja

• „Psychozy starcze”

• Stany majaczeniowe

• Choroby somatyczne

• Polipragmazja

• Interakcje lekowe

• Samotność

OPIEKA NAD CHORYM

• Edukacja rodziny

• Opieka domowa

• Grupy wsparcia dla chorych i rodzin

• Domy pobytu dziennego

• Domy pomocy społecznej