2016

Elektrik eğitiminin temel

hedefleri

Elektriğin klasik özellikleri,

Ġnsan üzerindeki etkileri,

Klasik kaza çeĢitleri,

Güvenlik önlemleri,

Güvenlik alet ve donanımları,

KKD ler ve kullanımı

Eğitim Eksikliğine Dayalı Hatalı

DavranıĢlar Elektrikle ilgili kazaların meydana

gelmesinde bilgi eksikliğinin büyük oranda etkili olduğu görülmüĢtür.

Bu bilgi eksikliğine dayalı olarak bir çok insanın riskli çalıĢma yaptığı, bu çalıĢması sırasında elektriğe kapılma tehlikesinin çok yüksek olduğunun farkında değildir.

Yine bir çok insan bilgi eksikliği nedeniyle, elektrikle ilgili güvenlik donanımlarını, alet ve aparatları kaldırmakta, söküp atmakta veya iĢe yaramaz hale getirmektedir.

Elektrik Enerjisi ve Tanımlar

Elektrik Akımı Nasıl OluĢur

Bir Ġletkenden birim zamanda geçen elektrik yükü miktarına akım denir.

Elektrik akımı iletkenin atom yapısındaki elektronların hareketiyle meydana gelmektedir.

Bu maddeye elektrik uygulandığında elektronlar negatif (-) 'den pozitif (+) yönüne doğru hareket etmeye baĢlar.

Bu harekete "Elektrik Akımı" denir. Birimi ise "Amper" 'dir. Ġletkenin herhangi bir noktasından 1 saniyede 6.25*10^18 elektron geçmesi 1 Amperlik akıma eĢittir. Akımlar "Doğru Akım" (DC) ve "Alternatif Akım" (AC) olarak ikiye ayrılır.

“Elektrik Çarpması” nedir?

“Elektrik akımının vücuttan geçecek Ģekilde kiĢinin bir elektrik

kaynağı ile teması sonucu yaralanması veya ölümü”dür.

Etkileyen faktörler

Elektrik devresinin tamamlanıp tamamlanmadığı

Akımın gerilimi (Voltaj)

Akımın cinsi (AC, DC)

Akımın Ģiddeti (Amper)

Akımın geçtiği yol

Akımın dokulardan geçtiği süre

Vücut dokularının direnci

Elektrik Akımının Ġnsana Etkisi

Elektrik akımı iletken cisimler üzerinde

hareket eder.

Elektrik akımı yalıtkan cisimlerde

elektron akımını sağlayamadığı için bu

cisimler elektrik akımını iletmezler

Elektrik akımı elektronları harekete

geçirdikleri iletken cisimler üzerinde

etkilerini gösterirler.

Ġnsan vücudu homojen bir yapıya

sahip olmamakla birlikte iletken bir

yapıya sahiptir.

Yani insan vücudu elektrik akımını

iletir. Bu nedenle de elektrik akımının

tüm olumsuz etkileri insan vücudunda

da meydana gelir.

Elektrik akımının iletken cisim üzerindeki geçiĢini sağlayabilmesi için devrenin tamamlanması gerekmektedir.

Ġnsan vücudu söz konusu olduğunda, elektrik akımının insan vücudundan çıkarak devresini tamamlaması gerekmektedir.

Bu nedenle, insanların elektrik çarpılmalarında en klasik yöntem elektriğin insan vücuduna giriĢini ya da çıkıĢını engellemektir.

Elektrik Voltaj ve Akım

Değerleri Küçük Gerilim; 50Volt ve altı

Alçak Gerilim; 1000Volt ve altı

Yüksek Gerilim; 1000Volt üstü

Ġnsan için 50Volt ve üstü TEHLĠKELĠDĠR

1-8mA arası Ģok etkisi

15-20mA kramplar

50-100mA solunum kesilmesi kalp

durması

100mA’den büyük, ÖLÜM

Ġnsan Vücudunun Özellikleri

Ġnsan vücudunun her yeri ayni iletkenlik

veya direnç seviyesinde değildir.

Bu nedenle, alçak gerilime maruz

kaldığında elektrik akımı direnci en

düĢük yolu tercih etmektedir. Bu yol da

dolaĢım sistemi ve kalptir.

Kalpten geçen elektrik akımı

fibrilasyona ve Ģok sonucu ölüme

neden olmaktadır.

Yüksek gerilimde elektrik akımı tüm vücutta etkili olmakta, vücuda uygulanan elektriksel alan Ģiddetinin daha fazla olması nedeniyle dolaĢım sistemi dıĢındaki bir çok organ da iletken hale gelmektedir. Yüksek gerilim nedeniyle, vücuda giriĢ ve çıkıĢlarında, deri dokusunun direncinin daha yüksek olması sonucu aĢırı ısı oluĢmakta ve dokusunda yanıklar meydana gelmektedir. Genellikle alçak gerilime maruz kalan vücutta Ģok, yüksek gerilime maruz kalan vücutta ise ağır yanıklar meydana gelir.

Elektrik kazaları

Makina yakınındaki elektrik kaçağı ile madeni kısımlarının

elektriklenmesi sonucu oluĢan kazalar :% 26

Ġzalasyon hatalarından oluĢan kazalar :% 23

Enerji iletim hatlarıyla temas sonucunda oluĢan kazalar :% 20

Elektrik direkleri üzerinde veya yakınında oluĢan

kazalar :% 12

Elektik kısa devreleri sonucu yangın :% 7.6

Patlama sonucu oluĢan kazalar :% 5.9

Gerilim yakınında ki iĢlerde oluĢan kazalar :% 5.5

İnsanın elektrik akımından

korunmasında temel prensip

Elektrik akımının insan vücudundan

geçiĢini önlemekte iki temel ilke vardır.

Sistem üzerinde önlem

Ġnsan üzerinde önlem

Sistem Üzerinden Önlem

Ġzole etme

Koruyucu Hat Ġletkeni Ġle koruma

(Topraklama, Sıfırlama)

Kaçak akım önleme

Uzakta bulundurma

Küçük gerilim kullanma

Sistem üzerinde yapılan tüm koruma

önlemlerinin ana prensibi bu beĢ temel

yönteme dayanmaktadır.

ĠĢyerlerindeki elektrik tesisatı ile ilgili

olarak bu temel prensiplerin herhangi

birinin devre dıĢı kaldığının tespit

edilmesi halinde, elektrikle ilgili olarak

güvenlik açısından bir sorun var

demektir.

Ġzole Etme

Ġzole Etme yönteminde, elektrik akımını

ileten ve üzerinde bulunduran tüm

iletken tesisatın yalıtkan malzeme ile

izole edilmesi ile bu tesisat ile bilerek

veya bilmeyerek temas eden kiĢilerin

korunması hedeflenir.

Ġzolasyonu bozulan;

Elektrik kabloları, elektrik tesisat ve donanımları

Seyyar el aletleri,

Sabit elektrikli alet, makine ve tezgahlar,

Diğer elektrikli cihazlar

Düzenli olarak kontrol edilmeli,

Bu ekipmanların bozuk izolasyon ile

kullanılmasına izin verilmemelidir,

Çift Yalıtımlı Cihazlar

Özellikle seyyar elektrikli el aletlerinde

aktif bölümlerin yalıtımından baĢka pasif

bölümlerin de koruyucu bir kılıfla

kapatılarak tamamen yalıtımıdır.

Uluslar arası sembolü iç içe geçmiĢ iki

karede veya (UL) olarak gösterilir

Topraklama

Elektrikle çalıĢan tüm iĢ

ekipmanlarının teorik olarak metal

aksamlarında kaçak akım riski

bulunmaktadır.

Hatalı bağlantı,

Ġzolasyon hatası,

YanlıĢ temas,

gibi nedenlerle iĢ ekipmanlarının metal

aksamında kaçak elektrik akımı bulunabilir

Kaçak Akım Rölesi

Elektrikli el aletleri üzerinde meydana

gelebilecek kaçakların tehlikeli gerilim

seviyesine gelmeden önce alete gelen

elektrik devresini keser

Ġnsanları kaçak akıma karĢı korur.

Hata Açması: 30 mili amper ve 0,2 sn.

Aylık test yapılmalı.

Bazı Gerilim Hatlarına Mutlak

YaklaĢma Mesafesi

650-1500 Volt ; 30cm

1.500 – 50.000 ; 50cm

50.000 – 150.000 ; 120cm

150.000 – 250.000 ; 200cm

250.000 – 420.000 ; 350cm

Ġnsan Üzerinde Önlem

Ġstenmeyen elektrik akımının insan vücudu

üzerinden devresini tamamlamaması için,

insan vücudunun olası elektrik akımı

girebilecek kısımlarının yalıtkan hale

getirilmesi prensibine dayanmaktadır.

Elektrik akımı ihtimali bulunan iletken

cisimlerle temas etmesi söz konusu olan

kiĢilerin ellerine gerilim gücüne uygun

yalıtkan eldiven giymeleri, akımın vücuda

giriĢini engelleyecektir.

Vücudun kontrol dıĢı elektrik

tertibatlarına temas riski bulunduğunda,

izole önlük veya elbise giyilmelidir.

BaĢın elektrik hatlarına veya

tertibatlarına temas etme riskine karĢı,

Ġzole baret giyilmelidir.

Ġzole Eldiven

Ġzole Baret

Ġnsan vücuduna giren akımın devreyi

tamamlamasına engel olan baĢka bir

yöntem de izole çizme veya izole

ayakkabı uygulamasıdır.

Ġzole Çizme

Ġzole Ayakkabı

Ġzole Ayakkabı

Ġnsan üzerindeki önlemler sadece uygun KKD verilmesi ile sınırlı değildir.

Ġnsan, KKD kullanmadan da elektrik akımından korunabilir.

Elektrik akımının özelliklerinin bilinmesi, nerelerde kaçak akım tehlikesi var ve buna karĢı nasıl çalıĢılması gerektiğinin bilinmesi durumunda da elektrik kazalarından korunmak mümkündür. Bu nedenle çalıĢanlara elektrik güvenliği konusunda eğitim verilmesi de insan üzerindeki önlemler kapsamında ele alınabilir.

Statik Elektrik

Ġki farklı yükteki malzeme birbirine

değdiği zaman bir elektron transferi

meydana gelir. Bunun sonucu bir

malzemede negatif yük fazlalığı öteki

malzemede pozitif yük fazlalığı gözlenir

ve iki malzeme birbirinden ayrılırsa, her

birinde artık yükler kalır. Bu olaya

elektrostatik yüklenme denir

Statik elektrik meydana geldikten

sonra, uygun topraklama yapılmadığı

veya baĢka bir yöntemle boĢaltılmadığı

taktirde biriktiği yalıtkan yüzeyde

bekler.

KarĢıt yüklerin birbirini çekmesi ile statik

elektrik birikimi atlama, ark veya

kıvılcım Ģeklinde boĢalır.

Elektrik Kazalarında

Ġlkyardım Elektrik kazalarının muhtemel sonuçları;

deri üzerinde oluĢan yanık, solunum ve

dolaĢım sisteminde bozukluk, bilinç

kaybı sonucu düĢme ve buna bağlı

kırıklardır.

Daha kötü 3. derece yanıklar, solunum

ve kalbin durması, ÖLÜM…

ġalter ya da sigorta yakında ise hemen

kapatılmalı

Uzakta ise, yalıtkan bir cisim ile (plastik

boru, tahta) kiĢinin elektrik akımı ile olan

iliĢkisi kesilmeli. DĠKKATLĠ BĠR ġEKĠLDE

Giysilerinden tutularak olay yerinden birkaç

metre uzağa çekilmeli. 112 Aranmalı

Kazazede kendinde değilse soluk alıĢveriĢi

ve kalp atıĢları kontrol edilir.

Solunum yoksa ayakları yükseltilir, ağız içi

kontrol edilir, göğüse birkaç kez yumruk

atılır

BĠLMĠYORSAN DOKUNMA

Suni Solunum ve Kalp Masajı

Sadece ĠLK YARDIM EĞĠTĠMĠ ALMIġ

OLANLAR YAPMALI

Elektrik Yangına Müdahele Kuru tozlu, halokarbon gazlı söndürme

cihazları ile en az YARIM METREDEN

Su ile, en az 5 Metreden

Elektrik ĠĢlerinde Tamir,

Bakım, Onarım Elektrik tesisatı, topraklama tesisatı,

paratoner tesisatı ile akümülatör ve

transformatör ve benzeri elektrik ile ilgili

tesisatın periyodik kontrollerini SADECE

elektrik mühendisleri, elektrik

tekniker veya yüksek teknikerleri

yapabilir.

1 yılda bir, yetkili kiĢi tarafından

Elektrik Ġç Tesisat Yönetmeliğine Göre

Yapılır

Elektrikli Kazalarda

Yaralanma

*Dikkat bazı fotoğraflar rahatsız edici

olabilir

Sunum Sonu

Lütfen Sınav Uygulamasını

Yapmayı Unutmayınız