Elektrisch vervoer in 20 vragenDe startgids voor bedrijven

InhoudInleiding 5

A Wat kenmerkt elektrisch vervoer? 61 Wat is het verschil tussen elektrisch en

conventioneel vervoer? 62 Wat is het bereik van elektrische

voertuigen? 83 Hoe zit het met de milieuvoordelen van EV? 94 Zijn elektrische voertuigen veilig? 11

B Waarom zou ik kiezen voor EV? 125 Wat is de verwachte groei van EV? 126 Wat zijn de voordelen? 147 Wat zijn de nadelen? 16

C Welke elektrische voertuigen zijn er op de markt? 18

8 Welke elektrische personenauto’s zijn verkrijgbaar? 19

9 Welke elektrische bedrijfsauto’s zijn verkrijgbaar? 19

10 Is een e-scooter, e-!ets of e-boot ook een optie? 20

D Wat zijn de kosten van EV? 2611 Is EV duurder dan rijden op benzine

of diesel? 2612 Wat zijn de belangrijkste kosten -

verschillen tussen EV en conventioneel? 2913 Welke !scale voordelen zijn er voor

elektrische voertuigen? 31

E Hoe en waar kan ik op laden? 3214 Hoe kan de accu worden opgeladen? 3215 Waar kunnen elektrische voertuigen

opladen? 35

F Hoe breng ik EV in de praktijk? 4016 Bij wie kan ik terecht voor

een elektrisch voertuig en oplaadpunt? 4017 Hoe kan ik EV gebruiken in mijn

communicatie? 42

G Hoe ziet de toekomst eruit? 4418 Hoe past EV bij de transitie naar

duurzame en lokale energieopwekking? 4519 Gaan we in de toekomst draadloos laden

of ba#erij wisselen? 4620 Past EV in de opkomst van nieuwe

mobiliteitstrends? 48

Bronnen 50Interviews 50Publicaties 51Websites 51

Colofon 51Opdrachtgevers 51Auteurs 51

3

Inleiding

Elektrisch vervoer (EV) is op de goede weg: er komen meer en meer verschillende elektrische voertuigen op de markt en de mogelijkheden om op te laden nemen snel toe. Dit maakt EV een serieus alternatief als bedrijfs- of personenvoertuig. Elektrisch vervoer is daarnaast economisch interessant, omdat het leidt tot nieuw marktkansen voor bedrijven.

Alternatieve brandsto$en zoals groengas en aardgas dragen net als EV bij aan de verduurzaming van transport. Deze gids is echter gericht op EV, omdat alle voor-spellingen aangeven dat het potentieel voor EV groot is en omdat rijden op aardgas en groengas een totaal andere tak van sport is. De nadruk in de gids licht op personenvoertuigen en bestelwagens, want voor zwaar transport is biodiesel of CNG/LNG voorlopig een reëler alternatief. 

Elektrisch vervoer is dus in opkomst, maar tegelijkertijd moet worden geconstateerd dat veel bedrijven nog onvoldoende bekend zijn met deze nieuwe vorm van vervoer en wat erbij komt kijken. Een inventarisatie onder bedrijven die EV al omarmd hebben en bedrijven die overwegen dit te doen, leerde dat zij veelal dezelfde vragen over EV hebben. Deze gids gee% antwoord op de 20 belangrijkste vragen die ondernemers en bedrijven hebben over EV, onderverdeeld in zeven hoofdvragen:

A Wat kenmerkt elektrisch vervoer?B Waarom zou ik kiezen voor EV?C Welke elektrische voertuigen zijn er op de markt?D Wat zijn de kosten van EV?E Hoe en waar kan ik opladen?F Hoe breng ik EV in de praktijk?G Hoe ziet de toekomst eruit?

Het doel van deze gids is om een helder en betrouwbaar overzicht te geven van de mogelijkheden van EV om daarmee de eventuele overstap naar een elektrisch voertuig voor ondernemers te vereenvoudigen.

5

Conventionele brandstofvoertuigen

Conventionele voer tuigen worden aan gedreven door een verbrandingsmotor die wordt gevoed door traditionele brand sto$en zoals benzine of diesel vanuit een brandsto%ank.

Plug-in hybride voertuigen

Plug-in hybride voer tuigen worden aan-gedreven door een elektromotor of een verbrandingsmotor of in combinatie met elkaar. De elektromotor wordt gevoed door een accu die via het elektriciteitsnet kan worden geladen. Plug-in hybride voertuigen kunnen circa 20-40km volledig elektrisch rijden, waarna de verbrandingsmotor het overneemt.

Elektrische auto’s met range extender

Elektrische auto’s met ‘range extender’ (afstands vergroter) worden altijd aange dreven door de elektro motor. De brandstof motor voedt slechts de elektromotor om het bereik te vergroten zodra de accu niet meer voldoende capaciteit hee% om zelfstandig de elektromotor te voeden. De puur elektrische actieradius van range extenders bedraagt vaak circa 40-70 km. Volledig elektrische auto’s

Volledig elektrische auto’s (ook wel FEV, naar Full Electric Vehicle) hebben alleen een elektro-motor en rijden dus altijd elektrisch. De motor wordt alleen gevoed door een accu die met stroom via het elektriciteitsnet wordt opgela-den. De huidige volledig elektrische voertuigen hebben een range van 80-350km, a&ankelijk van de capaciteit van de accu.

Regenererendremsysteem

Elektrische motor

Accu

Verbrandingsmotor/

Regenererendremsysteem

Elektrische motor

Accu

Brandsto!ank

generatorVerbrandingsmotor

Brandsto!ank

VerbrandingsmotorRegenererend

remsysteemElektrische motor

Accu

Brandsto!ank

Wat kenmerkt elektrisch vervoer?1 Wat is het verschil tussen

elektrisch en conventioneel vervoer?

Wat we onder elektrisch vervoer verstaan is het makkelijkst uit te leggen door het te vergelijken met conventioneel vervoer. Elektrische voertuigen worden – deels of volledig – aangedreven door een elektromotor, terwijl conventionele voer tuigen worden aangedreven door een verbrandingsmotor. Figuur 1 toont de verschillen tussen conventionele voertuigen en elektrische voertuigen.

Voertuigen worden alleen als elektrisch beschouwd, als de elektromotor stroom haalt uit een accu die kan worden opgeladen via het elektriciteitsnet. Hybride voertuigen die niet via het elektriciteitsnet kunnen worden opgeladen worden dus niet gezien als elektrische voertuigen, omdat de puur elektrische actieradius van deze auto’s (vaak slechts ca. 2 km) te beperkt is.

Figuur 1: Verschil tussen conventionele brandstofvoertuigen en elektrische voertuigen.

A

7

Meer gewicht – van voertuig en/of lading – leidt ook tot een hoger energieverbruik en dus een kleiner bereik. Daarnaast is het type rit van invloed op het bereik. Zo is een rit in de stad gunstiger voor het bereik dan een rit op de snelweg, waarbij het verbruik door de luchtweerstand groter is. Tot slot leidt stabiel rijgedrag tot een groter bereik. Zo wordt het regenererend remsysteem het beste benut door geleidelijk in plaats van abrupt te remmen, waardoor het bereik toeneemt.

Ondanks dat het bereik van volledige elektrische voertuigen lager ligt dan dat van conventionele voertuigen, is het bereik voor veel ri!en toerei-kend. De inzet van het voertuig is bepalend voor de vraag of een volledig elektrisch voertuig geschikt is of dat een range extender of plug-in hybride voertuig een beter alternatief is.

3 Hoe zit het met de milieuvoordelen van EV?

Elektrisch vervoer hee" een gunstig effect op de luchtkwaliteit, geluidsoverlast en het klimaat. Het gebruik van accu’s doet hier – mede door de mogelijkheden van recycling – niets aan af.

Volledig elektrische voertuigen stoten tijdens het rijden geen emissies zoals CO₂, stikstof en fijnstof uit. Deze ‘zero emission’ voertuigen leveren daarmee een positieve bijdrage aan de lucht-kwaliteit, wat vooral in steden van belang is. Plug-in hybride voertuigen en auto’s met een range extender stoten gedurende een beperkt aantal kilometers geen emissies uit. Vanaf het moment dat de brandstofmotor gaat werken vindt er wel uitstoot plaats, maar wanneer zo veel mogelijk elektrisch wordt gereden is de gemiddelde uitstoot per kilometer nog steeds een stuk lager dan bij conventionele voertuigen.

Elektrische voertuigen verminderen de geluids-overlast van verkeer, doordat de elektromotor stil is. Dit is vooral gunstig bij lage snelheden, wanneer het geluid van de banden nog niet overheerst. Ook bij lawaaierige voertuigen zoals scooters is het verschil goed te merken.

Elektrisch vervoer is daarnaast goed voor het klimaat vergeleken met conventioneel vervoer.¹ Elektrische voertuigen zijn efficiënter dan conventionele voertuigen, waardoor er minder energie nodig is voor eenzelfde verplaatsing. Daarnaast vindt bij elektrisch vervoer de CO₂-uitstoot alleen plaats bij de elektriciteits-opwekking, a'ankelijk van de energiebron. Vaak rijden elektrische auto’s op groene stroom en dan is de CO₂-uitstoot nul. Wanneer een volledig elektrisch voertuig rijdt op ‘gemiddelde’ stroom uit het Nederlandse elektriciteitsnet (opgewekt met een mix van o.a. gas, kolen en duurzame energie) bedraagt de uitstoot circa 60-70 gram CO₂/km. Ter vergelijking: kleine, zuinige benzinevoertuigen stoten circa 100 gram CO₂/km uit. De CO₂-uitstoot van elektrische voertuigen is dan dus nog 30% lager. Bovendien moet de extra CO₂-uitstoot bij het gebruik van ‘grijze stroom’ worden gecompen-seerd. Het emissiehandelssysteem (Europese wetgeving) bepaalt namelijk dat de industrie en elektriciteitsproductie onder een CO₂-plafond vallen. Dit betekent dat als de vraag naar elektriciteit toeneemt, de extra CO₂-uitstoot als gevolg hiervan ergens anders tot een vergelijkbare afname van de uitstoot moet leiden. De opkomst van EV leidt daardoor niet tot extra CO₂-uitstoot.

2 Wat is het bereik van elektrische voertuigen?

Het bereik van elektrisch voertuigen verschilt. Range extenders en plug-in hybride voertuigen hebben een bereik van 500-700 km, vergelijkbaar met dat van conventionele voertuigen. Volledig elektrische auto’s kennen een bereik van 80-350 km, a'ankelijk van het merk en type, omdat de accucapaciteit van het ene voertuig groter is dan van het andere. Voor veel toepassingen is dit bereik voldoende. In de praktijk wordt het bereik volgens opgave van de fabrikant vaak niet gehaald, omdat het hierbij gaat om een maximum dat is bepaald onder ideale omstandigheden. Vergelijk dit met het brandstofverbruik van benzine- of dieselauto’s, wat in de praktijk ook vaak hoger ligt dan volgens opgave van de fabrikant.

Het daadwerkelijke bereik van elektrische voer-tuigen hangt – naast de capaciteit van de accu – vooral af van vier factoren:1 de buitentemperatuur;2 het gewicht van voertuig en lading; 3 het type rit (stad of snelweg) en 4 het rijgedrag.

Een lage buitentemperatuur hee" een negatieve invloed op het bereik. Zo neemt bij vrieskou het verbruik van elektrische voertuigen, mede door het gebruik van de verwarming, sterk toe. Tegelijkertijd neemt de opslagcapaciteit van de accu bij vrieskou af. Het resultaat is een terugval van het bereik. Voor een volledig elektrische middenklasser met een standaardbereik van 160 km kan dit een afname betekenen tot circa 100 km bereik. Is de buitentemperatuur hoog dan kan het gebruik van de airco het electriciteitsverbruik verhogen en daarmee het bereik verlagen.

Figuur 2: Nissan Leaf in de sneeuw 1 Voor meer informatie zie: www.formuleeteam.nl.

9

4 Zijn elektrische voertuigen veilig?

Hybride en elektrische auto’s worden net als conventionele auto’s onderworpen aan de bots-proeven van EuroNCAP, een gezamenlijk initiatief van de Europese consumentenorganisaties. In deze botsproeven behalen hybride en elektrische auto’s tot nu toe goede resultaten met 4 en zelfs het maximaal aantal van 5 sterren. Sinds april 2011 bevat de Wegenverkeerswet 1994 ook eisen voor elektrisch aangedreven en hybride elektrische voertuigen. Voertuigen moeten daardoor voldoen aan bepaalde veiligheidseisen als ze worden gebouwd als, of omgebouwd naar, elektrisch aangedreven of hybride elektrische voertuigen. Meer informatie over de veiligheidseisen waaraan elektrische voertuigen moeten voldoen is te vinden op de website van de Rijksdienst voor het Wegverkeer (www.rdw.nl).

Naarmate het aantal elektrische auto’s op de weg stijgt, neemt de kans toe dat elektrische auto’s bij ongevallen betrokken raken. Bij een ongeval bestaat bij elektrische voertuigen het gevaar dat delen onder stroom staan of dat er door kortslui-ting brand ontstaat. De procedure voor het bena-deren en omgaan met elektrische voertuigen is daarom belangrijk. Rijkswaterstaat werkt momen-teel samen met de hulpdiensten aan een bijlage voor elektrische voertuigen bij de richtlijn ‘Veiligheidsmaatregelen bij incidenten’. Deze is naar verwachting einde eerste kwartaal 2012 gereed. Elektrische auto’s worden bovendien opgenomen in het “Crash Recovery-systeem” dat gekoppeld is aan het kentekenregister. Bij het intypen van een kenteken komt meteen naar voren hoe brandweerlieden een elektrische auto na een ongeluk het beste kunnen benaderen, waar ze wel en niet in de auto mogen knippen of hoe ze een vuur moeten doven. Ook zijn er cursussen techni-sche hulpverlening bij ongevallen met alternatief

aangedreven voertuigen voor hulpverleners. Daarnaast hebben fabrikanten en importeurs uitgewerkte protocollen voor incidenten met hun elektrische auto’s, ook bij een eventuele brand.

Elektrische auto’s stellen ook andere eisen aan garagepersoneel, monteurs en technici, omdat de accupakke!en een hoge spanning van 300-600 Volt kennen. De Arbowet vereist dat voor elektro-technische werkzaamheden boven de 24 Volt wordt voldaan aan de norm NEN 3140 en dat geldt nu dus ook voor de autobranche. Opleidingsinstituut Innovam verzorgt daarvoor trainingen ‘Veilig werken aan elektrische & hybride voertuigen’. Voor de Wegenwacht en hulpdiensten zoals brandweer zijn vergelijkbare trainingen ontwikkeld en de RDW hee" een vergelijkbare opleidingsmodule ontwikkeld voor medewerkers APK en voertuig-toelating.

Tot slot kan het vrijwel geluidloze karakter van de elektromotoren in elektrische voertuigen lastig zijn voor fietsers en voetgangers. Bij rijsnelheden tot ongeveer 20 km/u maakt een elektrisch aan-gedreven voertuig namelijk amper geen geluid. Daarboven overheerst het bandengeluid. De resultaten van twee recente studies laten echter geen grotere ongevalkans (objectief ) voor voet-gangers zien en ook geen verschil in de onveilig-heidbeleving (subjectief ) van voetgangers in vergelijking met conventionele auto’s die ook steeds stiller worden. Elektrische scooters kunnen door de afwezigheid van geluid voor fietsers en voetgangers een probleem vormen, met name bij het inhalen. Hier is het vooral zaak voor branche en wetgever om het opvoeren zoveel mogelijk tegen te gaan, zodat de snelheidsverschillen niet te groot worden.

Het gebruik van accu’s maakt elektrische voertui-gen niet slechter voor het milieu dan conventio-nele voertuigen. Accu’s verliezen na bepaalde tijd en gebruik een deel van hun opslagcapaciteit. Hoe beter de accu, hoe later dit moment wordt bereikt. De veel gebruikte lithiumba!erijen worden als veilig voor het milieu gezien en kunnen bovendien goed gerecycled worden. Er zijn al fabrieken voor het hergebruik van lithiumaccu’s en naarmate er meer elektrische voertuigen komen wordt recyclen profijte lijker. Loodaccu’s zijn minder goed voor het milieu, maar deze worden voor 95% gerecycled. Een verwachte ontwikkeling is dat accu’s in de toekomst ook een tweede leven krijgen, bijvoorbeeld voor het tijdelijk opslaan van lokaal geproduceerde wind- of zonne-energie.

Figuur 3: Botsproef met een elektrische Renault Fluence

11

Waarom zou ik kiezen voor EV?5 Wat is de verwachte groei

van EV?Begin 2012 rijden er ruim 1.000 elektrische auto’s door Nederland en zijn er meer dan 2.000 laad-palen. De precieze voorspellingen voor de groei van EV verschillen, maar één ding komt overeen: alle voorspellingen laten een gestage groei van EV zien.

De Nederlandse overheid hee" tot doel om in 2015 20.000 elektrische voertuigen op de weg te hebben en in 2020 een aantal van 200.000. Daarmee is in 2020 2,5% van het totale wagenpark van 8 miljoen voertuigen elektrisch. Het aandeel nieuwe ver-kochte elektrische voertuigen ligt in 2020 naar verwachting op circa 10% en zal vanaf dan boven-dien sterk toenemen (zie Figuur 4). Het is de verwachting dat rond de grote steden het aandeel elektrische auto’s het hoogst zal zijn.

De werkelijke groeisnelheid van EV wordt vooral bepaald door de ontwikkeling van de olieprijs, de kostprijs en de capaciteit van de accu’s en het stimuleringsbeleid van overheden. De olieprijs zal op lange termijn naar verwachting stijgen, doordat de oliereserves af zullen nemen en de reserves die er zijn steeds moeilijker te winnen zijn. Hierdoor wordt benzine en diesel duurder, waardoor elektrisch vervoer aantrekkelijker wordt. De kosten voor de accu’s zullen waarschijnlijk dalen en de capaciteit zal toenemen vanwege opschaling van de productie en de toepassing van nieuwe technologieën. Het stimuleringsbeleid van over-heden is vooral in de huidige fase van de markt-ontwikkeling van invloed, waarin sommige barriè-res voor opschaling nog moeten worden weggenomen. Stimuleringsbeleid kan zich richten op de vraag door consumenten of bedrijven – denk aan fiscale voordelen, gratis parkeren of subsidies voor oplaadinfrastructuur. Het kan ook gericht zijn op het aanbod van producerende bedrijven – denk aan eisen aan autofabrikanten voor maximale CO₂-uitstoot of beperkingen ten aanzien van geluid en uitstoot voor stadsdistributie.

Figuur 4: Prognose nieuw verkochte elektrische voertuigen als percentage van de totale autoverkoop (Ministerie van EL&I, 2011)

!

"!

#!

$!

%!

&!

'!

(!

)!

*!

"!!

#!"! #!"& #!#! #!#& #!$! #!$&

Marktaandeel EV in autoverkoop (%)

Jaar

Wist u dat……de eerste elektrische auto’s eind 19e eeuw al op de weg verschenen? Sinds die tijd hee% de elektrische auto evenveel groeimomenten als neergangen gekend. Met de introductie van de lithium-ion ba#erij eind jaren negentig hee% EV een nieuwe impuls gekregen. Inmiddels worden in de waardeketen van EV wereldwijd miljarden geïnvesteerd door onder meer autofabrikanten, ba#erijleveranciers, ICT-bedrijven, energiebedrijven, netbeheer-ders en overheden. Daardoor is de kans groot dat de elektrische auto nu zijn de!nitieve doorbraak kent.

B

13

Twee ondernemers vertellen waarom zij kozen voor elektrisch vervoer.

Jan Baljeu – Friesland Lease“Wij hebben zeven Tesla Roadsters en drie Peugeot iOns aangescha%. Eén Tesla hebben we in eigen gebruik om elektrisch rijden zelf te ervaren. Hierdoor kunnen we onze klanten beter adviseren over elektrisch vervoer. Zo merken we nu al dat de auto’s een zeer grote betrouwbaarheid kennen. Maar ook leren we wat erbij komt kijken qua planning, met name voor het laden. We hebben één elektrische auto in de verhuur om mensen elektrisch rijden te laten ervaren. De overige acht auto’s hebben we bij klanten. We zien dat onze klanten kiezen voor een elektrische auto om hun duurzame propositie te onderstrepen en een elektrische auto maakt duurzaamheid heel tastbaar. Daarnaast is elektrisch rijden nieuw en hip en merken we dat de trekkracht en de stille elektromotor het voor de inzi#en-den een plezier maakt om in te rijden!”

Dick Steenhuizen – Taxi Kijlstra“Wij hebben voor elektrisch vervoer gekozen in samenspraak met een opdrachtgever die wilde kijken naar de mogelijkheid van vervoer met alternatieve brandsto$en. Zo rijden wij nu met twee omgebouwde elektrische busjes voor acht personen. We gebruiken de busjes dagelijks voor leerlingenvervoer. Deze ri#en zijn nooit verder dan 50 km buiten de stand-plaats, waardoor we hebben gekozen voor een relatief kleine accu met een bereik van 100 km. Door de aanwezigheid van een snellaadpunt op de standplaats is de dagelijkse actieradius te vergroten tot zo’n 300 tot 400 km. We doen nu veel ervaring op met elektrisch vervoer en één ding is voor-lopig al duidelijk: alle chau$eurs die elektrisch rijden vinden het geweldig, zo stil en soepel als het rijdt.”

6 Wat zijn de voordelen?Voor ondernemers kan elektrisch vervoer om verschillende redenen interessant zijn. De belangrijkste redenen waarom ondernemers kiezen voor EV zijn:– Elektrisch = duurzaam: EV past binnen een

strategie om meer maatschappelijk verantwoord te ondernemen en het milieu minder te belasten.

– Elektrisch rijden is een leerervaring: bedrijven willen ervaring opdoen met EV, omdat het raakt aan de eigen bedrijfspraktijk. Dit geldt bijvoorbeeld voor leasebedrijven, maar ook voor adviesbureaus gericht op duurzaamheid. Hierdoor kunnen zij hun klanten beter van dienst zijn.

– Elektrisch is soms goedkoper: voor sommige gebruiksbehoe"en is elektrisch rijden nu al goedkoper of in ieder geval even duur als rijden op benzine of diesel.

– Elektrisch is een concurrentievoordeel: EV kan een voordeel geven op concurrenten, doordat klanten of overheden dit direct of indirect vereisen. Zo wordt er bij steeds meer aan-bestedingen mede gekeken naar de CO₂-prestaties, waarbij bedrijven die beter scoren op het gebied van CO₂-uitstoot meer kans maken op gunning van de opdracht. Ook kennen veel gemeenten al milieuzoneringen voor goederen-distributie in het centrum. Naarmate dergelijke eisen strenger worden, levert elektrisch vervoer een groter concurrentievoordeel op.

– Elektrisch = fun: de ‘fun-factor’ van EV is niet te onderscha!en. Elektrische voertuigen zijn uitgerust met de nieuwste technieken en de combinatie van de trekkracht en de stilte van de elektromotor maken dat elektrische auto’s over de weg zoeven.

15

Is EV praktisch haalbaar dan kunnen de kosten nog een barrière zijn. Meer informatie over de kosten van EV vindt u in het onderdeel ‘Wat zijn de kosten van EV?’. Hierin vindt u informatie over de kosten en fiscale voordelen van elektrisch vervoer en een vergelijking van de kosten met een benzinevoer-tuig. Met de toename van het aantal elektrische voertuigen de komende jaren zullen de kosten van EV naar verwachting ook dalen.

7 Wat zijn de nadelen?Elektrisch vervoer is nog niet voor iedereen geschikt. De drie belangrijkste mogelijke barrières voor bedrijven zijn:1 Het bereik van de huidige volledig elektrische

voertuigen is te klein voor de beoogde inzet;2 Onzekerheid of er voldoende oplaadmogelijk-

heden voor elektrische voertuigen zijn;3 De kosten van een elektrisch voertuig geschikt

voor de beoogde inzet zijn hoger dan de kosten van een vergelijkbaar benzine- of dieselvoertuig.

De eerste barrière is een praktische: voldoet een elektrisch voertuig aan mijn transportbehoe"e? Voor gemiddeld woon-werkverkeer, tussen de 20 en 40 km, is het bereik van de huidige volledig elektrische auto’s ruim voldoende. Ook voor diverse bedrijfstoepassingen zoals voor installatie-bedrijven of onderhoudsdiensten is de actieradius van 150 km voldoende om in het bedrijfsproces in te passen. Daarnaast kan snelladen uitkomst bieden of is een range extender of plug-in hybride voertuig een alternatief wanneer een groter bereik noodzakelijk is.

De tweede barrière is ook praktisch: zijn er vol-doende laadmogelijkheden en zo ja, waar kan ik deze vinden? Veel hangt af van de mogelijkheid om op eigen terrein een laadpunt te installeren. Dit is eenvoudig en snel te realiseren, waar dit in de openbare ruimte vaak meer tijd kost. De open-bare laadinfrastructuur – waaronder snelladen – ontwikkelt zich echter snel, waardoor opladen op steeds meer plaatsen mogelijk is. De informa-tievoorziening over laadlocaties, via websites en apps, ontwikkelt zich net zo snel. Voor meer informatie over opladen zie: ‘Hoe en waar kan ik opladen?’.

Test of EV praktsich haalbaar is voor uw ondernemingDe praktische haalbaarheid van EV hangt af van de inzet van de voertuigen en de moge lijk heden voor het plaatsen van laad infra structuur op eigen terrein of in de publieke ruimte. Test of praktisch haalbaar is voor uw onderneming door onderstaand schema te doorlopen. Start linksbovenaan.

Hee% u voertuigen waarmee nooit meer dan 100 km per dag

wordt gereden?

Is er minimaal 6 uur per dag/nacht om de voertuigen

op te laden?

Is na uiterlijk 100 km een stop van 30 minuten

mogelijk?

Is na uiterlijk 100 km een stop van 30 minuten

mogelijk?

Kunt u langs de openbare weg

een oplaadpunt (laten) plaatsen?

Deze voertuigen zijn geschikt voor volledig

elektrisch vervoer met een mogelijkheid

tot snelladen.

Deze voertuigen zijn geschikt voor range extenders of plug-in hybride voertuigen.

Deze voertuigen zijn geschikt voor range extenders of plug-in hybride voertuigen.

Deze voertuigen zijn geschikt voor volledig

elektrisch vervoer (maar houd rekening

met 2-6 maanden voor plaatsing van

een publiek laadpunt). Ook kan

gekozen worden voor een range extender of

plug-in hybride voertuig.

nee nee

neenee

nee

ja ja ja

ja

ja

Deze voertuigen zijn geschikt voor volledig elektrisch vervoer met een mogelijkheid tot

snelladen.

Deze voertuigen zijn zeer geschikt voor volledig elektrisch

vervoer!

ja

ja nee

Hee% u vervangend vervoer als er meer dan

100 km per dag moet worden afgelegd?

nee

Beschikt u over parkeer gelegen-

heid op eigen terrein?

17

Welke elektrische voertuigen zijn er op de markt?

Is EV praktisch haalbaar dan is het van belang te weten welke voertuigen er verkrijgbaar zijn. Er komen steeds meer elektrische voer-tuigen op de markt, zowel personenauto’s als bedrijfsauto’s.

3 Geprobeerd is een zo volledig en nauwkeurig mogelijk overzicht van bedrijfsvoertuigen te geven. Desondanks kan het zijn dat bepaalde voertuigen of voertuigtypen ontbreken en/of de speci!caties van getoonde voertuigen niet geheel correct zijn. Houd hier rekening mee wanneer u dit overzicht als hulpmiddel gebruikt bij het zoeken naar een geschikt bedrijfsvoertuig.

2 Bijvoorbeeld de websites www.anwb.nl, www.fuelswitch.nl en www.zerauto.nl beva#en een overzicht van beschikbare elektrische voertuigen.

8 Welke elektrische personenauto’s zijn verkrijgbaar?

Hier vindt u een impressie van de personenauto’s die nu te verkrijgen zijn of in 2012 op de markt komen. Het actuele aanbod van elektrische voertuigen is onder meer te vinden op de website van Drive4Electric (www.drive4electric.nl) en andere websites². Ook kunt u elektrisch rijden ervaren bij verschillende ‘Elektrisch Vervoer Centra’, onder meer in Ro!erdam, Amsterdam en Burgum en bij de EnergyExpo in Groningen. Informeer natuurlijk ook bij uw autodealer of deze al elektrische voertuigen verkoopt!

9 Welke elektrische bedrijfsauto’s zijn verkrijgbaar?

Elektrische voertuigen kunnen ook worden ingezet als bedrijfsauto. Er zijn verschillende kleine en grote elektrische bestelauto’s, pick-ups en kleine vrachtwagens. Hier vindt u een overzicht van volledig elektrische bedrijfsvoertuigen die momenteel beschikbaar zijn.

C

19

Overzicht van beschikbare elektrische bedrijfsvoertuigen in 20123

top-snelheid

actieradius

laad-vermogen

Bedrijfsauto’sAlle bedrijfsauto’s zijn full-electric vehicles

!"#kg

$%# km/h

$&# km

Renault Kangoo Z.E.

"&"kg

$$#km/h

$'# km

Citroën Berlingo Venturi

&"# kg

&"km/h

&# km

Ecocraft Ecocarrier

"## kg

$'# km/h

$%# km

Ford Transit Connect electric

!!! kg

$##km/h

$"( km

e-Wolf Omega Cargo 0.7

!## kg

$$"km/h

&#-$(# km

&%# kg

$$"km/h

$(#-$)# km

Micro-vett Fiorino electric Micro-vett Doblo electric

$!&# kg

*#km/h

$&# km

Micro-vett Ducato electric

n.b. *#km/h

&# km

DFM Mini Bus

n.b. )# km/h

&#-$## km

$&"#kg

)# km/h

$$# km

$###kg

)# km/h

$## km

DFM Mini Truck Faam Jolly 2000 Faam Ecomile

)"#kg

(# km/h

!#-$## km

Mega E-worker

('#kg

(" km/h

"#-)# km

Mega Multitruck

"!#kg

!" km/h

&" km

&'#kg

"# km/h

*# km

&##kg

(# km/h

!#-$'# km

Piaggio Porter Elektro Miles ZX40ST Cargo Goupil G3

pick-up/open laadbak(varianten: kleine vrachtwagen, kipper en van)

busbestelwagen/vanbusje

Overzicht van beschikbare elektrische personenvoertuigen in 2012.

optie tot snelladen

actieradius elektrisch

hatchbacksedantweezitssportauto

actieradius totaal

Personenvoertuigensnelladen

$"# km

$"# km

Citroën C-Zero

$"#km

$"#km

Mitsubishi iMiE V

$("km

$("km

Micro-Vett e-500

$"# km

$"# km

Peugeot iOn

$&" km

$&" km

Nissan Leaf

$)" km

$)" km

Renault Fluence Z.E.

%*# km

%*# km

Tesla Roadster

$(# km

$(# km

Tazarri Zero

$(# km

$(# km

Smart Electric Drive

$## km

$## km

Renault Twizy Urban Z.E.

$!# km

$!# km

Renault Zoe Z.E.

)# km

(## km

Fisker Karma

!# km

!## km

Chevrolet Volt

'# km

&## km

Toyota Prius plug-in

!# km

"## km

Opel Ampera

$'# km

$'# km

ECE Qbee

10 Is een e-scooter, e-!ets of e-boot ook een optie?

Als ondernemer of bedrijf kan het ook interessant zijn om de aanschaf van een elektrische scooter of fiets te overwegen. Voor specifieke toepassingen kan ook elektrisch varen uitkomst bieden.

Voor transport over kleinere afstanden is een scooter zeer geschikt en elektrisch is deze stil, schoon en zuinig. Elektrische scooters met een bereik van 40 km kosten ongeveer 1.000 tot 3.000 euro. Het kost bovendien slechts circa 40 eurocent om 100 km te rijden, terwijl een benzinescooter voor dezelfde afstand al gauw 7 euro aan benzine verbruikt.

ISS Integrated Facility Services Op het terrein van de Kromhout Kazerne in Utrecht rijden een viertal volledige elektrische ‘Mega E-Workers’ voor allerlei ondersteunende werkzaamheden die door ISS Integrated Facility Services worden uitgevoerd en gecoördineerd: postverzorging en archiefvernietiging, groenon-derhoud, afvalverwijdering en catering. In dit project was duurzaamheid in de gebouwen en exploitatie gedurende

25 jaar een verplicht uitgangspunt. Voor het transport van de bederfelijke waren is een speciale koelopbouw ontwikkeld en voor het vervoer van de papiervernietigingcontainers zijn de juiste bijpassende aanhangers geconstru-eerd. Bij het poortgebouw is een over-slagstation; van daar verzorgen de voertuigen stil en schoon het vervoer op het campus-achtige terrein.

21

Huisarts met de e-scooter op huisbezoekHuisarts Marianne Diephuis rijdt haar visites in Hardegarijp en omstreken op een elektri-sche scooter. Met diverse modellen en opties is er voor veel toepassingen een geschikte elektrische scooter. Net als bij benzinescooters zijn er snorscooters die maximaal 25 km/u rijden en bromscooters die 45 km/u kunnen halen. Het bereik van e-scooters loopt uiteen van 40 km tot 130 km, a&ankelijk van type scooter, snelheid, type accu en rijomstandig-heden. De e-scooter kan aan een normaal stopcontact, a&ankelijk van het type accu, in 2 tot 8 uur worden opgeladen. Leverancier MPI Esolutions vat de klantreacties samen: “Geen lawaai, geen stank, geen trillingen, geen wegenbelasting, geen parkeergeld en daarbij gewoon erg leuk!”.

Figuur 5: Elektrische ‘bierboot’ in Utrecht

De elektrische fiets is ook een geschikt vervoermid-del voor kleinere afstanden, bijvoorbeeld woon-werkverkeer. De e-fiets maakt het mogelijk op de fiets grotere afstanden af te leggen met eenzelfde of minder inspanning, waardoor men verkeers-drukte en parkeerproblemen vermijdt en niet bezweet hoe" aan te komen. Interessant is dat steeds meer leasebedrijven de potentie van de e-scooter en e-fiets ook erkennen en deze in hun aanbod opnemen. Elektrisch varen is een specifieke tak van sport. In de recreatie wordt hier, onder meer in Friesland, al sterk op ingezet. Voor specifieke toepassingen kan elektrisch varen ook een duurzame oplossing zijn voor bedrijven. Zo vaart het eerste elektrische vrachtschip door de Utrechtse grachten.

Deze ‘bierboot’ voorziet de horeca in de Utrechtse binnenstad van hun drankvoorraad. Op het vaartuig kunnen veertig rolcontainers tegelijk worden vervoerd. De elektrische bierboot wordt opgeladen met groene stroom en vaart per keer acht à negen uur. Ook de hijskraan van de boot wordt elektrisch aangedreven.

23

Elektrisch varen: al heel normaal! In Nederland varen al ongeveer 3.000 elektrisch aangedreven boten – de meesten volledig elektrisch – en dat aantal is snel groeiende. Op het water is elektrisch vervoer dus al heel normaal! Waarom? Natuurlijk vanwege de uitlaatgassen, waar u op een boot vaak zelf last van hee%. Maar vooral door de stilte van de elektrische aandrijving, waardoor u echt van de rust op het water kunt genieten! We vroegen naar de ervaring van één van de 3.000 eigenaren, Geert Kok, die bij zijn huis in Eernewoude een hybride sloep hee% liggen. Hij kan dus kiezen tussen varen op diesel of elektrisch. “Als je eenmaal een elektrische aandrijving hebt, wil je nooit meer iets anders. Eigenlijk varen we alleen maar op de elektro-motor, 95% van de tijd. Als ik dat van tevoren had geweten, had ik voor volledig elektrisch gekozen”. In Friesland wordt veel gedaan aan de promotie van elektrisch varen, door de provincie en de Sti%ing Elektrysk Farre Fryslân (SEFF). Zo worden opstapdagen georganiseerd om watersporters te laten kennismaken en wordt het aantal laadpunten drastisch uitgebreid. Ook kunnen op veel plaatsen elektrisch aangedreven boten en zelfs grotere jachten worden gehuurd.

25

Wat zijn de kosten van EV?

Is er een elektrisch voertuig dat geschikt is voor de beoogde inzet, dan is het belangrijk te weten wat de kosten hiervan zijn. En mis-schien nog belangrijker: hoe deze kosten zich verhouden ten opzichte van de kosten voor vergelijkbare benzine- of dieselvoertuigen.

11 Is EV duurder dan rijden op benzine of diesel?

Elektrisch vervoer hoe" niet duurder te zijn dan rijden op benzine of diesel. De kosten van elek-trisch vervoer zijn vooral anders opgebouwd,

waardoor het belangrijk is om naar het totale kostenplaatje over de gehele duur van het voer-tuigbezit (de Total Cost of Ownership of kortweg TCO) te kijken. Hierbij is het belangrijk rekening te houden met fiscale voordelen waar u als bedrijf of werknemer van kunt profiteren bij de aanschaf of lease van een elektrisch voertuig.

Een hulpmiddel bij de kostenvergelijking is de Drive4Electric Autozoeker op de website van Drive4Electric: met enkele muisklikken gee" deze een overzichtelijke vergelijking van de kosten voor een elektrisch voertuig en een vergelijkbaar ben-zine- of dieselvoertuig. Ook kunt u een vergelijking maken met uw eigen voertuig door invoering van uw kenteken. Hier vindt u twee voorbeeldvergelij-kingen gemaakt met behulp van de Drive4Electric Autozoeker: één tussen een middenklasse benzine-voertuig en een elektrische Nissan Leaf en één tussen een lichte bestelauto op benzine en een elektrische Renault Kangoo Z.E..

De vergelijking van de Nissan Leaf toont aan dat bij een voertuigbezit van 5 jaar en een jaarkilometrage van 15.000 km een Nissan Leaf voordeliger kan zijn dan een vergelijkbare middenklasser. In dit voor-beeld zijn de kosten van de Nissan Leaf € 0,34 per km tegen € 0,41 per km voor een vergelijkbaar benzinevoertuig. Vergelijking van een lichte bestel auto op benzine met de elektrische Renault Kangoo Z.E. gee" een zelfde beeld. In de vergelij-king van de bestelauto’s zijn de gemiddelde kosten per kilometer voor de Renault Kangoo Z.E. € 0,32 en voor de bestelauto op benzine €0,32. In beide vergelijkingen is uitgegaan van puur zakelijk gebruik van de auto’s. Wanneer de auto’s ook privé gereden worden, levert dit voor de elektrische auto’s een bijtellingvoordeel op van enkele duizenden euro’s per jaar vergeleken met de benzinevarianten (zie vraag 13 over de fiscale voor delen van elektrische voertuigen). Beide vergelijkingen zijn gebaseerd op huidige prijzen en inzichten en zullen in de toekomst vanzelfsprekend aan verandering onderhevig zijn.

Investering

Verzekering

MRB

Brandsto'osten

Onderhoudskosten

Voorbeeld TCO-vergelijking tussen een middenklasser op benzine en een Nissan Leaf (Drive4Electric Autozoeker, 28/2/2012)

D

27

TCO-vergelijking personenvoertuig

Midden-klasser

Nissan Leaf

Catalogusprijs excl. BTW en BPM € 14.952 € 29.403

BPM (totaal) € 5.818 € 0

Fiscale voordelen € 0 € 5.587

Ne!o aankoopbedrag " #$.%%$ " #&.'()

Restwaarde (30%) € 6.231 € 7.145

Totale investering (looptijd) " (*.+&, " ().)%(

Verzekering € 3.635 € 4.168

Motorrijtuigenbelasting € 3.240 € 0

Brandsto'osten € 7.376 € 2.559

Onderhoudskosten € 2.138 € 2.475

Total Cost of Ownership (looptijd) " &$.,#' " #+.'%&

Total Cost of Ownership (per kilometer)

€ 0,41 € 0,34

Aannames Middenklasser Nissan Leaf

Eigendom Koop Koop

Looptijd 5 jaar 5 jaar

Jaarkilometrage 15.000 15.000

Fiscale voordelen

MIA (!"% van catalogusprijs excl. BTW bij #$% vennootschapsbelasting)

Nee Ja

KIA (#%% van catalogusprijs excl. BTW bij #$% vennootschapsbelasting)

Nee Ja

Vamil (!% van catalogusprijs excl. BTW en BPM)

Nee Ja

Verzekering (% van ne#o aankoop-bedrag)

3,50% 3,50%

Brandstofverbruik (per 100 km) 6,65 liter 14 kWh

Brandstofprijs excl. BTW € 1,48/liter € 0,24/kWh

TCO-vergelijking personenvoertuig

Bob van Bijnen – Wetsus“Bij Wetsus hebben we gekozen voor elek-trisch vervoer, omdat we vinden dat we als onderzoeks- en samenwerkingsinstituut op het gebied van duurzame watertechnologie ook moeten uitstralen waar we voor staan. We werken bij Wetsus onder meer aan ener-gieopwekking door middel van watertechno-logie. Hoe mooi zou het zijn om in de toe-komst ook duurzaam te rijden op energie opgewekt met onze watertechnologie. Tegelijkertijd doen we op deze manier zelf ervaring op met elektrisch vervoer en is het een goed promotiemiddel voor ons als duur-zaamheidsinstituut. Hoewel de kosten niet doorslaggevend waren in onze overweging om voor elektrisch vervoer te kiezen, is de Renault Kangoo Maxi Z.E. die we hebben aangescha% ook wat dat betre% zeer concur-rerend met vergelijkbare benzine- of dieselvoertuigen.”

12 Wat zijn de belangrijkste kostenverschillen tussen EV en conventioneel?

Het belangrijkste kostenvoordeel van elektrisch vervoer zit hem in de brandsto*osten. De kosten voor rijden op elektriciteit bedragen slechts een derde van de kosten voor rijden op benzine. Hierbij is uitgegaan van laden op eigen terrein met een aansluiting voor kleinverbruik. Als groot-verbruiker zullen de elektriciteitskosten lager uitvallen. Publiek laden is momenteel nog gratis, maar naar verwachting zal dit in de nabije toe-komst veranderen.

Een belangrijk voordeel zit ook in het feit dat elektrische voertuigen zijn vrijgesteld van motor-rijtuigenbelasting in tegenstelling tot veel benzine- en dieselvarianten. Dit scheelt in vijf jaar zo enkele duizenden euro’s. De verzekering (als percentage van de nieuwprijs) ligt voor elektrische voertuigen nog wel hoger.

Op het onderhoud van elektrische voertuigen kan in de toekomst waarschijnlijk bespaard worden, want de elektrische auto kent veel minder bewegende onderdelen dan een brandstofmotor. In de getoonde voorbeelden zijn de onderhouds-kosten voor elektrische voertuigen echter nog hoger, omdat er nog weinig praktijkervaring is met het onderhoud van elektrische voertuigen en zowel de elektrische auto’s als de onderdelen momenteel nog relatief duur zijn.

Tegenover de lagere variabele kosten van elektrische voertuigen staat een hogere initiële investering. Dit komt doordat de catalogusprijs van elektrische voertuigen nog substantieel hoger ligt dan die van vergelijkbare benzine- of diesel-voertuigen. De vrijstelling van BPM en fiscale voor-delen voor elektrische voertuigen verkleinen dit verschil voor een deel. De verwachting is dat door

Investering

Acculease

Verzekering

MRB

Brandsto'osten

Onderhoudskosten

Voorbeeld TCO-vergelijking tussen een lichte bestelauto op benzine en een Renault Kangoo Z.E. (Drive4Electric Autozoeker, 28/2/2012)

29

TCO vergelijking bedrijfswagen

Bestel licht Kangoo Z.E.

Catalogusprijs excl. BTW en BPM € 8.622 € 20.000

BPM (totaal) € 4.150 € 0

Fiscale voordelen € 0 € 3.800

Ne!o aankoopbedrag " (#.%%# " ().#$$

Restwaarde (30% resp. 25%) € 3.832 € 4.050

Totale investering (looptijd) " '.,*$ " (#.(+$

Acculease € 0 € 4.500

Verzekering € 2.235 € 2.835

Motorrijtuigenbelasting € 3.240 € 0

Brandsto'osten € 7.376 € 2.358

Onderhoudskosten € 2.138 € 2.475

Total Cost of Ownership (looptijd) " #&.,#, " #*.&('

Total Cost of Ownership (per kilometer)

€ 0,32 € 0,32

Aannames Bestel licht Kangoo Z.E.

Eigendom Koop Koop

Looptijd 5 jaar 5 jaar

Jaarkilometrage 15.000 15.000

Fiscale voordelen

MIA (!"% van catalogusprijs excl. BTW bij #$% vennootschapsbelasting)

Nee Ja

KIA (#%% van catalogusprijs excl. BTW bij #$% vennootschapsbelasting)

Nee Ja

Vamil (!% van catalogusprijs excl. BTW en BPM)

Nee Ja

Verzekering (% van ne#o aankoop-bedrag)

3,50% 3,50%

Brandstofverbruik (per 100 km) 6,65 liter 12,9 kWh

Brandstofprijs excl. BTW € 1,48/liter € 0,24/ kWh

TCO-vergelijking bedrijfswagen

13 Welke !scale voordelen zijn er voor elektrische voertuigen?

Vanwege het milieuvriendelijke karakter van elektrische voertuigen kan bij de aanschaf of lease van elektrische voertuigen worden geprofiteerd van verschillende fiscale voordelen:– vrijstelling van BPM en MRB tot en met 2015;– investeringsa"rek en willekeurige afschrijving

m.b.v. MIA-, KIA- en VAMIL-regelingen;– 0% bijtelling gedurende 60 maanden voor

elektrische voertuigen die vóór 1 januari 2014 worden aangescha".

De vrijstelling van BPM (aanscha+elasting) en MRB (motorrijtuigenbelasting) geldt tot en met 2015 voor auto’s met een CO₂-uitstoot van niet meer dan 50 g/km. In de praktijk voldoen alleen elektrische auto’s of hybride varianten met een range extender aan deze norm. Dit levert voor elektrische voertuigen al snel een voordeel van enkele duizenden euro’s op vergeleken met conventionele brandstofvoertuigen.

Ondernemers die investeren in elektrische voertuigen en de bijbehorende laadinfrastructuur kunnen (naast de afschrijvingen) een deel van het investeringsbedrag van de winst a"rekken via de investeringsa"rek. Investeringen kunnen voor zowel de KIA (kleinschaligheidsinvesteringsa"rek) als de MIA (milieu-investeringsa"rek) in aanmer-king komen. De KIA is bedoeld om investeringen van een beperkte omvang (tot €306.931) te bevor-deren en is hierdoor vooral gericht op het midden- en kleinbedrijf. Voor een investering in een elektri-sche auto bedraagt de a"rek via de KIA-regeling in de meeste gevallen 28% van de aanschafwaarde. Voor de MIA komen investeringen tot € 25 miljoen in aanmerking en daarmee is het mogelijk tot 36% van de investeringskosten af te trekken van de winst. Met de VAMIL (willekeurige afschrijving milieu-investeringen) kunt u 75% van de investe-

ring op een willekeurig moment afschrijven. Hoe snel of hoe langzaam bepaalt u zelf. Dat levert een liquiditeits- en rentevoordeel op. Ook op de aanschaf van scooters zijn de MIA en VAMIL van toepassing, maar alleen voor scooters met een lithiumaccu. Voor elektrische scooters is 13,5% van de investering a"rekbaar van de winst via de MIA.Alle Nederlandse ondernemers die inkomsten- of vennootschapsbelasting betalen, kunnen gebruik maken van de KIA, MIA en VAMIL. Aanvragen kan eenvoudig via het digitale loket van Agentschap NL (www.agentschapnl.nl/eloket). Voor meer informatie kunt u ook terecht op de websites van de Rijksoverheid en Agentschap NL.

Wanneer de elektrische auto ook privé wordt gebruikt, profiteert de gebruiker ook van het feit dat er tot en met 2013 geen bijtelling geldt voor auto’s die minder dan 50 g/km uitstoten. Elektrische voertuigen die vóór 1 januari 2014 op kenteken worden gezet, behouden deze 0% bijtel-ling voor een periode van 60 maanden. Dit levert een voordeel van enkele duizenden euro’s per jaar op en maakt elektrisch vervoer interessant voor bedrijfsvoertuigen waarmee ook privé wordt gereden.

Voor een overzicht van alle fiscale voordelen en subsidies voor elektrisch vervoer zie de website van Agentschap NL.

opschaling van de productie en nieuwe tech nieken de kostprijs van elektrische voertuigen in de toe-komst zal dalen. In de voorbeeld vergelijking van de bestelauto’s komt bovenop het verschil in inves-tering een bedrag voor de acculease van de elektri-sche Renault Kangoo. Dit komt doordat de accu niet bij de nieuwprijs van de Renault is inbegre-pen, maar apart wordt geleased.

In de voorbeelden van de Drive4Electric Autozoeker is niet meegenomen dat bij de aanschaf of lease van een elektrisch voertuig naast de investering in het voertuig een investering voor de laadinfrastruc-tuur nodig is. Een eenvoudig, maar veilig laadpunt dat aan de muur van een gebouw of in een garage kan worden gemonteerd kost tussen de € 500 en € 3.500 a'ankelijk van de gewenste specificaties. Voor meer informatie over opladen zie: ‘Hoe en waar kan ik opladen?’.

E-scooters te huur bij Haantjes op TerschellingRijwielverhuurbedrijf Haantjes op Terschelling hee% geïnvesteerd in 50 elektrische scooters. Deze scooters verhuurt het bedrijf aan bijvoor-beeld vakantiegangers op het eiland. Omdat de e-scooters kunnen opladen via een regulier stopcontact is dit op veel plaatsen mogelijk; de lokale horeca speelt hierop in door het opladen van de scooters mogelijk te maken.

31

Voor de daarvoor geschikte auto’s (zie het aanbod van elektrische voertuigen) is ‘snelladen’ een alternatief naast het ‘normale laden’ dat met de standaard autostekker plaatsvindt. Snelladen gebeurt met een speciale stekker (de ChaDeMo-standaard) en gelijkstroom. Met een snellader is de accu binnen een half uur opgeladen. Begin 2012 staan er 25 snelladers in Nederland die publiek toegankelijk zijn, de meesten 24 uur per dag. De verwachting is dat er eind 2012 een netwerk van 80 tot 100 snel laders in Nederland is. Dit netwerk vergroot het bereik van de elektrische auto en vermindert de angst om ergens stil te komen staan. De kosten van snelladen lopen uiteen van 0 tot 10 euro voor een volle accu. Hiervoor kan een abonnement of prepaidkaart worden aangescha" en in veel gevallen kan ook lokaal worden afgere-kend per laadbeurt. De relatie tussen snelladen en de acculevensduur wordt in verschillende experi-menten nader onderzocht om deze manier van laden verder te optimaliseren.

Hoe en waar kan ik op laden?

Elektrisch rijden betekent laden in plaats van tanken, hoewel bij range extenders en plug-in hybride voertuigen ook nog steeds getankt moet worden. Hoe en waar elektrische voer-tuigen veilig kunnen laden leest u hier.

14 Hoe kan de accu worden opgeladen?

Elektrische voertuigen laden op via het elektrici-teitsnet. Voor het opladen van e-fietsen en scooters is een regulier stopcontact met aardlek-schakelaar voldoende, maar voor elektrische auto’s wordt dit afgeraden omdat deze stopcontacten niet zijn ontworpen voor een hoge stroom gedurende lange tijd. In verband met de veiligheid kan het beste worden opgeladen met behulp van de standaard autostekker (ook bekend als ‘Type 2, mode 3’- stekker⁴). Het laden van een elektrische auto duurt daarmee ongeveer 6 uur met de huidige voertuigen. De stekker is echter ook geschikt om te laden met hogere stroomsterkte, waardoor de laadtijd verkort kan worden tot circa 2 uur. De voertuigen moeten hier dan wel geschikt voor zijn.

4 Naar de normen van het International Electrotechnical Commi#ee dat gaat over de internationale standaard (voorstel IEC62196-2 Type 2 geschikt voor laden in mode 3 conform IEC 61815-1)

Figuur 6: laden met de standaard autostekker Figuur 7: publiek toegankelijke snellader van de ANWB

Wist u dat……het Nederlandse elektriciteitsnetwerk erg goed is vergeleken met omliggende landen? De capaciteit is dan ook voldoende om een aantal elektrische auto’s naast elkaar tegelijkertijd te kunnen opladen. Pas bij hoge concentratie van voertuigen in een wijk die gelijktijdig laden kunnen er lokaal problemen ontstaan. De elektriciteitsnetbeheerders verzamelen via de Stichting e-laad nu informatie over het e$ect van elektrische auto’s op het elektriciteitsnet, zodat zij de toekomstige impact hiervan op het net beter kunnen voorspellen. Ze kunnen het elektrici-teitsnet hierop dan aanpassen door zowel slimmer de capaciteit te regelen als door de capaciteit waar nodig te vergroten.

E

33

15 Waar kunnen elektrische voertuigen opladen?

Elektrische voertuigen kunnen op de volgende plekken laden:– eigen terrein;– openbare ruimte;– semi-publiek terrein (privaat eigendom, maar

publiek toegankelijk).De eenvoudigste oplossing is om op eigen terrein voorzieningen voor normaal laden aan te leggen. Als uw bedrijf over een eigen parkeergelegenheid beschikt, kunt u hier een laadpaal of wandmodel laten installeren. De kosten hiervan liggen tussen de € 500 en € 3.500 exclusief installatie. Voor werknemers die een leaseauto of bedrijfsauto ook privé gebruiken is een laadvoorziening bij het woonhuis meestal ook noodzakelijk. Ongeveer

30% van de Nederlanders kan dit op eigen terrein realiseren. Ook dan kan een eenvoudige laadpaal of wandmodel worden geïnstalleerd. Hierbij is het verstandig de aansluiting voor de standaardstekker (Type 2, mode 3) te gebruiken en het laadpunt aan te sluiten op een aparte groep, zodat het netwerk niet overbelast raakt. Er is geen aparte netaanslui-ting nodig. Met een slimme meter is een exacte bepaling van het stroomverbruik mogelijk. Dit maakt een verrekening van de stroomkosten voor zakelijk gebruik met werkgever en/of belasting-dienst mogelijk. Sommige gemeenten en provin-cies kennen subsidieregelingen voor een financiële bijdrage aan oplaadpunten op eigen terrein om elektrisch vervoer te stimuleren. Informeer hier-voor bij uw gemeente of provincie.

Essent/RWE – proef met elektrische voertuigen voor werknemersEssent was een van de eerste bedrijven die grootschalig elektrische auto’s inkocht. In 2009 star#e het energiebedrijf met een speciale proef om ervaring op te doen met elektrisch rijden: er werden 45 elektrische auto’s aangescha% en ingezet als poolauto, leaseauto en bedrijfsauto. Er werden rijvaar-digheidstrainingen georganiseerd om te leren omgaan met de stille en snelle voertuigen, waar het verkeer nog niet aan was gewend. En er moesten oplaadpunten komen: alle kantoren en productielocaties hebben oplaad-punten gekregen, en de leaserijders hebben thuis een ‘wallbox’ gekregen om op te laden. Het rijden vraagt wel een goede planning vooraf. Hoeveel kilometer is het naar mijn bestemming en kan ik daar opladen om weer thuis te komen? Vragen waar de gemiddelde automobilist niet bij hoe% stil te staan en die de berijder heel energiebewust maken. Omdat de actieradius beperkt is, is de elektrische auto minder geschikt als vakantieauto. Daarom mogen de ambassadeurs drie weken per jaar een huurauto gebruiken. De ervaringen van deze proef vormen nu de basis voor de dienstverlening van Essent aan gemeenten en aan de klanten van auto- en mobiliteitsbedrijven bij het realiseren van laadoplossingen.

Figuur 8: laden met een wandmodel op eigen terrein

35

Wanneer u als bedrijf of privé niet over eigen parkeer gelegenheid beschikt, is het noodzakelijk een laadpunt in de openbare ruimte aan te vragen. Hiervoor kunt u terecht bij de gemeente of de Stichting e-laad⁵. De doorlooptijden van een aanvraag lopen uiteen van 2 maanden tot een half jaar of meer. Meestal is een voorwaarde voor de aanvraag van een publiek laadpunt dat u geen parkeergelegenheid op eigen terrein hee". Een publiek laadpunt, het parkeren en het stroom-gebruik bij publieke laadpunten is vooralsnog meestal gratis, maar naar verwachting gaat dit binnenkort veranderen. Voor het opladen bij publieke laadpunten is een oplaadpas nodig. Deze oplaadpas is bij alle publieke laadpunten in Nederland te gebruiken en aan te vragen bij onder andere Nuon, Essent en de Stichting e-laad. In de nabije toekomst zullen naar verwachting meer laaddienstverleners op de markt actief worden die laadpassen aanbieden.

Figuur 10: laden op openbaar terrein

Voor specifieke toepassingen, bijvoorbeeld taxi-vervoer, kan het installeren van een snellader op eigen terrein een interessante oplossing zijn. Hierdoor kunnen meer kilometers op een dag worden afgelegd. Bij de aanleg van snelladers komt wel meer kijken. Bedrijven met een redelijk tot hoog energieverbruik hebben een bedrijfsinstallatie die dit mogelijk maakt zonder veel aanpassingen. Als op de eigen aansluiting geen capaciteit meer is moet de aansluiting verzwaard worden. Meer informatie hierover is te verkrijgen via de net-beheerder of www.aansluitingen.nl. De kosten van een snellader bedragen circa € 25.000 exclusief installatie.

Prestige Taxi NieuwegeinPrestige Taxi uit Nieuwegein is in 2008 een initiatief gestart om met 100% elektrische taxi’s te gaan rijden. Het taxibedrijf zag EV als een kans voor de taxisector om bij te dragen aan verbetering van de luchtkwaliteit, want taxi’s zijn ‘veelrijders’ en stoten daardoor veel scha-delijke sto$en uit, vooral in steden. Ook moest het initiatief het imago van de taxi sector een ‘boost’ geven. In 2010 is ‘GreenCab’ van start gegaan met 10 voertuigen en inmiddels rijden er tientallen voertuigen van vier verschillende merken en types rond. De taxi’s doen mee in een proe%uin van de Rijksoverheid waarin onder meer de rijeigen-schappen van de auto en de ba#erijen worden getest. Om ervoor te zorgen dat de actieradius geen probleem is kunnen de auto’s snelladen

op het terrein van de taxiondernemer en op vijf andere plekken in de omgeving. De GreenCabs kunnen worden besteld voor regulier taxivervoer, voor- en natransport vanaf de stations, shu#levervoer voor bedrijven en groepsvervoer.

5 Zie www.e-laad.nl voor meer informatie over het aanvragen van een publiek laadpunt.

Figuur 9: laden bij een laadpaal op eigen terrein

37

Naast het laden op eigen terrein of in de publieke ruimte zijn er mogelijkheden om te laden op semi-publiek terrein. Denk hierbij aan horeca-gelegenheden, parkeergarages en winkelcentra met laadpunten. Ook zijn er inmiddels meerdere locaties waar men kan snelladen, bijvoorbeeld bij enkele tankstations van BP en Total en bij de servicestations van de ANWB. Het laden op semi-publiek terrein biedt vooral uitkomst om onderweg op te laden, zodat de eindbestemming zonder problemen kan worden bereikt. Daar kan het voertuig weer worden opgeladen op eigen terrein of aan een publiek laadpunt.

Hoe vind ik een laadpaal?Publieke laadinfrastructuur is ‘slim’ en is via een satellietverbinding onderdeel van een netwerk. Hierdoor zijn laadpalen te vinden op kaarten op het internet, via apps op de mobiele telefoon of via de navigatie in de auto. Verschillende websites zoals www.oplaadpalen.nl, www.plugsurfing.nl en www.laad.nl tonen een overzicht van alle publieke toegankelijke laadpunten voor auto’s, scooters, !etsen en zelfs boten. Van deze websites zijn ook apps voor de mobiele telefoon te verkrijgen. De website van uw laaddienstverlener hee% meestal ook een goede kaart met alle beschikbare laadpunten en andere statusinformatie. Daarnaast zijn de meeste elektrische voertuigen standaard uitgerust met navigatieapparatuur die weet waar de publieke laadpunten zijn en helpt om de optimale route te bepalen.

Figuur 11: laden op semi-publiek terrein

39

van de toegenomen focus op elektrisch vervoer in de autoverkoop.

– Leasemaatschappijen zijn gewend hun klanten zo veel mogelijk te ontzorgen bij de aanschaf en het gebruik van hun auto. Dit zullen zij dus ook bij elektrische voertuigen doen. Er zijn nieuwe partijen die zich specifiek richten op de lease van elektrische voertuigen. Zij helpen bij de keuze van de elektrische auto, ondersteunen bij de realisatie van laadinfra-structuur en zijn aanspreekpunt voor vragen of klachten (zie mobiliteitsdienstverleners).

– Energieleveranciers en netbeheerders zorgen voor transport en levering van de elektriciteit. In Nederland zijn zij ook de voornaamste aanbieders van oplaadpunten in de publieke ruimte. Ze leveren EV-rijders oplaadpassen zodat deze gebruik kunnen maken van de publieke oplaadpunten. Soms geven ze deze passen uit via de gemeente of een andere partij (zie mobiliteitsdienstverlener). Energieleveranciers bieden daarnaast laad-oplossingen aan voor op privéterrein.

– Leveranciers van oplaadsystemen leveren de laadinfrastructuur en bijbehorende ICT om veilig te kunnen opladen. Zij zijn thuis in de technologie en verkopen hun producten aan energieleveranciers, netbeheerders, mobiliteitsdienstverleners of direct aan hun afnemers (indien gewenst inclusief installatie door een erkend installatiebedrijf ).

– Mobiliteitsdienstverleners kunnen het hele traject verzorgen van aanschaf of lease van het voertuig, realisatie van oplaadinfrastructuur, de uitgi"e van abonnementen of oplaadpasjes, het stroomcontract en de facturering. Zij zijn de ‘one-stop-shop’ voor (potentiële) EV-rijders. Sommige mobiliteitsdienstverleners presente-ren zich als dienstverlener voor klanten die zelf een EV hebben aangescha" of geleased. Zij richten zich specifiek op de mobiliteit en bieden bijvoorbeeld laadpassen aan naast mogelijkheden voor alternatief vervoer zoals openbaar vervoer.

Net zo belangrijk als de aanschaf van uw elektrisch voertuig en laadpunt is dat u bij pech en voor reguliere service en onderhoud bij uw dienst-verlener of een andere partij terecht kunt. Het is daarom raadzaam goed te informeren naar de garantie en regelingen voor service en onder-houd. De ANWB, gespecialiseerd in pechhulp, ziet het belang van de opkomst van elektrisch vervoer en richt haar dienstverlening daarop in.

Figuur 12: Een elektrische wegenwachtauto die door de ANWB wordt ingezet op Schiphol

Hoe breng ik EV in de praktijk?

Bent u enthousiast om de overstap naar elektrisch vervoer te maken dan is het zaak dit in de praktijk te brengen. Hiervoor is het belangrijk te weten welke partijen u hierbij kunnen ontzorgen. Daarnaast is het handig om te weten hoe u de overstap naar EV kunt gebruiken in uw communicatie.

16 Bij wie kan ik terecht voor een elektrisch voertuig en oplaadpunt?

In de opkomende markt voor elektrisch vervoer zijn er verschillende partijen die u kunnen helpen bij de keuze en mogelijke aanschaf van een elek-trisch voertuig en de realisatie van veilige laadin-frastructuur. Vanwege de dynamiek die hoort bij de fase waarin de markt zich bevindt, zijn er veel spelers actief die verschillende en soms meerdere rollen tegelijk op zich nemen. De belangrijkste typen spelers worden hier kort beschreven.

– Autodealers zijn traditioneel gericht op de verkoop van auto’s, waardoor u bij uw dealer vooral informatie zal verkrijgen over de elektri-sche voertuigen die zij hebben. Met de opkomst van EV breidt deze rol zich langzaam uit in de richting van dienstverleners van mobiliteit, waarbij zij bijvoorbeeld alternatief vervoer aanbieden voor verre reizen zoals vakanties. Ook zal de dealer u waarschijnlijk informeren over het realiseren van een geschikt oplaadpunt voor uw elektrische auto. De opkomst van elektrisch vervoer centra (soms onderdeel van een autodealer) is een bewijs

F

41

Elektrisch rijden is een plezier om te ervaren en daarom is ook ervaring een belangrijk middel in uw communicatie. Laat uw klanten elektrisch rijden ervaren, bijvoorbeeld door een ‘opstapdag’ voor hen te organiseren of door EV op te nemen in uw assortiment.

Deelname aan een netwerkbijeenkomst is nu!ig om kennis en ervaring uit te wisselen en nieuwe contacten op te doen. In de zich snel ontwikke-lende markt voor elektrisch vervoer is het belang-rijk om op de hoogte te blijven van wat er speelt in de markt en om partners te vinden waarmee u zaken kunt doen.

17 Hoe kan ik EV gebruiken in mijn communicatie?

EV hee" een positieve uitstraling vanwege het duurzame en innovatieve karakter. U kunt EV daarom gebruiken in uw externe communicatie om te laten zien dat u serieus met duurzame mobiliteit bezig bent. Het gee" u een voorsprong op de concurrentie: het versterkt het beeld dat de markt van u hee" als duurzaam en innovatief bedrijf.

Natuurlijk kunt u uw elektrisch voertuig of laad-punt laten bestickeren. Daarnaast kunt u erover communiceren op uw website, op bijeenkomsten, in reclame en in nieuwsuitingen. Veel partijen maken gebruik van het ‘elektrisch’-logo dat oorspronkelijk is ontwikkeld door de gemeente Amsterdam. Het e-logo kan eenvoudig worden gedownload en aangepast voor uw organisatie.

Figuur 13: het e-logo dat aangepast kan worden voor elke organisatie

Drive4Electric – netwerk voor elektrisch rijdenEr zijn verschillende netwerken actief om elektrisch vervoer onder bedrijven te stimuleren. Bedrijven en overheden laten daar zien wat zij met EV doen en wisselen ervaringen uit. Een voorbeeld van een succes-vol netwerk is de publiek-private samen-werking in Drive4Electric. Drive4Electric stimuleert elektrisch vervoer in Friesland en bevordert de werkgelegenheid in deze markt. Drive4Electric voert projecten uit op het gebied van elektrisch vervoer en gebruikt haar netwerk graag om bedrijven die iets willen doen met elektrisch vervoer met elkaar in contact te brengen. Vier keer per jaar organiseert de Drive4Electric Vriendenclub een B2B-bijeenkomst waarbij verschillende bedrijven op het gebied van elektrisch vervoer samen komen.

43

18 Hoe past EV bij de transitie naar duurzame en lokale energieopwekking?

De energiemarkt zal met de opkomst van duur-zame energie en meer lokale opwekking van energie een verandering ondergaan. Voor energie-bronnen zoals wind en zon is het productievolume van energie minder goed voorspelbaar dan bij traditionele kolen-, gas- of kerncentrales. Aangezien energie niet grootschalig kan worden opgeslagen zal afstemming tussen vraag en aanbod op het elektriciteitsnet sneller moeten plaatsvinden. Dit wordt vaak het ‘smart grid’ of slimme net genoemd.

De elektrische auto kan in het smart grid van de toekomst een rol gaan spelen als energiedrager. Als er, doordat de zon schijnt en het goed waait, meer stroomproductie dan vraag is, kan deze stroom worden opgeslagen in de accu van de auto die aan het net is gekoppeld. Is er geen zon en onvoldoende wind waardoor de stroomproductie lager is dan de vraag, dan kan de elektrische auto stroom terug leveren aan het net. Hierbij is het belangrijk te weten welke prioriteiten verschil-lende gebruikers hebben. In het geval van laden van een elektrische auto kan bijvoorbeeld de voorkeur worden gegeven aan een auto die na het

parkeren nog ver moet rijden en dus een hogere prijs betaalt om snel te laden. Daarentegen kan een auto die de hele nacht blij" staan pas opladen op het moment dat de stroom tegen de laagste kosten kan worden geleverd.

Hoe ziet de toekomst eruit?

De toekomst voorspellen is lastig, zeker in de dynamische markt van elektrisch vervoer. Toch is het interessant enkele mogelijke toekomstontwikkelingen gerelateerd aan elektrisch vervoer te schetsen.

Figuur 14: Illustratie van een ‘smart grid’ omgeving

‘Smart charging’ project BrabantIn Brabant wordt momenteel het intelligent laden van elektrische voertuigen in de praktijk gedemonstreerd. Hiervoor is een communica-tienetwerk tussen elektrische auto, laadpunt, de systemen van de laaddienstverlener en de netbeheerder opgezet. Bij smart charging sluit de berijder de stekker van de elektrische auto aan op het oplaadpunt en voert hij de parkeer-duur en de gewenste hoeveelheid elektriciteit in met bijvoorbeeld een smartphone. De laad -dienstverlener combineert vervolgens de elek triciteitsbehoe%e van alle geparkeerde voertuigen in een laadplan, waarna de net-beheerder controleert of het laadplan past in het lokale netwerk. De netbeheerder kijkt hierbij naar het aanbod van (lokale duurzame) energie en de capaciteit van het netwerk. Zodra het laadplan past, start het intelligente laden. Door intelligent op te laden zijn minder investeringen in het elektriciteitsnetwerk nodig om de elektrische auto’s toch op tijd op te laden!

G

45

momenteel nog geen auto’s op de markt die inductief kunnen laden.

Een andere techniek waarmee wordt geëxperimen-teerd is het wisselen van de ba!erij. Hierbij wordt bij een ‘ba!erijwisselstation’ de accu van een elektrisch voertuig binnen enkele minuten vervangen door een volle accu. Deze techniek, die een volle accu oplevert in de tijd van een normale tankbeurt, kan het bereik van elektrische voertuigen aanzienlijk vergroten zonder dat langdurig hoe" te worden opgeladen. Het gemak is dus groot.

Het gemak van accuwisselen is groot, maar ook voor deze techniek geldt dat er speciale infrastructuur nodig is. De investeringen voor een ba!erijwissel-station zijn hoog en er zijn veel stations nodig.

Daarnaast moeten de voertuigen geschikt zijn voor het accuwisselen, bij voorkeur met een gestandaar-diseerde accu, om het een succes te maken. Momenteel zijn er slechts enkele modellen van Renault geschikt voor accuwisselen. Wel worden momenteel op enkele plaatsen in de wereld proeven uitgevoerd met wisselstations en ook in Nederland wordt de aanleg van een ba!erijwissel-station voorbereid om dit concept te beproeven.

Naast de ontwikkelingen op het gebied van inductief laden en ba!erijwisselen ontwikkelt ook de techniek van snelladen zich snel. Het is dus ook goed mogelijk dat we onze elektrische voertuigen in de toekomst laden zoals we onze brandstof-voertuigen nu tanken.

19 Gaan we in de toekomst draadloos laden of ba"erij wisselen?

Een mogelijkheid die experimenteel wordt toege-past is inductief laden ofwel draadloos laden. Deze techniek is onder meer bekend van het laden van een elektrische tandenborstel. Via inductielussen in de weg kan een auto dan opladen tijdens het rijden of wanneer deze stilstaat (geparkeerd of bijvoorbeeld voor het stoplicht).

Figuur 15: Impressie van inductief laden

Inductief laden is gebruiksvriendelijker dan conductief laden (via een stopcontact): er komen geen stekkers en snoeren meer aan te pas. Een ander voordeel is dat bij grootschalige toepassing van inductief laden de accu kleiner kan blijven door de vele laadmogelijkheden. Dit is gunstig voor de prijs van EV. Een nadeel van inductief laden zijn de nog hoge kosten verbonden aan de instal-latie van inductielussen of -platen in de grond. Daarnaast is inductief laden minder efficiënt dan conductief laden: het energieverlies bij overdracht is circa 8%, terwijl dit bij laden via een stopcontact minder dan 1% is.

In Nederland hebben tot nu toe op een paar plekken proeven met inductief laden plaatsgevon-den, voor speciale toepassingen zoals elektrische inductiebussen. Hoewel deze vorm van laden in de toekomst een grotere rol kan gaan spelen zijn er

Figuur 16: Impressie van een ba&erijwisselstation

47

Werkgevers spelen in toenemende mate op deze trend in door gebruik te maken van een persoons-gebonden mobiliteitsbudget. Het doel is om werknemers bewuster te maken van de mobiliteits-kosten en een alternatief te bieden voor de lease-auto. Voordeel voor werknemers is dat ze meer keuzevrijheid ten aanzien van hun mobiliteit hebben. De werkgever realiseert tegelijkertijd een meer duurzame bedrijfsvoering. Een mobiliteits-budget biedt kansen voor EV, omdat EV geschikt is voor bepaalde maar niet alle ri!en. Met een mobiliteitsbudget kan voor een deel van de ri!en EV worden gebruikt en voor de ri!en waarvoor EV niet geschikt is kunnen andere vormen van trans-port worden gekozen.

Een andere trend in mobiliteit is de verschuiving van autobezit naar autogebruik. Hoewel voor veel mensen de auto nog steeds een heilige koe is, zijn er steeds meer mensen die kiezen voor nieuwe mobiliteitsconcepten waarbij de auto geen eigen bezit is maar wel gebruikt kan worden. Twee mogelijkheden hiertoe zijn autodelen en ri!ende-len. Het autodelen kan via een autodeelaanbieder of via het eigen bedrijf worden georganiseerd. Ri!endelen, ook wel ‘peer-2-peer’-autodelen genoemd, kan georganiseerd worden via diverse internetplatforms of ook binnen het eigen bedrijf. EV past goed binnen de autodeelconcepten die in steden worden opgezet vanwege de beperkte (parkeer)ruimte. Er zijn al verschillende autodeel-aanbieders die elektrische voertuigen gebruiken.

20 Past EV in de opkomst van nieuwe mobiliteitstrends?

Elektrisch vervoer past goed in enkele ontwikkelin-gen op mobiliteitsgebied. Eén van deze trends is de combinatie van slim werken en slim reizen. Slim werken gaat over de keuze wanneer waar te werken en is daarmee sterk gerelateerd aan het ‘nieuwe werken’. Door slim te werken, bijvoorbeeld in de ochtend vanuit huis of na een afspraak op een gedeelde werkplek, kan de mobiliteitsbehoe"e worden verminderd en kan reizen tijdens drukke momenten zoals de spits zo veel mogelijk voorko-men worden. Slim reizen gaat over welk vervoer-middel wanneer te kiezen.

Mark Schütz – Accenture“Bij Accenture zien we een verandering in de omgang met mobiliteit. Waar de leaseauto lang vanzelfsprekend was in onze branche, is dat vandaag de dag veel minder het geval. Het aanbieden van een mobiliteitsbudget, waarbij de werknemer vrij is om dit naar believen te besteden, is in opkomst. Elektrisch vervoer past hier goed in, omdat het in veel maar niet alle vervoerbehoe%en kan voorzien. Met een mobi-liteitsbudget kan gebruik worden gemaakt van elektrisch vervoer wanneer dit mogelijk is, maar kunnen ook alternatieven vormen van duur-zaam vervoer worden gebruikt.Dit sluit aan op de MVO-strategie van Accenture, waarbij we ons richten op een duurzame manier van werken. Daarin past naast het stimuleren van bijvoorbeeld thuis werken ook het stimuleren van duurzaam vervoer. Wij maken dit met de inzet van 15

Nissan Leafs nu mogelijk voor een deel van onze werknemers. Tegelijkertijd doen we met het gebruik van deze auto’s meteen ervaring op voor onze adviespraktijk, waarin we bedrijven en overheden adviseren op het gebied van elektrisch vervoer en duurzame mobiliteit.”

car2go – elektrisch autodeelprogramma van Daimler in AmsterdamHet autodeelprogramma ‘car2go’ van Daimler is in oktober 2011 van start gegaan in Amster-dam. Amsterdam is de eerste stad ter wereld waar dit programma met alleen volledig elektrische auto’s wordt uitgevoerd. De 300 elektrische Smarts kunnen overal binnen de ringweg van Amsterdam worden gebruikt en na de rit gratis worden geparkeerd. De kosten zijn eenvoudig en inzichtelijk met een all-in tarief van € 0,29 per minuut. Daimler speelt hiermee in op de trend dat gebruikers schoon en comfortabel vervoer binnen de stad willen zonder de lasten van een eigen auto.

49

BronnenTen behoeve van de totstandkoming van deze gids zijn voor informatie en beeldmateriaal enkele bedrijven en organisaties geïnterviewd en daarnaast verschillende publicaties en websites geraadpleegd. Hieronder een overzicht.

InterviewsDe volgende bedrijven en organisaties zijn ten behoeve van deze gids geïnterviewd:− Accenture − Athlon car lease − Cargohopper Utrecht − Daimler/Mercedes− E-cars Europe− Essent/RWE− EV-Box − Friesland Lease − ISS Integrated Facility Services− Juizz − MPI Esolutions− Qwic − Rijkswaterstaat− Rijwielverhuurbedrijf Haantjes− SEFF (Sti"ing Elektrysk Farre Fryslân)− Taxi Kijlstra − TNT− TheNewMotion − Wetsus

ColofonOpdrachtgevers

Drive4Electric namens Provincie Fryslan en Agentschap NL

PublicatiesAgentschap NL (december 2010), Wa! en hoe in elektrisch vervoer: de startgids voor gemeenten.

Boston Consulting Group (2010), Ba!eries for Electric Cars: Challenges, Opportunities, and the Outlook to 2020.

Lorenz Köll c.s., Green & Energy GmbH (2011), The Top-10 FAQ’s about Electric Cars.

Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie (2011), Elektrisch rijden in de versnelling: Plan van Aanpak 2011-2015.

Ministeries van Infrastructuur en Milieu en Economische Zaken (2009), Plan van Aanpak Elektrisch Rijden 2009-2011.

Rijkswaterstaat (juli 2010), Elektrisch rijden – Innovatie, informatie, inspiratie.

Websiteswww.agentschapnl.nl – informatie over EV-regelingen van de Rijksoverheidwww.antwoordvoorbedrijven.nl – informatie over regels, vergunningen en subsidieswww.doetdoet.nl – branchevereniging van onder-nemers in elektrisch vervoerwww.drive4electric.nl – publiek-private samenwer-king op EV-gebied in Frieslandwww.e-laad.nl – informatie over publieke laadpuntenwww.fuelswitch.nl – informatieve website over alternatieve brandstoffen van provincie Gelderlandwww.formuleeteam.nl – landelijk team voor elektrisch vervoer waarin bedrijfsleven, kennis-instellingen en de overheid samenwerkenwww.zerauto.nl – nieuws over elektrisch vervoerwww.wikimob.nl – wiki over duurzame mobiliteitwww.ivdm.nl – instituut voor Duurzame Mobiliteit van de automotivebranche

Auteurs Policy Research CorporationRuud van Slotenruud.van.sloten@policyresearch.nl 010 436 0364 of 06 4624 7105

Elevee Tim van Beektimvanbeek@elevee.nl 06 1735 2943

EVConsultRoland Steinmetzr.steinmetz@evconsult.nl 06 5266 3032

Drive4ElectricHans Verwijs en Yvonne Baljeu-KnollPostbus 10808900 CB Leeuwarden058-2511202info@drive4electric.nl

Agentschap NLNL Milieu en LeefomgevingSuzan ReitsmaPostbus 8242 3503 RE Utrecht088 602 9300elektrischrijden@agentschapnl.nl www.agentschapnl.nl

51

www.dr i ve4e l ec t r i c . n l

Dit is een uitgave van:

Agentschap NLNL Milieu en LeefomgevingPostbus 8242 | 3503 RE Utrechtwww.agentschapnl.nl

© Agentschap NL | maart 2012Publicatienummer: 1ELEK1202

Hoewel deze publicatie met de grootst mogelijke zorg is samengesteld kan Agentschap NL geen enkele aansprakelijkheid aanvaarden voor eventuele fouten.

Deze brochure is met grote zorgvuldigheid samen-gesteld. Om de leesbaarheid te bevorderen zijn juridische zinsneden vereenvoudigd weergegeven. Soms betre" het ook delen van of ui!reksels van we!eksten. Aan deze brochure en de daarin opgenomen voorbeelden kunnen geen rechten worden ontleend. Agentschap NL is niet aansprake-lijk voor de gevolgen van het gebruik ervan. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, foto-kopie, microfilm of op welke andere wijze ook zonder voorafgaande schri"elijke toestemming van de uitgever.

Agentschap NL is een agentschap van het ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie. Agentschap NL voert beleid uit voor diverse ministeries als het gaat om duurzaamheid, innovatie en internationaal. Agentschap NL is hét aanspreekpunt voor bedrijven, kennisinstellingen en overheden. Voor informatie en advies, financiering, netwerken en wet- en regelgeving.