23
เเเเเเเเเเเเเเเเเเ เเเเเเเ เเ 501 เเเเเเเเเเเเเเเเ เเเ เเเเเเ เเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเ (Oxygen therapy) 1

elearning-anesswu.comelearning-anesswu.com/.../2017/05/O2-เอกสาร.docx · Web viewแม้การบำบัดด้วยออกซิเจนจะมีประโยชน์ในการช่วยผู้ป่วยไม่

  • Upload
    others

  • View
    0

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: elearning-anesswu.comelearning-anesswu.com/.../2017/05/O2-เอกสาร.docx · Web viewแม้การบำบัดด้วยออกซิเจนจะมีประโยชน์ในการช่วยผู้ป่วยไม่

เอกสารประกอบการสอนรายวชา วญ 501 วสญญวทยาพนฐาน

เรอง

การบำาบดดวยออกซเจน (Oxygen therapy)

พญ.พชน ภาษตชาครตภาควชาวสญญวทยา คณะแพทยศาสตร

1

Page 2: elearning-anesswu.comelearning-anesswu.com/.../2017/05/O2-เอกสาร.docx · Web viewแม้การบำบัดด้วยออกซิเจนจะมีประโยชน์ในการช่วยผู้ป่วยไม่

มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒแผนการสอนรายหวขอ (Topic Module)

หวขอ Oxygen therapy

รายวชา วญ 501 วสญญวทยาพนฐาน

ผสอน พญ . พชน ภาษตชาครต

วตถประสงคหวขอ เมอนสตแพทยจบการศกษาหวขอนแลวสามารถ

1.อธบายสรรวทยาของออกซเจน

2. บอกขอบงช , วตถประสงคและภาวะแทรกซอนของการบำาบดดวยออกซเจน

3. เลอกใชอปกรณการใหออกซเจนทเหมาะสมในผปวยแตละคนได

4. บอกความสำาคญและภาวะแทรกซอนของการรกษาอณหภมและความชนของ

ปอด

5. เลอกใชอปกรณสำาหรบใหความชนไดอยางเหมาะสม

เนอหาหวขอ 1. The physiology of oxygen

2. Indications and goals of oxygen therapy 3. Oxygen delivery devices and administration 4. Complications of oxygen therapy 5. Clinical guidelines for oxygen therapy 6. Importances and complications of temperature and humidity 7. Humidity devices (humidifier)

สอการสอน 1. สไลดประกอบคำาบรรยาย จำานวน 49 ภาพ

2. เครองคอมพวเตอรพรอม LCD projector จ ำา น ว น 1

ชด

3. เอกสารประกอบการสอนเรอง oxygen therapy จำานวน 16 หนา

แผนการสอน นำาเรองและแนะนำาวตถประสงคการสอน 5 นาท

2

Page 3: elearning-anesswu.comelearning-anesswu.com/.../2017/05/O2-เอกสาร.docx · Web viewแม้การบำบัดด้วยออกซิเจนจะมีประโยชน์ในการช่วยผู้ป่วยไม่

สอนบรรยายพรอมการฉายภาพและสอนแสดง 50 นาท

ซกถาม 5 นาท

การประเมนผล การสอบลงกอง (summative evaluation) MCQ, OSCE

การบำาบดดวยออกซเจน

(OXYGEN THERAPY)

ขบวนการนำาออกซเจนไปใชของเนอเยอในรางกาย เปนขบวนการทมความซบซอนและมความ

สมพนธใกลชดกบระบบหวใจและหลอดเลอด โดยขนกบ 3 ปจจย ไดแก การแลกเปลยนกาซ

(ventilation), การซมผานถงลมและหลอดเลอดฝอยทปอด (diffusion) และปรมาณเลอดทมา

ปอดและไปยงอวยวะหรอเนอเยอตางๆของรางกาย (perfusion) ซงการผานเปนลำาดบขนตอน

ตางๆเหลาน ทำาใหระดบออกซเจนลดลงเปนขนบนไดดงน (oxygen cascade – รปท 1)

คาความดนของออกซเจนในลมหายใจเขา (อากาศทระดบนำาทะเล) หรอ patial pressure

of inspired oxygen (PiO2) มคาประมาณ 150 มม.ปรอท และเมอหายใจผานโพรงจมกไป

จนถงถงลม คาความดนออกซเจนทถงลม (patial pressure of alveolar oxygen - PAO2)

จะลดลงเหลอประมาณ 110 มม.ปรอท จากนจะซมผานเขาสหลอดเลอดฝอยในปอด ทำาใหคาความ

ดนของออกซเจนในเลอดแดง (patial pressure of arterial oxygen - PaO2) ลดลงเหลอ

ประมาณ 80-100 มม.ปรอท และจากนจะไปยงสวนตางๆของรางกายเพอนำาไปใชในระดบเซล คา

ความดนออกซเจนทจดน (patial pressure of tissue oxygen - PtO2) มคาประมาณ 20-

40 มม.ปรอท ซงแตกตางกนตามอวยวะตางๆ ออกซเจนบางสวนทไมไดถกปลอยใหกบเซลหรอ

เนอเยอจะรวมกบเลอดทมาจากสวนตางๆของรางกาย กลบเขาสหวใจทางหลอดเลอดดำาโดยมความ

ดนออกซเจน (patial pressure of mixed venous oxygen – PvO2) ประมาณ 35-40

มม.ปรอท

3

Page 4: elearning-anesswu.comelearning-anesswu.com/.../2017/05/O2-เอกสาร.docx · Web viewแม้การบำบัดด้วยออกซิเจนจะมีประโยชน์ในการช่วยผู้ป่วยไม่

Oxygen cascade PiO2 ~150 mmHg PAO2 ~110 mmHg PaO2 80-100 mmHg PtO2 20-40 mmHg PvO2 35-40 mmHg

รปท 1 การลดหลนแบบขนบนไดของออกซเจน

การบำาบดดวยออกซเจน หรอ oxygen therapy คอ การเพมความเขมขนของออกซเจนใน

อากาศทหายใจเขา ซงนยมวดเปนสดสวนของออกซเจนตอกาซทหายใจเขาทงหมด (fraction of

inspired oxygen หรอยอ FiO2)

แมการบำาบดดวยออกซเจนจะมประโยชนในการชวยผปวยไมใหเสยชวตจากภาวะออกซเจนใน

เลอดตำา (hypoxemia) หรอเนอเยอขาดออกซเจน (tissue hypoxia) ได แตการให oxygen

therapy ทไมถกตองหรอไมเหมาะสม กอาจกอใหเกดผลเสยแกผปวยได ดงนนจงควรศกษาให

เขาใจเกยวกบวตถประสงคของการใช ขอบงช ภาวะแทรกซอนทอาจเกดขนและการใหออกซเจนโดย

วธตางๆ เพอใหสามารถใชไดอยางมประสทธภาพและปลอดภย

ขอบงช (Indications)

1. Hypoxemia2. Supportive treatment of tissue hypoxia3. Miscellaneous เชน enhance absorption of air space, specific treatment of carbon monoxide poisoning, hyperbaric oxygen therapy

Oxygen therapy ในภาวะ hypoxemia เพอวตถประสงค

1. Prevent and correct hypoxemia 2. Decrease cardiopulmonary working1. Prevent and correct hypoxemia

4

Page 5: elearning-anesswu.comelearning-anesswu.com/.../2017/05/O2-เอกสาร.docx · Web viewแม้การบำบัดด้วยออกซิเจนจะมีประโยชน์ในการช่วยผู้ป่วยไม่

Hypoxemia อาจเกดจากกลไกตอไปน

1) Low PiO2 การแกไขทำาไดโดยเพม PiO2 หรอ FiO2

2) Impaired pulmonary gas exchange ซงเกดจากกลไกยอยๆตอไปน

- Hypoventilation - Diffusion defect - V/Q abnormality - Shunt การแกไข hypoxemia กรณนทำาไดโดยแกไขกลไกยอยทง 4 ประการ สวนการเพม FiO2

เปนเพยง supportive treatment เทานน

3) Low mixed venous oxygen saturation ซงพบในภาวะท O2 demand

มากกวา O2 supply เชนในภาวะ hypermetabolic state ทรนแรง ตวอยางเชน

thyrotoxicosis, malignant hyperthermia ซงถาพบรวมกบภาวะ Impaired

pulmonary gas exchange จะทำาใหเกด hypoxemia ไดมากขน

เปาหมายของ O2 therapy ในการ supportive treatment ภาวะ hypoxemia คอ

เพอใหได PaO2>60 mmHg หรอ arterial oxygen saturation (SaO2) >90% ซงเปน

ภาวะทถอกนวาไมม tissue hypoxia หรอ clinically significant hypoxemia (รปท 2)

5

Page 6: elearning-anesswu.comelearning-anesswu.com/.../2017/05/O2-เอกสาร.docx · Web viewแม้การบำบัดด้วยออกซิเจนจะมีประโยชน์ในการช่วยผู้ป่วยไม่

รปท 2 แสดงความสมพนธระหวาง PaO2 และ SaO2

(ทมา http://www.rnceus.com/abgs/abgcurve.html)

ภาวะ hypoxemia ทเกดจาก pathogenesis 3 ใน 4 อยาง ซงไดแก

hypoventilation, diffusion defect, V/Q abnormality สามารถแกไขไดโดยใช FiO2 ไม

เกน 0.5 สวน hypoxemia ทเกดจาก pathogenesis อยางท 4 คอ shunt นน ตามทฤษฎ

แลว การเพม FiO2 จะไมมผลตอ PaO2 เนองจากไมมกาซเขามาถงหนวยแลกเปลยนกาซของปอด

เลย อยางไรกตามพยาธสภาพทยงไมรนแรงถงขนเปน shunt โดยสมบรณนน กจะเปน V/Q

abnormality นนเอง ซงมกเกดรวมกบ shunt ดงนนการให O2 ดวย FiO2 ไมเกน 0.5 จงควร

ทำาเสมอ แตถาใช FiO2 จนถง 0.5 แลวยงม hypoxemia ควรใช airway pressure

therapy เชน artificial ventilation ± PEEP หรอ CPAP รวมดวย ไมใชพยายามเพมแต

เพยง FiO2 ขนไปเรอยๆ ซงอาจกอใหเกด pulmonary oxygen toxicity ตามมาได

2. Decrease cardiopulmonary working ในขณะทผปวยมภาวะ hypoxemia รางกายจะมการชดเชยดวยการหายใจเรวและลกขน ผล

กคอ ทำาใหงานทตองใชในการหายใจ (work of breathing) สงขน ซงเปนผลใหหวใจตองทำางาน

มากขนดวย อาจกอใหเกด cardiac failure งายในผปวยทม cardiac reserve ตำา หรอเกด

myocardial ischemia ในผปวยทม coronary artery disease การให O2 ในผปวยทม

หรอใกลจะมภาวะ hypoxemia จงสามารถลดความเหนอยและการทำางานของหวใจลงได

ดงนนเมอพบผปวยทมโรคหวใจหรอหลอดเลอดหวใจ และอาจมพยาธสภาพทปอดรวมดวย

ทำาใหเกดภาวะ hypoxemia ไดงาย จงควรให O2 ไวกอน (FiO2 ไมเกน 0.5) จะสามารถลด

cardiopulmonary work ลงไดมาก

Oxygen therapy ในภาวะ tissue hypoxia

โดย Tissue hypoxia แบงเปน 4 ประเภทตามสาเหต ไดแก

1. Hypoxemic hypoxia คอ tissue hypoxia ทเปนผลมากจากคาความดนของออกซเจน

ในเลอดตำา

6

Page 7: elearning-anesswu.comelearning-anesswu.com/.../2017/05/O2-เอกสาร.docx · Web viewแม้การบำบัดด้วยออกซิเจนจะมีประโยชน์ในการช่วยผู้ป่วยไม่

(hypoxemia) จากสาเหตตางๆ เชน ผปวยทหายใจไดนอย ทางเดนหายใจอดตน ปอดมพยาธ

สภาพ

หรออยในสภาวะแวดลอมทมออกซเจนตำา (FiO2 < 0.21)

2. Hypoxia due to abnormal oxygen transport อาจเกดจากภาวะ anemia ซงทำาใหม

จำานวน

oxyhemoglobin นอยจนไมเพยงพอทจะสงออกซเจนไปใหเซลได หรออาจมสาเหตจากการท

hemoglobin ไมสามารถนำาหรอปลอย O2 ใหกบเซลได เชน carbon monoxide

poisoning, methemoglobinemia3. Circulatory hypoxia เกดจากการไหลเวยนเลอดไมดจนทำาใหมภาวะ ischemia ตอเนอเยอ

ทอย

สวนปลาย ซงอาจเกดจากสาเหตตางๆ เชน shock, arterial occlusion, venous stasis

(stagnant)4. Histotoxic hypoxia คอภาวะทการขนสงออกซเจนสเนอเยอเปนไปตามปกต แตเกดจากท

เซลไม

สามารถนำาออกซเจนไปใชได เชน septic shock, gangrene หรอได toxic substance ท

รบกวน

การทำางานของ mitochondrial enzyme เชน cyanide poisoning

Enhance absorption of air space เปนการใชเพอลดขนาดของอากาศหรอกาซอนใดทอยภายในโพรงปดรางกาย เชน

1. ลดอาการทองอดจากกาซหลงเหลอในชองทองหลงทำา laparoscopic surgery

2. ชวยเรงการดดซมกาซในชองเยอหมปอด (enhance absorption of pneumothorax)

ถา PaO2 สงมาก O2 กจะเขาไปแทนทกาซในโพรงอากาศไดมากเทานนซง O2 จะถกดดซมเขา

กระแสเลอดไดเรว ทำาใหโพรงอากาศเลกลงเรว อาจตองใช FiO2 สง

Specific treatment of carbon monoxide poisoning ถาให Oxygen FiO2 1.0 ทความดน 1 บรรยากาศ พบวาสามารถลด hail life ของ

carboxyhemoglobin (CO-Hb) ลงจาก 4 ชวโมง เหลอเพยง 40 นาท

Hyperbaric oxygen therapy7

Page 8: elearning-anesswu.comelearning-anesswu.com/.../2017/05/O2-เอกสาร.docx · Web viewแม้การบำบัดด้วยออกซิเจนจะมีประโยชน์ในการช่วยผู้ป่วยไม่

คอการบำาบดดวย O2 ภายใตความดนสงกวา 1 บรรยากาศ มเปาหมายเพอใหได PaO2 สง

กวาท 1 บรรยากาศ ทำาใหปรมาณ O2 สวนทละลายในเลอดเพมขน ในปจจบนใชเพอรกษา carbon

monoxide poisoning, decompression sickness และมการทดลองใชเพอรกษา

chronic ulcer, severe anaerobic infection, cerebral resuscitation

Oxygen delivery devices แบงเปน 2 ระบบ คอ

1. High flow system หรอ fixed performance device

คออปกรณทสามารถใหความเขมขนของ O2 ไดคอนขางคงทโดยไมเปลยนแปลงตามลกษณะ

การหายใจของผปวย แต total flow ทใหตองเพยงพอกบความตองการของผปวยในขณะหายใจ

เขา คอมากกวา peak inspiratory flow rate เสมอ (ประมาณ 3 เทาของ minute

volume) สามารถปรบหรอควบคมคา FiO2 ไดตามความตองการ ตวอยางอปกรณในระบบนเชน

1.1 Air entrainment mask (AEM) หรอ venturi mask (รปท 4)

1.2 Air entrainment nebulizer (รปท 5) ตางกบ AEM คอสามารถควบคมความชนและ

อณหภมไดดกวา และสามารถให aerosol กบ ทางเดนหายใจไดดวย อาจใชตอกบอปกรณไดหลาย

ชนดเชน aerosol mask, face tent, T-piece, tracheostomy mask

ทง air entrainment mask และ nebulizer มขอจำากดคอ สามารถใหกาซในปรมาณ

มากไดในชวงท FiO2 ไมเกน 0.4 ถาตองการ FiO2 สงกวาน อากาศทถกดดเขามาผสมจะมปรมาณ

นอยลง ซงอาจไมถง peak inspiratory flow rate ของผปวย ทำาใหไดเปอรเซนต O2 ไม

แนนอน

1.3 Gas blending system หรอ air O2 blender (รปท 6) เปนอปกรณทผสม O2 กบ

อากาศและสามารถให flow ทสง หลกการคอตอ compressed air และ O2 เขา blender ซงจะ

ผาน dual pressure regulator เพอปรบความดนของกาซทงสองใหเทากน แลวนำาไปรวมกน

โดยผาน precision proportioning valve ซงเปนตวปรบขนาดชองทางของกาซแตละชนดให

8

Page 9: elearning-anesswu.comelearning-anesswu.com/.../2017/05/O2-เอกสาร.docx · Web viewแม้การบำบัดด้วยออกซิเจนจะมีประโยชน์ในการช่วยผู้ป่วยไม่

มากหรอนอย สามารถให FiO2 ไดตงแต 0.21-1.0 ขอจำากดของอปกรณนคอ มความคลาด

เคลอนไดงาย ตองมการตรวจสอบจากบรษทผผลตอยางสมำาเสมอ

อปกรณในกลมนอาศยหลกของ Bernoulli’s law ทกลาววากาซทมความเรวสงไหลผาน

ชองขนาดเลกจะสราง subatmosheric pressure ทางดานขาง ทำาใหมแรงดดอากาศรอบๆเขา

ส main stream แบบมอตราสวนจำาเพาะ ดงนนการเปลยนแปลงขนาดของชองทใหอากาศเขามา

ผสม (entrainment port) จะทำาให เกดการเปลยนแปลงของ FiO2 ดงรปท 3

รปท 3 แสดงหลกการของ Bernoulli’s law

9

Page 10: elearning-anesswu.comelearning-anesswu.com/.../2017/05/O2-เอกสาร.docx · Web viewแม้การบำบัดด้วยออกซิเจนจะมีประโยชน์ในการช่วยผู้ป่วยไม่

รปท 4 Venturi mask ชนดตางๆ (www.paramedicshop.co.za)

Aerosol mask

Face tent

T-piece

10

Page 11: elearning-anesswu.comelearning-anesswu.com/.../2017/05/O2-เอกสาร.docx · Web viewแม้การบำบัดด้วยออกซิเจนจะมีประโยชน์ในการช่วยผู้ป่วยไม่

Tracheostomy mask

รปท 5 อปกรณในกลม air entrainment nebulizer

(ทมา http://tenhoo.en.hisupplier.com)

รปท 6 Gas blending system หรอ air O2 blender

(ทมา https://dir.indiamart.com)

2. Low flow system หรอ variable performance device

อปกรณในกลมนใหความเขมขนของ O2 ไดไมคงท โดยจะขนกบรปแบบการหายใจของผปวย

ขนาดของ reservoir, O2 flow rate ทให การหายใจแตละครงจะมการดงอากาศจากภายนอก

อปกรณเขามาผสมดวย ไมสามารถให flow ไดเพยงพอกบ peak inspiratory flow rate ของ

ผปวย

11

Page 12: elearning-anesswu.comelearning-anesswu.com/.../2017/05/O2-เอกสาร.docx · Web viewแม้การบำบัดด้วยออกซิเจนจะมีประโยชน์ในการช่วยผู้ป่วยไม่

อยางไรกตามระบบนกยงเปนทนยมใชกนมากในปจจบน เนองจากเปนอปกรณทเตรยมงาย

ราคาถกผปวยรสกสบายขณะใช อปกรณในกลมนไดแก

2.1 Nasal cannula หรอ nasal prong (รปท 7)

ใชกบ O2 1-6 L/M ให FiO2 0.24-0.44 โดยทก 1 L/M ทเพมขน จะให FiO2 เพมขน

0.04 (หรอ O2 4%) และม nasal cavity เปน reservoir ตามธรรมชาต (ความจประมาณ

50 มล.) ถาให O2 มากกวา 6 L/M จะทำาใหเกดการระคายเคองตอเยอบผวจมกจนอาจเกดเลอด

กำาเดาไหลได มขอดคอ สามารถใหขณะพดคยหรอรบประทานอาหารได

รปท 7 Nasal cannula (ทมา http://www.3fivetwomedishop.com)

2.2 Simple face mask (รปท 8)

ใชกบ O2 5-8 L/M ให FiO2 0.4-0.6 ถาให O2 นอยกวา 5 L/M จะเกด CO2 retention

แลวหายใจกลบเขาไปใหม (rebreathing) ถาให O2 มากกวา 8 L/M กจะสนเปลองเพราะทำาให O2

รวออกทางดานขาง และอาจทำาใหเกดเยอบนยนตาแหงหรอระคายเคองได

12

Page 13: elearning-anesswu.comelearning-anesswu.com/.../2017/05/O2-เอกสาร.docx · Web viewแม้การบำบัดด้วยออกซิเจนจะมีประโยชน์ในการช่วยผู้ป่วยไม่

รปท 8 Simple face mask

(ทมา http://www.cram.com/flashcards/chapter-30-respiration-2397545)

2.3 Partial rebreathing mask (รปท 9)

ใชกบ O2 6-10 L/M ให FiO2 0.6-0.9 ควรเปด O2 ไป fill อยางนอยประมาณ 1/3 ของ

reservoir กอน และพยายามไมใหถงแฟบระหวางการหายใจ อากาศบางสวนจากลมหายใจออกจะ

ถกเกบใน reservoir ดวย ถาให O2 นอยกวา 6 L/M หรอ reservoir แฟบ จะเกด partial

rebreathing ได

รปท 9 Simple face mask (ทมา http://medi-force.net)

2.4 Non-rebreathing mask (รปท 10)

13

Page 14: elearning-anesswu.comelearning-anesswu.com/.../2017/05/O2-เอกสาร.docx · Web viewแม้การบำบัดด้วยออกซิเจนจะมีประโยชน์ในการช่วยผู้ป่วยไม่

เปน mask with bag ทม one way valve ซงเปนแผนเปดปดอยทบรเวณรหายใจออก

ดานขางของ mask สำาหรบเปดใหลมหายใจออกสบรรยากาศไดทางเดยว อากาศภายนอกจะไหลเขา

มาปะปนไมได และอาจมอยอกตำาแหนงหนงทบรเวณ reservoir bag ตอกบ mask สำาหรบ

ปองกนลมหายใจออกยอนกลบเขาไปใน reservoir bag ถาเปด O2 flow rate 10-15 L/M

อาจให FiO2 ใกลเคยง 1.0 ได แต mask ชนดนไมนยมใชกนมากนก เนองจากจะตองใชหนากาก

ขนาดพอเหมาะทครอบสนทกบใบหนา เพอไมใหเกดการรวหรออากาศเขาไปปะปน และผปวยอาจ

เหนอยมากขนเพราะตองออกแรงในการเปด one way valve ทงในชวงหายใจเขาและออก

นอกจากนในความเปนจรงแลว ผปวยสวนมากทตองการ FiO2 เกน 0.6 มกหายใจดวยตวเองไมได

และตองใช airway pressure therapy รวมดวย

one way valve

one way valve

รปท 10 Non-rebreathing mask

(ทมา https://www.oncallmedicalsupplies.co.uk)

Nasal cannula1 0.242 0.283 0.324 0.365 0.406 0.44

Simple face mask5-6 0.46-7 0.57-8 0.6

Partial rebreathing mask14

Page 15: elearning-anesswu.comelearning-anesswu.com/.../2017/05/O2-เอกสาร.docx · Web viewแม้การบำบัดด้วยออกซิเจนจะมีประโยชน์ในการช่วยผู้ป่วยไม่

6 0.67 0.78 0.8

9-10 มากกวา 0.8ตารางสรป FiO2 ทไดจาก low flow oxygen devices เมอเปด fresh gas flow ตางกน

ภาวะแทรกซอนของการบำาบดดวยออกซเจน

1. Cut off hypoxemic ventilatory drive อาจทำาใหเกดภาวะ hypoventilation ในผปวย COPD ซงจะหายใจดวย hypoxic drive

การให O2 จน PaO2 สงเกน 60-70 mmHg กจะกด hypoxic ventilatory drive ทำาใหผ

ปวยหายใจนอยลง สงผลให PaCO2 สงขนเรอยๆ และหาก PaCO2 สงเกน 90-100 mmHg ก

จะกดการทำางานของสมอง กอใหเกด CO2 narcosis ได และหากรนแรงมากกอาจทำาใหเกด

apnea cardiac arrest ตามมาได

2. Denitrogenation absorptive atelectasis ตามปกตไนโตรเจนเปนกาซเฉอยซงรางกายไมไดใช จงมหนาทชวยพยง alveoli ใหคงตวไว

ถาให O2 100% จะทำาใหไนโตรเจนสวนใหญออกจากรางกายภายในเวลา 15 นาท เรยกวา

denitrogenation เปนผลให alveoli ยบตวได ภาวะแทรกซอนนจะพบไดมากขนเมอปอดม

พยาธสภาพรวมดวย

3. Pulmonary oxygen toxicity เกดจากการไดรบ O2 ความเขมขนสงเปนเวลานาน (ไมควรให O2 100% นานเกน 24

ชวโมง หรอ 70% ไมเกน 2 วน หรอ 50% ไมเกน 5 วน) ทำาใหเกดเปน O2 free radicals ซงใน

ภาวะปกตรางกายจะมระบบเอนไซม superoxide dismutase ชวยทำาลาย free radicals

ตางๆ เหลาน แตถามจำานวนมากกไมสามารถทำาลายไดหมด จงทำาใหเกดผลเสยตอรางกาย โดยจะไป

ทำาลายผนงเซลและ mitochondria ขดขวางการสงเคราะหโปรตนใน DNA จนทำาใหเซลตายใน

ทสด นอกจากนยงมการทำาลาย pneumocyte type 1 และ surfactant อกดวย อาการทพบ

ไดแก ไอ เจบหนาอก อาการของภาวะ pulmonary edema

4. Retinopathy of prematurity (ROP) เกดไดงายใน premature newborn มสาเหตจากการท retinal vessel เกด

vasoconstriction เมอ PaO2 สงเกนไป จนเกด necrosis ตอมาม neovasculalization

15

Page 16: elearning-anesswu.comelearning-anesswu.com/.../2017/05/O2-เอกสาร.docx · Web viewแม้การบำบัดด้วยออกซิเจนจะมีประโยชน์ในการช่วยผู้ป่วยไม่

แตเสนเลอดทเกดขนมาใหมนแตกงาย เกดเปน hemorrhage และแผลท retina ทำาใหตาบอด

ดงนนในเดก premature ไมควรให PaO2 สงเกน 80 mmHg

5. Fire hazard เนองจาก O2 ชวยใหไฟลกตดไดดขน กอใหเกดการระเบดได

แนวทางการบำาบดดวยออกซเจน พจารณาจาก

1. ให FiO2 ตำาทสดเทาทเพยงพอจะรกษาระดบ PaO2>60 mmHg หรอ SaO2>90% (FiO2

ไมควร

เกน 0.5)

2. Ventilatory pattern ถาคงท ควรใชระบบ low flow แตถาไมคงท ควรใชระบบ high flow

ขอบงชในการใชออกซเจนความเขมขนสง (70-100%)

ไดแก ระหวางการทำา CPR, ชวงทมภาวะ acute cardiopulmonary instability, ชวง

ระหวางการเคลอนยายผปวย เปนตน

Temperature and humidityการรกษาอณหภมและความชนของปอดมความสำาคญคอ

1. ชวยรกษาอณหภมของรางกาย ไมใหมการสญเสยนำา

2. รกษาอนามยของหลอดลม (bronchial hygiene) ซงจะทำาให mucocilliary function

ทำางานไดด

ลดการคงคางของเสมหะ ชวยใหการแลกเปลยนกาซเกดไดตามปกต และลดโอกาสเกด

infection ได

สำาหรบการให O2 ในระบบ low flow ทใช flow > 2 L/M ควรตองให humidification

รวมดวยเสมอ

อปกรณสำาหรบใหความชน (Humidifier)

แบงตามกลไกทนำาสมผสกบกาซได 4 ประเภทคอ

1. Pass over humidifier (flow by humidifier)

16

Page 17: elearning-anesswu.comelearning-anesswu.com/.../2017/05/O2-เอกสาร.docx · Web viewแม้การบำบัดด้วยออกซิเจนจะมีประโยชน์ในการช่วยผู้ป่วยไม่

อากาศผานหนาผวนำาและนำาไอนำาทระเหยจากผวนำานนไปดวย ความชนทไดอาจตำา เพราะเวลา

และพนท สมผสมนอย

2. Bubble humidifier (รปท 11)

เปนการผานอากาศลงใตนำาใหปดขนมาเปนฟองเลกๆ ชวยเพมเวลาและพนททกาซสมผสกบ

นำา นยมใชคอนขางมาก มกใชกบ low flow system หรอผปวยทไมไดตองการความชนสงมาก

นก

รปท 11 Bubble humidifier

3. Jet humidifier (รปท 12)

เปนฝอยละเอยดมาก เวลาและพนทผวของกาซสมผสกบนำามมากทสด ทำาใหไดความชนสง มก

ใชรวมกบอปกรณทตองการความชนสง เชน T-piece

17

Page 18: elearning-anesswu.comelearning-anesswu.com/.../2017/05/O2-เอกสาร.docx · Web viewแม้การบำบัดด้วยออกซิเจนจะมีประโยชน์ในการช่วยผู้ป่วยไม่

รปท 12 Jet humidifier

4. Condensing humidifier หรอ heat and moisture

exchanger (HME) (รปท 13)

เปน passive humidifier โดยเกบเอาอณหภมและความชนจาก

อากาศทหายใจออกแลวสงตอใหกบอากาศทหายใจเขา

รปท 13 Condensing humidifier หรอ heat and moisture exchanger (HME)

Complications of airway temperature and humidity therapy1. เกด overheating ทำาให hyperthermia ได

2. Contamination and infection เชน จากนำาทขงอยใน corrugated tube ควรเทนำาทง

โดยระวง

อยาใหนำาไหลยอนลงสกระปอง

3. Increase inspiratory resistance ในผปวยทใช HME

18

Inspired limb

Expired limb

To patient

Page 19: elearning-anesswu.comelearning-anesswu.com/.../2017/05/O2-เอกสาร.docx · Web viewแม้การบำบัดด้วยออกซิเจนจะมีประโยชน์ในการช่วยผู้ป่วยไม่

เอกสารอางอง

1. การบำาบดดวยออกซเจน [internet]. Available from:

http://www.med.cmu.ac.th/dept/anes/2012/images/Lecture2015/ OxygenTherapy.pdf

2. Ronald D.Miller. Manuel C.Parsdo. Acid-base balance and blood gas analysis. Basics of anesthesia. 6th ed. 2011:338-344

3. พงษธารา วจตรเวชไพศาล. Oxygen therapy. การวเคราะหผลกาซในเลอด.

4. ทนนชย บญบรพงศ, ประสาทนย จนทร. Temperature and humidity therapy,

oxygen therapy, oxygen delivery devices. Respiratory care. หนวย

ชวยหายใจ

คณะแพทยศาสตรรามาธบด: 35-52,109-116,117-136.

5. อมรา พานช, มยร วศนานกร. Hypoxia and oxygen therapy.

วสญญวทยา.คณะ

แพทยศาสตรมหาวทยาลยสงขลานครนทร. เรยบเรยงครงท 3. 2535: 201-211.

6. วรภา สวรรณจนดา, องกาบ ปราการรตน. การใหออกซเจนและเครองชวยหายใจ. ตำารา

วสญญวทยา. คณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาล. พมพครงท 2. 2538:730-742.

19

Page 20: elearning-anesswu.comelearning-anesswu.com/.../2017/05/O2-เอกสาร.docx · Web viewแม้การบำบัดด้วยออกซิเจนจะมีประโยชน์ในการช่วยผู้ป่วยไม่

20