EKOLOŠKI POREMEĆAJI PRIRODNA RAVNOTEŽA

EKOLOŠKA KRIZAZAŠTITA ŽIVOTNE SREDINE 4

Međunarodne konvencije... Šta reguliše Bazelska Konvencija koja je

usvojena je1990 godine i koji su njeni ključni ciljevi ?

Kontrolu prekograničnog prometa opasnog otpada i njegovog zbrinjavanja.

Ključni ciljevi ove konvencije su briga o pošiljkama "opasnog otpada“ iz industrijskih zemalja u zemlje u razvoju i uglavnom je posvećena uspostavljanju sistema kontrole za prekogranični promet opasnog otpada i njegovog deponovanja,

Ova konvencija uređuje veoma strog sistem kontrole „opasnog otpada“ ...

Šta su temeljni ciljevi Štokholmske Konvencije koja je usvojena 2001.godine i šta ona rguliše ?

Temeljni ciljevi ove konvencije su zaštita Ijudskog zdravlja i životne sredine od trajnih organskih zagađivaća (POP).

Ona reguliše obaveze za eliminaciju, proizvodnju i upotrebu devet trajnih organskih zagađivača (aldrin, hlordan, dieldrin, endrin, heptahlor, hexahlorbebzen, mirex, PCB i toxophane...

CITES konvencijom koja je donešena 1973.godine u Vašingtonu šta se reguliše i šta je njen cilj?

To je konvencija o međunarodnoj trgovini ugroženim vrstama divljih životinja i biljaka.

Cilj CITES-a je osigurati da međunarodna trgovina primjercima divljih životinja i biljaka ne prijeti njihovom opstanku.

Kada i gdje je usvojena Konvencija o biološkoj raznolikosti (biodiverzitetu) i koji je njen osnovni cilj

Konvencija o biološkoj raznolikosti (biodiverzitetu) je usvojena na Konferenciji Ujedinjenih Nacija o životnoj sredini i razvoju (IINCED) u Rio de Janeiru 1992. god.

Osnovni cilj ove Konvencije je zaštita i održivi razvoj biodiverziteta kao i poštena i ujednačena podjela beneficija koje nastaju od njenog korištenja.

Kako se zove dokument koji je usvojen u Ramsaru 1971. godine.

Ramsar konvencija (Konvencija o vlažnom zemljištu od međunardone važnosti ).

Kako se zove prvi pravni dokumenat u okviru Konvencije o biodiverzitetukoji je usvojen 29.01.2000. godine u Montrealu?

Kartagena Protokol o biosigurnosti . Kada i gdje je donešena okvirna

konvencija o klimatskim promjenama ? Donešena jena konferenciji u Rio de Ženeiru

1992. godine..,

Šta reguliše Arhuska konvencija, konvencija koja je usvojena na Konferenciji „ Životna sredina za Evropu» održanoj u danskom gradu Arhusu i šta je njen cilj ?

Pristup informacijama, učešće javnosti u donošenju odluka i pristup pravosuđu u oblastima koje se odnose na životnu sredinu.

Cilj ove konvencije jeste da se doprinese zaštiti prava svakog pojedinca, sadašnjih i budućih generacija da žive u kvalitetnoj životnoj sredini.

Na šta se odnosi Bečka konvencija o koja je stupila na snagu 22.09.1988. godine,

Zaštitu ozonskog omotača, Gdje se mogu dobiti podaci o zaštiti životne sredine? Agencija za zaštitu životne sredine Fond za zaštitu životne sredine..

Uopšteno govoreći ekološki poremećaj nastaje kada životna sredina počne negativno djelovati na opstanak živih vrsta ili određene populacije. Prirodna sredina je istovremeno i uzrok i posljedica promjena

To se dešava kada faktori životne sredine počnu gubiti na svom kvalitetu u odnosu na potrebe živih vrsta i to nakon promjene abiotičkih ekoloških faktora ( npr. Porast temperature ili smanjenje količine kiše )

Ekosistem nastoji da se razvije do stanja idealne ravnoteže...

EKOLOŠKI POREMEĆAJ

To se takođe dešava i kada životna sredina počne negativno djelovati na opstanak vrsta ili populacija usljed pojačane aktivnosti grabežljivaca ( npr. prekomjerni ribolov).

Napokon to se dešava i kada faktori okoline počnu negativno djelovati na kvalitet života živih vrsta ili populacije usljed porasta broja jedinki (prenaseljenost).

EKOLOŠKI POREMEĆAJI

Ekološki poremećaji mogu biti veći ili manji i varirati u trajanju od nekoliko mjeseci do nekoliko miliona godina. Mogu biti uzrokovani prirodnim ili ljudskim faktorima, a mogu zahvatiti jednu vrstu ili manji broj ili mogu zahvatiti veliki broj vrsta ( uništenje vrsta ).

Prema stepenu ograničenosti ekološki poremećaj može biti lokalni ( izlivanje nafte ) ili globalni (porast nivoa mora koji je povezan sa globalnim zatopljenjem )

Lokalni poremećaj može imati značajne ili manje značajne posljedice koje idu od ugibanja većeg broja jedinki pa do potpunog uništenja vrsta.

Nestajanje jedne ili više živih vrsta uzrokuje poremećaj u lancu ishrane sa dalekosežnim posljedicama na opstanak ostalih vrsta

U slučaju globalnog poremećaja posljedice mogu biti daleko izraženije u nekim slučajevima nestanka vrsta nestalo je više od 90% vrsta koje su živile u određenom vremenu

Ponekad je ekološki poremećaj ograničenog obima i bez većih posljedica za ekosistem,ali najčešće te posljedice traju mnogo duže. U stvari najčešće se radi o povezanom nizu događaja sa završnim događajem

Na ovoj tački nije moguć povratak u prethodno stabilno stanje. Isto kao što može izazvati nestanak vrsta ekološki poremećaj

može smanjiti kvalitet života preostalih jedinki zbog čega neki smatraju da je nestanak ljudske vrste relativno blizu (epidemije, zagađenje hrane, negativn uticaj zagađenja vazduha na zdravlje, manjak vode za piće i hrane, manjak životnog prostora, nagomilavanje otrovnog i teško razgradivog otpada, ugrožavanje opstanka ključnih vrsta – faktori koji utiču na ljudsko blagostanje).

U nekoliko proteklih decenija sve više se uočava veći uticaj čovjeka na ekološke poremećaje. Zahvaljujući tehnološkom napretku i brzom priraštaju stanovništva ljudski rod ima mnogo veći uticaj na svoje životno okruženje nego ijedan drugi faktor ekosistema.

NEKI OD NAJČEŠĆE POMINJANIH EKOLOŠKIH POREMEĆAJA :

Permsko-trijasko istrbljenje-prije 250 miliona godina

Kredno tercijarno istrbljenje-prije 65 miliona godina

Globalno zagrijavanje povezano sa efektom „staklene bašte“

Pojava rupe u ozonskom omotaču Krčenje šuma i povećanje pustinja Topljenje nuklearnog jezgra u Černobilu

Priroda je toliko savršena da funkcionira besprijekorno.

Ako analiziramo riječ prirodna ravnoteža vidićemo jasno da se govori o jednom vrlo složenom sistemu sa hiljadama varijabli (dijelova) koji funkcioniraju savršeno, nadopunjuju se, održavaju, tako funkcioniraju i u krajnjem slučaju preživljavaju. Priroda je toliko savršena da funkcionira bezprijekorno.

Glavni sistem koji to omogućava je hranidbeni lanac, a zna se ko je na vrhu hranidbene piramide. Zakon jačega i skroz u krug i to je jednostavno zakon prirode. Sve će se iskoristiti, u prirodi nema smeća, neiskoristivih tvari, sve je dio lanca, sve ima svrhu.

Poznato je da svaka biljka i životinja na ovome svijetu ima svoju ulogu, svaka je zbog nečega korisna ibez njih mnoge druge vrste nebi preživile.

Da li je naša konačna uloga da uništimo svijet i da li Zemlja može bez nas ?

Može. Narušavanje ekološke ravnoteže nastaje kao

posljedica čovjekove radne djelatnosti Bilo koja promjena stanja u fizičkoj okolini do koje je

došlo zbog negativne prirodne aktivnosti kojom se narušava to stanje, a ima učinke koje društvo drži neprihvatljivim po prihvaćenim ekološkim normama (standardima) nazivamo prirodnim ekološkim problemom

Industrijski način proizvodnje, tehnički napredak, nove tehnologije te postindustrijski ciklus razvoja, u najrazvijenijim zemljama evropskog i američkog zapada, donio je znatan i neslućen prosperitet na planu opšteg razvoja čovečanstva, ali je u isto vrijeme prouzrokovao niz složenih procesa, negativnih promjena prirodne sredine, koje ugrožavaju ili čak uništavaju život na Planeti Zemlji.

Svijet je jedinstven u konstantaciji da je nastupilo stanje opasne i ozbiljne, zabrinjavajuće ekološke krize. To je vrijeme od 70-tih godina našeg vijeka pa zaključno sa vremenom u kome živimo.

EKOLOŠKA KRIZA

S jedne strane, industrijalizacija omogućava poboljšanje životnog standarda velikog broja ljudi na Zemlji , ali s druge strane negativno utiče na kvalitet životne sredine i zdravlje čovjeka.

Čovjek je konačno shvatio da je pitanje dalje strategije opstanka drugačiji odnos prema životnoj sredini.

U suštini, ekološka kriza je samo nerazdvojni dio velikih civilizacijskih zbivanja. Prije svega, duboke krize jednog načina proizvodnje, modela potrošnje i privrednog rasta, uz istovremeno gubljenje osnovnih ljudskih vrijednosti.

Takav život izveo je čovjeka iz ravnoteže sa prirodom, čiji je on samo dio, i ona se može povratiti samo temeljnim sociokulturnim alternativama u načinu proizvodnje i potrošnje.

U rješavanje te krize moraće da se uključe i pojedinci i institucije, organizacije, političke i privredne strukture…prosto rečeno, svi.

EKOLOŠKA KRIZA I UZROCI Ekološka kriza se pojavljuje paralelno sa

nastankom i razvojem ljudske civilizacije u jednom obliku: zagađenja prirodne sredine.

Naravno, to zagađenje prirodne sredine je bivalo srazmjerno stepenu ukupnog razvoja ljudske civilizacije.

Stoga je taj prvi oblik ekološke krize objektivno prisutan, sa manje-više neznatnim stepenom, tokom čitave istorije naše civilizacije i on se proteže sve do kraja XX vijeka.

Najoštriji oblik ekološke krize je destrukcija. Ovaj oblik ekološke krize izražava stanje

propadanja prirodne sredine, u kojem su neki njeni dijelovi potpuno uništeni i ne mogu se obnoviti, sve i da se neki dijelovi uz kvalifikovanu pomoć i napor čovjeka i same prirode, mogu obnoviti.

Savremeni rat i moderno naoružanje se uzimaju kao najveće zlo za ljudsku i prirodnu sredinu jer uzrokuju zastrašujuće oblike destrukcije, te su neuporedivo najveća opasnost i prijetnja za opstanak i ljudske vrste i prirode.

Posljedice lokalnih ratova u savremenom svijetu dovode do zagađenosti tla, vode, vazduha.

Stepen ugroženosti ljudske i prirodne sredine su takvi da bi države morale što hitnije da preduzmu mjere barem ublažavanja propadanja i ljudske vrste i prirode.

Ekološki problemi su brojni i objektivno teški za rješavanje. Svake godine iščezne blizu 40.000 vrsta (34 000 biljnih

vrsta i 5200 životinjskih vrsta širom sveta su pred izumiranjem, a mnogo hiljada njih izumre prije nego što budu uvrštene u spisak ugroženih). S njima nestaje i mogućnost njihove upotrebe u medicini i nauci koja bi moglo pomoći čovječanstvu u smanjivanju gladi i pronalaženju lijekova za razne bolesti.

Tekuća globalna brzina izumiranja eksponencijalno je veća od praistorijske brzine izumiranja dinosaurusa. Mnogi biolozi vjeruju da smo usred najveće epizode izumiranja od nestanka dinosaurusa prije 65 miliona godina isključivo zaslugom čovjekovog odnosa prema prirodi i sebi samome.

Naučnici su izračunali da će, ako se nastavi sadašnji trend izumiranja, do kraja 21. vijeka nestati oko 50% biološke raznovrsnosti. Njenim smanjivanjem na globalnom nivou cijela planeta postaje sve ugroženija kako za biljni i životinjski svet, tako i za samog čovjeka.

Neki od uzroka ekološke krize su sljedeći: Uništavanje staništa - različitim ljudskim

djelatnostima dolazi do promjena ekoloških uslova u staništima što za posljedicu ima nestanak biljnih i životinjskih vrsta koje su vezane upravo za ekološke uslove datog staništa.

Fragmentacija prirodnih staništa - izgradnjom puteva, naselja i sl. dolazi do izolovanja pojedinih oblasti u kojima vrste više ne mogu komunicirati s drugim područjima te vrlo brzo dolazi do njihovog izumiranja i siromašenja biološke raznovrsnosti.

Intenzivna poljoprivreda, šumarstvo - stvaranjem monokultura nastaju dugotrajne promjene a intenzivno korišćenje pesticida dovodi do njihovog akumuliranja u organizmima što uzrokuje stradanje osjetljivih vrsta.

Prekomjerno iskorištavanje prirodnih resursa - lov, ribolov, skupljanje ljekovitog bilja, gljiva, itd. u komercijalne svrhe dovodi do ugrožavanja pojedinih vrsta.

Introdukcija (unošenje) stranih vrsta - ova pojava gotovo uvijek negativno utiče na biološku raznovrsnost.

Unešene (alohtone) vrste agresivnije su od domaćih (autohtonih), a budući da imaju iste ekološke potrebe za hranom i životnim prostorom, ova kompeticija često završava istiskivanjem domaćih vrsta iz njihovih staništa.

Alohtone vrste su takođe, otporne na bolesti

Ekološka kriza može biti :1. Lokalnog karaktera ( na nivougrada ili manjem

području )2. Regionalnog karaktera (obuhvata više gradova

ili država )3. Globalnog karaktera (kriza na cijeloj planeti ) Ekološka kriza se ispoljava na tri različita nivoa :

1. Ekološki problem – obuhvata štetne uticaje čovjeka na ekosisteme, koji se ipak na ovom nivou mogu sami regenerisati.

2. Stepen ugrožavanja egzistencije ekosistema3. Ekološka katastrofa- stepen ugroženosti i

destrukcija ekosistema kada može doći do izumiranja brojnih ili svih vrsta živih bića u nekom geografskom području.

EKOLOŠKE INPUT I OUTPUT KRIZE Uticaji na životnu sredinu u odnosu na ljudske

aktivnosti mogu biti :1. Input uticaji – uticaji koji nastaju kao posljedica

korišćenja resursa iz prirodne sredine radi primjene u procesima (poput proizvodnje ).

2. Output uticaji – uticaji koji nastaju u vidu izlaznih materijalnih i energrtskih tokova iz različitih procesa proizvodnje.

Shodno podjeli uticaja ekološke krize se mogu podjeliti na :

1. Ekološke input krize i 2. Ekološke output krize

Ekološke input krize uzrokuju input uticaji poput : Korišćenja zemljišta ( koje utiče na smanjivanje

prirodnih i poljoprivrednih površina usljed zauzimanja prostora za objekte );

Potrošnja goriva i energije ( što dovodi do smanjenja zaliha neobnovljivih izvora energije );

Potrošnja vode ( koja smanjuje raspoloživost ograničenih izvora nezagađene slatke vode );

Potrošnja materijalnih resursa različitog stepena prethodne obrade ( dolazi do smanjenja zaliha neobnovljivih sirovina i smanjivanja obnovljivih materijalnih resursa )...

Ekološke output krize nastaju kao posljedica output uticaja, kao što su :

Emisije gasova, isparenja mirisa, prašina ( koje zagađuju vazduh svoji primarnim i sekundarnim negativnim posljedicama za širi ekosistem );

Kontrolisani odvod i nekontrolisano oticanje otpadnih voda ( dovodi do zagađivanja vode sa primarnim i sekundarnim posljedicama za širi ekosistem ) ;

Buka i vibracije (zagađuju radnu sredinu sa negativnim posljedicama za radnike , životnu sredinu , receptore i ekosistem );

Proizvod kao glavni output i industrijski proizvod kao glavni izlaz industrijskih aktivnosti ( dolazi do zagađivanja životne sredine, povećanja problema čvrstog otpada ) i sl.

UZROCI EKOLOŠKE KRIZE Ekološka kriza se tokom praćenja razvoja

ekološke misli, do danas, ispoljavala u svojim raznolikim oblicima.

Tako se ekološka kriza pojavljuje paralelno sa nastankom i razvojem ljudske civilizacije-u jednom obliku : zagađenja prirodne sredine. Naravno to zagađenje prirodne sredine je bilo srazmjerno stepenu ukupnog zagađenja.

Pojavom industrijalizacije, problemi koji se odnose na degradaciju životne sredine postaju sve veći.

Glavni razlog za nastajanje ekoloških problema je upravo antropogeni faktor . Čovjek je vjekovima prisvajao prirodu i odnosio se prema njoj kao prema neiscrpnom izvoru materije i energije.

Međutim mora se uzeti u obzir da je čovjek prirodno ali i društveno biće, pa ima razvijenu svijest što ga i razlikuje od životinja.

Prema tome, on mora da sagleda posljedice svog ponašanja prema prirodi, jer u njoj postoje tokovi kruženja materije i energije kao i mnogi drugi samoregulacioni procesi koji ne smiju biti narušeni.

Svojim radom, čovjek je od prvobitnog okvira života stvorio specifičan kulturni okvir.

U tom dugotrajnom procesu smatralo se da je priroda tu da bi u potpunosti zadovoljila sve ljudske potrebe, i da se ona mora prilagoditi čovjeku, a ne čovjek prirodi.

Sve ovo, dovelo je do velikih problema u životnoj sredini. Ti problemi zauzimaju globalne razmjere, pa se za njihovo označavanje sve češće koristi termin ekološka kriza.

Pod pojmom ekološka kriza podrazumjeva se niz problema kao što su: globalno zagrijavanje ili efekat staklene bašte, zagađenje vazduha, voda, izumiranje biljnih i životinjskih vrsta i mnogi drugi.

Svi ovi problemi mđusobno su povezani i uslovljeni. Šanse za njihovo potpuno rješavanje su male, ali se oni mogu znatno smanjiti ispravnim ponašanjem čovjeka prema prirodi.

Širenjem ekološke svijesti, uvođenjem zakona za zaštitu životne sredine i mnogim drugim metodama može se bitno uticati na poboljšanje njenog stanja.

Da bi se do toga došlo potrebno je ući u suštinu mnogih problema koji se odnose na degradaciju životne sredine.

POJAM I UZROCI EKOLOŠKE KRIZE Ekolološki problemi dovode do negativnih

promjena ne samo u biosferi već i u ljudskom društvu, pa se iz tog razloga ovim problemima bave i društvene nauke kao što je socijalna ekologija itd.

Životna sredina ima veliku sposobnost samoregulacije, pa unošenje malih količina zagađujućih materija ne može da ugrozi prirodne procese u noj.

Međutim, emisijom velikih količina toksičnih materija prelazi se prag samoregulacije i to dovodi do ozbiljnih oštećenja i poremećaja u njoj.

Opšte stanje koje se odnosi na ugroženost životne sredine, govori o tome da je došlo narušavanja ravnoteže između inustijskih, tehnoloških I demografskih potreba na svjetskom nivou i prirodnih sistema koji su potrebni za opstanak i sadrže osnovne egzistencijalne faktore.

Pod uticajem narušavnja ove ravnoteže dolazi do pojave sigurnih znakova ekološke krize a to su veliki porast broja svjetskog stanovništva što uslovljava pojavu problema ishrane i iscrpljivanje prirodnih resursa.

Na ovaj problem upozoravao je Maltus svojom teorijom maltuzijanstva koja kaže da stanovništvo raste geometrijskom progresijom a količina hrane aritmetičkom.

Postoje različita shvatanja koja se odnose na karakter ekološke krize.

Po nekim shvatanjima ekološka kriza ima lokalni karakter jer se smatra da osnovni principi biosfere još uvek funkcionišu i da ona nije izgubila sposobnost samoregulacije i ravnoteže, pa samim tim ni ovi problemi nisu alarmantni.

Ovakva shvatanja su nepotpuna i netačna

EKOLOŠKA KATASTROFA – je vanredan događaj ili vrsta događaja

prouzrokovana djelovanjem ili uticajima koji nisu pod nadzorom i imaju za posljedicu ugrožavanje života ili zdravlja ljudi i u većem obimu nanose štetuprirodnom okruženju.

HVALA NA PAŽNJI