ekitap binicilik

7/30/2019 ekitap binicilik

1/80


2/80

NSZ

6000 yllk at ve binicilik tarihine sahip Anadolumuzun gnmzekadar ulatrabildii kltrel ve bilimsel deerler, maalesef tarihine yakr bir ounlukta yer tutmamaktadr. At yeryznde ilk olarak kefeden ve onueiterek insanolunun emrine sunan biz Trkler, tpk birok alanda olduu gibi binicilik sporunda da bilimsellii, aratrma-gelitirmeyi gz ard ettiimizden, bize ait olan binicilik kltrn, bu kltr bizden alan ama bilimsel bir alt yapya

kavuturarak srekli gelitiren batllardan tekrar renme durumunda kaldk.Kendi veterinerlerimiz tarafndan rettiimiz atlarmz, kendi antrenrlerimiztarafndan yetitirdiimiz at ve binicilerimiz ile uluslar aras platformda hak ettiimiz yeri alabilmemiz iin, bu ata sporumuzu gelitirmeye ynelik ok sayda bilimsel aratrmaya ihtiyacmz olduu kesindir.

Bilimsel nitelii olmayan bir eitim anlayla hibir gelime elde

edilemedii gibi, bu spora gnl veren birok gen, ayn eksiklik yznden belirli bir seviyenin tesine geemediinden, bir daha dnmemek zere binicilik sporunu brakmak zorunda kalmakta ve sonu olarak binicilik, maalesef gnmzde bir halk sporu olarak tanmlanamamaktadr.

Bu alma ilgi alannda ilk bilimsel aratrma olarak ayr bir neme sahip olduu gibi, kendisinden sonra yaplacak almalara bir rnek tekil

edecei iin tad sorumluluk da o derecede byk olacaktr. Bylesine bir sorumluluu stlenmem konusunda beni cesaretlendiren ve destekleyen tezdanmanm saynProf.Dr. Yaar SEVMe, yksek lisans renimim sresinceher trl destek ve katklarndan tr bata saynProf.Dr. Faik MAMOLUolmak zere tm hocalarma, verdii imkan ve destek sayesinde akademik bir yayn hazrlama konusunda ilk ve nemli bir tecrbe kazanmamda ok byk emei geen sayn Prof.Dr. Suat KARAKK e ve bu almannhazrlanmas srasnda her safhada bir ok deerli gr ve nerilerini aldmsaynYrd.Do.Dr. .Fatih YENELe teekkr eder, kranlarm sunarm.


3/80

NDEKLER SAYFA NO

NSZ....................................................................................................... INDEKLER......................................................................................... IIRESMLER LSTES.............................................................................. IV

1. GR VE AMA................................................................................ 12. GENEL BLGLER............................................................................. 4

2.1. Doru Oturuun nemi ve Tanm............................................ 42.2. Doru Oturuta Uzuvlar ve Konumlar..................................... 7

2.2.1. Oturu Yeri........................................................................ 72.2.2. Bel....................................................................................... 92.2.3. Bst..................................................................................... 10

2.2.4. Omuzlar............................................................................. 112.2.5. Ba...................................................................................... 112.2.6. st Uzuvlar(Kol, Dirsek, nkol, El)................................ 122.2.7. Alt Uzuvlar(Uyluk, Diz, Baldr, Ayak, Topuk).............. 15

2.3. At ile letiim Kurma Uyar ve Yardmlar............................. 192.4. Temel Uyar ve Yardmlar.......................................................... 21

2.4.1. Baldr Uyar ve Yardmlar.............................................. 21

2.4.1.1. Yapllarna Gre Baldr eitleri................... 232.4.1.2. Etkilerine Gre Baldr eitleri........................ 25

2.4.2. Arlk Uyar ve Yardmlar............................................. 312.4.3. Dizgin Uyar ve Yardmlar.............................................. 35

2.4.3.1. Yapllarna Gre Dizgin eitleri.................. 362.4.3.2. Etkilerine Gre Dizgin eitleri....................... 39

2.5. Yardmc Uyar ve Yardmlar................................................... 442.6. Uyar ve Yardmlarn Birlikte Kullanlmas............................ 47


4/80

3. MATERYAL VE METOD................................................................ 544. BULGULAR....................................................................................... 565. TARTIMA ve SONU.................................................................... 64ZET ..................................................................................................... 67SUMMARY............................................................................................ 69ZGEM........................................................................................... 71KAYNAKLAR....................................................................................... 72


5/80

RESMLER LSTESSAYFA NO

Resim 1.Doru Oturuta st Uzuvlarn Bamszl....................... 6Resim 2.Doru Oturuta Kaynak Kemii.......................................... 8Resim 3.Oturuta Kaynak kemiklerinin Durumu.............................. 9Resim 4.Oturuta Bel eitleri.......................................................... 10Resim 5.Oturuta Yere Bakmak........................................................ 11

Resim 6.Oturuta st Uzuvlarn Yeri................................................ 12Resim 7.Oturuta Dizgin Tutular..................................................... 15Resim 8.Dizlerin Dzeltilmesi............................................................ 16Resim 9.Ayak Burnunun Aaya Bastrlmasnn Yaratt OturuBozukluklar......................................................................................... 17Resim 10.Alt Uzuvlarn nden ve Yanlardan Grnm.................. 18Resim 11.leri Src Baldr ............................................................... 25

Resim 12.Bkc Baldr ..................................................................... 27Resim 13.Tahdit Edici Baldr .............................................................. 28Resim 14.Yana Src Baldr ............................................................. 29Resim 15.Atlama Baldr..................................................................... 30Resim 16.Atn Arlk Merkezi.......................................................... 31Resim 17.Dengenin leriye Doru Bozulmas ile Hareket Balar ...... 32Resim 18.Arln leri Src Etkisi............................................... 33

Resim 19.Arln Alkoyucu Etkisi................................................. 34Resim 20.Arln Dndrc Etkisi................................................ 34Resim 21.Dizgin eidi Temas......................................................... 36Resim 22.Ani Boaltlan Dizginlere Atn Tepkisi.............................. 37Resim 23.Dizgin eidi rtibat........................................................ 38Resim 24.Dizgin eidi stinat........................................................ 38Resim 25.Dizgin eidi Kuvvetli stinat......................................... 39Resim 26.Koyuverme......................................................................... 40Resim 27.Alkoyma........................................................................... 41


6/80

Resim 28.Tahdit(Snrlama).............................................................. 42Resim 29.Dnlerde Dizgin Etkileri............................................... 43Resim 30.Uyar ve Yardmlarn Kullanlmasnda Alkoyma Yapmarnei................................................................... 50Resim 31. Uyar ve Yardmlarn Kullanlmasnda Saa Dnrnei............................................................................ 51Resim 32.Uyar ve Yardmlarn KullanlmasndaYanama rnei................................................................................. 52

Resim 33.Doru Oturu.................................................................... 56Resim 34.Gzel Bir Oturuun Temeli Dik ve Dengeli Bir Bst le Balar .................................................................................... 57Resim 35.Alt Uzuvlarn Konumu..................................................... 58Resim 36.Art Ayaklarda Oluturulan Enerjinin Ellere ntikali.. 60Resim 37.Dn Hatalar.................................................................. 61Resim 38.Dizlerin Sabitlenmesinin Oturua Olumsuz Etkisi........... 62


7/80

1.GR VE AMA

Temelinde barndrd doa ve hayvan sevgisi sayesinde bir yaam biimi olan binicilik sporu; bireyin, yeryznn en soylu varlklarndan biri olan at ile birbirlerini tanyarak, etkileyerek ve nihayette tamamlayarak oluturduklar uyumu, kendilerini izleyenlere en estetik biimde sunduklar bir sanat olarak tarif edilebilir. Binicilii ayn zamanda, at ve binicinin sahip

olduklar kudret ve maharetleri sanatsal bir gsteriye dntrme sreciierisinde, evrensel dorulardan azami suretle istifade eden ve srekli kendinigelitirme gayreti ierisinde olan bir bilim olarak da tanmlamak mmkndr.Dolaysyla sadece bir spor olarak deil ayn zamanda bir sanat ve bilim olan binicilikte baarya giden yol aratrma, inceleme, kavrama ve uygulamadangemektedir.

nsanla at arasndaki arkadaln kurulmas ve bilimsel yaplan bir sanat olan binicilik, bugn gitgide teknikleen amz insann doaya balayarak, fizik ve ruh geliimini salayan en soylu sporlardan birisidir.Dolaysyla sosyal ve kltrel kalknmaya katks byktr. nsan yaamnda, ataden ezeli devin sonsuza kadar nemini ayn dzeyde koruyarak srdreceinekuku yoktur. Atn ustaca yneten binicinin kvrak ve zarif hareketleri, uzun veyorucu bir almann rndr. Binicilik at iyi durumda kullanma sanat olup bu

iyi durum, at tam yerinde, sakin, zamannda, gven iinde ve olabildiince ieuygun kuvvet sarf ettirerek kullanma becerisidir. Dolays ile her sanat, spor ve bilim gibi devaml gelime durumundadr.1

Binicilik hissiyatnn geliiminde esas faktr olan at ve biniciarasnda salanmas ve gelitirilmesi gereken doru bir iletiim ve etkileim iinou binici ve antrenrler, atn fiziksel ve zihni fonksiyonlarn etkilemek iinou yntemi uygulamaya aba sarf ederken, at zerinde onu hissetmeye balayabilmek iin ihtiya duyulan en nemli konunun DORU OTURU


8/80

olduuna gerektii kadar nem vermemektedirler. Halbuki yaplan gzlemleredayanarak; ancak ve ancak atnn zerinde doru oturabilen bir binicinin atnhissedebilecei ve ancak atn hissedebilen bir binicinin atna etki edebilecei veancak atna etki edebilen bir binicinin at ile birlikte bir uyum yakalayarak istediklerini yapabilecei sylenebilir. Bylesine bir zincirleme geliimin ilk veen temel halkas olan doru oturua gereken nemi vermek, gelecektekarlalabilecek tm problemlerin zmlenmesinin esas anahtar olacaktr.

Binicilik hissi, doutan var olmas gereken ve kiiden kiiyedeien bir yetenek olmasna karn, almalarla duyarll gelitirebilecek zelliklerdir. At bedenen ve ruhen daha abuk ve iyi anlama, onungsterebilecei etkileri nceden alglayarak hazrlkl olma ve tepki gstermeeklinde beliren, atla btnleme olarak da tanmlanan bu his, binicilerin atayaknl ve eitimdeki devamll lsnde geliir.2

At zerinde ne kadar uzun yllar kalnrsa kalnsn, ne kadar iyieitilmi atlara binilirse binilsin, eer binici gerektii ekilde doru bir oturuasahip olamamsa, hem belli bir standardn zerine kamayacak hem de bindiiatn eitim seviyesinin geriye gitmesine engel olamayacaktr. Hatta bu geriyegidiin sebebini de idrak edemeyecek ve tm kabahati atnda arayacaktr.

Binicilik sporunda gerek at ve binici eitimi, gerekse yarmalar

srasnda atn ve yarmann zelliine gre binicinin baz uzuvlarnn konum ve pozisyon farkllklarndan dolay gen at oturuu, derin oturu, sroturuu, atlama oturuu gibi tanm ve uygulamalar bulunmakla birlikte, bualmada tm oturu eitlerin ortak paydasnda bulunan hususlar ile binicilik sporunun en temel oturu eklinden biri olan ve hem atn hem de binicinineitiminde esas olarak kabul edilen, eitim oturuu, klasik oturu ve derinoturu olarak da bilinen At Terbiyesi Oturuu esas olarak alnmtr.


9/80

Bu almada; binicilik sporuna gnl veren, bu sporda byk baarlar elde etmeyi hedefleyen tm yldz, gen, yetikin ve usta biniciler ile bu binicileri eiten antrenrler iin, doru oturuun baarya giden yolda ne kadar byk bir ncelie ve neme sahip olduu vurgulanarak, oturuta biniciuzuvlarnn konum ve ilevleri zerine younlamak, temel uyar ve yardmlar ileyardmc uyar ve yardmlarn doru ve etkili olarak nasl kullanlmas gerektiikonusunda bilgi ve uygulamadaki detaylar tespit etmek amalanmtr.


10/80

2. GENEL BLGLER

2.1. Doru Oturuun nemi ve Tanm

Doru oturuun tek bir ekli yoktur. Her binicinin farkl bir iskeletve kas yaps olduu gereinden hareketle, oturuta uzuvlarn konumlar ve balantlar zerinde younlamak daha aklc olacaktr. Denge-uyum-yumuaklk faktrlerini esas alarak, atn her trl hareket deiikliklerine tam ve

doru olarak uyum gsterebildii veya binicinin kendi uzuvlarn doru ve estetik ekilde kullanarak atndan talep ettii hareket deiikliklerine olumlu cevapalabildii at-binici ibirliinin, doru olduu kadar doal da olan bir oturulasalanabilecei gz ard edilmemelidir. Dolaysyla bir binicinin at zerine,uzuvlar itibaryla doru olarak yerletirilmesi balang iin ne kadar nemli isede, tek bana bir anlam ifade etmeyecektir. Atn hareket etmesiyle binicide balayacak hissiyat deiiklikleri, oturuun atn hareketlerine uyum salamak

zere tepki vermesi, bu tepkiyi verirken kendi dengesini atn dengesineuydurmaya aba sarf etmesi, at sevk ve idare etmek iin yaplacak temel veyardmc uyar ve yardmlarn dengeyi bozmadan, yumuak olarak tatbik edilmesigibi birbiri ile i ie ve e zamanl konular doru oturuun tarifinde kapsamierisinde dnmek zorundayz.

Genelde binicinin at zerindeki konumunu aklamak gerekirse,

her eyden nce bu sporu yapacak binicilerin ata oturmasn renmesi, bilmesive uygulamas gerekir. Yine, ata istenen her hareketin yaptrlmas, oturuunsalam olmasyla en iyi ekilde retileceine ve yaptrlacana inanlmaldr.Atn her hareketine yumuak gven ierisinde, sakin ve skntsz bir oturulahakim olunaca unutulmamaldr.2

Eitilmi bir at zerindeki acemi binicinin attan renecei eyler ile acemi bir at zerindeki usta binicinin ata retecei eyler, eitimde doruoturu esaslarnn uygulanmasyla mmkn olabilecektir. nk doru oturu


11/80

sayesinde, binicinin sylediini atn, atn sylediini binicinin duyabildii,hissedebildii ve en nemlisi doru olarak anlayabildii ortak bir frekansn temeliatlm olacaktr. Hissiyatn olumaya balad bu andan itibaren artk binici,temel ve yardmc uyar ve yardmlar sayesinde atna doru olarak etki edebilmefrsatn yakalamtr diyebiliriz.

Temel ve yardmc uyar ve yardmlarn kullanlmasnda srekliolarak gz nnde bulundurulmas gereken husus ise doru oturuun denge,

uyum ve yumuaklk dahilinde srekliliini muhafaza ettirebilmesidir. Doruoturu sayesinde binicilik hissiyatnn gelimeye balamasyla at ile binici,gelecekte beraber ve uyum iersinde yapmak isteyecekleri birok eyi, daha azg sarf ederek ama daha estetik olarak yapabilme ayrcaln elde edeceklerdir.Binicinin at zerindeki grntsnn doru olduu kadar doal ve estetik olmasesas kabul edilmelidir.

Her insann farkl iskelet ve kas yaps olmasnn yannda, heyecan,hissiyat ve tepki vermedeki farkllklar da dikkate alnacak olursa oturuun tek vestandart bir ekli olmayaca gibi, doru oturua sahip bir binicinin taklit edilmeside o derecede yanl bir seim olacaktr. nk her biniciye ayn ekli vermeyeabalamak yapmack ve rahatsz bir grnt oluturacandan dardan bakldnda hi de estetik olmayan bir grnt verecektir. Burada nemli olanhusus her binicinin kendi fiziksel fonksiyonlarn mmkn olduunca disipline

ederek atn rahatsz etmeden, denge ve yumuaklk esaslar dahilinde onunhareketlerine uymasdr.

Binici kendisini duyarszca atna tatmak yerine, isteklerini uyarve yardmlar vastasyla atna aktarrken kendisini izleyenlere hibir kaba veirkin grnt vermeden tam bir denge, rahatlk, uyum, yumuaklk ve doallk ierisinde aktif ve bamsz bir oturula srekli hazr olmaldr.


12/80

Svarinin at zerindeki vaziyeti ancak ona lazm gelen sabitiyeti,yardmlarna suhuletle ve istekle tasarrufu, gerek dururken gerek yrrken atsrtnda skletini hatasz bir surette taksimi temin edince iyi bir vaziyettir. Btnsvarileri akademik vaziyet kalbna sokmak iddia olunamaz. Esasen hakikigzellik de bu akademik vaziyette deildir.3

At zerinde zorla deil hissetmekle bir ahenk meydana gelir.Hissetmek olaanst bir ey deildir. Yksek bir dereceye kadar herkes bu

hissiyata hakim olabilir. At ve binici arasnda tam ahenk btn eitimin amacdr.nsan bir binici ile ata bakarken atn skntsz olduunu grmeli ve binicinineitimde glk ektiini grmemelidir. Bir binici iin iyi oturuyor dersek builtifat; grnte oturua dair grnyorsa da gerekte duygulara ve etkilere de baldr.4

Gerektii kadar salam, sabit, yumuak ve dengeli bir oturuun st

uzuvlara ve bste vermi olduu hareket zgrlnn; zarif ve estetik bir bamsz oturu iin hayati neme sahip olduu tartlmazdr.

ekil 1. Doru oturuta st uzuvlarn bamszl5


13/80

Atn dengesi bozulduu zaman btn acemi biniciler, elleri ve bstlerinin st ksmyla geriye doru aslmaya alrlar. Halbuki bu doru olanntam tersidir ve binicinin atla beraber ileriye gitmesi esastr. Bunu salamak iinatn tm hareketlerinde bst gl bir denge ile muhafaza edilmelidir. Bu amacaulamak iin kavaleto almas zellikle tavsiye edilir.6

2.2. Doru Oturuta Uzuvlar ve Konumlar

Binicinin at zerindeki genel grn hakknda yaplan bir ok bilimsel, edebi ve sanatsal deerlendirmeler mevcuttur. Bu deerlendirmeler zerinde analiz veya mukayese yapmadan nce oturu yerinden balayarak srayla tm uzuvlar ve konumlarn net olarak belirlemek, bu uzuvlarnfonksiyonlarn evrensel dorulardan hareketle aklamak, doru oturuun anlamve neminin tm sporcu ve eiticiler tarafndan net olarak anlalmas asndan byk bir fayda salayacaktr.

2.2.1. Oturu Yeri

At terbiyesi oturuunun temelini oluturur. Oturu, yalnz binicidengesini salamakla kalmaz ayn zamanda ok deerli bir iletiim arac olarak arlk uyar ve yardmn da iletir. Bu iletiim aracnn etkili olabilmesi iin,oturuun eyerden ayrlmakszn ve belirlenen yerde olmas gerekir. Bozuk bir

oturu, yalnz irkin grnmekle kalmaz, salaml olmad ve dourduu ktalkanlklar nedeniyle de tehlikeli olur. Oturuu eskiler hep; iki kaynak, bir ap eklinde aklamlardr.2

Burada bahsedilen iki kaynak kemii kala kemikleri olup oturuyeri, iki kaynak kemii ile aptan oluan genin tam ortas olarak tarif edilebilir. Binici st uzuvlarn bu genin ortasna doru, doal ve dik olarak yerletirdii takdirde salkl ve salam bir oturu yeri elde edilmi olacaktr.


14/80

Binici bstn, beli ileeyerin en ukur yerine monte ettii bugenin zerine dik, dengeli ve yumuak olarak yerletirecek, her iki uyluk kemiinin st ksmlar ile kaynak kemiklerini destekleyerek oturuunugerektii kadar sabitleyecektir. Ancak budurumda binicinin eyerin zerinde kalan

tm uzuvlarnn, eyere doru olarak yerletirilen kala kemiinin zerinde dik olarak bulunmas mmkn olabilecektir.

ekil 2. Doru oturuta kaynak kemiiOluturulmas gereken dikey hattn ileriye veya geriye doru

bozulmas ise oturu hatalarnn balangc olarak deerlendirilmelidir ki daha

imdiden gelecekte farkna bile varlamayacak veya farkna varlsa da dengeninyanl olarak olumasndan doan alkanlk neticesinde dzeltilemeyecek, hatalve bozuk bir oturu yaratlm olacaktr.

rnein kaynak kemiklerinin dikey hattn ilerisinde olmas; biniciyi sadece ap zerinde oturmaya sevk ederek eyerin n hanesinedayanmasna daha da nemlisi binicinin arlk merkezinin atn arlk

merkezinin nnde kalmasna yol aacak ve dolaysyla kaynaklar eyerdenuzaklat iin atn art ayaklarna etki edemeyecek, oturuun arlk uyar veyardmlar uygulamas mmkn olmayacaktr. Bu ok byk bir hata olup binicilik sporunda atn hemen hemen tm hareketleri, art ayaklarnn karn altnadaha ok srlmesiyle yapt veya yapmas gerektii gibi hayati neme haiz bir zorunluluu yerine getirememesi demektir. nk art ayaklarn yeri, konumu veilevsellii ancak kaynak kemiklerinin dik olarak oturu yerine monte edilmesi iledoru olarak hissedilebilecek ve iletiim salamak zere etki edilebilecektir.


15/80

Kaynak kemiklerinin dikey hattn gerisinde olmas ise binicininarlk merkezi atn arlk merkezinin gerisinde kalmasna yol aacak ve atn artksmnn daha fazla yklenmesi sonucunu douracaktr. Atn hareketlerine uyumdaha da zorlaacandan binici, kendisini duyarszca atna tatan etkisiz bir yk konumuna sokacaktr.

Dikey hat zerinde Dikey hat ilerisinde Dikey hat gerisinde

Omur HattKaynak Kemii

Uyluk Kemii

ekil 3. Oturuta kaynak kemiklerinin durumu4

2.2.2.Bel

Binicilik sporunda, at ile salanmas gereken birliktelik veuyumun en nemli aralarndan birisi de beldir. Gerek atn hareketlerinden dolayoluacak yatay, dikey, yanal ve apraz aksi darbelerin karlanarak yok edildii,dolaysyla bu aksi darbelerin bste sirayet etmesinin nlendii yer olmassebebiyle bel, binici ve eiticilerin zel nem gstermesi gereken bir uzuvdur.Sert, kt, hareketsiz bir bel gelecekte ciddi problemler yaratabilecek bir engeltekil eder. Doal ukurluunu muhafaza eden, yumuak ve atn hareketlerineuymak iin gerektii kadar hareketli olan bir bel her zaman tercih edilmelidir. Atzerinde olmadan yerde veya sandalye zerinde yaplacak almalarla bu yndegelime salamaya almak olumlu sonu verecektir. Geveklie yer vermeyecek kadar yumuak olmas gereken bir belin, doal bir ukurlua sahip

olmasnn en nemli gerekesi ve faydas ise, aadan yukarya doru gelen aksi


16/80

darbeleri ukur bel ile karlayarak ileriye doru aktarmak suretiyle ileri srcyardm olarak kullanlma ihtiyacn karlamaktr.

Normal Bel Gergin (Kt) Bel ukur Belekil 4. Oturuta bel eitleri4

Doal olmayan bir ekilde gereinden fazla ukurlatrlm bir bel, biniciyi ap oturuuna sevk ederek kaynak kemiklerinin eyerden ayrlmasnaneden olacak ve at binici i birliini gletirecek, sert ve kt bir bel ise hemsertlii beraberinde getirecek ve atn hareketlerine uyum mmkn olmayacak hem de tm aksi darbelerin bste ve st uzuvlara sirayet etmesine yol aacaktr.

Belden gelen etkiler biniciliin her aamasnda nemli yer tutar.Bel her zaman baldr ve dizginlerin arasndaki ba oluturur. Dizgin ve baldrlarn arasndaki uyum, ancak belin doru kullanlmas ile olabilir. Bel aynzamanda etkilerin uyar merkezidir. Bu uyarlar devaml ata imdi komutuverir. Hibir uyar ve yardmn yaplmas srasnda belge kalmamaldr veyaeksik yaplmamaldr. Bu nedenledir ki yalnz belin bal bana uygulanmasdnlemez.2

2.2.3. Bst

Oturu yerini doru olarak yerletirdikten sonra gerektii kadar ukur, yumuak ve hareketli bir belin zerinde ykselen bir bst, salanan veyaihtiya duyulduunda bozulacak olan dengeyi kontrol edebilmek iin nemli bir grev stlenmektedir. Binici sadece dengeyi muhafaza etmek deil gerektiindeata arlk yardm yapabilmek iin bstn ne, arkaya, saa, sola eebilmelidir.


17/80

Ancak, dik ve dengeli bir bstn, doru oturu iin nemli bir zorunluluk olduuunutulmamaldr. Zira dikey hattn ilerisinde veya gerisinde ekillenmi bir bstotomatik olarak alt ve st uzuvlarn konumunu da etkileyecektir. Bu nedenle dik bir bst; binicinin hem denge noktasn bulmak, hem de bu noktay atn dengenoktas ile buluturmak ve muhafaza edebilmek iin nemli bir balangtr.

2.2.4. Omuzlar

Omuzlarn doal, yumuak ve her ikisinin de gs kapatarak binicinin kapal bir oturua sahip olmasn nleyecek kadar geriye alm olmastercih edilmelidir. Binicilik sporunda en nemli uzuvlardan birisi olan ellerin bulunmas gereken konumu ve fonksiyonunun omuzlardan balamas nedeniyle, bu uzuvdaki sertlik veya konum bozukluunun direkt olarak atn azna sirayetedecei unutulmamaldr. Doal, dk ve abartsz olarak geriye doru alnmomuzlar, biniciye oturu yeri, bel ve bstn zerindeki uyum btnln

salamas asndan katk salayacaktr. Ayrca biniciye, atn dikey hattnnnde sevk ve idare etmesi asndan inisiyatif verecektir.

2.2.5. Ba

Konum itibar ile binicinin dier tm uzuvlarnn konum veilevselliini etkileyecek bir uzuv olup, gerektii ekilde tand taktirde denge

noktasnn kontrol altnda bulundurulmasndan oluabilecek tm sertliklerin bertaraf edilmesine kadar bir ok konuda biniciye avantaj salayacaktr. zellikleeitim almalar esnasnda ata etki etme veya hkmetme abalar sresince,sanki atn bandan bir iaret gelecekmi ve bu iareti karmadan grmek istercesine devaml atn bana veya yere bakmak, bir ok binicinin ortak zelliiolarak dikkat ekmektedir. Halbuki ne eilmi, srekli yere bakan bir ban biniciye ne denli olumsuz faturalar kesebilecei eiticiler tarafndan nemlevurgulanmaldr. Binicilerde srekli olarak bu konuda kendilerini kontrol altnda bulundurmaldrlar.


18/80

nk ne eilmi yere bakan bir ba; denge noktasnn ileri doru bozulmas, srt hattnn kamburlamas,oturuun kapal hale gelmesi, atnomuzlarna ilave arlk yklenmesi, boyunda oluacak sertliin tm vcudayaylmas, atn gittii veya gidecei yeri

kontrol edememe, gelecekte yapaca ileri planlama ve uygulamada ge kalnmas gibinemli hatalarn domasna neden olacak,zamannda mdahale edilmeyip alkanlk haline geldii takdirde, dzeltilmesi kolaykolay mmkn olmayacaktr.

Bir atn omuzlarnda binicinin gzlerinden daha ok arlk yapacak baka hibir ey yoktur. Atnzn zerinde iken her admda ve atlaytadoru istikamete bakmak ok nemlidir. Yukar ileriye bakan bir ift gz binicinin sigortasdr.5

2.2.6. st Uzuvlar (Kol, Dirsek, n Kol, El)

Doal olarak aaya sarktlm olan omuzlarn devamnda, bstile hafif temasta bulunan kollar, dirsekten itibaren dirsek-nkol-el(yumruk)-dizgin kolu hatt boyunca tam bir ahenk ve uyum ierisinde bulunmaldr.Mmkn olduunca ayn dz bir hat zerinde bulunmas gereken bu uzuvlar biniciye hem at ile iletiim kurmada kolaylk salayacak hem de doal ve estetik bir grnt kazandracaktr.

Dirsek, binicinin srtndan geen dikey hattn gerisinegemeyecek, kol ile nkol arasnda meydana getirecei a eitim veya yarmaesnasnda binicinin attan istekleri dorultusunda yapaca uyar ve yardmlar

ekil 5. Oturuta yere bakmak


19/80

erevesinde deiebilecektir. Dirseklerdeki yumuaklk ve elastikiyet, atnazna gven vereceinden bu hususun, atn binicinin uyar ve yardmlarnacevap vererek tamamen teslim olmasna direkt olarak etki eden bir unsur olduuunutulmamaldr. Dirsekten itibaren dizgin kolu ile atn azna kadar uzanan hatzerinde hafif yumruk yaplm ellerin bilekten ieri veya darya krlmadanmuhafaza edilmesi, binicinin yapaca alkoyma veya koyuvermelerin usulneuygun olarak yaplmasn salayacaktr.

Ellerin, gerektii gibi kullanlmas durumunda, at ile btnlemede baarya giden yolda ne denli byk bir etken olduu tm binici ve antrenrler tarafndan bilinmeli ve zerinde nemle durulmaldr. Ellerin ata tutunmak veyadengeyi salamak iin bir ara olarak kullanlmas, bulunmas gereken yerdeskunetle muhafaza edilememesinden ve atn hareketlerini takip etmede istenilenuyumu ve yumuakl salayamamasndan dolay atn azna arpmalar veyatemasn ve istinadn kaybolmas gibi yanl ve irkin uygulamalar eitim

alanlarnda ve yarmalarda ok ska gzlenen bir durumdur.

Oturuu iyi olmayan bir binicinin yalnz yumruklar sert olmaz aynzamanda kendini eyerde de gven iinde hissedemez. Binicinin bu hissiyatderhal atna intikal eder.7

Ata tutunmak veya onu sevk ve idare etmek iin ellerin

kullanlmas asla amaca ynelik sonu vermeyecektir. At zerinde oturulduusrece ellerin, biniciye deil atn azna ait bir uzuv olarak deerlendirilmesi veellerin bu prensibe gre kullanlmas arzu edilen etkinliin salanmas asndanfaydal olacaktr. Atn hareketlerini takip etmeyen eller, her admda bir boalptekrar gerilen dizginler nedeniyle atn azna srekli vuracaktr. Dizginleri doruuzunlukta tutmak ve yumruklar doru yerde tutmak bu sebeple ok nemlidir.Uzun dizginler dirsekleri geriye iteceinden, elleri srekli olarak geriye doruekmeye tevik edecektir ki bu durum irkin ve etkisiz bir grnty beraberindegetirecektir.


20/80

OK YAKIN OK UZAK NORMAL

ekil 6. Oturuta st uzuvlarn yeri5

Kuvvetli(ar) eller sert dizgin yardmlar uygular. Kt ellerin,dengesiz bir oturuun sonucu olarak olutuu ortadadr. Dengesini

yakalayamam bu tip biniciler kendilerini atn azndan destek alarak dengelemeye alrlar. Bu da atn aznda gvensizlik yaratr ve atn kantarmademirine daha gl aslmasna neden olur.8

Eller, vcudun ortasnda ve cdann bir el genilii kadar zerinde dik olarak durur. Elin tersi nkolun d ksm ile dz bir hat oluturur.Ellerin kk parmaklar, baparmaklara gre birbirine daha uzak durur.

Baparmak hafif kvrlm ve trnaklar havay gsterir ekilde, dizginleri iaret parmann ilk boumuna doru bastrr. Dier parmaklarn ikinci boumlar(orta) kar karya gelecek ekilde ve iki el arasnda 8-10 cm. (bir yumruk genilii) aklk bulunur.2

DORU EL KAPALI(HSSZ) EL DIARI DNK EL


21/80

ekil 7. Oturuta dizgin tutular

2.2.7. Alt Uzuvlar (Uyluk, Diz, Baldr, Ayak, Topuk)

Binicinin her iki kaynak kemiinden itibaren doal olarak aayadoru uzatlm olan uyluk, diz, baldr ve ayaklar, oturuta denge, uyum ve

yumuakla azami katk salayacak konumda bulunmaldr. Tpk oturu yerininzerinde ayn dikey hat boyunca ykselen bel, bst, omuzlar ve ba gibi altuzuvlar da oturu yerinin altnda dikey dengeyi bozmayacak ekildekonulandrlmaldr. Bu dnceden hareketle binicinin topuklar aada dikeydoru ile bulumaldr. leri src yardmlarn uygulanmasnda en etkilikullanm arac olan baldrlarn, stlenecei grevler itibaryla, atn karnna enyakn ekilde muhafaza edilme gerei vardr.

Diz mmkn olduu kadar aaya baslm olmaldr. Bunun dasebebi, dizin bir zel sebeple orada etki yapmas iin deildir. Dizin yukardan veaadan kavramas baldrlarn ve kalalarn vaziyeti zerinde etkisini gsterir.Dizin yksek durumu kalalar yatay bir duruma koyar ve oturuu geri atar (iskemle oturuu).

Binici dizlerini nasl tuttuunu ve dizlerini aaya bastrmay bilmelidir. Diz mafsal baldrlarn hareketlerini salad iin hareket kabiliyetinikaybetmemelidir. Tabiidir ki daima atn vcudunda sk bir vaziyettekalmayacaktr. Diz kavray baz istisnai hallerde elzemdir. Mesela baz hallerde binici lazm gelen salam dayanmay salamak iin, bilhassa kou biniindekullanlr.4

Sklm dizler; genelde ata daha iyi tutunduunu zanneden biniciler ve yle olmas gerektiini reten retmenlerin dt byk yanlgdr. Zira dizlerin, ata tutunmak veya ihtiya duyulan sabitiyeti salamak


22/80

amacyla kullanlmas, sadece binicinin tm uzuvlarna sirayet edecek bir sertliin balangc ve esas nedeni olmayp ayn zamanda baldr ve uyluutamamen devre d braktndan, binicinin at ile iletiim kurma ve ona etki etmeimkan ve kabiliyetinin ok byk bir yzdesini elinden alr.

Eiticiler sk sk bu konuda binicileri uyarmal ve dizin doal bir konumda muhafaza edilmesi iin

mdahalelerde bulunmaldr. Bini esnasndadengesi henz gelimemi olan binici gayriihtiyari olarak ata tutunmak zere dizlerinisertletirecektir. Eiticiler bu durumdaalmay keserek ve elle temas ederek dizinkonumu, baldrn yeri ve kullanma eklikonusunda biniciyi srekli ikaz etmeli

gerekirse farkl jimnastik almalarna tabitutmaldr.

ekil 8. Dizlerin dzeltilmesi9

Binici her zaman sakin bir ekilde eyerin en derin noktasnaelastiki oturmal, her admda eyere dmemeli veya kaynaklarla eyerearpmamaldr. Kollarn ve yumruklarn tam anlamyla sakin tutmal her admda

eller ve kollarn alt ksmlar sert hareketlerden kanmaldr. Dizginler devamlayn konumda kalmal ve geicide olsa sarkma veya bir kez sert sonra yumuak olarak gerilmeden kullanlmaldr. Binici dizginleri ekitirerek istinad veyagevelemeyi devam ettirmeye gerek duymadan alabilmelidir. Baldrlarndevaml ve sakin bir ekilde atn gvdesiyle temasta tutabilmelidir.10

Binici kendisini eyerde muhafaza etmek iin dizginlere aslmadandengesini salayabilmede gelimeyi amalamaldr. Uyluklar ile atn skmadanmkemmel bir rahatlk ile otururken dizleri eyerin zerinde temas halinde


23/80

kalmaldr. Sadece tam bir rahatlk bunu mmkn klar. Gerektiinde dizleriniskarak dizginlere aslmadan kaybolan dengesini salayabilir.11

Dizlerin yukarda tutulmamas sebebiyle ar derecede eerin gerisinekaydrlm iskemle oturuu da ok hataldr. Dizlerin aaya bastrlmolmalar, at gerei gibi kavrama imkan vereceinden yani derin oturmay teminedeceklerinden ok ehemmiyetlidir.

Aaya bastrlm topuklar biniciye daha etkili ve daha gl baldr yardm yapma imkan verecektir. Arln ayak burnunda tayan binici isesertleen dizleri nedeniyle uyluklarnn at ile olan temasn ve daha nemlisi baldrlarn kaybedecektir. Dolaysyla binici, daha ok enerji harcamasnaramen daha etkisiz ve clz baldr etkilerinde bulunabilecektir. Ayrca hi deestetik olmayan rahatsz edici bir grnt ortaya kacaktr.

ekil 9. Ayak burnunun aaya bastrlmasnn yaratt oturu bozukluklar5

Eyerin zerinde dik, doal ve yumuak olarak duran bir bstnarlnn, uyluk, diz, baldr ve topuk tarafndan yaratlm bir temas ve buunsurlar arasnda sspansiyon grevi yapacak olan eklemler zinciri zerindemuhafaza edilmesi gerektiini rahata ifade edebiliriz. Dizlerin dz ksmlaryla


24/80

eyere deebilmesi iin uyluklar ieriye dndrlmeli ve bunlar en genisathlaryla yaylarak eeri kavramaldrlar. ki kaynak kemiinin eyeregirebilmesi iin dizler mmkn olduu kadar geri alnmaldr. Dizlerin gerialnabildikleri nispette aaya baslm olacaklar daima hatrlanmaldr.

zengi kaynn uzunluu binicinin uyluklarnn ekline baldr.Dikkatli ayar esastr. Eer zengi kay ok uzunsa binicinin ne eilmesiyleoturu zayflayacaktr. ok ksa olursa da diz ksalacak ve oturu eyerin gerisinde

kalacaktr. Ayak bilei bir tampondur. Bu yzden kilitlenmemelidir fakat baldr adalelerine bask yapmak iin topuk ayak burnundan daha aada olmaldr.Ayak burnu doal bir konumdadr, ileriyi gsterir ve ok az aktr.12

ekil 10. Alt uzuvlarn nden ve yanlardan grnm

2.3. At ile letiim Kurma - Uyar ve Yardmlar

Binici uzuvlarnn atn zerinde doru, doal, yumuak ve uyumlu

olarak yerletirilmesinin tek bana bir anlam ifade etmeyecei, konumu ve


25/80

fonksiyonlarnn denge-uyum ve yumuaklk unsurlar dahilinde at ile doal vedoru bir iletiim kurabilecek ekilde kullanmlar ile nem kazanaca daimagz nnde bulundurulmaldr. Binicinin at ile iletiim kurmak iin kullandaralar ise uyar ve yardmlardr. Uyar ve yardm; binicinin attan istedii bir hareketi yapmas iin ona etki etmesi, binicinin etkisi sonras atn yapaca veyayapmakta olduu hareketi kolaylatrarak ona yardmc olmas olarak tanmlanabilecek birbirleri ile i ie olan kavramlardr. Uygulanmalar esnasnda birbirini takip edebilecekleri gibi gerektiinde hepsi veya bamsz olarak tek

balarna da kullanlabilecek etkilerdir.

At binerken binici ile at arasnda daima nezih ve medeni bir anlama metodu uygulanmaldr. Kendisinden yapmas istenen hareket etme,dnme, hz deitirme, atlama, durma, geri yrme vs. gibi hareketlerin, gerek istek ekli gerekse atn bu isteklere cevap verme ekli annda, tereddtsz veestetik olmaldr. Eer at kendisinden istenen hareketleri annda yapmyor veya

daha doru bir ifade ile yapamyor ise, binicinin ne istediini anlamam, eitimseviyesi olarak istenileni yapabilecek adale ve zihin gelimiliine erimemi, oan iin baka sebeplerden dolay rahatszlk ierisinde veya hareketi yapmayauygun bir pozisyonda olmama gibi durumlar sz konusudur.13

Atn kendisine nasl davranld, onun da binicisine kardavrann etkileyecektir. iddet, tereddt veya sevgi karln grecektir. Atn

yapabileceklerinin azamisini yapmas, bunlar yaparken kendisinin ve binicisininrisk almamas eitimle ve eiticisinin ustal, kulland yntemin baarsylailikilidir.14

Eer binici atnn kendisine zorluk karmadan itaat etmesiniistiyorsa, eitime ncelikle kendisinden balamaldr. Binicilik sporununvaroluundan bu gne kadar at eitiminde edinilen tecrbeleri bir tarafa brakarak mucizevi araylar ierisinde olmak, byk bir zaman ve emek kaybna yolaacaktr. At ile iletiim kurmada binici uzuvlarnn konum ve fonksiyonlar ile


26/80

uyar ve yardmlarn tatbiki evrensel olup bunlarn neler olduunu, nerede, naslve hangi dozda kullanlmas gerektiini bilmek ve sabrla uygulamak, binici veeiticilerin sorumluluundadr.

Atla binici arasndaki iletiim, her birinin belirli roller aldkarlkl bir olaydr. Binicinin grevi, ata uygun bir yntemle istekleri iletme,atn grevi ise bu isteklere itaat etmektir. Binici ister, at yerine getirir. stek dncesizce ve iletme zorla olmamaldr. Bu nedenle, isteklerini ata anlatmada

ve kabul ettirmede, psikolojik olarak en uygun yntemleri ve aralar semelidir.Ata uyarak veya atn isteini etkileyerek uyumlu bir ilikiyi korumal ve devamettirmelidir. Bundan dolay, her hareket nce igdsel olarak ve ok abuk ekilde tasarlanmaldr. Bu tasardan ama, binicinin isteklerini iletmesi srasndaen uygun aralar ve ata kendi istei ile bunlar kabul ettirmesi iin en iyi yntemi bulmasdr.

Az da olsa bazen art niyet olduu durumlar dnda, binici bukoullara uyumlu olarak, atn binici isteklerine her zaman beklenilen ekilde tepkigstereceini aklda tutmaldr. Eer binicinin uyar ve yardmlar istenilen etkiyiyaratmak iin uygun deilse, at binicinin istekleriyle badamayan hareketler yapacaktr. Dolaysyla yanl iletilen bir istee itaat edecei beklenmemelidir.15

Bu dnceden hareketle at ve binici arasndaki salkl etkileim

ve btnlemenin yolu, binici tarafndan kullanlacak uygun aralar ile mmknolacaktr. Bu aralar ise temel uyar ve yardmlar ile yardmc uyar veyardmlar olarak snflandrlr.

2.4. Temel Uyar ve Yardmlar

Dier bir ifade ile doal uyar ve yardmlar olarak datanmlayabileceimiz bu etkiler, binicinin at zerinde doru bir oturua sahipolduunda atn hissetmeye balamasyla, ona etki ederek aralarnda kurduklar


27/80

iletiim sonucunda atn zorla deil, isteyerek itaat ettii uyar ve yardmlardr.Binicinin at zerindeki varlnn at nasl ve hangi aralarla etkileyebileceinidndmzde karmza temel husus kacaktr. Bunlardan birincisizellikle ileri src yardmlarn uygulanmasnda kullanlan baldrlar, ikincisiatn az ile elimiz arasndaki irtibat salayarak dier bir sevk ve idare arac olandizginler, ncs ise kullanm ekillerine gre farkl etkiler yaratabilecek, binicinin atn zerinde tad arlk ve beldir. Her birinin uygulamadakifarkllklarna gre ata farkl isteklerin iletilme ekilleri mevcuttur. Dolays ile

temel uyar ve yardmlar balk altnda toplayabiliriz. Bunlar baldr, arlk vedizgin uyar ve yardmlardr.

2.4.1. Baldr Uyar ve Yardmlar

Baldrn esas grevi atn arka ayaklarn harekete geirmektir. Her bir taraftaki baldr atn o taraftaki arka ayana etki eder. At zerinde doru

oturua sahip olan bir binicinin normal olarak baldrnn konumu, kabaca kolanyatana tekabl ettiinden, baldrn bu blgedeki konumu yaplacak etkinineklini belirler. Baldrn kolan blgesindeki farkl konumlardaki yapllarna gre baldr eitleri olduu gibi, kolan blgesindeki yerinin deitirilmeden etki etmedozlarna ve etkilerine gre de baldr eitleri mevcuttur.

Baldrlarn vazifesi bulunduklar taraftaki art ayaklara messir

olmaktr. Baldr kolana ne kadar yakn bulunursa art ayaa ileri src olarak okadar ok messir olur (ileri src baldr), baldr kolann gerisinde bulunursa,yapaca etkinin iddet derecesine gre ya bulunduu taraftaki art ayan manejizinden ayrlmasna mani olur (tahdit edici baldr) veyahut o aya aksi yana bastrr (yana src baldr). Baldrlar, hareket halinde bulunan atn art ayana bu ayak yerden kesildii anda etki edebildikleri takdirde ancak messir olabilirler.16


28/80

Baldr uyar ve yardmlar denince, binicinin ap arasndan tm bacann eyer vastas ile de olsa atla temas eden yzeyini kullanarak uyguladetkiler akla gelmelidir. Hele sadece topuklar ve hatta taktklar mahmuz ile atnsrmeye veya ona etki etmeye alan birok binici mevcuttur ki ite biniciliinruhu ve genel prensiplerine en aykr uygulamalardan birisi de budur. nksadece topuklar veya esas kullanm amac ve eklinin ne olduu bilinmeyenmahmuzlar ile yaplmaya allan etkiler sadece at rahatsz etmekle kalmayacak, binicinin uyluk, diz ve baldrlarnn devre d kalarak, at ile temas yzeyi

kaybolacak ve dardan bakldnda da irkin ve etkisiz bir grnt haslolacaktr.

Genel bir prensip olarak binici, yapllarna veya etkilerine gre baldr eitleri vastas ile ne yapacaksa yapsn, hangi yanda at biniyor ise oyandaki baldr ileri src olarak kolana daha yakn, dier yandaki baldr isesnrlayc (tahdit edici) olarak kolann gerektii kadar gerisinde muhafaza ederek

kullanmay alkanlk haline getirmelidir.

Gerektii ekilde kullanlmas durumunda baldrlar, atn binicininisteklerine uymasn, onun doru bir iz zerinde hareketini muhafaza ettirmesinisalayacaktr. Daha da nemlisi, yaplna veya etkilerine gre birok kullanmekli olmasna ramen baldrlarn, dardan bakldndan birok kimsetarafndan gzlenemeyecek kadar ok kk konum ve etki deiiklikleri ile

kullanabilen biniciler, at ile olan ibirliinin en estetik grntlerini sunabilmeayrcaln kazanacaklardr.

2.4.1.1. Yapllarna Gre Baldr eitleri


29/80

Temas: Atnn zerinde doru olarak oturan bir binicinin, kolan blgesinde doal yerinde muhafaza ettii baldrnn at ile temasta bulunduuhalidir. Hareket halinde olan atn, arka ayan karn altna srd anda o taraftaoluan ime neticesinde binicinin baldrna temas etmesi ile ileri src yardmetkisi kendiliinden olumu olur. At ile iletiim kurulduu anda binicininoluabilecek durumlara kar annda reaksiyon gsterebilmesi ve atn binicisinin baldr erevesi ve kontrol ierisinde bulunduunu hissetmesi iin baldrlarn,srekli olarak temasta bulunmas tercih edilmelidir. At tempolu admlarla ileri

gidiciliini muhafaza ederken, atn az ile binicinin eli arasndaki arzu edilenirtibat veya istinadn devam ettirilmesi iin binicinin baldrlarnn temasta kalmasyeterli katky salayacaktr.

Skma(Basn-Kavrama): Atn verecei tepki de gz nnde bulundurularak, baldrn temastaki durumuna gre daha aktif olarak kullanlmasdr. leri src baldr olarak kullanlmak istendiinde her iki baldr

tarafndan yava yava ve yumuak olarak uygulanmal, atn verecei tepkidorultusunda gerekirse dozu arttrlarak daha gl skma eklinde tatbik edilmelidir.

Binicinin uygulad skma sonucu istedii yant almas halinde,derhal baldr etkisi temas durumuna geirilmeli, ileri gitme isteinde veya talepedilen baka bir hareketi yapma arzusunda azalma grldnde skma

yinelenmelidir. Ancak her halkarda baldrn at ile temas muhafaza edilmelidir.At binici ibirliinde alnacak olan mesafe, atn skma annda binicinin isteklerineannda ve istekli olarak cevap vermesine yeterli olacaktr. Bu yeterlilik binicilik kltrnde atn baldra hafiflemesi olarak kabul edilir ve binicinin yapmolduu skma eylemi, dardan yaplnn grlmedii ancak sonucunungzlemlenebildii bir performans ortaya koyacaktr.

arpma: Binicinin atndan yapmasn, temas ve skma eklindetalep ettii etkilere atn duyarsz kalmas ve istenilen ekilde cevap vermemesidurumunda bavurulan ve kolann biraz gerisine darbeler eklinde uygulanan bir


30/80

baldr eklidir. zellikle gen ata ileri gitme istei retilirken kullanlan bir baldr ekli olup abuk sonu alnabilmesi mmkndr. Ancak, soukkanl veyaarkanl olarak bilinen atlara duyarszca uygulandnda arpmalara kargiderek hissiyat kaybna urayarak, temas ve skmalara kar duyarsz halegelebilecei gz ard edilmemelidir. arpmalarn iddeti ve darbe says atnhissiyatna gre ayarlanmal, ekil olarak ksa aralklarla ve st ste iki veya darbe halinde kullanlmaldr.

Yanl ve kt bir alkanlk olarak, gereksiz olduu halde srekliayn dozda kullanarak atn hissiyatsz hale getiren geveze baldrlara sahip binicilerin atlarn uyandrmak ve ikaz etmek suretiyle at eski duyarllnakavuturmak iin bavurulan bir yntemdir.

Ani Sert arpma: Yaplan tm baldr etkilerinin atn ilerigidiciliini arttrmak olduu dncesinden hareketle, dier yaplan baldr

etkilerine binicinin istedii oranda cevap vermeyen atlara, baldra karduyarlln arttrmak iin kullanlr. Kolann bir-iki el genilii kadar gerisineani, sert ve net darbeler halinde uygulanmal, atn bu baldr etkilerine tepkisisrekli gzlemlenerek, dikkatli ve ll hareket edilmelidir.

steklerini atna doru olarak aktaramadn veya atndankapasitesi dnda i istediini bilmeyen, dolaysyla atnn kendisine bilerek itaat

etmediini zanneden birok binicinin, atna haksz yere kt muameleyaparcasna dizlerini aarak ve abanarak, mahmuz ve topuklarn da devreyesokarak atnn karnn tekmelemesi ve ancak atna byle tahakkm etmeyealmas sahalarda ska rastlanan bir durumdur. ou zaman bilinsiz vegereksiz olarak yaplan bu tip hareketler zannedilenin aksine kendisini izleyenler tarafndan ilgiyle deil hayretle izlenmesi gereken bir olaydr. nk binicilik sporu ve at eitiminin ierisinde kaba kuvvet, iddet ve ata kt muamele asla yer almaz. Binicinin isteklerini ata doal, doru ve estetik bir ekilde aktarmas


31/80

ekil 11. leri src baldr

Sa yanda binilirken, kolanadaha yakn olan ileri src baldr sa baldrdr.5

yerine, kural d kaba davranlarda bulunmas, aslnda atn deil binicininkendisinin bir zafiyeti olarak deerlendirilecektir.

2.4.1.2. Etkilerine Gre Baldr eitleri

Src Baldr: Kolan zerinde, binilen atn duyarllna balolarak iddeti ayarlanm baldr eitleri(temas, skma, arpma, ani sert arpma)uygulanarak atn ileri gitmesi iin kullanlr. Srn her iki baldr ile rahata

yaplabilmesi iin binici, arln eit olarak her iki zengiye aktaracak ve ilerisr, iki baldr ayn anda veya gerektiinde birbirini takip ederek uygulanacaktr. Sr yaplrken baldrn iki nemli zellii vardr. Birincisi, atagven verecek ekilde ve kararl yaplmasdr. Baldrn uygulanmas belirsiz,deneyimsiz ve kararsz olursa ata gdklayc bir etki yapar, sinir sistemini altsteder ve kolay kaarak kontrolden kmaya neden olur. kincisi ise ileri src baldr binilen yanda yaplmaldr. nk genelde at i arka aya ile vcudunu

itmektedir. Sr an atn bu ayann yerde olduu ancak yerden kalkmaya balad andr. Bu durumda, ayak yerden kalkarken etkiyi alm olur ve bacandaha ileriye itmesi iin yerden gerekli kuvveti kazanm olur.2

leri src baldrn i arka ayak zerindeki etkisi, bu ayanmmkn olduunca karn altna srlmesi iindir. Dolaysyla binici yapllarna

gre baldr eitlerinden hangisini kullanrsa kullansn tm binicilik yaam boyunca srekli olarak kullanaca bu baldr etkisini alkanlk haline


32/80

getirmelidir. nk binicilik sporunda karlalan problemlerin tamamna yaknatn daha ok ileri srlmesi ile giderilir. Burada bahsedilen daha ileri sr, atnsratinin arttrlmas deil, arka ayaklarnn daha fazla karn altna srlerek adm boylarnn arttrlmas ile arka ksmn daha fazla yk alarak ele hafif ve binicininisteklerine daha ok riayet eden, kolay ve keyifli bir sevk idare salamaktr.

Bkc Baldr: Binici, atnn i baldrnn etrafnda bklmesiniistedii zaman ki atn yanlamasna ve uzunlamasna yumuatlmas

gerekliliinden hareketle daime ihtiya duyulan bir harekettir, bu etkinin ddizgin ve d baldr tarafndan da desteklenmesi gerekecektir.

At binicinin altnda bir doru olarak kabul edilirse bu dorunun bklnn salanmas, dorunun iki ucunun bklme tarafna doruhareketinin snrlanp, orta noktasndan da bkl etkisi basncnn uygulanmasgerekmektedir. Burada iki u olarak vurgulanan, atn ba boyunu ki hareketi d

dizginle snrlandrlacak, dieri de atn sars ki bu da d baldr tarafndansnrlandrlacaktr.

Bkln yaplan tarifinden anlalaca zere binicinin, bkc baldr tatbik etmede baarl olabilmesi iin, farkl uzuvlarnn farkl grevler stlendii mterek bir uygulamay kurallara uygun bir biimde yapma becerisinesahip olmas gerekmektedir. Bu arada atn bulunduu yerde deil her yry

ekli olan adeta, sratli ve drtnalda ileri giderken bkln istenmesi esasolduundan, i baldrn bkc etkisinin yannda ileri src etkisinin de devamettirilme zorunluluu vardr ki bu aamada binicinin hneri belirleyici roloynayacaktr.


33/80

ekil 12. Bkc baldr Sa yanda binilirken, d dizgin ved baldr tarafndan snrlanan at, i baldr etrafnda bklr.17

Tahdit Edici (Snrlayc) Baldr: Atn arka ayaklarnn nayaklarnn izini takip etmesi, gerektiinde arka ayaklarn n ayak izindenistenildii oranda ayrlmas veya arka ayaklarda binici tarafndan istenmeyen yer deiikliklerinin nlenmesi, atla yaplan tm hareketlerde arka ksmn kontrolaltnda bulundurulmas amacyla kullanlan bir baldr eklidir. Binici bu etkiyi

yapabilmek iin snrlanmas gereken taraftaki baldrn kolan gerisine alarak atnsarsn kontrol eder. Atn istem d sarsn her hangi bir yana atmas, binicinin i baldr ile istedii bkl d baldrla karlamas, iki izlihareketlerde sarnn srekli denetlenmesi, ileri src baldr uygulanrken arkaayaklarn karn altna srmekte zorlanan veya imtina eden atlarn (zellikle genatlar bu gibi durumlarda arka ayaklarn n ayak izlerinin sanda veya solundatarlar) arka ksmnn snrlanmas gibi uygulama alanlar mevcuttur. zellikleileri gidiciliin istenen seviyede saland durumlarda binicinin en ok dikkatetmesi gereken husus, atn iki baldr arasnda tam bir doru hat zerindeilerlerken yalpalamas veya dier bir tabirle gezmemesi iin arka ksm tahditedici olarak kullanlan d baldrn tatbik etme gc iyi ayarlanmaldr.

Dier unutulmamas gereken bir husus, binicinin tm dnlerdeatnn n ve arka ayaklarn dn kavsi zerinde bulunmasn salamak esasndan hareketle i baldrla kolan zerinde ileri src etki uygularken, d baldr ile kolan gerisinde tahdit edici etkiyi mutlak uygulamasdr. Aksi takdirdeatn arka ksmlar dn esnasnda dier tarafa savrulacak ve dn sonras, arka


34/80

ekil 13. Tahdit edici baldr Sa yanda binilirken, kolanngerisinde olan tahdit edici baldr sol baldrdr.5

ayaklar karn altnda bulunmadndan dengesiz, dank, gsz ve itepisizolacandan mteakip olarak yaplacak tm grevlerde baarsz olunacaktr.nk binicilik sporunda atn kendisinden istenen hareketleri yapmak iin ihtiyaduyaca g, bedeninin altnda yk alm arka ayaklarn itici kuvvetinde bulunmaktadr. Dolays ile i baldrn oluturduu bu gcn muhafaza edilmesiveya amacna ynelik olarak kullanlmas d baldrn tahdit edici etkisiylekorunacaktr.

Yana Src Baldr: Adndan da anlalaca zere binicininatn yana srmek iin uygulad baldr olup, her iki yanda da uygulanabilir.Yana src olarak i baldr kullanldnda baldrn ayn zamanda ileri src ve bkc olma gereklilii vardr. Eer binicinin yana src baldr d baldr ise

atn vaziyeti i yana doru olduundan bu baldrn bkc etkisinden bahsedemeyiz. Baldrn etki noktas ise atn binicisi tarafndan ne lde yanasrlmek istenmesiyle orantl olup, lnn fazlalna gre baldr kolann dahagerisine etki yaplmaldr. Bir ok binici i baldr ile kolan gerisinde yana srcetkiyi uygularken, Atn arka ksmn kontrol etme adna d baldr ile kolannabartl olacak kadar gerisine tahdit edici baldr uygulamaya abaladklargrlr. Hem irkin hem de at rahatsz edebilecek bu uygulama yerine, yanasrc baldr etkisinin yeri eitimin pekitirilmesiyle kolana yaklatrldka,tahdit edici d baldrn abartl olarak geriye gitmesi gerekmeyecektir. Yana


35/80

src yardmlarn uygulanmasnda tpk dier yardmlarda olduu gibi baldr etkileri yannda arlk ve dizgin etkileri de mtereken veya gerektii oranda,attan istenen harekete destek vereceklerdir. Dier bir ifadeyle binici atn yanasrmek iin yalnz baldr etkileri ile deil birbiri ile uyumlu olarak dizgin vearlk yardmlarndan da istifade edecektir.

ekil 14. Yana src baldr 17

Yana src baldr dier baldr etkileriyle karlatrldnda, ataretilmesi ve istenilen nitelikte sonu alnmas iin, gerek lbr ve yedektegerekse at zerinde titiz, sakin ve yava yava uygulanmas gereken bir eitimsrecine ihtiya vardr. Gerekli eitim sreci ihlal edildii takdirde ata yanlalkanlklar kazandraca gz nnde tutulmaldr. Her ne kadar yana srcetkiler sonucu attan talep edilen yan hareketler birok binici ve eitici tarafndanulalmas g bir seviye olarak kabul edilse de, gerekli kaidelere uygun olarak sabrla yaplan eitim sonucunda dardan bakldnda fark edilmeyecek baldr etkileri sonucunda yan yryleri kolayca yapabilen atlarn yetitirilmesimmkn olacaktr.

OMUZ ER

YANAMA


36/80

Atlama Baldr: Engel atlama brannda eitilen atlarn durupdururken kendi inisiyatifi ile gidip bir engeli atlamak gibi iradesi olmadn biliyoruz. Bu durumda onu atlanacak engele gerektii gibi yaklatran, atlama blgesine sokan ve atlamas iin gereken uyar ve yardm yapan binicidir.

Atlama baldr olarak tanmladmz bu baldr etkisi, atn engeliatlamak zere n ayaklar ile yeri itip ykselmeye balarken, sra engelin zerinedoru kmas iin esas itici arka ayaklarna geldii anda, itmeyi daha kuvvetli

yapmas ve engel zerinde arzu edilen gerginlikte alabilmesi iin, her iki baldr ile kuvvetle at kavrama eklinde uygulanr. Bu kavrama ile birlikte baldrlar,gerek at engele doru ykselirken, gerekse engel zerinde ve yere inerken pozisyonunu ve ata olan etkisini kaybetmeyerek at ile olan uyumu da srdrr.

2.4.2.Arlk Uyar ve Yardmlar

Binicilik sporunda iki canlnn birbirleri ile uyumunun en nemligstergelerinden birisi de binicinin, kendi arlk merkezini atn arlk merkezineuydurabilme ve gerektiinde kendi arlk merkezini deitirerek at

ekil 15. Atlama baldr


37/80

etkileyebilme becerisidir. Binicinin ncelikle atn arlk merkezi hakknda bilgisahibi olmas gerekmektedir. Bir atn ba ve boyun uzants nedeniyle nayaklarnn arka ayaklardan biraz daha fazla yk tadn biliyoruz. Bu sebepleatn arlk merkezi, drt ayann oluturduu drtgenin ortasndan deil birazdaha n taraftan gemektedir. Duran bir atn arlk merkezi omuz ucu hizasndangeirilen yatay izgi ile cda hizasndan indirilen dikey izginin kesitii noktaolarak tarif edilir.

ekil 16. Atn arlk merkezi

Hareket halindeki bir atn arlk merkezinin hep bu noktada sabitolarak durmas mmkn deildir. Ancak zerinde binicisi olmad zamanlardaatlar, kendi denge noktalarn ve arlk merkezlerini kontrol altnda tutma

konusunda hi zorluk ekmezler. Buradan u sonuca varabiliriz ki atn iizerinde binicisi olduu zaman, n ksm binicinin arlndan dolay ilavetenykleneceinden dolay daha zor olacaktr. Zira binicinin at zerindeki konumu,hareketlilii veya hareketsizlii direkt olarak atn olumlu veya olumsuz olarak etkileyecektir. Arlk merkezini tek bir nokta olarak grmek yerine, arlk merkezi blgesi olarak dikkate almamz ve binicinin ata uyum salamak iinkendi arlk merkezini bu blgeye mmkn olduunca yaklatrmasndan bahsetmemiz daha doru bir ifade tarz olacaktr.


38/80

Duran bir atn hareket etmeye balamasyla binici, kendi arlk merkezi ile atn arlk merkezini bulmaya veya yakalamaya alacaktr ki ite burada denge kavram devreye girecektir. Yerde veya at zerindeki binicininileriye doru hareketi, dengenin ileriye doru bozulmas ile balayacaktr.Dolays ile burada arln ileriye doru bozulmas ile yaplacak olan, arlnileri src etkisi ortaya km olacaktr(leri src arlk ). Arln ileriyedoru bozulmasnda esas binicinin bstn ne emesi deil, bel ve kaynak kemikleri ile ileri doru yaplacak sr, tercih edilen bir arlk etkisi olacaktr.

ekil 17. Dengenin ileriye doru bozulmas ile hareket balar 5

Burada birok eitici ve binicinin karmamas gereken nemli bir nokta vardr ki oda esas amacn, atn doal arlk merkezine binicinin kendiarlk merkezini yerletirmesi olmaddr. Ulalmas gereken esas hedef,

binicinin kendi arlk merkezi ile atn arlk merkezinden oluan bu dengenoktasnn daha geriye alnarak, n ksmn hafiflemesinden doan avantaj ileistenilen tm hareketleri yapabilecek bir pozisyona getirilmesidir.

Bu maksatla, temel uyar ve yardmlar vastasyla atn arkaayaklar daha ok karn altna srlecek, neticede arka ksm daha ok yk alacak ve denge noktas geriye kayacaktr.

Bir atn doal dengesi ister iyi ister kt olsun, n ksm daha ok yklendii iin binicinin arlndan etkilenir. Baz biniciler binici arl atn


39/80

hareketine bir engelse nedeni arln kt bir ekilde ileri braklmasndan ilerigelir derler. Eer binici arln atn arlna uygun gelecek ekildeyerletirirse fazla ne ykleme ortadan kalkar dncesini doru olarak kabuletmek yanltr. nk biniciyle atn arlk merkezinin birbirine uymas szkonusu olsa da, oturu belirli snrlar ierisinde olur ve bu snr aamaz. Budurumda binicinin arlk merkezi ile atn arlk merkezinin uyum salamasiin, at ile binici arasnda bir anlama gerekir ki, bu da ancak atn dengesindedeiiklik yapmakla salanabilir.18

ekil 18. Arln ileri src etkisi5

Binincinin, ileri gitmekte olan atna tutucu veya alkoyucu bir etkiyapma ihtiyac hissettiinde, belini gererek ve ileri doru salnma o anuymayarak bstn biraz geriye doru almasyla uygulayaca etki ata alkoyucu bir etki olarak sirayet edecektir. Bu durumda binicinin arlk merkezinin atnarlk merkezine gre daha geriye aktarlm olmas sz konusu olacaktr ki buetkiye de arln alkoyucu etkisi diyebiliriz(alkoyucu arlk ).

ekil 19. Arln alkoyucu etkisi5


40/80

Hareket halinde svarinin kendi arlk merkezini atnmtemadiyen yer deitiren arlk merkeziyle ayn noktada tutabilmeyi baarabilmesi atla beraber olabilme sanatn meydana getirir. Svari arlnsaa veya sola kaydrdnda at o zamana kadar takip ettii istikametten ayrlr vesvarinin arln kaydrd yne dorulur. Svari vcudunun arln saveya sol kaynak kemiine yklemek suretiyle saa veya sola kaydrr. Bunuyapabilmek iin o taraftaki kala biraz yklenir ve o taraftaki diz bir para dahaaaya bastrlr. te bu bir arlk yardmdr.15 Binicinin arlk merkezini

ihtiya duyduu kadar saa veya sola aktarmas ile elde edilen etkiye arlndndrc etkisi diyebiliriz(Dndrc arlk ).

ekil 20. Arln dndrc etkisi19

2.4.3. Dizgin Uyar ve Yardmlar

Dier uyar ve yardmlar ile kyaslandnda, binicilik sporuylailgilenen ok byk bir ounluk tarafndan, atn sevk ve idaresinde hayati nemehaiz oluundan dolay zerinde en ok durulan konularn banda gelir. Budnce tarz, ister istemez dizginlerin dolaysyla ellerin, ata tesir etmede ok etkili bir ara olarak, daha aktif bir grevi olduu inancyla hareket edilmesigerektii gibi byk bir yanlgy da beraberinde getirir. Zira dizginleri kullananellerin direkt olarak atn azna etki etmesi, dizgin uyar ve yardmlarnn dier


41/80

uyar ve yardmlara nazaran ok daha hassas, ok daha az, ok daha dikkatli veyumuak olarak kullanlmas gereini ortaya koymaktadr.

Kk parmaklarn alkoyma veya ileri src belli belirsizetkileri dnda, bulunmas gereken yerde bulunan eller(yumruklar), sadece atnistedii kadar atn azn takip ederek yerinden ayrlan ve grev bitimi tekrar yerine dnen(atlama srasnda ba boyun hareketlerini takip etmede), dier zamanlarda ise atn az ile dans edercesine uyum ierisinde bulunan bir grnt

vermelidir.

Atn gvenini kazanm eller, binicinin yapabilecei bir ok binihatasn kapatabilecei gibi, ayar ve hissiyat olmayan, sert, dank ve irkinyumruklar binicinin baldr ve arlk etkilerini ne kadar doru ve estetik olarak yaparsa yapsn hibir anlam ifade etmeyecektir. Dizgin uyar ve yardmlarnnalkoyucu etkilerinin ok daha youn biimde kullanlmas nedeniyle,

yapllarna gre dizgin eitlerinin kurallara uygun olarak kullanlmas tek bana anlam ifade etmediinden, biniciler sonu almada sabrszca davranarak yumruklarn kullanma disiplinini kaybetmektedirler. Halbuki ounluklaalkoyucu etkiler salamak amacyla kullanlan dizginlerin, zellikle baldrlarnyapaca ileri src etkilerle birlikte uygulanmamas sonu almadaki baarszln ana nedenidir. leri srlmeden yaplan her alkoyucu uyar veyardm, atn arka ksmnn geride kalarak, yaplacak mteakip hareket iin esas

unsur olaca yerde, devre dnda kalmasna sebep olacaktr.

Yumuak bir dizgin istinadyla atn devaml ileri gidiciliiarttrlr. Zaman zaman binicinin oturuu hafifleyerek(atlama oturuu) dizginirtibat daha kuvvetli, bel hareketleri daha yumuak ve gerektii ekilde olmaldr.Atn temposu ayn kalmal ve binici atn admlarna uymaldr. Ara sra binicieyere derin bir oturula ve hep ileri gidicilikle binie devam etmelidir.20

2.4.3.1. Yapllarna Gre Dizgin eitleri


42/80

Temas: Binicinin ellerinin(yumruklarnn), dizginler araclylaatn az ile kurduu en hafif iletiim halidir. Dizginlerin gerginlik derecesi en azolmakla birlikte, bo dizgin olarak tanmlayabileceimiz, yumruklar ile atnaz arasnda hibir balantnn olmad bir durum da sz konusu deildir. Biniciatnn zerine kt andan yere inene kadar, atndan herhangi bir talepte bulunmad, zerine yeni bindii, dllendirmek istedii veya bini eitimisonunda dinlendirdii zamanlarda dizgin uzunluu ne kadar olursa olsun, atn

azn en hafif biimde hissettii pozisyonu temas olarak tanmlayabiliriz. Atn, ba boynunu serbeste ve arzu ettii biimde tarken binicinin yumruklar ile onutakip etmesi temasn korunmasn salayacaktr.

ekil 21. Dizgin eidi Temas5

Bo dizginler yerine, dizginlerin atn az ile temasta olunduu

durumlar, dardan gelebilecek tehlikelere atn ani olarak tepki vermesi(rkme,kama, oynama vs.) halinde binicinin atn hemen kontrol altna almas avantajnsalayacaktr. Ayrca, arzu edilen anlamdaki ellerin varlnn, at iin ne denlinemli bir gven arac olduu gz nnde bulundurulursa bo dizginler de okadar atn gvenini yitirmesine ve armasna sebep olacaktr.


43/80

ekil 22. Ani boaltlan dizginlere atn tepkisi5

rtibat: Dizginlerin, temas durumuna gre biraz daha gergin veatn azn denetim altna ald durumdur. Binici yumruklar ile bu durumdaatnn azn daha rahat hissetmeye balamtr. Atn ba boynunun salnmnagre ellerin atn azn takip etme grevi devam etmektedir. Temas durumunda ba boynun nerede tanaca konusunda atn tam bir serbestisi varken, irtibattaartk binici yava yava denetimi kendi inisiyatifine alm ve bunun sonucu olarak

atn ba boyun hareketleri biraz snrlanmtr.

Ata ilk binite eitime balamadan nce temas durumunda geensnma sresi sonunda atn az ile irtibat durumuna geilmesi, eitimin yavayava balad durumlardaki pozisyondur diyebiliriz.

ekil 23. Dizgin eidi - rtibat


44/80

stinat: Artk binicinin eli ile atn az arasndaki irtibatn daha dakuvvetlendii, atn ba boyun hareketlerinin daha da snrland, ileri srcetkilerle atn daha toplu olarak hareket ettii durum sz konusudur. Dizginlerinuzunluu daha ksalm olup atn topluluk ve yardmlara itaat konularnda binicisinin yardmlar erevesine girerek itaat etmeye baladn syleyebiliriz.Atn az ile yumruklar arasndaki dizgin gerginliklerin artmas orannda baldrlarn ileri src etkilerinin de artmas gerektii prensibinden hareketleistinat durumunda baldrlarn daha aktif olmas gerektii kanlmazdr.

Binicinin atn az ileistinat derecesinde bir gerginlik istemesindeki ama, atn art ayaklarn bu istinada kar daha ok srerek topluluu ve dolays ile mteakipaamada attan yapmasn isteyecei

hareketi kolaylatrmaktr. Buradaunutulmamas gereken husus ilerisrc etkilerin her zaman ve her halkarda alkoyucu etkilerden dahafazla uygulanmas gereidir.

Kuvvetli stinat: Binicinin yumruklar ile atn az arasndaki

balantnn en gergin olduu durumdur. Kuvvetli istinat tabirindeki kuvvet,ileri src etkilerin en youn olarak uyguland durumlardaki ellerin karkoyuu anlamndaki kuvvet olup, asla geriye doru ekme veya aslma anlamntamamaktadr. Zaten dizginlerin geriye doru ekilmesi veya atn aznaaslarak alkoyucu etki yaplmas binicilik sporunda hi de tercih edilen veyakabul gren bir uygulama deildir. Kuvvetli istinatta ise dizginlerin gerginliiyatay dengeye gre daha fazla olmakla birlikte ondan daha az elastiki, kuvvetli vedevaml bir gerginlik sz konusudur.21

ekil 24. Dizgin eidi - stinat5


45/80

Kuvvetli istinatta attanistenilen hareketler baar ileyapldnda, at derhal dizgingerginlii yeterince yumuatlarak dllendirilmelidir. zellikle busafhada eiticiler tarafndan ilerisrc etkilerin arttrlmaskonusunda biniciler srekli

uyarlmaldr.

2.4.3.2. Etkilerine Gre Dizgin eitleri

Binicinin elleri ile atn az arasndaki iletiimde, yapllarnagre dizgin eitlerinden hangisi kullanlyor olursa olsun, dizginlerin her biri

ayr ayr, srayla veya ayn anda e grevler stlenebilecei gibi farkl grevler destlenebilir. Bu grevleri, etkilerine gre dizgin eitleri olarak tarif edebiliriz.Etkilerine gre dizgin eitlerini koyuverici dizgin, alkoyucu dizgin, tahdit edicidizgin, pasif dizgin ve yana dndrc dizgin olarak sralayabiliriz.

Koyuverme: Durutan yrye geerken veya herhangi bir yry eklinden daha hzl bir yry ekline geerken, binicinin dizginlere

verdii serbestiyettir. Ancak bu serbestiyet asla dizginleri boaltmak veyatamamen serbest brakmak anlamna gelmez. Ve yumruklar asla bulunduu yeriterk etmezler. Koyuverme, binicinin atn az ile olan birliktelii devamettirirken, daha st bir yry kararna kmak iin ileri src baldrlar takviyeetmek veya ona yardmc olmak iin ellerin kk parmaklarnn atn aznadoru yaklatrld, snrl ve yeterli bir etkidir. Koyuvermenin kullanlddier bir uygulama alan, binicinin sert yumruklarndan veya gerektiinden dahasert bir azlk demirinin kullanlmasndan kaynaklanan, atn boynunda oluankas sertliklerini gidermektir.

ekil 25. Dizgin eidi Kuvvetli stinat5


46/80

ekil 26. Koyuverme

Yavaa yaplacak her alkoyucu etkinin arkasndan anidenyaplacak koyuverici etkiler bu sertliklerin giderilmesinde nemli katksalayacaktr. nk alkoyucu etki arkasndan yaplan koyuverici bir etki, atnkoyuverilen oranda ban ileri doru uzatmasn salayacak ve bu alma atn boyun adalelerinde yumuama salayacaktr.

Alkoyma:Hareket halinde olan bir atn temposunu yavalatmak,

yaplacak bir hareket iin at ikaz etmek, arlk merkezini geriye dorudeitirmek amacyla arka ayaklarn adm boylarn ksaltmak zere yaplandizgin etkileridir. Tpk koyuvermede olduu gibi yumruklarn yerini terk etmesisz konusu deildir. Alkoyma yaparken yumruklar yerinde durur ama sanki avuierisinde bulunan topu skarcasna kk parmaklar yukar doru kapatarak buetkiyi ata aktarr. Alkoyucu etki birok binici tarafndan atn azn ekmek veyaazna aslmak eklinde anlalmakta ve byle uygulanmaktadr.

Kk de olsa, binicinin dizginleri daha da gerginletirilerek yapt bir geriye doru hareket mevcuttur. Ancak geriye yaplan bu hareket,yumruklarn bulunduu yerde, attan istenen cevap alnncaya kadar skmak- brakmak, skmak-brakmak eklinde pe pee uygulanacak etkilerle snrldr.Unutulmamas gereken husus ise dizginlerin yapaca alkoyucu etkilerin arlk ile yaplan alkoyucu etkiler ile birlikte uygulandnda bir anlam ifadeedeceidir.


47/80

ekil 27. Alkoyma

Atn ileri hareketini kstlamak amacyla yaplan etkileritanmlamak iin alkoyma terimini kullanrken, ileri gidiciliin ksmenkstlanmasna yarm alkoyma, tamamen kstlanmasna ise tam alkoymadiyoruz. Tam alkoyma uygulamas, atn ileri hareketinin tamamen snrlanmasyani durmas iin kullanlr.

Tahdit Etme(Snrlama): Etkilerine gre baldr eitlerinde

deinildii zere; i yandaki baldrn ileri src etkisi srasnda, d baldrlayaplan snrlayc etkide olduu gibi tek yanl uygulanan snrlayc dizgin, atn bkl durumunu veya bir hareketin yeterliliini belirlemek, omzunu darkararak yapabilecei itaatsizlik veya kamalar nlemek iin kullanlanetkilerdir.

Binilen yandaki baldr, yani i baldr tarafndan srarla yaplan ileri src

etkilerin oluturduu ileri gidicilik enerjisininkarlanarak biriktirildii yer, d taraftakisnrlayc dizgindir. Dier bir ekilde ifadeedecek olursak, atn esas kontrolnn, sevk veidaresinin yapld, i yandaki dizgine greok daha aktif ve sorumluluk stlenmesigereken dizgin snrlayc olarak grev yapand dizgindir. ekil 28. Tahdit(snrlama)


48/80

Pasif Etki(Pasif Dizgin): Eitim veya yarma esnasnda, binicinin her hangi bir talebi olmad halde atn istinad bozacak herhangi bir giriimde bulunmas durumunda, buna msaade etmeyecek ekilde ellerin pasif olarak kullanlmasdr. Atn aniden dizginlere aslmas veya binicinin ellerindendizginleri alacak ekilde hamle yapmas durumunda, yerinde duran yumruklarn pasif bir ekilde kalarak bu harekete izin vermemesidir. Bu pasif etki ksa sreliolarak kullanlmal, at pasif etkiyi hissettikten sonra sona erdirilmelidir.

Eer at, binicinin ellerine inatla aslarak dizginleri ekmeye devamederse binici bu durumda yumruklar ile tutucu dizgin uygulamasna geer.Yumruklar bulunduklar yerde daha fazla kapanarak dizginleri ayn gerginliktesabit tutarken, baldrlar ile daha aktif ve gl ileri src etki uygulayarak at budireniten vazgeinceye kadar srar edilmelidir.

Yana Dndrme: Yana dndrc dizgin olarak akla gelen ilk

uygulama dnlecek taraftaki dizginin ekilmesi eklinde olacaktr ki oldukatehlikeli ve yanl bir uygulamadr. Zira dnlerde i taraftaki dizginin grevisadece dne vaziyet verecek kadar almasdr. D dizginin bu dn atn boynuna yaslanarak desteklemesi ve dn sresince baldrlarn ileri srcetkilerinin devam ettirilmesi ideal bir dn iin gerekli olan hususlardr.

Dn srasnda i dizginde oluacak her ekme veya geriye

hareket, atn i art ayann olmas gerekenden daha geride kalmak suretiyle karnaltna srlmesini engelleyecektir. Dolaysyla dn sonras ifa edilecek her hangi bir grev iin gerekli olacak itepi salanamam olacaktr. Bu nedenledn iin d dizginin snrlayc hareketi destekleyici grevi uygulamada ihmaledilmemelidir. D dizgin, sadece i dizginin atn ba boynunu dn tarafnaevirmesinden kaynaklanan ksalmasn destekleyecek kadar uzamal, bu uzamaasla atn omzunu darya karmasna msaade etmemelidir.


49/80

dizgin dnte hibir zaman geriye doru ekilmezken, dntarafna davetkar bir tutum sergilemeli, d dizgin tahdit edici ve yana dndrcetkisini srdrmelidir.

ekil 29. Dnlerde dizgin etkileri5

2.5. Yardmc Uyar ve Yardmlar

Temel uyar ve yardmlarn ata retilmesi veya pekitirilmesisrasnda bunlarla birlikte veya ayr olarak kullanlan, ierii itibaryla atntabiatnda bulunan zellikleri kefedilerek onun hassasiyetleri zerine yaplanetkilerdir. Bu etkiler, binicinin atla beraber olmaya balamasyla aralarndagelien duygusal alkl iletiimin uzants olarak binici tarafndan tespit edilen,atn korktuu veya holand eyler olup ses, dl, ceza, kam ve mahmuzeklinde sralanabilir. Yardmc uyar ve yardmlar, at sakinletirici ve onacesaret verici ekilde kullanlabilecei gibi onun dikkatini daha etkili olarak


50/80

ekmek iin ikaz edici hatta cezalandrc biimde de kullanlabilir. Bu uyar veyardmlarn en nemli zellii at zerinde uygulanabildii gibi yerde deuygulanabilmesidir. zellikle yerde doru olarak uygulandnda, at zerinde binicinin uygulayaca temel uyar ve yardmlarn at tarafndan daha kolayrenilmesinin desteklenmesi konusunda byk avantaj salarlar.

Ses: Binicilik sporunda sesin olduka nemli bir yeri mevcuttur.Zira binici, ses tonunu amaca uygun olarak kulland srece atn merakn evre

artlarndan uzaklatrarak dikkatini eker. Binici tarafndan yumuak, scak vedosta kullanlan bir ses tonu atna gven verecek ve onda korunma hissisalayacaktr. Byle bir durumda at, kendisine binicisi tarafndan her hangi bir zarar gelmeyeceini idrak edecek ve kendisinden istenen hareketleri yapmada paniklemeyerek, bir elence anlay ierisinde yapmaya alacaktr. Sert, kabave iddet ieren ses tonu ile yola kmak, at kayglandracak hattasinirlendirecektir.

Temel uyar ve yardmlarn uygulanmas esnasnda sakin veyumuak bir ses tonu ile kullanlan kelimeler vastasyla srekli takviye edilen bir at, harekette baar salandnda dl ile de desteklenince o ses tekrar duyulduunda itaat etme konusunda byk bir kolaylk gsterecektir.

dl: Binicinin atndan istedii ve karln ald her hareketin

hemen arkasna yerletirilecek bir dl, hem atn psikolojisi zerinde olduka pozitif bir etki brakacak hem de hareketin daha abuk renilmesini ve pekitirilmesini salayacaktr. Boynunun veya sarsnn okanmas, buokamann sesle desteklenmesi(aferin-bravo vs.), alma sonunda veya arasndaeker, havu, yulaf gibi dllerin verilmesi yan sra, bir at iin en byk mkafat, dizginlerin gerginliinin gevetilerek ba boynunun uzatlmasdr.zellikle topluluk ierisinde yaplan zorlu eitim esnasnda kendisinden bekleneni veren atn gevetilen dizginler ile boynunu ileri ve aaya doruuzatmas, kaslarnn esnekliini arttrmada olumlu etki salayacaktr. Atn


51/80

psikolojisi zerinde ok daha tesirli bir etki vardr ki o da binicisinin kendisindenyapmasn istedii yeni veya bir hareketi beklenenden daha iyi bir performanslayerine getirmesi durumunda derhal attan inilerek almann bitirilmesi ve atn bolca okanmasdr.

Ceza: Bir ok binicinin atn dllendirme konusundaki doru veyerinde gsterdii davran biimini, atn cezalandrma konusunda aynhassasiyetle gsteremediine ska ahit oluruz. Zira atndan yapmasn istedii

hareketlerin gereini tam ve doru olarak yerine getirme konusunda bilgi veuygulamadaki zafiyetlerinin bilincinde olmamalar onlar, atlarnn kendilerineinatla direndikleri ve art niyetle cevap verdikleri kanaatine vardrr ki bu husus binicilik sporunda at ile binici arasndaki salkl bir iletiimin kurulamamasasndan olduka byk bir neme sahiptir. Binicinin atna ceza vermeden nceattaki direnme veya itirazn nedeni konusunda z eletiriyi muhakkak n plandatutarak hatay ncelikle kendisinde aramaldr. Bu sebeple bir atn ne zaman ve

nasl cezalandrlaca hususu byk bir beceri, dikkat ve bilgi gerektirir.

At sulamadan nce binici kendi zerinde dikkatli bir incelemeyapmaldr. nk direnmelerin yzde doksan binicinin kendi hatasndanmeydana gelmektedir. Binicinin sk yapt bir hata, ata grevini yapmas iin bir olanak vermede baarszl veya isteklerini anlatrken atn olgunluunun vezekasnn tesinde anlatmasdr. Atn direnmesinin nedeni, isteklere itaat etmesini

ve dikkatini engelleyen fiziksel bir arlk veya bitkinlik olabilir.15

Cezann zamanlamas ve verili ekli de ayr bir ustalk ve incelik gerektirir. ayet atn art niyetli olarak direnme gsterdii kanaati oluur ise otakdirde binici cezalandrmann temel arac olan kam ile atn sadece yanlarnauygulanmas esas alnmaldr. Kamnn atn sarsna veya kafasna vurulmasise binicilik sporunda asla kabul grmeyecek irkin ve kltc bir davranolacaktr.


52/80

Kam: Binici tarafndan doru yerde tand ve etkili olarak kullanld takdirde, yardmc uyar ve yardmlar ierisindeki en etkili aratr.Kam, atn terbiyesi srasnda ihtiya duyulduunda kullanlmak zere srekli binicinin elinde olmaldr. Kamnn atn art ayaklarnn canllnn arttrlmasamacyla, gerektii zaman ve gerektii iddette kullanlmas, maharet isteyen bir husustur. Binicinin kamy hangi yanda tayaca konusunda basit bir mantk gelitirebilir. Atnn sert olan yannda muhafaza edilen kam, atn o yandaki artayan karn altna daha k srlmesi iin uyar ve yardma hazr olacaktr. Sert

olan yanda binilmesi(i yan) kamnn, i yanda binilen elde tanmasnnmantkl ve doru bir seim olduunu ortaya koymaktadr.

Yan deiiklikleri srasnda binicinin kamy at rahatsz etmeden,kararl ve ak bir ekilde dier eline aktarmas nemli bir konu olup ska pratiiyaplmaldr. Kamy tayan yumruk atn azn rahatsz etmeden, baparmak ieriden aaya gelecek ekilde evrilirken elin alt ksm dolaysyla kam

yukarya evrilmi olur. Bu srada dier el yine atn azn rahatsz etmedenevrilen elin zerinden kamy alarak ayn ekilde uyluklarnn gerisindekullanmak zere hazr duruma getirecektir.

Src baldra atn gerekli cevab vermemesi durumunda binici, baldrnn hemen arkasna ve baldr arpmasyla beraber kamyla hafif dokunur.Binicinin bu hafif dokunuu veya duyarllna gre ve seri yapl zerine at

baldr skmasyla kamy beraber alglar. Bylece iki yinelemeden sonra etkilerinarasndaki fark alglayamaz. Yalnz skma ve dokunmay beraber hisseder, ikisinide baldra balar. Kam at zerinde ani batma hissi yaratr ve sonuta arkaayaklar abuk bir hareketle gvdenin altna srlr. Eer at baldr skmasnadireniyorsa, ksa bir sre baldr skmas braklmal ve yerine kam dokunularyaplmaldr.2

Mahmuz: Eitimde esas ama, at mahmuz kullanmaya gerek kalmadan terbiye etmek olmaldr. Mahmuz kullanmnn amac, binicinin baldr


53/80

etkilerine kar atn hassasiyetini arttrmak ve baldr etkisini takviye etmektir.Eer binici alt uzuvlarn tam olarak kontrol altnda tutma konusunda yeterli beceriye sahip olamam ise, mmkn olduunca mahmuz takmamaldr. Ziradengesini tam olarak salayamam biniciler taktklar mahmuz ile farkndaolmadan atn karnna temas ettirerek gereksiz yere at rahatsz ederler.

Yap olarak hassas olmayan, sert, kaba ve soukkanl atlardamahmuz kullanm tercih edilirken, hassas, scakkanl atlarda ve zellikle

ksraklarda mahmuz kullanmna ok dikkat etmeli, gerekmiyor veya ar olarak tepki veriyor ise kullanmndan uzak durmaldr. Bilhassa gen atlar kam iletantrldktan ve altrldktan sonra mahmuz ile tanmal, atn karnna hafif veksa bir dokunu ile yetinilmeli, srekli olarak atn karnna dayanmamal ve geliigzel salnm ierisinde at rahatsz etmemelidir. Belli belirsiz atn karnna deenmahmuzlarn bir sre sonra atta tepkisizlik ve vurdumduymazlk meydanagetirecei unutulmamaldr.

2.6. Uyar ve Yardmlarn Birlikte Kullanlmas

Binicinin at zerindeki pozisyonu ile uzuvlarnn konumu veilevsellii hakkndaki evrensel tespitleri yaptktan sonra buna, at ile iletiimsalamak iin ihtiya duyulan temel, yardmc uyar ve yardmlar ilave ederek tm bu konularn birbirleri ile uyumlu olarak nasl bir uygulamaya

dntrlmesi gerektii konusuna da deinmek faydal olacaktr.

ncelikle unu vurgulamak gerekir ki binicinin at zerinde bulunmas gereken yerde tam olduu uzuvlar, hemen hemen tm uyar veyardmlarn dardan grnmeyecek ekilde doru ve estetik olarak uygulanabilmesini salamaktadr. Baka bir ifade ile yumruklarn doru yerdetayan bir binicinin tam ve etkili olarak yapaca alkoyucu veya ileri srcdizgin yardmn dardan gzlemlemek zordur. Ancak dizginleri doruuzunlukta olmayan, yumruklarn doru yerde tamayan, dengesiz ve uyumsuz


54/80

bir oturu ile atn kontrol edemeyen binicilerin yapt, yapmaya alt vegenellikle de yapamad bir alkoyucu dizgin yardm, yerini atn azna aslan,geriye abanarak atn azna sert darbeler indiren, bunu yaparken de oturuutamamen bozulan, atna kaba ve sert davranarak onu sinirlendiren, kendisiniizleyenlere irkin grnt veren bir boumaya brakacaktr.

Yukarda bahsedilen ve yarma sahalarnda ska grlen bumanzarann en nemli nedeni kendi kendisini eiten veya antrenr tarafndan

eitilen binicilerin alkoyucu bir etkiyi uygulamann, at yavalatmann veyadurdurmann yegane yolunun, atn azna aslmak veya dizginleri geriye doruekmek olduu yanlgsn tamalardr. Halbuki bir ata uygulanacak herhangietkinin baar ile yaplabilmesi iin binicinin, elleri, baldrlar ve arl ile ezamanl olarak uygulamas gereken uyar ve yardmlar mutlaka birliktekullanmas gerekmektedir. Bu e zamanl uygulanacak etkiler yapllarna greayn olabilecei gibi ayn anda farkl veya birbirinin tersi uygulamalar da

mmkn hatta gerekli olabilecektir.

At ile tempolu, doru ve istekli bir ekilde ileriye doru giden bir binicinin, atn alkoyma yapmak suretiyle dengesini bozmadan, adm boylarnksaltarak temposunu yavalatmak ve nihayette durdurmak istediini dnelim.Bunun iin daha nceki bahislerde belirtildii gibi nce bir yarm alkoyma sonraise tam alkoyma uygulanmas gerekecektir. Bu etkilerin doru ve tam olarak

uygulanabilmesi iin temel uyar ve yardmlarn yani dizginlerin, baldrlarn vearln mtereken yapmas gereken etkileri sz konusu olacaktr. Bunlar gerektiinde ses, kam, mahmuz gibi yardmc uyar ve yardmlar ile takviyeedilecektir. Eer bir alkoyucu etkiyi bu kstaslar ile uygulayacak olur isek:

- Yumruklar ile asla geriye doru ekmeden (bulunduklar yerden biraz yukar doru kaldrlmalar atn aznda daha fazla etkili olacaktr)sere parmaklar ile dizginleri skp brakmak, yetmedi ise tekrar skp brakmak suretiyledizginlerin alkoyucu etkisi,


55/80

- leri doru gitmekte olan atn denge noktasnda bulunan bstnhafife arkaya doru kaydrlmas suretiyle dengenin geriye doru bozulmasnsalayacak olanarln alkoyucu etkisi,

- Dizgin ve arlk ile bu etkiler yaplrkenbaldrlarn ilerisrc etkisi, hemen hemen tm binici ve eiticilerin gz ard ettikleri hususolup, ayn zamanda alkoymann baarya ulamasn salayan en nemli uyar veyardmdr. Baldrlarn bu harekete ileri src etki ile katlmalar arttr. Atnyaplacak bir hareket ncesi dikkatini ekmek, adm boylarn ksaltmak,

yavalatmak veya durdurmak iin yaplan alkoyucu etkilerin yannda baldrlar ileat ileri doru srmeye almak fikri balangta eliki gibi grnebilir. Ancak baldrlarn ileri src grevi sayesinde, karn altna daha ok giren art ayaklar,daha fazla yk alarak arlk merkezinin ok daha kolay geriye doru aktarlmasnsalayacandan, alkoymann baarsnda esas etkiyi yarataca akagrlmektedir ve asla ihmal edilmemelidir. nk bu uygulamann salayacaen byk fayda art ayaklara aktarlan daha fazla arlk sayesinde binicinin

ellerini alkoyma srasnda ok daha az kullanaca, bunun da atn biniciye olanitaati konusunda nemli katk salayaca eitim srasnda her zaman nemlevurgulanmaldr.

- Yukarda belirtilen temel uyar ve yardmlar gerektiindetakviye etmek iin at sakinletirici sesle (ohoo, ohoo) yardmc bir uyarda bulunmak atn kendisinden talep edilen eyi anlamasna ve binicisine itaatetmesine yardmc olacaktr.

taat, zorla deil fakat isteyerek, byk bir dikkatle ve inan ileatn kendinden istenilen hareketleri byk bir uyum, hafiflik ve kolaylklayapmasdr.22

LER GDCLK


56/80

YARIM ALIKOYMA

TAM ALIKOYMA

ekil 30. Uyar ve yardmlarn birlikte kullanlmasndaalkoyma yapmarnei5

Uyar ve yardmlarn birlikte kullanlmasna dier bir rnek verecek olursak, bir binicinin herhangi bir yry eklinde ilerlerken saa veyasola dnmek istediini dnelim. Binicinin;

- Dnecei taraftaki dizgin olan i dizgin ile vaziyet vererek (hafife dizgini o tarafa amak atta olumlu etki brakacaktr), dier taraftakidizgin olan d dizgin ile dn snrlayantahdit edici dizgin yardm,

- Dn tarafndaki baldr olan i baldr ileileri src baldryardm uygulanrken, d baldr ile atn sarsn kontrol ederek dnsnrlayantahdit edici baldr yardm,


57/80

- Arln gerektii kadar dnlecek tarafa aktarlmas suretiyleatn arlk merkezini o tarafa kaydrarak dnn kolaylatrlmasn salayandndrc arlk yardm ayn anda, birbirleri ile uyumlu olarak yaplmasgereken uyar ve yardmlardr.

ekil 31. Uyar ve yardmlarn birlikte kullanlmasndasaa dn rnei5

Konunun daha iyi anlalabilmesi iin nc bir rnek vermek

gerekirse at ile yanama yapan bir binicinin dizgin, arlk ve baldr yardmlarnnasl uygulayacan gzlemleyelim.

Yanama yaplan tarafta i baldr ileri src etki yaparken, d baldr da hem yana src hem de tahdit edicietkide bulunmaktadr. dizgin yanama

yaplan istikamete vaziyet vererek atdavet ederken d dizgin yanamay


58/80

destekleyerek hareketi tahdit etmektedir.Binici arln yanama yaptistikamete kaydrmak suretiyle atndengesini o tarafa bozarak yanamanndaha kolay yaplmasn salamaktadr.Eitim srasnda yardmc uyar veyardmlardan kam ve mahmuz ilehareket desteklenebilir

ekil 32.Uyar ve yardmlarn birliktekullanlmasndayanama rnei23

Resimden de grlecei gibi binicinin bu uyar ve yardmlar naslyaptnn dardan kolayca gzlemlenememesi, hareketin denge, uyum,yumuaklk ve atn itaati asndan estetik iermesi, binicilik sporunda daima

tercih edilen bir husus olmaldr.

Gerek doru oturabilme, gerekse uyar ve yardmlar doru, etkilive birbirleri ile senkronize olarak kullanabilme becerisini edebilmeleri iin tm binicilerin hem fikri hem de ameli olarak srekli kendilerini gelitirme gayretiierisinde olmalar gerekmektedir. Bir an nce yarmalara katlmak, kupakazanmak pahasna oturuu, dengeyi ve uyumu renmeden, at ile salkl bir

iletiim kuramadan hazr olduunu zanneden veya yarmalara girdike renirimdiyen onlarca binicinin sportif yaamlarnn zirveye kmasn ummak beyhude bir beklenti olacaktr. Sabrla, detaylarn zerinde durarak, eitim ve retimdesreklilik salayarak adm adm ilerlemek, tesadfi olarak kazanlacak bir ikikupaya tercih edilmelidir.

Binicilerin erken renme isteklerinin nemi gereinden fazlastres yaratmamaldr. Balangtan itibaren doru olarak renmek, tam olarak yerlemi kt alkanlklar dzeltmek iin ara vermeye tercih edilmelidir.24


59/80

At binici i birliinde sadece binici asndan deil atn binicisininisteklerine cevap vermesi srasnda gzlemlenen hususlarn da her hangi bir zorlanma veya kabalk ve direnme gstermemesi gerekmektedir. Bununsalanmasnda en byk grev de binicinin olacaktr. Binicilik sporunda at ve binici temel unsur olup nem sras gz nne alndnda at daha ncelik tar.

Tm binicilik spor dallarnda at en nemli unsur olarak kabuledilmelidir. Binicinin yetenek ve uygunluunun atn yararna olmas esas olarak

kabul edilmelidir. Tm bini ve eitim metotlar, yaayan bir varlk olan veUluslararas Binicilik Federasyonu tarafndan kt muamele olarak tanmlananhibir teknii iermemelidir.25

3. MATERYAL VE METOD

Bu aratrmada, verilerin toplanmasnda tarama ve denememetotlar uygulanm olup, yurt ii ve yurt dnda bilimsel anlamda eitimgrm olan II. ve III. Kademe antrenrler ile grme ve mlakatlar yaplmtr.Binicilik sporunun olimpik branlarnn doduu ve gelitii lkelerden; 1990ylnda talya Askeri Binicilik Okulunda 5 ay, 1999 ylnda Fransa Ulusal

Binicilik Okulunda 10 ay sreyle yapm olduum aratrma, gzlem ve belgeseltarama ile 1996-2000 yllar arasnda heyete yaplan Almanya, ngiltere,Hollanda, Belika gibi lkelerdeki binicilik sporu eitim altyaplarna ynelik mlakatlardan faydalanlmtr. Elde edilen tm bilgi ve gzlemler lkemizde binicilik sporunun bilimsel olarak yapld yegane kurum olan Askeri Binicilik Okulu Atl Spor Eitim Merkez Komutanlnda grev yapan tm gen, yetikinve usta binicilerin eitim srelerine dahil edilerek uygulanm ve nemligelimeler elde edilmitir.


60/80

lkemizdeki lisansl binicilerin ve antrenrlerin says, yetime veyetitirilme ekilleri dikkate alndnda sonu itibaryla bilimsel olarak uygulanacak ve sonu alnacak bir ounluk bulunmadndan anketuygulanamamtr.

Alb.zkan TEMURLENK tarafndan 15 yllk bir almasonucunda hazrlanan ve 1996 ylnda yaynlanan BNCLK SERS kitaplar,hali hazrda lkemizdeki en doyurucu ve en geni ierie sahip yegane Trke

eserdir. Binicilik sporunda dnya klasiklerinden saylabilecek Give Your HorseA Chance (A.L.D.ENDRODY) ve Training Show Jumpers (AnthonyPAALMAN) adl eserlerin 1986 ve 1987 yllarnda tm. Yavuz TRKGENCtarafndan yaplan evirisi dnda sadece, Trkiyede alan birka yabancretmenin ders notlar, baz svari subaylarnn evirileri, Alman Binicilik Talimnamesinin evirisi (1935) ve eski svari mecmualar mevcut olup, budurum almay bilimsel Trke kaynak konusunda snrlamtr. Ancak konu ile

ilgili olarak birok yabanc kaynak da taranarak, elde edilen bilgilerden hareketleteorik bir ereve oluturulmu, bilgi ve uygulamadaki tereddt ve farkllklargidermek amacyla, tespit edilen konunun binicilik sporundaki anlam ve nemivurgulanmtr.


61/80

4. BULGULAR

Her binicinin farkl bir iskelet ve kas yapsna sahip olmasnedeniyle doru oturuun standart bir eklini aramak veya yaratmaya almak,keskin ve deimez bir tarifini yapmak suretiyle tm binicileri bu kalba sokmayagayret etmek gereki bir yaklam olmayacaktr. Ancak bu farkllklara ramenoturuun, binicilik sporundaki evrensel nem ve anlamn idrak etmek ve doruoturabilme becerisini kazanmak iin, tm biniciler tarafndan sahip olunmas

gereken vazgeilmez kural ve uygulamalar iermesi gerektiini de aslaunutmamak lazmdr. Bu dnceden hareketle en geni ve doyurucu bir tarifiniyapmak gerekirse Doru Oturu;

Binicinin, uyar ve yardmlar etkili ve at rahatsz etmedenuygulayarak ona isteklerini kabul ettirmesi maksadyla, yumuak, dengeli ve atauyumlu bir ekilde, yeteri kadar sabit, salam, sakin, esnek, rahat ve bamsz

olduu at zerindeki en doal ve en estetik pozisyonudur.


62/80

ekil 33. Doru Oturu7

Tanmdan da anlalaca zere doru oturu, binicilik sporundasonsuza giden bir merdivenin ilk ve en nemli basama olup, zerinde tm

binicilik yaam boyunca srarla ve srarla durulup, karlalan btn problemlerde at daha iyi hissetmek, anlamak, tesir etmek ve hkmetmek iindaha iyi oturmaya aba gsterildii takdirde binici ve atn daha az enerji sarf ederek daha ok i yapabilme becerilerini attracaktr. zellikle eitim saatlerindegerek at ve binicinin i grme kalitelerinin ykseltilmesinde, gerekse tespit edilenhata ve eksikliklerin giderilmesinde arzu edilen geliimi ve deiimi skunetle,aralarnda kavga etmeden gerekletirebilmek iin binicinin ve her ikisinin

baarsndan sorumlu olan antrenrn elindeki en nemli etkili ara doru oturuolacaktr.

Oturu bir binicinin her trl artlar altnda dengesini, at ilearasndaki uyumu ve yumuakln muhafaza edebilme kalitesini iaret eden bir gsterge olup biniciliin esasdr. Eer gzel bir oturu yok ise anlatlacak veyagsterilecek hi bir ey

Documents

ekitap binicilik