Ebru Sanatının Doğuşu ve Tarihçesi

8/3/2019 Ebru Sanatnn Douu ve Tarihesi

1/22

NDEKLER

NDEKLER ........................................................i

GR ...................................................................................................................................1

1. EBRUNUN TANIMI .......................................................................................................2

1.1. EBRU SANATININ DOUU VE TARHES .......................................................3

1.2. EBRU YAPIMI VE EBRU YAPIMINDA KULLANILAN MALZEMELER .... .......4

1.2.1. EBRU YAPIMI ..........................................................................................................5

1.2.2. EBRU ETLER .................................................................................................... 6

2. GEMTEN GNMZE TRK EBRU SANATILARI ........................................8

2.1. TARHMZDEK TRK EBRU SANATILARI ..................................................... 8

2.1.1. Hatip Mehmed Efendi ( - 1773) ................................................................................. 8

2.1.2. eyh Sadk Efendi ( - 1846) .......................................................................................8

2.1.3. Hezarfen Edhem ve Nafiz Efendi ..............................................................................8

2.1.4. Sami Efendi Aziz Efendi ........................................................................................ 8

2.1.5. Necmeddin OKYAY (1883 - 1976) ...........................................................................9

2.1.6. Bekir Efendi ...............................................................................................................9

2.1.7. Sami OKYAY ve Sacid OKYAY .............................................................................. 9

2.1.8. Abdlkadir Kadri Efendi ...........................................................................................9

3. GNMZ EBRU SANATILARI ............................................................................10

3.1. Mustafa DZGNMAN (1920 - 1990) .....................................................................10

3.2. Alparslan BABAOLU ..............................................................................................10

3.3. Fuad BAAR ..............................................................................................................11

3.4. Hikmet BARUTUGL ..............................................................................................11

3.5. Ahmet OKTAN ........................................................................................................ 12

3.6. Nusret HEPGL ......................................................................................................... 12

3.7. Ylmaz ENE ..............................................................................................................12

i


2/22

3.8. Nedim SNMEZ ........................................................................................................13

3.9. Zehra Sabriye DNER ..............................................................................................13

SONU ..............................................................................................................................14

RESM KATALOU ........................................................................................................ 15

KAYNAKA .....................................................................................................................19

ii


3/22

GR

Sanatn douu ilk insanlara kadar dayanmaktadr. nsanolunun zamanla alglama

dzeyinin gelimesi ve olgunlamas dorultusunda sanatta buna paralel ilerleme ve gelime

kaydetmektedir. Sanatn dallarnn olumas dorultusunda ebruculuun da bu dallardan biri

olduu grlmektedir.

Ebru iin en eski tarih 15. yzyl olarak bilinmektedir. Ancak daha eskilere de dayanm

olduu dnlmektedir. 16. yzylda bu sanat gelimekte ve birok sanat yetitirmektedir.

Gnmzde ise ebru sanatkrlar klasik ebruculuktan kopmamakta ve gelenee sadk

kalarak yeni araylarda zgn almalar vermektedir.

Bu dev aratrmasnda ebru sanatnn douu ve geliim aamas ele alnmakta, eski ve

yeni ustalar tantlmaktadr.

1


4/22

1. EBRUNUN TANIMI

Ebru, Farsada bulut anlamna gelen ve ebru kadnn stnde bulutumsu renk

kmelerinin olumas nedeniyle kada verilen Ebri kelimesinden adn almaktadr. Bir dnem

sonra da galat olarak ebru kad yada ebruculuk olarak anlmaktadr. Fakat emseddin SamiBey, Kaams-i Trk isimli byk lgatnda Ebru kelimesini ka olarak akladktan sonra dier

anlamna da deinmektedir: EBRU: (Asl: Farsa Ebri = Bulut renginde ve daha dorusu,

aatayca Ebre = Baba (elbise) yz, krk kab). Hare gibi dalgal ve damarl (kuma, kat vs.)

= (isim) cz ve defter kab yapmak iin kullanlan renkli kat. (Akbank Yaynlar, Trk

Ssleme Sanatlar, 1977, s. 8).

Ayn zamanda bir dier varsaym ise bu sanatn 15. yzylda, Trkistanda aatay

Devrinden gelebilecei olarak dnlmektedir.

Avrupallar, ebru kadnn zerinde, mermerlerde bulunan damarlarn yer alm

olmasndan dolay bu kada mermer kad; Araplar ise damarl kat anlamna gelen

Varakul mcezza demektedir (Akbank Yaynlar, Trk Ssleme Sanatlar, 1977).

......Ve Ebrunun Felsefesi....

Baz gnler, afak veya grup vakti ufka bakarsanz; krmz, sar, lacivert ve mavi

renklerin en ilah tonlar ile, bulutlardan bir ebrunun daha dorusu ebrinin ekillendiinigrrsnz. Yine baz gecelerde, bulutlu semalar kadar geni bir ebru teknesine, mehtabn, usta

frasyla lacivert, mavi ve kl beyazn btn nanslarn serpitiriliverdiine elbet

rastlamsnzdr.

te, sanatkar dedelerimiz, bir anda deiik kaybolan bu semavi gzellikleri yeryzne

aksettirerek, onlarn aa yeiline ve toprak rengine olan hasretini giderdikten sonra, bu ahane

tabloyu kat stnde de ebediletirmeyi bilmilerdir. Bu anlay iinde Tanrsna boyun kesen

sanatkrn benlikten uzaklaan gnl, sanki ebru teknesinde ekillenmi gibidir. Artk ozaman bymeye balayan ebru teknesi derya kadar geniler, geniler ve bir kainata dner,

ebrucunun gnl gibi. Hz. Ali ne gzel buyurmu: Sen kendini kk bir cisim sanrsn, halbuki

btn bir alem sende drlp bklmtr (Akbank Yaynlar, Trk Ssleme Sanatlar, 1977, s.

54).

2


5/22

1.1. EBRU SANATININ DOUU VE TARHES

Ebru sanatnn douu hakknda kesin bir tarih bilinememektedir. ok eski tarihlere ait

kitap ciltlerinin yankadnda (kapak ile kitab birbirine balayan kat) ebrulara rastlanmaktadr.

Ancak ciltler zamanla yenilenmi olduu iin, ebrunun hangi tarihte o kitapta kullanld bilinmemektedir. Ancak zerinde tarih yazlm olan ebru katlar hakknda fikir

edinebilmektedir. Bilinen eski ebru kadna 1554 ylna ait Malik-i Deylemi yazsnda

rastlanmaktadr. Bu tarih, hafif kadnda yer almaktadr ve bu ebru eidi sanatta zor ulalan bir

aamadr. Trk Ebruculuk Sanat hakknda Batya tantm amal makaleler yazm olan

Mehmed Ali KAITI, Topkap Saray Mzesinde 1447 tarihli ebru kadna rastlam

olduunu bildirmekte ancak o kada ulalamamaktadr. 1586 ylnda yazlm olan Menakb-

Hnerveran adl eserde Gelibolulu Mustafa Ali Bey ebrudan ve ebruculuktanbahsetmemektedir. Dier Trk El Sanatlarndan bahsetmi olup, ebrudan bahsetmemi olmasnn

nedeni bilinmemektedir (Akbank Yaynlar, Trk Ssleme Sanatlar, 1977).

Oysa Japonlarn 700 yl ncesinden balayp bugn hala srdrdkleri Suminagashi ad verilen su

zerinde kat boyama sanatlar vardr. Bu, Trk Ebru Sanatndaki gelimeyi grmeyenlere ok gzel rnek

oluturmaktadr. Gelitirme ve modernlik anlay altnda sanat izgimizin ve sistemimizin tahrip edilmesine kar

klmaldr. Klasik metodun zor ve zahmetli olduu dorudur. Fakat yaplan eserlerinde yzyllar boyunca

bozulmadan kalmas yine bu metodlarn sayesinde olmutur. Bunlar da gz nne alarak Trk Ebrusunu tabana

yaymak ve daha ok sanat yetitirerek unutulmasn nlemek her sanatseverin dilei olmaldr. Bugne kadaryaplan tekrar edip bunlarn nda yeni araylara, yeni desenlere gidilmesinin daha faydal olduu grne kim

kar kabilir ki? (NSAL, Esma, 2001, s. 7).

Akbank Yaynlar, Trk Ssleme Sanatlar (1977, s.7) adl kitaptan edinilen bilgiler ise Mzelerdeki

gerek Trk eserlerini bile zaman zaman rana, yahut baka bir millete mal eden, hi olmazsa Kk Asya etiketi

ile geitiren Bat zihniyeti, ebru sanatnn Trk asll olduunu naslsa kabul etmitir. Bu sebeple ebru kadnn o

diyarlardaki ismi Trk Kad veya Trk Mermer Kaddr. Avrupada ebru zerine yaplan neriyat da iine alan

Buntpapier (Alacal Kat) isimli eserin giriinde: Trklerin ok gzel bir sanatlar vard. Bizce bilinmeyen bu

sanat, kadn mermerletirilmesi diye tarif edilebilir szleriyle bir hakikat ifade edilmi olmaktadr. Yine ayneserde, ebrunun Trkistandan km olduu belirtiliyor. Bizdeki ebru sanatkarlar arasnda sylenegelen rivayet de,

ebruculuun gerekten Buharada balad eklindedir. Sadk Efendinin ebruculuu, Buharada kald dnemde

renmi olduu grlmektedir.

Oysa Buntpapierin kaytlarna gre on yedinci yzyln balarnda Almanyaya gnderilmi olan ebru

katlaryla, ebru sanat Avrupaya yaylmakta ve teknii renilmeye balamaktadr. Avrupada benimsenmi olan

ebru eitleri ise tarakl ve battal olarak bilinmektedir (Akbank Yaynlar, Trk Ssleme Sanatlar, 1977).

3


6/22


7/22

Yazl ebru yapmnda kullanlan Arap zamk, Akasya aacnn eitlerinden elde

edilmektedir. Suda slatlp mrekkep kvamna getirilen zamk, tlbentten szlerek istenilen

yere yazlmaktadr. Bylece Arap zamk boyay almamaktadr (NSAL, 2001).

Her tr kat ebru yapmnda kullanlabilmektedir. Ayrca kuma, inicilikte kullanlan

biskvi, cam, tahta gibi nesnelerde de ebru uygulanabilmektedir. Ancak biskvilerde ini boyas

kullanlmas tercih edilmektedir (NSAL, 2001).

Tekneler ise istenilen ebatta yaptrlp, galvanizli yada alminyum olmas gerekmektedir.

Ancak teknenin kat ebadndan daha geni olmasna dikkat edilmesi gerekmektedir (NSAL,

2001).

Fralarn at kuyruundan, sapnn ise gl dalndan temin edilmesi gerekmektedir. Gl

dalnn ucu, suda zlmeyecek yaptrc ile yaptrlmaktadr. Tm kllarn ularnn ayn

seviyede olmas gerekmektedir (NSAL, 2001).

Hatip, iekli, gelgit ebrusu yapmnda kullanlan biz paslanmaz elik veya bakr telden

yaplmaktadr. Boyalar ezmeye yarayan el ta ise sert mermer yada akmak tandan elde

edilmektedir. Dalan boyalar toplamak iin yada boya kartrmak iin krek (spatl)

kullanlmaktadr. Taraklar ise desen ve ekil vermeye yarayan bir alettir, ta zerine paslanmazelik telin tarak eklinde dizilmesi sonucunda oluturulmaktadr. Kitre szmnde kullanlan

kesenin sk dokunmu olmasna dikkat edilmeli yoksa da bayan orab kullanlabilmektedir

(NSAL, 2001).

1.2.1. EBRU YAPIMI

Takriben 100 ksm su iin, 1 ksm kitre hesab ile, kitre zamk byke bir kap iine

suya atlr ve ara sra kartrlarak en az bir gece bekletilir, erimesi salanr. Eskiden bu i iin

temiz yamur suyu tercih edilirmi. Bu kitreli su, kaln bir bez torbadan szlr, sonra ebru

yaplacak tekneye dklr (Akbank Yaynlar, Trk Ssleme Sanatlar, 1977, s. 12). Sv

koyulam ise salep kvamna gelene dek su ilave edilmektedir. Koyu renkte ebru istenirse koyu,

ak ernk ebru istenirse sulu kitre oluturulmaldr. nceden hazrlanm olan boyalar kk

kaplara alnmakta v ed ile kartrlmaktadr. Yaylm boya istenirse fazla d, istenmez ise az

d kullanlmaktadr. Kl fra yardm ile tekneye boyalar serpilmekte ve yaylmna, kan

ekillere gre ebru yapmna balanmaktadr.

5


8/22

Ebru yapmnda suyun kirlilii, boya ve dn karm, havann rutubet ve nemi de rol

oynamaktadr (Akbank Yaynlar, Trk Ssleme Sanatlar, 1977).

1.2.2. EBRU ETLER

Yaplan bu aratrmann konusu gerei ebru eitlerini tek tek incelemekten ziyade

balcalar ele alnmakta ve zerinde durulmaktadr.

Bilinen en eski ebru tarz battal ebru olmakta ve dier ebrularn ba olarak

grlmektedir. d az olan boyalarn nce, youn olan boyalarn daha sonra aktarlmas

neticesinde oluturulmaktadr. Zemin, battal ebru trnde az yada tek renk kullanlmaktadr.

Rengin deiik tonlar da kullanlmaktadr.

Merhum Mustafa DZGNMANn gelitirmi olduu Tarz- Kadimde ise battal zemin

zerine ak renk iri damlalar atlmakta ve zerine serpme ebru yaplarak oluturulmaktadr.

Sar glbahar boyalarn zerine sar-lacivert kullanlarak yaplm olan Ethem Efendi

Battal, son katnda atlan boyaya fazla d konmasyla ve neft katlmasyla oluturulmaktadr.

Somaki Battal ad verilmi olan dier bir ebru eidi ise genelde iki renkten meydana

gelmektedir. Mermer grml olan bu eit ebruda ikinci atlan boyaya fazla d katlmaktadr

(NSAL, 2001).

Battalda olduu gibi boyalar serpildikten sonra, bir ine veya tek at kuyruu kl

teknenin iinde ileri geri, saa sola keskin hareketlerle yrtlrse, buna tarama ebrusu veya

gelgit ebrusu ad verilir. Bu hareketler dzensiz ve dairemsi olursa al rnei denir. ne vastas

ile kenarlardan merkeze doru helezoni ekiller izilirse, bu da Blbl Yuvas ismiyle anlr

(Akbank Yaynlar, Trk Ssleme Sanatlar, 1977, s. 13).

Daha nceden yaplm, mhrelenmemi ebrunun zerine ikinci kez ebru yapm sonucu

ift Ebru eidi ortaya kmaktadr (ELHAN, 1998).

Bitkisel esasl lahor ividinden elde edilmekte olan Kumlu-Klkl Ebru hattatlarn

pervaz veya cetvel olarak ska kullanm olduklar desen olarak bilinmektedir. Youn boya

kullanm olduu iin kadn tekneden kartlrken iyi syrlmas gerekmektedir (OKTAN,

1992).

ie damlatlm olan boyalarn renklerinden oluan dairelere biim vererek yaplan

ebru eidine Hatip Ebrusu denilmektedir. 1773 ylnda evindeki yangnda ebrularn kurtarmaya

alrken vefat etmi olduu bilinen Ayasofya Camisi hatiplerinden Mehmet Efendiden deadn almaktadr (NSAL, 2001).

6


9/22

Hatip Ebrusunda en fazla ark- felek, yrek, tarakl yrek, yldz ekilleri

kullanlmtr (Akbank Yaynlar, Trk Ssleme Sanatlar, 1977, s.19).

Necmeddin OKYAY, 1918 yllarnda karanfil, hercai meneke, lale, gonca gl, gelincik,

kasmpat, smbl gibi iek motiflerini ele almakta ve yetitirmi olduu Mustafa

DZGNMAN ise papatyay ebruya eklemektedir. iekli ebrular ord. Prof. Sheyl NVERin

istei zerine Necmeddin Ebrusu olarak anlmaktadr (Akbank Yaynlar, Trk Ssleme

Sanatlar, 1977).

Altn varak serpilerek elde edilen ebruya Zerefanl; levhalarn kenarlarnda oluan

boluklara zellikle hazrlanm olan kk iekli ebrulara Koltuk Ebrusu, hatip yada iekli

ebrularn kenarlarna altn tahrir ekilerek oluturulan ebruya ise Tahrirli denmektedir (NSAL,

2001).

7


10/22

2. GEMTEN GNMZE TRK EBRU SANATILARI

Bu blmde gemiteki ve gnmzdeki ebru sanatlar incelenmektedir.

2.1. TARHMZDEK TRK EBRU SANATILARI

ebek Ad Tertib-i Risale-i Ebride geen ebek lakapl Mehmet Efendinin bilinen en

eski ebrucu olduu renilmektedir. lmnn 1608 ylndan nce olduu, risalede geen

Allah ona rahmet etsin duas ile bilinmektedir (NSAL, 2001).

2.1.1. Hatip Mehmed Efendi ( - 1773)

Ayasofya Camisi hatibi olmasndan tr hatip diye anlmaktadr. Kendisinden Thfe-i

Hattatinde pir-i mbarek olarak bahsedilmektedir. Adnn verdii ebru eidini bulmu ve

yaygnlatrm olduu bilinmekte ve evindeki yangnda vefat ettii bilinmektedir (DERMAN,

1976).

2.1.2. eyh Sadk Efendi ( - 1846)

Buharada Vabakne ehrinde domu olduu ve skdar sultan tepesinde zbekle

Dergah eyhliinde bulunduu bilinmektedir. Oullar Nafiz ve Edhem Efendilere de sanatn

retmektedir. 11 Temmuz 1846da vefat etmektedir (DERMAN, 1976).

2.1.3. Hezarfen Edhem ve Nafiz Efendi

Karde olduklar bilinen bu sanatlardan Edhem Efendi 1829 ylnda domutur.

Babasnn ardndan o da skdar zbekler Dergahnda eyhlik yapmaktadr.

Ethem Efendi oymaclk, marangozluk, mhrclk... vs. gibi pek ok dalda uravermektedir ve bu yzden bin sanat sahibi anlamna gelen Hezarfen lakabn almaktadr.

Eserlerine kami olarak imza atmaktadr.

Nafiz Efendinin ise ebruculuu babasndan renmi olduu bilinmekte ancak ok fazla

bilgi edinilememektedir (Akbank Yaynlar, Trk Ssleme Sanatlar, 1977).

2.1.4. Sami Efendi Aziz Efendi

1812 1912 yllar arasnda yaam olduu bilinen Sami Efendi ebruculuu Edhem

Efendiden renmektedir (Akbank Yaynlar, 1977).

8


11/22

Sls Nesih yazlarnda Bakkal Arif Efendinin en nde gelen talebesi olan eyh Aziz Efendi (1871 -

1934)de, zbekler Dergahna devam srasnda Edhem Efendiden ebruculuk renmi ve amatr zevki ile bu

sanata kar alakasn srdrmtr(Akbank Yaynlar, 1977, S: 40).

2.1.5. Necmeddin OKYAY (1883 - 1976)

OKYAYda ustas Edhem Efendi gibi pek ok alanda ura vermi olmasndan dolay

Hazerfan olarak da anlmaktadr. 23 Mays 1916da Medresetl Hattatinde ebru retmenliine

balamakta ve 29 Ocak 1948de Akademide bu grevini bitirmektedir.

2.1.6. Bekir Efendi

20. yzyln balarnda Beyazddaki Katlar arsnda yapp satm olduu

ebrularyla bilinmektedir. Eski tarz is mrekkebi reticilerinden olduu renilmektedir. Hayat

ve ebruculuu kimden rendii hakknda pek bilgiye rastlanmamaktadr.

Dnemin resmi dairelerinde kullanlm olan defterlerin zerine geirilen, ali kurna

denilen salam Avrupa kadna yaplm ebrularn yaratcsdr (OKTAN, 1992).

2.1.7. Sami OKYAY ve Sacid OKYAY

Necmeddin Efendinin oullar olan bu sanatlar skdarda domulardr, Sami

OKYAY 1910da Sacid OKYAY 1915 ylnda dnyaya gelmektedir. Sami OKYAY ayn

zamanda tezhib, oyma, lake ve ciltle de uramaktadr. 12 Haziran 1933 ylnda vefat etmektedir.Sacid OKYAY ise 1936 1973 yllar arasnda Akademide ebru ve cilt hocal

yapmaktadr (DERMAN, 1976).

2.1.8. Abdlkadir Kadri Efendi

1875-1942 yllarnda yaam olan sanat, Edhem Efendiden ebruculuk renmektedir.

Ancak ebru sanatn meslek olarak devam ettirmemektedir (Akbank Yaynlar, 1977).

9


12/22


13/22

(NSAL, 2001, s. 51 52). szlerle dncelerini belirtmektedir. Marmara niversitesi Gzel

Sanatlar Fakltesinde 15 gnde bir ebru konulu seminerler vermekte olan sanat sanatkarlarn

almalar yaparken ellerini, beyinlerini ve kalplerini kullanarak baarya ulaabileceklerini

belirtmektedir (NSAL, 2001).

BABAOLU tekneye hkmedebildii zaman usta olunduu ve ebrunun ans ve sihir ii

olmadn sylemektedir. Geleneklere bal ve izgisinden dn vermeden sanat hayatn

srdrmekte olan sanat bu dorultuda gitmeyi hedeflemektedir (NSAL, 2001).

3.3. Fuad BAAR

1953te Erzurumda domu olan sanat DZGNMANn BABAOLUndan sonra

icazet verdii ikinci sanat olarak bilinmektedir. Tptan mezun olan sanat 1976da yaz ile

ardndan da ebru ile uramaya balamaktadr. 1977 ylnda Akbank yaynlarna ait Trk

sanatnda ebru adl kitab okuduktan sonra ebru yapmaya karar vermi olan sanat

DZGNMANla grp rencisi olmaktadr.

1989 ylnda ustasndan icazet alm olan BAAR, onun adn olunda yaatmakta ve

hocasndan saygyla bahsetmektedir. ok sayda eser vermi olan sanat imdiye kadar,

sanyorum 25 bin civarnda ebru yaptm. Bunlarn iinden belki 20 tanesi ancak mzelik

paradr. Metropolitan ve British Museum da dahil olmak zere dnyann bir ok mzesinde

eserlerim var. Japon mparatorunun odasnda da benim ebrum asl. Ama Topkap Saray ve Trk

slam Eserleri Mzesinde yok. Trkiyenin ebru sanatna gsterdii ilgi ite bu kadar, ama ok

yazk. nk ebru gerekten ok gzel ve iinde bir ok zellii barndran bir sanat. Ebrunun en

byk zellii, taklit edilemeyen tek sanat olmas.

Yapan kii bile bir yaptn bir daha yapamaz. Yllarca urasanz aynsn

yapamazsnz. Bu ynyle evrenin yaradlyla ok byk benzerlii var. Sanki evrenin

yaradlndan bu yana olanlar, ebru teknesinde cereyan ediyor (NSAL, 2001, S: 55,56),

diyerek ebru ile ilgili dncelerini ifade etmektedir (NSAL,2001).

3.4. Hikmet BARUTUGL

BARUTUGL ebrunun ok gzel ve zel bir sanat olduu grn tamakta ve bu ie

baladnda, ebruya pek rabetin olmadn ama kendisinin akla, hevesle bu sanata sarldn

belirtmektedir. Bir ustadan ders almayp kendi abalaryla kendini gelitirmi olan sanat Barut

ebrusu adl bir eitte gelitirmektedir. Akademi rencisiyken Emin BARANn desteini

aldn belirten sanat, toplumun ebru konusunda yeterli bilinci tamadn ve tanmadn belirtmektedir (NSAL, 2001). Ebru sanat hakkndaki dncelerini de u ekilde

11


14/22

belirtmektedir: Ebru gzmzn grmedii, bir alemden bize grntler veren, zevk dolu, sr

dolu, nee dolu bir sanattr. (NSAL, 2001, S: 61).

3.5. Ahmet OKTAN

nceleri oyma ileriyle uram olan sanat, ablas ebru kursuna giderken onun

vastasyla bu aka kaplmaktadr. Hikmet BARUTUGLin 1989 ylnda am olduu kursa

katlmakta ve o gnden bu yana ok eitli almalar yapmaktadr. nce DZGNMANa

ebrularn gstermi olan sanat BABAOLU ve BAAR ile de tanmaktadr. BABAOLU

ve BAARdan icazetini alm olan sanat 1992 ylnda Trk Ebru Sanat kitabn

yaynlamaktadr. Yurt iinde ve yurt dnda ok sayda sergi am olan sanat, sergilerinde

ebru yapmn da gstermektedir. Gravr, yazl ebru, Hindistanda kutsal saylan yapraklarn

stne yapm olduu ebru gibi ok eitli tekniklerde almalar vermektedir. Herkesin kendine

ait bir tarz olmas gerektiini savunan sanat yapm olduu almalarnda kendi hayatndan

benzerlikler de grm olduunu belirtmektedir (NSAL, 2001).

3.6. Nusret HEPGL

1920 ylnda stanbulda domu olan sanat 1980li yllarda ebru ile uramaya

balamaktadr. 1983 ylnda Yap Kredi Bankasnn am olduu ebru kursuna katlanHEPGL, Takn SAVAtan ders almaktadr. Ebru konusunda kapsaml aratrmalar ve

dokmanlar olan sanat geni bir koleksiyona sahip olmaktadr. Trklerin ebruya ok ilgi

gstermediklerini, sahip kmadklarn belirten sanat bu uurda almalar ve birikimler

yapmaktadr. Eski ebrular 30 albmde toplayp, dnyadaki 3. ebru koleksiyonuna sahip olan

Sleymaniye Ktphanesine; DZGNMANn ansna yapm olduu 104 ebruyu kapsayan

Gnmz Ebrucular 1990 adl albm de ayn yere hediye etmektedir.

Ayrca sanatnn Beyazd Ktphanesinde ve Kltr Bakanl Ktphanesinde de oksayda albm yer almaktadr (NSAL, 2001).

3.7. Ylmaz ENE

Ebrunun kendisi iin bir yaam tarz olduunu belirten ENE icazetin sadece manevi bir

deer olduunu dnmektedir. Fuad BAARn rencilerinden Tlay TASLACIOLUndan

iki yl boyunca ders alm olan sanat BAARn tarzn yanstmaktadr. Ebruda kalclnzn

olmasnn, ona kiisel yorum katmakla mmkn olabileceini belirtmektedir. Sanat severlerin

12


15/22

Gl Baba lakabn takm olduklar ENE, gl, karanfil ve gelincik gibi iekleri kullanarak

kendi tarzn oluturduunu belirtmektedir (NSAL, 2001).

3.8. Nedim SNMEZ

1957de Edirne Havzada domu olan SNMEZ 1980 ylnda Almanyada yaamaya

balamaktadr. 1983 ylnda Konstanz ehrinde ebru almalarndan oluan bir resim galerisi

kurmakta ve deiik lkelerde 40tan fazla kiisel sergi amaktadr. Ebrunun klasik boyutunun

korunmas gerektiini savunan ama ayn zamanda ebruya getirmi olduu yani bir solukla da

yurt dnda bu sanat tantmaya almaktadr. Nedim, SNMEZ, ebru teknii ve tarihi zerine

aratrmalarn, Avrupada artk ebru literatrnn klasikleri diye tanmlanm, bal bana TV

programlarna konu olmu kitaplar, makaleleri ve konferanslaryla, Uluslar Aras Frankfurt

Kitap Fuarnda Yln en gzel kitaplar sergisine alnm, daha da nemlisi, uluslar aras en

saygn kitap sanatlar dergilerinden The Book Collector, be yl nce ebruya ayrd bir

makalesinde, deiik lkelerden birok ebru kitabnn iinden 5 tanesini semi, bunlarn

Nedim SNMEZe aittir (NSAL, 2001, s. 78).

Ebruya manzaray sokmu olan SNMEZ, Boazii, Kandilli gibi, balklar, kervanlargibi ok eitli konular ilemekte, ebruya apayr bir yorum getirmektedir.. Yurtdnda

bulunduu yllarda Stuttgart Ciltiler Yksel Okulu, Bunchbinder Collegede ebru retmenlii

yapm olup, 1996dan bu yana ise Ege niversitesinde ebru retmenlii yapmakta, sergiler

amaya devam etmektedir (NSAL, 2001).

3.9. Zehra Sabriye DNER

Kk yalarndan itibaren slm Sanatlarna ilgi duymu olan DNER, bu sanatlar

renmek iin Fuad BAARla tantn ve onunla iken usta-rak ilikisi iinde ok eyrendiini belirtmektedir. 1997den bu yana ebru sanatn Darlacezede, hasta tedavisinde

kullanmaktadr. izofren hastalarn baka tedavi yntemlerine katlmazken, ebru yapmna

isteyerek katlm olduklarn ve d dnyayla balant kurabildiklerini belirtmektedir.

Ebru sanatnn znden, aslndan yola karak yaplmasnn ve bilinmesinin gerektiini

savunan DNER, ok iyi tannmayan bu sanatn nesilden nesile znden koparlmadan

aktarlmas gerektiine inanmaktadr (NSAL, 2001).

13


16/22

SONU

Asrlar boyunca Trk ve slm Tarihi kkl gemiiyle ve sanatyla byk ustalar

yetitirmekte ve sahip kmaktadr. Sanatkrlar doada var olan kesitleri, motifleri en gzel

yanlaryla ele almakta ve bizlere estetik adan haz yaatmaktadr. Ebru sanat da bu benzersiz

sanatlarmzdan biri olarak tarihimizde yer almaktadr.

Trk Ssleme Sanatlarnn belki de en taklitsiz ve zgn, doay iine alan sanatlarndan

biridir ebru sanat. Batnn bir Trk Sanat olarak kabul etmi olduu ebruculuk, zahmetli amazevkli ve sabr isteyen bir sanattr. Binbir emek ve aamadan geerek oluan ebru, nesiller

boyunca sahip klmas ve aktarlmas gereken bir sanat olarak bilinmektedir.

Eski ustalardan gnmz sanatlarna dek ebru hem ilk haline sadk kalmakta hem de

zgn araylar erevesinde ekillenmektedir. Ebruda aynnn yenisini yapmak mmkn

olmamakta ve bu da onun orijinalliini kantlamaktadr.

Kkl ve saygn bir gemie sahip olan ebruculuun daha da yaygnlamas, halk

tarafndan benimsenip dnyaya tantlmas gerekmektedir.

14


17/22

RESM KATALOU

Ebru rnei

Ebru Teknesine Fra Yardmyla Boya Serpilirken

15


18/22

Ebru Kadnda Bulut ve Ka Gibi Grnen Ebru rnei

Mustafa DZGNMANa Ait Bir Papatya rnei

16


19/22

Hikmet BARUTUGLe Ait Barut Ebrulu Zemin zerine Ku Figr,

Frayla Sonradan Yzeye Resmedilmitir.

17


20/22

Hikmet BARUTUGLe Ait Farkl Renklerden Oluan Barut Ebrusu

Mustafa DZGNMANa Ait iekli Ebru Tarznda Lale Demeti Kullanlarak Yaplm

18


21/22

Bir Ebru rnei

KAYNAKA

- Akbank Yaynlar, Trk Ssleme Sanatlar Sergisi: 5 (1977). Ak Yaynlar, Apa ofset

Basmevi.

- BAAR, Fuat & TRYAK, Y. (2000). Trk Ebru Sanat, stanbul: Gzen Yaynlar.

- OKTAN, Ahmet. (1992). Trk Ebru Sanat. stanbul: Emekin Matbaas.

- DERMAN, Uur. (1976). Trk Sanatnda Ebru. stanbul: Akbank, Ar Ofset Basmevi.

- ELHAN, S. (1988). Trk Ebru Sanat. Ankara: Murat Kitap ve Basm Yayn.

- NSAL, Esma. (2001). Gnmz Ebru Sanatlarnn Ebruya Yaklam Tarz.

Yaynlanmam Lisans Tezi. Isparta: SD, Gzel Sanatlar Fakltesi.

19


22/22

20

Documents

Ebru Sanatının Doğuşu ve Tarihçesi