Upload
levia
View
52
Download
0
Embed Size (px)
DESCRIPTION
Komisja Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych. E lżbieta Wanat- Połeć Dyrektor Departamentu Nadzoru Warszawa, 8 kwietnia 2003 r. Rozwój działalności ubezpieczeniowej w Polsce. Plan prezentacji. Miejsce ubezpieczeń w gospodarce narodowej Koncentracja i konsolidacja rynku ubezpieczeń - PowerPoint PPT Presentation
Citation preview
1
EElżbieta Wanat- Połećlżbieta Wanat- Połeć
Dyrektor Departamentu NadzoruDyrektor Departamentu Nadzoru
Warszawa, 8 kwietnia 2003 r.Warszawa, 8 kwietnia 2003 r.
Rozwój działalności ubezpieczeniowej w Polsce
Komisja Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych
2
Plan prezentacjiPlan prezentacji
• Miejsce ubezpieczeń w gospodarce narodowej
• Koncentracja i konsolidacja rynku ubezpieczeń
• Struktura portfela ubezpieczeń
• Podstawowe charakterystyki sektora ubezpieczeń
• Kierunki rozwoju ubezpieczeń
3
Miejsce ubezpieczeń Miejsce ubezpieczeń w gospodarce narodowejw gospodarce narodowej
• Zależność pomiędzy stanem gospodarki narodowej a rozwojem sektora ubezpieczeń
• Polska na tle krajów europejskich (dane OECD)
– składka na mieszkańca
– udział składki w PKB
4
Składka na mieszkańcaSkładka na mieszkańca
• Najmniejsza składka na mieszkańca wśród analizowanych krajów
• Wielkości dla 2002 r. - nieznaczny wzrost: 146,9$ ogółem, 62,9USD w dziale I oraz 84USD w dziale II (w 2001 r. odpowiednio: 141USD, 58USD oraz 83USD)
Składka przypisana brutto na mieszkańca w USD
0
1 000
2 000
3 000
4 000
5 000
Szwajcaria Irlandia UK Francja Niemcy Portugalia Grecja Czechy Węgry Polska
1998 1999 2000 Średnia UE - 2001
5
Udział składki w PKBUdział składki w PKB
• Wzrastający do 2001 r. udział składki przypisanej brutto w PKB (3,1% w 2001 r. – 1,28% w dziale I oraz 1,82% w dziale II)
• Spadek wartości wskaźnika w 2002 r. do poziomu 3,01% (1,29% w dziale I oraz 1,72% w dziale II)
Udział składki ubezpieczeniowej w PKB
0%
5%
10%
15%
20%
UK Irlandia Szwajcaria Francja Portugalia Niemcy Czechy Polska Węgry Grecja
1998 1999 2000 Średnia UE - 2001
6
Koncentracja i konsolidacjaKoncentracja i konsolidacjarynku ubezpieczeńrynku ubezpieczeń
• Liczba zakładów ubezpieczeń
• Koncentracja rynku ubezpieczeń
– Udział w rynku największych zakładów ubezpieczeń (pięć największych zakładów)
– Pozycja małych zakładów ubezpieczeń (zakłady o udziale w rynku poniżej 1%)
• Konsolidacja rynku ubezpieczeń
7
Liczba zakładów Liczba zakładów ubezpieczeńubezpieczeń
• Zahamowanie wzrostu liczby zakładów ubezpieczeń
• Zmniejszenie dysproporcji pomiędzy liczbą zakładów działu I (36 zakładów) i działu II (38 zakładów)
• Wydanie w 2002 r trzech zezwoleń MF dla nowych zakładów (1 w dziale I i 2 w dziale II)
• Jedynie dwa oddziały główne zagranicznych zakładów ubezpieczeń
10
3 3
8
5
6
7
4
12
6
3 3
0
5
10
15
20
25
30
35
40
1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002
Lic
zba
za
kła
dó
w d
zia
łają
cy
ch
0
2
4
6
8
10
12
14
Lic
zba
wy
da
ny
ch
ze
zwo
leń
Liczba zakł adów na życi e Liczba zakł adów maj ątkowy ch
Liczba wydanych zezwoleń
8
Zakłady ubezpieczeń o udzialeZakłady ubezpieczeń o udziale w rynku poniżej 1 % w rynku poniżej 1 %
• Duża liczba zakładów ubezpieczeń o udziale w rynku poniżej 1% (23 w dziale I oraz 26 w dziale II na koniec 2002 r.)
• Dysproporcje pomiędzy działami ubezpieczeń w udziale liczby małych zakładów w ogólnej liczbie zakładów (średnio 74% zakładów ubezpieczeń na życie oraz 66% majątkowych to zakłady małe)
0
5
10
15
20
25
30
1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002
Lic
zba
zakł
adó
w
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
Ud
ział
w d
zial
e
Dział I Dział II Udział - dział I Udział - dział II
9
Udział w rynku pięciu Udział w rynku pięciu największych zakładów największych zakładów
ubezpieczeń ubezpieczeń
• Powolny przebieg procesu dekoncentracji
– Bardzo wysoka, lecz wykazująca tendencję spadkową, koncentracja w ubezpieczeniach na życie (ok. 89% w 2002 r.)
– Wysoki i utrzymujący się stopień koncentracji w ubezpieczeniach majątkowych (ok. 82% w 2002 r.)
89%
85%
83%
79%81%
82%82%
99%99%98%96%
94%92%
89%
1996199719981999200020012002
Dział II Dział I
Dział I 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002
3 największe 96,1% 93,8% 90,9% 86,5% 82,3% 80,1% 77,6%5 największych 99,0% 98,8% 98,0% 96,1% 93,5% 91,9% 88,7%10 największych 99,9% 99,9% 99,5% 98,9% 97,7% 96,7% 95,0%
Dział II 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002
3 największe 83,0% 79,4% 76,2% 73,1% 73,4% 75,9% 75,7%5 największych 89,3% 85,2% 82,6% 79,0% 80,5% 82,1% 82,1%10 największych 94,5% 92,2% 90,8% 89,1% 90,2% 91,1% 90,8%
10
Wyniki techniczne 5 Wyniki techniczne 5 największych zakładów największych zakładów
ubezpieczeń ubezpieczeń
• Zyski techniczne większości największych zakładów ubezpieczeń działu I, straty w dziale II
3
44444
5
2
11111
0
1996199719981999200020012002
Ube
zpie
czen
ia n
z ży
cie
Dział I - dodatnie Dział I - ujemne
1
2
11111
4
3
44444
1996199719981999200020012002
Ube
zpie
czen
ia m
ająt
kow
e
Dział II - dodatnie Dział II - ujemne
11
Wyniki techniczne zakładówWyniki techniczne zakładów o udziale w rynku poniżej 1% o udziale w rynku poniżej 1%
• Jedynie nieliczne zakłady ubezpieczeń, o niewielkim udziale w rynku osiągają dodatnie wyniki techniczne (z reguły zakłady niszowe)
• Główne przyczyny tej sytuacji: wysokie koszty zaistnienia i rozruchu, trudności z pozyskaniem klienta (silna pozycja dużych zakładów ubezpieczeń)
2232265
1916161619
1718
1996199719981999200020012002U
bezp
iecz
enia
maj
ątko
we
Dział II - dodatnie Dział II - ujemne
1210111
8141822242725
1996199719981999200020012002
Ube
zpie
czen
ia n
z ży
cie
Dział I - dodatnie Dział I - ujemne
12
Procesy konsolidacyjne w Procesy konsolidacyjne w sektorze ubezpieczeńsektorze ubezpieczeń
0
2
4
6
8
10
12
14
1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002
nowe zakłady upadłość wycofanie przejęcie (z likwidacją) przejęcie (bez likwidacji)
• Przewidywane zmniejszenie liczby zakładów ubezpieczeń w wyniku:
– łączenia się, przejęcia zakładów (4 zakłady w fazie łączenia się, 2 połączyły się)
– przeniesienia portfela ubezpieczeń (rozpatrywany 1 wniosek)
– wycofywanie podmiotów z rynku (prawdopodobne 3 -4 przykładki)• Nowe zezwolenia na prowadzenie działalności (prawdopodobne ok. 3 wniosków)
13
Struktura polskiego rynku Struktura polskiego rynku ubezpieczeń ubezpieczeń
• Zmiana podstawowych pozycji finansowych zakładów ubezpieczeń
• Składka przypisana brutto
• Struktura portfela ubezpieczeń na życie
• Struktura portfela ubezpieczeń majątkowych
14
Zmiana podstawowych Zmiana podstawowych charakterystyk finansowychcharakterystyk finansowych
• Spowalnianie tempa zmian podstawowych charakterystyk (z wyjątkiem kosztów działu I)
• Większe dynamiki poszczególnych wartości dla zakładów ubezpieczeń na życie
Zmiana roczna wybranych katergorii dla działu II
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
12.99 12.00 12.01 12.02
Środki własne Margines wy płacalnościPrzy chody techniczne Koszty techniczneLokaty ogółem
Zmiana roczna wybranych katergorii działu I
0%
5%
10%
15%
20%
25%
30%
35%
40%
45%
50%
12.99 12.00 12.01 12.02
Środki własne Margines wy płacalnościPrzy chody techniczne Koszty techniczneLokaty ogółem
15
Składka przypisana bruttoSkładka przypisana brutto• Stały, choć w ostatnim okresie dużo niższy, wzrost wielkości składki przypisanej brutto w obu działach ubezpieczeń (23,14 mld zł na koniec 2002 r. łącznie)
• Stały spadek dynamiki wzrostu składki (ogółem ze 107,4% w 2001 r. do 103,4%), szczególnie w dziale II
• Niższe, o ok. 4 pkt. proc., dynamiki składki w dziale II (105% w 2001 r. oraz 100,9% w 2002)
107%
111%
120%
129%
133%
146%
151%
101%
105%
108%
113%
124%
153%
145%
0
2
4
6
8
10
12
14
2002200120001999199819971996W
ielk
ość
w m
ld z
ł
Dział I Dział I Dynamika - dział I Dynamika - dział II
16
Struktura składki według Struktura składki według działówdziałów
• Dominacja ubezpieczeń majątkowych (ok. 57%)
• Stopniowy wzrost udziału ubezpieczeń na życie (średnio w ostatnich trzech latach o ok. 1,5 pkt. proc. rocznie)
0%
20%
40%
60%
80%
100%
1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002
Dział I Dział II
17
Struktura portfelaStruktura portfelaubezpieczenia na życieubezpieczenia na życie
• Dominacja klasycznych ubezpieczeń na życie (ok. 48,15% udział)
• Dynamiczny rozwój nowoczesnych form ubezpieczeń na życie (z kapitałowym funduszem inwestycyjnym) kosztem produktów klasycznych (udział ok. 32,26%)
• Wzrastający udział ubezpieczeń wypadkowych i chorobowych (ok. 18%)
Struktura składki przypisanej brutto działu I
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
12.98 12.99 12.00 12.01 12.02
Gr. 1 Gr. 2 Gr. 3 Gr. 4 Gr. 5 RC
18
Struktura portfelaStruktura portfelaubezpieczeń majątkowychubezpieczeń majątkowych
• Stabilna struktura portfela
• Dominacja ubezpieczeń tradycyjnych: komunikacyjnych (średnio 68% i spada - 66% w 2002 r.), majątkowych (średnio 19% i rośnie) oraz osobowych (ok. 6%)
Struktura s kładki przypis anej brutto dz iału II
0%
20%
40%
60%
80%
100%
12.98 12.99 12.00 12.01 12.02
Os . Sa . Tr. Ma. OC Fi. Po.
19
Podstawowe charakterystyki Podstawowe charakterystyki sektora ubezpieczeń w Polscesektora ubezpieczeń w Polsce
• Inwestycje zakładów ubezpieczeń
• Kapitały zakładowe
• Wyniki zakładów ubezpieczeń
• Bezpieczeństwo zakładów ubezpieczeń
20
Lokaty zakładów ubezpieczeńLokaty zakładów ubezpieczeń
• Zbliżona struktura lokat zakładów obu działów ubezpieczeń
• Dominacja dłużnych papierów wartościowych (ok. 75,7% w 2002 r. i rośnie)
• Stopniowy spadek udziału depozytów bankowych (do 3,8%) oraz akcji (do 5,3%)
• Wzrost znaczenia pozostałych lokat, głównie lokat środków z tytułu ubezpieczeń, gdzie ryzyko lokaty ponosi ubezpieczający
Struktura lokat działu I
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
12.98 12.99 12.00 12.01 12.02
Nieruchomości Jednostki zależne i stowarzy szoneAkcje i udziały Dłużne papiery wartościowe Depozy ty bankowe Pozostałe lokaty
Struktura lokat działu II
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
12.98 12.99 12.00 12.01 12.02
Nieruchomości Jednostki powiązaneAkcje i udziały Dłużne papiery wartościowe Depozy ty bankowe Pozostałe lokaty
21
Struktura kapitałów Struktura kapitałów zakładowychzakładowych
• Wzrost wartości inwestycji zagranicznych i ich udziału w kapitałach podstawowych zakładów ubezpieczeń (z 67,8% do do 71,9%)
• Spadek zaangażowania pozostałych podmiotów, szczególnie banków
• Struktura własnościowa zakładów:
– zakłady z przeważającym udziałem kapitału zagranicznego – 28 zakładów ubezpieczeń na życie i 23 majątkowe
– zakłady z przeważającym udziałem kapitału krajowego – 7 zakładów ubezpieczeń na życie i 14 majątkowych (15 zakładów w 100%)
– zakłady z przeważającym udziałem Skarbu Państwa – 2 zakłady ubezpieczeń
Wielkości w mln zł
0
500
1000
1500
2000
2500
3000
3500
Podmioty
zagraniczne
Krajowe
zakłady
ubezpieczeń
Skarb państwa Banki Inne
31.12.2000 31.12.2001 31.12.2002
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
31.12.2000 31.12.2001 31.12.2002
Podmioty zagraniczne Krajowe zakłady ubezpieczeńSkarb państwa BankiInne
22
Inwestycje zagraniczne w Inwestycje zagraniczne w sektorze ubezpieczeńsektorze ubezpieczeń
• Bezpośrednie inwestycje zagraniczne przekroczyły w 2002 r. kwotę 2,97 mld zł.
• Dominacja inwestycji niemieckich (ok. 42%) - 1,21 mln zł w 21 zakładach ubezpieczeń
• Coroczny wzrost udziału bezpośredniego kapitału zagranicznego w kapitałach podstawowych
• Znacznie wyższy pośredni udział kapitału zagranicznego
Udział w kapitale
19%24%
35%
50%
58%
67%73%
10%16%
20%
52%
63%
69% 71%
33% 33%
1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002
Dział I Dział II
Wielkość w mln zł
0
200
400
600
800
1000
1200
1400
1600
1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002
Dział I Dział II
23
Wyniki finansowe netto Wyniki finansowe netto zakładówzakładów
– ubezpieczenia na życie – ubezpieczenia na życie
• Dodatnie wyniki techniczne i finansowe
• Znaczny wzrost, o 69,3%, zysku technicznego netto w 2002 r.
• Zyski finansowe w ok. 25% zakładach (od 1999 r.)
Wyniki zakładu ubezpieczeń działu I w mln zł
0
500
1 000
1 500
2 000
2 500
3 000
3 500
12.98 12.99 12.00 12.01 12.02Wy nik techniczny Wy nik na działalności lokacy jnejWy nik f inansowy brutto Wy nik f inansowy netto
6 6 9 10
5 7 8 9
6 7 11 13
20 24 27 25
0%
20%
40%
60%
80%
100%
1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002
Dział I - dodatnie Dział I - ujemne
24
Wyniki finansowe netto Wyniki finansowe netto zakładówzakładów
– ubezpieczenia majątkowe – ubezpieczenia majątkowe
• Dodatni wynik finansowy od 1998 roku głownie wskutek pozytywnych efektów z działalności lokacyjnej
• Wzrastający procent zakładów osiągających zysk finansowy - 35% w latach 1999 - 2000, 48,6% w 2001 oraz 60% w 2002.
Wyniki zakłaów ubezpieczeń działu II w mln zł
-1 000
-500
0
500
1 000
1 500
2 000
12.99 12.00 12.01 12.02
Wy nik techniczny Wy nik na działalności lokacy jnej
Wy nik f inansowy brutto Wy nik f inansowy netto
15 1613 16
11 1217
21
12 1217 15
21 2218
14
0%
20%
40%
60%
80%
100%
1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002
Dział II - dodatnie Dział II - ujemne
25
Spełnianie ustawowych Spełnianie ustawowych wymogów wypłacalnościwymogów wypłacalności
Art. 45 i 63 ustawy o działalności ubezpieczeniowej z dnia 28 lipca 1990 r.:
• Zakład ubezpieczeń obowiązany jest posiadać środki własne w wysokości nie niższej niż margines wypłacalności lub kapitał gwarancyjny
• Zakład ubezpieczeń jest obowiązany posiadać aktywa spełniające warunki określone w ustawie w wysokości nie niższej niż wartość rezerw techniczno- ubezpieczeniowych
Liczba zakładów
0
1
2
3
4
5
6
7
8
1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002
Brak pokrycia MW - dział I Brak pokrycia MW - dział I I Brak pokrycia RTU - dział I
Brak pokrycia RTU - dział I I Brak pokrycia obu - dział I I
26
Spełnianie ustawowych Spełnianie ustawowych wymogów wypłacalnościwymogów wypłacalności
• Poprawiająca się kondycja finansowa zakładów ubezpieczeń
• Wartości wskaźnika pokrycia RTU za 2002 r. wyniosła 111,0% dla działu I (zmiana o 1,22 pkt. proc.) oraz 113,0% dla działu II (spadek o -3,52 pkt. proc.)
• Dla działu II wskaźnik pokrycia MW wyniósł w 2002 r. 206,6% (rok wcześniej 175,09%), w dziale II 336,9% i wzrósł o ponad 58,01 pkt. proc.
Realizacja ustawowych wskaźników zakładów działu I
0%
50%
100%
150%
200%
250%
12.98 12.99 12.00 12.01 12.02
Wskaźnik pokry cia marginesu wy płacalnościWskaźnik pokry cia rezerwUstawowa granica wy płacalności
Realizacja ustawowych wskaźników zakładów działu II
0%
50%
100%
150%
200%
250%
300%
350%
400%
12.98 12.99 12.00 12.01 12.02
Wskaźnik pokry cia marginesu wy płacalnościWskaźnik pokry cia rezerwUstawowa granica wy płacalności
27
Kierunki rozwoju ubezpieczeńKierunki rozwoju ubezpieczeń
• Zagrożenia dla rozwoju rynku ubezpieczeń
• Szanse rozwoju rynku ubezpieczeń
28
Zagrożenia dla rozwoju Zagrożenia dla rozwoju rynku ubezpieczeńrynku ubezpieczeń
• Niski popyt na ubezpieczenia:
– Spowolnienie dynamiki wzrostu gospodarczego (spadek dochodów realnych, bezrobocie)
– Stagnacja popytu wewnętrznego konsumpcyjnego i inwestycyjnego
– Niska świadomość ubezpieczeniowa
– Spadek skłonności do oszczędzania
• Brak podaży niestandardowych produktów ubezpieczeniowych (koncentracja na produktach standardowych)
• Zbyt silna zależność między rozwojem ubezpieczeń majątkowych a rozwojem motoryzacji
• Niedostatek wypracowanych i sprawdzonych na polskim rynku standardów kompleksowej obsługi klienta
29
Zagrożenia dla rozwoju rynku Zagrożenia dla rozwoju rynku ubezpieczeńubezpieczeń
• Obniżenie inflacji i nominalnych stóp procentowych (spadek dochodów z działalności inwestycyjnej)
• Podniesienie stawek reasekuracyjnych przez reasekuratorów (ograniczenie reasekuracji i pośrednio większe zapotrzebowanie na kapitał)
• Rosnąca konkurencja ze strony zagranicznych zakładów ubezpieczeniowych po integracji Polski z UE
• Zaostrzenie wymagań wypłacalnościowych
• Wzrost ryzyka (katastrofy, terroryzm)
• Niestabilność rynku (wycofywanie się inwestorów zagranicznych)
• Nowe kanały dystrybucji (brak rozwiniętej infrastruktury technicznej, redukcja zatrudnienia)
30
Szanse rozwoju ubezpieczeńSzanse rozwoju ubezpieczeń
• Wzrost świadomości ubezpieczeniowej m.in. w wyniku wdrożenia reform systemu ubezpieczeń społecznych oraz systemu ochrony zdrowia (rozwój ubezpieczeń III filara oraz prywatnych ubezpieczeń zdrowotnych)
• Przyjęcie wysokich standardów w zakresie zarządzania ryzykiem przez przedsiębiorstwa w związku z funkcjonowaniem na jednolitym rynku europejskim
• Integracja Polski z UE (unifikacja prawa i możliwość działania w ramach swobody świadczenia usług i prawa do zakładania przedsiębiorstw)
• Zmiany prawne (np. wzrost zakresu ubezpieczeń uznanych za obowiązkowe, rozwój systemów chroniących przed skutkami katastrof)
• Zachęty podatkowe jako sprawdzone stymulatory rozwoju (przykład Czech)
• Włączenie się wielu ośrodków akademickich w proces kształcenia na potrzeby ubezpieczeń