20

DYREKCJA GENERALNA DS. POLITYKI WEWNĘ...1 Czwarte sprawozdanie w sprawie spójności gospodarczej i społecznej, COM(2007) 273 wersja ostateczna. Departament Tematyczny B: Polityka

  • Upload
    others

  • View
    2

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: DYREKCJA GENERALNA DS. POLITYKI WEWNĘ...1 Czwarte sprawozdanie w sprawie spójności gospodarczej i społecznej, COM(2007) 273 wersja ostateczna. Departament Tematyczny B: Polityka
Page 2: DYREKCJA GENERALNA DS. POLITYKI WEWNĘ...1 Czwarte sprawozdanie w sprawie spójności gospodarczej i społecznej, COM(2007) 273 wersja ostateczna. Departament Tematyczny B: Polityka
Page 3: DYREKCJA GENERALNA DS. POLITYKI WEWNĘ...1 Czwarte sprawozdanie w sprawie spójności gospodarczej i społecznej, COM(2007) 273 wersja ostateczna. Departament Tematyczny B: Polityka

DYREKCJA GENERALNA DS. POLITYKI WEWNĘTRZNEJ

UNII EUROPEJSKIEJ

DEPARTAMENT TEMATYCZNY B: POLITYKA STRUKTURALNA I POLITYKA SPÓJNOŚCI

ROZWÓJ REGIONALNY

POLITYKA SPÓJNOŚCI: WYZWANIA I ZAGADNIENIA

NOTATKA

Abstrakt

W niniejszej notatce omówiono dalsze działania w związku z debatą na temat przyszłości polityki spójności i zaproponowano zagadnienia, które mogą być tematem wspólnej dyskusji z komisją COTER.

IP/B/REGI/NT/2009_05 Wrzesień 2009 r. PE 419.115 PL

Page 4: DYREKCJA GENERALNA DS. POLITYKI WEWNĘ...1 Czwarte sprawozdanie w sprawie spójności gospodarczej i społecznej, COM(2007) 273 wersja ostateczna. Departament Tematyczny B: Polityka

Niniejszy dokument został przygotowany na wniosek Komisji Rozwoju Regionalnego Parlamentu Europejskiego. AUTORKA Ivana KATSAROVA Departament Tematyczny: Polityka Strukturalna i Polityka Spójności Parlament Europejski B-1047 Bruksela E-mail: [email protected] WERSJE JĘZYKOWE Oryginał: EN Tłumaczenie: BG CS DA DE EL ES ET FI FR HU IT LT LV NL PL PT RO SK SL SV O WYDAWCY Aby skontaktować się z Departamentem Tematycznym lub zamówić jego comiesięczny biuletyn, należy napisać na adres: [email protected]. Rękopis ukończono we wrześniu 2009 r. Bruksela, © Parlament Europejski, 2009 r. Niniejszy dokument jest dostępny w Internecie na stronie: http://www.europarl.europa.eu/studies UWAGA Opinie wyrażone w niniejszym dokumencie pochodzą od autorki i nie muszą odzwierciedlać oficjalnego stanowiska Parlamentu Europejskiego. Powielanie i tłumaczenie niniejszego dokumentu dla celów niekomercyjnych jest dozwolone pod warunkiem wskazania źródła oraz uprzedniego powiadomienia wydawcy i przesłania mu kopii.

Page 5: DYREKCJA GENERALNA DS. POLITYKI WEWNĘ...1 Czwarte sprawozdanie w sprawie spójności gospodarczej i społecznej, COM(2007) 273 wersja ostateczna. Departament Tematyczny B: Polityka

Przyszłość polityki spójności ___________________________________________________________________________________________

3

SPIS TREŚCI

1. DWIE DEKADY POLITYKI SPÓJNOŚCI 5

1.1. Korzyści 5

1.2. Wyzwania 5

2. WKŁAD KOMISJI ROZWOJU REGIONALNEGO 7

3. KRYZYS FINANSOWY I ROLA POLITYKI SPÓJNOŚCI W ZAPOBIEGANIU JEGO NEGATYWNYM SKUTKOM 9

3.1. Płatność zaliczkowa 9

3.2. Płatności pośrednie 10

3.3. Przedłużone terminy 10

3.4. Efektywność energetyczna 10

4. DEBATA NA TEMAT PRZYSZŁOŚCI POLITYKI SPÓJNOŚCI 11

4.1. Najważniejsze zmiany 11

4.2. Architektura przyszłej polityki spójności 12

5. KWESTIE DO DEBATY 13

Page 6: DYREKCJA GENERALNA DS. POLITYKI WEWNĘ...1 Czwarte sprawozdanie w sprawie spójności gospodarczej i społecznej, COM(2007) 273 wersja ostateczna. Departament Tematyczny B: Polityka

Departament Tematyczny B: Polityka Strukturalna i Polityka Spójności ___________________________________________________________________________________________

4

Page 7: DYREKCJA GENERALNA DS. POLITYKI WEWNĘ...1 Czwarte sprawozdanie w sprawie spójności gospodarczej i społecznej, COM(2007) 273 wersja ostateczna. Departament Tematyczny B: Polityka

Przyszłość polityki spójności ___________________________________________________________________________________________

5

1. DWIE DEKADY POLITYKI SPÓJNOŚCI

Kiedy zastanawiamy się nad przyszłością Unii Europejskiej (UE), polityką, która najszybciej przychodzi na myśl, jest polityka spójności. Stanowi ona wyjątkowy przykład inwestowania w przyszłość. Być może bardziej niż którakolwiek inna polityka wspólnotowa polityka spójności zapewnia środki, dzięki którym możemy stawić czoła wyzwaniom, które w przeciwnym razie objawiłyby się w pełni za 10, 20 lub 30 lat.

Polityka spójności zdecydowanie jest i pozostanie filarem pozwalającym UE osiągać cele w zakresie zrównoważonego rozwoju. Dotyczy to w szczególności jej historycznego zadania, jakim jest dostosowanie się do dalszego rozwoju jednolitego rynku poprzez wzmocnienie spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej w całej Wspólnocie.

Dwadzieścia lat po utworzeniu polityki spójności UE nadszedł czas, by sprawdzić, jak solidne okazały się jej przesłanki, wdrożenie i wpływ na przestrzeni lat oraz, co ważniejsze, rozważyć przyszłą rolę i miejsce polityki spójności.

1.1. Korzyści

Od 1988 r. UE osiągnęła imponującą spójność gospodarczą i społeczną. Na szczeblu krajowym Grecja, Hiszpania, Irlandia i Portugalia – najwięksi beneficjenci polityki spójności w ostatnich latach – odnotowały znaczny wzrost. W latach 1995–2005 Grecja zmniejszyła różnicę w stosunku do pozostałych krajów UE-27, przechodząc od 74% do 88% średniego produktu krajowego brutto na jednego mieszkańca kraju w UE. Do tego samego roku Hiszpania zwiększyła ten odsetek z 91% do 102%, a Irlandia osiągnęła 145% średniej w UE (zaczynała zaś od 102%). Podobnych wyników można się spodziewać w nowych państwach członkowskich, gdzie polityka spójności właśnie zaczęła przynosić skutki, czego dowodzą wysokie wskaźniki wzrostu1. Na szczeblu regionów stosunkowo wysoki wzrost gospodarczy państw o niskim produkcie krajowym brutto (PKB) na jednego mieszkańca kraju oznaczał, że zachodzi konwergencja regionów UE. W latach 1995–2004 liczba regionów o PKB na jednego mieszkańca kraju niższym niż 75% średniej UE spadła z 78 do 70, a liczba regionów o PKB na jednego mieszkańca kraju niższym niż 50% średniej UE spadła z 39 do 322.

1.2. Wyzwania

Obecnie Europa staje jednak wobec nowych trudnych wyzwań, obejmujących globalizację, zmiany klimatyczne, spadek zaludnienia, migracje i bezpieczeństwo energetyczne. W związku z tym dyskusja na temat polityki spójności nie może koncentrować się wyłącznie na dysproporcjach dotyczących dystrybucji dochodu i zatrudnienia. Stawienie czoła tym nowym wyzwaniom wymaga polityki ukierunkowanej na strukturalne czynniki konkurencyjności oraz rozwój trwały pod względem środowiskowym i społecznym, a także 1 Czwarte sprawozdanie w sprawie spójności gospodarczej i społecznej, COM(2007) 273 wersja ostateczna.

Page 8: DYREKCJA GENERALNA DS. POLITYKI WEWNĘ...1 Czwarte sprawozdanie w sprawie spójności gospodarczej i społecznej, COM(2007) 273 wersja ostateczna. Departament Tematyczny B: Polityka

Departament Tematyczny B: Polityka Strukturalna i Polityka Spójności ___________________________________________________________________________________________

6

wspierającej restrukturyzację gospodarek regionalnych w oparciu o konkretne zasoby fizyczne, instytucjonalne i ludzkie, którymi dysponują.

Coraz ważniejszą rolę w stawianiu czoła tym wyzwaniom będzie odgrywał rozwój regionalny i lokalny – łączący wzrost gospodarczy i zmniejszanie dysproporcji geograficznych. Dyskusję na temat przyszłości polityki spójności należy postrzegać w tym kontekście.

Z uwagi na złożoność tych zagadnień Parlament Europejski (PE) uważa, że debata musi być tak ustrukturyzowana, ukierunkowana i konkretna, jak to tylko możliwe. Jednocześnie zasadnicze znaczenie ma to, by była krytyczna, powszechna i otwarta na ewentualne nowe pomysły.

Spotkanie z komisją COTER Komitetu Regionów stanowi logiczne dalsze działanie w związku z procesem refleksji i z pewnością wzbogaci toczącą się ogólną debatę na temat przyszłości polityki spójności.

2 Idem.

Page 9: DYREKCJA GENERALNA DS. POLITYKI WEWNĘ...1 Czwarte sprawozdanie w sprawie spójności gospodarczej i społecznej, COM(2007) 273 wersja ostateczna. Departament Tematyczny B: Polityka

Przyszłość polityki spójności ___________________________________________________________________________________________

7

2. WKŁAD KOMISJI ROZWOJU REGIONALNEGO Członkowie Komisji Rozwoju Regionalnego wnieśli wkład w toczącą się debatę i rozpatrywane kwestie, przyjmując szereg sprawozdań. Ich nadrzędnym celem było zapewnienie lepszego wspólnego zrozumienia celów polityki spójności i ich implikacji dla tworzenia polityki w przyszłym okresie programowania.

W tym kontekście komisja skoncentrowała się na uproszczeniu polityki i jej skuteczności. Uproszczenie przepisów wykonawczych jest niezbędne, aby zapewnić szybkie i elastyczne procedury. Należy ulepszyć mechanizmy realizacji: w szczególności należy unikać zbyt mało elastycznych procedur w fazie wdrażania. W miarę możliwości należy także znosić bariery pomiędzy funduszami i harmonizować przepisy. Ponadto uproszczeniu powinno towarzyszyć zwiększenie czytelności i przejrzystości oraz ograniczenie biurokracji.

Trwająca reforma rozporządzeń w sprawie funduszy strukturalnych w związku z kryzysem finansowym stanowi pierwszy krok w tym kierunku, jednak potrzebne są dalsze działania. Grupa robocza ds. uproszczenia rozpoczęła ostatni etap prac i wkrótce przedstawi wnioski.

Inne kwestie będące przedmiotem zainteresowania komisji obejmowały: projektowanie i koordynację polityki, wspieranie konkurencyjnych i zrównoważonych miast, zajęcie się problemem wykluczenia społecznego i zaniedbanych dzielnic miast, poprawę dostępu do edukacji, służby zdrowia i energii w regionach oddalonych oraz trudności napotykane przez regiony o szczególnych cechach geograficznych.

W sprawozdaniach przedstawionych przez komisję podkreślano, że wiele zagadnień wykracza poza granice administracyjne i może wymagać skoordynowanej odpowiedzi kilku regionów lub państw członkowskich, a inne wymagają rozwiązań na szczeblu lokalnym lub szczeblu dzielnicy.

W ramach polityki spójności zintegrowane podejście oparte na miejscu jest doskonale dostosowane do tego, by reagować na zagadnienia złożone i w znacznym stopniu zakorzenione w konkretnych warunkach, takie jak rozwój regionalny, jednak maksymalizacja synergii wymaga lepszej koordynacji z politykami sektorowymi.

Ponadto w swojej pracy komisja podkreśla wartość dodaną płynącą z partnerstwa o silnym wymiarze lokalnym, które gwarantuje, że polityki są projektowane i wdrażane z uwzględnieniem lokalnych uwarunkowań.

Page 10: DYREKCJA GENERALNA DS. POLITYKI WEWNĘ...1 Czwarte sprawozdanie w sprawie spójności gospodarczej i społecznej, COM(2007) 273 wersja ostateczna. Departament Tematyczny B: Polityka

Departament Tematyczny B: Polityka Strukturalna i Polityka Spójności ___________________________________________________________________________________________

8

Poniżej przedstawiono listę najważniejszych sprawozdań i opinii Komisji Rozwoju Regionalnego:

• EFRR: kwalifikowalność efektywności energetycznej i inwestycji w energię odnawialną w budownictwie mieszkaniowym, T6-0207/2009;

• Wykonanie rozporządzenia w sprawie funduszy strukturalnych w latach 2007–2013 – wyniki negocjacji dotyczących krajowych strategii spójności i programów operacyjnych, T6-0165/2009;

• Polityka spójności: inwestowanie w realną gospodarkę, T6-0124/2009;

• Zielona księga w sprawie spójności terytorialnej oraz stanowisko w debacie na temat przyszłej reformy polityki spójności, T6-0163/2009;

• Komplementarność i koordynacja polityki spójności z polityką rozwoju obszarów wiejskich, T6-0157/2009;

• Wymiar miejski polityki spójności w nowym okresie programowania, T6-0164/2009;

• Dobre praktyki w dziedzinie polityki regionalnej i przeszkody w wykorzystaniu funduszy strukturalnych, T6-0156/2009;

• Zarządzanie i partnerstwo na szczeblu krajowym i regionalnym, i podstawy dla projektów w dziedzinie polityki regionalnej, T6-0492/2008;

• Dalsze działania dotyczące agendy terytorialnej i karty lipskiej – europejski program działania na rzecz rozwoju przestrzennego i spójności terytorialnej, T6-0069/2008;

• Czwarte sprawozdanie w sprawie spójności gospodarczej i społecznej, T6-0068/2008.

Page 11: DYREKCJA GENERALNA DS. POLITYKI WEWNĘ...1 Czwarte sprawozdanie w sprawie spójności gospodarczej i społecznej, COM(2007) 273 wersja ostateczna. Departament Tematyczny B: Polityka

Przyszłość polityki spójności ___________________________________________________________________________________________

9

3. KRYZYS FINANSOWY I ROLA POLITYKI SPÓJNOŚCI W ZAPOBIEGANIU JEGO NEGATYWNYM SKUTKOM

Obecne spowolnienie gospodarcze jest złożonym procesem, łączącym wpływ globalnego kryzysu finansowego i cyklicznego procesu dostosowawczego, lecz także odzwierciedlającym słabość strukturalną europejskiej gospodarki. W miarę pogłębiania się kryzysu znaczenie wymiaru UE stawało się coraz bardziej oczywiste. Zwraca to uwagę na to, jak ważna jest koordynacja. Mimo że istnieją wyraźne różnice w sytuacji społecznej i gospodarczej państw członkowskich, każde z nich dysponuje licznymi środkami, które może zastosować w swoich konkretnych warunkach. Środki te przyniosą najlepsze skutki, jeżeli będą stosowane w obrębie jasnych ram UE. Polityka spójności odgrywa w tym kontekście ważną rolę.

Jej ogólny budżet na okres 2007–2013 wynosi 347 mld euro, a ok. 70% tej kwoty, czyli 250 mld EUR, przeznaczono na inwestycje w czterech obszarach strategii Unii na rzecz wzrostu gospodarczego i zatrudnienia, którymi są ludzie, przedsiębiorstwa, infrastruktura i energia oraz badania i innowacje; polityka spójności inwestuje zatem w realną gospodarkę. Takie ukierunkowanie ma zasadnicze znaczenie, ponieważ priorytety te przyczynią się do szybszej naprawy gospodarczej i poprawy konkurencyjności oraz pomogą Unii w dostosowaniu się do gospodarki niskoemisyjnej.

Sektor publiczny ma do odegrania zasadniczą rolę, jeżeli chodzi o przywrócenie zaufania: w niektórych państwach członkowskich, w szczególności w Europie Środkowej i Wschodniej, względny udział środków polityki spójności w całkowitych inwestycjach publicznych wynosi ponad 50%. Przyspieszenie inwestycji z funduszy strukturalnych pomaga generować popyt w kluczowych sektorach gospodarki, a koncentracja środków zapewnia ważny bodziec finansowy w perspektywie krótkoterminowej. Innowacyjne systemy finansowania mogą także ułatwić dostęp do bezpiecznego finansowania. Dlatego też w obecnym kryzysie finansowym i wobec perspektywy recesji polityka spójności stanowi ważny instrument stabilności, ponieważ zapewnia bezpieczne źródła finansowania i inwestuje w strategie średnio- i długoterminowe, na których partnerzy regionalni i lokalni mogą polegać.

Mimo że wpływ kryzysu na państwa członkowskie będzie zróżnicowany, nie ulega wątpliwości, że realizacja polityki spójności powinna koncentrować się na przyspieszeniu i ułatwieniu wdrażania programów spójności. Można to osiągnąć przede wszystkim poprzez wprowadzenie pewnych zmian w ramach legislacyjnych odnoszących się do poniższych obszarów.

3.1. Płatność zaliczkowa

Aby zwiększyć przepływy pieniężne do władz krajowych, regionalnych i lokalnych, zmieniono art. 82 rozporządzenia ogólnego w celu umożliwienia płatności zaliczkowych. W przypadku funduszy strukturalnych państwa członkowskie UE-12 otrzymają w 2009 r. 2%, czyli 2,3 mld EUR (oprócz już przewidzianych 2%), a państwa UE-15 – 2,5%, czyli ok. 3,8 mld EUR. W przypadku Funduszu Spójności nie przewidziano zmian: Hiszpania, Grecja i Portugalia otrzymają w 2009 r. zaliczkę wynoszącą 2,5%, a państwa członkowskie UE-12 – 4%. Łącznie, w przypadku 27 państw członkowskich, środki te będą oznaczały dodatkowe 6,25 mld EUR w ramach puli środków uzgodnionych dla poszczególnych państw członkowskich.

Page 12: DYREKCJA GENERALNA DS. POLITYKI WEWNĘ...1 Czwarte sprawozdanie w sprawie spójności gospodarczej i społecznej, COM(2007) 273 wersja ostateczna. Departament Tematyczny B: Polityka

Departament Tematyczny B: Polityka Strukturalna i Polityka Spójności ___________________________________________________________________________________________

10

3.2. Płatności pośrednie

Aby przyspieszyć zwrot wydatków odnoszących się do dużych projektów (których całkowity koszt przekracza 25 mln EUR w przypadku projektów dotyczących środowiska i 50 mln EUR w innych dziedzinach), zmieniono przepisy art. 78 rozporządzenia ogólnego, umożliwiając deklarowanie i zwrot wydatków na duże projekty, których jeszcze nie przyjęto. Pozwoli to na znaczne zmniejszenie obciążenia finansowego beneficjentów dużych projektów. Rzecz jasna, władze odpowiedzialne za program będą w dalszym ciągu musiały zagwarantować zgodność wydatków ze wszystkimi przepisami wspólnotowymi i krajowymi.

3.3. Przedłużone terminy

Przedłużono okres kwalifikowalności do finansowania w ramach programów polityki spójności w latach 2000–2006, w przypadku gdy środki nie zostały w pełni wykorzystane. Elastyczność ta umożliwi państwom członkowskim i regionom wdrażanie większej liczby projektów w terenie.

3.4. Efektywność energetyczna

Obecne prawodawstwo dotyczące funduszy strukturalnych daje nowym państwom członkowskim jedynie ograniczone prawo do wykorzystywania wsparcia z EFRR na cele związane z budownictwem mieszkaniowym. Może ono być wykorzystywane jedynie na części wspólne budynków (lub całe budynki w przypadku budownictwa socjalnego) na poszkodowanych obszarach miejskich. Nowy wniosek zezwoliłby wszystkim państwom UE-27 na wykorzystywanie wsparcia z EFRR na inwestycje w zakresie efektywności energetycznej i odnawialne źródła energii we wszystkich typach budynków. Interwencje mogą być jednak ukierunkowane wyłącznie na gospodarstwa domowe wykazujące niskie dochody (zgodnie z przepisami krajowymi). Do chwili obecnej 27 państw członkowskich planuje zainwestować poprzez politykę spójności 4,8 mld EUR w odnawialne źródła energii i 4,2 mld EUR w efektywność energetyczną i zarządzanie energią.

Page 13: DYREKCJA GENERALNA DS. POLITYKI WEWNĘ...1 Czwarte sprawozdanie w sprawie spójności gospodarczej i społecznej, COM(2007) 273 wersja ostateczna. Departament Tematyczny B: Polityka

Przyszłość polityki spójności ___________________________________________________________________________________________

11

4. DEBATA NA TEMAT PRZYSZŁOŚCI POLITYKI SPÓJNOŚCI

4.1. Najważniejsze zmiany

Jak dotąd debata była ożywiona i obejmowała liczne wydarzenia.

We wrześniu 2007 r. podczas Czwartego Forum Spójności Komisja Europejska oficjalnie zainaugurowała debatę na temat przyszłości polityki spójności, kontynuowaną następnie przez prezydencję portugalską Rady UE na nieformalnym spotkaniu ministrów na Azorach w listopadzie 2007 r.

Do końca stycznia 2008 r. zakończyła się pierwsza tura konsultacji społecznych, co utorowało drogę do następnego etapu dyskusji. Wpłynęło ponad 100 wypowiedzi władz krajowych (w konsultacjach wzięło udział 17 państw członkowskich, co odpowiadało ponad 80% ludności UE), władz regionalnych i lokalnych, partnerów gospodarczych i społecznych, ośrodków akademickich i badawczych.

Odpowiedzi udzielone w ramach konsultacji społecznych włączono do piątego sprawozdania w sprawie spójności gospodarczej i społecznej; wynikały z nich m.in. następujące wnioski3:

• istnieje duże poparcie dla ambitnej polityki spójności;

• odrzucono ponowną nacjonalizację polityki;

• należy zapewnić wsparcie finansowe dla wszystkich regionów UE, przy czym regiony opóźnione powinny być traktowane priorytetowo;

• konwergencji nie uda się osiągnąć bez konkurencyjności;

• należy nadać priorytet inwestycjom w innowacje, umiejętności i edukację, zrównoważony rozwój oraz europejską infrastrukturę;

• należy wzmacniać podejście zintegrowane;

• należy wzmocnić koordynację z pozostałymi politykami wspólnotowymi;

• współpraca regionalna jest uznawana za najlepszy przykład wartości dodanej polityki spójności i powinna być wzmacniana;

• należy kontynuować upraszczanie polityki spójności.

W październiku 2008 r. Komisja Europejska przedstawiła długo oczekiwaną zieloną księgę w sprawie spójności terytorialnej4. Mimo że dokument ten nie zawiera definicji spójności terytorialnej, rozpoczyna okres wnikliwych rozważań nad tą kwestią w formie konsultacji społecznych. Stwierdzono, że potrzebny jest bardziej harmonijny i zrównoważony rozwój, aby osiągnąć równiejsze i bardziej zrównoważone wykorzystanie zasobów oraz korzyści ekonomiczne z mniejszej gęstości zaludnienia i zmniejszonej presji

3 Źródło: strona internetowa DG REGIO. 4 COM(2008) 616 wersja ostateczna.

Page 14: DYREKCJA GENERALNA DS. POLITYKI WEWNĘ...1 Czwarte sprawozdanie w sprawie spójności gospodarczej i społecznej, COM(2007) 273 wersja ostateczna. Departament Tematyczny B: Polityka

Departament Tematyczny B: Polityka Strukturalna i Polityka Spójności ___________________________________________________________________________________________

12

na koszty, co przyniesie jednocześnie korzyści środowisku naturalnemu i podniesie jakość życia. W zielonej księdze zasugerowano, że w kontekście tych wyzwań działania polityczne można ułatwić poprzez:

• koncentrację: oferuje ona korzyści polegające na zwiększaniu zysków z aglomeracji oraz tworzenia klastrów związanych z konkretną działalnością, może jednak także wiązać się z negatywnymi skutkami, takimi jak gęstość zaludnienia, zaniedbana infrastruktura miejska i wykluczenie społeczne;

• tworzenie połączeń: złożona koncepcja, obejmująca nie tylko transport, lecz także dostęp do energii, usług użyteczności publicznej, szybkiego Internetu oraz silne związki pomiędzy przedsiębiorstwami a ośrodkami badawczymi;

• współpraca: element łączący, który może pomóc w rozwiązywaniu problemów z koncentracją i tworzeniem połączeń.

4.2. Architektura przyszłej polityki spójności

Należy wnikliwie przeanalizować zagadnienie przyszłej polityki spójności w latach 2014–2020, ponieważ na tej wysoce aktualnej kwestii będzie koncentrować się debata polityczna decydentów krajowych i europejskich przez następne 3–4 lata. Jeżeli traktat z Lizbony zostanie ratyfikowany, Parlament Europejski przedstawi swoje stanowisko na temat rozporządzenia ogólnego w sprawie funduszy strukturalnych w ramach procedury współdecyzji. Wzmocniona pozycja Parlamentu zapewni mu większe znaczenie i pole manewru.

Przegląd budżetu i późniejsze negocjacje w sprawie perspektywy finansowej na lata 2014–2020 określą z pewnością harmonogram prac i wywrą znaczący wpływ na wynik debaty na temat przyszłej polityki spójności. Największym wyzwaniem dla Parlamentu Europejskiego będzie bez wątpienia osiągnięcie porozumienia w wysoce kontrowersyjnej kwestii dotyczącej wysokości środków, które należy przeznaczyć na politykę spójności, jako że wieloletnie ramy finansowe wymagają jednomyślności Rady.

Powyższe dwa procesy będą jednak ewoluować w obrębie różnych ram czasowych. Dyskusja na temat budżetu polityki spójności rozpocznie się w 2009 r. i wkroczy w decydującą fazę w latach 2010/2011. Debata na temat architektury polityki spójności po 2013 r. już trwa, ale nabierze bardziej konkretnego kształtu dopiero po przedstawieniu zarysu projektu budżetu. Dlatego też zasadnicze znaczenie ma to, by Parlament Europejski uniknął stronniczej dyskusji i zapewnił zamiast tego bardzo potrzebną podstawę koncepcyjną architektury przyszłej polityki spójności.

Page 15: DYREKCJA GENERALNA DS. POLITYKI WEWNĘ...1 Czwarte sprawozdanie w sprawie spójności gospodarczej i społecznej, COM(2007) 273 wersja ostateczna. Departament Tematyczny B: Polityka

Przyszłość polityki spójności ___________________________________________________________________________________________

13

5. KWESTIE DO DEBATY Mając na uwadze to, że przeanalizowanie tak dużej liczby omawianych spraw w dostępnych ramach czasowych nie będzie możliwe, Komisja Rozwoju Regionalnego proponuje, aby w dyskusji skoncentrować się na poniższych kwestiach podzielonych na pięć zagadnień:

Zakres polityki spójności

• Czy istnieje groźba nadmiernej „lizbonizacji” polityki spójności?

• Czy istnieje groźba ponownej nacjonalizacji polityki spójności?

• Czy istnieje groźba nadmiernego rozdrobnienia polityki spójności?

• Jak osiągnąć równowagę pomiędzy nowymi wyzwaniami o oddziaływaniu terytorialnym (globalna konkurencja, zmiany demograficzne, nowe rynki energetyczne, zmiany klimatyczne) i bardziej tradycyjnymi obszarami interwencji?

Większa synergia i lepsza koordynacja

• Jak zwiększyć synergię między polityką spójności a odpowiednimi uzupełniającymi politykami krajowymi, aby zmaksymalizować spójność?

• Jakie procedury należy wdrożyć w celu poprawy koordynacji pomiędzy politykami krajowymi i wspólnotowymi, aby uniknąć powielania i sprzeczności?

• Które interwencje w największym stopniu pobudzają wzrost i jak należy je ukierunkować, aby wspierać cele wydatków w zakresie spójności?

• Czy lepsze dostosowanie sposobów wdrożenia Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego i Funduszu Spójności przyczyniłoby się do bardziej spójnego rozwoju strategicznego?

Zarządzanie i partnerstwo

• Jaką rolę powinny odegrać władze regionalne, aby ulepszyć pomocniczość i zarządzanie wieloszczeblowe?

• Jak można zwiększyć zaangażowanie władz regionalnych i lokalnych? Czy należy rozszerzyć zarządzanie zdecentralizowane?

• Jak można ułatwić udział społeczeństwa obywatelskiego? Jakie problemy się pojawiają? Jakie ulepszenia można zaproponować?

• Jak wygląda obecna sytuacja partnerstw publiczno-prywatnych? Jak można ulepszyć ten rodzaj współpracy? Jakie trudności pozostały?

Spójność terytorialna i współpraca terytorialna

• Jak koncepcja spójności terytorialnej jest postrzegana na szczeblu regionalnym? Jaka może być jej wartość dodana na szczeblu niższym niż krajowy? W jaki sposób może być stosowana jednorodnie w odniesieniu do różnych systemów instytucjonalnych państw członkowskich? Jakie są możliwe innowacyjne formy współpracy pomiędzy podmiotami instytucjonalnymi i władzami regionalnymi?

Page 16: DYREKCJA GENERALNA DS. POLITYKI WEWNĘ...1 Czwarte sprawozdanie w sprawie spójności gospodarczej i społecznej, COM(2007) 273 wersja ostateczna. Departament Tematyczny B: Polityka

Departament Tematyczny B: Polityka Strukturalna i Polityka Spójności ___________________________________________________________________________________________

14

• Jaka powinna być rola PE i władz regionalnych w promowaniu spójności terytorialnej?

• Jak zwiększyć efektywność i skuteczność współpracy terytorialnej?

• Jakie możliwości oferuje europejskie ugrupowanie współpracy terytorialnej (EUWT)? Jakie są jego minusy i jak je wyeliminować? Jak można przyspieszyć zatwierdzenie środków wykonawczych do rozporządzenia w sprawie EUWT?

Ulepszone zarządzanie i zdolności administracyjne

• Jak można w przyszłości uprościć mechanizmy stosowania, aby zwiększyć skuteczność wdrożenia? Co można zrobić, aby jeszcze zmniejszyć obciążenie administracyjne władz krajowych? Jakie wnioski wyciągnięto z poprzedniego okresu programowania?

• Jak można wzmocnić procedury monitorowania i oceny? Jaka może być rola władz regionalnych/lokalnych?

• Jak zwiększyć przejrzystość w odniesieniu do wykorzystania środków UE?

• Jak wspierać nowe państwa członkowskie UE w działaniach mających na celu zwiększenie ich zdolności administracyjnych do efektywnego i skutecznego wykorzystywania środków UE?

Page 17: DYREKCJA GENERALNA DS. POLITYKI WEWNĘ...1 Czwarte sprawozdanie w sprawie spójności gospodarczej i społecznej, COM(2007) 273 wersja ostateczna. Departament Tematyczny B: Polityka

Przyszłość polityki spójności ___________________________________________________________________________________________

15

UWAGI

Page 18: DYREKCJA GENERALNA DS. POLITYKI WEWNĘ...1 Czwarte sprawozdanie w sprawie spójności gospodarczej i społecznej, COM(2007) 273 wersja ostateczna. Departament Tematyczny B: Polityka
Page 19: DYREKCJA GENERALNA DS. POLITYKI WEWNĘ...1 Czwarte sprawozdanie w sprawie spójności gospodarczej i społecznej, COM(2007) 273 wersja ostateczna. Departament Tematyczny B: Polityka
Page 20: DYREKCJA GENERALNA DS. POLITYKI WEWNĘ...1 Czwarte sprawozdanie w sprawie spójności gospodarczej i społecznej, COM(2007) 273 wersja ostateczna. Departament Tematyczny B: Polityka