Dùng Unikey Để Đánh Chữ Quốc Ngữ Kể từ khi computer được bán ra cho cá nhân dùng thì người Việt Nam mình ước ao có thể đánh chữ có dấu. Do vậy từ mấy mưoi năm nay có nhiều programmer đã bỏ công làm ra software bỏ dấu và tạo ra font chữ có dấu tiếng Việt. Tính cho tới hôm nay chúng ta có tất cả khoảng trên 20 software dùng đánh chữ có dấu. Có những software thông dụng như VNI, như VPS… nhưng cũng có những software chỉ được dùng trong một thời rồi dần dần ít người biết tới, xin kể ra đây một số:

VNI-ANSI (Windows)UnicodeViet Net (VIQR) Character SetVNI-ASCII (DOS)VNI-Internet MailĐại Học Bách Khoa TPHCM (2)3C25 (2 bytes)3C30 (1 byte)ABC Character SetBach Khoa TPHCM (1 Bytes)Bach Khoa TPHCM (2 Bytes)Code Page 1258 (Win95V)FreeCode (GenPacific VN)

Hoi Chuyen Gia (VPS for Windows)Hoi Chuyen Gia Character SetScitec Character SetSeatic Vietware_F 1 byte for WindowsSeatic Vietware_X 2 bytes for WindowsTAM TX Character SetTCVN (Vietnam Standard Code)ThinArt for MacintoshThinArt for WindowsTiêu chuån Việt Nam 1Tiêu chuån Việt Nam 2TriChlor WinVNKey 1.1

Nhấn space bar sang trang

Huỳnh Chiếu Đẳng 1-Nov-2007Kính tặng Hoàng Lan Chi, Chủ Bút nguyệt san Mạch Sống của Uỷ Ban Cứu Người Vượt Biển   

Viet Toan Character setViet Toan Ventura for DOSVietRes (Seatic)VietStar Character SetVISCII (TriChlor) &code InternetVISCII (TriChlor) 8bit codeVISCII Unix HTML Character SetVN Classic Font for MacVISCII Unix HTML Character SetVN Classic Font for MacVN Labs 7.0 Character SetUnicodeTCVN3 (ABC)VNI WindowsVIQRVietnamese locale CP 1258UTF-8 Literal

VN Labs for MacVN Labs for VenturaVNI-HTML for WWWVNI-Mac Character SetVNI-Ventura (DOS&Windows)VNI-Ventura (Ver 1.0 for DOS)VNI-Ventura 4.1 (Windows)VNSoft Character SetVNU Text Character SetVPS for MacVPS for Windows HTMLBK HCM 2BK HCM 1Vietware XVietware FX UTF-8Unicode C String

Chưa hết đâu:

Đây là danh sách chưa đầy đủ. Trong số các software và font nêu trên theo tôi biết thì VNI là software được nhiều người xài nhất, kế đó là VPS. Mấy lúc sau nầy thì font và kiểu encoding Unicode phổ thông nhất. Còn software thì VNI, VPS, Unikey, Vietkey, mViet… còn nhiều.

Tôi biết là chữ nghĩa tôi dùng ở đây là sai sách vở, nhưng các bạn tôi lại hiểu đúng nghĩa tôi muốn diễn đạt, dân computer nhìn chỗ khác một chút nghe.

Trước khi đi xa hơn xin nhắc chuyện xưa. Anh Hồ Thành Việt là người sáng lập ra VNI đã đóng góp rất nhiều công lao trong việc giúp đở bà con Việt Nam có phương tiện dùng computer để in ấn xuất bản. Theo tôi biết anh Việt thành lập công ty VNI từ khi máy IBM XT mới ra đời. Bộ software VNI đầu tiên tôi mua đựng trong hộp cứng rất đẹp chạy trên máy IBM XT (phải gắn thêm cái board mới display được dấu trên màn ảnh). Tiếc thay anh đã mãn phần ở tuổi chưa cao lắm từ mấy năm nay.

Ngày nay font chữ VNI vẫn được bà con chọn trong việc in ấn mỹ thuật, lý do là nó có gần 200 type face rất đẹp. Hiện giờ người mình đã dùng Unicode càng ngày càng nhiều, vì Unicode là font được Windows support hoàn toàn. Trong các webpage người ta cũng dùng Unicode, nhưng font Unicode lại giới hạn, không bay bướm không đẹp không nhiều như font VNI. Ngoài ra VPS cũng được bà con mình dùng nhiều. VPS được cho không, và cũng có số lượng type face khá nhiều, có vài kiểu khá đẹp.

Việc kế tiếp tôi muốn nói là các bạn chớ co nhầm lẫn rằng dùng software VNI thì chỉ đánh ra được kiểu VNI, hay dùng software VPS thì chỉ được dùng font VPS hay đánh ra kiểu encoding VPS. Cũng như nếu dùng Vietkey, Unikey thì sẽ dánh ra hai kiểu chữ nầy. Hoàn toàn không đúng. Bất cứ software nào cũng có thể đánh ra Unicode, ra VNI (dầu là VPS hay Unikey) ra VPS (dầu đó là software VNI)… Nghĩa là software bỏ dấu không liên hệ chi tới font chữ, tới kiểu encoding.

Bài nầy gồm có 1.download , 2. install (một lần duy nhất) và 3. sử dụng Unikey. Cuối cùng tôi sẽ nói lý do tại sao tôi chọn Unikey để xài cho tôi và thay thế VNI mà tôi quen từ khi VNI mới ra phiên bản đầu chạy DOS và dùng thêm một PC board để display cho tới khi mấy tháng trước, khi tôi sang qua Windows Vista. Một lý do là tôi không muốn phải mua VNI version mới nhất chạy trong Windows Vista, bây giờ chơi đâu có hành nghề như xưa. Unikey free

click

Trước hết là download Unikey.

Xin long vô webpage nầy mà download :

www.unikey.org

Page download hiện ra như sau:

Click nơi đây để đổi trang web từ Anh qua Việt hay ngược lại

Click nơi đây để đọc bài hướng dẫn chi tiết mọi thứ (Manual)

Click nơi đây để vào trang download

Tôi đang xài version nầy. Các version khác cũng từa tựa như nhau hết.

Các bạn click chỗ mủi tên đỏ thì bảng download hiện ra như sau:

Click để download, nhớ nhìn kỹ coi save vào đâu

Hay nhất là Unikey rất nhỏ chỉ có 247 KB (253,726 bytes), download xuống computer rất nhanh.

Download xong cac ban double

click tên nầy: để install

sẽ thấy các hình kế tiếp:

click

Tự động install vào đây

Click nơi đây là xong

Xin nhắc lại là tất cả mọi software gần như phải làm cái thù tục gọi là setup (install) mới chịu chạy trong computer của các bạn. Có bạn dùng chữ download để gọi “thủ tục” nầy. Chữ download chỉ có nghĩa là lấy một file từ Internet vào computer của các bạn. Việc setup nầy chỉ làm một lần duy nhất thôi.

Install xong, muốn chạy Unikey thì các bạn click cái nầy:

Icon nầy thường nằm trên desktop , nếu không thấy thì nó ở trong:

Khi Unikey chạy thì trên màn ảnh các bạn thấy cái Windows nầy:

Bản văn đánh ra theo kiểu Unicode, ở đây phải chọn font là Times New Roman, hay Arial hay Tahoma (còn nhiều, tôi nói căn bản thôi) thì mới không thấy ô vuông trong hàng chữ.

Kiểu gõ (type) theo cách VNI nghĩa là gõ a gõ số 1 thì thấy trên màn hình á … gõ chữ e gõ tiếp số 6 thì trên màn hình sẽ hiện ra ê Ngày nay chúng ta quen gọi là kiểu gõ VNI thật ra không phải đâu, xin nhớ ơn quí vị thợ sửa máy đánh chữ ngày xưa đã gắn thêm dấu vào bàn đánh máy của Pháp để giúp người mình đánh chữ Việt có dấu. Đó là kiểu gõ của một vị tiền bối sửa máy chữ ngày xưa phát minh ra.

Ngoài kiểu gõ “VNI” nầy thì còn một kiểu khá thông dụng là kiểu telex. Kiểu gõ khi đánh điện tín ngày xưa tại Việt Nam. Vì không dấu nên phải đánh chữ trùng lập hay dùng chữ thay dấu. Nguy hiển lắm qua điện tín mà đánh không dấu thì câu nầy đọc được nhiều kiểu: Dao nao cung la dao! Dao phat cung la dao! Dao cao dai cung la dao!...vv và vv.

Với Unikey chúng ta có thể đánh ra các dạng encoding sau: Unicode, TCVN3, VNI, VIQR…(cách đổi encoding ở trang sau). Nhưng với bộ software VNI chúng ta có thể đánh ra mấy chục dạng encoding mà tôi đã kể tên ở mấy trang trước.

Các bạn thấy đó, đâu cần software VNI mới viết được dạng encoding VNI .Xin chú ý, nếu muốn kiểu encoding VNI thì bắt buộc phải chọn font cho bài viết là VNI (công ty VNI cho free 4 font, các bạn vào download tự do). Muốn gõ bảng văn thành Unicode thì phải chọn font Unicode (của Windows như Times New Roman, như Arial, và hiện nay có rất nhiều trong Windows Vista). Nếu chọn nhầm font so với kiểu encoding thì các bạn sẽ thấy như sau:

Cũng có thể quí bạn thấy nhiều ô vuông trên hàng chữ . (Tuỳ máy computer quí bạn mà hàng chữ màu nầy sẽ hiện ra khác khác nhau, trong Windows Vista thì bình thường).

Theo ý tôi thì có lẽ chúng ta nên dùng Unicode, vì nó được Windows hổ trợ, đa số computer đều đọc được. Nếu muốn dùng font chữ đẹp thì mới nên đánh ra dạng VNI. Theo tôi cho tới bây giờ VNI có chừng 200 type face mà nhiều kiểu rất đẹp. Hiện nay font Unicode của Windows Vista cũng có nhiều kiểu đẹp. Trong nước nhiều vị programmer đã chế ra khá nhiều font bay bướm kiểu chữ viết tay, nhớ đã giới thiệu cùng quí bạn cách nay gần 1 năm.

Bên cạnh đây là hình chỉ dẫn kiểu gõ VNI trong Unikey, VPS cũng vậy.

Thí dụ gõ liên tục thế nầy:tie6ng1 Vie6t5 kết quả hiện ra là tiếng Việt d9u7o7ng2 kết quả hiện ra là đường

Có software buộc phải bỏ dấu đúng y như trên nhưng với Unikey các bạn co thể bỏ dấu sau dấu sẽ tự động đặt đúng vị trí gõ duong9772 kết quả hiện ra là đường.

Với software VNI các bạn gõ trước hay sau gì dấu cũng vào đúng chỗ (bắt đầu từ version Việt Nam Tân Kỳ).

Chữ có dấu chỉ hiện ra khi các bạn thấy chữ V màu đỏ nằm nơi cái đồng hồ: Unikey chạy mới có chữ V

Nếu click chữ V thì nó thành chữ E lúc đó các bạn đánh ra English Bây giờ là đánh ra chữ không dấu.

Ghi Chú: Đồng hồ nằm tại góc mặt dưới cùng của cái màn ảnh

Khi Unikey run chúng ta có hình nầy:Muốn đánh ra văn bản VNI thì click nơi mủi tên đỏ cho chữ VNI hiện ra. Nhớ là màn ảnh chỉ hiện đúng dấu khi các bạn chọn font khởi đầu bằng VNI… bằng không nó hiện ra chữ bùa. Windows bên cạnh hiện ra khi các bạn chạy (run) Unikey.

Click để chọn kiểu encoding

Unikey cũng như nhiều software bỏ dấu thông dụng hiện giớ (thí dụ VPS) có cái khả năng tôi rất thích là macro (thường trong software người ta gọi là tốc ký. Đó là đánh vài chữ tắt, trong văn bản hiện ra nguyên chữ thí dụ đánh vn thì trong văn bản hiện ra Việt Nam. Thí dụ tôi thích dùng chữ dc để viết được, hay chữ tắt ktqb để viết Kính thưa quí bạn.

Chữ tắt nầy là do các bạn qui định trước, trang sau tôi sẽ chỉ cách qui định. Cái khó là chúng ta nhớ các chữ tắt nầy. Khả năng macro làm cho chúng ta đánh một văn bản rất nhanh. Khi đặt chữ tắt nhớ làm sao cho đánh tiện lợi và dễ nhớ. Thí dụ đặt dd là đ, thí dụ aa là â lập hai lần một chữ nhanh hơn đánh hai chữ cách nhau trên keyboard.

Tôi thích Unikey là vì nó không dùng clipboard, điều nầy quan trọng. Với VPS hay VNI nó bỏ dấu bằng clipboard, nên khi chúng ta copy một đoạn văn nào đó, chỉ cần bỏ dấu một chữ là dấu sẽ nhào vô thay thế đoạn văn đã nằm trong clipboard, bất tiện vì phải copy lại lần nữa mới paste được. Chắc các bạn không biết tôi nói gì, nhưng cứ thử xài software bỏ dấu một thời gian là thấy tôi muốn nói gì.

Tiếp theo đây là cách setup macro (tốc ký)

click

check

Thêm phần mở rộng

click

Thêm bảng ghi chữ tắt

Bên nầy đanh chữ vnBên nầy đánh chữ Việt Nam

Click 1

Click 2

Ô nầy có thể là +sửa hay +thêm

Xin lưu ý là click 1 với click 2 phải đúng thứ tự và phải đủ cả hai thì mới add được macro vào list. Danh sách macro trong hình là của tôi đặt ra.

Ngoài những chuyện vừa kể, nhiều software bỏ dấu cho phép chúng ta chuyển đổi kiểu encoding, mà có nơi gọi là chuyển mã. Thí dụ xưa kia ta có bài viết theo kiểu VNI, giờ đây chúng ta biến nó ra bài viết dạng Unicode, hay ngược lại.

Tôi xài nhiều software chuyển mã như VNI, như VietUni… nhưng cái mà tôi thích nhất là VPS. Cái nầy nhanh ít sai lầm, và nhất là cách chuyển mã ngay trong clipboard. Unikey cũng chuyển mã trong clipboard nhưng tôi chưa thử.

Ngoài ra có software còn có khả năng kiểm lổi chính tả như VNI. VPS cũng có tự diển chính tả nhưng giới hạn. Hình như Unikey không có phần nầy.

Còn nột phần tôi chưa nói ở đây là có khi quí bạn đánh chữ có dấu sẽ thấy khoảng trống sau dấu như ở thí dụ sau đây: Thư ơ ng nhữ ng khi trư a hè nghiê ng nắ ng đổ Hắ t hiu buồ n tiế ng võ ng nhè nhẹ đư a.

Nếu các bạn dùng VPS hay VNI mới có chuyện nầy, Unikey không dùng clipboard để bỏ dấu, nên không bị lổi nầy.Cách sửa: Trong MS Word sau khi thực hiện Cắt và Dán (cut and paste) thường bị trở ngại này. Nghĩa là sau khi đánh dấu chữ Việt thường bị khoảng trống sau mỗi ký tự. Sửa như sau: Nhấn Option - Chọn Edit - Tắt (turn off) "Smart cut and paste".

Thông tin về UniKeyTác giả: Phạm Kim Long, Đại học kỹ thuật Praha. Email:longcz at yahoo dot comVì thời gian hạn hẹp, tác giả không thể trả lời hết thư của các bạn. Nếu có khó khăn khi dùng UniKey bạn hãy tìm câu hỏi trong tài liệu này, hoặc tại diễn đàn UniKey.Website chính thức: http://unikey.sourceforge.netĐăng ký vào mailing list nhận thông báo về UniKey: Hãy gửi một email trắng vào unikey-subscribe@topica.comDiễn đàn người dùng UniKey: http://unikey.sourceforge.net/forumDiễn đàn là nơi tốt nhất giúp bạn giải quyết các khó khăn khi sử dụng UniKey.

Thưa các bạn, tôi vừa hương dẫn thật đơn sơ bước đầu cho các bạn cần bỏ dấu một bài văn, một bài thơ, một slide show hay một bản karaoke…Unikey còn nhiều điều hay, sau khi làm quen rối các bạn sẽ tự thấy ra. Cho tới nay Unicode còn chưa xài được trong vài ba software khác thí dụ Encore (viết nhạc).

Nhân đây xin chư vị có công trong việc làm ra software giúp bà con mình bỏ dấu tiếng Việt được trong computer nhận nơi đây lòng tri ân của tôi, nhất là anh Hồ Thành Việt người sáng tạo ra bộ chữ thông dụng VNI, cùng với Ông Pkạm Kim Long người viết ra Unikey cho bà con xài miễn phí. Xin tất cả quí vị liên hệ tha thứ những sai lầm và thiếu sót nơi cái PPS nầy. Mời tất cả các bạn góp ý cho biết những điểm sai để tôi sửa lại ở những phiên bản sau. HCĐ. (30-Oct-07)