Dostęp do informacji o środowisku i dostęp do informacji publicznej

Jendrośka Jerzmański Bar i Wspólnicy

1

Dostęp do informacji o

środowisku i

dostęp do informacji

publicznej

Czerwiec 2006 r.


2

Źródła regulacji (I) • Konstytucja RP z 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz.

483) • Konwencja z Aarhus o dostępie do informacji, udziale

społeczeństwa w podejmowaniu decyzji oraz o dostępie do sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska z 2 czerwca 1998 r. (Dz. U. z 2003 Nr 78, poz. 706)

• Dyrektywa Rady 90/313/EWG z 7 czerwca 1990 r. w sprawie swobodnego dostępu do informacji o środowisku (Dz. Urz. WE L 158 23.06.1990)

• Dyrektywa Parlamentu i Rady 2003/4/WE z dnia 28 stycznia 2003 r. w sprawie publicznego dostępu do informacji o środowisku - od lutego 2005 (Dz. Urz. WE L 41/26, 14.02.2003)


3

Źródła regulacji (II)

• Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62, poz. 627) - POŚ– Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 17

czerwca 2003r. w sprawie określenia wzoru publicznie dostępnego wykazu danych o dokumentach zawierających informacje o środowisku i jego ochronie (Dz. U. Nr 110, poz. 1058)

– Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 25 lutego 2003r. w sprawie stawek opłat za udostępnianie informacji o środowisku i jego ochronie (Dz. U. Nr 50, poz. 435)


4

Źródła regulacji (III)

• Ustawa z 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz. U. Nr 112 poz. 1198) – DIP– Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i

Administracji z 17 maja 2002 r. w sprawie Biuletynu Informacji Publicznej (Dz. U. Nr 67, poz. 619)

• Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (t.jedn. Dz.U. z 2000 r., Nr 98, poz. 1071 ze zm.)


5

Konstytucyjne prawo (I)

• Artykuł 74 ust. 3 Konstytucji RP:

„Każdy ma prawo do informacji o stanie i ochronie środowiska”

• Granice tego prawa określone być muszą w ustawodawstwie zwykłym (art. 81 Konstytucji RP)


6

Konstytucyjne prawo (II)

Ponadto kwestie związane z dostępem do informacji uregulowane są w:

• Art. 51 - m.in.: „2. Władze publiczne nie mogą pozyskiwać, gromadzić i udostępniać innych informacji o obywatelach niż niezbędne w demokratycznym państwie prawnym” „5. Zasady i tryb gromadzenia oraz udostępniania informacji określa ustawa”


7

Konstytucyjne prawo (III)

• Art. 61 - m.in.:„1. Obywatel ma prawo do uzyskiwania informacji o działalności organów władzy publicznej oraz osób pełniących funkcje publiczne (...) organów samorządu gospodarczego i zawodowego a także innych osób oraz jednostek organizacyjnych w zakresie, w jakim wykonują one zadania władzy publicznej i gospodarują mieniem komunalnym lub majątkiem Skarbu Państwa”


8

POŚ a ustawa DIP (I)

• Zasada lex posterior

• Norma kolizyjna - art. 1 ust. 2 ustawy DIP:„2. Przepisy ustawy nie naruszają przepisów innych

ustaw określających odmienne zasady i tryb dostępu do informacji będących informacjami publicznymi.”


9

POŚ a ustawa DIP (II)

• 3 sytuacje:– odmienna regulacja (np. terminy)

– częściowa regulacja (np. forma udostępniania)

– brak regulacji (np. środki prawne)


10

Informacja o środowisku (I)

Dwustopniowa definicja:

• ogólna - art. 19 ust. 3 POŚ - wszystkie informacje w formie pisemnej, wizualnej, fonicznej i baz danych o stanie środowiska i jego ochronie

• wyliczenie - art. 19 ust. 2 POŚ – dokumenty ujęte w publicznie dostępnych wykazach,

– znajdujące się obecnie w posiadaniu organów tzn.:zarówno uzyskane po 1 stycznia 2001, jak iuzyskane przed dniem 1 stycznia 2001


11

Informacja o środowisku (II)

Dokumenty ujęte w publicznie dostępnych wykazach (po 1.01.2001) to np.:

• wnioski o wydanie decyzji i decyzje z dziedziny środowiska,

• raporty OOŚ • programy, plany, strategie i polityki wymagające OOŚ• wykazy rodzajów i ilości zanieczyszczeń i dokumenty

ewidencji odpadów• analizy porealizacyjne• dokumentacje mierniczo-geologiczne zlikwidowanych

zakładów górniczych• wyniki prac badawczych i studialnych


12

Informacja publiczna (I)

Dwustopniowa definicja:• ogólna - art. 1 ust. 1 DIP - każda informacja o

sprawach publicznych • wyliczenie – art. 6 ust. 1 DIP w szczególności

informacje o (m.in.):– polityce wewnętrznej i zagranicznej, w tym o: zamierzeniach działań władzy projektowaniu aktów normatywnych,programach w zakresie realizacji zadań publicznych,

sposobie ich realizacji, wykonywaniu i skutkach realizacji tych zadań


13

Informacja publiczna (II)– danych publicznych, w tym:

treść i postać dokumentów urzędowych, w szczególności:treść aktów administracyjnych i innych rozstrzygnięć,dokumentacja przebiegu i efektów kontroli oraz wystąpienia,

stanowiska, wnioski i opinie podmiotów ją przeprowadzających,

stanowiska w sprawach publicznych zajęte przez organy władzy publicznej,

treść innych wystąpień i ocen dokonywanych przez organy władzy publicznej,

informacja o stanie państwa, samorządów i ich jednostek organizacyjnych


14

Kto ma prawo do informacjiKażdy:• osoba fizyczna lub osoba prawna• jednostka organizacyjna lub organizacja, organ czy

instytucja Niezależnie od:• wieku• obywatelstwa czy miejsca zamieszkania lub siedziby• czy ma jakikolwiek interes prawny lub faktyczny związany

ze sprawą, której postępowanie dotyczy

„Od osoby wykonującej prawo do informacji publicznej nie wolno żądać wykazania interesu prawnego lub faktycznego” (art. 2 ust. 2 DIP)


15

Kto musi udostępniać informacje o środowisku i jego ochronie

• Wszystkie organy administracji publicznej (organy administracji rządowej jak i samorządowej) będące w posiadaniu informacji o środowisku i jego ochronie

• Inne podmioty, gdy są z mocy prawa lub na podstawie porozumień powołane do załatwiania zadań publicznych dotyczących środowiska i jego ochrony – w zakresie w jakim posiadane informacje związane są z załatwianiem zadań publicznych


16

Kto musi udostępniać informacje publiczne

władze publiczne oraz inne podmioty wykonujące zadania publiczne, w szczególności (art. 4 DIP):

• organy władzy publicznej,• organy samorządów gospodarczych i zawodowych,• podmioty reprezentujące Skarb Państwa,• podmioty reprezentujące: osoby prawne państwowe i

samorządu terytorialnego oraz inne jednostki organizacyjne państwowe lub samorządu terytorialnego,

• podmioty reprezentujące inne osoby lub jednostki organizacyjne, które wykonują zadania publiczne lub dysponują majątkiem publicznym


17

Wyjątki od zasady jawności – ustawa DIP

• informacje niejawne

• inne tajemnice ustawowo chronione

• prywatność

• tajemnica przedsiębiorcy


18

Wyjątki od zasady jawności - POŚ (I)

• informacje niejawne,• dane jednostkowe zbierane w ramach statystyki publicznej,• sprawy objęte toczącym się postępowaniem sądowym,

dyscyplinarnym lub karnym – jeżeli ujawnienie informacji mogłoby zakłócić przebieg postępowania,

• sprawy objęte prawami autorskimi oraz patentowymi – jeżeli ujawnienie informacji mogłoby naruszyć te prawa,

• dokumenty lub dane dostarczone przez osoby trzecie, jeżeli nie miały one obowiązku ich dostarczenia i złożyły zastrzeżenie o ich nieudostępnianiu,

• dokumenty lub dane, których ujawnienie mogłoby spowodować zagrożenie środowiska


19

Wyjątki od zasady jawności - POŚ (II)

Ponadto organ może:• na uzasadniony wniosek przekazującego informacje

wyłączyć z udostępniania dane o wartości handlowej, w tym zwłaszcza dane technologiczne, o ile ich ujawnienie mogłoby pogorszyć jego konkurencyjną pozycję,

• odmówić udostępnienia informacji, jeżeli wymagałoby to dostarczenia dokumentów lub danych będących w trakcie opracowywania bądź przeznaczonych do wewnętrznego komunikowania się, albo jeżeli wniosek o udostępnienie informacji jest w sposób oczywisty niemożliwy do zrealizowania lub sformułowany w sposób zbyt ogólny


20

Wyjątki od zasady jawności - POŚ (III)

Możliwość ta nie odnosi się do sytuacji, gdy informacja dotyczy:

• ilości i rodzajów wprowadzanych do powietrza substancji zanieczyszczających oraz miejsca ich wprowadzania,

• stanu, składu i ilości ścieków wprowadzanych do wód lub do ziemi oraz miejsca ich wprowadzania,

• rodzaju i ilości wytwarzanych odpadów oraz miejsca ich wytwarzania,

• poziomu emitowanego hałasu,

• poziomu emitowanych pól elektromagnetycznych


21

Terminy na udostępnienie informacji • Dokumenty ujęte w publicznie dostępnych

wykazach - w dniu złożenia wniosku o udostępnienie informacji

• Inne informacje:– bez zbędnej zwłoki– nie później niż w ciągu:

miesiąca od dnia otrzymania wniosku (POŚ) 14 dni od dnia otrzymania wniosku (DIP)

– w sprawach szczególnie skomplikowanych – w terminie do 2 miesięcy


22

Opłaty za udostępnienie informacji – POŚ

• Opłaty pobiera się za:– wyszukiwanie informacji,

– sporządzanie kopii dokumentów lub danych, oraz

– przesyłanie kopii dokumentów lub danych,

• Bezpłatne:– wyszukiwanie i przeglądanie w siedzibie organu

dokumentów wyszczególnionych w publicznie dostępnym wykazie,

– informacja nie wymagająca wyszukiwania, która może być przekazana w formie ustnej


23

Opłaty za udostępnienie informacji - DIP

• zasada: bez opłat

• wyjątek: dodatkowe koszty związane z formą lub sposobem udostępnienia


24

Opłata skarbowa

• Pobiera się za wniosek (art. 3 ustawy o opłacie skarbowej i pismo Min. Fin. z 2.06.2003; LK-1331/LM/MK/03)

• Zwolnione są (art. 8 ustawy o opłacie skarbowej):– jednostki budżetowe,

– jednostki samorządu terytorialnego,

– organizacje pożytku publicznego działające w związku z nieodpłatną działalnością pożytku publicznego


25

Stawki opłat za udostępnianie informacji o środowisku (I)

Rozporządzenie MŚ z 25 lutego 2003 r. określa:

• Stawki opłat za wyszukiwanie informacji, sporządzenie kopii i ich przesyłanie

• Współczynniki różnicujące wysokość opłat

• Terminy i sposób uiszczania opłat


26

Stawki opłat za udostępnianie informacji o środowisku (II)

• Opłata za wyszukanie informacji:– Gdy nie wymaga to znalezienia więcej niż 10

dokumentów - 5 zł– Za każdy kolejny dokument wymagający

wyszukania - dodatkowe 50 gr


27

Stawki opłat za udostępnianie informacji o środowisku (III)

• Opłata za kopiowanie:– Format A4: 30 gr za kopię czaro białą; 2,50 zł za

kolorową– Format A3 - 2 x tyle co za A4– Format A2 - 4 x tyle co za A4– Format A1 - 8 x tyle co za A4– Format A0 - 16 x tyle co za A4

• Kopiowanie dokumentów dla celów nauki, szkolnictwa, oświaty pozaszkolnej: połowa wskazanych wyżej stawek


28

Stawki opłat za udostępnianie informacji o środowisku (IV)

• Opłaty za przesyłanie: wg cennika Poczty Polskiej + dodatkowo:– 2 zł - za przesłanie wydruków lub kserokopii– 5 zł - za przesłanie danych na nośniku

elektronicznym dostarczonym przez wnioskodawcę


29

Udostępnianie informacji

• Zasada - na pisemny wniosek,

• Bez wniosku:– informacja niewymagająca wyszukiwania,

która może być przekazana w formie ustnej (POŚ)

– informacja, która może być niezwłocznie udostępniona w formie ustnej lub pisemnej (DIP)


30

Forma udostępniania informacji publicznej

• poprzez Biuletyn Informacji Publicznej

• w drodze wyłożenia lub wywieszenia w miejscach ogólnie dostępnych,

• przez zainstalowane w miejscach ogólnie dostępnych urządzenia umożliwiające zapoznanie się z tą informacją


31

Obowiązki przy udostępnianiu informacji publicznej:

• zapewnianie możliwości kopiowania lub wydruku

• przesłania informacji publicznej albo przeniesienia jej na odpowiedni, powszechnie stosowany nośnik informacji

• udostępnienia w sposób i formie wskazanej (chyba że brak możliwości technicznych)


32

Środki prawne - ustawa DIP (I)

• Odwołanie– rozpoznanie odwołania od decyzji w terminie

14 dni

• Skarga do sądu administracyjnego– tajemnica państwowa, służbowa, skarbowa,

statystyczna,– inne niż tajemnica powody odmowy– przekazanie akt i odpowiedzi na skargę – 15 dni– rozpatrzenie skargi – 30 dni


33

Środki prawne - ustawa DIP (II)

• Skarga do sądu powszechnego– ochrona danych osobowych, prawo do

prywatności i inne tajemnice ustawowe (np. tajemnica przedsiębiorcy)

• Odpowiedzialność karna„Kto, wbrew ciążącemu na nim obowiązkowi, nie udostępnia informacji publicznej, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.” (art. 23 ustawy DIP)


34

Zmiany POŚ (I)

• Ustawa o zmianie ustawy – Prawo ochrony środowiska oraz niektórych innych ustaw

• Art. 1 pkt c) pkt 39 otrzymuje brzmienie:• „39) środowisku – rozumie się przez to ogół

elementów przyrodniczych, w tym:– przekształconych w wyniku działalności człowieka,

a w szczególności powierzchnię ziemi, kopaliny, wody, powietrze, krajobraz, klimat, zwierzęta oraz rośliny,

– pozostałe elementy biologicznej różnorodności • i wzajemne oddziaływania pomiędzy tymi ele mentami,”;


35

Zmiany POŚ (II)

• w art. 19:• a) ust. 1 otrzymuje brzmienie:• „1. Organy administracji są obowiązane udostępniać

każdemu informacje o środowisku i jego ochronie:• znajdujące się w ich posiadaniu,• które organy administracji mają ustawowe prawo

otrzymywać od innych podmiotów gromadzących tego rodzaju informacje.”,

• b) w ust. 2:• po pkt 20 dodaje się pkt 20a w brzmieniu:• „20a) decyzje odmawiające udostępnienia infor macji,”,


36

Zmiany POŚ (III)

• d) po ust. 5 dodaje się ust. 5a w brzmieniu:• „5a. W sprawach dotyczących sposobu i formy

udostępniania informacji o środowisku i jego ochronie, nieuregulowanych w ustawie, stosuje się odpowiednio przepisy ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz. U. Nr 112, poz. 1198, z 2002 r. Nr 153, poz. 1271, z 2004 r. Nr 240, poz. 2407 oraz z 2005 r. Nr 64, poz. 565 i Nr 132, poz. 1110).”,


37

Zmiany POŚ (IV)

• e) po ust. 7 dodaje się ust. 7a w brzmieniu:• „7a. Publicznie dostępne wykazy, o których

mowa w ust. 6, prowadzi się w formie elektronicznej; organ obowiązany do prowadzenia wykazu udostępnia go w urzędowym publikatorze teleinformatycznym – Biuletynie Informacji Publicz nej, o którym mowa w ustawie o dostępie do informacji publicznej.”,


38

Zmiany POŚ (V)

• c) po ust. 3 dodaje się ust. 3a i 3b w brzmieniu:

• „3a. Organ administracji, odmawiając udostępnienia informacji na podstawie ust. 2 pkt 1 lit. a, w zakresie dotyczącym dokumentów lub danych będących w trakcie opracowywania, podaje nazwę organu odpowiedzialnego za przygotowanie danego dokumentu lub danych oraz informuje o prze widywanym terminie ukończenia prac nad nimi.


39

Zmiany POŚ (VI)

• 3b. Jeżeli wniosek o udostępnienie informacji jest sformułowany w sposób zbyt ogólny, organ administracji niezwłocznie, jednak nie później niż w ciągu miesiąca od dnia otrzymania wniosku, wzywa wnioskodawcę do uzupełnienia wniosku, udzielając stosownych wyjaśnień, w szczególności poucza o możliwości skorzystania z publicznie dostępnych wykazów danych; uzupełnienie wniosku nie wyłącza możliwości odmowy udostępnienia informacji na podstawie ust. 2 pkt 1 lit. b.”,


40

Zmiany POŚ (VII)

• d) ust. 4 otrzymuje brzmienie:

• „4. Odmowa udostępnienia informacji następuje w drodze decyzji; w przypadku odmowy ze względu na wyłączenie jawności informacji stosuje się przepisy art. 22 ustawy o dostępie do informacji publicznej.”,


41

Zmiany POŚ (VIII)

• Cel: – implementacja dyrektywy 2003/4/WE– usunięcie wątpliwości interpretacyjnych –

zwłaszcza relacji do DIP

• Główne zmiany:– definicja informacji o środowisku + definicja

środowiska– określenie „informacji będących w

posiadaniu..”


42

Zmiany POŚ (IX)

– zakres podmiotów zobowiązanych do udostępniania informacji:organy administracji inne organy władzy publicznej organy doradcze i pomocnicze

– zakres i interpretacja (zawężająca) wyjątków

– generalne odwołanie do przepisów DIP (forma i sposób udostępniania informacji; środki prawne)

– Rozszerzenie obowiązków związanych z elektronicznym udostępnianiem informacji


43

Publicznie dostępny wykaz danych o

dokumentach (I)

• Rozporządzenie Ministra Środowiska • Wykaz składa się z:

– kart informacyjnych zawierających dane umożliwiające wyszukiwanie i udostępnianie dokumentów

– spisów kart informacyjnych

• Może być prowadzony w formie komputerowej bazy danych


44

Publicznie dostępny wykaz danych o dokumentach (II)

Dla poszczególnych typów dokumentów przewidziane są osobne formularze kart (A do I):

• A - wnioski o: wydanie decyzji, ustalenie programu dostosowawczego

• B - decyzje i postanowienia• C - projekty polityk, strategii, planów, programów• D - polityki, strategie, plany, programy• E - raporty oddz. na środ., analizy porealizacyjne, przegl.

ekologiczne, raporty o bezpieczeństwie, dokum. mierniczo-geologiczna zlikwidowanych zakładów górniczych, dokumenty związane z gospodarką odpadami


45

Publicznie dostępny wykaz danych o dokumentach (III)

Formularze kart – c.d.:• F - prognozy OOŚ, dokumenty o przedsięwzięciach poza

granicami RP, opracowania ekofizjograficzne, rejestry substancji niebezpiecznych, wyniki prac badawczych w ochronie środowiska, rejestr poważnych awarii

• G - informacje i dane o korzystaniu ze środowiska

• H - zgłoszenia instalacji niewymagających pozwolenia

• I - inne


46

Udostępnianie akt w KPA (I)

• Ogólne reguły udostępniania akt sprawy

• Lex generalis w stosunku do POŚ i DIP

• Art. 73 i 74 Kpa

• Uprawnienia dotyczą tylko strony (organizacji na prawach strony) danego postępowania i ograniczają się do akt sprawy danego postępowania


47

Udostępnianie akt w KPA (II)

• W każdym stadium postępowania organ administracji publicznej obowiązany jest umożliwić stronie przeglądanie akt sprawy oraz sporządzanie z nich notatek i odpisów.

• Strona może żądać uwierzytelnienia sporządzonych przez siebie odpisów z akt sprawy lub wydania jej z akt sprawy uwierzytelnionych odpisów, o ile jest to uzasadnione ważnym interesem strony.


48

Udostępnianie akt w KPA (III)

• Wyjątki – akta sprawy

• 1) objęte tajemnicą państwową

• 2) inne, gdy organ wyłączył je z udostępniania z uwagi na ważny interes publiczny

• Odmowa w drodze postanowienia, na które służy stronie zażalenia

Documents

Dostęp do informacji o środowisku i dostęp do informacji publicznej