Embed Size (px)
Citation preview
1
Dorsièr de l’ASSEMBLADA NACIONALA OCCITANA (ANÒC) — julhet de 2018
Preparat per Ciril JOANIN, Fèbus ABELHÈR e Domergue SUMIEN
Aqueste tèxt engatja sos tres autors e pas necessàriament totes los sòcis de l’ANÒC. Es destinat a
la reflexion e la discussion.
Despuèi un desenat d’annadas, l’occitanisme es en crisi. Non es la primièra crisi
qu’atravèrsa: son istòria n’es pontuada. E mai es çò que caracteriza l’evolucion de
l’occitanisme, e mai globalament de l’ensems de l’istòria occitana. Ara: analisem las causas
de la crisi, cerquem de solucions e vejam coma redinamizar lo movement occitan.
Doas precisions abans de contunhar.
En acòrdi amb lo lingüista Georg Kremnitz, apelam occitanisme l’ensemble del
movement de promocion de l’occitan del sègle XIX fins a uèi, en i inclusent las
diferentas tendéncias e las diferentas manièras d’escriure l’occitan (grafia classica
e grafia mistralenca entretant...).
Los exemples que citam dins aqueste dorsièr pretendon pas a l’exaustivitat. Avèm
pas la pretension de far un catalòg complet de l’occitanisme. Fòrça personas,
organizacions e activitats, que mençonam pas aicí, recebon tota nòstra admiracion
e meritarián d’èsser citadas dins un estudi mai complet.
2
Mapa de l’occitan e del catalan amb lors dialèctes. La linha roja es lo limit d’Occitània
(concepcion: Domergue Sumien).
Formada a partir de l’eiretatge cultural roman, la cultura occitana a pas esperat
l’emergéncia de l’occitanisme per existir. L’Edat Mejana rima amb l’edat d’aur de la lenga
occitana gràcias a l’influéncia dels trobadors qu’espandiguèron la poesia e las valors
occitanas dins totas las corts d’Euròpa. La cultura occitana fa partida de las grandas
civilizacions d’Euròpa e a illuminat aquela epòca. Puèi la lenga occitana conoguèt una
primièra renaissença literària als sègles XVI e XVII amb lo barròc occitan.
3
Frederic Mistral (1830-1914), grand escrivan occitan de Provença, Prèmi Nobel de literatura en 1904 e
figura principala del Temps Un de l’occitanisme.
4
Al sègle XIX, la literatura occitana conoguèt una segonda renaissença literària (dicha
“romantica”), entamenada per un elèit intellectual que prenguèt consciéncia de
l’originalitat culturala del pòble occitan, e que marquèt, amb Frederic Mistral e lo
Felibritge, l’emergéncia de l’occitanisme modèrne. Al sieu torn, pendent lo sègle XX,
l’occitanisme tanben conoguèt de periòdes d’acceleracion seguits de periòdes de crisi. Lo
grand intellectual occitanista Robèrt Lafont a definit aqueles tres “tempses”
d’acceleracion dins son libre Temps Tres (1991).
Lo Temps Un (1860-1900) foguèt lo de l’expansion del Felibritge. La segonda renaissença
occitana, encara inorganizada al principi del sègle XIX, finiguèt que s’estructurèt
solidament a l’entorn del Felibritge, un movement literari partit de Provença en 1854 e
que contribuiguèt a la dignificacion parciala de la lenga occitana.
L’autor mai emblematic d’aquel periòde fast, Frederic Mistral, venguèt lo primièr —e lo
sol— escrivan en occitan a recebre un Prèmi Nobel de literatura, en 1904.
Mas a l’expansion del Felibritge succediguèt un long periòde de decadéncia pendent tot
lo començament del sègle XX, amb una deriva passadista, e ansin se desconnectèt dels
movements socials. Ça que la, certans occitanistas comencèron un gròs trabalh de fons,
pauc conogut, per modernizar pacientament la cultura occitana.
Lo Temps Dos (1960-1975 aperaquí) foguèt l’expansion de l’occitanisme dich “classic”. A
la liberacion, puèi durant la reconstruccion dels ans 1950, l’occitanisme subiguèt de
prefondas mutacions que van menar a l’emergéncia d’una novèla gàrdia, rejovenida e
portant las valors culturalas e umanas aqueridas dins la Resisténcia.
5
L’Institut d’Estudis Occitans (IEO), fondat en 1945, tenguèt un ròtle clau dins lo Temps Dos de
l’occitanisme.
Es ansin qu’en 1945 d’occitanistas resistents fondèron l’Institut d’Estudis Occitans (IEO),
que se fixèt coma objectiu de “desprovincializar” la cultura occitana. Per lo primièr còp,
lo contèxt politic devenguèt mai favorable amb l’instauracion en 1951 de la lei Deixonne
que reconoguèt oficialament l’existéncia de “lengas” de França.
L’occitanisme classic, ansin, faguèt coexistir la creacion literària, la volontat d’espandir
l’usatge social de la lenga, l’expansion de la nòrma classica, los primièrs assages d’occitan
estandard, l’explosion de la creacion literària e musicala en occitan e mai una politizacion
interessanta.
6
Los carbonièrs de la Sala, en 1961 e 1962, menèron un dels primièrs movements socials del Temps Dos amb lo sosten de l’occitanisme politic naissent. La bandieròla es escricha en occitan: “Viva la solidaritat,
nos daissarem pas tòrcer” (transcripcion en nòrma classica).
Dins aquel periòde, l’occitanisme politic s’afirmèt francament amb los libres politics fòrça
influents de Robèrt Lafont e de Francés Fontan. Los movements politics principals
foguèron lo Partit Nacionalista Occitan (PNO), fondat en 1959 per Francés Fontan, e lo
Comitat Occitan d’Estudis e d’Accion (COÈA), fondat en 1962 amb lo sosten de Robèrt
Lafont. Foguèt tanben l’epòca de las primièras luchas socialas e ecologicas dont la mai
emblematica foguèt aquela contra l’extension d’un camp militar en Larzac dins los ans
1970 sota l’eslogan “Gardarem lo Larzac”. Es en seguida d’aquelas luchas qu’espeliguèron
de movements d’esquèrra coma Lucha Occitana e Volèm Viure al País que remplacèron
lo COÈA.
7
Robèrt Lafont (1923-2009) tenguèt un ròtle fondamental per dinamizar l’occitanisme pendent lo Temps
Dos e mai lo Temps Tres, dins los domenis cultural, politic e scientific.
8
Francés Fontan (1929-1979) tenguèt un ròtle important dins lo Temps Dos de l’occitanisme. Defendèt
coratjosament lo concèpte de la nacion occitana amb de principis umanistas.
9
Los dos grands menaires del Temps Dos, Robèrt Lafont e Francés Fontan, èran pas totjorn
d’acòrdi. Mas almens, totes dos faguèron emergir un occitanisme plen d’esperança e
d’audàcia, amb una revendicacion politica que completava la revendicacion culturala.
Aquestas afichas revèlan l’influéncia sociala de l’occitanisme dins lo movement de defensa de Larzac.
Foguèt un grand avanç del Temps Dos (dins la segonda aficha, notem la forma erronèa del nom del país, mal escrich Occitania quand lo caldriá escriure Occitània).
Manifestacion de defensa de Larzac dins los ans 1970
10
A partir de la fin dels ans 1970, l’occitanisme intrèt tornarmai dins una terribla crisi que
s’esperlonguèt pendent los ans 1980. Capitèt pas a concretizar los espèrs socials e politics
e venguèt de mai en mai resignat, passadista e localista. Mantes militants se laissèron
enganar per las promessas electoralas del PS e de François Mitterrand, elegit en 1981.
Al meteis moment, l’IEO, qu’aviá ja patit de divisions entre culturalistas e partisans de
l’accion politica dins los ans 1950 e 1960, subiguèt un novèl conflicte. Aquel còp, opausèt
la tendéncia dicha “populista” al poder, menada per Ives Roqueta, e la tendéncia dicha
“universitària” menada per Robèrt Lafont.
En 1976, la tendéncia “populista” impausèt que lo Conselh d’Estudis de l’IEO deviá
inclure totes los membres de l’IEO. Fin finala, pendent las AG de l’IEO de 1980 e
1981, a Orlhac e Montalban, la tendéncia “populista” butèt la tendéncia
“universitària” a quitar l’IEO.
Mentretant, sota l’influéncia dels “populistas”, la nòrma classica de la lenga
occitana foguèt de mai en mai contestada e destabilizada amb de desenats de
tendéncias, a partir de la fin dels ans 1970.
Lo despart forçat dels “universitaris” e de Lafont faguèt pèrdre a l’IEO una granda
part de las activitats de recèrca scientifica e de normalizacion lingüistica (vejatz çai
jos, seccion 2.2); se transferiguèron devèrs d’autres organismes dins los quals
rescontrèron pas pro d’audiéncia.
La persisténcia dels conflictes entre occitanistas culturals e politics provoquèt de pertot
de scissions e menèt certanas associacions devèrs l’inactivitat.
Lo Temps Tres (1990-2010 aperaquí) foguèt lo de la redinamizacion de l’occitanisme.
Robèrt Lafont, ja un dels principals intellectuals del Temps Dos, tanben capitèt a èsser lo
principal conceptor e iniciaire del Temps Tres.
11
La Librariá Occitana de Lemòtges es un bèl exemple dels luòcs de cultura occitana que se desvolopan al
mièg de las vilas, especialament despuèi lo Temps Tres (fòto: Le Populaire du Centre).
Dins los ans 1990 apareguèron de novèlas dinamicas amb los avances seguents:
de militants rejovenits;
d’assages de professionalizacion, en particular amb una premsa d’informacion (la
Setmana, Aquò d’Aquí...) e amb de permanents fasent foncionar las associacions;
de festenals visibles e populars a l’entorn de la lenga occitana, amb de milièrs
d’assistents regulars, lo pus massís en essent l’Estivada de Rodés;
una extension de las possibilitats d’ensenhament de l’occitan (public e associatiu);
una autonomia parciala d’Aran (lo territòri occitan de l’estat espanhòl) amb
l’oficializacion de l’occitan en 1990 (estenduda a tota Catalonha en 2006);
una proteccion legala de l’occitan dins las Valadas (estat italian) en 1999;
una renovacion de la creacion musicala e literària;
una restauracion parciala de la nòrma de la lenga amb lo Conselh de la Lenga
Occitana (CLO) a partir de 1996.
12
Monument a la cultura occitana a Vielha, capitala de la Val d’Aran. Aran depend de la Generalitat de
Catalonha e es lo sol territòri ont l’occitan es lenga oficiala.
De movements politics plus joves apareguèron. Foguèron benlèu instables e
contradictòris, mas foguèron dinamics: Linha Imaginòt, Gardarem la Tèrra, Hartèra,
Occitània Libertària, Paratge…
Demest eles, l’independentisme s’afirmèt amb de movements coma lo Corrent
Revolucionari Occitan (CRÒC) —rebatejat Libertat—, la Republica Federala Occitana o
Iniciativa per Occitània…
Dins los ans 2000, las associacions culturalas e politicas capitèron enfin a s’unir per menar
d’accions comunas en favor del desvolopament de la lenga occitana. Lo Collectiu “Anem
Òc per la Lenga Occitana!”, coordenat per l’IEO, lo Felibritge, la FÈLCO e las Calandretas,
13
organizèt a Carcassona, Besièrs e Tolosa de manifestacions que rassemblèron d’11 000 fins
a 30 000 personas.
Afichas anonciant las grandas manifestacions per l’occitan de 2007 e 2012, organizadas per lo collectiu
Anem Òc. Las manifestacions d’Anem Òc de 2005, 2007, 2009 e 2012 foguèron de grands succèsses del Temps Tres. Rassemblèron de milièrs de manifestants mas exprimiguèron pas de revendicacions pro
concretas. La manifestacion de 2015 aguèt mens de succès.
Lo vam del Temps Tres permetèt encara qualques darrièrs avances importants al
començament dels ans 2010. En 2012 en particular:
lo mèdia Jornalet apareguèt per afortir lo jornalisme en occitan sus Internet;
la manifestacion Anem Òc de Tolosa obtenguèt un recòrd de mai de 30 000
personas;
lo festenal occitan de l’Estivada de Rodés arribèt quasi a 100 000 assistents.
14
La manifestacion Anem Òc de Tolosa, en 2012, rassemblèt mai de 30 000 personas e foguèt un succès
inegalat.
Malgrat aqueles darrièrs succèsses, lo principi dels ans 2010 a vist tanben, e sustot, la fin
del Temps Tres de l’occitanisme. Lo primièr qu’o aja dich clarament es l’occitanista Terric
Lausa dins de bèlas reflexions que publiquèt en 2016. En seguida, Domergue Sumien
prepausèt qualques articles de fons dins Jornalet los 18 de genièr de 2016 e 22 de febrièr
de 2016.
Ara donc, sèm tornarmai dins una crisi grèva caracterizada per:
una manca de fòrça dins la recuperacion sociala de la lenga occitana,
un envielhiment dels militants occitanistas,
una manca de joines,
una manca d’ambicion,
una eternizacion dels vièlhs esquèmas que foncionan pas,
una impossibilitat d’impausar un rapòrt de fòrça,
un pes feble dins l’opinion,
d’atacas creissentas contra l’ensenhament de l’occitan,
una feblesa fàcia a la reforma territoriala de 2015 qu’a afectat las regions occitanas,
un afebliment de certans festenals occitans (l’Estivada de Rodés perdèt sos
organizaires occitanistas en 2016).
15
Autre indici grèu de la crisi: fòrça movements politics joves del Temps Tres son venguts
pauc a cha pauc inactius durant los ans 2010 (Linha Imaginòt, Corrent Revolucionari
Occitan —rebatejat Libertat—, Gardarem la Tèrra, Iniciativa per Occitània, Hartèra,
Occitània Libertària, Paratge).
Aquesta nòva crisi met en evidéncia certans elements fòrça inquietants.
L’usatge social de l’occitan contunha de recular. L’occitanisme es incapable de
compensar la pèrda dels locutors primaris (diches “naturals”) per una
aumentacion sufisenta dels neolocutors. Es incapable de generalizar un ligam
fegond entre las doas categorias de locutors, que sovent s’ignòran mutualament.
Los locutors primaris son de mai en mai isolats, vièlhs e près de la desparicion, e
pauc d’eles an consciéncia de la valor de lor lenga. Son mai que mai los neolocutors,
tròp pauc nombroses, que s’interconnèctan per Internet e los rets socials e que
pensan l’occitan coma una lenga modèrna.
Las manifestacions massissas per l’occitan, del labèl “Anem Òc”, pèrdon de fòrça
e d’unitat, s’enfonzan dins las revendicacions timidas e ineficaças e obtenon pas de
melhorament significatiu de l’usatge de l’occitan. La darrièra “granda”
manifestacion a Montpelhièr en 2015 mostrèt l’envielhiment, la baissa dels
militants, las divisions en capèlas e l’ultralocalisme de qualques dirigents
occitanistas (sustot blocats dins de pichons interèsses lengadocians e bearneses de
tèrme cort).
La darrièra manifestacion del collectiu Anem Òc, a Montpelhièr en 2015, foguèt onorabla mas mostrèt una
baissa de la mobilizacion amb 15 000 personas al pus mai.
16
La sociolingüistica del conflicte, impulsada per Robèrt Lafont e qu’es la sciéncia
mai adeqüata per salvar una lenga, rèsta escandalosament marginala dins la
lingüistica occitana e dins las universitats d’Occitània (lo pauc de sociolingüistica
universitària es quasi monopolizada per los estudis francofranceses). Se
l’occitanisme a capitat a conscientizar parcialament una granda part d’Occitània e
a faire desaparéisser progressivament la vergonha de parlar l’occitan, i a encara
tròp de gents que revendican lo bilingüisme occitan-francés quand, en realitat, lo
bilingüisme fa avançar lo francés e fa recular l’occitan. Son raras las associacions
occitanas que menan d’activitats exclusivament en occitan. La màger part
contunhan d’emplegar lo francés per peresa o per paur d’èstre acusadas de
sectarisme.
L’ensenhament de l’occitan arriba pas de se desvolopar de manièra decisiva. Las
escòlas occitanas Calandretas an d’implantacions regionalas inegalas (son
presentas sustot en zòna gascona e lengadociana) e la granda majoritat de lors
escolans (los calandrons) cèssan de parlar occitan quora ne sòrton. Pauc de
calandrons alimentan los rengs dels occitanistas novèls. L’ensenhament public de
l’occitan es de mai en mai menaçat per de supressions de mejans o de pòstes, per
de liquidacions de sits bilingües, per una interdiccion de l’occitan dins certanas
filièras e dins certans territòris, per un sabotatge frequent venent de la ierarquia...
Ives Roqueta (1936-2015), e mai se foguèt un escrivan reconogut e un militant sincèr, tenguèt un ròtle escur quand s’opausèt violentament a Robèrt Lafont e a l’occitanisme “universitari”. La tendéncia dicha “populista” d’Ives Roqueta causèt la scission de l’IEO en 1980-81 e la crisi de l’occitanisme dels ans 1980.
Fèlix Marcèl Castanh (1920-2001) encoratgèt la creacion culturala en Occitània e s’engatgèt contra lo centralisme parisenc. Inspirèt fòrça occitanistas pendent lo Temps Tres, mai que mai lo movement Linha Imaginòt. Mas son antiindependentisme e sa defensa ninòia d’una “Occitània francesa” l’empachèron d’analisar clarament la dominacion francesa.
Se fan encara sentir certans corrents occitanistas que son minimalistas, ineficaces e
que mancan d’ambicion (e mai se parton d’una volontat sincèra de defendre
17
l’occitan). Es lo cas del populisme antiuniversitari d’Ives Roqueta. Es tanben lo cas
de la descentralizacion culturala de Fèlix-Marcèl Castanh e del movement Linha
Imaginòt que creson ninòiament en una Occitània francesa, quand en realitat l’estat
francés mòstra de mai en mai un mesprètz de l’occitan. Las pensadas d’Ives
Roqueta e de Fèlix-Marcèl Castanh an engendrat una granda part dels blocatges
actuals, simptomatics de la feblesa de l’occitanisme.
La nòrma classica de l’occitan es destabilizada, lo Conselh de la Lenga Occitana
(CLO) es paralisat despuèi 2007, de nòvas “acadèmias” pullulan e accentuan lo
desòrdre.
D’efièch, retombam dins un localisme egoïsta, dins la fragilizacion d’una lenga normativa
e dins una abséncia d’estrategia per l’ensemble d’Occitània.
L’exemple mai emblematic es l’arrestada forçada del Conselh de la Lenga Occitana (CLO)
en 2007 a causa de pressions ostilas. Provenguèron de tensions creissentas, especialament
amb l’Institut d’Estudis Occitans (IEO) e son president Dàvid Grosclaude.
L’IEO, e mai s’èra un dels cofondadors del CLO, temptèt de ne sortir en 2002 per fondar
un organisme concurrent nommat Acadèmia Occitana; malgrat qualques temptativas
d’acòrdi renovelat de collaboracion e de reconoissença mutuala, las negociacions
abotiguèron pas a cap d’acòrdi.
Lo CLO aviá ben foncionat de 1996 a 2001. A causa de las pressions ostilas, subrevisquèt
de 2002 fins a 2007. Publiquèt en 2007 la sintèsi de son trabalh normatiu, puèi intrèt en
sòm forçat.
Dins aquel afar, Dàvid Grosclaude tenguèt un ròtle fòrça negatiu: en fragilizant lo CLO,
fragilizèt tanben la codificacion de la lenga.
Se pòt establir una filiacion ideologica entre Ives Roqueta e Dàvid Grosclaude.
A la fin del Temps Dos (entre 1975 e 1980 aperaquí), Ives Roqueta e la tendéncia
“populista” de l’IEO avián ja destabilizat la nòrma classica dins lo quite IEO.
D’efièch, a partir de la fin dels ans 1970, los “populistas” pensavan que la nòrma
18
de l’occitan èra un atribut dels “universitaris” e multiplicavan volontàriament las
publicacions que sortissián de la nòrma.
Identicament, a la fin del Temps Tres (de 2002 a 2007 aperaquí), Dàvid Grosclaude
e la direccion de l’IEO exerciguèron una pression ostila contra lo CLO, arrestèron
de lo sosténer e l’empachèron de foncionar serenament. Ansin Dàvid Grosclaude
e sos seguidors renovelèron un discors “populista” de mesfisança contra los
“universitaris”. E la difusion de la nòrma classica se fragilizèt tornarmai.
La nòrma de l’occitan, ara dins los ans 2010, es defenduda per tròp pauc d’institucions. Lo
Conselh de la Lenga Occitana (CLO) rèsta la sola referéncia seriosa e mai s’es intrat en
paralisi totala après 2007. L’antinormisme rèsta tròp present a causa:
de la manca de perspectivas per l’occitanisme,
de la manca d’ambicion per las foncions socialas de la lenga occitana (una lenga
sens nòrma es una lenga sens ambicion sociala, una lenga de resignacion, limitada
a un usatge subaltèrne).
de la fòrça d’inèrcia,
de la peresa intellectuala de certans dirigents occitanistas,
de las novèlas “acadèmias” que se multiplican despuèi 2008 e que son incapablas
de difusar una nòrma (Acadèmia Occitana-Consistòri del Gai Saber o AOCGS,
Congrès Permament de la Lenga Occitana o CPLO, Institut d’Estudis Araneses-
Acadèmia Aranesa de la Lenga Occitana o IEA-AALO).
L’Acadèmia Occitana, lo Congrès Permanent de la Lenga Occitana e l’Institut d’Estudis Araneses fan
partida de las novèlas “acadèmias” que destabilizan lo trabalh anterior del Conselh de la Lenga Occitana.
19
Las crisis cronicas de l’occitanisme s’explican pas solament per de factors extèrnes
desfavorables, mas tanben, e mai subretot, per d’andicaps latents e d’errors estrategicas
comesas e mai pendent los tempses d’acceleracion.
L’occitanisme a totjorn patit un retard e una mancança de mejans financièrs a totes los
nivèls, resultant soventasfés de causidas azardosas de sa militància. Per esnobisme
eleitista, l’occitanisme a sovent mancat lo sieu rendètz-vos amb lo pòble. Es demorat
parcialament passadista, embarrat dins lo sovenir d’un passat gloriós, en retard sus la
mòda e en defòra de la vida reala e de las preocupacions popularas.
Del temps que l’occitan èra encara parlat per carrièras, los occitanistas negligiguèron de
collectar pro de registraments dels locutors primaris (diches “naturals”) per los poder
difusar massissament dins las ràdios e ne far un supòrt pedagogic solid per l’ensenhament
de l’occitan.
Dins los ans 1970, la “nòva cançon occitana”, e mai s’èra en plena dinamica creatritz,
s’alonhèt del pòble e se marginalizèt en privilegiar lo fons a la forma. Coma o analisa ben
lo musician Jiròni Picas, aquò menèt a la profusion de cançons occitanas engatjadas amb
de tèxtes de qualitat, mas sovent penalizadas per un estil musical passadista e
Claudi Martí, un cantaire emblematic de la “nòva cançon occitana” pendent lo Temps Dos, dins los ans 1970
20
desconnectat de la mòda del moment (rock, pòp, disco, funk…), una abséncia crudèla
d’estrategias comercialas e una qualitat pròpi mediòcra d’enregistrament e
d’adobaments. Se laissèt clarament paréisser l’amatorisme dels creators e se condemnèt
ansin la cançon occitana a l’anonimat e a la non-programacion dins las ràdios per de
rasons d’estetica.
Dins los ans 1980, l’occitanisme non profechèt de la legalizacion e del desvolopament de
las ràdios liuras per democratizar l’usatge de la lenga e la rendre accessibla e
omnipresenta a l’aurelha del pòble d’Occitània tota, que foguèsse occitanofòn o non. Los
occitanistas preferiguèron limitar la lenga al domeni escrich dins de cercles culturals,
literaris e eleitistas. Ça que la, faguèron excepcion qualques ràdios occitanistas localas
coma Ràdio País, Ràdio Albigés, Ràdio Occitània e Ràdio Lenga d’Òc.
FMR foguèt una de las nòvas ràdios liuras que se desvolopèron dins los ans 1980. L’occitanisme s’implantèt pas pro dins aquel movement de societat, malgrat qualques excepcions amb de ràdios
occitanistas localas coma Ràdio País, Ràdio Albigés, Ràdio Occitània e Ràdio Lenga d’Òc.
L’expansionisme cultural del francés en Occitània, ja favorizat per la pression del
jacobinisme, es estat facilitat per l’incúria del movement occitanista dont la presa de
consciéncia dins los ans 1990 èra tròp tardiva. Mentre que la cançon occitana èra enfin a
se metre en fasa amb la modernitat e a prepausar una produccion qualitosa, l’audiovisual
aviá ja despassat las ràdios, devengudas dementre professionalas e amb una
programacion ara monopolizada per los grops franceses e subretot angloamericans.
21
Massilia Sound System, que jòga de raggamuffin, foguèt un grop clau dins la modernizacion de la musica
occitana e dins la socializacion de la lenga d’òc pendent los ans 1990-2000 (Temps Tres).
Ara, la creativitat en occitan s’alentís. La literatura a de mens en mens d’escrivans novèls
e joves, benlèu perque los joves mestrejan mens ben l’expression qualitosa en occitan. La
diversificacion dels estils de la musica es incompleta. Avèm aquerit en occitan, tròp
tardivament, de rap, de jazz e, encara pus tardivament, de punk, de black metal e un
22
pauqueton d’elèctro. I a pas encara de grops gotics, ni d’R’n’B, ni de dubstep en occitan.
E mai, la creacion existenta, levat de raras excepcions, manca singularament
d’imaginacion en se limitant encara tròp sovent a la repilhada de cançons popularas
recurrentas, e rarament a de tèxtes novèls.
Las autoritats fan pas çò que devon per salvar l’occitan.
En Aran, territòri de lenga occitana dependent de Catalonha, malgrat los estatuts e las leis
novèlas, l’usatge de l’occitan baissa dramaticament davant l’espanhòl a causa d’una
politica lingüistica locala qu’es pas pro exigenta per l’occitan (la migracion creissenta dels
castelhans qu’i crompan de residéncias segondàrias es un autre factor, saique). Es
principalament çò qu’explica lo succès electoral del partit Ciutadans a las darrièras
eleccions en Catalonha en decembre de 2017, en fasent d’Aran un bastion de l’unionisme
espanhòl.
Dins las darrièras eleccions autonomicas en Catalonha, l’11 de decembre de 2017, Aran foguèt un dels rars
territòris dins los quals lo partit unionista espanhòl Ciutadans obtenguèt la majoritat (imatge: AFP).
23
Dins las Valadas Occitanas (que dependon de Piemont e Ligúria), malgrat un occitanisme
meritòri, l’occitan se parla mens fàcia a l’italian.
A Mónegue, i a pas ges de politica favorabla a l’occitan. En 1976, lo Principat de Mónegue
rendèt obligatòri l’ensenhament del ligur monegasc a l’escòla primària publica, puèi
privada en 1988, mas a pas res fach per salvar l’occitan.
En Occitània Granda —dins la partida d’Occitània que depend de l’estat francés—, lo
revelh de las consciéncias es mai complicat.
Occitània es quasi entièrament enclavada dins un estat francés ultracentralizat.
França s’isola de l’idèa europèa de pluralisme lingüistic. Ansin, la màger part
d’Occitània ne sofrís fòrça e es dins una situacion geopolitica pièger. E essent
empresonada dins l’estat francés, Occitània subís lo clientelisme parisenc d’un
grand nombre de mèdias, de politicians o de foncionaris. Lo pòble d'Occitània, que
subís la fòrta sasida del nacionalisme francés, ignòra los desavantatges de viure
dins aquel sistèma.
En mai d’aquò, los poders publics son de mai en mai ostils coma o podèm veire
amb las agressions creissentas contra l’ensenhament de l’occitan e dins las
promessas escarnidas sota Sarkozy, Hollande e Macron.
La situacion electorala testimònia de l’expansion del chauvinisme supremacista
francés. Dins son comunicat del 9 d’abril de 2018, l’ANÒC denonciava lo perilh
que representa l’extrèma drecha per Occitània. D’efièch, de regions occitanas
entièras son devengudas de “tèrras promesas” per l’extrèma drecha. Ansin,
despuèi los ans 1990, Provença es un bastion del Front Nacional o Rassemblament
Nacional (FN o RN). Lo meteis partit d’extrèma drecha ultrajacobin se desvolopa
ara en Lengadòc qu’èra tradicionalament d’esquèrra. Al costat dels resultats
electorals creissents de l’FN, tanben espelisson, dins Occitània tota, de mai en mai
de gropusculs de drecha radicala (identitaris, Accion Francesa, Bastion Social, etc.).
24
L’implantacion de l’extrèma drecha francesa, amb son chauvinisme francés extrèm, es una catastròfa
morala qu’illustra l’alienacion e la despossession culturala de las populacions occitanas.
Al costat de la pression del chauvinisme francés existisson una multitud de
movements regionalistas antioccitans, soventasfés son sostenguts financièrament
per los poders locals e afiliats als partits parisencs.
— En region Provença-Alps-Còsta d’Azur, lo novèl conselh regional elegit en
2015 e presidit per Cristian Estrosi, puèi per Renaud Muselier, a aderit al
discors propagandista d’una oficina pseudoprovençalista que promòu lo
secessionisme lingüistic antioccitan (çò es: pretend que lo provençal fariá
pas partida de l’occitan). En consequéncia, la region a demenit de 35 000
èuros las subvencions a las escòlas occitanas Calandretas de Provença, tot
en finançant per mai d’un milion d’èuros un Observatòri de la Lenga
Provençala, estructura inutila que sièrv de centre de propaganda
antioccitana. Mai recentament, lo 29 de març de 2018, d’elegits locals, encara
influenciats per la mesma oficina, an depausat una proposicion de lei
“relativa a la reconoissença de la lenga provençala coma lenga de França”,
doncas distinta de l’occitan. Aquel pseudoprovençalisme, ça que la, rèsta
25
pus feble que l’occitanisme unitari provençal, que contunha de garentir
l’essencial de la creacion e dels corses d’occitan en Provença.
— En Gasconha tanben, lo secessionisme lingüistic antioccitan demòra actiu,
obten de còps de subvencions localas mas, per astre, a pas pogut arrestar lo
pes pus important de l’occitanisme gascon que contunha de recebre las
subvencions mai importantas.
L’adopcion del nom “Occitània” per la novèla Region de Tolosa, eissida de la
fusion de Lengadòc-Rosselhon e Miègjorn-Pirenèus, pausa de dificultats ineditas.
Amb lo sosten de Caròla Delga, presidenta de la nòva region despuèi 2015, an
popularizat lo nom d’“Occitània” dins l’administracion e los mèdias, en lo fasent
confondre amb la sola Region de Tolosa; mas aquò a causat una fractura durabla
dins lo mitan occitanista, entre partisans e opausants del nom.
Una aficha que sosten la novèla Region de Tolosa, apelada abusivament “region Occitània” e mai se
conten solament un tèrç de l’Occitània reala.
26
La situacion d’Occitània tota es comparabla en dimension e en diversitat a aquela
dels Païses Catalans. Occitània e los Païses Catalans forman doas nacions que
serián d’estats de talha mejana en temps normal, mas que las alèas de l’istòria an
estraçadas en mantes estats. Aquelas doas nacions an tanben en comun d’aver
caduna una entitat administrativa espandida solament sus una part de lors
territòris nacionals: la region dicha “Occitània” e la Generalitat de “Catalonha”.
Mas, al contrari de la Generalitat de “Catalonha”, la region dicha “Occitània”
representa una part minoritària (un tèrç) del territòri nacional occitan e a pas de
fòrta identitat que pòsca portar lo drapèl del pòble minorizat. Aquela region utiliza
exclusivament lo francés e a pas lo nivèl d’autonomia de Catalonha.
Eissida de la fusion de Lengadòc-Rosselhon e Miègjorn-Pirenèus, la novèla Region de Tolosa,
abusivament nommada “Occitània” (en blau), representa solament un tèrç de l’Occitània reala e inclutz un tròç dels Païses Catalans. L’Occitània reala correspond a la linha roja.
Lo lògo de la novèla Region de Tolosa, abusivament nommada “Occitània”, a pas de fòrta identitat que pòsca portar lo drapèl del pòble minorizat. En mai d’aquò, utiliza exclusivament lo francés dins sa comunicacion publica.
27
L’occitanisme patís quatre mals cronics que l’empedisson d’avançar:
la passivitat de certans militants,
la tendéncia minimalista persistenta,
las divisions constantas en clans inconciliables,
e la manca de transmission del saber occitanista entre generacions.
La passivitat e l’apatia se senton al nivèl politic. I a tròp pauc d’elegits occitanistas e mai
se n’i a de granda valor: son rars e pesan tròp pauc sus la vida publica. La question
occitana s’impausa pas dins los debats e rèsta marginala. La mobilizacion sus lo terren es
quasi inexistenta, levat de manifestacions ultralocalizadas que rassemblan rarament mai
d’un desenat de militants. I a pas agut de mobilizacion massissa per sosténer lo procès de
liberacion de Catalonha e Aran, ni per defendre l’usatge de l’occitan dins los mèdias, ni
per empachar la confiscacion del nom d’Occitània al profièch de la sola Region de Tolosa,
o d’autras causas que nos pertòcan totes. La populacion d’Occitània se mòstra mai activa
dins de combats retrograds que per la cultura occitana. Los movements
politics occitanistas arriban pas de difusar un programa politic ausible, comprensible e
entosiasta. Certans grops d’occitanistas oblidan completament los ensenhaments dels
grands intellectuals de l’occitanisme coma Frederic Mistral, Robèrt Lafont e Francés
Fontan.
Los objectius de fòrça movements occitanistas se son revelats minimals e improductius.
Luchar per l’Ofici Public de la Lenga Occitana (l’ÒPLO), per qualques escòlas Calandretas
de mai, per qualques pòstes de professors d’occitan, per la Carta Europèa de las Lengas
Minoritàrias, son d’objectius bons en se, mas son fòrça tròp limitats e sufison pas per
salvar la lenga.
28
Aficha de protèsta que revendica per las doas Calandretas del Naut Léger de finançaments publics
perennes per manténer d’emplecs ajudats, un estatut per las escòlas bilingüas e una lei per l’occitan. Son d’objectius legitims e bons en se, mas sufison pas per salvar la lenga.
29
Las divisions constituisson lo problèma mai grèu de l’occitanisme e se retròban de pertot
sota divèrsas formas.
“Culturalistas” contra “politics”: es la division mai recurrenta del movement
occitan. Los culturalistas constituisson la mai gròssa part dels militants occitanistas
e persistisson a creire que la lenga se salvarà sustot per l’escòla e per una politica
de l’estat que ven pas jamai. D’unes son incapables de capir qu’una lenga se salva
per la practica dins las familhas, entre las generacions e en creant de nuclèus de
parlants actius: aquelas mesuras essencialas, l’escòla e l’estat las pòdon seguir e
acompanhar mas las remplaçan jamai. L’illusion d’una solucion estatala e la
dependéncia a las subvencions publicas explican l’extrèm afrejolitge del mitan
culturalista tocant la politizacion de l’occitanisme. Aquel afrejolitge pòt menar a
una caça de las mascas, coma aquò s’es vist quora l’IEO refusèt de sosténer la
creacion del Collectiu Occitan sota pretèxt que rassemblava sens distincion
d’associacions culturalas e de partits politics. O quora una branca locala, encara de
l’IEO, refusèt de renovar l’adesion d’un sòci per delicte d’opinion independentista.
Dins mantes cases, los culturalistas occitanistas se pòdon mostrar mai repressius
que los jacobins contra los nacionalistas occitans. E aquò los empedís pas, de còps
que i a, de menar d’accions comunas amb de partits politics jacobins o e mai
d’organizacions politicas regionalistas antioccitanas.
Aficha de la manifestacion del 3 febrièr de 2018 per l’occitan a la television, organizada pel “Collectiu
Occitan”. L’IEO a denonciat l’iniciativa del Collectiu a qui repròcha l’organizacion precipitada de la manifestacion e subretot de “confondre lo ròtle de las associacions culturalas e aquel dels partits politics”
(imatge: Occitanie Tribune).
30
Lògo de l’efemèra aliança electorala Bastir que voliá rassemblar los occitanistas (notem la forma erronèa del nom de nòstre país, mal escrich Occitania quand lo caldriá escriure Occitània).
Lo Partit Occitan (PÒC) vòl pas l’“independéncia” per Occitània mas solament son “autonomia”. Curiosament, totun, defend l’independéncia d’Escòcia e de Catalonha.
“Legalistas” contra “independentistas”.
— Entre los partisans d’un occitanisme politic demòra una fòssa entre los
independentistas, que representan la tendéncia maximalista, e los
regionalistas, favorables al mantenement de l’unitat de l’estat francés e que
defendon doncas una vision minimalista. Aquela division empedís
soventasfés los partits politics occitanistas de trabalhar amassa e de crear
una lista electorala comuna pendent las eleccions localas.
— Una excepcion notabla e efemèra foguèt la reüssida del Manifèst Occitanista.
Rassemblèt dins una meteissa etiqueta electorala —apelada “Bastir”— lo
Partit de la Nacion Occitana (PNO) e lo Partit Occitan (PÒC). Foncionèt per
las eleccions municipalas de 2014. Aquela unitat constituiguèt una
excepcion notabla a las divisions. Malaürosament arrestèt de foncionar per
de rasons mal conogudas.
31
— L’exemple mai simptomatic d’aquel minimalisme occitanista en politica es
l’actitud de certans activistas del PÒC que revendican —amb rason—
l’independéncia per Catalonha, mas que demandan sonque l’autonomia per
Occitània e que refusan de considerar l’independentisme occitan coma un
corrent legitim.
“Nacionalistas” contra “antinacionalistas”: los occitanistas son tanben devesits
sus la definicion d’Occitània: per d’unes es una nacion minorizada, per d’autres la
nacion occitana existís pas. Mantes occitanistas son encara banhats dins l’ideologia
jacobina que confond los concèptes de “nacion” e d’“estat”.
Aquela bandieròla de la manifestacion Anem Òc, a Montelhièr en 2015, pretend qu’Occitània seriá pas una nacion: aquela posicion fòrça ninòia empacha d’analisar la dominacion francesa e esperlonga la somission
dels occitans.
Los “pròregion-Occitània” contra los “antiregion-Occitània”: coma o avèm dich
precedentament, la novèla Region de Tolosa, dicha “Occitània”, a creat una
division de mai entre los militants occitanistas.
32
— Dins la reforma territoriala de la còla Valls-Hollande, despuèi 2015, las
minoritats etnolingüisticas son negadas e pauc visiblas. La creacion de la
Region de Tolosa, dicha “Occitània”, ven benlèu d’una volontat de frenar la
consciéncia de l’Occitània reala qu’es ben pus granda, e mai s’es d’en
primièr motivada per de consideracions tecnocraticas e financièras, coma o
aviá denonciat l’ANÒC dins son comunicat del 14 de junh de 2016.
— Es bensai la division occitanista pièger entre totas, que despassa totes los
clivatges mençonats çai sus. Dins cadun dels dos clans (prò- e antiregion
“Occitània”) se retròban tant de culturalistas coma de politics, tant
d’autonomistas coma d’independentistas, tant de nacionalistas coma
d’antinacionalistas.
— Es de crénher qu’aquela nòva division serà fatala a l’occitanisme. Ne podèm
jutjar per la violéncia dels escambis entre los “antis” e los “prò-region
Occitània”. Los “antis” venon generalament de las regions occitanas en
defòra d’aquela de Tolosa e que se senton excluses e traïts. Los “prò-region
Occitània”, en responsa, repròchan als primièrs, amb fòrça mesprètz e
marrida fe, d’aver pas fach pro per popularizar lo nom d’Occitània dins las
lors regions (çò es, dins las regions occitans en defòra de la region de
Tolosa).
— Per consequéncia, una granda part dels occitanistas, sovent de la vièlha
gàrdia, se son convertits al regionalisme lengadocian, e mai se demòran un
molon de lengadocians opausats a la region dicha “Occitània”; e mai tanben
s’una part d’aquela region es gascona e provençala e se s’i compta de
partisans gascons e provençals. Aqueles neoregionalistas lengadocians an
abandonats los occitanistas d’alhors que se retròban solets fàcia als
secessionistas lingüistics antioccitans (valent a dire, fàcia a las oficinas que
pretendon que lo gascon o lo provençal serián pas d’occitan). Per lo solet
plaser de veire lo nom “Occitània” escrich sus de mapas, e mai s’es sus un
territòri reduch, d’unes ne son arribats a rebutar lo principi consensual
d’unitat d’Occitània en l’assimilant escandalosament al pangermanisme e al
nazisme.
33
Dins certans cases, los conflictes contraproductius entre actors de l’occitanisme se pòdon
explicar per las multiplas derivas tecnocraticas d’un certan mitan occitanista estacat a las
subvencions publicas e a sas prerogativas abusivas.
Aficha de la mobilizacion per salvar lo CFPO-MP. La longa cauma de trabalh dels sieus sièis emplegats aurà pas empedit la liquidacion de l’estructura, programada per la direccion de la ret de las Calandretas.
Las consequéncias seràn nefastas per l’ensenhament de l’occitan.
Es lo cas del Centre de Formacion Professional Occitan de Miègjorn-Pirenèus (CFPO-MP).
Los trabalhadors d’aquela associacion, al servici de la transmission de la lenga e de la
cultura occitanas, son en cauma de trabalh. D’efièch, la direccion de la ret de las
Calandretas, presenta al conselh d’administracion de l’associacion, refusa categoricament
qu’aquela venga una estructura cooperativa independenta de las Calandretas. Los sièis
emplegats del CFPO-MP volián èstre mai reconoguts coma actors responsables e coma
34
professionals respectats. En luòc de cercar una solucion de sortida de conflicte, e malgrat
una temptativa de mediacion menada per la Region de Tolosa (dicha “Occitània”), los
dirigents de la ret de las Calandretas an preferit menar una sèria d’accions arbitràrias e
dobtosas per fin d’arribar al poiriment de la situacion (los dirigents de las Calandretas,
ansin, son estacats a lors privilègis e a una volontat de contrarotlar los rets e de
monopolizar l’ensenhament de l’occitan). Fàcia a las revendicacions dels sièis emplegats,
los dirigents an reagit amb mesprètz e ostilitat, en refusant tot dialòg possible, en fasent
pròva d’una totala opacitat dins la comunicacion e en menant divèrsas pressions al limit
de la legalitat. En evacuant recentament lo local administratiu sens prevenir degun, an
obtengut la liquidacion programada del CFPO-MP qu’èra fin finala lor soleta motivacion.
Aquela actitud a agut de consequéncias nefastas per l’ensenhament de l’occitan.
Dàvid Grosclaude faguèt coratjosament una cauma de la fam per obténer la creacion de l’Ofici Public de la
Lenga Occitana (ÒPLO) que pasmens, ara, decep fòrça mond per son accion contestabla.
Un autre exemple d’aquela mena es la recenta decision deplorabla de l’Ofici Public de la
Lenga Occitana (ÒPLO) de suprimir l’ajuda financièra a la societat Vistedit que publica lo
jornal de lenga occitana la Setmana. L’ÒPLO s’èra creat a l’eissida d’una cauma de la fam
mediatizada per lo promotor de Vistedit, Dàvid Grosclaude: aquel d’aquí qu’aviá suscitat
tota una èrsa de sosten dins l’ensems del mitan occitanista sota l’eslogan “N’i a pro d’èsser
mespresats”. L’ÒPLO suscitava un immens espèr pertocant l’avenir de l’occitan. L’ÒPLO
èra destinat a inventar una politica lingüistica novèla per l’occitan e a èstre una aisina
35
extraordinària per la transmission de la lenga. Mas ara, l’ÒPLO es vengut un organisme
tecnocratic de mai, dirigit per d’aparachics qu’an pas de contrapoder davant eles. Utilizan
l’arma de l’argent public coma mejan de pression. E a aquela escasença decidisson, sens
concertacion e en nom de la racionalizacion, de faire morir lo solet setmanièr e las soletas
revistas per mainatges en occitan. Aquò privarà los enfants e escolans de lecturas en lenga
occitana e afeblirà mai la preséncia de l’occitan dins los mèdias fàcia a la preeminéncia del
francés.
L’ANÒC, qu’èra fondada sus l’escomesa de rassemblar totes los actors de l’occitanisme
politic, darrièr un projècte comun de conscientizacion de la populacion d’Occitània tota,
a pas capitat a véncer la passivitat e las divisions que caracterizan tant l’occitanisme.
Un dels primièrs grafismes de l’Assemblada Nacionala Occitana (ANÒC).
Voliá èstre un movement transversal e dobèrt als occitanistas de totas las tendéncias, e
doncas incitar los occitanistas a metre de costat los conflictes personals que los estraçan.
Mas las divisions son demoradas mai fòrtas que la volontat de trabalhar amassa. La
disqualificacion de l’adversari mai fòrta que lo desir de cercar amb el un lengatge comun.
Lo localisme estequit e la manca de solidaritat entre los occitanistas de diferentas regions
persistisson e fan de devastacions. Los occitanistas despensan mai d’energia a se batre
entre eles qu’a agir en favor de l’occitan.
36
L’occitanisme contunha d’aver de ressorsas e d’òbras interessantas, mas las fòrças
negativas de l’inèrcia, del minimalisme e de la somission volontària a París, uèi encara,
empachan de crear la dinamica necessària per assegurar la subrevida de l’occitan.
Mantes ponches positius permeton encara d’esperar un avenir melhor e una nòva
renaissença occitana.
La diversificacion dels mèdias d’informacion generalista en occitan coma Jornalet,
las nòvas versions de jornals coma Aquò d’Aquí, e mai Niça Pantais [Nissa Pantai],
Dètz, Òc Tèle, Tè Ve Òc e d’autres novèls mèdias avenidors.
La perennizacion d’un espaci de comunicacion en occitan sus Internet. Remplaça
pas la practica orala declinanta de l’occitan, de segur, mai ajuda a manténer una
esfèra de la practica en occitan e connècta melhor los partisans de la lenga.
La volontat de consolidar l’oficialitat de la lenga occitana en Aran e dins lo
Principat de Catalonha, amb divèrses estatuts e divèrsas leis renovadas.
Una creativitat musicala que contunha en occitan e qu’abraça d’estils de mai en
mai divèrses.
Alidé Sans representa una generacion jove de musica occitana amb un naut nivèl de professionalisme, en
tot mesclar d’estils fòrça divèrses.
37
Stille Volk es un exemple dels grops recents de musica occitana qu’assòcian l’innovacion e l’exigéncia. An
aquerit una excellenta reputacion dins lo mitan internacional de la musica heavy metal.
Doctors de Trobar es un grop recent de rap occitan que desvolopa una musica qualitosa.
La Fèsta Occitana d’Auriveta (País de Ròia, Valadas), cada an, a un succès que mòstra la vitalitat de
diferents estils de musica occitana (fòto: 5 Valli).
38
L’acceptacion dels concèptes de “lenga occitana” e d’“Occitània”, especialament
en Provença... Quasi degun los contèsta pas pus dins l’opinion publica (en defòra
de qualques grops marginals).
Per sortir de la crisi, per anticipar un Temps Quatre, los occitanistas devon despassar los
obstacles actuals e crear una dinamica completament nòva. Aquela dinamica nòva
passarà per una rompedura radicala amb las abituds e la mentalitat de çò qu’es convengut
d’apelar la vièlha gàrdia occitanista. Aquò supausa las avancaçadas seguentas.
Una cèrca de connexion permanenta entre l’occitanisme e las preocupacions
socialas de la populacion occitana. Es un principi màger ensenhat per Robèrt
Lafont, que permetèt de bèls succèsses per l’occitanisme pendent lo Temps Dos
dels ans 1960-1970. Lo Temps Tres conoguèt un succès mai cultural que politic de
l’occitanisme. Desenant, trabalhem per que lo futur Temps Quatre veja la reüssida
d’un occitanisme tan social coma politic e cultural.
L’installacion d’un rapòrt de fòrça per aver un impacte duradís sus l’opinion
publica e sus la vida sociala. Significa que caldrà assumir la nocion
sociolingüistica de conflicte qu’opausa la lenga menaçada (l’occitan) e la lenga
dominanta (francés, italian o espanhòl). E doncas qu’es dins un conflicte que
l’occitan retrobarà son usatge.
L’usatge de la lenga dins de familhas, de generacion en generacion, en
organizant aquelas familhas dins de nuclèus de parlants actius. Los nuclèus de
parlants podòn èsser de vesinanças o de rets. Es solament amb de parlants concrets
que podèm estendre puèi l’occitan a l’escòla, dins la vida publica e dins los mèdias.
Aital o an ensenhat los grands sociolingüistas Robèrt Lafont (“Pour retrousser la
diglossie”, 1984) e Joshua Fishman (Reversing Language Shift, 1991) (vejatz la
bibliografia a la fin d’aqueste document).
La transmission del saber occitanista a las generacions novèlas de militants, amb
la formacion e la promocion constanta dels joines.
39
Una creacion pus divèrsa e pus audaciosa en lenga occitana (musica, literatura,
bedé, cinèma...), dins totes los estils populars, sens restriccion.
Una lenga occitana accessibla a de milions de gents, gràcias a una varietat
estandard clara, amb una nòrma univòca, aplicada e respectada per totes (que pòt
integrar de variacions regionalas moderadas). Es una condicion per l’expansion de
tota lenga modèrna. Per reüssir aquel objectiu, una de las condicions tecnicas es de
restaurar la nòrma classica de l’occitan, tala coma l’an definida Loís Alibèrt, Robèrt
Lafont, Pèire Bèc e lo Conselh de la Lenga Occitana (CLO).
La solidaritat d’organizacion entre los occitanistas de totas las regions, amb una
volontat reala de s’implantar pertot dins lo país.
La politizacion de la question occitana en tèrmes de nacion, de liberacion
nacionala. Lo primièr responsable de la baissa de l’occitan, es ben l’estat francés
que veïcula una ideologia nacionalista francesa, amb una lenga unica al servici
d’una nacion unica. Lo salvament de l’occitan passa per una rompedura radicala
amb l’ideologia nacionalista francesa. L’occitan pòt pas subreviure “en França”.
Un independentisme occitan, dobèrt e tolerant, sens chauvinisme e
d’inspiracion catalana, deven necessari per reïnstallar la legitimitat ideologica e
sociala de nòstra lenga.
L’exigéncia de qualitat dins la produccion culturala en occitan.
— Nòstra musica, nòstra literatura, nòstre jornalisme e nòstra edicion devon
aténher las nòrmas de qualitat internacionalas que caracterizan las grandas
lengas de comunicacion.
— Los mèdias occitans del futur deuràn desvolopar una informacion liada als
centres d’interès autocentrats de nòstre país occitan (e non pas als centres
d’interès de París, Roma o Madrid...).
— Tanben los mèdias e editors deuràn garentir una lenga occitana qualitosa,
exemplara e normativa.
— Totun se compren que los mèdias occitanistas utilizen tanben, de còps, las
lengas dominantas (francés, italian e espanhòl) per de rasons estrategicas.
L’exigéncia de rigor dins los estudis scientifics sus la lenga e la cultura occitanas.
Ja tenèm de cercaires e d’institucions que van dins aquel sens: per exemple los
40
lingüistas Georg Kremnitz, Aitor Carrera e Joan Pèire Chambon e mai
l’Associacion Internacionala d’Estudis Occitans (AIEO), cofondada per Robèrt
Lafont. Dins un futur Temps Quatre, serà indispensable de saber evitar los trabalhs
pseudoscientifics (que pullulan encara tròp dins l’occitanisme actual). Serà un
grand avanç quand aurem reconciliat los occitanistas “universitaris” amb los
occitanistas “militants”.
La situacion de crisi actuala de l’occitanisme rend impossibla tota union dels occitanistas
darrièr una accion comuna. Per tant, l’ANÒC a causit de cambiar son estrategia per
complir lo sieu objectiu de conscientizacion de la populacion d’Occitània.
L’ANÒC, ansin, a cessat provisòriament de voler foncionar coma un rassemblament de
massa, sens ne pèrdre l’espèr a tèrme long: que se reorienta devèrs una foncion de centre
de ressorsas al servici d’informacions e de reflexions sus la question occitana. Malgrat la
crisi de l’occitanisme, fòrça personas se pausan de questions sus la cultura occitana e an
de mal de trobar de responsas detalhadas e coerentas sus Internet. Lo centre de ressorsas
de l’ANÒC permetrà de lor donar d’informacions e d’idèas, tant sus la question occitana
coma sus totas las questions de societat e preocupacions quotidianas en general, dins una
optica occitanista.
L’ANÒC tanben a cessat de comptar amb una unificacion ipotetica dels occitanistas, totun
ja conscientizats. La siá comunicacion serà dirigida subretot devèrs la rèsta de la
populacion que viu en defòra del movement occitanista.
L’ANÒC sostendrà totes los projèctes e organizacions que sián en favor de la lenga e la
cultura occitanas. Per aquò faire, va crear una plataforma informativa e de sosten per
totes los projèctes occitanistas (la Plataforma ÒC.com). Prevei tanben de crear una caissa
solidària per ajudar financièrament tot projècte o organizacion occitanista en
dificultat. Prepausarà e preconizarà tot mejan de finançament alternatiu e independent
per dependre pas pus de las subvencions publicas.
41
l'Estraceta [l'Estrasseta] [ligam] Un jornal en linha que participa a la reflexion sus la crisi
de l'occitanisme.
FISHMAN, Joshua, 1991, Reversing language shift: theoretical and empirical foundations of
assistance to threatened languages, Clevedon: Multilingual Matters Un dels
principals trabalhs en sociolingüistica que donan de pistas per revitalizar una lenga
menaçada.
LAFONT, Robèrt, 1979, Nani monsur, coll. Documents n° 6, Valdariás: Vent Terral Un
libre fòrça clarvesent que denóncia e explica la crisi naissenta de l’occitanisme a la
fin del Temps Dos. Fòrça analisis rèstan pertinentas per comprene la novèla crisi dels
ans 2010.
LAFONT, Robèrt, 1984, “Pour retrousser la diglossie”, Lengas 15 [reeditat dins: LAFONT
Robèrt, 1997, Quarante ans de sociolinguistique à la périphérie, coll. Sociolinguistique,
París: L’Harmattan, p. 91-122] Un dels principals trabalhs en sociolingüistica que
donan de pistas per revitalizar l’occitan e per lo sortir de son estat de lenga
menaçada.
LAFONT, Robèrt, 1991, Temps Tres, coll. Internacional, Perpinhan: Trabucaire Es
l’obratge principal que faguèt l’analisi dels tres tempses de l’occitanisme e que
42
preparèt los Temps Tres dels ans 1990-2000.
Marcha, plataforma de la societat civila occitana [ligam] Un blòg que participa a la reflexion
sus la crisi de l'occitanisme.
Mort et résurrection de Monsieur Occitanisme, 1989, dorsièr de la revista Amiras, nº 20, Ais
de Provença: Obradors/Edisud Aquel recuèlh d’articles analisèt la crisi de
l’occitanisme dels ans 1980 e preparèt lo Temps Tres de l’occitanisme dels ans 1990
e 2000.
SIBÉ, Alan, 2017 (s.d.), Occitanisme politic: rompeduras, autoedicion (de comandar a: Alan
Sibé, 7 Carrèra deu Pic de Mieidia, 65200 Banhèras de Bigòrra; 20 + 8,85 èuros per
l’estat francés; 20 + 13,75 èuros per d’estats vesins) Un libre recent que cèrca de
solucions a la crisi de l'occitanisme, amb de ponches de vista que son de còps pròches
e de còps diferents dels nòstres. Blòg d’Alan Sibé: Artigaladas [ligam].
SUMIEN, Domergue, 2016 a, “L’occitanisme es en crisi”, Jornalet, 18.1.2016 [ligam] Es
lo primièr article que, en fasent seguida a las primièras pensadas de Terric Lausa,
parla en detalh de la fin del Temps Tres e de la presenta crisi de l’occitanisme.
D’extraches d’aquel article son represes e adaptats dins lo present dorsièr.
SUMIEN, Domergue, 2016 b, “Sortam de la crisi e preparem lo Temps Quatre de
l’occitanisme”, Jornalet, 22.2.2016 [ligam] D’extraches d’aquel article son represes
e adaptats dins lo present dorsièr. Se’n tròba tanben una autra version, mens ben
editada, dins la Setmana del 19.2.2016.
SUMIEN, Domergue, 2017, “La recèrca fàcia a un novèl frenèsi occitan de planificacion
lingüistica (2004-2014)” [ligam] [dins: CARRERA, Aitor, & GRIFOLL, Isabel, 2017,
Occitània en Catalonha, de tempses novèls, de novèlas perspectivas; actes de l’11n Congrès
de l’Associacion Internacionala d’Estudis Occitans, Lhèida: Generalitat de Catalonha /
Deputacion de Lhèida / Institut d’Estudis Ilerdencs, p. 365-376] Analisi
sociolingüistica de la destabilizacion de la nòrma classica, del sòm forçat del Conselh
de la Lenga Occitana (CLO) e de la multiplicacion de las “acadèmias”.
Julhet de 2018
ASSEMBLADA NACIONALA OCCITANA
Bèla Auròra - 18 bis Carriera Santa Estela - 13090 Ais de Provença
Sit: www.assemblada.org
E-mail: [email protected]
