Traj~e TALEVSKI

268 Zbornik na trudovi od 2-ot Kongres na ekolozite na Makedonija

Voved

Istra`uvawata na dinamikata (sostoj-bata) na oddelna ribna populacija mora dasodr`at pogolem broj na parametri kako {tose te`inskiot sostav na populacijata, nejzi-niot vozrasen i polov sostav kako i dol`in-skiot sostav na populacijata i dr.

Dol`inskiot sostav na ribnite popu-lacii pretstavuva biten parametar naslo`enite istra`uvawa za procenka na sos-tojbata na dadena ribna populacija, odnosnopopulacijata na moranecot. Moranecot, Pachi-hylon pictum za prv pat e opi{an od Heckel &Kner vo 1858 godina za Skadarskoto Ezero.Poradi maloto stopansko zna~ewe na mo-ranecot Pachihylon pictum, kako i poradi nego-

DOL@INSKI SOSTAV NA POPULACIJATA NAMORANECOT Pachychilon pictum (Heckel & Kner,1858) OD

OHRIDSKOTO EZERO

Traj~e TALEVSKI

Hidrobiolo{ki zavod, Naum Ohridski 50 6000 Ohrid, R.Makedonija e-mail: ttalevski@hio.edu.mk

IZVOD

Talevski T. (2004). Dol`inski sostav na populacijata na moranecot Pachychilon pictum (Heck-el & Kner,1858) od Ohridskoto Ezero. Zbornik na trudovi od 2-ot Kongres na ekolozite na Make-donija so me|unarodno u~estvo, 25-29.10.2003, Ohrid. Posebni izdanija na Makedonskoto ekolo{kodru{tvo, Kn. 6, Skopje.

Dol`inskiot sostav na populacijata na endemi~niot moranec Pachychilon pictum be{e anal-iziran so mese~na dinamika vo period od {est godini (januari 1996-dekemvri 2001 godina).

Vo tekot na celiot istra`uvan period vo populacijata na moranecot se konstatirani 30dol`inski klasi vo intervalot od 36-40 mm do 181-185 mm. Najzastapeni se edinkite od 9 dol`inskiklasi vo intervalot od 81-85 mm do 121-125 mm so pove}e od po 400 edinki po dol`inska klasa.Ovie edinki (dol`inski klasi) so~inuvaat 66.4% (5220 edinki) od vkupniot broj istra`uvaniedinki. Na ostanatite 21 dol`inska klasa otpa|aat okolu 33.6 %, odnosno 2640 edinki.

Klu~ni zborovi: dol`inski sostav, moranec , Pachychilon pictum, Ohridsko Ezero

APSTRACT

Talevski T. (2004). Lenght composition of population of moranec Pachychilon pictum (Heckel & Kner,1858) fromLake Ohrid. Proceedings of the 2nd Congress of Ecologists of the Republic of Macedonia with InternationalParticipation, 25-29.10.2003, Ohrid. Special issues of Macedonian Ecological Society, Vol. 6, Skopje.The length composition of population of endemic moranec Pachychilon pictum was analise with month dynamicsin the course of six year (January 1996-December 2001).In the course of total investigation period in the population of moranec are constate 30 length classes in the intervalfrom 36-40 mm to 181-185 mm. The most represented are the individuals from 9 length classes in interval from 81-85 mm to 121-125 mm with upwards of 400 individuals at length classe. These individuals (length classes) consti-tute 66.4% (5220 individuals) from total number of investigated individuals. At the rest of 21 length classes adheredabout 33.6 %, respectively 2640 individuals.

Key words: length composition, moranec, Pachychilon pictum, Lake Ohrid

vata relativno mala populaciona gustina,istra`uvawata vrz negovata biosistematikai ekologija datiraat od ponov datum (Dimov-ski i Grup~e 1974, To~ko 1960, 1981, 1987, Ta-levski 1994, 1996a, 1996b, 1996v, 1997a, 1997b,1998, 2000a, 200b, 2001, 2003. Sledeweto nadol`inskiot sostav na populacijata na mo-ranecot e vr{eno vo podolg vremenski peri-od i dosega{nite rezultati (Talevski 1994,1996, 2002, 2003) uka`uvaat na relativno do-bra sostojba na negovata populacija.

Materijal i metod

Dol`inskiot sostav na populacijata namoranecot be{e analiziran so mese~na di-namika vo period od {est godini (januari

Dol`inski sostav na populacijata na moranecot Pachychilon pictum...

269Proceedings of the 2nd Congress of Ecologists of Macedonia

1996-dekemvri 2001 godina). Ulovenite edin-ki bea mereni na mesingan metar so to~nostod 1 mm. a potoa izmerenite edinki bearasporeduvani vo dol`inski klasi od 5 mm.Na edinkite isto taka im be{e odreduvanbe{e polot, vozrasta i te`inata.

Rezultati i diskusija

Analizite na populacijata na mo-ranecot uka`uvaat na razli~en dol`inskisostav na populacijata (Sl. 1). Toa pred sé se

ogleda vo razli~niot broj na edinki (indivi-dui) vo poedini dol`inski klasi koi {to sejavuvaat vo eksperimentalnite lovini.

Vo tekot na celiot istra`uva~ki peri-od vo eksperimentalnite lovini od populaci-jata na moranecot (Sl. 2.) se konstatirani 30dol`inski klasi vo intervalot od 36 - 40 mmdo 181-185 mm.

Najzastapeni se edinkite od 9dol`inski klasi vo intervalot od 81-85 mmdo 121-125 mm so pove}e od po 400 edinki podol`inska klasa vo celiot istra`uvan peri-

Sl. 1. Brojno u~estvo na edinkite vo poedini dol`inski klasi vo istra`uvaniot materijalFig. 2. Numerically participation of particular lenght clases in investigated material

Sl. 2. Procentualna zastapenost na poedini dol`inski klasi vo istra`uvaniot materijalFig. 2. Percentage participation of particular lenght clases in investigated material

Traj~e TALEVSKI

270 Zbornik na trudovi od 2-ot Kongres na ekolozite na Makedonija

od. Ovie edinki so~inuvaat 66.4% (5220 edin-ki) od vkupniot broj istra`uvani edinki. Naostanatite 21 dol`inska klasa pripa|aatokolu 33.6 %, odnosno 2640 edinki.

Analizata na poloviot sostav podol`inski klasi vo vkupnite lovini od mo-ranec vo tekot na istra`uvaniot perioduka`uva na golema dominantnost na brojot na`enskite edinki vo odnos na ma{kite edinkii toa vo site dol`inski klasi (Sl. 3.). Pro-centualnata zastapenost na `enskite, odnos-no ma{kite edinki e razli~na vo razli~enperiod od godinata i zavisi od red ekolo{kifaktori koi pak direktno vlijaat nafiziolo{kata sostojba na ma{kite i `ens-kite edinki vo istra`uvaniot materijal. Votekot na ovie istra`uvawa za poloviot sos-tav na moranecot se konstatira deka kaj rib-nite populacii pri analiza na pogolem brojedinki brojot na ma{ki i `enski individui

se pribli`uvaat kon soodnosot 1:1 {to eutvrdeno vo pogolem broj na prethodniistra`uvawa (Talevski 1992, 1994, To~ko 1965,1974)

Srednata mese~na dinamika napromenite na brojot na dol`inski klasi e votesna zavisnost so periodot od godinata. Im-eno, najmal broj na dol`inski klasi (22-26)vo tekot na celiot istra`uvan period se jav-uvaat vo esenskite i zimskite meseci, dodekavo proletno-letniot period nivniot broj emaksimalen (29-30). Matemati~kata analizani poka`uva deka kaj populacijata na mo-ranecot promenata na brojot na dol`inskiklasi vo tekot na godinata se odviva sporedpolinomen model (Sl. 4.) so visok stepen nakorelacija pome|u periodot na godinata ibrojot na dol`inski klasi (r=0.9568), a Pears-oviot koeficient (R) iznesuva 0.9154.

Sl. 3. Procentualna zastapenost na ma{kite i `enskite individui vo poedini dol`inskiklasi vo istra`uvaniot materijal

Fig. 3. Percentage participation of male and female individuals in particular lenght clases in investigated ma-terial

Sl. 4. Sreden broj na dol`inski klasi vo poedini meseci vo tek na istra`uvaniot periodFig. 4. Average namber of lenght clases in particular months in investigated period

Dol`inski sostav na populacijata na moranecot Pachychilon pictum...

271Proceedings of the 2nd Congress of Ecologists of Macedonia

Traj~e TALEVSKI

272 Zbornik na trudovi od 2-ot Kongres na ekolozite na Makedonija

Dol`inskite klasi vo intervalot od66-70 mm do 161-165 mm, kako i dol`inskataklasa 51-55 mm se javuvaat vo tekot na sitedvanaeset meseci vo godinata, dodeka ostana-tite dol`inski klasi otsustvuvaat vo anal-iziranite probi od eden do devet meseci votekot na godinata. Najmala ~estotapoka`uvaat dol`inskite klasi pogolemi odklasata 161-165 mm (Sl. 5. i Sl 6.).

Od srednite mese~ni vrednosti nadol`inskiot sostav vo procenti za sekojmesec poodelno mo`e da se konstatira dekavo oddelni meseci nekoi dol`inski klasiotsustvuvaat. Toa osobeno se odnesuva za na-jgolemite i najmalite dol`inski klasi koivo periodot na mrest, kako i periodot nep-osredno pred i posle mrestot otsustvuvaat.Vakvata pojava mo`e da se objasni so toa datie dol`inski klasi vo tekot na izveduvawe-to na eksperimentalniot ribolov ili ne seprisutni vo jatata ribi koi {to se nao|aatvo litoralniot region kade {to se obavuva{eeksperimentalniot ribolov, ili pak upo-trebeniot riboloven alat ne bil vo mo`nost

Sl. 5. Mese~ni analizi na procentualnoto u~estvo na poedini dol`inski klasi vo celiotistra`uvan materijal (1996-2001)

Fig. 5. Montly analises in percentage participation of particular lenght kcasses in total investigated material(1996-2001)

da gi ulovi poradi negovata selektivnost (Ta-levski 1998). Dokolku pak se raboti za nivnootsustvo od lokalitetite kade {to seizveduva{e eksperimentalniot ribolov zavreme na mrestot, otsustvoto barem za poma-lite dol`inski klasi mo`e da se objasni i sovozrasta na koja i pripa|aat ovie edinki.Imeno toa se dol`inski klasi koi {to seu{tene ja dostignale polovata zrelost. Brojot pakna uloveni i analizirani edinki vo tekot naesensko-zimskiot period e mnogu pomal vosporedba so kolekcioniraniot materijal odproletno-letniot period, a so toa i so brojotna dol`inskite klasi vo istra`uvaniot pe-riod (Sl. 5. ( I - XII)).

Toa vpro~em mo`e da se vidi i odmese~nata dinamika na vkupniot broj ulove-ni i analizirani edinki od celiot{estgodi{en period (Sl. 6 (I - XII).

Dol`inski sostav na populacijata na moranecot Pachychilon pictum...

273Proceedings of the 2nd Congress of Ecologists of Macedonia

Zaklu~ok

Srednata mese~na dinamika napromenite na brojot na dol`inski klasi e votesna zavisnost so periodot od godinata. Im-eno, najmal broj na dol`inski klasi (22-26)vo tekot na celiot istra`uvan period se jav-uvaat vo esenskite i zimskite meseci, dodekavo proletno-letniot period nivniot broj emaksimalen (29-30). Matemati~kata analizani poka`uva deka kaj populacijata na mo-ranecot promenata na brojot na dol`inskiklasi vo tekot na godinata se odviva sporedpolinomen model so visok stepen na korelaci-ja pome|u periodot na godinata i brojot nadol`inski klasi (r=0.9568), a Pears-oviot koe-ficient (R) iznesuva 0.9154.

Dol`inskite klasi vo intervalot od66-70 mm do 161-165 mm, kako i dol`inskataklasa 51-55 mm se javuvaat vo tekot na sitedvanaeset meseci vo godinata, dodeka ostana-tite dol`inski klasi otsastvuvaat vo anal-

iziranite probi od eden do devet meseci votekot na godinata. Najmala ~estotapoka`uvaat dol`inskite klasi pogolemi odklasata 161-165 mm.

Referenci

Dimovski, A., R. Grup~e (1974). Karakteris-tika i opis na Pachychilon pictum (Heck. &Kner.) od Ohridskoto Ezero. God. zbor Bio-logia, Biolo{ki fakultet Univ. „Kirili Metodij“ Skopje, 26:55-68

Talevski,T. (1994). Ekologijata na moranecotPachichyilon pictus (Heck & Kner), od Ohrid-skoto Ezero. Magisterski trud. Prirodno-matemati~ki fakultet (Institut za bi-ologija) Univerzitet „Sv. Kiril i Meto-dij“. Skopje.

Talevski T. (1996). Odredeni momenti odekologijata na moranecot Pachichyilon pic-tus (Heck & Kner), od Ohridskoto Ezero IKongres na biolozi na Makedonija (somed|unarodno u~estvo), 196, Ohrid

Sl. 6. Mese~ni analizi na brojno u~estvo na poedini dol`inski klasi vo celiot istra`uvanmaterijal (1996-2001)

Fig. 6. Montly analises in numerically participation of particular lenght kcasses in total investigated material(1996-2001)

Traj~e TALEVSKI

274 Zbornik na trudovi od 2-ot Kongres na ekolozite na Makedonija

Talevski T. (1996). Du`insko rastenje moranecaPachichyilon pictus iz Ohridskog jezera, 5 Kon-gres ekologa Jugoslavije sa me|unarodnimu~estvom, Zbornik sa`etaka, 71 Beograd,

Talevski T. (1996). Mese~ne promene koefricien-ta uhranjenosti moraneca Pachichyilon pictusiz Ohridskog jezera, 5 Kongres ekologa Jugo-slavije sa me|unarodnim u~estvom, Zborniksa`etaka, 72, Beograd,

Talevski T. (1997). Analiza dimenzija spolnih ̀ lijez-da kod moraneca Pachichyilon pictus iz Ohrid-skog jezera, Šesti Kongres biologa Hrvatske same|unarodnim sudjelovanjem, Opatija,

Talevski, T. (1998). The influence of the selecitvityof the fishing nets upon the experimental fish catchstructure of particular fishes from Lake Ohrid. FirstCongres the Ecology of Macedonia. Ohrid, Mace-donia.

Talevski T. (2000). The lenght growth of moranecPachychilon pictus (Heck.& Kner) from lakeOhrid 7 th Congress of Croatian biologists withinternational participation, Hvar

Talevski T. (2000). Monthly change of feeding coef-ficient (by Klark and Fulton) of moranec, Pachy-chilon pictus (Heck.& Kner) from Lake Ohrid 7th Congress of Croatian biologists with interna-tional participation, Hvar

Talevski T. (2001). The investigation population dy-namic of some fish species from Lake Ohrid.

Nau~ni skup „Zasavica 2001“. Sremska Mitrov-ica. PMF. Novi Sad. S.R.Jugoslavija.

Talevski, T. (2002). Du`inski i te`inski rast moran-eca (šaradana) Pachychilon pictus Heck. & Kner)iz Ohridskog jezera. Nau~na konferencija „Voda2002“. Vrnja~ka banja, S.R.Jugoslavija p.p.171-176

Talevski, T. (2003). Osobenosti na populaci-jata na moranecot Pachichyilon pictum (Heckel& Kner, 1858) od Ohridskoto Ezero“ Dok-torska disertacija, Prirodno-matemati~ki fakultet (Institut za bi-ologija). Univerzitet „Sv. Kiril i Meto-dij“. Skopje. p.p.1-222

To~ko, M. N. (1960). Razvitok i ishrana namladicite od ciprinidite od OhridskotoEzero ( Doktorska disertacija, nepubliku-vana)

To~ko, M. N. (1981). Morfo-ekološke karakteristikemoraneca (Pachychilon pictum, Cyprinidae),Ohridskog jezera. I Kongres biologa Hrvatske,Zbornik sa`etaka priop~enja, Zagreb: 150

To~ko, M.N. (1987). The development and nutritionof the young cyprinids of Lake Ohrid. Posebniizdanija, Hidrobiolo{ki zavod, Ohrid: 1-165

LENGHT COMPOSITION OF POPULATION OF MORANEC Pachychilon pictum (Heckel& Kner,1858) FROM LAKE OHRID

Trajce TALEVSKI

Hydrobiological Institute, Naum Ohridski 50, 6000 Ohrid, R.Macedonia e-mail: ttalevski@hio.edu.mk

Summary

The medial month dynamics in variation of number of length classes is in close dependency with period ofyear. Namely, in the course of total investigation period smallest number of length classes (22-26) delayed inautumnal and winterly month, whereas in spring-summer period their number is greatest (29-30). The math-ematics analysis shows that in the population of moranec change in number of length classes in the course ofyear are according the polynomial model with high grade of correlation between period of year and number oflength classes (r=0.9568) and coefficient of Pears (R) is 0.9154.The length classes in the interval from 66-70 mm to 161-165 mm, as well as length classes 51-55 mm delayed inthe course of all 12 month in the year, while the rest of length classes missing from 1 to 9 month in the course ofthe year. The smallest frequency show length classes bigger than length classes 161-165 mm.