Genç filozoflar için bir ilham kitabı

Peter EkbergSven Nordqvist

DÜS. ÜNBAKALIM!

DİNOZORÇOCUK

Ayrıntı: 1220Dinozor Çocuk: 54

Düşün Bakalım?Genç filozoflar için bir ilham kitabı

Peter Ekberg

Kitabın Özgün AdıTänk Själv?

En inspirationsbok för unga filosofer

ResimleyenSven Nordqvist

ÇevirenMurat Özsoy

Dizi EditörüNihal Ünver

Son OkumaHazal Eröz & Ayten Koçal

© Peter Ekberg 2009© Illustrations Sven Nordqvist 2009Bokförlaget Opal AB

Bu kitabın tüm yayım hakları Ayrıntı Yayınları’na aittir.

Türkçe yayım haklarıAnatoliaLit Ajans aracılığıyla alınmıştır.

DizgiHediye Gümen

Baskı ve CiltŞekil Ofset A.Ş.Gümüşsuyu Cad. Litros Yolu2. Matbaacılar Sit. 2 BB 3 Topkapı / İstanbulSertifika No: 35826

Birinci Basım: Ağustos 2018Baskı Adedi 2000

ISBN 978-605-5648-54-1Sertifika No.: 10704

AYRINTI YAYINLARIBasım Dağıtım San. ve Tic. A.Ş.

Hobyar Mah. Cemal Nadir Sok. No.: 3 Cağaloğlu – İstanbulTel.: (0212) 512 15 00 Faks: (0212) 512 15 11

www.ayrintiyayinlari.com.tr & info@ayrintiyayinlari.com.tr

twitter.com/dinozorcocuk facebook.com/dinozorcocuk instagram.com/dinozorcocuk

Birbirimizi ne kadar güzel anlıyoruz!

Bir de gerçeği bilsen...

Her zaman bir soru daha sorulabilir

Felsefenin en ünlüleri 8Soru soran filozoflar 9Bilge olmak için sadece düşünmek yeterli migerçekten? 12Düşün ve dünyayı değiştir 13Sağduyuyla doğru düşün 15Felsefi akıl yürütme 16İnsanın ne kadar az anladığını anlamak 17

Düşüncelerindeki bir kaplanın üzerinde

kaç çizgi var?

Gözünde canlandırmak 22Her şey bir rüya mı? 22Sözcüğün anlamı 25Ses ve karalamalar 25İyilik ne demektir? 27

Dünya bir pasta şeklinde mi?

Sanı ve gerçek 33Duyu ve hafıza 34Emin misin? 36Küçük ve büyük şüphe 36Çimenler gerçekten yeşil mi? 38Seslerle dolu bir dünya? 40Zaman nedir? 42Üç zaman 42

Çalmak doğru olabilir mi?

Ahlaki sağduyu 48Beyaz yalanlar 49Robin Hood çalabilir mi? 51Farklı kültürler 52İç ahlak yasaları 54

Bir portakalı düşünerek insan neler yapamaz?

Bir inek filozof olabilir mi? 60Sınır tanımayan insan 61İnsanın bilinci 63Bir portakal düşünerek insan neler yapamaz? 64Portakal nerede? 67Beyin + bilinç = ? 68

İÇİNDEKİLER

Benim genç filozoflarım, Leo ve Althea’ya ithaf olunur.

Teşekkürler Maria Sundin, Kent Gustavsson, Jan Lif.

Her zaman bir soru daha sorulabilir

Düşündükçe, aklımadaha çok soru geliyor.

Googlekonusunda yardımcı olabilirim.

7

MERAK EDİYOR MUSUN? Dünyayı merak ediyor musun? Yıldızların başımızın üzerinde nasıl parıldadığını düşün-dün mü hiç? Mutluluğun ne olduğunu, kendinin neden var olduğunu, yalan söylemenin her zaman yanlış olup olmadı-ğını ya da dünyanın yuvarlaklığını insanın nasıl keşfedebi-leceğini hiç kendi kendine sordun mu? Eğer böyle düşün-müşsen, sen felsefe yapmışsın demektir. Çünkü kendinle ve dünyayla ilgili sorular sormuşsun.

Bu kitapta heyecan verici felsefi sorularla karşılaşacaksın ve kendi felsefi düşünceni geliştirmekten büyük fayda ve mutluluk elde ettiğini fark edeceksin.

8

Felsefenin en ünlüleriFelsefe antik Yunanistan’da bundan iki bin yılı aşkın bir süre önce ortaya çıktı. O zamanlar, bazı çok zeki insanlar kendi-leri ve dünya hakkında derin sorular sormaya başlamışlardı. Çok ünlü filozoflardan bazıları şunlardır: Sokrates, Platon, Aristoteles, Descartes, Locke, Berkeley, Kant, Wittgenste-in, Russell... Bu isimler arasında daha önce duydukların var mı? Muhtemelen hepsini duymadın ama belki de ilk üçünü biliyor olabilirsin. Sokrates, Platon ve Aristoteles felsefenin ilk üç ünlüsüdür. Hepsi de antik dönemde yaşadı.

Dünya tarihinde kadın filozoflar da vardı. İşte bazı ün-lüler: Mary Wollstonecraft, Simone de Beauvoir ve Hannah Arendt.

Şimdilerde ise tabii ki hem kadınlar hem de erkekler fel-sefi sorunlarla uğraşıyorlar.

“Felsefe” sözcüğü yaklaşık olarak “bilgelik sevgisi” anla-mına gelir. Filozof, bilge olmayı seven kişidir. Peki, bilge olmak aslında ne anlama gelir? Okumaya devam etmeden önce bu konu üzerinde biraz düşünsene.

Soru soran filozoflarDenilebilir ki, bilge pek çok şeyi anlayan kişidir. Filozoflar dünyada hemen her şeyle ilgilenmişlerdir. Aşk, toplum, doğa, gerçeklik ve yaşamımızı en iyi şekilde nasıl yaşayacağımız onların ilgi alanların-dan bazılarıdır.

Filozoflar, olaylar hakkında özenli bir düşünce geliştirerek onları anlamaya çalıştılar ve hâlâ da anlamaya çalışıyorlar. Filozofların bir şeyi sorgulamaksızın doğru kabul etmeleri nadirdir.

Tüm zamanlarda, bazı temel felsefi sorular defalarca ortaya atılmıştır. Bir sonraki bölümde bu tip çeşitli örneklerle karşılaşacaksınız.

Hayatın anlamı nedir?

Ya sen nedüşünüyorsunbu konuda?

Bu kadarı da fazla ama!

9

Gerçek nedir?

HAYATIN ANLAMI NEDİR?

Bilgi nedir?

HER ŞEY NASIL BAŞLADI?DOĞRU VE YANLIŞ YAPMAK NEDİR?

Hiçbir s.eyde

n bir s.e

y var olabilir mi?

Yıldızl

ar ner

eden g

eliyor?

Her zaman özgür iradeyesahip miyiz?

En güzel yaşantınasıl mümkün olabilir?

Aslında zaman nerededir?

10

11

İNSAN BİR ŞEYİ GERÇEKTEN BİLEBİLİR Mİ?

ÖLÜMDEN SONRA NE OLUR?

Toplum nasıl kurulacak?

İnsanlarla hayvanlar arasındakifark nedir?

İnsa

n ne

den

okul

a gi

der?

Yarasa ya da solucan dünyayı kendine göre algılıyor. Biz kendi algımızın

doğru olduğunu nerden biliyoruz ki?

Mutluluk nedir?

Gerçekte olmadıkları haldetek boynuzlu atlar var mıdır? Ego, ruh ve bilinç

ne demek?

Yemeğini

ye artık!

Senin hayallerinde

vardır.

12

İnsan ya yanıtını bilmediğinden ya da var olan yanıtları yeterli bulmadığından soru sorar. İnsan gerçeğin ne oldu-ğunu bilmek için soru sorar!

Filozoflar neredeyse hiçbir zaman tek bir yanıtla ye-tinmediklerinden, soru ile ilgili olarak faydalı bir prensip oluşturmuşlardır: “Her zaman bir soru daha sorulabilir!” Biraz daha iyi anlayabilmek için bir kez daha düşünebili-riz, anlamına gelir bu. İşte şimdi tam da bunu yapacağız.

Bilge olmak için sadece düşünmekyeterli midir gerçekten?Gökyüzünde gördüğümüz bir yıldızın gerçekte ne olduğu-nu ya da insan vücudunun nasıl çalıştığını öğrenmek is-tersek felsefe yeterli olmaz. O zaman insan, öğrenmek için başka yöntemler bulmalı, örneğin mikroskop ve teleskop yardımıyla öğrenmeli. Ancak sadece düşünceyle de hayli yol alınabilir.

Antik dönemde düşüncenin, neredeyse doğanın gücü gibi, deprem ya da yanardağ patlamasına benzeyen inanıl-maz bir güce sahip olduğu kabul görüyordu. Depremlerin ya da yanardağ patlamalarının araziyi ve dünyayı değiştire-bilmesi gibi müthiş bir güç...

NİYE PEK

İ?

13

Düşün ve dünyayı değiştirDüşünceler de bir şekilde dünyayı değiştirebilir. Etra-fındaki şeyleri şöyle bir düşünsene: bir yatak, sandal-ye, masa, araba, otoyollar.

Çeşit çeşit evleriyle, mal dolu dükkânlarıyla yaşa-dığın şehri bir düşün; müziği, sanatı, Mısır’daki pira-mitleri, Paris’teki Eyfel Kulesi’ni düşün. Tüm bunlar nasıl ortaya çıktı?

Evet, tabii ki düşünce ile! Biz insanlar ihtiyacımız olan pek çok şeyi önce düşündük. Örneğin oturacağı-mız sandalyeyi. Sonra da sandalyeyi gerçekten imal et-tik. Ortaya çıkardığımız her şey, tüm kültürümüz, önce insanın düşüncelerinde oluştu. Bu muhteşem bir şey!

Bu adil değil!

Biz DEVRİM yapacağı

z!

Hayal kurma da yürü hadi!

14

Fikirler dünyayı değiştirebilir. Ancak filozoflar öyle gelişigü-zel düşünmezler. İnsan yanlış düşünebilir, bazen çirkin düşü-nebilir; işte o zaman da bilgelik olmaz. Bilgeliğe ulaşmak için doğru, gerçek, açık ve net düşünmeliyiz. Filozoflar felsefe yaparken iki şey kullanırlar: sağduyu ve akıl yürütme.

Belki de senin bir düşüncen dünyayı değiştirecek!

Bir düşünsenize...

Herkes birbirine karşı iyidavransa, bu kadar çok insanınacı çekmesine gerekkalmaz..