DÜNYADA VE TÜRKİYE’DE MADENCİLİK SEKTÖRÜ

1

1. Giriş İnsan ve toplum hayatında vazgeçilmez bir yer tutan “Madencilik” sektörü, tarih boyunca gelişmiş ülkelerin sahip oldukları teknoloji ve refah düzeyine ulaşmalarında en etkin rol oynayan faktörlerden biri olmuştur. Madencilik, özellikle tarım ile birlikte toplumların hammadde ihtiyaçlarını sağlayan iki temel üretim alanından birisi konumundadır. Doğal kaynaklarını etkin bir biçimde kullanan gelişmiş ülkeler, var olan ekonomik güçlerini büyük anlamda buna borçludur. Sektör, gerek ekonomiye doğrudan yaptığı katkılar, gerekse ekonominin diğer alanlarına, özellikle imalat sektörüne sağladığı girdiler nedeniyle özel bir öneme sahiptir. Sektörler arasında en yüksek katma değer ve istihdam yaratma kapasitesine sahip olan madencilik sektörü, daha çok kırsal alanlara yakın yerlerde gerçekleştirildiği için kente olan göçü önlemekte ve bölgesel kalkınmayı da hızlandırmaktadır. Bu nedenle gerek ekonomik gerekse sosyal kalkınma politikalarının oluşturulmasında, sektöre özel bir önem verilmesi gerektiği açıktır. Doğru plan ve politikaların takip edilmesi sonucunda sektörün üretim, istihdam vb. ekonomik göstergelere önemli katkılar sağlayacağının ve ülke imalat sanayi için itici bir güç olacağının göz ardı edilmemesi gerekmektedir. 2. Dünyada Madencilik Dünya maden rezervlerinde önemli payları olduğu gibi dünya maden üretiminde de rol oynayan ülkelerin başında ABD, Çin, Güney Afrika, Kanada, Avustralya ve Rusya gelmektedir. Bunun yanı sıra maden grubuna girmeyen petrol üretiminde Suudi Arabistan, Kuveyt, İran, Rusya ve Türk Cumhuriyetleri önemli rezervlere sahiptir. Dünya ticaretinde madencilik ürünleri arasında ihracat değerlerine göre ham petrol, demir dışı metaller ve endüstriyel mineraller önemli yere sahiptir. Dünya ticaret rakamları incelendiğinde çelik, bakır, kurşun ve kalay gibi geleneksel metallerin kullanımı düşerken, ileri seramik malzemeleri, plastik ve polimer kökenli malzemeler gibi yüksek teknoloji malzemelerinin kullanımının giderek arttığı görülmektedir. Sektör birçok endüstrinin ilk tedarikçisi konumunda olması sebebiyle küresel ekonominin temel taşlarından biridir. Örneğin dünya ekonomisinin lokomotifi konumundaki ABD’de maden ve madenciliğe dayalı sanayilerin toplam üretimi 27,6 milyar dolar olup ABD ekonomisine sağladığı toplam katma değer 2,28 trilyon dolara kadar ulaşmaktadır. Yine dünya madenciliğinde önemli bir yeri olan Kanada’da ise toplam madencilik üretimi 2009 yılında 45,3 milyar dolar civarında olup, sektörden elde edilen vergi geliri ise yıllık 13,5 milyar dolar civarındadır.1 Ekonomiye sağladığı katkılar açık olan madencilik sektörüne; yatırımcıların ilgisi de her geçen gün artmaktadır. Maden arama faaliyetlerine en çok yatırım yapan ülkelerin başında Kanada, Avustralya ve ABD gelmektedir. Söz konusu ülkeler toplam arama bütçesinin yaklaşık %69’una tekabül eden 12,6 milyar USD değerinde harcama gerçekleştirmektedir. Sektör fiyatları, metal ve mineral pazarlarındaki arz ve talebe dayalı olarak dönemsel hareket etmektedir. 2001’den beri özellikle Çin, Brezilya ve Hindistan gibi büyümekte olan ekonomilerdeki yüksek talep düzeyleri, küresel madencilik endüstrisinin yoğun büyüme sürecinin arkasındaki itici güç olmuştur. Bu güçlü talep artışına dayalı olarak metal fiyatlarında da 2002–2008 yılları arasındaki önemli artışlar gerçekleşmiştir. Nitekim dünyanın 40 büyük madencilik Şirketi ile gerçekleştirilen bir araştırmada; özellikle 2006 yılında maden sektöründe faaliyet gösteren firmaların karlarının rekor bir düzeye ulaştığı ve piyasa değerlerinin de ciddi oranda arttığı görülmüştür. Bütün bu olumlu gelişmeler 2008 yılı sonlarına doğru etkisini artıran küresel kriz nedeniyle durma noktasına gelirken, 2009 yılından itibaren dünya ekonomisinin düzelme hızına ve talebin artmasına bağlı olarak sektörün tekrar bir düzelme sürecine girdiği gözlemlenmiştir

2

3. Türkiye’de Madencilik Ülkemizin karmaşık jeolojik ve tektonik yapısı çok çeşitli maden yataklarının bulunmasına olanak sağlamıştır. Günümüzde dünyada yaklaşık 90 çeşit madenin üretimi yapılmaktayken ülkemizde 60 civarında maden türünde üretim yapılmaktadır. MTA verilerine göre, dünyada 132 ülke arasında toplam maden üretim değeri itibarıyla 28’inci sırada yer alan ülkemiz, maden çeşitliliği açısından ise 10’uncu sırada bulunmaktadır. Başta endüstriyel ham maddeler olmak üzere, bazı metalik madenler, linyit ve jeotermal kaynaklar gibi enerji ham maddeleri açısından ülkemiz zengindir. Dünya endüstriyel ham madde rezervlerinin % 2,5’i; kömür rezervlerinin % 1’i; jeotermal potansiyelinin % 0,8’i ve metalik maden rezervlerinin % 0,4’ü ülkemizde bulunmaktadır. Ülkemizin zengin olduğu madenler arasında ise ilk sırayı dünya rezervlerinin % 72’sini oluşturan bor mineralleri almaktadır. Ancak, birkaç maden dışında dünya ölçeğindeki rezervlerimiz kısıtlıdır. Dünyada üretimi ve ticareti yapılan 90 çeşit maden ve mineralden 13’ünün ekonomik ölçekteki varlığı ülkemizde henüz saptanamamıştır. Ülkemiz 50 çeşit madende kısmen yeterli kaynaklara sahipken, 27 maden ve mineralin günümüzde bilinen rezervleri ve kaliteleri, ekonomik madencilik için yetersizdir. Ülkemizin, maden kaynakları ve çeşitliliği bakımından kendi kendine kısmen yeterli olan ülkeler arasında yer aldığı söylenebilir. Türkiye’de bulunan zengin mineral kaynaklar arasında; bor tuzları, barit, jips, lületaşı, mermer, diyatomit, perlit, manyezit, stronsiyum tuzları, sepiyolit, fluorit, kireçtaşı, pomza, sodyumsülfat, zeolit, profilit, kuvars-kuvarsit, linyit, feldspat, kayatuzu, olivin, doomit, siliskumu, altın, bentonit, trona, asbest, kalsit ve zımpara taşı önemli mineral kaynaklar arasında; kaolen, karbondioksit, krom, molibden, boksit, nefelin siyenit, civa, NTE, diatomit, Tras, antimuan, toryum, alünit, kum-çakıl, gümüş, turba, tuğla toprağı, volfram sayılabilir. Türkiye’deki yetersiz mineral kaynakları arasında ise bakır, manganez, grafit, boya toprakları, kurşun, alüminyum, maden kömürü, zirkon, çinko, arsenik, talk, titan, demir, kükürt, mika, nikel, fosfat, kil mineralleri sayılabilmektedir.

• 2017 Yılı Maden Sektörü İhracatı 2016 yılına kıyasla %24 artış ile 4,7 Milyar USD olarak gerçekleşmiştir.

• 2018 yılı Türkiye ihracat hedefi 170 Milyar Dolar Maden Sektörü hedefi ise 2017 yılına göre %20-25 artış ile 6 Milyar Dolardır.

• 2023 yılı Maden Sektörü hedefimiz olan 15 milyar USD olup bu hedefe ulaşmak için her sene %20-25 artış sağlanması gerekmektedir.

• En büyük pazarımız olan ve Ocak- Aralık 2017 döneminde 1,7 milyar dolar ile sektör ihracatımızın %36’sını gerçekleştirdiğimiz Çin’e olan ihracatımız geçtiğimiz yılın aynı dönemine göre miktar olarak %24, değer olarak ise %23 artmıştır.

• Gümrük ve Ticaret Bakanlık’ın verilerine göre 2018 Ocak ayı dış ticaret verilerine göre dış ticaret açığı %108.5 artarak 9.06 milyar dolar oldu. Bu sert artışta enerji ithalatının yanı sıra Ocak ayında en çok artış yaşayan ve altın içeren kıymetli veya yarı kıymetli taşlar, kıymetli metaller, inciler, taklit mücevherci eşyası, metal paralar ithalatı (yıllık bazda %363.3 artarak 2.37 milyar dolar seviyesinde) etkili oldu. Bu durum altın ithalatının henüz altın ihracatına dönüşmediğinin işareti olarak yorumlanabilir.

3

DÜNYADA HAM ÇELİK ÜRETİMİ

DÜNYA ÇELİK İHRACATI

4

DÜNYA ÇELİK İTHALATI

5

DEMİR ÇELİK

MAL GRUBU 2017 / 1-31 OCAK / TOPLAM ($) 2018 / 1-31 OCAK / TOPLAM ($) DEĞİŞİM (%)

PİK 206.623,61 253.088,14 %22,49 DEMET,HALAT,TEL 6.221.273,65 10.361.748,86 %66,55 ZİNCİRLER 1.434.966,69 1.897.515,56 %32,23 HURDA 16.459.258,26 19.202.811,25 %16,67 DİĞERLERİ 38.381.816,70 42.860.591,23 %11,67 KÜTÜK 21.829.561,19 35.102.373,96 %60,80 SLAB 3.699,94 1.359.648,61 %36.647,86 ALAŞIMLI YASSI 2.506.834,92 12.778.309,21 %409,74 PASLANMAZ YASSI 12.665.438,74 18.901.556,69 %49,24 YASSI DAR BANT 2.208.342,15 3.519.950,24 %59,39 YASSI KAPLAMA 28.978.895,96 63.226.972,48 %118,18 YASSI SICAK 60.705.449,15 123.118.164,70 %102,81 YASSI SOĞUK 12.237.848,79 13.978.176,63 %14,22 ALAŞIMLI ÇUBUK VE PROFİL 7.825.385,19 19.622.723,15 %150,76 ALAŞIMLI FİLMAŞİN 12.978.000,00 16.537.500,00 %27,43 ALAŞIMLI TEL 4.699.069,57 3.729.053,90 -%20,64 DİĞER ÇUBUK 17.298.820,73 15.625.685,73 -%9,67 FİLMAŞİN 60.699.624,98 75.858.054,53 %24,97 İNŞAAT ÇELİĞİ 268.633.871,92 295.409.225,60 %9,97 PASLANMAZ UZUN 817.491,54 1.054.387,79 %28,98 PROFİL 56.106.470,39 72.176.466,97 %28,64 TEL 10.388.416,43 25.324.616,32 %143,78 ÇİVİ 3.357.489,90 5.295.895,90 %57,73 VİDA,CİVATA,SOMUN 25.940.404,21 38.195.433,33 %47,24 BORU BAĞLANTI PARÇALARI 5.711.320,00 7.440.565,29 %30,28 DİKİŞLİ BORU 95.212.303,19 118.868.456,18 %24,85 DİKİŞSİZ BORU 5.031.515,00 3.937.220,24 -%21,75 İNŞAAT AKSAMI 72.091.208,92 71.902.349,69 -%0,26 GENEL TOPLAM 850.631.401,72 1.117.538.542,18 %31,38

6

ÜLKE GRUBU 2017 / 1-31 OCAK / TOPLAM ($) 2018 / 1-31 OCAK / TOPLAM ($)

DEĞİŞİM (%)

AVRUPA BİRLİĞİ 234.449.689,35 461.723.499,22 %96,94 İSPANYA 29.737.435,31 61.563.067,10 %107,02 ALMANYA 30.769.879,61 60.621.575,95 %97,02 ROMANYA 26.336.193,67 60.295.143,52 %128,94 İTALYA 25.428.240,06 56.257.117,42 %121,24 BELÇİKA 21.286.341,55 47.637.170,04 %123,79 HOLLANDA 18.231.654,48 43.000.161,95 %135,85 BİRLEŞİK KRALLIK 22.707.895,54 35.847.384,92 %57,86 YUNANİSTAN 8.759.805,78 24.429.915,09 %178,89 BULGARİSTAN 9.326.974,70 15.675.948,07 %68,07 FRANSA 8.666.718,91 12.411.037,14 %43,20 PORTEKİZ 7.126.457,78 7.974.037,00 %11,89 POLONYA 10.581.272,59 7.934.506,96 -%25,01 İRLANDA 1.453.486,73 7.660.244,09 %427,03 MACARİSTAN 992.882,02 3.704.231,01 %273,08 İSVEÇ 2.623.211,78 2.830.413,13 %7,90 LİTVANYA 501.891,37 2.365.575,23 %371,33 SLOVAKYA 775.643,05 1.907.033,90 %145,86 AVUSTURYA 2.426.097,01 1.905.272,02 -%21,47 ÇEK CUMHURİYETİ 1.054.146,11 1.786.922,50 %69,51 FİNLANDİYA 3.536.230,60 1.464.794,43 -%58,58 SLOVENYA 403.705,98 1.320.791,38 %227,17 LETONYA 152.308,95 1.053.727,39 %591,84 DANİMARKA 558.906,57 851.133,50 %52,29 HIRVATİSTAN 628.121,57 622.453,39 -%0,90 ESTONYA 152.318,57 400.533,68 %162,96 MALTA 54.196,32 176.012,44 %224,77 LÜKSEMBURG 175.015,84 27.295,97 -%84,40 YAKIN,ORTA DOĞU ASYA 175.985.799,75 253.163.022,12 %43,85 İSRAİL 40.129.320,20 78.745.285,51 %96,23 YEMEN 44.142.600,73 58.357.068,58 %32,20 IRAK 36.902.213,80 37.940.023,44 %2,81 LÜBNAN 3.565.974,99 19.820.642,73 %455,83 İRAN (İSLAM CUM.) 18.201.571,19 14.047.162,76 -%22,82 KKTC 7.461.678,61 11.784.561,56 %57,93 KATAR 606.209,90 7.425.924,90 %1.124,98 BİRLEŞİK ARAP EMİRLİKLERİ 6.636.722,75 6.224.847,10 -%6,21 SUUDİ ARABİSTAN 8.055.174,04 5.078.244,60 -%36,96 SURİYE 3.637.796,46 4.344.696,47 %19,43 ÜRDÜN 2.902.061,82 4.036.786,08 %39,10 KUVEYT 2.092.811,65 2.006.133,90 -%4,14 BAHREYN 133.547,89 1.256.888,06 %841,15 UMMAN 1.455.962,21 1.077.504,31 -%25,99 DUBAİ 50.820,67 990.084,10 %1.848,19 İŞGAL ALT.FİLİSTİN T 11.332,84 27.168,02 %139,73

7

DİĞER ASYA 38.588.834,12 86.211.918,58 %123,41 HONG KONG 21.881.141,91 29.671.938,43 %35,61 MALEZYA 5.839.067,15 22.890.324,60 %292,02 SİNGAPUR 118.137,53 19.683.404,97 %16.561,43 HİNDİSTAN 5.457.759,25 5.232.558,28 -%4,13 PAKİSTAN 776.750,22 2.496.081,46 %221,35 ÇİN HALK CUMHURİYETİ 701.607,12 2.289.353,91 %226,30 GÜNEY KORE CUMHURİYE 1.457.541,32 751.504,62 -%48,44 AFGANİSTAN 604.619,37 623.232,75 %3,08 MALDİV ADALARI 1.172.386,31 546.859,19 -%53,36 ENDONEZYA 26.596,81 528.711,01 %1.887,87 SRİ LANKA 62.882,90 511.184,45 %712,91 TAYVAN 21.403,42 406.074,74 %1.797,24 VİETNAM 14.500,00 164.412,47 %1.033,88 JAPONYA 49.416,62 128.502,97 %160,04 FİLİPİNLER 121.831,37 127.428,38 %4,59 BANGLADEŞ 13.859,15 106.432,51 %667,96 TAYLAND 258.108,44 53.708,71 -%79,19 LAOS (HALK CUM.) 0,00 191,17 %100,00 MOĞOLİSTAN 4.051,03 13,96 -%99,66 ORTA VE GÜNEY AMERİKA 46.933.758,07 80.093.916,31 %70,65 PANAMA 10.619.935,46 13.916.381,00 %31,04 BREZİLYA 1.334.303,11 11.472.611,48 %759,82 ŞİLİ 7.160.720,33 10.617.849,99 %48,28 JAMAİKA 59.995,84 10.060.270,19 %16.668,28 KOLOMBİYA 7.420.488,79 7.912.544,31 %6,63 EL SALVADOR 256.148,76 4.686.500,00 %1.729,60 GUATEMALA 1.053.678,34 3.588.434,24 %240,56 PARAGUAY 569.105,60 2.913.493,10 %411,94 TRİNİDAD VE TOBAGO 1.371.287,43 2.660.888,15 %94,04 HONDURAS 106.192,66 2.012.601,61 %1.795,24 MEKSİKA 2.378.518,18 1.847.078,25 -%22,34 PERU 3.958.621,35 1.788.453,14 -%54,82 DOMİNİK CUMHURİYETİ 1.696.781,41 1.723.055,98 %1,55 KOSTARIKA 847.073,31 1.045.178,28 %23,39 HAİTİ 2.726.823,37 981.071,17 -%64,02 URUGUAY 970.423,60 901.418,05 -%7,11 ARJANTİN 269.850,84 444.710,50 %64,80 EKVADOR 517.087,27 420.386,19 -%18,70 GUYANA 2.194.424,36 417.396,78 -%80,98 SURİNAM 160.250,44 200.636,97 %25,20 BARBADOS 12.168,54 161.078,85 %1.223,73 NİKARAGUA 0,00 149.080,60 %100,00

8

VENEZUELLA 0,00 74.163,61 %100,00 KÜBA 142.752,01 50.456,66 -%64,65 BOLİVYA 609.462,79 48.177,21 -%92,10 KUZEY AFRİKA 91.756.119,04 74.559.894,83 -%18,74 TUNUS 16.017.232,18 27.440.640,17 %71,32 MISIR 32.330.760,69 23.829.406,58 -%26,29 CEZAYİR 18.215.379,60 9.864.946,54 -%45,84 FAS 22.018.332,95 9.109.802,21 -%58,63 LİBYA 2.389.692,87 3.423.998,46 %43,28 SUDAN 784.720,75 891.100,87 %13,56 DİĞER AVRUPA 51.656.513,56 56.305.210,70 %9,00 AZERBAYCAN-NAHÇIVAN 6.049.277,54 11.395.117,71 %88,37 SIRBİSTAN 1.155.584,06 7.646.244,07 %561,68 ÖZBEKİSTAN 2.338.699,32 6.909.661,74 %195,45 GÜRCİSTAN 7.033.304,07 6.554.428,30 -%6,81 ARNAVUTLUK 2.717.029,63 6.493.628,22 %139,00 UKRAYNA 2.304.518,47 4.386.192,35 %90,33 TÜRKMENİSTAN 17.146.226,34 3.807.191,37 -%77,80 RUSYA FEDERASYONU 2.968.880,92 3.564.665,97 %20,07 NORVEÇ 3.155.995,64 1.283.354,20 -%59,34 BOSNA-HERSEK 888.724,39 1.126.748,81 %26,78 MAKEDONYA 981.767,20 726.889,78 -%25,96 İSVİÇRE 466.919,86 667.983,59 %43,06 KAZAKİSTAN 3.194.729,87 663.353,59 -%79,24 KOSOVA 236.723,64 406.997,01 %71,93 KIRGIZİSTAN 33.173,54 243.070,09 %632,72 BEYAZ RUSYA 151.850,85 169.023,35 %11,31 MOLDAVYA 49.443,10 113.457,01 %129,47 TACİKİSTAN 16.528,53 88.018,42 %432,52 KARADAĞ 692.476,43 54.411,99 -%92,14 İZLANDA 55.660,16 4.773,13 -%91,42 KUZEY AMERİKA 134.253.911,30 36.079.248,22 -%73,13 BİRLEŞİK DEVLETLER 129.356.551,10 31.835.719,53 -%75,39 KANADA 4.897.360,20 4.243.528,69 -%13,35 BATI AFRİKA 18.517.151,35 23.398.611,55 %26,36 SENEGAL 2.406.848,44 8.580.591,83 %256,51 NİJERYA 1.236.591,99 2.527.265,86 %104,37 FİLDİŞİ SAHİLİ 7.359.642,62 2.128.005,74 -%71,09 MORİTANYA 1.066.335,43 2.115.763,40 %98,41 KAMERUN 87.915,13 1.519.555,62 %1.628,43 TOGO 54.561,46 1.218.986,74 %2.134,15 BENİN 9.906,74 1.158.178,92 %11.590,82 SIERRA LEONE 1.538.622,69 1.117.951,97 -%27,34

9

GAMBİYA 96.377,73 704.632,28 %631,12 GİNE 2.347.902,12 679.077,99 -%71,08 GANA 1.426.700,18 593.261,20 -%58,42 LİBERYA 443.758,14 555.202,10 %25,11 MALİ 199.669,91 306.299,04 %53,40 ÇAD 0,00 124.480,64 %100,00 BURKİNA FASO 22.180,86 40.864,24 %84,23 NİJER 108.520,35 26.415,43 -%75,66 CAPE VERDE 63.787,56 2.078,55 -%96,74 ORTA, DOĞU VE GÜNEY AFRİKA 44.371.988,69 17.945.088,32 -%59,56 ETİYOPYA 30.352.028,83 6.267.973,13 -%79,35 CİBUTİ 2.586.189,02 2.956.227,15 %14,31 MADAGASKAR 2.336.201,46 1.573.237,26 -%32,66 SOMALİ 314.009,84 1.411.700,93 %349,57 TANZANYA(BİRLEŞ.CUM) 1.432.658,74 1.145.600,03 -%20,04 ANGOLA 186.045,07 978.058,00 %425,71 MAURİTİUS 2.589.329,35 930.447,42 -%64,07 GÜNEY AFRİKA CUMHURİ 615.826,47 617.621,83 %0,29 KONGO 56.734,35 606.057,08 %968,24 MOZAMBİK 417.970,31 413.589,53 -%1,05 GABON 175.139,18 270.771,59 %54,60 SEYŞEL ADALARI VE BA 76.326,84 209.515,36 %174,50 UGANDA 2.874,51 142.064,77 %4.842,23 KENYA 2.297.505,28 118.535,24 -%94,84 ZİMBABVE 486,20 101.836,62 %20.845,42 KOMOR ADALARI 205.847,34 65.486,82 -%68,19 EKVATOR GİNESİ 0,00 46.389,95 %100,00 MAYOTTE 307.411,56 32.033,28 -%89,58 BURUNDİ 0,00 31.681,44 %100,00 MALAVİ 1.364,23 19.934,33 %1.361,21 KONGO(DEM.CM)E.ZAİRE 5.900,09 2.659,72 -%54,92 RUANDA 91.986,85 2.122,74 -%97,69 ZAMBİYA 315.453,17 1.494,10 -%99,53 BOSTVANA 0,00 50,00 %100,00 SERBEST BÖLGELER 12.912.907,63 17.639.649,79 %36,60 KAYSERİ SERBEST BLG. 1.934.056,20 3.871.637,81 %100,18 MERSİN SERBEST BÖLGE 1.140.480,64 2.970.656,25 %160,47 EGE SERBEST BÖLGE 2.111.995,61 2.192.114,92 %3,79 BURSA SERBEST BÖLG. 1.764.846,86 1.823.484,04 %3,32 İST.DERİ SERB.BÖLGE 1.165.772,78 1.662.899,79 %42,64 ADANA YUMURT.SER.BÖL 856.865,97 1.375.419,55 %60,52 AVRUPA SERBEST BÖLG. 1.949.809,59 1.310.863,23 -%32,77 TRAKYA SERBEST BÖLGE 275.479,17 908.435,92 %229,77

10

KOCAELİ SERBEST BLG. 498.136,30 526.799,61 %5,75 MENEMEN DERİ SR.BLG. 649.774,11 395.578,34 -%39,12 ANTALYA SERBEST BÖL. 280.207,70 359.559,85 %28,32 AHL SERBEST BÖLGE 251.136,13 124.845,62 -%50,29 DENİZLİ SERBEST BÖLG 34.098,55 104.211,26 %205,62 SAMSUN SERBEST BÖLG. 248,02 13.143,60 %5.199,41 AVUSTRALYA OKY.VE DİĞER ÜLKELER 957.523,91 10.418.482,54 %988,07 AVUSTRALYA 647.908,22 9.868.804,57 %1.423,18 YENİ ZELANDA 227.316,59 203.312,01 -%10,56 FRANSIZ POLİNEZYASI 64.967,23 189.494,12 %191,68 PAPUA YENİ GİNE 0,00 117.986,58 %100,00 YENİ KALODENYA VE BA 13.380,87 28.098,28 %109,99 MARSHALL ADALARI 3.951,00 10.786,98 %173,02 GENEL TOPLAM 850.631.401,72 1.117.538.542,18 %31,38

11

MADENLER

MAL GRUBU 2017 / 1-31 OCAK / TOPLAM ($) 2018 / 1-31 OCAK / TOPLAM ($)

DEĞİŞİM (%)

MADEN 288.322.409,26 361.633.641,63 %25,43 ENDÜSTRİYEL MİNERALLER 65.832.411,58 70.000.039,62 %6,33 ALÇI TAŞI, ALÇILAR 1.824.393,99 2.770.429,92 %51,85 BARİT,WHİTHERİT 3.039.990,89 2.567.795,29 -%15,53 BENTONİT 5.567.232,86 5.869.061,35 %5,42 DİĞER KİLLER 84.829,77 86.649,62 %2,15 DİĞER MİNERAL MADDELER 1.324.225,34 1.458.998,97 %10,18 DOLOMİT 131.040,81 349.856,74 %166,98 FELDSPAT 13.235.734,72 14.321.053,52 %8,20 GRAFİT 70.184,37 133.906,17 %90,79 KAOLİN VE KAOLİNLİ KİLLER 240.336,55 30.952,76 -%87,12 KAVRULMAMIŞ DEMİR PİRİTLERİ 45.335,28 36.205,54 -%20,14 KUVARS,KUVARZİT 4.859.177,65 5.269.551,58 %8,45 KÜKÜRT 656.395,35 707.594,03 %7,80 MANYEZİT 5.821.684,43 11.880.621,34 %104,08 MİKA 8.130,01 5.737,06 -%29,43 PERLİT 1.589.159,62 2.644.218,45 %66,39 POMZA 1.476.943,27 1.516.485,32 %2,68

SİLİSLİ FOSİL UNLARI,SİLİSLİ TOPRAKLARI 771.889,95 532.626,36 -%31,00 TABİİ BORATLAR VE KONSANTRELERİ 22.076.030,70 17.755.693,60 -%19,57 TABİİ STEATİT,TALK 95.347,34 169.823,59 %78,11

TOPRAK BOYALAR VE MİKALI TABİİ DEMİR OKS 1.092,58 315,00 -%71,17 TUZ 2.454.740,21 1.605.564,39 -%34,59

ZIMPARA VE DİĞER TABİİ AŞINDIRICILAR 427.020,89 286.899,02 -%32,81

METALİK CEVHERLER,METAL KÜL VE KAL.İLE DİĞER CURÜF 91.292.699,35 138.961.489,20 %52,22 ALÜMİNYUM CEVHERLERİ 657.481,24 1.734.184,49 %163,76 ANTİMUAN CEVHERLERİ 1.022.566,32 869.028,43 -%15,01 BAKIR CEVHERLERİ 21.287.588,05 1.339.835,70 -%93,71 ÇİNKO CEVHERLERİ 18.769.338,27 54.860.159,62 %192,29 DEMİR CEVHERLERİ 4.017.497,46 129.705,61 -%96,77 DİĞER CÜRUF VE KÜLLER 47.554,48 155.758,60 %227,54 DİĞER METALİK CEVHERLER 0,00 160,12 %100,00 GRANÜLE CURUF VE DÖKÜNTÜLER 1.902.950,00 58.205,00 -%96,94

KIYMETLİ METAL CEVH.(ALTIN,GÜMÜŞ,PLATİN) 4.025.732,92 11.742.827,65 %191,69 KROM CEVHERLERİ 25.554.549,83 49.454.094,50 %93,52 KURŞUN CEVHERLERİ 11.847.197,04 15.921.250,37 %34,39 MANGANEZ CEVHERLERİ 437.422,76 462.107,10 %5,64 METAL KÜL VE KALINTILARI 400.174,43 485.258,01 %21,26 MOLİBDEN CEVHERLERİ 1.322.646,55 1.748.914,00 %32,23

12

DOĞAL TAŞLAR 128.644.097,44 150.847.945,67 %17,26

GRANİT HAM, KABACA YONTULMUŞ VEYA BLOK 725.856,92 695.497,88 -%4,18

KAYAĞAN TAŞI - HAM VEYA KABACA YONTULMUŞ 7.871,80 17.620,86 %123,85

MERMER-TRAVERTEN HAM, KABACA YONTULMUŞ VEYA BLOK 60.078.343,96 75.503.057,78 %25,67

İNŞAATA ELVERİŞLİ DİĞER İŞLENMİŞ TAŞLAR 1.006.588,72 1.175.201,79 %16,75 İŞLENMİŞ GRANİT 228.586,83 463.582,42 %102,80 İŞLENMİŞ MERMER 51.653.603,58 53.714.243,11 %3,99 İŞLENMİŞ TRAVERTEN 13.929.585,09 18.366.438,88 %31,85 KAYAĞAN TAŞI - İŞLENMİŞ 355.340,25 160.991,60 -%54,69

TABİ TAŞLARDAN KARO,RANÜL,PARÇA VE TOZLARI 356.473,48 460.505,51 %29,18

TABİİ TAŞLARDAN KALDIRIM VE DÖŞEME TAŞLARI 301.846,81 290.805,84 -%3,66 MİNERAL YAKITLAR 2.553.200,89 1.824.167,14 -%28,55 MİNERAL YAKITLAR 2.553.200,89 1.824.167,14 -%28,55 MADEN DIŞI 39.692.894,27 29.713.715,83 -%25,14 FERRO ALYAJLAR 33.694.332,69 21.141.812,63 -%37,25 DİĞER FERRO ALAŞIMLAR 515.613,02 1.637.952,98 %217,67 FERRO KROM 33.178.719,67 19.503.859,65 -%41,22 DİĞERLERİ 5.998.561,58 8.571.903,20 %42,90

CÜRUF YÜNÜ;KAYA YÜNÜ;VB MİNERAL YÜNLER; GENLEŞT.MİNERAL MADD. VE KARIŞIMLAR 673.350,08 729.820,90 %8,39 DİĞER - (MADEN) 49.923,69 70.203,63 %40,62 DİĞER TAŞ VE MİNERALLERDEN EŞYA 1.952.027,10 3.742.061,32 %91,70

DOĞAL VE YAPAY AŞINDIRICI TOZ, KAUÇUK 3.267.390,30 3.999.711,96 %22,41 İŞLENMİŞ MİKA VE MİKADAN EŞYA 55.870,41 30.105,39 -%46,12 GENEL TOPLAM 328.015.303,53 391.347.357,46 %19,31

13

ÜLKE GRUBU 2017 / 1-31 OCAK / TOPLAM ($) 2018 / 1-31 OCAK / TOPLAM ($) DEĞİŞİM (%)

DİĞER ASYA 147.313.532,33 173.087.517,59 %17,50 ÇİN HALK CUMHURİYETİ 115.725.305,36 134.125.447,83 %15,90 GÜNEY KORE CUMHURİYE 10.040.284,00 16.839.185,85 %67,72 HİNDİSTAN 10.029.268,17 8.502.200,02 -%15,23 JAPONYA 2.663.386,41 3.561.056,23 %33,70 TAYVAN 2.990.498,32 2.307.234,45 -%22,85 MALEZYA 849.407,04 2.239.177,29 %163,62 ENDONEZYA 1.017.337,21 1.381.000,74 %35,75 SİNGAPUR 723.735,97 928.087,95 %28,24 BANGLADEŞ 698.524,31 773.105,14 %10,68 PAKİSTAN 359.005,75 677.311,77 %88,66 TAYLAND 645.322,51 541.838,25 -%16,04 VİETNAM 1.235.796,28 444.725,51 -%64,01 HONG KONG 8.751,58 295.053,19 %3.271,43 MALDİV ADALARI 40.185,73 257.218,66 %540,07 AFGANİSTAN 23.138,63 92.227,10 %298,58 SRİ LANKA 191.577,17 69.624,71 -%63,66 MYANMAR (BURMA) 62.219,09 23.433,71 -%62,34 FİLİPİNLER 0,00 20.215,19 %100,00 KAMBOÇYA 9.788,80 9.374,00 -%4,24 AVRUPA BİRLİĞİ 85.861.147,34 111.373.206,69 %29,71 BELÇİKA 6.037.961,32 32.247.107,77 %434,07 İTALYA 13.778.071,06 16.333.617,91 %18,55 İSVEÇ 8.442.307,07 13.535.613,41 %60,33 İSPANYA 14.070.943,47 11.106.331,70 -%21,07 HOLLANDA 9.259.432,32 6.670.678,64 -%27,96 FRANSA 5.558.863,41 5.687.415,97 %2,31 ALMANYA 5.931.469,75 4.616.822,39 -%22,16 AVUSTURYA 6.005.923,31 4.572.113,92 -%23,87 BİRLEŞİK KRALLIK 2.881.411,55 4.361.892,13 %51,38 SLOVENYA 104.815,04 2.694.374,46 %2.470,60 PORTEKİZ 515.448,88 1.806.753,15 %250,52 ROMANYA 830.546,91 1.676.711,14 %101,88 POLONYA 794.112,41 1.610.228,69 %102,77 BULGARİSTAN 8.987.025,15 1.484.776,50 -%83,48 YUNANİSTAN 815.263,61 871.607,53 %6,91 İRLANDA 213.731,14 833.371,71 %289,92 FİNLANDİYA 620.958,20 365.958,97 -%41,07 MACARİSTAN 183.070,14 249.404,15 %36,23 DANİMARKA 238.357,59 211.842,78 -%11,12 MALTA 50.186,42 174.944,90 %248,59 ÇEK CUMHURİYETİ 130.017,88 132.113,28 %1,61 LİTVANYA 29.120,63 62.229,28 %113,69 HIRVATİSTAN 203.745,24 35.959,82 -%82,35 SLOVAKYA 83.836,62 21.440,21 -%74,43

14

LETONYA 78.924,39 9.896,28 -%87,46 YAKIN,ORTA DOĞU ASYA 35.804.669,30 44.880.588,55 %25,35 İRAN (İSLAM CUM.) 5.089.503,80 10.615.333,86 %108,57 SUUDİ ARABİSTAN 8.926.234,79 7.998.766,71 -%10,39 İSRAİL 6.280.439,79 7.740.876,57 %23,25 BİRLEŞİK ARAP EMİRLİKLERİ 4.554.234,86 5.817.671,26 %27,74 IRAK 5.256.941,91 5.608.381,62 %6,69 SURİYE 1.518.006,95 1.644.312,94 %8,32 KUVEYT 1.961.084,93 1.331.908,92 -%32,08 KKTC 722.092,91 1.095.361,00 %51,69 KATAR 543.284,00 879.769,57 %61,94 LÜBNAN 190.232,05 662.184,16 %248,09 ÜRDÜN 352.993,45 456.494,82 %29,32 BAHREYN 64.189,69 421.996,96 %557,42 UMMAN 172.346,74 386.462,78 %124,24 DUBAİ 135.574,21 199.523,54 %47,17 İŞGAL ALT.FİLİSTİN T 15.711,46 19.314,36 %22,93 YEMEN 21.797,76 2.229,48 -%89,77 KUZEY AMERİKA 31.144.662,09 33.118.034,28 %6,34 BİRLEŞİK DEVLETLER 28.214.133,34 28.474.324,39 %0,92 KANADA 2.930.528,75 4.643.709,89 %58,46 DİĞER AVRUPA 9.533.411,83 7.510.260,29 -%21,22 RUSYA FEDERASYONU 2.106.611,15 2.634.206,74 %25,04 UKRAYNA 444.309,21 1.572.200,88 %253,85 AZERBAYCAN-NAHÇIVAN 1.481.627,05 1.204.117,11 -%18,73 GÜRCİSTAN 893.030,77 967.549,50 %8,34 İSVİÇRE 149.165,81 272.176,87 %82,47 KAZAKİSTAN 593.810,08 178.566,40 -%69,93 MAKEDONYA 219.706,12 176.942,38 -%19,46 NORVEÇ 181.829,34 119.827,97 -%34,10 KARADAĞ 15.910,64 64.287,80 %304,06 TÜRKMENİSTAN 2.541.384,70 60.696,12 -%97,61 ÖZBEKİSTAN 13.632,12 53.806,91 %294,71 TACİKİSTAN 4.554,37 40.072,08 %779,86 SIRBİSTAN 765.354,00 35.881,24 -%95,31 BOSNA-HERSEK 26.768,81 32.626,31 %21,88 KIRGIZİSTAN 300,00 26.591,04 %8.763,68 KOSOVA 3.669,31 21.431,68 %484,08 MOLDAVYA 2.652,74 19.355,50 %629,64 BEYAZ RUSYA 61.020,96 15.504,91 -%74,59 ARNAVUTLUK 28.074,65 14.418,85 -%48,64 ORTA VE GÜNEY AMERİKA 2.509.143,63 6.534.787,28 %160,44 MEKSİKA 746.800,88 2.525.515,98 %238,18

15

BREZİLYA 596.802,90 1.380.984,64 %131,40 ARJANTİN 158.292,37 738.273,09 %366,40 ŞİLİ 82.569,39 416.377,27 %404,28 DOMİNİK CUMHURİYETİ 18.756,78 393.631,85 %1.998,61 PANAMA 325.551,62 289.470,79 -%11,08 PERU 3.060,00 196.300,00 %6.315,03 GRENADA 0,00 129.690,53 %100,00 KOLOMBİYA 103.902,81 107.979,83 %3,92 JAMAİKA 73.288,41 94.099,56 %28,40 HONDURAS 17.126,18 65.309,22 %281,34 VENEZUELLA 104.855,63 37.385,83 -%64,35 BOLİVYA 0,00 35.130,24 %100,00 TRİNİDAD VE TOBAGO 0,00 33.332,48 %100,00 KOSTARIKA 29.705,06 20.703,71 -%30,30 ANTIGUA VE BERMUDA 18.744,04 18.405,06 -%1,81 EKVADOR 47.630,97 14.889,20 -%68,74 BAHAMALAR 101.510,52 12.798,37 -%87,39 ST.KİTTS VE NEVİS 0,00 12.555,00 %100,00 URUGUAY 2.738,08 4.372,65 %59,70 ARUBA 0,00 3.998,28 %100,00 DOMİNİKA 0,00 3.580,00 %100,00 GUYANA 0,00 3,70 %100,00 AVUSTRALYA OKY.VE DİĞER ÜLKELER 2.145.454,88 5.891.271,54 %174,59 AVUSTRALYA 2.115.434,49 5.762.528,04 %172,40 YENİ ZELANDA 30.020,39 128.530,65 %328,14 PAPUA YENİ GİNE 0,00 212,85 %100,00 KUZEY AFRİKA 5.506.400,52 4.258.627,34 -%22,66 MISIR 3.094.951,51 1.856.629,82 -%40,01 CEZAYİR 849.284,94 937.395,46 %10,37 FAS 646.253,08 924.807,83 %43,10 LİBYA 208.163,39 283.553,16 %36,22 TUNUS 675.761,99 193.457,80 -%71,37 SUDAN 31.985,61 62.783,27 %96,29 ORTA, DOĞU VE GÜNEY AFRİKA 4.546.354,46 2.048.534,31 -%54,94 GÜNEY AFRİKA CUMHURİ 492.346,03 1.016.430,69 %106,45 KONGO 2.451,38 278.710,40 %11.269,53 SVAZİLAND 0,00 213.721,44 %100,00 CİBUTİ 26,70 113.023,41 %423.208,65 KENYA 109.182,00 110.723,96 %1,41 KONGO(DEM.CM)E.ZAİRE 149.384,40 71.645,26 -%52,04 ANGOLA 20.996,82 64.045,34 %205,02 SOMALİ 1.920,94 55.221,89 %2.774,73 TANZANYA(BİRLEŞ.CUM) 26.740,56 51.746,64 %93,51

16

EKVATOR GİNESİ 10.742,21 30.323,26 %182,28 ZAMBİYA 7.657,94 14.343,75 %87,31 MOZAMBİK 2.869,20 9.993,74 %248,31 ETİYOPYA 1.902,50 9.216,34 %384,43 UGANDA 0,00 8.563,40 %100,00 MAURİTİUS 11.860,65 751,40 -%93,66 RUANDA 0,00 73,39 %100,00 SERBEST BÖLGELER 2.965.795,40 1.411.492,87 -%52,41 ADANA YUMURT.SER.BÖL 590.740,90 553.695,19 -%6,27 MERSİN SERBEST BÖLGE 423.092,01 321.589,93 -%23,99 ANTALYA SERBEST BÖL. 1.024.981,91 255.952,47 -%75,03 KAYSERİ SERBEST BLG. 54.427,15 69.193,26 %27,13 EGE SERBEST BÖLGE 64.233,70 69.100,96 %7,58 İST.DERİ SERB.BÖLGE 30.557,92 41.489,29 %35,77 BURSA SERBEST BÖLG. 43.715,50 40.465,09 -%7,44 MENEMEN DERİ SR.BLG. 17.512,34 33.076,77 %88,88 AVRUPA SERBEST BÖLG. 2.629,51 20.709,07 %687,56 KOCAELİ SERBEST BLG. 713.904,46 5.916,73 -%99,17 TRAKYA SERBEST BÖLGE 0,00 239,11 %100,00 GAZİANTEP SERB.BÖLG. 0,00 65,00 %100,00 BATI AFRİKA 684.731,75 1.233.036,72 %80,08 NİJERYA 469.480,91 948.377,86 %102,01 SENEGAL 0,00 119.043,75 %100,00 BENİN 0,00 53.462,80 %100,00 GANA 89.783,38 48.516,17 -%45,96 BURKİNA FASO 12,90 43.474,93 %336.914,96 MORİTANYA 17.612,50 12.048,29 -%31,59 KAMERUN 0,00 4.532,54 %100,00 GİNE 813,15 1.660,26 %104,18 TOGO 0,00 1.620,00 %100,00 NİJER 79.620,98 291,34 -%99,63 GAMBİYA 0,00 8,78 %100,00 GENEL TOPLAM 328.015.303,53 391.347.357,46 %19,31

17

Sonuç Madencilik sektörü, gelişmiş ülkelerin kalkınmalarında rol oynayan en önemli sektörlerden birisi konumundadır. Madencilik, özellikle tarım ile birlikte toplumların hammadde ihtiyaçlarını sağlayan iki ana üretim alanından birisi olarak gelişmiş ülkelerin kalkınmasında ihtiyaç duyulan temel itici güçlerden birisi olmuştur. Genellikle ülkelerin maden tüketimi ile gelişmişlik düzeyleri arasında doğrudan bir ilişki olduğu gözlemlenmekte olup, gelişmiş ülkelerin var olan ekonomik güçlerine sahip olmalarında, doğal kaynakları etkin bir şekilde kullanmalarının büyük rol oynadığı görülmektedir. Madencilik, istihdam oluşturması; enerji ihtiyacını karşılaması, hizmetler, imalat ve yan sanayi sektörlerini teşvik etmesi; bölgesel kalkınmayı ön plana çıkarması ve ülkeye döviz sağlaması açısından ayrıca bir öneme sahiptir. Bu nedenledir ki ülkemizde de madencilik sektörünün yeri ve önemi gün geçtikçe artmakta, konuya ilişkin yapılan yeni düzenleme ve girişimler, sektörün gelişmesine katkı sağlamaktadır. Tüm bu gelişme ve gayretlere rağmen, bugün itibariyle madencilik sektörü, ülkemizin kalkınmasına yapabileceği büyük katkıyı kendisinden beklenen düzeyde sağlayamaz durumdadır. Kaldı ki ülkemizdeki madencilik faaliyetleri üretim, finansman olanakları, yetişmiş insan gücü, bilgi ve tecrübe birikimi, verimlilik, ölçek ekonomisi ve teknoloji gibi kriterler açısından değerlendirildiğinde, dünyadaki madencilik konusunda gelişmiş ülkelerle henüz rekabet edecek düzeyde bulunmamaktadır. Ülkemiz madenciliğinin ekonomimize katkısının arttırılması, istikrarlı bir büyümenin sağlanması ve istihdamın arttırılması gibi sosyal yararların elde edilmesi için, arama ve işletme süreçleri başta olmak üzere tüm madencilik yatırımları ve faaliyetleri daha fazla teşvik edilmelidir. Ayrıca ülkemizin madencilik geleceği açısından, çıkarılan madenlerin herhangi bir katma değer eklenmeksizin doğrudan satışa konu edilmesinden ziyade katma değeri yüksek madencilik ürünlerinin üretilmesine ve işlenmiş ürün kapasitesinin, ürün çeşitliliğinin ve ürün kalitesinin geliştirilmesine yönelik entegre madencilik yatırımların desteklenmesine önem verilmesi gerekmektedir. KAYNAKÇA

• İMMİB (İSTANBUL MADEN İHRACATÇILARI BİRLİĞİ) • Trade Map Verileri 2016-2017-2018 • TUİK, Dış Ticaret İstatistikleri, Aralık 2017 • TOBB Madencilik Sektör Meclisi, Türkiye Madencilik Sektör Raporu 2007 • TBMM Araştırma Komisyonu Raporu, Mayıs 2010