Diyagramlar ve Grafikler

DYAGRAMLARVE GRAFKLERKutu Diyagram:Kutu diyagram, yzdeliklere dayanan tanmlayc istatistikleri kullanan bir grafik eididir. Kutu diyagram, bir deikenin sklk dalmn veya normalliini analiz etmek iin kullanlabilir. Kutu grafik dalmnn ekli, merkezi eilimi ve deikenlik gstergesi asndan yararldr.

Bir Kutu Diyagram Nasl Oluturulur?GRAPHICS LEGACY DIALOGS BOXPLOT

Tek bir deiken olan ya iin basit bir rnek yapacak olursak; Simple tuuna tklayn ve Summaries of separate variables tuunu sein

Daha sonra Define tuuna tklayn. Karnza aadaki iletiim kutusu kacaktr.

Bu iletiim kutusunda ilgili deiken(ler)i Boxes Represent blmne tayn. OKe tklayn; aadaki gibi bir diyagram elde edeceksiniz.

eklin uzunluu, eyrekler aras aral(IQR) gstermektedir. 25. yzdeyle balar ve 75. yzdeyle biter. Bu yzdeliklere Tungeys Hings ad verilir.

Kutunun yukarsna ve aasna uzanan izgiler snr olarak anlr. st snrn sonunda azami puan iaretlenmitir. Asgari deer, alt snrn sonunda bulunabilir

Kutunun st ve alt snrlar srasyla Q3 (%75lik deer) ve Q1i(%25lik deer) temsil etmektedir. Deerler, eklin sol ekseni zerindeki lee karlk gelmektedir.

Kutunun ierisindeki izgi, %50lik deerde izilmitir. Kutu, dalmn ortadaki %50 sinin merkezi eilimi ve yaygnl hakknda bilgi verir. Ortancadan, merkezi eilimi, kutunun uzunluundan ise dalmn yaygnln belirlemek mmkndr.

Eer ortanca izgisi merkezin altnda ise dalm pozitif arpk, stnde ise negatif arpktr. Tam ortada yer almas verilerin normal daldn gstermektedir.

Kutunun dnda herhangi bir veri bulunmamas ise u deer olmadn gsterir.

Dalm Diyagramlar:Dalm grafikleri iki deiken arasndaki ilikileri gstermek iin yararldr.

Her gzlem iin salm X ekseni zerinde deikenlerin birinin deerini ve Y ekseni zerinde dier deikeninin deerini gsterir.

Bir Dalm Diyagram Nasl Oluturulur?GRAPHICS LEGACY DIALOGS SCATTER / DOT

Dalm grafiklerinin eitleri vardr.Basit dalm grafigi; baka bir fonksiyon olarak bir deiken izmeyi salar.ok basit korelasyon ve lineer regresyon iin dalm grafigi en sk kullanlan trdr.Matrix scatter plot; bir matris iinde dzenlenen eitli basit dalm grafiklerini izmeyi salar. Bir variables kombinasyonu iin tm olas dalm grafiklerini gstermek istediinizde bu yararldr.Yerleimi dalm komplo baka bir tek deikenin bir fonksiyonu olarak eitli deikenleri izmeyi salar.3D dalm grafik; e boyutlu (yani 3 deiken) salm salar.(Basit bu rnekte) uygun ikonuna tklayarak istediiniz dalm grafik trn sein ve Define butonuna tklayn.

Basit Scatter Plot iletiim kutusu grntlenir:

Sol panelinde, Y ekseninde istediiniz deikeni tklayn ve Y ekseni kutusunun sol ok dmesini tklayarak Y ekseni kutuya tayn.Sol panelinde, X ekseninde istediiniz deikeni tklatn ve X ekseni kutusunun sol ok dmesini tklayarak keli X ekseni iine tayn.

Bu rnekte, Y ekseni ve X ekseni zerinde EXTRAVERT deikene Arkadalar deikeni izmek karar verdik:

Basit Scatter Plot iletiim kutusunda Tamam dmesini tklatn.Scatter plot SPSS kt Grntleyicisi grnecektir:

Biz bir regresyon satr ekleyin ve nokta younluu belirtmelidir.ift Grafik Editr amak iin SPSS kt grntleyici grafie tkladm.

zellikler butonuna tklayn Dzenle zerine tklayn;zellikleri iletiim kutusunu amak iinzellikler veya Ctrl-t:

Nokta Kovalar sekmesine tklayn:Blm olarak Ekranda:Kovalar Uygula Kapat

Bir regresyon izgisini eklemek iin; Fit Line Ekle -> Toplam Fit Hatt ->Grafik esi Ekle veya Grafik zellikleri

Zaten seili deilse; Fit Line sekmesine tklayn.Fit Yntemi blmnde, Linear sein.Uygula tklayn ve sonra kapatn.Yakn veya pencere veya Alt-F4 sol st kesindeki X tklayarak; Dosya tklayarak grafik editr kapatn.

Scatter: Verilere uyan basit ve st ste gelen iliki grafikleri, matrix grafii yada boyutlu dalm grafiklerini izer.

ktisatlar grafikleri iki iktisadi deikenin arasndaki ilikiyi aklamak iin kullanrlar. Bu amala kullanlan en nemli grafik tr serpilme (scatter) diyagramdr. Serpilme diyagram bir iktisadi deikenin deerini bir dieriyle ortaklaa grafik zerinde gstermektedir. X ekseninde bir, y ekseninde dier deikeni lmektedir.

Histogram Diyagram:Tek bir deikenin dalmn gstermek iin histogram olduka faydaldr.

Histogramda ubuklarn genilii aralklarn geniliini ve ubuklarn ykseklii ise her bir araln skln temsil eder. Bir Histogram Diyagram Nasl Oluturulur?GRAPHICS --- LEGACY DIALOGS --- HISTOGRAM

Histogram iletiim kutusunda ilgili deikeni sein. Histograma bir normal dalm erisinin elik etmesini istiyorsanz, Display normal curve kutucuunu iaretleyin. Bu rnekte Baar Puan seilmitir. SPSS kts aadaki gibi gsterilir:

ubuk Grafik:ubuk grafik istatistik analizlerde yaygn olarak kullanlan bir dier grafik trdr.

Histogramdan farkl olarak ubuklarn kalnlklar herhangi bir anlam tamaz.

Sadece ykseklikleri nemlidir.

Basit bir gsterim salar.

Bir ubuk Grafii Nasl Oluturulur?GRAPHICS LEGACY DIALOGS BAR

Ana Bar Chart iletiim kutularndan nce kk Bir iletiim kutusu karnzakacaktr. Bu rnekte Simplea ve daha sonra Define tuuna tklayn.

imdi karnza Define Simple Bar iletiim kutusu gelecektir ve burada grafii oluturmak iin gerekli bilgileri girebilirsiniz.

Define Simple Bar iletiim kutusunda N of casesi sein; sklk saym grntlenecektir. Daha sonra sol taraftaki listeden grafik oluturmak iin ilgili deikeni sein ve yukar ok tuuna tklayarak Category Axis kutusuna tayn. Bu rnekte retmenlerin maalarnn yeterliliine ilikin grlerinin sorulduu B1 deikeninin dalm incelenmitirBunun ardndan OKe tklayn. Aada SPSSnin oluturaca grafiin bir grnts verilmitir

Grafikte retmelerin maalarnn yeterli olduu grne katlma dzeylerinin dalmlar gzkmektedir. Eer bu grlerin ikinci bir deikene gre dalmn grmek istiyorsanz, Bar Chart iletiim kutusunda Simple yerine Clustered iaretleyin ve daha sonra Define tuuna tklayn.

rneimizde retmenlerin maalarnn yeterliliine ilikin grlerinin Cinsiyetlerine gre dalmlarn inceledik

Daha sonra Define Clustered Bar iletiim kutusu karnza kacaktr Burada (Bars Represent altnda % of cases seeneini sein. Baml deikeninizi (rnekte, B1) Category Axis kutusuna tayn. Bunun ardndan bamsz deikeninizi (rnekte, Cinsiyet) Define Clusters by kutusuna tayn.Bu aamada ayrca Title tuuna tklayarak grafiinize balk, alt balk ve dipnot ekleyebilirsiniz. imdi OKe tklayn. SPSS, aadaki kty oluturacaktr.

Grafikte kadn ve erkek retmenlerin maalarnn yeterliliine ilikin grleri karlatrmal olarak grlmektedir.

rnek: Bir snftaki rencilerin dnem sonu baar dereceleri aadaki gibidir

Spssde yeni bir dosyann almas File->New->Data komutlar tklanr.En sol bataki var zerine ift tklandnda,stun adlar grnr. Name stununa,birinci sraya baar derecelerinin yazlaca stun iin X , ikinci sraya frekanslar iin f yazlr.

Typ stunundaki deerlerden x iin String , f iin Numeric iaretlenir. Decimals stunundaki deerler 0 yaplr.En alttaki Data view tklandnda x ve f stunlar grnr. x stununa yukardan aaya doru baar dereceleri, f stununa baar derecelerinin frekanslar yazlarak u elde edilir.

Grafiin Oluturulmas:[Graph=>Bar] dan Simple tklanr. Pencerenin en altndaki seeneklerden Values of individual cases penceresinin sol kutusundaki x , ok iareti tklanarak, iaretlenmi Variables n altndaki kutuya aktarlr. f ise, ok iareti tklanarak Bar Represent kutusuna aktarlr. [ok] tklanarak ubuk grafik elde edilir.

Pasta GrafikPasta grafik istatistik biliminde betimsel istatistik alannda kategorik verileri grsel bir ekilde betimleyip zetlemek iin hazrlanan; iindeki kategori dilimlerini orantsal olarak gsteren bir daire eklinde sunulan bir gsterim aracdr.

Dier bir ifade ile pasta grafik bir btnn paralarn karlatrmal olarak gstermek iin kullanlabilecek bir grafik trdr. rnein oy oranlar en etkili pasta grafik ile sunulur. Bir pasta grafii nasl oluturulur?

GRAPHS INTERACTIVE PIE SIMPLE

Bu uygulamay bir rnekte inceleyecek olursak;

nceleyeceiniz deikeni (rneimizde, Anenin Eitim Dzeyi) fare yardmyla Silece By kutusuna tayn. Tamam tuuna tkladmzda pasta grafiimize ularz. O da u ekilde olur.

Grafikte farkleitim dzeylerine ilikin oranlar verilmitir.rnein grafiimizde en ok lise en az ise lisansst dzeyini kolayca grebiliyoruz.

Pasta grafik farkl kategoriler iinde karlatrma yapabilmenin yansra, kategorinin btn iindeki arln gstermesi asndan yararldr.

rnein ubuk grafikte de farklkategorileri baarl bir ekilde karlatrabilirsiniz. Ancak her bir kategorinin toplam iindeki payn gremezsiniz. Dolaysyla anketlerde tek bir seenein iaretlendii sorular n gsteriminde pasta grafiin en uygun gsterim ekli olduu sylenebilir.

Pasta grafiin avantajlar;Tek bir dairesel grafik dilimlerin birbirleriyle karlatrlmadan bu grafik iindeki tek bir dilimin tm grafikle karlatrlmas ok uygundur. Eer bu trl karlatrma yaplmakta ise ve eer ele alnan dilim tm verilerinin%25 ile%50si arasnda ise, bu tek bir dilim ile tm karlatrmasnn gayet kullanl sonu verecei bildirilmitir.

Pasta grafiinin dezavantajlar;Eer kullanlan dilim kategorileri, srasal lekli veya isimsel lekli deil de, gruplanm niceliksel veya istatistiksel tablolar kullanlmas salk verilmektedir.

Tek bir dairesel grafiin deiik dilimlerinin birbiriyle karlatrlmasi uygunsuzdur ve bunu uygun hale getirmek zordur.

ki deiik dairesel grafiin birbirleriyle ikili karlatrlmas ancak belirli snrlayc artlar bulunuyorsa uygundur ve aksi halde bu trl ikili karlatrma uygun deil hatta anlamszdr.

Diskriminant ve Kmeleme Analizi:

Kmeleme analizi; istatistiksel anlamda birbirlerindenfarkllklar gsteren tketici gruplar yaratr. Gruplara daha sonradan katlacaklarn, hangi zelliklere gre snflandrlacan sylemez.

Diskriminant analizi; kmeleme analizinin bireyleri nasl kmelediini renir ve her bir grup iin forml karr. Gruplara katlacak bireyler bu formller araclylakolaylkla snflandrlabilir. Pratik yarar; herhangi bir kmeye dahil deneklerden oluan fokus gruplar yaplabilir.Diskriminant analizi; gzlemleri en az hata ile, ait olduklar kitlelere ayrmak iin yaplan ilemler topluluu olarak dnlebilir. Bu analizin temeli, incelenen gzlemlerin kitlesinin belirlenmesini salayacak fonksiyonlar bulmak ve bireyleri bu fonksiyonlar kullanarak snflamaktr. SPSS programnda;Diskriminant analizine, Analyze mensnn bir alt mens olan Classify ile ulalr. Bu ilem, gruplar nceden belirli birimleri rasyonel biimde birbirinden ayrmaya yarayan fonksiyonlar tretmeyi salar ve verileri snflandrr.Kmeleme analizi iin ise,

Analyze mensnn bir alt mens olan Classifya tklanp, Hiyerarik kmeleme ( Hierarchical Cluster) sayesinde hiyerarik teknie gre aamal kmeleme analizi yaplr.

Classify mensnn dier alt mens olan K-Means Kemeleme (K-Means Cluster) ile de; kmelenecek birim yada deikenlerin ka kmeye ayrlaca belirlenerek guruplamalar yaplr.