Deri (Cilt)nurullahyucel.com/assets/files/4-5-3-derinin-anatomisi.pdf · 2018-01-01 · Öğr.Gör.Dr. Nurullah Yücel Üsküdar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi İş Sağlığı

Deri (Cilt)

Fonksiyonel & Klinik Anatomisi ve Fizyolojisi

Öğr.Gör.Dr. Nurullah YÜCEL

Sağlık Bilimleri Fakültesi

İş Sağlığı ve Güvenliği Bölümü

Temel Anatomi ve Fizyoloji Dersi

SBF 122

Öğr.Gör.Dr. Nurullah Yücel Üsküdar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi İş Sağlığı ve Güvenliği Bölümü

Deri (Cilt)

Fonksiyonel ve Klinik Anatomisi

Vücudun en büyük

organlarından biridir

Yetişkinde

1,8 m2'lik bir yüzey

alanına sahiptir

vücut ağırlığının yaklaşık

% 16'sını oluşturur

4-5 kg ağırlığı vardır


Deri (Cilt)


9

10


Deri (Cilt)


Epidermis

Dermis

Subdermis

Deri (Cilt)



Epidermis



En İnce Epidrmis (0.05 mm)

Göz kapaklarında


Epidermis


En Kalın Epidermis (1,5 mm)

Avuç içi ve Ayak tabanında


Epidermis


1- KERATiNOSİT HÜCRELERİ

2- MELANOSİT HÜCRELERİ

3- LANGERHANS HÜCRELERİ

4- MERKEL HÜCRELERİ

Epidermis’te bulunan hücreler (0,05 – 1,5 mm)


Epidermis








Epidermis


• Temel işlevi; koruyucu bir bariyerdir

• Epidermisin ana hücresi KERATİNOSİT

• Keratinositler; keratin üretir (proteindir)

Keratinosit Hücreleri


Epidermis




Epidermis


Keratonisitler

Bazal hücreler tarafından üretilir

Keratonisitler

yukar doğru çıktıkça yaşlanırlar



Epidermis


Epidermisin dört tabakası

keratinositlerin

keratin olgunlaşması

evrelerini temsil eder.



Epidermis


Startum corneum

ölü kratonositlerden oluşur

Startum corneum sayesinde;

Su dahil

tüm maddelerin

mikroorganizmaların

deriye girmesi engellenir



Epidermis



1- Su dahil tüm maddelerin

Hatta mikroorganizmaların

Vücuda girmesi engellenir



Epidermis



2- Vücut sıvılarının

dışarıya çıkması engellenir



Epidermis



Derinin asit ve lipid mantosu

2- Stratum korneum yüzeydeki asit pH ve epidermisin üzerini ince bir film tabakası olarak kaplayan lipid tabakası da koruma görevine katkıda bulunur.



Epidermis


Keratinizasyon

• Bazal tabakadaki prizmatik hücreler bölünüp yukarıya doğru hareket ederken gittikçe yassılaşır ve sonunda nukleuslarını kaybederler.

• Stratum korneumda bu hücreler canlılığını yitirerek keratinle dolu yapılara dönüşürler

• Bu süreç keratinizasyon

• olarak tanımlanır



Epidermis


Keratinizasyon

• Bazal tabakadaki prizmatik hücreler bölünüp yukarıya doğru hareket ederken gittikçe yassılaşır ve sonunda nukleuslarını kaybederler.

• Stratum korneumda bu hücreler canlılığını yitirerek keratinle dolu yapılara dönüşürler

• Bu süreç keratinizasyon

• olarak tanımlanır



Epidermis


Normal koşullarda

keratinosit farklılaşması

yaklaşık 2 haftada olur.

Keratinleşmiş ölü hücreler (korneositler)

stratum korneumda

yaklaşık 2 hafta kaldıktan sonra

dökülürler



Epidermis


Epidermal turnover

zamanı olarak isimlendirilen

toplam bu süre

yaklaşık 1 aydır.



Epidermis


Skuam (Kepek, Deskuamasyon)



Epidermis


Stratum korneumun

anormal dökülmesi veya birikmesidir.

Kuru veya yağlı keratin lamelleridir.

Kornifiye epitel hücrelerinden oluşur.

Normalde stratum korneumdan

ince fragmanlar halinde,

fark edilmeyen dökülmeler olur




Epidermis


Gözle görülen skuam yaklaşık

20-50 korneositten oluşur.

Keratinosit proliferasyonun

Arttığı durumlarda veya stratum

korneumun deride uzun süre tutulması

sonucunda skuam oluşur.

Bu sürenin (keratinizasyon süresi)

dramatik olarak azalmış olması nedeniyle

keratinosit maturasyonu bozulur.




Epidermis


Psoriasis (Sedef Hastalığı)



Epidermis


Keratinizasyon süresi

dramatik olarak azalmış olması nedeniyle

keratinosit maturasyonu bozulur.


Psoriasis (Sedef Hastalığı)


Epidermis


Allerjik Kontakt Dermatit



Epidermis


Allerjik Kontakt Dermatit

• Keratinositler derinin immun fonksiyonunda önemli rol oynarlar.

• Alerjik kontakt dermatit gibi durumlarda immun yanıtı indüklerler. Başta TNF-α olmak üzere çeşitli sitokinleri ve inflamatuvarmediyatörleri salgılarlar



Epidermis








Epidermis






Epidermis’te bulunan hücreler


Epidermis


Melanin sentezler

Melanosit Hücreleri


Epidermis


• Melanin sentezler

• Derinin Rengi

• Melanositler epidermisin pigment oluşturan hücreleridir.

• Yüz ve genitalde melanositlerinyoğunluğu daha fazladır.



Epidermis


• Normal, güneş görmeyen deride melanositler bazal tabakadadır ve yaklaşık 10 bazal hücre arasında 1-2 melanosit bulunur.

• Ağır güneş hasarlı yüz derisinde melanosit/bazal hücre oranı yaklaşık 1’dir.



Epidermis


• Melanozomlar

Melanositler tarafından

üretilen pigment granülleridir

• Deri rengindeki ırksal farklılıklar keratinositler içindeki pigment granüllerinin (melanozomların) sayısı, büyüklüğü, şekli ve dağılımı ile ilişkilidir



Epidermis


• Koyu tenlilerde daha çok melanozom vardır, melanozomlar daha büyüktür ve sitoplazmada tek tek serpilmiş haldedirler.



Epidermis


• Keratinositler içinde melanozomlar nukleus üzerinde bir şemsiye gibi yerleşerek DNA’yı

Deriyi UV ışınlarından korurlar.



Epidermis


Melanin hücrleri tarafından salınan

Melanazomlar

Keratinosit hücreler üzerinde bir şemsiye

gibi yerleşerek korur


Deri UV ışınlarından nasıl korunur?


Epidermis








Epidermis








Epidermis


• Langerhans hücreleri (LH) normalde str. spinosum hücreleri arasında (%3-5) serpilmiş şekilde bulunurlar.

Langerhans Hücreleri


Epidermis


• Langerhans hücrelerin (LH)

Primer fonksiyonları

• Antijenin tanınması,

• Antijenin yakalanması,

• Antijenin işlenmesi

• Duyarlı T lenfositlere sunulmasından oluşan immun yanıttın afferent fazıdır.

• Antijen sunan LH lenf nodlarına göç ederler

Langerhans Hücreleri


Epidermis








Epidermis








Epidermis


Bazal tabakada bulunan

Merkel hücreleri de

Dokunma duyusunu algılanmasında rol oynar

Merkel Hücreleri


Epidermis


Epidermis ve dermis sınırında

bazal membran yer alır

Yarı geçirgen olup,

epidermis ile dermis arasında hücre

ve sıvı geçişine izin verir.

Epidermise yapısal destek olur ve

epidermisle dermisi bir arada tutar.

Bazal Membran

Dermis




Dermis


En Kalın Dermis;

Sırt bölgesinde

3 mm

En İnce Dermis;

Göz kapağında

0,3 mm


Dermis


Dermis’te bulunan yapılar (0,3 – 3 mm)


Dermis


• Dermisin papillaları eldiven parmağı şeklinde epidermise doğru uzanır.

• Yumurta ambalajı şeklindeki bu yapı epidermis ile dermis arasında sıkı bir bağlantı oluşturur.

• Bu yapı avuç içi ve ayak tabanı gibi aşırı sürtünmeye maruz kalan alanlarda en belirgindir.


Dermis


Papillar Tabaka;

İnce kollajen fibrillerin gelişigüzel uzandığı

dermisin üst bölümü

Retiküler Tabaka;

kalın kollajen liflerin deri yüzeyine paralel

uzandığı alt bölümü


Dermis


• Temel yapısını fibröz bir protein olan kollajen oluşturur.

• Kollajen;

Deri direncini sağlayan majorproteindir.

•

• Fibroblastlar elastik fibrilleri ve Asit

mukopolisakkaridlerden oluşan dermisin

Ekstrafibriller matriksini de sentezlerler.

• Elastik fibriller;

Derinin elastikiyetini sağlar


Dermis


Subpapiller plexus (Yüzeysel Plexus)

Papiller ve retiküller dermis

sınırında yer alır.

Dermal papillaların kapillerleri,

end arteriolleri ve venülleri bu

Plexus ile doğrudan ilişkilidir.

Epidermiste damar olmadığı için

Beslenmesi papiller dermisteki

damarlardan diffüzyonla olur

Damar yapısı


Dermis


Horizontal plexus (Derin Plexus)

Dermis-Hipodermis sınırında bulunur.

Bu plexus daha büyük

kan damarlarından oluşur.

Termal regülasyon

pleksüslar arasındaki

şantlar yolu ile sağlanır.

Damar yapısı


Dermis




Her 2 plexsusu birleştiren şantlar

Sayesinde bir birleri arasında

kan akımı değişimi olur

Damar yapısı


Dermis


Damar yapısı



Her 2 plexsusu birleştiren şantlar

Sayesinde bir birleri arasında

kan akımı değişimi olur


Dermis


Sıcaklık ARTTIĞINDA

Derin plexustan

Yüzeyel plexusa

kan akımı artar

Şantlar GENİŞLER

Vücudun ısı kaybı ARTAR

Sıcak ve Soğuk Durumlarında Deri


Dermis


Derideki en önemli düz kas

Errector Pili Kasıdır.

Bu kas kıl follikülüne yapışır.

Errector Pili Kası

kasıldığı zaman kıllar dikleşir

(üşümüş veya ürkmüş kişilerin derisi)



Dermis




Dermis


• Kıl follikülü epidermisin dermisiçine doğru adeta bir eldiven parmağı gibi bütün katları ile itilmesi şeklindedir.

• Kıl follikülünün kapiller içeren alt bölümü dermal papilla olarak isimlendirilir

Kıllar


Dermis


1 -Lanugo tüyleri;

İnce ve uzun olup gebeliğin

20. haftasında fetusta oluşur.

Kıllar


Dermis


1 -Lanugo tüyleri;

Normalde doğumdan önce dökülürler,

ancak doğum öncesi bebeklerde

görülebilirler.

Kıllar


Dermis


2- Vellus kılları;

Vücut yüzeylerinin çoğunu kaplayan

kısa, ince, açık renkli tüylerdir.

Kıllar


Dermis


3- Terminal tüyler;

Daha uzun, daha kalın ve

daha koyudur

Androjenler tarafından

ergenlik döneminde farklılaşma

Kafa derisi,

Kaşlar

Sakal ve Bıyık

Göz kirpikleri

Koltuk altı

Kasık bölgesi

Sakral Bölge

Kıllar


Dermis


Normal saçlı deride

Ortalama 100 bin

kıl follikülü vardır.

Kıllar


Dermis


Kıl rengi

Kıl bulbu içindeki melanositler

Melanozomları sentezleyip bulb

matriksindeki keratinositlere

Transfer ederler.

Kıl rengi kıl şaftı içindeki

melanizasyonun derecesine

ve melanozomların dağılımına

bağlıdır.

Kıllar


Dermis


Derinin Bezleri

Yağ Bezleri(Halokrin / Sebase Bezler)

Apokrin Bezler Ekrin Bezler(Merokrin Bezler)

•Yağ (Sebum) salgılar •Protein/Lipid/Steroid karışımı •madde salgılar

•Sulu ter salgılar

•Yüz, Saçlı deri, Göğüs ve Sırt bölgesinde yoğun bulunurlar•Avuç içi ve Ayak tabanında bulunmazlar

•Kirpik diplerinde, Koltuk altı, Meme uçları çevresinde ve Anorektal bölgede bulunurlar

•Avuç içi ve Ayak tabanları , Alın ve Koltuk altında yoğun olmak üzere tüm vücutta bulunurlar

•Deriyi Kayganlaştırır•Bakterilerin hareket etmesini ve çoğalmasını yavaşlatır

•Duygusal Terleme (stres, endişe, korku, acı yaşadığımızda aktifleşir)

•Ter ile vücudumuzun soğumasını sağlar•Atık ürünler ter ile atılır•Lizozim enzimi salgılar (Bakterileri parçalar)•Antikorları dışarı atar

•Ergenliğe kadar ter salgılamaz •Hemostazis için en önemli bezdir


Dermis


Apokrin Ter Bezi


Dermis


• Apokrin bezler vücudun belirli bölgeleriyle sınırlı lokalizasyon gösterirler

• Kıl foliküllerine açılır ve ekrinbezlerinden daha büyüktür

Apokrin Ter Bezi


Dermis


• Koltuk altı

• Anogenital bölge

• Areola mammae

• Kirpik diplerinde

Apokrin Ter Bezi


Dermis


• Koltuk altı


• Areola mammae


Apokrin Ter Bezi


Dermis


• Koltuk altı


• Areola mammae ve


Apokrin Ter Bezi


Dermis


• Koltuk altı


• Areola mammae ve


Apokrin Ter Bezi


Dermis


• Salgıları alkali özellikte ve ekrinsalgıdan daha koyu kıvamlıdır

• Apokrin terin bakteriyel kontaminasyonu kokuya neden olur

Apokrin Ter Bezi


Dermis


Derinin Bezleri













Dermis


Ekrin Ter Bezi


Dermis


Ekrin ter bezleri de

dermiste yer alan bir yumak ve

Deri yüzeyine doğru uzanan bir

salgı kanalından oluşur.

Ekrin Ter Bezi


Dermis


Avuç içi

Ayak tabanı

Alın ve

Koltuk altında

en yoğundur

Ekrin Ter Bezi


Dermis


• Sıcaklık ve emosyonel stres gibi uyarılar terlemede artışa neden olur

• Tüm vücutta 2-3 milyon kadar ekrin ter bezi vardır

• Bu bezlerin günlük total salgı kapasitesi 5 litre kadardır

Ekrin Ter Bezi


Dermis


1

Ekrin ter

salgısı asit pH’sı ile

asit mantoyu oluşturur

Ekrin Ter Bezi


Dermis


2

Terin içindeki suyun

buharlaşması sonucu

deriyi soğutarak

termoregülasyon görevini

sağlar.

Ekrin Ter Bezi


Dermis


3

Ekrin ter salgısı

idrara benzeyen yapısı ile

toksik maddelerin

atılmasına da katkıda bulunur

Ekrin Ter Bezi


Dermis


Derinin Bezleri













Dermis


• Derinin sinir ve damarları

• Dokunma ve basınç duyuları ileten sinir hücreleri

• Ağrı, kaşıntı ve sıcaklık duyularını ileten sinir hücreleri

• Histaminin uyardığı kaşıntı yavaş ileten sinr hücreleri bulunur

Subdermis




Subdermis


Dermisin altında

subkutanöz yağ dokusu

katmanıdır

Fibröz septalarla ayrılmış

yağ hücrelerinin oluşturduğu

lobüllerden oluşur.


Subdermis


Dış travmalara karşı

iç organları adeta

bir hava yastığı gibi korur


Subdermis


Koruma görevi dışında

enerji ve

bazı hormonlar için

depo görevi görür.

Tırnak



Tırnak




Tırnak


Sert keratinden oluşan yapıları ile

hem koruyucu

hem de kavrama işlevinde

ve dokunma ile derin

duyuyu algılamada rol

oynayan yapılardır.


Tırnak


Tırnak plağı sert ve saydam olup,

Matriks keratinositlerinin

keratinleşmesi ile oluşur.

Tırnak yatağı epiteli tırnak plağına

Sıkıca yapışıktır.

Tırnağın pembe rengi tırnak

Yatağındaki damarlara bağlıdır.


Tırnak


Tırnak Kıvrımı;

Tırnak plağını saran deri;

Kutikula;

Proksimal tırnak kıvrımı

matrixin üzerinde uzanır.

Proksimal tırnak kıvrımının

keratinöz tabakası tırnak plağı

Üzerinde uzanarak Kutikula’yıoluşturur.


Tırnak


Lunula;

Tırnak matrixinin distal bölümü

olup, beyaz yarımay şeklinde

görülür.

Tırnak yatağı tırnak matrixinin

distalinden hiponişyuma kadar

uzanır. Hiponişyum epiteli tırnak

plağının serbest distal ucunun

altına kadar uzanır.


Tırnak


• El tırnakları günde yaklaşık 0.1 mm uzar ve tüm plağın yenilenmesi yaklaşık 4-6 ay sürer.

• Ayak tırnaklarında uzama daha yavaş olup, ayak başparmak tırnağının tamamen yenilenmesi 12-18 ayda olur.


Derinin Görevleri

1- Keratin ve lipid tabakası;

Mikrorganizmaların ve zararlı maddelerin girişini engeller,

Vücutta sıvı kaybını önler

2- Epidermisdeki hücrelerin sürekli yukarı doğru hareket ettirilmesi

aşınmadan ve yıpranmadan sürekli olarak yenilenmeyi sağlar ve

cilt yüzeyindeki bakterilerin büyümesini engeller


Derinin Görevleri

3- Cildin en dış tabakası olan stratum corneum

Kimyasallara karşı bir bariyer görevi görür.

Bu nedenle, stratum corneum'un avuç içlerine kıyasla ellerin sırtlarında

nispeten ince olması nedeniyle, başlangıçta dermatitten etkilenen

ellerin sırtlarıdır.

4- Dermis;

Mekanik esneklik sağlayarak travmalarda alttaki dokuları korur


Derinin Görevleri

5- Melanositler;

Ultra Viyole ışınlarının zararlı etkilerini karşı koruyucu rol oynar

6- Ter bezleri ve sebasöz bezleri;

cildin nemlenmesini ve yumuşaklığını korumaya yardımcı olur


Derinin Görevleri

7- Vücut ısısını ayarlama:

Terleme ve vazomotor regülasyonla sağlar

8- Duyu görevi:

Dokuma (Epidermis), Ağrı, Basınç, Sıcaklık gibi duyuları alır


Derinin Görevleri

9-İmmun fonksiyon (Savunma Sistemi);

Keratinositler (epidermis), Langerhans hücreleri, Mast hücreleri,

Doku histiyositleri (Makrofajlar)

10- Metabolik fonksiyon:

D vitamini sentezi, Androjen hormonu sentezi


Derinin Görevleri

11- Tırnaklar;

Parmak uçları travmaya karşı korur ve

Küçük nesnelerin kavranmasını sağlar

12- Deri altı yağ dokusu;

Hem yedek kalori kaynağı, Hem de soğuk ve travmaya karşı izolasyon

görevi yapar


Derinin Görevleri

13- Tırnaklar;

Parmak uçları travmaya karşı korur ve

Küçük nesnelerin kavranmasını sağlar

14- Deri altı yağ dokusu;

Hem yedek kalori kaynağı, Hem de soğuk ve travmaya karşı izolasyon

görevi yapar


Derinin Görevleri

15- Organophosphorous böcek ilaçları

Deri tarafından metabolize edilir

Deri (Cilt)

Fonksiyonel & Klinik Anatomisi ve Fizyolojisi

Öğr.Gör.Dr. Nurullah YÜCEL

Sağlık Bilimleri Fakültesi

İş Sağlığı ve Güvenliği Bölümü

Temel Anatomi ve Fizyoloji Dersi

SBF 122

Documents

Deri (Cilt)nurullahyucel.com/assets/files/4-5-3-derinin-anatomisi.pdf · 2018-01-01 · Öğr.Gör.Dr. Nurullah Yücel Üsküdar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi İş Sağlığı