Deniz ve Kıyı Koruma Alanlarıdcm.dka.gov.tr/App_Upload/21_DKKA_Strateji_taslak_14072015.pdf · zulmuştur. Kirlilik ve bozulma kıyı ve deniz alan-larının biyolojik çeşitliliğini

Türkiye’nin Deniz ve Kıyı Koruma Alanları

Ulusal Stratejisi (taslak)

T.C.ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİKBAKANLIĞI


Türkiye’nin Deniz ve Kıyı Koruma Alanları

Ulusal Stratejisi(taslak)

Türkiye’nin Deniz ve Kıyı Koruma Alanları Sisteminin Güçlendirilmesi Projesi

2014



Empowered lives. Resilient nations.

ii Türkiye’nin Deniz ve Kıyı Koruma Alanları Ulusal Stratejisi (taslak)

© 2014 Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Tabiat Varlıklarını Koruma Genel Müdürlüğü (TVKGM) Mustafa Kemal Mah. Eskişehir Devlet Yolu (Dumlupınar Bulvarı) 9. km (Tepe Prime Yanı) Çankaya/ANKARA Tel: +90 (312) 222 12 34 Faks: +90 (312) 222 26 61 http://www.csb.gov.tr/gm/tabiat/

Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) Birlik Mahallesi 415. Cadde No. 11 06610 Çankaya/Ankara Tel: +90 312 454 1100 Faks: +90 312 496 1463 http://www.tr.undp.org Güçlü bireyler. Güçlü toplumlar.

Bu yayın tamamen ya da kısmen yeniden yazılabilir ve herhangi bir şekilde eğitsel ya da kar amacı gütmeyen amaçlarla, baskı sahibinden özel izin alınmaksızın, kaynağa atıfta bulunarak kullanılabilir. TVKGM veya UNDP, bu yayının kaynak olarak kullanıldığı tüm yayınların bir kopyasını almaktan minnet duyacaktır. Bu yayın, herhangi bir ticari amaç için TVKGM veya UNDP ‘den yazılı izin almaksızın tekrar satışının yapılması amacıyla kullanılamaz.

Bu eser kaynakça amacıyla şu şekilde atfedilebilir:TVKGM,2014.,Türkiye’nin Deniz ve Kıyı Koruma Alanları Ulusal Stratejisi (taslak), The National Strategy of Marine and Coastal Protected Areas of Turkey (draft). PIMS 3697: Türkiye’nin Deniz ve Kıyı Koruma Alanları Sisteminin Güçlendirilmesi Projesi. Teknik Rapor Serisi 21: 52 sf.

Bu yayın Küresel Çevre Fonu (GEF) mali desteğiyle T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Tabiat Varlıklarını Koruma Genel Müdürlüğü (TVKGM) tarafından Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı Türkiye Temsilciliği (UNDP Türkiye), T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, T.C. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Balıkçılık ve Su Ürünleri Genel Müdürlüğü ortaklığında yürütülen büyük ölçekli “Türkiye’nin Deniz ve Kıyı Koruma Alanları Sisteminin Güçlendirilmesi” Projesi kapsamında yayınlanmıştır.

Teknik Rapor Serisi: 21

Raporu Hazırlayan: TVKGM

Düzelti: Gülhan Badur Özden, Güner Ergün, Süheyla Suzan Gökalp Alıca, Gülden Atkın Gençoğlu, Harun Güçlüsoy

Kapak ve İç Tasarım: Evren Çağlayan

Kapak Fotoğrafl arı: İskele, TVKGM Arşivi Kelebekler Vadisi, TVKGM Arşivi Yassıca Adaları, TVKGM Arşivi

Fotoğraflar: 1-5,7-9. TVKGM Arşivi, 6. Cem O. Kıraç

Bu belge, GEF ve Birleşmiş Milletler resmi belgesi olarak düşünülmemelidir.

iiiTürkiye’nin Deniz ve Kıyı Koruma Alanları Sisteminin Güçlendirilmesi Projesi

Sunuş

ulaşmak için, strateji dokümanının her aşamasında ilgili tüm paydaşların katılımı sağlanmaya çalışıl-mış, görüş ve önerilerine başvurulmuştur.

Ulusal deniz ve kıyı koruma alanları ağını geliş-tirmek; ülkemizin Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesi (BÇS) altında belirlenmiş olan “Aichi Hedefl eri”ni gerçekleştirmesine ve Akdeniz Balıkçılığı Genel Komisyonu (GFCM) ile Barselona, Bern ve Ram-sar Sözleşmelerinden kaynaklanan yükümlülük-lerin yerine getirilmesine aynı zamanda, Rio+20 çerçevesinde belirlenen “Binyıl Kalkınma Hedef-leri” ve taahhütlerinin gerçekleştirilmesine katkı sağlayacaktır.

Deniz ve Kıyı Koruma Alanları Stratejisi ve Eylem Planı’nın ülkemize hayırlı ve uğurlu olmasını dili-yor, strateji dokümanının hazırlanmasında emeği geçen herkese teşekkür ediyorum.

Osman İYİMAYAGenel Müdür

Deniz ve kıyı ekosistemlerinin sağladığı hizmetler, doğal bir miras olarak bu alanların kültüründe önemli bir rol oynamaktadır. İnsan baskısı ve ik-lim değişikliğiyle ilişkili olan etkiler, kıyı ve deniz alanlarına bağlı yaşayan toplumları ve ekonomileri daha fazla etkilemektedir. Birçok ülke, bu etkileri azaltmak için çaba sarf etmiş ve denizel biyolojik çeşitliliğinin korumasını sağlamak için Deniz ve Kıyı Koruma Alanları (DKKA’lar) kurmuşlardır. Ancak, gösterilen bu çabalara rağmen, DKKA’ların hala ciddi eksiklikleri bulunmaktadır.

Bu eksikliklerin giderilmesi amacıyla, Stratejide tanımlanan, ulusal seviyede kıyı ve deniz alanla-rı koruma sisteminin kurulması ve devamlılığına hizmet edecek olan “Gelecek nesillere yaşanabilir bir deniz çevresi bırakmak için deniz ve kıyı değer-lerinin sürdürülebilirliğini sağlamış deniz ve kıyı koruma alanlarında lider bir Türkiye” vizyonuna

iv Türkiye’nin Deniz ve Kıyı Koruma Alanları Ulusal Stratejisi (taslak)

İçindekilerSunuş . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . iiiİçindekiler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ivŞekil Dizini . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ivTablo Dizini . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ivKısaltmalar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . v1.Giriş . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . vi2.Strateji Belgesi Oluşturma Çalışmaları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 2.1. Çalışmanın Amacı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 2.2. Strateji Belgesinin Oluşturulma Süreci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 2.3. Strateji Belgesi Geliştirme Modeli ve Yöntemi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33. Deniz ve Kıyı Koruma Alanları Mevcut Durum Analizi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 3.1. Korunan Alanlara İlişkin Kurumsal Yapı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 3.2. Korunan Alan Statüleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 3.2.1.Özel Çevre Koruma Bölgeleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 3.2.2. Milli Parklar, Tabiat Parkları, Tabiat Anıtları ve Tabiatı Koruma Alanları . . . . . . 7 3.2.3.Tabiat Varlıkları ve Doğal Sit Alanları. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 3.2.4. Deniz Koruma Alanları İlanı ile İlgili Türkiye’nin Taraf Olduğu Temel Sözleşme . . 94. Türkiye’nin Deniz ve Kıyı Koruma Alanları Sisteminin Güçlendirilmesi Projesi Hakkında . . . .11 4.1. Projenin Amacı ve Çalışma Alanları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .11 4.1.1. Projenin Hedefl eri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .11 4.1.2. Projenin Yürütülmesi ve Çalışma Ekipleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .12 4.1.3. Proje Uygulama Alanları Hakkında . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .14 4.1.4. Projeden Beklenen Sonuçlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .17 4.2. Deniz ve Kıyı Koruma Alanlarının Mevcut Durumu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .17 4.2.1. DKA Tanımı (IUCN tanımı) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .18 4.2.2. Türkiye’deki Deniz ve Kıyı Koruma Alanlarının Gelişimi . . . . . . . . . . . . . . .18 4.2.3. Deniz ve Kıyı Koruma Alanları Paydaş Analizi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .20 4.2.4. Deniz ve Kıyı Koruma Alanlarının Geliştirilmesi ve Güçlendirilmesinin Önemi . . .22 4.3. DKKA Çalışmalarının GZFT Analizi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .225. DKKA Çalışmalarına İlişkin Temel İlke ve Değerler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .266. DKKA Çalışmalarına Yönelik Vizyon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .287. DKKA Çalışmalarına Yönelik Stratejik Amaçlar. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .288. Sonuç ve Değerlendirmeler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .309. DKKA Çalışmaları için Gerekçe Dökümanlar ve ilgili Bölümleri . . . . . . . . . . . . . . . . . .3110. DKKA Çalışmalarının Gelişimine Yönelik Eylemler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .3311. DKKA Eylem Planı İzleme ve Değerlendirme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .40EKLER . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .42

vTürkiye’nin Deniz ve Kıyı Koruma Alanları Sisteminin Güçlendirilmesi Projesi

Şekil DiziniŞekil 1. Strateji Geliştirme Modeli . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3Şekil 2. Proje Yönetim Şeması . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .13Şekil 3. Proje Uygulama Alanları: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .17Şekil 4. Türkiye’nin Deniz ve Kıyı Koruma Alanları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .19Şekil 5. GZFT Analizi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .23Şekil 6. GZFT Analizi Gösterimi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .23

Tablo DiziniTablo 1. 2011 yılı itibariyle koruma alanı türüne göre DKKA’nın denizel alan kapsamı . . . . . . .19Tablo 2.1 Güçlü Yönler. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .24Tablo 2.2 Fırsatlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .24Tablo 3.1 Zayıf Yönler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .25Tablo 3.2 Tehditler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .25Tablo 4. Temel İlke ve Değerler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .26Tablo 5. Stratejik Amaçlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .29Tablo 6. Proje/Faaliyetler Tablosu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .34

vi Türkiye’nin Deniz ve Kıyı Koruma Alanları Ulusal Stratejisi (taslak)

Kısaltmalar

AB Avrupa Birliği

BÇS Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesi

BKAY Bütünleşik Kıyı Alanları Yönetimi

ÇDP Çevre Düzeni Planı

DKKA Deniz ve Kıyı Koruma Alanı

DKMPGM Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü

EC Avrupa Konseyi

GEF Küresel Çevre Fonu

GFCM General Fisheries Commission for the Mediterranean/Akdeniz Balıkçılık Genel Komisyonu

GZFT Güçlü ve Zayıf (Eksik) Yönler, Fırsatlar ve Tehditler Analizi

IUCN The İnternational Union for Conservation of Nature/Dünya Doğayı Koruma Birliği

İGB İş Geliştirme Birimi

KAY-TMK Kıyı Alanları Yönetimi Türkiye Milli Komitesi

KHK Kanun Hükmünde Kararname

OAP Ortak Akıl Platformu1

ÖÇK Özel Çevre Koruma

ÖÇKK Özel Çevre Koruma Kurumu

ÖÇKKB Özel Çevre Koruma Kurumu Başkanlığı

PYB Proje Yönetim Birimi

PYK Proje Yönlendirme Komitesi

RAC-SPA Regional Activity Center for the Speciallly Protected Areas/Özel Koruma Alanları Bölgesel Faaliyet Merkezi

STK Sivil Toplum Kuruluşu

TBMM Türkiye Büyük Millet Meclisi

TÜBİTAK Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu

TÜSSİDE Türkiye Sanayi Sevk ve İdare Enstitüsü

TVK Tabiat Varlıklarını Koruma

TVKGM Tabiat Varlıklarını Koruma Genel Müdürlüğü

UNDP Türkiye United Nations Development Programme Turkey/Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı Türkiye Ofi si

1 TÜBİTAK-Türkiye Sanayi Sevk ve İdare Enstitüsü’nün (TÜSSİDE) marka tescilli çalıştay yönetimi yaklaşımıdır. OAP çalışması; “kürsüden an-latma ve toplu dinleme konferansı” şeklinde değil, yaratıcı fi kir oluşturma yöntem ve teknikleri kullanılarak, tüm katılımcıların tüm çalışmalara başından sonuna kadar aktif katılımı ile yazılı bilgi ve belge üretmeye yönelik olarak gerçekleştirilen bir yaklaşımdır.

1Türkiye’nin Deniz ve Kıyı Koruma Alanları Sisteminin Güçlendirilmesi Projesi

T ürkiye’nin Deniz ve Kıyı Koruma Alanları Siste-minin Güçlendirilmesi Projesi, ülkemizin deniz

ve kıyı alanlarının etkin yönetimi ile bu alanlardaki bi-yolojik çeşitliliğin korunmasının sürdürülebilirliğini hedefl emektedir. Bütün canlılar için yaşamsal öne-mi olan biyolojik çeşitlilik, kara, deniz ve diğer su ekosistemleri ile bu ekosistemlerin bir parçası olan ekolojik yapılar da dahil canlı organizmalar arasın-daki farklılaşmayı2 ön plana çıkarır. İnsanların başta gıda olmak üzere temel ihtiyaçlarını karşılamasında vazgeçilmez bir yeri olan canlı kaynakların temeli biyolojik çeşitliliktir. Biyolojik çeşitlilik, “türlerin ya-şama ortamlarının (habitatların, daha geniş anlamda ekosistemlerin) çeşitli biyotik ve abiyotik faktörler bakımından gösterdiği farklılıkları, ekosistemlerde yaşayan canlıların kendi aralarında, canlılar ile can-sızlar arasında, yere ve zamana göre değişen farklı-lıkları ile genler, türler, ekosistemler ve işlevlerin ta-mamını3 ifade etmektedir. Türkiye, Avrupa-Sibirya, Akdeniz ve İran-Turan olarak bilinen üç biyocoğrafi k bölgeye ve bunların geçiş alanlarına sahiptir. Ayrıca iki kıta arasındaki köprü konumu nedeniyle iklimsel ve coğrafi k özelliklerin kısa aralıklarla değişmesi sonucu biyolojik çeşitlilik açısından küçük bir kıta özelliğine ve ilaveten orman, dağ, step, sulak alan, kıyı ve deniz ekosistemlerine ve bu ekosistemlerin farklı formlarına ve farklı düzenine sahiptir. Bu eko-sistem ve habitat çeşitliliği beraberinde zengin tür çeşitliliğini de getirmiştir.

Biyolojik zenginlikleri önemsememek ve kısa vadeli çıkarlar için yok olmalarına göz yummak, hatta bu konuda bilinçlendirmeye yönelik çalışmalar yapma-mak, gelecek kuşaklara miras olarak bırakabilece-ğimiz büyük bir ekonomik potansiyeli yok etmekle birdir. Türkiye biyolojik çeşitlilik açısından kıska-nılacak bir zenginliğe sahip olmasına rağmen, bu zenginliklerimizin tam bir envanterini oluşturmada daha çok yol alınması gerektiği açıktır. Bunun yanı sıra, önemli biyolojik çeşitliliğe sahip alanlara iliş-kin sorunlar, son yıllarda plansız ve çarpık kentleş-me, sanayileşme, turizm, ulaştırma, kıyıların hızla yapılaşması gibi sebepler sonucunda artmaktadır. Kıyı ve deniz alanlarının kullanımına olan aşırı talep sonucunda bu alanlar kirlenmiş ve ekosistemi bo-zulmuştur. Kirlilik ve bozulma kıyı ve deniz alan-larının biyolojik çeşitliliğini ve verimliliğini giderek artan bir şekilde yok ederek, bu alanlarda giderilme-si olanaksız zararlar oluşturmaktadır.

2 Birleşmiş Milletler Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesine yer alan tanım.3 Ulusal Biyolojik Çeşitlilik Stratejisi ve Eylem Planı, Çevre ve Orman

Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, 2007, s.9.1

Giriş

2.1. Çalışmanın Amacı

Türkiye’nin Deniz ve Kıyı Koruma Alanları Sistemi-nin Güçlendirilmesi Projesi, ulusal deniz ve kıyı ko-ruma alanları sistemini güçlendirmeyi ve etkin yö-netimini kolaylaştırmayı hedefl emektedir. Bu hedef doğrultusunda, proje paydaşlarının bir araya geti-rilerek ortak bir dil oluşturulması ve herkesin aynı doğrultuda çalışma yürütmesi için gerekli yapıyı sunmak bu çalışmanın amacını oluşturmaktadır. Mevcut Deniz ve Kıyı Koruma Alanlarının daha et-kin yönetimi ve yeni Deniz ve Kıyı Koruma Alanla-rının tespit ve ilanına ilişkin çalışmalar için öncelikle ilgili kurumların yapısı güçlendirilmelidir.

Strateji Belgesi oluşturma çalışmaları ilgili kurum-ların yapısının güçlendirilmesi ile birlikte, Deniz ve Kıyı Koruma Alanları için fi nansal planlama ve yönetim sistemlerinin geliştirilmesi ve uygu-lanması, etkin iş planlamasının yapılması, yeterli düzeyde gelir üretiminin ve maliyet etkin yöneti-min sağlanması amaçlanmaktadır. Deniz ve Kıyı Koruma Alanlarının farklı kullanım alanlarında, ekonomik faaliyetlerin yönetimi ve düzenlenme-si için kurumlar arası koordinasyon mekanizması kurulacaktır. Ayrıca, belge DKKA’larda yapılan yönetim planlarının, mekansal planlarla bütün-leştirilmesini sağlayacak ve Türkiye’deki kıyı ve deniz değerlerini temsil eden DKKA’ların nite-liksel ve niceliksel kapsamda geliştirilmesine yol gösterecektir. Strateji Belgesi tüm ülke düzeyinde uygulanacak ulusal nitelikte bir belgedir.

2.2. Strateji Belgesinin Oluşturulma Süreci

Türkiye’nin Deniz ve Kıyı Koruma Alanları Sis-teminin güçlendirilmesi amacıyla 29 Mayıs 2009 tarihinde başlayan proje, ulusal deniz ve kıyı koruma alanları sistemini güçlendirmeye ve et-kin yönetimini kolaylaştırmaya aynı zamanda Türkiye’nin taraf olduğu Uluslararası Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesi ile Barselona Sözleşmesi’nin korunan alanlar iş programının uygulanmasına katkıda bulunacaktır. Ayrıca, Türkiye’nin De-niz ve Kıyı Koruma Alanlarını yaklaşık olarak 100.000 hektar yani %44 oranında genişletmeyi hedefl emektedir. Bunun yanı sıra balıkçılığa kısıt-lı alanların oluşturulması ve bu sayede ülkemiz denizlerindeki biyolojik çeşitliliğin korunması ve balıkçılık yönetimine katkıda bulunulmasının sağlanması da hedefl er arasındadır.2

Strateji Belgesi Oluşturma Çalışmaları


Oluşturulan taslak metin üzerine paydaşların katılımıyla toplantılar yapılarak strateji dokü-manının son hali hazırlanmıştır.

Strateji belgesinin son hali üzerinde paydaşlardan yazılı geri bildirim alınarak, ge-rekli düzenlemeler yapılmıştır.

Taslak ve sonuç belgesinin oluşturulması sırasında paydaşlarla yapılan toplantılarda Ortak Akıl Plat-formu (OAP) olarak adlandırılan çalışma tekniği izlenmiştir. OAP çalışması 55 kişinin katılımı ile 11-12 Temmuz 2011 tarihlerinde TÜSSİDE’nin Gebze’deki tesislerinde gerçekleştirilmiştir.

Bu yöntemin kullanılma amacı; farklı görüşlerin temsil edilmesi ve çıkarların korunması değil, fark-lı ortamlarda gelişmiş olan farklı görüş açıları ve boyutların en etkin şekilde nihai belgeye yansıma-sını sağlamaktır. Çalışma esnasında beyin fırtına-sı, fi kir tepsisi, fi kir turu, ortak konsolidasyon gibi yöntemler ile fi kirler üretilmiş, bunlar aralarında önceliklendirilmiş ve bazıları birleştirilmiştir.

Çalışmada kullanılan model Şekil 1’de verilmiştir. Sürdürülen çalışma, adımlar itibarı ile

DKKA’larına yönelik çalışmaların mevcut du-rumunun belirlenmesi,

Temel İlkelerin belirlenmesi, Vizyonun belirlenmesi, Vizyona bağlı Stratejik Amaçların ve Perfor-

mans Göstergelerinin belirlenmesi, Stratejik Amaçlara katkı sağlayacak Proje/Fa-

aliyet planlarının oluşturulmasıdır.

Şekil 1. Strateji Geliştirme Modeli

İlk OAP çalışması ile hazırlanan taslak, Ulusal DKKA Strateji Dokümanı Odak Grup çalışması ile gözden geçirilmiştir.

Çalışmalar esnasında ilgili kesimler savunmacı ve önyargılı değil, fayda/katkı odaklı yaklaşımlarını tüm aşamalara yansıtmıştır.

Bu hedefl er doğrultusunda hazırlanan Deniz ve Kıyı Koruma Alanları Ulusal Stratejisi, bütüncül bir yak-laşımla ve paydaş kurum temsilcilerinin katılımıyla yürütülen çalışmalar neticesinde ortaya çıkmıştır. İlk olarak, Türkiye’nin Deniz ve Kıyı Koruma Alan-ları Sisteminin Güçlendirilmesi Projesi kapsamın-da hazırlanan mevcut durum bilgileri derlenerek 6 Temmuz 2011 tarihinde yapılan açılış toplantısın-da paydaşlara aktarılmıştır. Ardından, TÜBİTAK’a bağlı Türkiye Sanayi Sevk ve İdare Enstitüsü’nde (TÜSSİDE) 11-12 Temmuz 2011 tarihinde gerçekleş-tirilen Ortak Akıl Platformu Çalışmasında, Strateji Belgesi Taslağı oluşturulmuş ve 16 Ağustos 2011 ta-rihinde Özel Çevre Koruma Kurumu Başkanlığı’nda yapılan Odak Grup Çalışmasıyla, Strateji Belgesi ta-mamlanmıştır. Çalışmalarda sırasıyla GZFT analizi yapılmış, Ulusal DKKA Vizyonu belirlenmiş, İlke ve Değerler seçilmiş, Stratejik Amaçlar ve bunlara bağlı Performans Göstergeleri oluşturulmuş, Proje ve Faaliyetler ortaya çıkarılmıştır. Tüm elde edilen çıktılar Odak Grup Çalışmasında birleştirilerek son ifadeler üzerinde uzlaşılmıştır. Deniz ve Kıyı Koru-ma Alanları Ulusal Stratejisi, ulusal nitelikte bir bel-ge olup yürütme alanı sadece belirlenen 6 çalışma bölgesiyle sınırlı değildir. Strateji Belgesinde DKKA çalışmalarına yönelik gerçekleşmesi öngörülen amaçlar için yürütme süresi 10 yıldır (2013-2023).

2.3. Strateji Belgesi Geliştirme Modeli ve Yöntemi

Strateji Belgesi oluşturulmasında bütünsellik ve ka-tılımcılık esas alınarak aşağıdaki adımlar izlenmiştir.

Türkiye’nin Deniz ve Kıyı Koruma Alanla-rı Sisteminin Güçlendirilmesi Projesi kapsa-mında Ulusal Deniz ve Kıyı Koruma Alanları Stratejisi’nin hazırlamasına karar verilmiştir.

Strateji Belgesi’nin hazırlanması çalışmalarına katılacak ekip ve destek alınabilecek paydaş-lar belirlenmiştir.

DKKA’ların mevcut durumu ulusal ve ulusla-rarası alanda incelenmiş ve derlenen bilgiler paydaşlarla paylaşılmıştır.

Mevcut durum göz önünde bulundurularak, paydaşların katılımıyla, DKKA’lara yönelik İlkeler, Vizyon, Stratejik Amaçlar, Performans Göstegeleri, Proje ve Faaliyetler için taslak me-tin oluşturulmuştur.

4 Türkiye’nin Deniz ve Kıyı Koruma Alanları Ulusal Stratejisi (taslak)

3

3.1. Korunan Alanlara İlişkin Kurumsal Yapı

Ülkemizde korunan alanlar; doğal, tarihi, kültürel, bilimsel ve estetik bakımdan önem taşıyan tehlikeye maruz kalmış veya kaybolmaya yüz tutmuş ekosistemler ile ulusal mevzuatımız ve taraf olduğumuz uluslararası sözleşmelerle ko-ruma altına alınmış, nadir, endemik tür ve ulusal ve küresel ölçekte nesli tehlike altında olan tür ve habitatları içeren kara ve deniz alanlarıdır.

Türkiye’nin deniz ve kıyı koruma alanlarına iliş-kin farklı bir koruma statüsü olmadığından, mev-cut “korunan alanlar” sistemi içerisinde bu alan-ların yasal ve kurumsal yapısı incelenmelidir. Bu çerçevede 2011 yılında yürürlüğe giren yeni ku-rumsal yapıya ilişkin mevzuatın “korunan alan-lar” sistemini değiştirdiğinin belirtilmesi gerek-mektedir.

Bu değişiklik sonucunda korunan alanlara iliş-kin olarak yeni bir kurumsal yapılanma ortaya çıkmıştır. Öncelikle 17 Ağustos 2011 tarihinde yürürlüğe giren 648 sayılı KHK4 ile 644 sayılı Ka-nun Hükmünde Kararnameye ek madde ilave edilmiş, 1989 yılında 383 sayılı Kanun Hükmünde Kararname5 ile kurulan ve “Türkiye’nin Deniz ve Kıyı Koruma Alanları Sisteminin Güçlendirilmesi Projesi”nin yürütücüsü konumunda bulunan Özel Çevre Koruma Kurumu Başkanlığı kapatılmış ve yerine Çevre ve Şehircilik Bakanlığı içerisinde ana hizmet birimi olarak teşkilatlanan Tabiat Varlıkla-rını Koruma Genel Müdürlüğü kurulmuştur. An-cak Özel Çevre Koruma Kurumu kapatılmış ol-masına rağmen bu kurumun yetki ve görevlerini belirleyen ve teşkilatı kuran 19/10/1989 tarihli ve 383 sayılı Özel Çevre Koruma Kurumu Başkanlığı Kurulmasına Dair Kanun Hükmünde Kararname yürürlükten kaldırılmamıştır.

Yukarıda belirtilen 648 sayılı KHK’de, 383 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede belirtilen Özel Çevre Koruma Kurumu’nca yürütülen iş ve iş-lemlerin, Çevre ve Şehircilik Bakanı tarafından uygun görülen Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın birimlerince yürütüleceği belirtilmiştir.

4 RG.17.08.2011 tarih ve 28028 sayı.5 RG. 13.11.1989 tarih ve 20341 sayı.

Deniz ve Kıyı Koruma Alanları Mevcut Durum

Analizi


bendinde yer alan “Bakanlar Kurulu, ülke ve dünya ölçeğinde ekolojik öneme haiz olan, çevre kirlenme ve bozulmalarına duyarlı alanların, tabii güzelliklerinin ileriki nesillere ulaşmasını emni-yet altına almak üzere, gerekli düzenlemelerin ya-pılabilmesi amacıyla Özel Çevre Koruma Bölgesi tespit ve ilan etmeye, bu alanlarda uygulanacak koruma ve kullanma esasları ile plan ve projele-rin hangi Bakanlıkça yürütüleceğini belirlemeye haizdir” hükmü gereğince Özel Çevre Koruma Kurumu Başkanlığı kurulmuş ve 13.11.1989 tarih 20341 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 383 sa-yılı Kanun Hükmünde Kararname ile Kurumun görev ve yetkileri tanımlanmıştır. Bu kararname-de Özel Çevre Koruma Bölgesi tespit ve ilan edile-cek alanlarda “Bölgelerin sahip olduğu çevre de-ğerlerinin korunması, mevcut çevre sorunlarının giderilmesi için tüm tedbirleri almak, bu alanların koruma kullanma esaslarını belirlemek, her ölçek-teki imar planlarını yapmak, onaylamak ve gerek-tiğinde re’sen onaylamak yetki ve görevi” Özel Çevre Koruma Kurumu Başkanlığı’na verilmiştir.

1989 yılında Başbakanlığa bağlı olarak kurulan Özel Çevre Koruma Kurumu Başkanlığı 09.08.1991 tarihinden itibaren Çevre Bakanlığı’na, 08.05.2003 tarihinde bakanlıkların birleşmesi ile de Çevre ve Orman Bakanlığı’na bağlı olarak çalışmalarını sürdürmüş, 2011 yılında yürürlüğe giren 648 sa-yılı KHK ile kapatılarak yetki ve sorumlulukları, yeni yapılandırılan Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Tabiat Varlıklarını Koruma Genel Müdürlüğü’ne devredilmiştir.

Ülkemizde şu anda Özel Çevre Koruma Bölgesi ilanı, yerinde yapılan incelemeler ve değerlendir-melerin ardından ilgili Bakanlıklardan görüş ala-rak Çevre ve Şehircilik Bakanı’nın teklifi üzerine Bakanlar Kurulu kararı ile olmaktadır. İnceleme-lerde Akdeniz’de denizsel ve kıyısal alanların se-çimi ve kurulması hususunda hazırlanan ulusla-rarası kriterler dikkate alınmaktadır. Bu kriterler genellikle uluslararası kabul görmüş, ancak kesin ve matematiksel formüle dayanmayan, bilimsel çalışmalarda elde edilen veriler ışığında ilgili uz-manlarca değerlendirilen kriterlerdir. Yasal ko-ruma statüsü verilebilmesi için gerek akademik çalışmalarda, gerekse resmi otoriteler tarafından yapılan işlemlerde, ulusal şartlar da gözönüne alı-narak bu kriterlerden yararlanılır.

3.2. Korunan Alan Statüleri

Türkiye’de koruma faaliyetleri; özel çevre koru-ma bölgesi, milli park, tabiat parkı, tabiatı koru-ma alanı, tabiat anıtı, muhafaza ormanları, tohum meşcereleri, tohum ve gen bahçeleri, tarım işlet-meleri, yaban hayatı koruma bahçeleri, doğal ve arkeolojik sit alanları, sulak alanlar ve biyosfer re-zerv alanları gibi farklı statülere sahip alanlarda yürütülmektedir.

Bu statüler, 2872 Sayılı Çevre Kanunu, 4856 Çevre ve Orman Bakanlığı Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun, 6831 sayılı Orman Kanunu, 2873 sayılı Milli Parklar Kanunu, 4915 Sayılı Kara Avcılığı Kanunu, 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Ka-nunu, 1634 sayılı Turizmi Teşvik Kanunu, 383 sayılı Özel Çevre Koruma Kurumu Başkanlığı Kurulması-na Dair Kanun Hükmünde Kararname, 3621 sayılı Kıyı Kanunu, 1380 sayılı Su Ürünleri Kanunu gibi yasal düzenlemelerle yürürlüğe girmiştir.

3.2.1.Özel Çevre Koruma Bölgeleri

Bölgesel düzeyde koruma alanları konusunda uluslararası işbirliğini amaçlayan, Akdeniz’de bi-yolojik çeşitliliğin korunmasına yönelik çalışma-lar, 16.2.1976 tarihinde Barselona’da imzalanan ve 12.06.1981 tarih ve 17368 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Akdeniz’in Kirli-liğe Karşı Korunması Sözleşmesi”nin eklerinden “Akdeniz’de Özel Koruma Alanlarına İlişkin Pro-tokol” çerçevesinde başlatılmıştır. Akdeniz’i bir bütün olarak ele alma hedefi nden yola çıkılarak; Akdeniz’e kıyısı olan devletlerin taraf olduğu “Akdeniz’in Kirlenmeye Karşı Korunması Sözleş-mesi” eki protokolün başlangıcındaki Akdeniz’deki doğal alanların ve bölgedeki kültürel mirasın yok olma-ması için deniz alanlarının ve çevrelerinin özel koruma alanları olarak korunması ifadesi ile Akdeniz çana-ğında özel korunan alanlar kurulması uluslararası düzeyde ilk kez ifade edilmiştir. Akdeniz’in ko-runması ve geliştirilmesi amaçlı hazırlanan Söz-leşmenin eki söz konusu protokol 23.10.1988 ta-rih ve 19968 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir6. Bu protokole dayanarak ve 2872 sayılı Çevre Kanunu’nun 9. Maddesi (d)

6 Türkiye, 1995 yılında yenilenen bu Sözleşme ve eki protokolü Bakanlar Kurulu kararı ile kabul etmiş, adı “ Akdeniz’de Özel Koruma Alanları Kurulması ve Biyolojik Çeşitliliğe İlişkin Protokol” olarak son haliyle 22 Ağustos 2002 tarih ve 24854 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.


Birleşmiş Milletler şemsiyesi altında uluslararası bir organizasyon olan Özel Koruma Alanları Bölgesel Faaliyet Merkezi/(RAC-SPA) tarafından geliştiri-len korunan alanların sahip olması gereken nite-likler; ekolojik, sosyal, ekonomik, bölgesel ve yarar sağlayacak kriterler başlıkları altında verilmektedir.

Ekolojik kriterler: Yerel halk tarafından be-nimsenmesi, Doğallık, Nadirlik, Bütünsellik, Üretkenlik, Yararlanma imkanı, Türlerin ba-ğımlılığı

Sosyal Kriterler: Çeşitlilik, Kamu sağlığı, Rek-reasyon, Kültür, Tarih, Arkeoloji, Estetik, Eğitim, Araştırma

Ekonomik Kriterler: Ticari türlerin önemi, Ba-lıkçılığın önemi, Alana yönelik doğal tehditler, Ekonomik kazanımlar

Bölgesel Kriterler: Bölgesel değer, Ulusal de-ğer, Yerel bilinçlendirmeye katkı, Uyumlu kullanımların sunumu, Turizm

Yarar Sağlayacak Kriterler: Acillik, Boyut, Tehdit derecesi, Etkinlik, Fırsatçılık, Mevcu-diyet, Onarılabilirlik

ÖÇK Bölgeleri birçok tarihi ve doğal değerlerin olduğu, biyolojik çeşitlilik açısından zengin sınırları içinde yerleşimler bulunan alanlardır. ÖÇK Bölgeleri, Dünya Koruma Birliği (IUCN) tarafından kabul edilen koruma kategorilerinden Kategori V “Yönetilen Kaynak Koruma Alanları, Korunan Karasal/Deniz Alanları” kategorisine uygun alanlar olarak kabul edilmektedir. Bu alanların tarifi “İnsan doğa ilişkisinden uzun zaman sonucunda ortaya çıkan, çoğunlukla yüksek biyolojik çeşitliliğe sahip, farklı karakterde önemli bir estetik, ekolojik ve kültürel değerlere sahip kara, kıyı ve deniz alanları” olarak geçmektedir7. ÖÇK Bölgelerinde koruma ve uygulama çalışmaları, Akdeniz Eylem Planı (1988’de kabul edilmiştir) ile ilişkili düzenlemeler de dikkate alınarak yürütülmektedir. 22.12.2010 tarihinde ilan edilen Saros Körfezi ile sayıları 15’e ulaşan Özel Çevre Koruma Bölgelerinin 10’u Akdeniz ve Ege Denizi kıyılarındadır.

Özel Çevre Koruma Bölgelerinin diğer koruma statülerinden farkı, Özel Çevre Koruma Bölgeleri sınırları içinde yerleşimlerin de bulunması ve çeşitli faaliyetlerin sürdürülmesidir. Ancak 383 sayılı

7 http://www.unep-wcmc.org/protected-areas_24.html

KHKde, bu alanlarda yapılacak her türlü faaliyet için Kurum görüşünün gerekli olduğu belirtilmiştir. İlan edilen Özel Çevre Koruma Bölgelerinde pro-jeler sonucu elde edilen araştırma verilerinden ya-rarlanarak Çevre Düzeni Planları hazırlanmakta ve plan notları ile alan kullanım kararları belirlenmek-tedir. Plan kararları ile tanımlanan, mutlak koruma gerektiren bir koruma tanımı da hassas zondur.

Hassas Zon, Özel Çevre Koruma Bölgesi içinde yer alan ve Çevre Düzeni Planlarında özel işaretlerle gösterilen, doğal değerleri bilimsel araştırmalarla tespit edilmiş, tedbir alınarak zaman, mekan ve faaliyet türleri açısından çok kısıtlı kullanımlara izin verilen doğal rezerv alanıdır.

Tabiat Varlıklarını Koruma Genel Müdürlüğü’ne ilaveten, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Mü-dürlüğü ile Kültür ve Turizm Bakanlığı, karasal alanlarla birlikte kıyı ve deniz alanları da dahil olmak üzere, farklı statüdeki ulusal korunan alan-ların yönetiminde sorumluluk ve yetki sahibidir. Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü (DKMPGM) tarafından yönetilen alanlarla ÖÇK Bölgeleri arasındaki önemli bir fark, ÖÇK Bölgeleri içindeki yönetimin, kıyılar dahilinde sorumlulukları olan çok sayıda ulusal ve yerel otorite tarafından paylaşılmasıdır. Doğa Koruma ve Milli Parklar Ge-nel Müdürlüğü 2873 sayılı Milli Parklar Kanunu al-tındaki Milli Parklar, Tabiat Parkları, Tabiat Anıtları ve Tabiatı Koruma Alanlarının seçimi, tayini, plan-laması, korunması ve yönetiminden sorumludur. DKMPGM hazırlanan “Uzun Devreli Gelişim Pla-nı” çerçevesinde, sorumluluğundaki her korunan alanı, bir dizi milli park müdürlükleri ağı içerisinde yönetir. Genel müdürlük, aynı zamanda ülke gene-lindeki avcılığı kontrol etmek için gerekli kararları alarak av ve yaban hayatı türlerinin, doğal yaşam alanları içerisinde korunmasından da sorumludur. Bu konuda ilgili diğer bakanlıklar; Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Bi-lim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Ulaştırma, Denizci-lik ve Haberleşme Bakanlığı, Maliye Bakanlığı ve İçişleri Bakanlığı’dır. Buna ilaveten, valilik, kaymakamlık ve belediye seviyelerindeki yerel yönetimlerin ka-rarlarının da ÖÇK Bölgeleri üzerinde etkisi vardır. Diğer kurumsal paydaşlar olarak, üniversiteleri, ulusal ve yerel STK’ları, meslek ve ticaret odalarını, yerel halk birliklerini ve uluslararası anlaşmalarda-ki/organizasyonlardaki ortakları sayabiliriz.


Deniz ve kıyı alanlarında yukarıdaki ilgili kurumla-rın uygulamaları, prensipte Bütünleşik Kıyı Alanla-rı Yönetimi (BKAY)8 yaklaşımı ile ele alınır. Türkiye BKAY yaklaşımında İzmir Körfezi, Bodrum Yarı-madası ve Mersin gibi önemli yerleşimlerde ilk pilot uygulamalarla yeterli tecrübeye sahip olmuştur. Ba-yındırlık ve İskan Bakanlığı Teknik Araştırmalar ve Uygulama Genel Müdürlüğü tarafından yürütülen bu işlemler, Bakanlığın 644 sayılı KHK ile yeniden yapılandırılması ile Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Mekânsal Planlama Genel Müdürlüğü’nün görevle-ri arasında sıralanmıştır. Kıyı alanlarının planlı ge-lişimini sağlamakla ilgili her türlü yetkiye haiz olan bu Genel Müdürlük tarafından İskenderun Körfezi, Antalya, Sinop, Samsun, Artvin, Rize ve İzmir İlleri Bütünleşik Kıyı Alanları Yönetim ve Planlama Pro-jeleri tamamlanmıştır 9.

Bu konuda bilimsel yaklaşımları ile destek veren diğer bir platform, kurumsal olarak kıyı politika-larının oluşturulmasına katkı sağlayan ve konuy-la ilgili iki yılda bir ulusal konferanslar düzenle-yen Kıyı Alanları Yönetimi Türkiye Milli Komitesi (KAY-TMK) dir 10. Kıyı Alanları Yönetimi Türkiye Milli Komitesi, 1990 yılında başlatılan yoğun ça-balar sonrasında 1993 yılında, Yüksek Öğretim Kanunu çerçevesinde kurulmuş ve Orta Doğu Teknik Üniversitesi, İnşaat Mühendisliği Bölümü, Kıyı ve Liman Mühendisliği Laboratuvarı’ndaki merkezinden çalışmalarına başlamıştır. 1997 yılın-da başlatılan Türkiye’nin Kıyı ve Deniz Alanları Ulusal Konferansları dizisi yanı sıra diğer çeşitli etkinliklerle çalışmalarını sürdüren Milli Komi-te ülkemizde, kıyı ve deniz araştırmalarının, bü-tünsel kıyı yönetimi bilincinin gelişmesine önemli katkılar sağlamıştır. Kıyı ve deniz alanlarının akılcı kullanılması ve korunması için yararlı bilimsel araştırma sonuçlarının, yönetim politikalarının, ör-gütlenmelerin ve etkinliklerin tartışıldığı, uzman-lıklar arası bir ulusal forum niteliği kazanan Türki-ye Kıyı ve Deniz Alanları Kongrelerinin sonuncusu olan “Türkiye’nin Kıyı ve Deniz Alanları IX. Ulusal Kongresi”, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ve Musta-fa Kemal Üniversitesi işbirliği ile 14-17 Kasım 2012 tarihinde Antakya’da gerçekleştirilmiştir.

8 Bütünleşik Kıyı Alanları Yönetimi , kıyı alanlarının doğal, kültürel, eko-lojik ve ekonomik kaynaklarının korunması ve geliştirilmesi doğrultusundaki karar ve izin mekanizmaları için bütünleşik bir yaklaşımı amaçlayan bir süreçtir. http://hydrotam.com/pages/bkay.html

9 http://www.csb.gov.tr/gm/mpgm10 http://www.kaytmk.org/

3.2.2. Milli Parklar, Tabiat Parkları, Tabiat Anıtları ve Tabiatı Koruma Alanları

Milli parklar ülkemizdeki ilk koruma alanı olup 2873 sayılı Milli Parklar Kanunu ile yasal düzen-lemeye kavuşmuştur. Kanunun amacı, ülkemiz-deki milli ve milletlerarası düzeyde değerlere sa-hip milli park, tabiat parkı, tabiat anıtı ve tabiatı koruma alanlarının seçilip belirlenmesine, özellik ve karakterleri bozulmadan korunmasına, gelişti-rilmesine ve yönetilmesine ilişkin esasları düzen-lemektir. Milli Parklar Kanunu’na göre milli park; bilimsel ve estetik bakımından, milli ve milletle-rarası ender bulunan tabii ve kültürel kaynak de-ğerleri ile koruma, dinlenme ve turizm alanlarına sahip tabiat parçalarıdır.

Milli Parklar Kanunu’nda tanımlanan tabiat park-ları; bitki örtüsü ve yaban hayatı özelliğine sahip, manzara bütünlüğü içinde halkın dinlenme ve eğlenmesine uygun tabiat parçalarını, tabiat anı-tı; tabiat ve tabiat olaylarının meydana getirdiği özelliklere ve bilimsel değere sahip ve milli park esasları dahilinde korunan tabiat parçalarını, ta-biatı koruma alanı ise; bilim ve eğitim bakımından önem taşıyan nadir, tehlikeye maruz veya kay-bolmaya yüz tutmuş ekosistemler, türler ve tabii olayların meydana getirdiği seçkin örnekleri ihti-va eden ve mutlak korunması gerekli olup sadece bilim ve eğitim amaçlarıyla kullanılmak üzere ay-rılmış tabiat parçalarını ifade etmektedir.

Milli Parklar Kanununa göre orman ve orman rejimine tabi yerlerde tabiat parkı, tabiat anıtı ve tabiatı koruma alanlarının Orman ve Su İşleri Ba-kanının onayı ile belirleneceği hükme bağlanmış-tır. Orman ve orman rejimi dışında kalan yerlerde ise tabiat parkı, tabiat anıtı ve tabiatı koruma alanı belirlenmesine veya Orman ve Su İşleri Bakanlı-ğınca belirlenmiş olanların işlemlerinin tamam-lanması için gerekli yerlerin orman rejimine alın-masına ilgili bakanlıkların görüşü alınarak; Çevre ve Şehircilik Bakanlığının teklifi üzerine Bakanlar Kurulunca karar verileceği ve bu alanların Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca tescil edileceği hükmü, 17.08.2011 tarih ve 28028 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 648 sayılı KHK’de yer almıştır.


Bir alanın milli park ilanında aranan kriterler aşa-ğıda sıralanmıştır.

Milli Park kriterleri:

1. Tabii ve kültürel kaynak değeri ile rekreasyo-nel potansiyeli; milli ve milletler arası seviye-de özellik ve önem taşımalıdır.

2. Kaynak değerleri, gelecek nesillerin miras ola-rak devralacakları ve sahip olmaktan gurur duyacakları seviyede olmalıdır.

3. Kaynak değeri tahrip olmamış veya teknik ve idari müdahalelerle ıslah edilebilir durumda olmalıdır.

4. Saha büyüklüğü kaynak değerleri yoğunluğu yönünden özel haller ve adalar dışında en az 1000 hektar olmalı ve bu alan bütünüyle ko-ruma ağırlıklı zonlardan meydana gelmelidir. İdari ve turistik amaçlı geliştirme alanları bu asgari saha büyüklüğünün dışındadır.

Bir alanın Tabiat Parkı olabilmesi için aşağıdaki kriterler aranır.

Tabiat Parkı kriterleri:

1. Milli ve bölge seviyesinde üstün tabii fi zyo-coğrafi k yapıya, bitki örtüsü ve yaban hayatı özelliklerine ve manzara güzellikleri ile rekre-asyon potansiyeline sahip olmalıdır.

2. Kaynak ve manzara bütünlüğü sağlayacak ye-terli büyüklükte olmalıdır.

3. Bilhassa açık hava rekreasyonu yönünden fark-lı ve zengin bir potansiyele sahip olmalıdır.

4. Mahalli örf ve adetlerin, geleneksel arazi kul-lanma düzeninin ve kültürel manzaraların ilgi çeken özelliklerini de ihtiva edebilmelidir.

5. Devlet mülkiyetinde olmalıdır.

3.2.3.Tabiat Varlıkları ve Doğal Sit Alanları

Tabiat Varlıkları ve Doğal Sit Alanları 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanununda tanımlanmıştır. Kanuna göre; “Tabiat Varlıkları”; jeolojik devirlerle, tarih öncesi ve tarihi devirlere ait olup ender bulunmaları veya özellikleri ve güzel-likleri bakımından korunması gerekli, yer üstün-de, yer altında veya su altında bulunan değerler,

“Doğal (tabii) Sit”; jeolojik devirlere ait olup, en-der bulunmaları nedeniyle olağanüstü özelliklere sahip yer üstünde, yer altında veya su altında bu-lunan korunması gerekli alanlar, “Taşınır Tabiat Varlıkları”; jeolojik devirlere ait olup, ender bu-lunmaları nedeniyle olağanüstü özelliklere sahip yer üstünde, yer altında veya su altında bulunan korunması gerekli taşınır tabii değerlerdir.

2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu çerçevesinde daha önce Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın yetkisinde bulunan Tabiat Varlıkla-rı ve Doğal Sit Alanlarına ilişkin pek çok yetki, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na geçmiştir. 648 sa-yılı KHK ile yapılan yeni düzenlemeye göre; taşı-nır tabiat varlıkları hariç tabiat varlıkları, doğal sit alanları ve bunlara ilişkin koruma alanları ile ilgili olarak Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Ka-nununda öngörülen iş, işlem ve kararlar bakımın-dan görevli ve yetkili kuruluş Çevre ve Şehircilik Bakanlığı bünyesinde teşkilatlanan Tabiat Varlık-larını Koruma Genel Müdürlüğü’dür. Tabiat var-lıkları ve doğal sit alanlarının tespit, tescil, onay, değişiklik ve ilanına dair usul ve esasları belirle-mek ve bu alanların sınırlarını tespit ve tescil et-mek, yönetmek ve yönetilmesini sağlamak, tabiat varlıkları, doğal, tarihi, arkeolojik ve kentsel sitler ile koruma statüsü bulunan diğer alanların çakış-tığı yerlerde koruma ve kullanma esaslarını ilgili bakanlıkların görüşünü alarak belirlemek ve bu alanların kısmen veya tamamen hangi idarelerce yönetileceğine karar vermek, orman alanları dı-şında yer alan korunması gerekli taşınmaz tabiat varlıkları, koruma alanları ve doğal sit alanlarının Bakanlıkça belirlenen ilke kararlarına, onaylanan planlara uygun olarak kullanılmak üzere tahsisini gerçekleştirmek, uygulamaların tahsis şartlarına uygun olarak gerçekleşmesini izlemek ve denetle-mek, tabiat varlıkları ve doğal sit alanlarına ilişkin olarak; hâlihazır haritaları aldırmak, gerekli görü-len projeleri yapmak, yaptırmak ve onaylamak,, her türlü araştırma ve inceleme yapmak, yaptır-mak, izlemek, eğitim ve bilinçlendirme çalışmala-rını yürütmek, kullanım yasağı getirilen alanların kamulaştırma veya benzer yollarla kamunun eline geçirilmesini sağlamak, kontrol ve denetim yap-mak, gerekli görülen alanların korunması ve kirli-liğin önlenmesi amacıyla yatırım yapmak veya il-gili idarelerin yatırım projelerini desteklemek, bu


sözleşmenin adı “Akdeniz’in Deniz Çevresinin ve Kıyı Alanlarının Korunması Sözleşmesi” olarak değiştirilmiş, 9 Haziran 2004 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Ülkemiz 7.12.1980 tarihinde Bakanlar Kurulunca onaylanan Barselona Sözleşmesi’nin yeni düzenlemesine 2002 yılı itibariyle taraf ol-muştur. Bu sözleşmenin eki protokollerden olan “Akdeniz de Özel Koruma Alanlarına İlişkin Pro-tokol” de “Akdeniz’de Özel Koruma Alanları ve Biyolojik Çeşitliliğe İlişkin Protokol” olarak yeni-lenmiş ve içeriği genişletilmiştir. Akdeniz’in Kı-yısal Bölge ve Deniz Çevresinin Korunması Söz-leşmesi (Barselona Sözleşmesi) (1981), (1988) ekli protokolleri aşağıda sıralanmıştır.

Süreç altında imzalanan belgeler:

1. Akdeniz’de Gemi ve Uçaklardan Yapılan Bo-şaltmalardan ya da Denizde Yakmadan Kay-naklanan Kirlenmenin Önlenmesi ve Ortadan Kaldırılmasına İlişkin Protokol,

2. Gemilerden Kaynaklanan Kirliliğinin Önlen-mesi ve Acil Durumlarda Akdeniz’in Kirlen-mesine Karşı Mücadelede İşbirliği Hakkında Protokol” (2002 Protokolü) (Türkiye-2003),

3. Akdeniz’in Kara Kökenli Kirleticilerden Kay-naklanan Kirlenmeye Karşı Korunması Pro-tokolü (18.03.1987 tarih ve 19404 sayılı Resmi Gazete),

4. Akdeniz’de Özel Koruma Alanlarına İlişkin Proto-kol (23.10.1988 tarih ve 19968 sayılı Resmi Gaze-te), Akdeniz’de Özel koruma Alanları ve Biyolojik Çeşitliliğe İlişkin Protokol olarak yenilenmiştir (22.08.2002 tarih ve 24854 sayılı Resmi Gazete).

5. Akdeniz’de Kıta Sahanlığı ve Deniz Dibinin Keşfi ve İşletilmesinden Kaynaklanan Kirlili-ğin Önlenmesi Protokolü,

6. Akdeniz’de Tehlikeli Atıkların Sınır ötesi Ta-şınımından Kaynaklanan Kirliliğin Önlenmesi Protokolü’nden oluşmaktadır.

Türkiye’nin girişimleriyle Sözleşmeye 6. ek olarak hazırlanan ve Akdeniz’de tehlikeli atıkların sınır ötesi taşınımının önlenmesine yönelik düzen-lemeleri içeren Protokol Ekim 1996’da İzmir’de Diplomatik Konferansla imzalanmıştır.

alan ve bölgelerde Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlere ilişkin her türlü tasarrufta bulun-mak, işletmek, işlettirmek ve kullanım izinlerini vermek, korunan alanlara ilişkin insan ve fi nans-man kaynağı sağlamak görevleri Tabiat Varlıkla-rını Koruma Genel Müdürlüğü’ne aittir.

Yine 648 sayılı KHK ile “tabiat varlıkları, doğal sit alanları ve bunlara ilişkin koruma alanları ile ilgili hususlarda karar almak ve 2863 sayılı Kül-tür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu’nda öngörülen diğer iş ve işlemlerde Çevre ve Şehir-cilik Bakanlığı’na yardımcı olmak üzere, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı merkez teşkilatı bünye-sinde Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Müsteşarının veya ilgili Müsteşar Yardımcısının başkanlığında, Tabiat Varlıklarını Koruma Genel Müdürü, söz konusu varlıkların ve alanların özelliklerine göre konusunda uzmanlaşmış biyolog, peyzaj mimarı, ziraat, çevre, orman ve su ürünleri mühendisleri ve hukukçular ile Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca uygun görülecek uzmanlardan Tabiat Varlıklarını Koruma Merkez Komisyonu ve taşrada Çevre ve Şehircilik Bakanlığı temsilcisinin başkanlığında, aynı meslek alanlarından yeterli sayıda uzmanın katılması suretiyle Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Komisyonu teşkil edileceği” düzenlenmiştir. Bu komisyonların iş, işlem ve kararları konusunda, bu kanunun, Koruma Yüksek Kurulu ve Koru-ma Bölge Kurulları ile ilgili hükümleri, Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca alınan ilke kararları çerçe-vesinde kıyasen uygulanacaktır.

3.2.4. Deniz Koruma Alanları İlanı ile İlgili Türkiye’nin Taraf Olduğu Temel Sözleşme

Birleşmiş Milletler Çevre Programı’nın (UNEP) Akdeniz’in korunmasını öncelikli hedefl eri ara-sına alma kararı, Akdeniz’e kıyıdaş ülkelerin ve AB’nin katılımıyla, 1975 yılında Akdeniz Eylem Planı’nın (AEP) oluşturulmasıyla sonuçlanmıştır. AEP çerçevesinde yürütülecek olan faaliyetlerin hukuki dayanağını oluşturmak üzere hazırlanan “Akdeniz’in Kirliliğe Karşı Korunması Sözleş-mesi” (Barselona Sözleşmesi) 16 Şubat 1976’da Barselona’da imzaya açılmıştır. Barselona Sözleş-mesi, 1995 yılında, deniz çevresinin yanı sıra, kıyı alanlarını da kapsayacak biçimde genişletilmiş,


Akdeniz Deniz Memelilerinin Korunması İçin Eylem Planı

Akdeniz Vejetasyonunun Korunması İçin Ey-lem Planı

Protokolün II. Ekinde Yer Alan Envanter Kuş Türlerinin Korunması İçin Eylem Planı

Akdeniz Kıkırdaklı Balıkları İçin Eylem Planı

Akdeniz’de İstilacı Tür ve İstilacı Türlerin Gi-rişine İlişkin Eylem Planı

Sözleşmenin yenilenen önemli protokollerinden olan “Akdeniz’de Özel Koruma Alanları ve Bi-yolojik çeşitliliğe İlişkin Protokol” çerçevesinde RAC/SPA tarafından bölgesel tür eylem planları hazırlanmıştır. Türkiye’de bilimsel araştırmalar çerçevesinde bu eylem planları bir çok alanda yü-rütülmektedir.

Tür Eylem Planları

Tür stoklarının ve bunları etkileyen faaliyetlerin sürdürülebilir yönetimi için programları içerir.

Akdeniz Foku Eylem Planı

Akdeniz Deniz Kaplumbağalarının Korunma-sı İçin Eylem Planı


4.1. Projenin Amacı ve Çalışma Alanları

Türkiye’nin Deniz ve Kıyı Koruma Alanları Siste-minin Güçlendirilmesi Projesi, Türkiye’nin ulusal deniz ve kıyı koruma alanları sistemini güçlendir-meyi ve etkin yönetimini kolaylaştırmayı amaçla-maktadır. 2009 yılında başlayan projenin 2014’te Mayıs ayında tamamlanması planlanmaktadır.

4.1.1. Projenin Hedefleri

Projenin Deniz ve Kıyı Koruma Alanlarını geliş-tirmek ve yaygınlaştırmak için üç hedefi vardır.

1. Mevcut Deniz ve Kıyı Koruma Alanlarının daha etkin yönetimi ve yeni deniz ve kıyı ko-ruma alanlarının ilanına öncelik vermek için ilgili kurumların kurumsal yapısının ve kapa-sitesinin güçlendirilmesi,

2. Deniz ve Kıyı Koruma Alanları için fi nansal planlama ve yönetim sistemlerinin geliştiril-mesi ve uygulanması ile etkin iş planlaması-nın, yeterli düzeyde gelir üretiminin ve mali-yet etkin yönetiminin sağlanması,

3. Deniz ve Kıyı Koruma Alanlarının çok amaçlı kullanım alanlarında, ekonomik faaliyetlerin düzenlenmesi ve yönetimi için kurumlar arası koordinasyonun sağlanması.

Birinci hedef olan “mevcut deniz ve kıyı koruma alanlarının daha etkin yönetimi ve yeni deniz ve kıyı koruma alanlarının ilanına öncelik vermek için ilgili kurumların ihtiyaç duyduğu kurumsal yapının ve kapasitenin güçlendirilmesine” ulaş-mak için şu faaliyetler yapılacaktır:

1. Altı proje alanının yönetiminde faaliyet gösteren birimler (Çevre ve Şehircilik İl Müdürlükleri’nin İlgili Şubeleri ve Milli Park-lar Müdürlükleri) ile eğitim ve uygulama mer-kezinin kurulması,

2. Altı proje alanında ilgili kurum ve kuruluş-ların personeline yönelik bilgilendirme ve bi-linçlendirme çalışmalarının yapılması,

3. Altı proje alanında yöre halkının ve bölgeyi ziyaret eden turistlerin bilgilendirilmesi ve bi-linçlendirilmesi,

4. Beş ÖÇK Bölgesi’nde ve Ayvalık Adaları Ta-biat Parkı’nda hassas alanların ve kullanım

4

Türkiye’nin Deniz ve Kıyı Koruma

Alanları Sisteminin Güçlendirilmesi

Projesi Hakkında


alanlarının (mutlak koruma zonu, tampon böl-ge vb.) tanımlanması,

5. DKKA denetleme sisteminin geliştirilmesi ve güçlendirilmesi,

6. Deniz koruma alanları sistemi temelinde po-tansiyel DKKA’nın belirlenmesi,

7. Ulusal korunan alanlar sisteminin içerisindeki deniz alanlarının kapsamının genişletilmesi,

8. Altı proje alanında teknik izleme ve değerlen-dirme çalışmalarının yapılması,

9. Altı proje alanında yönetim planı hazırlık ça-lışmalarına destek sağlanması,

10. DKKA sisteminin genişletilmesi ve güçlendi-rilmesi için Ulusal Kalkınma Planı’nda değer-lendirilmek üzere bir “Ulusal Strateji ve Ey-lem Planı” önerisinin hazırlanması.

İkinci hedef olan “deniz ve kıyı koruma alanları için fi nansal planlama ve yönetim sistemlerinin geliştirilmesi ve uygulanması ile etkin iş planla-masının, yeterli düzeyde gelir üretiminin ve mali-yet etkin bir korunan alan yönetiminin sağlanma-sı” için şu faaliyetler yapılacaktır:

1. İzin ve İşletmeler Şube Müdürlüğü kurulması,

2. İzin ve İşletmeler Şube Müdürlüğü personeli-ne fi nansal vizyon geliştirmesine yönelik bece-rilerin kazandırılması,

3. Uygun gelir üretim mekanizmasının belirlen-mesi ve uygulanması,

4. Maliyet azaltıcı mekanizmaların uygulanması,

5. Maliyet etkin yönetim için, TVKGM planla-ma uygulamalarına ekonomik prensiplerin entegre edilmesi,

6. DKKA’ların ekonomik katkılarına yönelik kamu bilincinin artırılması,

7. DKKA sürdürülebilir fi nansman stratejileri-nin 10 yıllık DKKA ulusal strateji ve eylem planına entegre edilmesi.

Üçüncü hedef olan “deniz ve kıyı koruma alanla-rının çok amaçlı kullanım alanlarında, ekonomik faaliyetlerin düzenlenmesi ve yönetimi için ku-rumlar arası koordinasyonun sağlanması” ama-cıyla şu faaliyetler yapılacaktır:

1. Ulusal düzeyde deniz koruma alanları koordi-nasyon mekanizmasının geliştirilmesi,

2. Altı proje alanında yerel düzeyde deniz koru-ma alanları koordinasyon mekanizmasının ge-liştirilmesi,

3. Gökova ve Datça Özel Çevre Koruma Bölgele-rinde Balıkçılığa Kısıtlı Alanların oluşturulma-sı,

4. Fethiye-Göcek Özel Çevre Koruma Bölgesinde yüzer araçlardan kaynaklanan etkilerin kont-rolü için denenmiş denetim ve koordinasyon mekanizmalarının geliştirilmesi,

5. Foça, Gökova ve Datça Özel Çevre Koruma Bölgelerinde koruma kullanma esaslarına uyulmasının zorunlu yasal bir belgeye dönüş-türülmesi.

4.1.2. Projenin Yürütülmesi ve Çalışma Ekipleri

Proje Yürütücü ve Ortakları

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Tabiat Varlıklarını Koruma Genel Müdürlüğü (TVKGM) Projenin yürütülmesinden sorumlu kurumdur. Proje’nin ortakları da Orman ve Su İşleri Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü ile Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Balıkçılık ve Su Ürünleri Genel Müdürlüğü’dür. Küresel Çevre Fonu adına (GEF) Birleşmiş Milletler Kal-kınma Programı Türkiye Ofi si (UNDP-TR) ise Projede uygulayıcı ortak olarak yer almaktadır.

Temel olarak TVKGM, tüm alanlarda Proje’nin koor-dinasyonunu, Özel Çevre Koruma Bölgelerinde yö-netimi, planlanması ve yaygınlaştırma çalışmalarını yapmaktadır. Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü ise TVKGM ile yakın işbirliği içerisinde projeye, kıyı ve deniz milli parklarının sürdürülebilir yönetimiyle katkıda bulunmaktadır. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Balıkçılık ve Su Ürünleri Ge-nel Müdürlüğü TVKGM ile yakın işbirliği içerisinde projeye yerel birimleri aracılığı ile sürdürülebilir ba-lıkçılık konusunda katkıda bulunmaktadır. UNDP-TR ise Projenin teknik ve fi nansal yönetimi ile ilgili konuları takip etmekten sorumludur.

Proje Yönetim Şeması Şekil 2’de verildiği gibi oluşturulmuştur.


Tabiat Varlıklarını Koruma Genel Müdürlüğü

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı bünyesinde ana hiz-met birimi olarak teşkilatlanan Tabiat Varlıklarını Koruma Genel Müdürlüğü’nün, Özel Çevre Koru-ma Kurumu döneminde olduğu gibi taşrada Bölge Müdürlükleri şeklinde teşkilatlanması mümkün değildir. Genel Müdürlüğün özerk bir yapısı bu-lunmadığından, ayrı bir tüzel kişiliği ve bütçesi yoktur. Bölge Müdürlükleri yerine Bakanlığın her ilde örgütlenen İl Müdürlükleri bünyesinde Tabiat Varlıklarını Koruma Şube Müdürlükleri kurulmuş-tur. Özel Çevre Koruma Bölgelerinin bulunduğu il-lerde, bölgelerle ilgili işlemlerde Tabiat Varlıklarını Koruma Şube Müdürlükleri yetkili ve sorumludur

Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü

Çevre ve Orman Bakanlığı ana hizmet birimi olan Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Mü-dürlüğü, yeni düzenleme ile Orman ve Su İşle-ri Bakanlığı’nın bünyesinde ana hizmet birimi olarak teşkilatlanmıştır; eski düzenleme ile bir farklılık taşımamaktadır. Ancak taşra teşkilatın-da değişikliklere gidilmiştir. Orman ve Su İşleri Bakanlığının taşra teşkilatında düzenleme yapıl-ması hakkındaki 14/2/2012 tarihli ve 2012/2844 sayılı Bakanlar Kurulu Kararının eki Kararın (1) sayılı listesinde belirtilen bölge müdürlükleri ile bu bölge müdürlüklerine bağlı olarak her ilde 1 adet olmak üzere toplam 81 adet şube müdürlüğü kurulmuştur. Ayrıca söz konusu Kararın eki (2) sayılı listede belirtilen illerde karşılarında göste-rilen bölge müdürlüklerine bağlı olarak 10 yerde millî park müdürlükleri kurulmuştur.

Şekil 2. Proje Yönetim Şeması


Koordinasyon ve Çalışma Ekipleri

Proje Yönlendirme Komitesi (PYK)

Proje Yönlendirme Komitesi, Türkiye’nin Deniz ve Kıyı Koruma Alanları Sisteminin Güçlendi-rilmesi Projesi’nin etkin olarak uygulanmasının takip edilmesi, denetlenmesi ve ilgili kurumlar arası koordinasyonun sağlanması ve çalışmaların izlenmesi için oluşturulmuş bir üst kuruldur. PYK 22 temsilci kurumdan oluşmaktadır ve Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı başkan-lığında toplanmaktadır.

Proje Yönetim Birimi (PYB)

Proje yönetimi ve alanlar ile ilgili kuruluşlar ara-sındaki koordinasyon, PYK’nın genel rehberliğin-de PYB tarafından yürütülmektedir. PYB proje sü-resince merkezi düzeydeki paydaş kuruluşlar ve Yerel Çalışma Grupları arasındaki koordinasyonu sağlamak üzere Ankara’da TVKGM binasında fa-aliyet göstermektedir.

PYB Proje Koordinatörü, Proje Yöneticisi, Proje Asistanı, Proje İdari Asistanı ve TVKGM persone-linden oluşan uzmanlar grubudur. Proje Koordi-natörü ve Proje İdari Asistanı TVKGM persone-lidir. Proje Yöneticisi ve Proje Asistanının insan kaynakları harcamaları GEF fonundan karşılan-maktadır.

İş Geliştirme Birimi (İGB)

İş Geliştirme Birimi (İGB) Mülga ÖÇKKB bünyesinde 2009 tarihinde kurulmuştur ve birim için 3 uzman görevlendirilmiştir. TVKGM teşki-latlanmasında İzin ve İşletmeler Şube Müdürlüğü ismi ile faaliyet gösteren bu birim, Hedef 2 kapsa-mında çalışmaktadır.

Teknik Komite

Teknik Komite, projede belirlenen teknik çalış-maların geliştirilmesi ve uygulama sırasında or-taya çıkabilecek olası teknik sorunların çözümü konusunda katkı verecek olan komitedir. Komi-te, TVKGM’ye bağlı birimlerin uzmanları, diğer kamu kurumları, STK, meslek ve ticaret odaları ve üniversite temsilcilerinden oluşmaktadır.

Yerel Çalışma Grupları

Beş proje alanında proje başlangıcından itibaren yapılan çalışmalar sonucu, yerel düzeyde proje fa-aliyetlerinin uygulanması sırasında, yerel desteği sağlamak için Yerel Çalışma Grupları kurulmuştur. Yerel Çalışma Grupları arasındaki koordinasyon PYB tarafından sağlanacaktır. Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü altındaki TVK Şube Müdürlüğü, Orman ve Su İşleri Bakanlığı Bölge Müdürlükleri/İl Şube Müdürlükleri, Sahil Güvenlik Komutanlığı bağlısı Bölge/Grup Komutanlıkları, ilgili kurum ve kuruluş, yerel yönetim, ilgili üniversite, STK, meslek ve ticaret odaları ve özel sektör temsilcile-rinden oluşturulacaktır.

4.1.3. Proje Uygulama Alanları Hakkında

Proje bölgelerinin seçiminde; kıyı ve deniz alanlarında tür ve habitat izleme ve koruma ça-lışmalarının olması, deniz ve kıyı alanları biyo-lojik çeşitlilik araştırma verilerinin bulunması, sosyo-ekonomik araştırmaların tamamlanması ve kısmen deniz ve kıyı alanı yönetim planları olan bölgeler olması (Foça, Gökova gibi), yerelde Mül-ga ÖÇKB Müdürlükleri ve Ayvalık Adaları Tabiat Parkı için yönetim birimlerinin bulunması dikka-te alınan unsurlar olmuştur. Ayrıca seçilmiş olan bu alanlar cihaz, ekipman ve görevli personel açı-sından iyi yönetim uygulamalarının bulunduğu bölgelerdir.

Proje kapsamında belirlenen alanlardan “Ayva-lık AdalarıTabiat Parkı” dışındaki yerler Özel Çevre Koruma Bölgesidir. Türkiye’de Bakanlar Kurulunca ilan edilen Özel Çevre Koruma Böl-gelerinin sayısı, Belek, Datça-Bozburun, Fethi-ye-Göcek, Foça, Gökova, Göksu Deltası, Gölbaşı, Ihlara Vadisi, Kaş-Kekova, Köyceğiz-Dalyan, Pamukkale, Patara, Tuz Gölü, Uzungöl ve Saros Körfezi ile 15’e ulaşmıştır. Toplam alanı 13.335,86 km² ve Türkiye alanına oranı ise; %1.641 dir. Top-lam karasal alan 10.493,08 km², toplam denizel alan 2.866 km² dir. Deniz kıyı uzunluğu 1.134 km ve Türkiye’ye oranı %15 civarındadır. Proje kap-samında belirlenen altı proje alanına ilşkin özet bilgiler aşağıda verilmektedir.


sistemi ile ender görülen lagün örneklerinden biridir. Gölü Akdeniz’e bağlayan Dalyan Kanalı içinde küçük ölçekli göller bulunmaktadır. Kıyı şeridindeki İztuzu ve Dalyan kumsalları iri baş deniz kaplumbağalarının (Caretta caretta) Akde-niz’deki en önemli üreme alanlarından biridir.

Lagün sisteminin içinde bulunan sazlık alanlar ve göller nedeniyle bölge sulak alan özelliğini taşı-makta çeşitli sürüngenler, kuşlar ve balık türle-rine ev sahipliği yapmaktadır. Dünyada çok az bölgede görülen Günlük Ağacı olarak da bilinen doğal Sığla Ağacı (Liquidambar orientalis) bölgede geniş bir alanı kaplamaktadır.

Yörede arkeolojik açıdan da önemli tarihi kalın-tılar bulunmaktadır. 2500 yıl önce kurulan Karya dönemine ait antik bir liman kenti olan Kaunos harabeleri Dalyan Büyük Kanalının batı kıyısındadır.

3. Fethiye-Göcek Özel Çevre Koruma Bölgesi

12.06.1988 tarih ve 88/13019 sayılı Bakanlar Ku-rulu Kararı ile tespit ve ilan edilmiştir. Daha son-ra 02.03.1990 tarih ve 20449 sayı Resmi Gazete’de yayımlanan 18.01.1990 tarih ve 90/77 sayı Bakan-lar Kurulu Kararı ile 2. sınır değişikliği yapılmış, 09.12.2006 tarih ve 26371 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 08.11.2006 tarih ve 2006/11266 sayı-lı Bakanlar Kurulu Kararı ile Fethiye-Göcek Özel Çevre Koruma Bölgesi son halini almıştır.

Fethiye-Göcek doğal ve tarihi zenginliklerin ko-runması amacıyla Özel Çevre Koruma Bölgesi olarak ilan edilmiştir. Bern Sözleşmesi ve CITES ile koruma altına alınan iribaşlı deniz kaplumba-ğalarının (Caretta caretta) üreme alanlarından bir tanesi de Fethiye Kumsallarıdır. Dere içlerinde, deltalarda ve taban suyunun yüksek olduğu yer-lerde yetişen Sığla Ağacı (Liquidambar orientalis) ormanları endemik türler arasında yer alır. Sığla Ağacından elde edilen sığla yağı kozmetikte ve ilaç sanayisinde kullanılmaktadır.

Fethiye’nin ilk kuruluşunun M.Ö. 16.yy’da olduğu düşünülmektedir. M.Ö.362’de Roma ve Bizans dö-neminden sonra Selçuklu İmparatorluğu’na bağ-lanmıştır. Kentin denize doğru olan kesimlerinde Helenistik ve Roma Dönemine ait kalıntılara rast-lanmaktadır. Antik Telmessus Tiyatrosu’na ait an-tik duvar kalıntıları, Osmanlı Döneminden kalma Cezayirli Camii önemli tarihi eserler arasındadır.

1. Datça-Bozburun Özel Çevre Koruma Bölgesi

Datça- Bozburun, doğal ve tarihi zenginliklerinin korunması amacıyla 22.10.1990 tarih ve 90/1117 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile tespit ve ilan edilmiştir. Datça-Bozburun Özel Çevre Koruma Bölgesi; Muğla İli’ne bağlı Datça ve Marmaris ilçeleri ve bunlara bağlı 2 belde 17 köyden oluş-maktadır. Yarımada, tarihten günümüze kadar çeşitli medeniyetlerin, yaşadıkları devirlerin sos-yal, ekonomik, mimari ve benzeri özelliklerini temsil eden arkeolojik, kentsel, doğal, tarihi, vb. özellikleri yansıtmakta bu açılardan korunması gerekli farklı alanları bulunmaktadır.

Bölgede bitki örtüsü zenginliği ön plana çıkmak-tadır. Zeytin ağaçları, Kızılçam toplulukları, en-demik Datça Hurması (Phoenis theophrast), badem, yerel kekik, zakkum ve keçiboynuzu tipik Akde-niz bitki örtüsü özelliklerini yansıtmaktadır. Böl-gede yapılan deniz araştırmalarında bir çok tür kayıt altına alınmıştır ve denizel biyoçeşitliliğin en fazla olduğu alanlardan biridir.

Yarımadada, tarihten günümüze kadar çeşitli me-deniyetlerin yaşadığı bilinmektedir. İnsanların yaşadığı devirlerin sosyal, ekonomik, mimari ve benzeri özelliklerini temsil eden arkeolojik bir çok alan bulunmaktadır. Antik Çağ’ın altı Dor kentin-den biri olan Knidos binlerce yıl önce deniz ticare-tinin yapıldığı önemli bir liman kentidir.

2. Köyceğiz-Dalyan Özel Çevre Koruma Bölgesi

02.06.1988 tarih ve 88/13019 sayılı Bakanlar Kuru-lu Kararı ile tespit ve ilan edilmiştir. Daha sonra 02.03.1990 tarih ve 20449 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 18.01.1990 tarih ve 90/77 sayılı Bakan-lar Kurulu Kararı ile 2. Sınır değişikliği yapılmış, 21.05.2000 tarih ve 24055 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 14.04.2000 tarih ve 2000/580 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile Köyceğiz Dalyan Özel Çevre Koruma Bölgesi son halini almıştır. Muğ-la İli sınırları içerisinde yeralan Köyceğiz-Dalyan ÖÇK Bölgesi, idari yönden Köyceğiz ve Ortaca İlçelerine bağlı olup 4 belde 13 köyü kapsamak-tadır. Bölgenin önemi, farklı sucul ekosistemlerin bir arada bulunmasına ve buna bağlı olarak gö-rülen zengin biyoçeşitliğe dayanmaktadır. Köyce-ğiz Gölü, göle dökülen akarsular (Namnam Çayı, Yuvarlak Çay, Kargıcak Deresi), göl çevresindeki sıcak su kaynakları ve Akdeniz’e ulaştığı kanal


4. Gökova Özel Çevre Koruma Bölgesi

Gökova doğal ve tarihi zenginliklerin korunması amacıyla 12.06.1988 tarih ve 88/13019 sayılı Ba-kanlar Kurulu Kararı ile tespit ve ilan edilmiştir. 21.11.1990 tarih ve 20702 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 22.10.1990 tarih ve 90/1117 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile Gökova Özel Çevre Koruma Bölgesi sınır değişikliği yapılmış; son olarak 22 Aralık 2010 tarih ve 27793 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren kararla Gökova Özel Çevre Koruma Bölgesi deniz alanı 52.088 ha genişletilerek son halini almıştır.

Gökova Özel Çevre Koruma Bölgesi zengin fl ora ve faunası ile ekolojik yönden zengin bir bölge olup Ege Bölgesi ve Akdeniz Bölgesi bitki örtüsü özellik-lerini birlikte göstermektedir. Maki formasyonuna ilaveten, zeytinlik alanlar da önemli yer tutmakta-dır. Ayrıca bölgede, Kızılçam (Pinus brutia) ve Sığla (Günlük ormanları) (Liquidambar orientalis) büyük değer taşımaktadır. Körfezde bulunan birçok balık türü yanında dünyada ender yerlerde görülen Kum Köpekbalığı (Carcharhinus plumbus), yılın belli ayla-rında üreme ve barınma amaçlı, Gökova Körfezi Boncuk Koyunu ziyaret etmektedir.

Gökova’da bulunan en önemli arkeojik bulgu, özellikle kumları ile ünlü olan Sedir (Kleopatra) Adası ve adada bulunan Apollon Tapınağı, tiyat-ro ve diğer kalıntılarla Kedrai antik kentidir.

5. Foça Özel Çevre Koruma Bölgesi

22.10.1990 tarih ve 90/1117 sayılı Bakanlar Kuru-lu Kararı ile tespit ve ilan edilmiştir. Daha sonra 13.06.2007 tarih ve 26551 sayılı Resmi Gazete’de ya-yımlanan 21.05.2007 tarih ve 2007/12212 sayılı Ba-kanlar Kurulu Kararı ile Foça Özel Çevre Koruma Bölgesi sınır değişikliği yapılarak son halini almıştır.

Foça doğal ve tarihi zenginliklerin korunması amacıyla Özel Çevre Koruma Bölgesi olarak ilan edilmiştir. Asırlardır barındırdığı ve günümüz-de nesli tehlike altında olan türler arasında bulu-nan Akdeniz keşişfoku (Monachus monachus) ile tanınan bir bölgedir. Çam ormanları ve makiler bitki örtüsünü şekillendirir ve kurt, tilki, çakal, sansar, keklik, güvercin, bıldırcın gibi canlılara yaşam alanı oluşturur. Bölgede yer alan Gediz Deltası balık türleri açısından oldukça zengindir ve göçmen kuşların uğrak yeridir.

Antik çağlardan itibaren yerleşim alanı olan Foça’da İyon, Pers, Roma, Bizans ve Osmanlı medeniyetlerden kalmış, tarihi ve turistik özelliği olan birçok yapı bulunmaktadır. Bunlardan bazı-ları: Taş Ev, Kyme Antik Kenti, Sur ve Beşkapılar, Şeytan Hamamı, Ağalar Konağı, Fatih Camii, Os-manlı Mezarlığı Hafız Süleyman Mescidi’dir.

6. Ayvalık Adaları Tabiat Parkı

30.03.1995 tarih ve 95/6717 sayılı Bakanlar Kuru-lu Kararı ile 21 Nisan 1995 Tarih ve 22265 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak tespit ve ilan edil-miştir.

Ayvalık Adaları Tabiat Parkı 19 ada ve denizin bir bölümünü de içine alacak şekilde toplam 17.950 hektar alandan oluşmaktadır. Bu alanın 1.930 hek-tarı orman, 1.179 hektarı hazine arazisi, 872 hek-tarı özel mülkiyet ve 13.969 hektarı denizdir. Bu alana ait hazırlanan Uzun Devreli Gelişme Planı henüz yürürlüğe girmemiştir.

Ayvalık Adaları Tabiat Parkı, Marmara ile Ege coğrafi bölgelerinin birleşme noktasında yer almakta olup Balıkesir İli Ayvalık İlçesi sınırların-da kalmaktadır. Tabiat Parkı içinde yer alan zey-tinlik alanları, geleneksel yapı tarzı ile biçimlenen karakteristik yapı dokusu, tarihi alanlar bölgenin kültürel peyzaj zenginliğini göstermektedir. Ta-biat Parkının adını aldığı Ayvalık, Balıkesir İli’ne bağlı Ege Denizi kıyı bölgesinin kuzeyinde yer alan, koylar, körfezler ve adalar arasında bir yer-leşimdir. Kuzeyinde Burhaniye, güneyinde Dikili, doğusunda Bergama yer alır. Ayvalık’ın çevre-si kuzeyde Bezirgan Deresi, Gömeç ve Gümüşlü Yolu; güneyde Altınova; doğuda Sazanlık Dere-si, Hisar ve Demirhan Boğazları, güneybatıda da Kaplan Dağlarının meydana getirdiği Sarımsak Yarımadası ile doğal olarak çevrelenmiştir. Ay-valık Adaları Tabiat Parkı; Alibey Adası (Cunda), Pınar Adası (Mosko, Kılavuz), Çıplak Ada, Yelli-ce Ada (Poyraz Ada), Güneş Adası, Maden Adası (Pirgos), Kız Adası, Yumurta Adası, Balık Adası, Kara Ada, Hasır Adası, Küçükmaden Adası, Gü-vercin Adası, Maden Ada, Taşlı Ada (Pileyit), Yel-ken Adası (Ayiy alo), Yalnız Ada (Petago), Kara Adası, Yuvarlak Ada, Göz Adası (Kalamapulo), Yumurta Adalarından oluşan 17.950 ha’lık Tabiatı Koruma alanıdır. Kuzeyde Edremit Körfezi, Ba-tıda Midilli Adası, Doğuda Ayvalık İlçesi ve Ege


sahil çizgisi, Güneyde Midilli Kanalınca çevrili, Ege Denizi içerisinde yer alır. Tarihi kiliseler, ma-nastırlar, geleneksel mimarinin oluşturduğu taş evler önemli kültürel kaynaklardır.

1

2

3

4

5

6

Şekil 3. Proje Uygulama Alanları: 1. Fethiye-Göcek ÖÇK Bölgesi, 2. Köyceğiz-Dalyan ÖÇK Bölgesi, 3. Datça-Bozburun ÖÇK Bölgesi, 4. Gökova ÖÇK Bölgesi, 5. Foça ÖÇK Bölgesi, 6. Ayvalık Adaları Tabiat Parkı

4.1.4. Projeden Beklenen Sonuçlar

Türkiye’nin taraf olduğu uluslararası “Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesi”nin korunan alanlar iş prog-ramının uygulanmasına katkıda bulunacaktır.

Türkiye’nin Deniz ve Kıyı Koruma Alanları sistemi yaklaşık olarak 100.000 hektar genişle-tilecek; yani başlangıca göre %44 artırılacaktır.

En az iki Deniz ve Kıyı Koruma alanında Ba-lıkçılığa Kısıtlı Alanlar oluşturulacak ve sür-dürülebilir balıkçılık yönetimi sağlayacaktır.

Mevcut Deniz ve Kıyı Koruma Alanlarının daha etkin yönetimi hususunda il müdürlük-leri bünyesinde yer alan Tabiat Varlıklarını Koruma (TVK) Şube Müdürlüklerinde kapa-site artırımı sağlayacaktır.

Deniz ve Kıyı Koruma Alanlarının sürdürüle-bilir fi nansmanı için gerekli sistemler oluştu-rulacaktır.

Kurumlar arası koordinasyon yapılarını güç-lendirecektir.

Projeden kazanılan deneyimlerle Kurumlar ve diğer ilgi grupları, denizel biyolojik çeşitliliğe yönelik hem karasal hem de deniz kaynaklı tehditlere etkin müdahale edebilecektir.

Deniz ve Kıyı Koruma Alanları Ulusal Strateji ve Eylem Planı hazırlanacaktır.

Deniz ve Kıyı Koruma Alanları sisteminin sür-dürülebilirliği sağlanacak, mevcut durumdaki değişimlerle beraber uzun vadede denizel biyo-lojik çeşitlilik üzerindeki olumlu etkiler projenin tamamlanmasından sonra da devam edecektir.

4.2. Deniz ve Kıyı Koruma Alanlarının Mevcut Durumu

Deniz ve Kıyı Koruma Alanları (DKKA) farklı amaçlarla tespit edilebilir ve farklı tipte, büyük-lükte ve değişik şekillerde yönetilebilir. Bu ne-denle, birçok DKKA tanımı mevcuttur. En basit tanımıyla, bir Deniz ve Kıyı Koruma Alanı; belli bir deniz alanının belirgin bir insan etkisinden korunması ve doğal, tarihi, kültürel özelliklerinin muhafaza edilmesidir. Bu koruma yasalar ve genellikle de yerel halkın, çıkar gruplarının destek ve katılımıyla sağlanır. Deniz ve Kıyı Koruma Alanları, Türkiye’nin denizel alanlarındaki gün geçtikçe artan biyolojik çeşitliliğine yönelik tehdit-leri ortadan kaldırmada önemli bir etkiye sahiptir.

Türkiye’deki mevcut deniz ve kıyı koruma alanla-rının çoğu Tabiat Varlıklarını Koruma Genel Mü-dürlüğü tarafından yönetilmektedir. Bu alanlara ek olarak Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdür-lüğü ve Kültür ve Turizm Bakanlığı mevcut deniz ve kıyı koruma alanlarından bazılarını yönetmekle ve planlamakla yetkilidir. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Balıkçılık ve Su Ürünleri Genel Müdürlüğü ise gerek balıkçılık düzenlemelerinden gerekse kıyı ve denizlerde su ürünlerinin korunması ve yönetiminden sorumludur.


Bölgesi ilan edilmiştir. Zaman içinde yapılan araştırmalardaki bulgularla bazı denizel alanlar Özel Çevre Koruma Bölgesi sınırları içine alınmış-tır. Dilek Yarımadası- Büyük Menderes Deltası Mil-li Parkı’nda olduğu gibi bazı Özel Çevre Koruma Bölgelerinde karasal, kıyısal ve denizel ekosistemler birleştirilmiştir. Özel Çevre Koruma Bölgeleri Barse-lona Sözleşmesi’ne taraf olmamızın ardından belir-lendiği için, kıyı ve denizel alanlarının korunması, geliştirilmesi ve yönetilmesinde uluslararası dokü-manlara önem verilmiştir.

Tablo 1’de korunan alanların türleri, sayısı, büyüklü-ğü ve yönetiminden hangi kamu kurumun sorumlu olduğu gösterilmektedir. Tabloda görüldüğü üze-re 2011 yılı itibariyle 31 DKKA içerisinde yaklaşık 346.138 hektarlık denizel alan, yasal olarak koruma altındadır. Bu Türkiye’nin kıyısal deniz alanlarının yaklaşık %4’ünü kapsayan bir rakamdır.

Balıkçılığa Kısıtlı Alanlar, “korunan alan” olarak ilan edilememektedir. Ancak “Su Ürünleri Kanunu’nda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı”nda balıkçılık koruma alanları ile ilgili düzenlenen mad-deler TBMM’de Genel Kurula sunulamadığından ta-sarı geçerliliğini yitirmiştir. Taslak metnin aşağıdaki maddelerin gözden geçirilmesi ile yeniden görüşe açılması çalışmaları başlamıştır.

“EK MADDE 4- Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakan-lığı, su ürünlerinin ve doğal yaşam ortamlarının ko-runması maksadıyla; avlanma miktarı ve gün sayısı ile koruma ve kaynak işletim konularının belirlenme-si ile türlerin ve stokların iyileştirilmesine yönelik ge-rekli önlemleri alır veya aldırır.

Bakanlık su ürünleri kaynaklarının korunması, iyileş-tirilmesi ve geliştirilmesi için su ürünleri koruma alan-ları ilân eder. Karasularımız dışında ilân edilecek bu tür alanlar için Dışişleri Bakanlığı ile işbirliği yapılır.

Bakanlıktan izin almadan genetik yapısı değiştirilmiş her türlü su ürünlerinin su kaynaklarına bırakılması, kaynaklara yabancı bir türün atılması, balıklandırma çalışması yapılması yasaktır.

Bakanlık, nesli tehlike altında bulunan su ürünleri türlerini koruma altına alır. Bu türlerin avlanması, pazarlanması ve satışlarına tamamen yasaklama ge-tirebilir.

Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar yönetmelikle düzenlenir.”

4.2.1. DKA Tanımı (IUCN tanımı)

Dünya Doğayı Koruma Birliği (IUCN) ve ulu-sal ve uluslararası kurumlar/kuruluşlar tarafın-dan yapılan ve benimsenen Deniz Koruma Alanı (DKA) tanımı ise “alçak ve yüksek deniz seviyesi ara-sında (gelgit) veya altındaki karasal alanın da üzerini örten su ile birlikte, bitki, hayvan, tarihi ve kültürel yapıları ile ilişkili, yasa ve diğer etkili araçlarla kısmen veya tamamen sınırlandırılarak ayrılan alanlardır” (Kelleher and Kenchington, 1992).

Deniz koruma alanlarının temel amacı:

Önemli ekolojik ve yaşamı destekleyen sistem-leri muhafaza etmek,

Tür ve ekosistemlerin sürdürülebilir kullanı-mını sağlamak ve

Biyotik çeşitliliği korumaktır.

Deniz koruma alanları, bir yönetim aracı olarak, etkin kullanıldığında ve daha geniş ekosistem te-melli yaklaşımla yönetildiğinde;

Kritik deniz habitatları ve kaynaklarının ko-runmasına katkıda bulunulmasına,

Alan üzerindeki negatif etkilerin azaltılması ve alanın rehabilite edilmesine,

Deniz çevresinin sağlığının muhafaza edilme-sine,

Şimdiki ve gelecek nesiller için sosyal ve eko-nomik fırsatların (Turizm, balıkçılık, biyo-teknoloji, eğitim ve bilimsel araştırmalar gibi) oluşturulmasına imkan verir.

4.2.2. Türkiye’deki Deniz ve Kıyı Koruma Alanlarının Gelişimi

Türkiye’nin ulusal korunan alanlar sistemi kapsa-mında bir çok Deniz ve Kıyı Koruma Alanı yer al-maktadır. Bu alanlar, karasal, kıyısal ve denizel eko-sistemleri birleştirmiştir. Korunan alanlar sisteminin Türkiye’nin deniz sahasına uzanması ilk olarak 1966 yılında, Dilek Yarımadası Milli Parkı’nın ilan edil-mesi ve deniz alanını kapsamasıyla gerçekleşmiştir. Alan 1994 yılında genişletilerek Dilek Yarımadası-Büyük Menderes Deltası Milli Parkı olarak isimlen-dirilmiştir. 1988 yılından itibaren de, Akdeniz ve Ege Kıyıları’nda Özel Çevre Koruma Bölgesi adı altında denize kıyısı olan bir çok alan Özel Çevre Koruma


Tablo 1. 2011 yılı itibariyle koruma alanı türüne göre DKKA’nın denizel alan kapsamı*

Deniz Koruma Alanı Türü

Sorumlu Kurum Deniz Bileşeni Olan Korunan Alanların Sayısı

Toplam Alan (Ha)

Toplam Denizel Alan Kapsamı (Ha)

DKA Sistemi İçerisindeki Deniz Kapsama Alanı Yüzdesi (%)

Özel Çevre Koruma Bölgesi


10* 423.436 282.456 81,6

Ramsar Alanları Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü (DKMPGM)

5 86.153 27.422 7,9

Tabiat Parkları DKMPGM 4 18.995 14.200 4,1

Milli Parklar DKMPGM 8 182.685 21.500 6,2

Tabiatı Koruma Alanları

DKMPGM 5 1.810 560 0,2

SİT’ler Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ile Kültür ve Turizm Bakanlığı

Bilinmiyor Bilinmiyor Bilinmiyor Bilinmiyor

TOPLAM 713.079 346.138 100

*Saros Körfezi’nin Doğu ve Güney kıyılarının 15. ÖÇK Bölgesi ilan edilmesi ile bu belgede anlatılmakta olan proje kapsamında, korunan alanlar denizde 105.922 ha ve karayı da içerisine alacak şekilde; toplamda 125.109 ha daha genişletilmiştir.

Şekil 4. Türkiye’nin Deniz ve Kıyı Koruma Alanları



Tabiat Varlıklarını Koruma Genel Müdürlüğü’nün görev hükümleri incelendiğinde; “milli park”, “tabiat parkı”, “tabiat anıtı”, “tabiatı koruma ala-nı”, “doğal sit alanı”, “sulak alan”, “özel çevre koruma bölgesi” olarak koruma alan ve statüleri belirlenmiş bunlara ilave olabilecek alanları kap-samak üzere ”benzer koruma statüsü bulunan diğer alanlar” ifadesi kullanılmıştır. Söz konusu Genel Müdürlüğün görevlerinin kapsamına;

- 383 sayılı Özel Çevre Koruma Kurumu Baş-kanlığı Kurulmasına Dair KHK ile kurulan Özel Çevre Koruma Kurumu Başkanlığının 2872 sayılı Çevre Kanununun 9 uncu madde-sine göre “Özel Çevre Koruma Bölgesi” olarak ilan edilen ve edilecek alanlara ilişkin koruma, koruma ve kullanma esaslarını belirleme, imar planlarını yapma ve diğer görevleri;

- Orman ve orman rejimine tabi olmayan yer-lerde 2873 sayılı Milli Parklar Kanununda dü-zenlenen, “milli park”, “tabiat parkı”, “tabiat anıtı” ve “tabiatı koruma alanının tespiti ve belirlenmesine, “milli park gelişme planı” ile imar planlarına, ilişkin olarak mülga Çevre ve Orman Bakanlığı’na verilen görevleri;

- 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koru-ma Kanununda düzenlenen “tabiat varlıkları” ile “doğal sit alanları”nın tespit, tescil, koru-ma amaçlı imar planı ve yönetimine ilişkin olarak Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulu ve Koruma Bölge Kurullarına verilen görevler eklenmiştir.

Bununla birlikte:

- özel çevre koruma bölgelerinin tespit, tescil, onay, değişiklik ve ilanına dair usul ve esasları belirlemek,

- bu alanların sınırlarını tespit ve tescil etmek, yönetmek ve yönetilmesini sağlamak,

- özel çevre koruma bölgelerine ilişkin olarak; hâlihazır haritaları aldırmak,

- gerekli görülen projeleri yapmak, yaptırmak ve onaylamak,

- her türlü araştırma ve inceleme yapmak, yap-tırmak, izlemek,

Söz konusu maddenin düzenlenmesinin gerekçesi Avrupa Birliği mevzuatına uyum çalışmalarıdır. AB’nin “Akdeniz’de Balık Kaynaklarının Sürdü-rülebilir Kullanımına Yönelik Yönetim Önlemleri-ne İlişkin 21 Aralık 2006 tarihli ve (EC) 1967/2006 sayılı Konsey Yönetmeliği”nin 7. Maddesi Ulusal Balıkçılık Koruma Alanları ile ilgilidir. Maddeye göre; “1. Üye Devletler, işbu Yönetmeliğin yürürlüğe girmesinden itibaren iki yıl içinde ve işbu Yönetmelik Madde 5 kapsamında öngörülen bilgilere dayanarak, işbu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarih itibariyle halihazırda tespit edilmiş olan balıkçılık koruma alan-larını dikkate alarak, canlı sucul kaynakların korun-ması ve yönetilmesi veya deniz ekosisteminin korunma durumlarının geliştirilmesi amacıyla avlanma faaliyet-lerinin yasaklanabileceği veya sınırlanabileceği kendi karasuları dahilinde balıkçılık koruma alanları tayin eder. İlgili Üye Devletlerin yetkili makamları bu ko-ruma alanlarında kullanılabilecek av gereçlerine ve en az Topluluk mevzuatı kadar sıkı olacak uygun teknik kurallara karar verir.” hükmü getirilmektedir.

4.2.3. Deniz ve Kıyı Koruma Alanları Paydaş Analizi

Türkiye’de Deniz ve Kıyı Koruma Alanlarında birçok merkezi kamu idaresi; valilikler, mahalli idareler, üniversiteler, araştırma enstitüleri, sivil toplum örgütleri, meslek ve ticaret odaları ve yerel halk temsilcileri çeşitli faaliyetler yürütmektedir. Bilgi formları vasıtasıyla Deniz ve Kıyı Koruma Alanları ile ilgili paydaşlar ve alandaki yetki ve sorumlulukları sorgulanmış, her paydaşın tanımı ve Deniz ve Kıyı Koruma Alanları ile ilişkisi altta verilmiştir.

Bakanlar Kurulu

2872 sayılı Çevre Kanunu’nun 9 uncu maddesi-nin (d) bendine göre; “Ülke ve dünya ölçeğinde ekolojik önemi olan, çevre kirlenmeleri ve bozul-malarına duyarlı toprak ve su alanlarını, biyolojik çeşitliliğin, doğal kaynakların ve bunlarla ilgili kültürel kaynakların gelecek kuşaklara ulaşması-nı emniyet altına almak üzere gerekli düzenleme-lerin yapılabilmesi amacıyla, Özel Çevre Koruma Bölgesi olarak tespit ve ilan etmeye, bu alanlarda uygulanacak koruma ve kullanma esasları ile plân ve projelerin hangi bakanlıkça hazırlanıp yürütü-leceğini belirlemeye Bakanlar Kurulu yetkilidir.”


Arazi kullanım planları ve bölge yönetim pla-nı kapsamında, alanların ilgili paydaşlar ile koordinasyon sağlanarak yönetilmesi,

Bilimsel çalışmalar sonucunda elde edilen sos-yo-ekonomik, tür, habitat ve çevre kalitesine ilişkin parametrelerin izlenmesi,

Yukarıdaki tüm çalışmalar göz önünde bulun-durularak ilgili ulusal ve uluslararası kuruluş-larla işbirliği yapılarak çalışmaların sürdürül-mesi.

Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü

645 sayılı Orman ve Su İşleri Bakanlığı’nın Teş-kilat ve Görevleri Hakkında KHK’nin 8. maddesi ile Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdür-lüğü kurulmuştur. Bu çerçevede, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü’nün görevleri arasında; “milli parkların tespiti, bunlardan Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nca tescil edilenlerin korunması, geliştirilmesi, tanıtılması, yönetilmesi, işletilmesi ve işlettirilmesi ile ilgili işleri yürütmek ve denetlemek” bulunmaktadır.

Milli Parklar Kanunu’nun 4/1 maddesi hüküm-lerine göre milli park olarak belirlenen yerlerin özellik ve nitelikleri göz önünde tutularak, koru-ma ve kullanma amaçlarını gerçekleştirmek üze-re, kuruluş, geliştirme ve işletilmelerini kapsayan “gelişme planı”, ilgili bakanlıkların olumlu görüş-leri ve gerektiğinde fi ili katkılarıyla, Orman ve Su İşleri Bakanlığı’nca hazırlanacak ve yürürlüğe ko-nulacaktır.

Milli Parklar Kanunu’nun 3 üncü maddesi hü-kümleri uyarınca tabiat parkı, tabiat anıtı ve tabiatı koruma alanı olarak belirlenen yerler için gerekli pro-jeler, Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın görüşü alınarak Orman ve Su İşleri Bakanlığı’nca hazırlanacak ve yü-rürlüğe konulacaktır.

Bu Kanun kapsamına giren yerlerdeki turizm böl-ge, alan ve merkezlerinde, turizm yatırımlarına iliş-kin plan kararları ise, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ile Orman ve Su İşleri Bakanlığı’nın görüşü alınarak sonuçlandırılacaktır.

Aynı Kanunun 5’inci maddesine göre milli park alanı sınırları içinde kalan yerlerdeki gerçek ve tüzel kişilere ait taşınmaz mallar ile her türlü

- eğitim ve bilinçlendirme çalışmaları yürüt-mek,

- kullanım yasağı getirilen alanların kamulaştır-ma veya benzer yollarla kamunun eline geçi-rilmesini sağlamak,

- kontrol ve denetim yapmak,

- gerekli görülen alanların korunması ve kirlili-ğin önlenmesi amacıyla yatırım yapmak veya ilgili idarelerin yatırım projelerini destekle-mek,

- bu alan ve bölgelerde Devletin hüküm ve ta-sarrufu altındaki yerlere ilişkin her türlü tasar-rufta bulunmak, işletmek, işlettirmek ve kulla-nım izinlerini vermek,

- korunan alanlara ilişkin insan ve fi nansman kaynağı sağlamak,

yetki ve görevi yer almaktadır.

Genel Müdürlük doğal ve kültürel açıdan zengin olan aynı zamanda tarım, yapılaşma ve turizm baskısı altında olan koruma statüsü kazanmış alanların yönetimi ve korunmasını amaçlayan kurumdur. Genel Müdürlüğün Deniz ve Kıyı Ko-ruma Alanlarına yönelik yetki ve sorumlulukları şunlardır:

Yeni DKKA’ların ilan edilmesi; bu kapsamda teklifl erin değerlendirilmesi, arazi etüt çalış-malarının yapılması, sınır koordinatlarının da belirlendiği gerekçeli raporla beraber Başba-kanlığa sunulması,

Sınırlarının genişletilmesi; bu kapsamda teklif-lerin değerlendirilmesi, arazi etüt çalışmaları-nın yapılması, sınır koordinatlarının da belir-lendiği gerekçeli raporla beraber Başbakanlığa sunulması,

Ulusal mevzuat ve uluslar arası Sözleşmeler-deki hükümler ve eylem planları da göz önün-de bulundurularak bilimsel araştırma çalışma-larının yapılması,

Bilimsel araştırmalarda elde edilen bilgilerin, çevre düzeni planlarına aktarılması ve bölgeye ait yönetim planı hazırlık çalışmalarında kul-lanılması,


tesisler, onaylı uygulama imar planına göre ha-zırlanacak projelerin gerçekleşmesi için gerekli görüldüğünde, 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu hükümlerine göre Orman ve Su İşleri Bakanlığı’nca kamulaştırılır.

Kanunun 7’inci maddesine göre, milli park veya tabiat parklarında, planlarına uygun olması şar-tıyla, kamu kurum ve kuruluşları tarafından yapı-lacak her türlü plan, proje ve yatırımlara Orman ve Su İşleri Bakanlığı’nca izin verilebilir ve uygulama-lar bu Kanun hükümlerine göre denetlenir. 8’inci maddeye göre; turizm bölge, alan ve merkezleri dışında kalan milli parklar ve tabiat parkların-da kamu yararı olmak şartıyla ve plan dahilin-de, turistik amaçlı bina ve tesisler yapmak üzere gerçek ve özel hukuk tüzel kişileri lehine Maliye Bakanlığı’nın görüşü alınarak Orman ve Su İşleri Bakanlığı’nca izin verilebilir. Orman ve Su İşleri Bakanlığı’nca kamu kurum ve kuruluşları ile ger-çek ve özel hukuk tüzel kişileri lehine tesis olunan intifa hakları ve bu haklara dayanılarak yapılan ve yapılmakta olan tesislerin üçüncü şahıslara devri, Orman ve Su İşleri Bakanlığı’nın onayına bağlıdır.

Balıkçılık ve Su Ürünleri Genel Müdürlüğü

Deniz ve Kıyı Koruma Alanlarının tamamı su ürünleri istihsal sahasıdır. Su ürünlerinin korun-ması, istihsali ve kontrolüne dair hususlar, 1380 sayılı Su Ürünleri Kanunu ile düzenlenmekte; bu kanun Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tara-fından uygulanmaktadır. 639 sayılı KHK nin 10. Maddesi ile kurulan Genel Müdürlüğün görevleri deniz koruma alanlarında balıkçılıkla ilgili alına-cak kararların yanında, kıyı ve deniz koruma ilgili hususları da içermektedir.

4.2.4. Deniz ve Kıyı Koruma Alanlarının Geliştirilmesi ve Güçlendirilmesinin Önemi

Türkiye’nin uzun kıyı şeridi boyunca var olan kıyı ve deniz alanları, küresel ölçüde önemli ve çok zengin bir biyolojik çeşitliliğe sahiptir. Tür-kiye kıyılarında 100’den az sayıda bireyin yaşa-dığı ve Avrupa’nın nesli kritik derecede tehlike altında olan türlerinden biri olan Akdeniz keşiş foku (Monachus monachus), nesli tehlike altında-ki iki tür deniz kaplumbağası; iribaşlı deniz kap-lumbağası (Caretta caretta) ve yeşil kaplumbağa

(Chelonia mydas) dahil olmak üzere yaklaşık 12 tür deniz memelisi bulunmaktadır. Türkiye kıyıların-da yaklaşık 500 tür deniz balığı tespit edilmiştir. Bunların %50’sinin stoklarının yerel olarak yok olma tehlikesi altında olduğu tahmin edilmekte-dir. Ekonomik olarak önemli balık türleri arasın-da, hamsi, istavrit, palamut, sardalye, lüfer, bar-bun ve kalkan yer almaktadır. Türkiye’nin deniz alanlarına bağımlı kuş faunası, Ada martısının (Larus audouinii) yanı sıra, göçmen yaz ziyaretçisi Ada doğanı’dır (Falco eleonorae).

Kıyı yerleşimlerine olan talepteki artışla, nüfusta ve dağılımlarında görülen değişim beraberinde gelen avcılık baskısını, habitat bozulmasını hız-landırmış ve Türkiye’deki deniz alanları önemli tehditlerle karşı karşıya kalmıştır. Henüz yete-rince algılanamayan “koruma alanları” ifadesi ve uygulaması, Türkiye’nin deniz alanlarındaki biyolojik çeşitliliğe yönelik bu tehditleri ortadan kaldırmada önemli bir role sahiptir.

Ülkemizde bulunan korunan alanların ülke yüzölçümüne oranı %7,24 olarak belirlenmiştir. Deniz koruma alanlarının korunan alanlar içinde-ki oranı %6.57 (397,446.63 ha), korunan kıyı uzun-luğu da 1853 km dir.

Türkiye’nin denizel biyolojik çeşitliliğinin koru-nabilmesi için önerilen uzun vadeli çözüm; etkili ve uyarlanabilir sürdürülebilir bir yönetim altın-da, biyolojik çeşitlilik korunurken aynı zamanda ekolojik hizmetlerin de uygun hale getirildiği, ülke genelindeki alanlarda %10’luk bir temsiliyet-le ilan edilecek ulusal kıyı ve deniz değerlerimiz-le, yeniden yapılandırılan Deniz ve Kıyı Koruma Alanı (DKKA) ağının oluşturulmasıdır.

4.3. DKKA Çalışmalarının GZFT Analizi

GZFT Analizi, bir kurumun, sistemin, bireyin veya hizmetin güçlü ve gelişmeye açık alanları ile dış çevrede karşı karşıya bulunduğu fırsatların ve tehditlerin belirlenmesine yönelik bir yöntemdir (Şekil 5). Gerçekleştirilen çalışmada, DKKA ça-lışmalarının mevcut durumunu görebilmek için GZFT Analizi yöntemi kullanılmıştır.

GZFT analizi 2 aşamalı olarak Ortak Akıl Platformu ve Odak Grup çalışmalarında gerçekleştirilmiştir.


Ortak Akıl Platformu çalışmasında katılımcılar 6 grup halinde, analizin “olumlu” ve “olumsuz” bileşenine katkı sağlanmasına imkan verecek şe-kilde fi kirler üretmiş ve önceliklendirmişlerdir. Odak Grup çalışmasında da belirlenen öncelikli “olumlu” ifadeler “Güçlü Alanlar” ve “Fırsatlar” olarak, “olumsuz” ifadeler de “Zayıf Alanlar” ve “Tehditler” olarak sınıfl andırılmıştır.

Yapılan çalışmalarda;

• Deniz ve Kıyı Koruma Alanları’nın güçlü ve gelişmeye açık alanları,

• Bu alanlara yönelik fırsat ve tehditler (önemli etkileyici eğilim ve değişimler) belirlenmiştir.Şekil 5. GZFT Analizi

Şekil 6. GZFT Analizi Gösterimi


Tablo 2.1 Güçlü Yönler

İfade

Korunan alanlarda mutlak koruma ile birlikte koruma/kullanma dengesinin gözetilmesi ilkesinin benimsenerek, farklı kullanımların ve stratejilerin belirlenmesi,

Anayasamızda yer alan kıyıların ve denizlerin, devletin hüküm ve tasarrufu altında olmasına ilişkin hüküm ile 2872 sayılı Çevre Kanunu’nda denizlerin kirletilmesinin önlenmesine ilişkin yüksek idari para cezalarına ait düzenlenmelerin, deniz ve kıyı alanlarının korunmasına katkı sağlaması,

Korunan alanlara ilişkin uluslararası Sözleşmelere taraf olmamız ve bu yönde ulusal mevzuatın oluşturulması,

Koruma alanlarının sınırlarını genişletme olanağının bulunması,

Kamu kurumları, STK’lar ve yerel yönetimlerin katkı sağlama ve insiyatif alma konusundaki duyarlılıklarının ve mesleki kamu kuruluşlarının (TOBB, DTO, ÇMO, TMMOB, TBB) katkı ve desteğinin artması,

Bütünleşik kıyı alan yönetimi ile bu konudaki planlama çalışmalarına ilişkin yasal düzenlemelerin yürürlüğe girmesi ve kurumsal olarak başlaması,

DKKA’ların geliştirilmesi ve sürdürülebilirliği konusunda eğitim merkezi kurulmuş olması,

Koruma alanlarında araştırma ve izleme çalışmaları yapabilecek potansiyele sahip olunması.

Tablo 2.2 Fırsatlar

İfade

Kıyılarımızın ve denizlerimizin zengin değerler içermesi ve bu proje kapsamında daha önce biyotik değerleri ve dengeleri çalışılmamış olan DKKA’ların araştırılmaya başlanması ve böylece türlerin yayılış alanları ile türlerin varlığının netleşmesi,

Tarihi ve doğal zenginliklerimizin nitelik ve niceliklerinin korunmaya değer durum ve seviyede olması,

Dünyadaki çevre koruma yaklaşımlarının hızla yayılması ve ülkemizin de bunlardan etkilenmesi,

Deniz turizmi (mavi yolculuk, eko turizm, dalış turizm) gibi sürdürülebilir yaşam ilkesine uygun turizmin ve istihdamın, gelir sağlayan bir sektörün olması,

Su döngüsünü ve habitatı gözlemleyebilecek, aidiyet duygusunun etkin olması,

Yerel küçük yerleşimlerin koruma potansiyeli taşıması,

Denizel koruma alanları açısından Akdeniz ülkeleri arasında lider ülke konumuna yükselebilme potansiyeli olması,

Türkiye kıyılarının coğrafi tarihi ve turistik özellikleri nedeniyle uluslararası araştırma ve finans kuruluşlarının bu yöndeki çalışmalara olan ilgi ve finansal desteği.


Tablo 3.1 Zayıf Yönler

İfade

DKKA yönetimi konusunda birçok kurum ve kuruluşun yetkili olması ve kurumlar arası ortaklaşa çalışma kültürünün yetersizliği ve koordinasyonda başarılı olunamaması,

İzleme ve değerlendirme konusunda kanun yapıcılar, akademisyenler ve uygulayıcılar arasındaki işbirliğinin yetersiz olması ve farklı ulusal stratejiler (örneğin, ulusal deniz araştırmaları stratejisi) mevcut olmasına rağmen bunların bilinmemesi,

Denizel biyolojik çeşitlilik çalışmalarının eksikliği ile kıyı ve deniz alanlarının, deniz altı kaynak değerlerinin mevcut durumu hakkında bilgi yetersizliği,

Kural ve sınırlamaların aşırılığının uygulayıcılarda, kullanıcılarda isteksizlik doğurması,

Deniz ve kıyı koruma alanlarına ilişkin ulusal mevzuatın karmaşıklığı ile mevzuattaki eksiklikler, boşluklar ve koruma statülü alanların örtüşmesi ile birlikte aynı alan üzerinde farklı kurumların görev ve sorumluluklarından kaynaklanan çatışma, mevzuatta farklı dilin kullanılması,

Yasalarda olmasına rağmen sahadaki uygulamada izleme ve denetimin zayıf olması,

Korunan alanların sadece koruma statüleri ile korunmaya çalışılması, diğer alanlarda çevre ve ilgili mevzuatın dikkate alınmaması / Belirli bazı deniz ve kıyı alanlarının bir koruma statüsü ile korunması, fakat herhangi bir koruma statüsüne sahip olmayan alanların korunmasında başarının düşük olması / Korumaya yönelik mevzuatın etkin uygulanamaması,

Deniz ve kıyı alanlarımızda yapılan bilimsel çalışmaların aynı standart yöntemlerle yapılmaması ve ulusal düzeyde bilgi teknolojilerine dayalı veri altyapısının etkin bir şekilde kullanılamaması,

Planlamalarda sadece koruma alanının dikkate alınması, alanı besleyen bölgenin planlama dışında tutulması (havza bazında planlama yapılmaması),

DKKA’lardaki balıkçılık faaliyetleri uygulamalarında, su ürünleri istihsal ve yönetiminde alana özgü yasal düzenlemelerin olmaması.

Tablo 3.2 Tehditler

İfade

Dezenformasyona (Yanlış Bilgilendirme) açık bulunma,

Şehirleşme, kıyısal gelişme ve kitle turizmi baskısı,

Koruma alanlarını kullananların elde etmekte oldukları yüksek gelirler, arazi rantları,

Kıyı ve deniz alanlarının gün geçtikçe yoğun kullanımı,

Deniz ve Kıyı Koruma Alanlarını tahrip edebilecek yatırım baskılarının olması,

Korumadan sorumlu kurumların teknik yetersizliği, çalışan nitelikli eleman sıkıntısı ve uygulama alanlarında çalışacak kalifiye personel istihdamının sağlanamaması,

Deniz ve kıyı ekosistemlerini izleme sisteminin ulusal ölçekte olmaması nedeniyle etkin, verimli, sürekli ve ölçülebilir izleme sistemi boşluğunun olması, gerçek zamanlı izleme yapılamaması.


D eniz ve Kıyı Koruma Alanlarına yönelik İlke ve Değerler; Ortak Akıl Platformu ve Odak

Grup Çalışmalarında yürütülen çalışmalarla son haline getirilmiştir. Ortak Akıl çalışmasında İlke ve Değer ifadeleri oluşturularak oylanmıştır. Katılım-cıların en çok oy verdiği sekiz ilke ve değerler ifa-desi Tablo 4’de verilmiştir. Öncelikli olarak seçilen ilke ve değer ifadeleri, Odak Grup çalışmasında gözden geçirilerek açıklamaları hazırlanmıştır.

Benimsenen temel ilke ve değerler Deniz ve Kıyı Koruma Alanlarına ilişkin strateji, karar ve uygu-lamalara rehberlik edecek niteliktedir.

Tablo 4. Temel İlke ve Değerler

İlke ve Değerler

Akılcı ve Bilimsel Karar Verme

Sürdürülebilirlik

Paydaş Odaklılık

Koruma ve Kullanma Dengesini Gözetmek

Katılımcılık

Toplumsal Sorumluluk

Bütünleşik Planlama ve Yönetim Odaklı

Etkin Bilgi Üretimi ve Paylaşımı

Akılcı ve Bilimsel Karar Verme

Deniz ve kıyı koruma alanları yönetiminde, siste-matik ve sürekli toplanan ekolojik, ekonomik, sos-yal, kültürel ve benzeri tüm verilerin analizi sonu-cu elde edilen sınanabilir bulgulara (göstergelere) dayalı kararların alınmasını ifade eder.

Sürdürülebilirlik

Deniz ve Kıyı Koruma Alanlarına yönelik poli-tika, uygulama ve hizmetlerin devamlılığını, bu politika uygulama ve hizmetlerin sosyal, siyasal, kültürel ve ekonomik boyutlarının tüm paydaş-ların lehine olacak şekilde dengede tutulmasını, sınanabilme ve değiştirilebilme esnekliğine sahip bir yapı ile sürekliliğini ifade eder.

5

DKKA Çalışmalarına

İlişkin Temel İlke ve Değerler


Paydaş Odaklılık

Deniz ve Kıyı Koruma Alanları ile ilgili çalışma-larda belirlenen paydaşların planlama ve uygu-lama süreçlerine dahil edilerek uygulamaların paydaşlar açısından olumlu sonuçlara ulaşmasını ifade eder.

Koruma ve Kullanma Dengesini Gözetmek

Deniz ve Kıyı Koruma Alanlarının barındırdığı doğal, kültürel, ekonomik ve sosyal değerlerin korunması ve akılcı, sürdürülebilir ve ekosistem-lerin taşıma kapasiteleri içinde kalacak şekilde kullanılmasıdır.

Katılımcılık

Deniz ve kıyı koruma alanlarına ilişkin herkesin bilgilere ulaşabilmesi yerel halkın yönetim ve ka-rar süreçlerine katılması ve yargıya başvuruya ilişkin hakların tanınmasıdır.

Toplumsal Sorumluluk

Deniz ve Kıyı Koruma Alanlarında sürekli veya belirli sürelerle faaliyet gösteren kurum/kuruluş-lar ile kişilerin çevre ve doğa koruma farkındalığı içinde sosyal sorumluluk yaklaşımıyla davranması, bu yönde karar alması ve uygulamasıdır.

Bütünleşik Planlama ve Yönetim Odaklı

Ülke, bölge, havza ve yerel düzeylerde aşamalı olarak gerçekleştirilen ekolojik, toplumsal, kültürel, tarihsel ve ekonomik değerleri koruyarak geliştiren sürdürülebilir, etkin yönetim odaklı ve eyleme dönük araçları içeren bir planlama anlayışıdır.

Etkin Bilgi Üretimi ve Paylaşımı

DKKA’larda bilimsel veri ve bilgiden yola çıkıla-rak yeni fi kirlerin oluşturulması, tüm paydaşların bu veri ve bilgilere ulaşımının kolaylaştırılması, üretilen bilginin ulusal ve uluslararası alanda yaygınlaştırılması ve kabulünün sağlanması, top-lumun her kesimi tarafından bilgiye ulaşılabilme-si ve bilginin kullanılabilir olmasıdır.


D eniz ve Kıyı Koruma alanlarına yönelik Ulu-sal Vizyon, Ortak Akıl ve Odak Grup top-

lantılarındaki yürütülen çalışmalarla son haline getirilmiştir. Ortak Akıl çalışmasında 6 grubun önerdiği 6 ayrı vizyon ifadesi; masalardan birer temsilci seçilerek oluşturulan grup tarafından 1 vizyon ifadesine indirilmiştir. Odak Grup çalış-masında da oluşturulan vizyon ifadesi gözden ge-çirilerek son halini almıştır.

Türkiye’nin Deniz ve Kıyı Koruma alanlarına yö-nelik Vizyon alttaki gibi belirlenmiştir:

“Gelecek nesiller için, deniz ve kıyı değerlerinin sürdürülebilirliğini sağlamış bir Türkiye”

DKKA Çalışmalarına Yönelik Vizyon

DKKA Çalışmalarına

Yönelik Stratejik Amaçlar

D eniz ve Kıyı Koruma Alanlarına yönelik Stra-tejik Amaçlar; Ortak Akıl Platformu ve Odak

Grup toplantılarındaki çalışmalarla son haline geti-rilmiştir. Öncelikle, Ortak Akıl Platformu çalışma-sında, 6 gruba ayrılan katılımcılar tarafından ayrı ayrı Stratejik Amaçlar ve Göstergeler belirlenmiştir. Devamında, her gruptan birer kişinin katılımı ile yeni bir grup oluşturulmuştur ve belirlenen stra-tejik amaçlardan hareketle ortak Stratejik Amaç ifadeleri üzerinde uzlaşılmıştır. Odak Grup çalış-masında da belirlenen Stratejik Amaç ifadeleri göz-den geçirilerek son hale getirilmiştir. Çalışmaların sonuçları Tablo 5’de verilmiştir.

Stratejik amaçlar, mevcut durumu daha ileri bir noktaya götürecek nitelikte kurgulanmış, bu amaçların aynı zamanda gerçekçi ve ulaşılabilir olmaları dikkate alınmıştır.


Tablo 5. Stratejik Amaçlar

SA1 Deniz ve Kıyı Koruma Alanlarının yönetimi için kurumsal yapıyı ve kapasiteyi güçlendirmek ve toplumsal farkındalığı artırmak,

SA2 Deniz ve Kıyı Koruma Alanlarında gelir üretimini ve maliyet etkin yönetimi sağlamak,

SA3 Deniz ve Kıyı Koruma Alanlarının yönetiminde kamu, özel kurum/kuruluşlar ve sivil inisiyatifler arası koordinasyonu güçlendirmek,

SA4 Deniz ve Kıyı Koruma Alanlarında yapılan yönetim planlarının mekansal planlarla bütünleştirilmesini sağlamak,

SA5 Türkiye’deki kıyı ve deniz değerlerini temsil eden Deniz ve Kıyı Koruma Alanlarını niteliksel ve niceliksel kapsamda geliştirmek

Stratejik Amaç 1: Deniz ve Kıyı Koruma Alanlarının yönetimi için kurumsal yapıyı ve kapasiteyi güçlendirmek ve toplumsal farkındalığı artırmak

Deniz ve Kıyı Koruma Alanlarındaki yönetim faa-liyetlerinin düzenlenmesi ve iyileştirilmesi amacıy-la ilgili kamu kurum, kuruluşları, özel sektör ve de sivil toplum kuruluşları personelinin kapasitelerini artırmak için örgün eğitime ve bilgilendirme faali-yetlerine ihtiyaç duyulmasıdır. Sadece bununla sı-nırlı kalmayıp, halkı ve/veya alanları ziyaret eden turistleri de kapsayacak şekilde yerelden ulusala bir bilgilendirme programına ihtiyaç vardır. Bu iki farklı faaliyeti yerine getirmek ve belli bir müfre-dat oluşturmak için Deniz ve Kıyı Koruma Alan-ları Eğitim ve Uygulama Merkezi’nin faaliyete ge-çirilmesi ve merkezin ilgili mevzuatının yürürlüğe girmesi, etkin ve çalışır duruma gelmesi, ekipman-ların, personelin ve bütçesinin sağlanması gerek-mektedir. Bu sayede, kendini yenileyen ve gelişti-ren bir DKKA yönetim yapısı oluşturulacak, deniz ve kıyı alanlarına ilişkin bilgi eksikliği giderilerek sürekli bilgi akışı sağlanacak, alanlarda verilen hiz-metin kalitesi, etkinliği ve verimliliği artırılacak; kurumsal yapı geliştirilecektir.

Stratejik Amaç 2: Deniz ve Kıyı Koruma Alanlarında gelir üretimini ve maliyet etkin yönetimi sağlamak

Deniz ve Kıyı Koruma Alanlarındaki yönetsel et-kinliği artırmanın diğer önemli bir unsuru da ge-rekli fi nansmanın sağlanmasıdır. Aynı şekilde önemli olan diğer unsur ise yerel halkın ekonomi-sinin, yerel ekosistem hizmetlerinden faydalana-rak geliştirilmesidir. Bu ancak DKKA içerisindeki doğal kaynakların, kullanılırken sürdürülebilir

yönetimini sağlayacak bir mekanizma ile müm-kündür. Her DKKA için gerekli fi nansmanın sa-dece genel bütçeden alınması yerine; alanda elde edilebilecek fi nansman girdilerinin tespit edilip çe-şitlendirilmesi ve bunların uygun modeller kulla-nılarak DKKA yönetimine katkıda bulunması, sür-dürülebilir bir yönetim mekanizması kurulmasını sağlayacaktır.

Stratejik Amaç 3: Deniz ve Kıyı Koruma Alanlarının yönetiminde kamu, özel kurum/kuruluşlar ve sivil insi-yatifler arası koordinasyonu güçlendirmek

Bu stratejik amaç ile evrensel standartlara ve normlara uygun bir mevzuatla paydaşlar arasın-da diğer bir deyişle uluslararası, ulusal ve yerel düzeyde kamu, özel ve sivil insiyatif arasında eş-güdüm ve işbirliği, katılımcılık ilkesi kapsamında artırılacaktır. Ayrıca, kurumların yetki çatışma ve çakışmalarının giderildiği, görev tanımlarının net ve açık bir şekilde tanımlandığı uygulanabilir bir mevzuat geliştirilecektir.

Stratejik Amaç 4: Deniz ve Kıyı Koruma Alanlarında yapılan yönetim planlarının mekansal planlarla bütünleştirilmesini sağlamak

Amaç DKKA’larda çevresel, ekonomik ve top-lumsal değerlerin sürdürülebilirliğini de dikka-te alan etkin yönetimi temin etmek için yönetim planlarının mekânsal planlar ile entegrasyonunu sağlamak ve uygulamaya yönelik araçları yaygın-laştırmaktır. Bunun yanında, alanlarda iklim de-ğişikliği gibi olumsuz küresel etkileri de dikkate alan sürdürülebilir koruma kullanma ilkelerinin belirlenmesidir.

Stratejik Amaç 5: Türkiye’deki kıyı ve deniz değerlerini temsil eden Deniz ve Kıyı Koruma Alanlarını niteliksel ve niceliksel kapsamda geliştirmek

Tüm denizlerimizde potansiyel DKKA’ları (taraf olunan ilgili uluslararası sözleşmeler çerçevesinde Türkiye’de iyi uygulama örneği olarak tanınan alanlar dikkate alınarak) disiplinler arası bilim-sel çalışmalarla tanımlayarak, aralarında fi ziksel, kimyasal, biyolojik ve ekolojik etkileşim olacak şekilde deniz koruma ağını geliştirmek, bu ağ üzerindeki tüm kullanım baskılarının (iklim de-ğişikliği de dâhil) etkilerini, bilimsel çalışmalarla izlemek, araştırma-koruma-izleme (Ar-Ge) çalış-malarını arttırmak ve etkin yönetim için ulusal DKKA’lar yönetici ağını oluşturmaktır.


K orunan alanlar, biyolojik çeşitliliğin muha-faza edilmesinin yanı sıra, önemli çevresel

hizmetlerin garanti altına alınarak toplumsal ihtiyaçların karşılanması için de küresel anlamda çok önemlidir. Deniz ve kıyı koruma alanları, dün-yada değeri gittikçe artan, geniş ekosistem temelli yaklaşımla yönetildiğinde, kritik deniz habitatları ve kaynaklarının korunmasına katkıda bulunarak, alanlar üzerindeki olumsuz etkilerin azaltılması, alanın rehabilitasyonunun sağlanması ve deniz çevresinin bozulmadan muhafaza edilmesine yar-dım etmektedirler. Ayrıca bu alanlar şimdiki ve gelecek nesiller için birçok sosyal ve ekonomik fır-sat sunmaktadır (Turizm, balıkçılık, biyoteknoloji, eğitim ve bilimsel araştırmalar gibi).

Deniz ve Kıyı Koruma Alanları Strateji ve Eylem Planı, Türkiye’nin deniz ve kıyı koruma alanları sisteminin güçlendirilmesi ve etkin yönetimini kolaylaştırmanın yanında, deniz ve kıyı koruma alanlarındaki biyolojik çeşitliliğin uzun süreli mu-hafazası ve sürdürülebilir kullanımına hizmet et-mek amacıyla hazırlanmıştır.

Bu stratejide, Türkiye’deki deniz ve kıyı koru-ma alanlarının ilanı ve bilhassa yönetimi ile ilgi-li kurum ve kuruluşların rol ve sorumlulukları açıklanarak, deniz ve kıyı koruma alanlarına iliş-kin temel ilke ve değerlerin yanında, bu alanlara yönelik stratejik amaçlar ve alanlardaki çalışma-ların geliştirilmesine yönelik proje ve faaliyetlerle birlikte eylem planları da yer almıştır.

Böylece Deniz ve Kıyı Koruma Alanlarında yet-ki ve sorumluluğu olan kuruluşların ekolojik, sosyoekonomik ve fi nansal destekli ulusal deniz ve kıyı koruma alanları sisteminin kurulması ve geliştirilmesinde, hangi faaliyetleri ortak yapaca-ğı da tanımlanmıştır.

6

Sonuç ve Değerlendirmeler


7

DKKA Çalışmaları için Gerekçe

Dökümanlar ve İlgili Bölümleri

T ürkiye’nin deniz ve kıyı koruma alanları sis-teminin güçlendirilmesi için hazırlanmış olan

bu Ulusal Deniz ve Kıyı Koruma Alanları Strateji ve Eylem Planı’na temel teşkil edecek ulusal ve uluslararası belge, plan ve dokümanlar ve ilgili maddeleri şu şekilde özetlenebilir:

1. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı - Strateji Belgesi

Stratejik Amaç 2: Çevre kirliliğini önlemek, çev-re standartlarını yükseltmek, iklim değişikliği ile mücadele etmek ve tabiat varlıklarını koruyarak geliştirmek.

Hedef 2.16: Korunan alanlarda bütünleşik alan yönetimi yaklaşımı içerisinde ulusal ve uluslara-rası işbirliğiyle doğal ve kültürel değerlerin araş-tırılması, korunması ve izlenmesi sağlanacaktır.

2. 10. Kalkınma Planı

Planın Hedefl eri ve Politikaları: 2.3. Yaşanabilir Mekanlar, Sürdürülebilir Çevre

Öncelikli Dönüşüm Programları: 1.23. Yerelde Kurumsal Kapasitenin Güçlendirilmesi

Öncelikli Dönüşüm Programları: 1.25. Kalkınma İçin Uluslararası İşbirliği Altyapısının Geliştirilmesi

3. Rio+20 İstediğimiz Gelecek Belgesi

Tematik alanlar ve sektörler arası konular: Okyanuslar ve Denizler

Madde: 177. Deniz koruma alanları da dâhil, uluslar arası hukuk ile uyumlu ve mevcut bulu-nan en iyi bilimsel bilgilere dayalı alan bazlı koru-ma önlemlerinin biyolojik çeşitliliğin korunması ve bileşenlerinin sürdürülebilir kullanımı için bir araç olarak önemini yeniden tasdik ediyoruz. Bi-yolojik Çeşitlilik Sözleşmesi Tarafl ar Konferansı-nın onuncu toplantısının, koruma alanlarının ve diğer etkili alan bazlı koruma önlemlerinin etkin ve eşit bir şekilde yönetilen, ekolojik açıdan temsil yeteneğine sahip ve geniş kapsamlı sistemleri ara-cılığıyla, özellikle de biyolojik çeşitlilik ve ekosis-tem hizmetleri açısından büyük öneme sahip kıyı bölgelerinin ve deniz alanlarının yüzde 10’unun 2020 yılına kadar korunacak olmasına ilişkin X/2 kararını dikkate alıyoruz.


4. Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesi Stratejik Amaçlar ve Aichi Biyoçeşitlilik Hedefleri

Stratejik amaç. C: Ekosistemleri, türleri ve gene-tik çeşitliliği güvence altına alarak biyoçeşitliliğin durumunun iyileştirilmesi

Hedef 11: 2020 itibariyle, başta biyoçeşitlilik ve ekosistem hizmetleri açısından özel öneme sahip alanlar olmak üzere, karasal alanların ve iç su alanlarının en az %17’si ile kıyı ve deniz alanları-nın %10’u, etkin ve adilane yönetilen, farklı eko-lojik özellikleri temsil eden ve birbirine iyi bağ-lanmış korunan alanlar sistemleri ve diğer alana dayalı etkin koruma tedbirleri vasıtasıyla korun-maktadır ve daha geniş karasal ve denizel tabiat alanlarına entegre edilmiştir.

5. Barselona Sözleşmesi 18. Taraflar Toplantısı - İstanbul Deklarasyonu

UNEP-MAP Özel Koruma Bölgeleri / Bölgesel Faaliyet Merkezi işbirliğinde Türkiye Cumhuri-yeti Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ev sahipliğinde Kasım 2012 tarihinde Antalya’da düzenlenmiş olan Akdeniz Deniz Koruma Alanları Forumu çıktılarını dikkate alarak;

Önceki Tarafl ar Toplantısı Deklarasyonları ile ya-pılmış olan taahhütlerin devamlılığında, kıyı çev-resinin etkin bir şekilde korunması için faaliyet-lerin uygulanması ile sürdürülebilir kalkınmaya katkı sağlayarak Akdeniz’i örnek bir model yap-mak için gerekli tüm tedbirleri alacağımızı taah-hüt ederek aşağıdaki maddeleri hayata geçirece-ğimizin kararı verilmiştir:

• Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesi (BÇS) kapsamında onaylanan Biyolojik Çeşitlilik Strateji Planı 2011-2020 ve Aichi Biyoçeşitlilik hedefl eri ve özellikle hedef 11’in 2020’ye kadar Akdeniz’de sağlanması ile uyumlu, Akdeniz’de 2020’ye kadar kapsam-lı, iyi yönetilen, etkin ve eşitlikçi, ekolojik olarak temsil edilen ve birbirleriyle iyi bir şekilde bağlı deniz ve kıyı koruma alanlarını geliştirir.

• Deniz koruma alanlarını desteklemede sürdü-rülebilir fi nansman mekanizmaları ihtiyacı-nın altını çizer ve destekler ve mümkün oldu-ğunca Akdeniz’e Önemli Özel Çevre Koruma Bölgeleri’nin görünürlüğü ve sayılarını artırır.

6. GEF-6 Stratejik Hedefleri

Ek 1. Biyolojik Çeşitlilik Sonuçları Çerçevesi

Ana hedef: Küresel öneme sahip biyolojik çeşitli-lik ile ekosistem ve hizmetlerinin topluma sağla-dığı değerlerin sürekliliğinin sağlanması.

Etki: Ulusal Korunan Alanlar Sistemi’nde biyolo-jik çeşitlilik ve habitatların korunması sağlanacak-tır.

Gösterge: Kıyı alanları habitatları (mercan re-sifl eri, mangrovlar vb.) Deniz ve Kıyı Koruma Alanları’nda bütünlüğünü sağlayacak ve uzak-tan algılama ile kaydedilen üretken deniz alanları hektar bazında takip edilecek ve mümkün olan durumlarda görsel ve diğer doğrulama metotları ile desteklenecektir.

Hedef 1: Korunan alanlar sisteminin sürekliliği-nin geliştirilmesi

Program 1: Ulusal Ekolojik Altyapının sürdürüle-bilir fi nansmanı

Çıktı 1.1. Yönetim için gerekli toplam harcama-ların sağlanması için korunan alan sistemlerinin artan gelirleri

Gösterge 1.1: Korunan alanlar fi nansal sonuç tabloları ile ölçülen korunan alanlar sisteminin yönetimi için maddi ihtiyaçlar boyutu

Çıktı 1.2. Küresel öneme sahip korunan alanlar yönetiminde gelirlerin artması

Gösterge 1.2: Korunan alanlar fi nansal sonuç tabloları ile ölçülen küresel ölçekte korunan alanların yönetimi için maddi ihtiyaçlar boyutu

Program 2: Doğanın son duruşu: Küresel Korunan Alanlar yüzölçümü etki alanının genişletilmesi

Çıktı 2.1 Küresel öneme sahip karasal ve denizel ekosistemlerin yüzölçümünde artış ve koruma altındaki küresel öneme sahip nesli tehlike altın-daki türlerin popülasyon ve yaşam alanlarında iyileşme

Gösterge 2.1 Karasal ve denizel ekosistemlerin hektar ölçümü ve nesli tehlike altındaki türlerin sayısı


P roje ve faaliyetler, Stratejik Amaçlara ulaşıl-ması için öngörülen vadede tamamlanması

beklenen ve ilgili kurum/kuruluşların eşgüdü-münde gerçekleştirilecek olan çalışmalardır. Proje ve faaliyetler Ortak Akıl Platformu çalışmasında belirlenmiş ve kurum ve kuruluşlardan alınan yazı-lı geri bildirimler ile son hale getirilmiştir (Tablo 6).

Proje ve Faaliyet Tablosundaki başlık açıklamaları aşağıda verilmiştir:

Eylem Adı: Proje/faaliyetin ismidir.

Proje/Faaliyet Tanımı: İlgili Stratejik Amaç veya Amaçlara ulaşılmasına katkı sağlayacak proje/fa-aliyetin başlık ve açıklamasıdır.

Süre: Proje/faaliyetin gerçekleştirileceği vadeyi ifade eder. Üç farklı vade tespit edilmiştir. Bunlar:

Kısa Vade (KV): 1-2 yıl arası

Orta Vade (OV): 3-5 yıl arası

Uzun Vade (UV): 5-10 yıl arası

olarak belirlenmiştir.

Sorumlu Kurum/Kuruluş: Proje / faaliyeti ger-çekleştirecek paydaşlardır. Kullanılan kısaltma-lar, Strateji Belgesinin Kısaltmalar bölümünde verilmiştir.

İlgili Kurum/Kuruluş: Proje / faaliyeti gerçekleş-tirecek ve bu proje / faaliyetlere katkı sağlayacak paydaşlardır. Kullanılan kısaltmalar, Strateji Bel-gesinin Kısaltmalar bölümünde verilmiştir.

8

DKKA Çalışmalarının

Gelişimine Yönelik Eylemler


Tablo 6. Proje/Faaliyetler Tablosu

Stratejik Amaç 1 Deniz ve Kıyı Koruma Alanlarının (DKKA) yönetimi için kurumsal yapıyı ve kapasiteyi güçlendirmek ve toplumsal farkındalığı artırmak

EYLEM ADI AÇIKLAMA SÜRE SORUMLU KURUM / KURULUŞ

İLGİLİ KURUM / KURULUŞ

Kurumsal kapasiteyi artırmak için ihtiyaç analizi yapmak

Personel, donanım ve mali ihtiyaçların belirlenmesi

KV Çevre ve Şehircilik Bakanlığı (TVKGM)

İlgili kamu kurumları ve kuruluşları, üniversiteler,STK’lar, özel sektör

Analiz raporu doğrultusunda ihtiyaç duyulan personel istihdamını sağlamak

Korunan alanlarda uzman yönetici ve uygulayıcıların istihdam edilmesi ve aktif görev alması

OV Çevre ve Şehircilik Bakanlığı (TVKGM)

Ulusal veya uluslararası kuruluşlar, bağımsız uzmanlar, ulusal ve yerel STK’lar

Analiz raporu doğrultusunda ihtiyaç duyulan araç, gereç ve donanımı temin etmek

Uygulamada etkinlik ve yönetim yeteneklerinin geliştirilmesi

OV-UV Çevre ve Şehircilik Bakanlığı (TVKGM)

Personele yönelik eğitim programı yapmak ve uygulamak

Kurum personelinin bilgi ve becerisinin artırılması

OV/sürekli Çevre ve Şehircilik Bakanlığı (TVKGM)

Üniversiteler, araştırma enstitüleri, özel sektör

Yönetim Planları uygulama bütçesinin artırılması için alternatif çalışmalar yapmak

Alan yönetimi için yeni mali kaynaklar oluşturulması


Kalkınma Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, ulusal veya uluslararası fonlar

DKKA Eğitim ve Uygulama Merkezi kurmak ve kapasitesini artırmak

Merkezin yönetim yapısının oluşturulması, uzman personelin istihdam edilmesi, ekipmanların artırılması ve merkezin faaliyete geçirilmesi


İlgili kamu kurum ve kuruluşları, yerel yönetimler, üniversiteler, STK’lar, Meslek ve Ticaret Odaları

DKKA yönetici ve uygulayıcılarına yönelik ulusal ve uluslararası kapasite geliştirme programları hazırlamak ve uygulamak

DKKA Eğitim ve Uygulama Merkezi kapasite geliştirme programı çerçevesinde e-öğrenme gibi yeni metodları da içeren faaliyetlerin uygulanması



DKKA’lara özel alan yönetim birimleri kurmak

Hukuki statüsü ve coğrafi konumu tanımlanmış DKKA’larda etkin ve verimli koruma hizmeti sunmak için merkezlerin kurulması

KV-OV Çevre ve Şehircilik Bakanlığı (TVKGM)

İlgili ildeki kamu kurum ve kuruluşları, yerel yönetimler üniversiteler, STK’lar

Alan yönetim birimlerinde nitelikli personel istihdam etmek

DKKA alan yönetim birimlerinde alanın niteliğinin gerektirdiği uzman personel istihdamının sağlanması


Maliye Bakanlığı

Yerel halka ve farklı kullanıcı gruplarına yönelik eğitim faaliyetleri geliştirmek

Yerelde sahiplenme ve koruma bilincininin artırılması


İlgili ildeki kamu kurum ve kuruluşları, yerel yönetimler üniversiteler, STK’lar ve Ticaret Odaları

Yereldeki farklı kullanıcı gruplarına yönelik bilgilendirme materyalleri hazırlamak ve dağıtmak

DKKA alan kullanım haritalarının hazırlanarak ilgili kullanıcılara dağıtılması, ulusal ve yerel TV ve radyo programlarının yapılması, bilgi panoları ve broşürlerin hazırlanması, yazılı iletişim araçlarında DKKA kavramının ve faydalarının sık sık anlatılması


İlgili ildeki kamu kurum ve kuruluşları, yerel yönetimler üniversiteler, STK’lar, Meslek veTicaret Odaları

DKKA bilgilendirme çalışmalarında iletişim araçlarını kullanmak

Basılı, görsel, işitsel ve sosyal medyanın bilgilendirme çalışmalarında etkin kullanılması

UV Çevre ve Şehircilik Bakanlığı (TVKGM)

İlgili kamu kurum ve kuruluşları, yerel yönetimler, üniversiteler, STK’lar




Aylık basın bülteni çıkartmak Yaygın ve yerel basın yoluyla kamuoyu bilgilendirmesi

KV/aylık Çevre ve Şehircilik Bakanlığı (TVKGM)

E-Bülten yayınlamak Paydaşlara yönelik bilgilendirme KV/ 3 ayda bir

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı (TVKGM)

Ulusal ve yerel STK’lar, Meslek ve Ticaret Odaları

Önemli gün ve haftalarda etkinlikler düzenlemek

Farkındalık oluşturulması, paydaşlar ve hedef gruplar arasındaki bağın güçlendirilmesi

KV-OV/her yıl


İlgili kamu kurum ve kuruluşları, yerel yönetimler, STK’lar, Meslek ve Ticaret Odaları

Kamuoyu araştırması ve anketler yapmak

DKKA’lara yönelik algının saptanması ve algıdaki değişimlerinin ölçülmesi

KV/6 ayda bir


Kamuoyu araştırma şirketleri ve araştırma kurumları

Deniz ve kıyı ekosistemini tanıtıcı müzeler oluşturulmasını sağlamak

Deniz ve kıyı değerlerinin tanıtılması ve bu konularda farkındalık oluşturulması


Kültür ve Turizm Bakanlığı, yerel yönetimler, üniversiteler, STK’lar, Meslek ve Ticaret Odaları

Milli Eğitim Bakanlığı bünyesindeki eğitim kurumlarının müfredatlarına DKKA konusunun eklenmesini sağlamak

İlkokul, ortaokul, lise müfredatlarında ilgili ders içeriklerinde DKKA konusunun işlenmesi


Milli Eğitim Bakanlığı, Üniversiteler, STK’lar

Deniz ve kıyı alanlarında yer alan doğal ve kültürel değerlerin envanterlerini tamamlamak ve mevcut CBS veri tabanına aktarmak

Deniz ve kıyı alanlarında bulunan taşınmaz kültür ve tabiat varlıkları, sit alanları, dünya miras alanları, batık alanlarına ilişkin envanterin hazırlanması


Kültür ve Turizm Bakanlığı, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü (MTA), üniversiteler

Mevcut deniz ve kıyı koruma alanlarındaki kaynak değerlerin envanterini çıkarmak, ulusal CBS veri tabanına aktarmak ve periyodik olarak güncellemek

DKKA’lardaki alana özgü faaaliyetlere yönelik koruma yöntemleri için rehber ilkeler oluşturulması; aynı alanda çalışan araştırmacıların bilgi paylaşımının ve uluslararası ağlara entegrasyonun sağlanması; yatırımların ve alan kullanımının yönlendirilmesi

UV Çevre ve Şehircilik Bakanlığı(TVKGM)

İlgili kamu kurum ve kuruluşları, üniversiteler, STK’lar

DKKA’da yapılan bilimsel çalışmalar için standart teknik şartnameler oluşturmak

DKKA’larda yapılacak bilimsel çalışmaların uluslararası kabul görmüş norm ve standartlara uygun gerçekleştirilmesi ve çalışmalar ile CBS için veri hazırlanması


İlgili kamu kurum ve kuruluşları, üniversiteler, STK’lar

DKKA’larda alanın yönetimini kolaylaştıracak bilimsel araştırmalara finansal destek sağlamak

DKKA’lardaki biyolojik çeşitlilik, doğal ve kültürel değerleri içine alan araştırma ve izleme çalışmalarının yapılması; korumaya yönelik envanter ve değerlendirme çalışmalarına ve alınacak koruma önlemlerine rehberlik edecek bilginin üretilmesi; mevcut uygulamaların izlenmesi, izleme sayesinde üretilen bilgi yoluyla yöntem, teknik ve kurum kapasitesinin sürekli olarak geliştirilmesi

UV Çevre ve Şehircilik Bakanlığı(TVKGM)

Üniversiteler, STK’lar


Stratejik Amaç 2 Deniz ve Kıyı Koruma Alanlarında (DKKA) gelir üretimini ve maliyet etkin yönetimi sağlamak

EYLEM ADI AÇIKLAMA SÜRE SORUMLU KURUM/KURULUŞ


DKKA’lardaki günübirlik alanlardan elde edilen gelirlerin alanların yönetiminde kullanılmasını sağlamak

Alanlardan elde edilen gelirlerin koruma alanları yönetim planlarının uygulanmasında ve revizyonunda kullanılması ve elde edilen gelirlerle projelerin geliştirilmesi


İlgili kamu kurum ve kuruluşları, yerelyönetimler, üniversiteler,STK’lar, Meslek veTicaret Odaları

DKKA işletme planlarını hazırlamak

Yönetim planındaki faaliyetlerin gerçekleştirilmesi için faaliyetlerin bütçelendirilmesi ve alanların koruma hedefi doğrultusunda sürdürülebilir bir finansman mekanizmasının kurulması


Üniversiteler,STK’lar

Denizel ekosistem hizmetleri değerleme çalışmaları yapmak ve izlemek

Denizel ekosistemlerin sunduğu tedarik (balık gibi), düzenleme (karbon tutma,erozyon kontrolü ve su arıtımı gibi) ve kültürel hizmetlerin (turizm ve rekreasyon gibi) ekonomik değerinin hesaplanması; kilit ekosistem hizmetlerinin devamını tehditeden baskıların ve bunların ekonomik sonuçlarının izlenerek alanın sürdürebilir yönetiminin sağlanması


Üniversiteler, STK’lar

DKKA’ların sağladığı ekosistem hizmetlerini denetlemek

İzleme ve denetleme mekanizmasının etkin bir şekilde kurulması, gerektiğinde müdahale ve cezai işlem gibi araçların geliştirilmesi


Orman ve Su İşleri Bakanlığı (DKMPGM), Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı, üniversiteler

Yerel halka ekonomik girdi sağlayacak sektörel teşvikleri oluşturmak

Alandaki yönetim kararlarından oluşması muhtemel ekonomik kayıpların önlenmesi için yöreye has alternatif geçim kaynakları oluşturmak, teşvik etmek ve gerektiğinde sübvansiyon sağlamak




Stratejik Amaç 3 Deniz ve Kıyı Koruma Alanlarının (DKKA) yönetiminde kamu, özel kurum/kuruluşlar ve sivil inisiyatifler arasında koordinasyonu güçlendirmek



DKKA’ların yönetiminin koordinasyonuna yönelik mevzuat geliştirmek

DKKA’ların yönetiminin koordinasyonu ve yürütülmesine ilişkin esas ve usullerin düzenlenmesi ve yönetiminin koordinasyonundan sorumlu birimlerin belirlenmesi


İlgili kamu kurum ve kuruluşları, yerelyönetimler, üniversiteler,STK’lar, Meslek veTicaret Odaları

Ulusal DKKA Komisyonu kurmak

Kurumlar arası koordinasyonu sağlayacak bir sekretaryanın oluşturulması ve mevzuat düzenlemelerinin yapılması


Orman ve Su işleri Bakanlığı, Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, üniversiteler, STK’lar, Meslek ve Ticaret Odaları

Ulusal DKKA Komisyonunun periyodik toplantılarını düzenlemek

Koordinasyon, işbirliği ve bilgilendirme amaçlı

KV/ 6 ayda bir


Orman ve Su işleri Bakanlığı, Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, üniversiteler, STK’lar, Meslek ve Ticaret Odaları

Yerel çalışma grupları oluşturmak

DKKA strateji ve eylem planında tanımlanan yerel çalışma gruplarının hızlı bir şekilde oluşturulması; sivil ve özel sektör temsilcilerinin etkin katılımının sağlanması; yerel çalışma gruplarının karar aşamasında da yer alması ve aidiyet duygusu sağlanarak katılımın geliştirilmesi; Natura 2000 alanları yönetimi kapsamında alan yönetim komisyonların alt hazırlığının yapılması

KV-OV Çevre ve Şehircilik Bakanlığı (TVKGM), Mülki İdare

Yerel yönetimler, STK’lar, Meslek ve Ticaret Odaları

Yerel çalışma gruplarının çalışma usul ve esaslarını yasal olarak düzenlemek

İlgili kıyı illerinde Yerel Çalışma Kurulları mevzuatının hazırlanması


Uluslararası etkinliklerde Türkiye’nin DKKA’larını ön plana çıkartmak

Uluslararası fuar, toplantı vb etkinliklere katılım sağlanması


Yerel yönetimler, üniversiteler, STK’lar, Meslek ve Ticaret Odaları, uluslararası kuruluşlar

Seminer, çalıştay, konferans ve eğitim programları düzenlemek

Paydaşlar arasında bilgi birikimi ve paylaşımının sağlanması ve bunun düzenli aralıklarla güncellenmesi; eş düzeyde bilgi ve deneyim sahibi eşgüdümde çalışabilen kalifiye personel ile kurumların yetkinleştirilmesi ve kurumlar arası iletişimin artırılması




Stratejik Amaç 4 Deniz ve Kıyı Koruma Alanlarında (DKKA) yapılan yönetim planlarının mekânsal planlarla bütünleştirilmesini sağlamak



Çevre düzeni ve alt ölçek planlarını tamamlamak

DKKA’ların korunması ve planlı bir şekilde geliştirilmesi için koruma amaçlı imar planı gibi alt ölçekte tüm planların tamamlanması



DKKA’ların yönetim planlarını tamamlamak, revize etmek ve onaylamak

Yönetim planı olmayan DKKA’ların yönetim planlarının hazırlanması ve mevcut yönetim planlarının süreleri tamamlandığında revizyonunun yapılması

KV-OV Çevre ve Şehircilik Bakanlığı(TVKGM)


DKKA’lardaki mekansal plan uygulamalarını izlemek ve değerlendirmek

DKKA’lara yönelik fırsat ve tehditlerin tespit edilerek müdahale sürelerinin kısaltılması; DKKA’larda standart izleme sistemlerinin oluşturulması ve var olan sistemlerin buna entegre edilmesi; sistemin periyodik olarak güncellenmesi




Stratejik Amaç 5 Türkiye’deki kıyı ve deniz değerlerini temsil eden Deniz ve Kıyı Koruma Alanlarını (DKKA) niteliksel ve niceliksel kapsamda geliştirmek



DKKA’lar için uluslarası sözleşmeler ile tanımlanmış hedeflere ulaşmak

Uluslararası sözleşmelerle tanımlanmış DKKA kriterlerinin kullanılması ve güncellediğinde dikkate alınması; Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesi’nin 2020 hedefleri doğrultusunda korunan alanların tüm ekosistem tiplerini de temsil edecek şekilde Türkiye kıyısal alanındaki DKKA’ların yüzölçümünün %4’den %10’a çıkartılması


Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü (MTA), yerel yönetimler, STK’lar

Potansiyel DKKA’ların özelliklerini tespit etmek

Korunacak doğal tarihi ve kültürel değerlerin belirlenmesi için alana özgü bilimsel verilerin elde edilmesi, envanter oluşturulması,bu verilerle alanın kimliği ve tanımının belirlenmesi


Üniversiteler, enstitüler

Yeni DKKA ilan etmek (Balıkçılığa Kısıtlı Alanlar da dahil olmak üzere)

Kurum ve kuruluşların görüşlerinin alınması ve onaya sunulması


İlgili kamu kurum ve kuruluşları, üniversiteler, enstitüler

Mevcut DKKA’ların sınırlarını genişletmek

Kurum ve kuruluşların görüşlerinin alınması ve onaya sunulması


İlgili kamu kurum ve kuruluşları, üniversiteler, enstitüler

DKKA’ların oşinografik ve ekosistem özellikleriniizlemek

DKKA’ların ekolojik özelliklerinin ve iklim değişikliği etkileri de dahil olmak üzere alan üzerindeki tehditlerin izlenmesi


Araştırma enstitüleri, üniversiteler

DKKA’larda yüzer araç desteği ile atık toplama kapasitesini arttırmak

Deniz turizminin yoğun olduğu DKKA’larda faaliyet gösterilmesi ve toplanan atıkların bertarafı için katı atıkların düzenli depolama alanlarına sıvı atıkların ise ilgili arıtma tesislerine ulaştırılması

OV Çevre ve Şehircilik Bakanlığı

Yerel yönetimler, STK’lar, Meslek ve Ticaret Odaları


9

DKKA Eylem Planı İzleme ve Değerlendirme

S trateji ve Eylem Planının onaylanması ile baş-layacak olan izleme ve değerlendirme süreci

kapsamında stratejik amaçlara ne ölçüde ulaşıldı-ğının takip edilmesi ve raporlanması çalışmaları yürütülecektir. Bu çalışma, stratejik amaçlar için belirlenen performans göstergelerine ilişkin verile-rin düzenli periyodlarla toplanması ve bu veriler ile yapılan analizler doğrultusunda yapılacaktır.

Eylem Planında yer alan proje ve faaliyetler, per-formans göstergeleri doğrultusunda izlenecek, planın ne ölçüde gerçekleşmekte olduğunu orta-ya koyacak raporlar hazırlanacaktır. Bu raporlar-da, amaç, proje ve faaliyet bilgileri, performans sonuçları, performans göstergelerinden sapmalar, performans sonuçlarının değerlendirilmesi ve varsa iyileştirme önerileri yer alacaktır.

İlgili kurum ve kuruluşlardan oluşan ve Çevre ve Şehircilik Bakanlığı başkanlığınca toplanan Ulu-sal Deniz ve Kıyı Koruma Alanları Komisyonu tarafından, bu Strateji Belgesi ve Eylem Planının hayata geçirilme süreci izlenecek, sonuçları de-ğerlendirilecek ve bu süreçte kurumlar arasındaki işbirliği ve eşgüdüm sağlanacaktır.


Stratejik Amaç 1: Deniz ve Kıyı Koruma Alanlarının (DKKA) yönetimi için kurumsal yapıyı ve kapasiteyi güçlendirmek ve toplumsal farkındalığı artırmak

Performans Göstergeleri

DKKA’lar ile ilgili istihdam edilen ve aktif görev alan uzman personel sayısı Alanların yönetimi, yönetim planlarının uygulanması için ayrılan bütçe Personele yönelik eğitim sayısı ve personelin bilgi seviyesinde artış DKKA Eğitim ve Uygulama Merkezi kuruluş mevzuatı DKKA Eğitim ve Uygulama Merkezi bünyesinde uygulanan kapasite geliştirme faaliyetlerinin sayısı ile faaliyetlere katılan DKKA yönetici/uygulayıcı sayısı Kurulan alan yönetim birimi ve istihdam edilen personel sayısı Yerel halka ve farklı kullanıcı gruplarına yönelik bilgilendirme faaliyeti sayısı DKKA ile ilgili görsel, işitsel ve yazılı materyal/yayın sayısı DKKA eğitim, bilgilendirme ve iletişim etkinlikleri ile ulaşılan kişi sayısı Kamuoyu anket sonuçlarına göre algıdaki değişim oranı Doğal, kültürel ve kaynak değerlerinin envanteri tamamlanan mevcut veya potansiyel DKKA sayısı CBS veri tabanına aktarılan envanter sayısı Bilimsel çalışmalar için oluşturulan standart teknik şartname sayısı Bilimsel araştırmalara ayrılan bütçe (oran) ve finansal destek sağlanan bilimsel araştırma sayısı

Stratejik Amaç 2: Deniz ve Kıyı Koruma Alanlarında (DKKA) gelir üretimini ve maliyet etkin yönetimi sağlamak


DKKA’lardaki günübirlik alanlardan elde edilen yıllık gelir ve alanların yönetiminde kullanılma oranı DKKA’ların yönetim ve koruma giderlerini karşılama oranı İşletme planı hazırlanan ve uygulanan DKKA sayısı Sistem finansman planı/mekanizması Ekosistem hizmetlerine yönelik araştırma ve izleme çalışmaları sayısı (deniz çayırı, balıkçılık, turizm-ziyaretçi, alana özel turizm harcamaları ve/veya ödeme isteği/eğilimi araştırmaları) Ekosistem hizmetleri değerleme çalışması yapılan DKKA sayısı Periyodik sosyo-ekonomik çalışma sayısı Sürdürülebilir turizm seçeneklerini çeşitlendirmeye yönelik araştırmalar ve fizibilite çalışması sayısı Yöre halkına gelir getirici yeni iş imkânları sayısı DKKA’larda yöre halkının ekonomik gelirinin GSMH’ye oranı

Stratejik Amaç 3: Deniz ve Kıyı Koruma Alanlarının (DKKA) yönetiminde kamu, özel kurum/kuruluşlar ve sivil inisiyatifl er arasında koordinasyonu güçlendirmek


DKKA yönetimi için koordinasyon mevzuatı Ulusal DKKA Komisyonu Ulusal DKKA Komisyonu toplantı sayısı Ulusal DKKA Komisyonu karar sayısı Yerel Çalışma Kurulları mevzuatı Yerel Çalışma Kurulları toplantı sayısı Yerel Çalışma Kurulları toplantılarına katılan STK, meslek odaları, üniversite, kamu, özel ve sivil halk sayısı İşbirliği protokolü sayısı

Stratejik Amaç 4: Deniz ve Kıyı Koruma Alanlarında (DKKA) yapılan yönetim planlarının mekânsal planlarla bütünleştirilmesini sağlamak


Yönetim planı tamamlanan DKKA sayısı Uygulanan yönetim planı sayısı Çevre düzeni ve alt öçek planları tamamlanan DKKA sayısı Tamamlanan yatırım planı sayısı Mekansal plan uygulamaları izleme ve değerlendirme sistemi Entegre plan tanımlarının ve kararlarının uygulanması

Stratejik Amaç 5: Türkiye’deki kıyı ve deniz değerlerini temsil eden Deniz ve Kıyı Koruma Alanlarını (DKKA) niteliksel ve niceliksel kapsamda geliştirmek


Önemli/kritik biyolojik çeşitlilik alanlarını temsil eden ve uluslararası kabul gören DKKA’ların sayısı ve yüzölçümü Türkiye kıyısal alanındaki DKKA’ların yüzdesi Kilit deniz ve kıyı ekosistemleri ile ilgili veri oluşturulması Denizel ve kıyısal biyolojik çeşitlilik envanter çalışması sayısı Her DKKA için kritik tür ve habitatları izleme çalışmaları sayısı (örneğin; fok, deniz çayırı) Habitat koruma durumu/Tehdit/Baskı durumu Toplanan katı atık hacmi/kütlesi, su kalitesi Balıkçılığa kapalı alanlarda izleme çalışması sayısı ve ticari değeri olan balıkların miktarı ve boy frekansı


EK 1. KATILIMCI LİSTESİ

Sıra No

Adı Soyadı Birimi / Görevi OAP Odak Grup

1 Adnan Küce Ulaştırma Bakanlığı , DLH İnşaat Genel Müdürlüğü / Mühendis √

2 Ahmet Balcı Muğla Üniversitesi √

3 Ahsen Yüksek İstanbul Üniversitesi Deniz Bilimleri Enstitüsü / Öğretim Üyesi √ √

4 Ali Anıl Deveci Muğla Özel Çevre Koruma Müdürlüğü / Su Ürünleri Mühendisi √

5 Aslı Süha Günay TÜBİTAK / Marmara Araştırma Merkezi / Başuzman Araştırmacı √ √

6 Atila Uras UNEP/MAP / Program Yöneticisi √

7 Ayhan Toprak Muğla Özel Çevre Koruma Müdürlüğü / Biyolog √ √

8 Ayşe Oruç Doğal Hayatı Koruma Vakfı WWF Türkiye / Doğa Koruma Yönetmeni √ √

9 Bahar Sel Fehim Çevre ve Orman Bakanlığı Çev. ve Planlama Gn. Md./Şehir Plancısı √

10 Bekir Erdoğan Muğla Özel Çevre Koruma Müdürlüğü / Şube Müdürü √ √

11 Berna Gül MTA Genel Müdürlüğü / Jeoloji Yüksek Mühendisi √

12 Cihan Toslak Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Koruma ve Kontrol Genel Müdürlüğü / Su Ürünleri Mühendisi

√ √

13 Çolpan Beken TÜBİTAK / Marmara Araştırma Merkezi / Başuzman Araştırmacı √

14 Ebru Yazıcı ÖÇKKB / Biyolog √ √

15 Emine Kuleci Kültür ve Turizm Bakanlığı Yatırım ve İşletmeler Genel Müdürlüğü, Deniz Turizmi Daire Başkanlığı / Şehir Plancısı

√

16 Erhan Pala ÖÇKKB / Yüksek Şehir Plancısı √ √

17 Gökhan Kaboğlu Dokuz Eylül Üniversitesi Deniz Bilimleri ve Teknolojisi Enstitüsü Müdürlüğü/ SAD

√

18 Gülden Atkın Gençoğlu UNDP/GEF / Proje Asistanı √ √

19 Gülhan Badur Özden ÖÇKKB / Uzman √ √

20 Güner Ergün ÖÇKKB / Şube Müdürü √ √

21 Hakan Baykal Çevre ve Orman Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar / Uzman √

22 Harun Güçlüsoy UNDP/GEF / Proje Yöneticisi √ √

23 Hasan Yılmaz Başbakanlık Denizcilik Müsteşarlığı Deniz Ulaştırması Genel Müdürlüğü / Biyolog

√

24 Hayri Rüştü Tezcan İMEAK-Deniz Ticaret Odası / Bodrum Meclis Başkan Yrd. √

25 Hayriye Demiroğlu İMEAK-Deniz Ticaret Odası / Çevre Mühendisi - Uzman √

26 Hüseyin Aycan Alp Erözalp UNDP/GEF / Proje Yatırım Uzmanı √

27 İbrahim Yalvaç ÖÇKKB / Uzman √

28 İlker Akbay Bayındırlık ve İskân Bakanlığı Teknik Araştırma ve Uygulama Genel Müdürlüğü / Şehir Plancısı

√

29 İlker Özbahar Kuş Araştırmaları Derneği / Alan Koruma Koordinatörü √

30 Katalin Zaim UNDP / Program Yöneticisi √


31 Kemal Can Bizsel Dokuz Eylül Üniversitesi Rektörlüğü Deniz Bilimleri ve Teknolojisi Enstitüsü Müdürlüğü / Deniz Ekoloğu

√ √

32 Kenan Çınar Sür - KOOP ( Su Ürünleri Kooperatifleri Merkez Birliği ) / Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı

√

33 M.Kemal Battal TOBB / Meclis Uzman Danışmanı √

34 Mehmet Akbulut Saros ÖÇKKB / Alan Yönetim Sorumlusu √

35 Mehmet Peker ÖÇKKB / Hukukçu √

36 Mehtap Demirci Kültür ve Turizm Bakanlığı / Şehir Plancısı √

37 Melike Zehra Dağıstan Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Tespit ve Emlak Dairesi / Şehir Plancısı

√ √

38 Murat Bilecenoğlu Adnan Menderes Üniversitesi / Öğretim Üyesi √

39 Murat Gülbitti Çevre ve Orman Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü Milli Parklar Dairesi Başkanlı / Şehir Plancısı

√ √

40 Murat Karahan ÖÇKKB / Ziraat Mühendisi √

41 Murat Yağmur Maliye Bakanlığı Milli Emlak Genel Müdürlüğü / Milli Emlak Uzmanı √

42 Nazenin Arslan Akyaka Belediyesi Başkanlığı / Fen İmar İşleri Sorumlusu √

43 Nilüfer Araç Doğal Hayatı Koruma Vakfı WWF Türkiye / Doğa Koruma Sorumlusu √

44 Nuri Özbağdatlı UNDP Türkiye / Proje Yöneticisi √ √

45 Özge Balkız Doğa Koruma Merkezi / Türk Koruma Program Koordinatörü √

46 Özlem Aksoy ÖÇKKB / Biyolog √

47 Pelin Yaralı Sahil Güvenlik Komutanlığı Plan Prensipler Başkanlığı / Çevre Mühendisi √

48 Perihan Çalışkan Bayındırlık ve İskân Bakanlığı Teknik Araştırma ve Uygulama Genel Müdürlüğü / Şehir Plancısı

√

49 Rahime Çınar ÖÇKKB / Uzman √

50 Seçkin Kavruk ÖÇKKB / Şehir Plancısı √ √

51 Selin Küçükavşar Kıyı Alanları Yönetimi Türkiye Milli Komitesi / Proje Sorumlusu √

52 Serdar Osman Hoşan Maliye Bakanlığı Milli Emlak Genel Müdürlüğü / Milli Emlak Uzmanı √

53 Seyit Ahmet Yarkın ÖÇKKB / Mimar √

54 Sinan Üçkardeş Deniz Kuvvetleri Komutanlığı Seyir Hidrografi ve Oşinografi Dairesi Başkanlığı / Jeoloji Mühendisi

√

55 Süheyla Suzan Alıca UNDP/GEF / Hukuk Danışmanı √ √

56 Şöhret Kumcu ÖÇKKB / Yüksek Şehir Plancısı √ √

57 Tunç Kurtluoğlu İMEAK-Deniz Ticaret Odası / Bodrum Meclis Başkanı √

58 Vedia Akkaya Deniz Kuvvetleri Komutanlığı / Çevre Mühendisi √

59 Yasin Güner Antalya Özel Çevre Koruma Müdürlüğü / Su Ürünleri Mühendisi √


EK 2. DKKA ULUSAL STRATEJİ BELGESİ PROJE EKİBİ VE TÜSSİDE EKİBİ

Adı Soyadı Kurumu Görevi

Güner ERGÜN Tabiat Varlıklarını Koruma Genel Müdürlüğü Proje Koordinatörü

Dr. Gülhan Badur ÖZDEN Tabiat Varlıklarını Koruma Genel Müdürlüğü Uzman

Doç.Dr. Harun GÜÇLÜSOY UNDP / GEF Proje Yöneticisi

Gülden ATKIN GENÇOĞLU UNDP / GEF Proje Asistanı

Kemal BERKKAN TÜBİTAK Türkiye Sanayi Sevk ve İdare Enstitüsü Projeler Koordinatörü

İlkan SARIGÖL TÜBİTAK Türkiye Sanayi Sevk ve İdare Enstitüsü Uzman Araştırmacı

Ersin DEMİROK TÜBİTAK Türkiye Sanayi Sevk ve İdare Enstitüsü Araştırmacı


EK 3. TOPLU FOTOĞRAFLAR

Strateji Belgesi Açılış Toplantısı (6 Temmuz.2011)

Ortak Akıl Platformu (10-12 Temmuz 2011)

Odak Grup Çalışması (16 Ağustos 2011)

Çevre ve Şehircilik BakanlığıTabiat Varlıklarını Koruma Genel Müdürlüğü Mustafa Kemal Mah. Eskişehir Devlet Yolu (Dumlupınar Bulvarı) 9. km (Tepe Prime Yanı) Çankaya/ANKARATel: +90 (312) 222 12 34 Faks: +90 (312) 222 26 61 http://www.csb.gov.tr/gm/tabiat

Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) Birlik Mahallesi 415. Cadde No. 11 06610 Çankaya/AnkaraTel: +90 312 454 1100 Faks: +90 312 496 1463http://www.tr.undp.orgGüçlü bireyler. Güçlü toplumlar.



Empowered lives. Resilient nations.

Documents

Deniz ve Kıyı Koruma Alanlarıdcm.dka.gov.tr/App_Upload/21_DKKA_Strateji_taslak_14072015.pdf · zulmuştur. Kirlilik ve bozulma kıyı ve deniz alan-larının biyolojik çeşitliliğini