Deniz Ticareti Hukuku Cilt: IV

Deniz İcra Hukuku

Prof. Dr. Kerim Atamerİstanbul Gedik Üniversitesi Hukuk Fakültesi

Türk Ticaret Kanunu’nu ve 6102 Sayılı Kanun’u Hazırlayan Komisyonun Üyesi

2. Baskı

İÇİNDEKİLER (ÖZET)

ÖNSÖZ .................................................................................................................VII

İÇİNDEKİLER (ÖZET) ................................................................................... IX

İÇİNDEKİLER (AYRINTILI) ....................................................................XIII

KISALTMALAR LİSTESİ’NİN DEVAMI ........................................XXXV

KAYNAKÇA’NIN DEVAMI............................................................... XXXVII

§ 60. Giriş

§ 61. Deniz İcra Hukuku Reformu

I. Deniz İcra Hükümlerinin Tarihçesi .........................................................5II. Türk Ticaret Kanunu [2011] Reformu ...................................................31III. YUK [2011] Uyarınca Yapılan Değişiklikler ........................................57IV. İcra ve İf lâs Kanunu Yönetmeliği ........................................................... 66V. Hükümlerin Bir Arada Uygulanması .................................................... 66VI. Deniz İcra Hukuku Sempozyumu ..........................................................67

X

§ 62. Temel Hükümler

I. Milletlerarası Usul Hukuku .................................................................... 69II. Medeni Usul Hukuku ................................................................................71III. “Gemi” Terimi ve Uygulanacak Hükümler ..........................................76IV. Gemilerin Cebrî İcrasında Borçlular ..................................................... 80V. Sınırlı Sorumluluğa Tâbi Alacaklar ....................................................... 80VI. Kamu Alacakları .........................................................................................85

§ 63. Deniz Alacakları

I. Terim ............................................................................................................. 87II. Türk Ticaret Kanunu [2011] Düzenlemesi ...........................................89III. Vasıf landırma ve Uygulanacak Hukuk ................................................. 90IV. Gemi Alacakları İle İlişkisi .......................................................................93V. Deniz Alacağı Statüsü Tanınan Alacaklar ........................................... 94

§ 64. Gemilerin İhtiyati Haczi

I. Giriş ............................................................................................................. 165II. İhtiyati Haciz Hakkı................................................................................ 172III. İhtiyati Haciz Kararı ............................................................................... 205IV. Kararın Uygulanması ............................................................................. 233V. İhtiyati Hacze Karşı Başvuru Yolları ...................................................248VI. Geminin Serbest Bırakılması İçin Yatırılacak Güvence ................. 258VII. İhtiyati Haczi Tamamlayan İşlemler ................................................... 267VIII. Yeniden veya Aynı Alacak İçin İhtiyati Haciz ................................... 277IX. Haksız İhtiyati Hacizden Kaynaklanan Tazminat Davası ............. 281

§ 65. Parasal Deniz Alacaklarının Takibi

I. Giriş ............................................................................................................. 283

XI

II. İlamsız İcra Takipleri .............................................................................. 287III. Dava ............................................................................................................. 312IV. İlamlı İcra Takipleri ................................................................................. 320V. Haciz ........................................................................................................... 330VI. Paraya Çevirme ........................................................................................ 335VII. Paylaştırma ve Sıra Cetveli .................................................................... 362VIII. İf lâsa İlişkin Özel Düzenlemeler ......................................................... 377

§ 66. Parasal Olmayan Deniz Alacaklarının Takibi

I. Terim ........................................................................................................... 379II. İhtiyati Haciz ............................................................................................ 379III. Dava ............................................................................................................. 381IV. İlamların İcrası ......................................................................................... 382

§ 67. Hapis Haklarının Paraya Çevrilmesi

I. Uyumlaştırma ve Ortak Usul................................................................ 393II. Rehnin Fer’iliği ........................................................................................ 394III. Hapis Hakkı İçin Defter Tutulması ..................................................... 394IV. İlamlı İcra ................................................................................................... 401V. İlamsız İcra ................................................................................................402

KAVRAM DİZİNİ ............................................................................................ 403

Yazar’ın Yayın Listesi ..................................................................... 409

İÇİNDEKİLER (AYRINTILI)

ÖNSÖZ .................................................................................................................VII

İÇİNDEKİLER (ÖZET) ................................................................................... IX

İÇİNDEKİLER (AYRINTILI) ....................................................................XIII

KISALTMALAR LİSTESİ’NİN DEVAMI ........................................XXXV

KAYNAKÇA’NIN DEVAMI............................................................... XXXVII

§ 60. Giriş

§ 61. Deniz İcra Hukuku Reformu

I. Deniz İcra Hükümlerinin Tarihçesi ............................................5A. Giriş ..............................................................................................................5B. Temel Kaynaklar ........................................................................................6

1. Deniz Ticareti Hukuku .....................................................................6a. Alman Hukuku ............................................................................6b. Türk Hukuku ................................................................................6

2. İcra ve İf lâs Hukuku ..........................................................................6C. Özel Hükümler ..........................................................................................7

XIV

1. Türk Ticaret Kanunu [1956] Hükümleri ......................................7a. “Gemi”nin Tanımı .......................................................................7b. Gemilerin Tescili .........................................................................8c. Yola Hazır Geminin Cebrî İcra Bağışıklığı ...........................8d. Donatanın Sorumluluğunun Sınırlandırılması ...................9e. Gemi Alacakları .........................................................................10f. Gemi Alacaklılarına Tanınan Takip Hakları......................11g. Geminin Cebrî İcra Yoluyla Satışı Hâlinde Gemi

Alacaklısı Haklarının Sona Ermesi .......................................12h. Yük Alacaklısı Hakkı ................................................................13

2. İcra ve İf lâs Kanunu Hükümleri ...................................................13a. Gemi İpoteğinin “İpotek” Teriminin Kapsamına

Girmesi .........................................................................................13b. Sicile Kayıtlı Türk Gemilerinin “Taşınmaz”, Diğer

Gemilerin “Taşınır” Hükümlerine Tâbi Olması ................14c. Sicile Kayıtlı Olmayan Gemilerin Teslimi ..........................16d. Sicile Kayıtlı Olan Gemilerin Teslimi ..................................16e. Geminin Üçüncü Kişinin Elinde Olması ............................18f. Gemilere İlişkin Davalarda Hükümlerin Gemi

Siciline Tebliği ............................................................................19g. Sicile Bildirimden Sonra Geminin El Değiştirmesi ......... 20h. Gemi Üzerindeki İntifa Hakkına İlişkin İlâmlar .............. 20i. Ticareti Terk Eden Tacir Hakkında Gemi Siciline

Bildirim ........................................................................................21j. Haczi Caiz Olmayan Kayık .....................................................21k. Gemi Haczinin Sicile Şerhi .....................................................21l. Yola Hazır Gemilerin Haciz Muafiyeti ............................... 22m. Gemi Üzerindeki Aynî Hakların Tescilinin Alacaklı

Tarafından İstenebilmesi ........................................................ 23n. İstihkak İddiaları ...................................................................... 24o. Sicile Kayıtlı Gemilerin Satışı ............................................... 24

XV

p. Paraya Çevrilen Gemi Üzerindeki İpotek ve İntifa Haklarının Terkini ....................................................................27

q. İpotek Alacaklısının Temerrüdü ............................................27r. Sıra Cetveli ..................................................................................27s. Gemi ve Yük Alacaklılarının İhtiyati Haciz Hakkı .......... 28t. Konkordato Mühletinin Gemi Siciline Şerhi .....................29u. Kesinleşen Konkordato Hükmünün Gemi Siciline

Tebliği ...........................................................................................29v. İcra Dairesince Teslim Edilen Gemiye Tekrar

Girenlerin Cezası ...................................................................... 30w. Özet .............................................................................................. 30

II. Türk Ticaret Kanunu [2011] Reformu ......................................31A. Hazırlık Süreci .........................................................................................31B. Temel Sorunlar ........................................................................................ 34

1. Maddi Hukuk ile İcra Hukuku Arasında Uyumsuzluk .......... 342. Sicile Kayıtlı Türk Gemilerinin Taşınmaz Sayılması ..............353. Yabancı Gemilerin Taşınır Sayılması ..........................................374. İİK’nın Özel Hükümlerinde Tutarsızlık .....................................375. İİK’nın Genel Hükümlerinin Deniz İcrasına Uygun

Olmaması .......................................................................................... 386. “Kanuni Rehin Tesisi” Uygulaması ..............................................39

C. Reform İlkeleri ........................................................................................ 401. Milletlerarası Sözleşmeler İle Uyum ...........................................412. İİK’nın Genel Hükümlerinin Deniz İcrasına Uygun

Hâle Getirilmesi ...............................................................................423. Güncel Mevzuat İle Uyumun Sağlanması ..................................434. “Kanuni Rehin Tesisi” Uygulamasına Son Verilmesi ..............43

D. Yeni Düzenlemenin Sistemi ................................................................. 441. Kanun’da Ayrı Düzenleme ............................................................ 44

a. Seçenekler................................................................................... 44b. Tercih ........................................................................................... 44

XVI

c. Yöntem .........................................................................................45d. Başlık ........................................................................................... 46e. Terminoloji ................................................................................ 46f. İİK Maddelerine Atıf ............................................................... 48g. Sistematik ................................................................................... 48

2. Gemilerin Taşınır Sayılması ve İstisnaları ................................ 49a. Düzenlemenin Yeri .................................................................. 49b. Kural .............................................................................................51c. İstisnalar ......................................................................................52

aa. İİK Bakımından ..................................................................52bb. TMK Bakımından ..............................................................53

3. Tamamlayıcı Düzenlemeler İçin İİK’ya Atıf ............................. 544. İİK’daki Özel Hükümlerin Tasfiyesi ...........................................55

E. Görüş ve Eleştiriler ................................................................................ 56III. YUK [2011] Uyarınca Yapılan Değişiklikler ............................57

A. Hazırlık Süreci .........................................................................................57B. Sistem Değişikliği ...................................................................................58C. İİK’da Yapılan Değişiklikler .................................................................59

1. “İpotek” Teriminin Kapsamından “Gemi İpoteği”nin Çıkartılması .......................................................................................59

2. Gemilerin Taşınır Hükümlerine Tâbi Tutulması .................... 603. Gemi Siciline Verilecek Şerhlerin Hükmü ................................ 604. İlâmlı İcra ...........................................................................................615. Yola Hazır Gemilerin Haciz Muafiyeti .......................................616. İstihkak İddiaları ..............................................................................627. Sicile Kayıtlı Gemilerin Satışı .......................................................628. Paraların Paylaştırılması .................................................................629. Rehnin Paraya Çevrilmesi ............................................................. 6310. Sıra Cetveli ........................................................................................ 6311. Gemi ve Yük Alacaklılarının İhtiyati Haciz Hakkı ................. 6312. Değişiklik Yapılmayan Hükümler ............................................... 64

XVII

D. Değerlendirme .........................................................................................65IV. İcra ve İflâs Kanunu Yönetmeliği ..............................................66V. Hükümlerin Bir Arada Uygulanması ........................................66VI. Deniz İcra Hukuku Sempozyumu .............................................67

§ 62. Temel Hükümler

I. Milletlerarası Usul Hukuku .......................................................69A. Lex Fori İlkesi ......................................................................................... 69B. Cebrî İcra Satışlarının Milletlerarası Tanınması .............................70

II. Medeni Usul Hukuku .................................................................71A. “Denizcilik İhtisas Mahkemesi” ......................................................... 72B. Diğer Kurallar ..........................................................................................75

III. “Gemi” Terimi ve Uygulanacak Hükümler ...............................76A. Giriş ............................................................................................................76B. Tanım ve Uygulama Alanı ................................................................... 77C. Hukuksal Nitelik .................................................................................... 77D. Tescil ...........................................................................................................78E. Gemiler Üzerinde Sınırlı Aynî Haklar ...............................................79

1. Kanunlar İhtilâfı Kuralları .............................................................792. Türk Hukuku .....................................................................................79

IV. Gemilerin Cebrî İcrasında Borçlular ........................................80V. Sınırlı Sorumluluğa Tâbi Alacaklar ..........................................80

A. SınırMS [1996] Uyarınca ......................................................................811. Sınırlamaya Tâbi Alacaklar ............................................................812. Sınırlandırma Olanağı Bulunmayan Alacaklar ........................ 82

a. Enkaz Kaldırmadan Doğan İstemler ................................... 83b. SınırMS [1976]’nın Hariç Bıraktığı Alacaklar ................... 83

B. PetrolMS [1992] ve FonMS [1992] Uyarınca .................................. 84VI. Kamu Alacakları ........................................................................85

XVIII

§ 63. Deniz Alacakları

I. Terim...........................................................................................87A. Milletlerarası Deniz Hukuku............................................................... 87B. Türk Hukuku ........................................................................................... 88

II. Türk Ticaret Kanunu [2011] Düzenlemesi ...............................89A. Hazırlık Çalışmaları ...............................................................................89B. Deniz Alacaklarının Harf Sırası.......................................................... 90

III. Vasıflandırma ve Uygulanacak Hukuk .....................................90IV. Gemi Alacakları İle İlişkisi ........................................................93V. Deniz Alacağı Statüsü Tanınan Alacaklar ................................94

A. “Sınırlı Sayı” İlkesi .................................................................................. 94B. Listedeki Alacaklar .................................................................................95

1. Gemi İşletme Zararı .........................................................................95a. Kaynak .........................................................................................95b. Yasal Düzenleme ....................................................................... 99c. Vasıf landırma .......................................................................... 100d. Uygulama Alanı .......................................................................101

2. Kişi Zararı ........................................................................................101a. Kaynak .......................................................................................101b. Yasal Düzenleme ..................................................................... 103c. Vasıf landırma .......................................................................... 104d. Uygulama Alanı ...................................................................... 104

3. Kurtarma ......................................................................................... 105a. Kaynak ...................................................................................... 105b. Yasal Düzenleme ..................................................................... 106c. Vasıf landırma .......................................................................... 107d. Uygulama Alanı ...................................................................... 107

4. Çevresel Zarar ................................................................................ 108a. Kaynak ...................................................................................... 108b. Yasal Düzenleme ......................................................................110

XIX

c. Vasıf landırma ...........................................................................110d. Uygulama Alanı .......................................................................111

5. Enkaz Kaldırma ..............................................................................111a. Kaynak .......................................................................................111b. Yasal Düzenleme ......................................................................114c. Vasıf landırma .......................................................................... 115d. Uygulama Alanı .......................................................................116

6. Kullanma ve Kira Sözleşmeleri ...................................................116a. Kaynak .......................................................................................116b. Yasal Düzenleme ......................................................................116c. Vasıf landırma ...........................................................................116d. Uygulama Alanı .......................................................................117

7. Taşıma Sözleşmeleri ......................................................................118a. Kaynak .......................................................................................118b. Yasal Düzenleme ......................................................................119c. Vasıf landırma ...........................................................................119d. Uygulama Alanı ...................................................................... 120

8. Gemide Taşınan Eşya Zararı ...................................................... 121a. Kaynak ...................................................................................... 121b. Yasal Düzenleme ..................................................................... 121c. Vasıf landırma .......................................................................... 122d. Uygulama Alanı ...................................................................... 122

9. Müşterek Avarya ............................................................................ 124a. Kaynak ..................................................................................... 124b. Yasal Düzenleme ..................................................................... 124c. Vasıf landırma ......................................................................... 125d. Uygulama Alanı ...................................................................... 125

10. Römorkaj ......................................................................................... 126a. Kaynak ...................................................................................... 126b. Yasal Düzenleme ..................................................................... 126

XX

c. Vasıf landırma .......................................................................... 126d. Uygulama Alanı ...................................................................... 127

11. Kılavuzluk ....................................................................................... 127a. Kaynak ...................................................................................... 127b. Yasal Düzenleme ..................................................................... 128c. Vasıf landırma .......................................................................... 128d. Uygulama Alanı ...................................................................... 130

12. Tedarik ve Hizmetler .................................................................... 130a. Kaynak ...................................................................................... 130b. Yasal Düzenleme ..................................................................... 131c. Vasıf landırma .......................................................................... 132d. Uygulama Alanı ...................................................................... 132

13. İnşa ve Tamir Alacakları .............................................................. 132a. Kaynak ...................................................................................... 132b. Yasal Düzenleme ..................................................................... 133c. Vasıf landırma .......................................................................... 134d. Uygulama Alanı ...................................................................... 134

14. Seyrüsefer Paraları ........................................................................ 136a. Kaynak ...................................................................................... 136b. Yasal Düzenleme ..................................................................... 137c. Vasıf landırma .......................................................................... 138d. Uygulama Alanı ...................................................................... 138

15. Gemi Adamı Alacakları ............................................................... 139a. Kaynak ...................................................................................... 139b. Yasal Düzenleme ..................................................................... 140c. Vasıf landırma .......................................................................... 140d. Uygulama Alanı .......................................................................141

16. Krediler ve Harcamalar .................................................................141a. Kaynak .......................................................................................141b. Yasal Düzenleme ..................................................................... 142

XXI

c. Vasıf landırma .......................................................................... 143d. Uygulama Alanı ...................................................................... 143

17. Sigorta Primleri .............................................................................. 144a. Kaynak ...................................................................................... 144b. Yasal Düzenleme ..................................................................... 144c. Vasıf landırma .......................................................................... 145d. Uygulama Alanı ...................................................................... 146

18. Aracı Ücretleri ................................................................................ 146a. Kaynak ...................................................................................... 146b. Yasal Düzenleme ..................................................................... 146c. Vasıf landırma .......................................................................... 147d. Uygulama Alanı ...................................................................... 148

19. Mülkiyet ve Zilyetlik .................................................................... 148a. Kaynak ...................................................................................... 148b. Yasal Düzenleme ..................................................................... 149c. Vasıf landırma .......................................................................... 149d. Uygulama Alanı ...................................................................... 150

20. Ortak Malik Uyuşmazlıkları ...................................................... 151a. Kaynak ...................................................................................... 151b. Yasal Düzenleme ..................................................................... 152c. Vasıf landırma .......................................................................... 152d. Uygulama Alanı ...................................................................... 152

21. Gemi Rehinleri .............................................................................. 153a. Kaynak ...................................................................................... 153b. Yasal Düzenleme ..................................................................... 155c. Vasıf landırma .......................................................................... 156

aa. Alacak ................................................................................. 156bb. Rehin .................................................................................. 156

aaa. Tescil Edilen Rehinler ............................................ 156bbb. Zilyetliğe Bağlı Rehinler ........................................ 158

d. Uygulama Alanı ...................................................................... 159

XXII

22. Satış Sözleşmesi ..............................................................................161a. Kaynak .......................................................................................161b. Yasal Düzenleme ......................................................................161c. Vasıf landırma ..........................................................................161d. Uygulama Alanı ...................................................................... 162

C. Deniz Alacaklarının İİK Bakımından Tasnifi ............................... 163

§ 64. Gemilerin İhtiyati Haczi

I. Giriş ..........................................................................................165A. Yeni Düzenlemeye Yol Açan Sebepler ............................................. 165B. Kaynaklar ............................................................................................... 166

1. Milletlerarası Sözleşmeler ........................................................... 1662. Milletlerarası Sözleşmeler’de Düzenlenmeyen Hususlar .... 167

C. İİK Hükümleri İle Bağlantı ................................................................ 167D. Temel İlkeler .......................................................................................... 168

1. Takibin İhtiyati Haciz İle Başlatılması ..................................... 1682. Çıkarlar Dengesi ............................................................................ 169

E. İhtiyati Haczin Hukuksal Niteliği .....................................................171II. İhtiyati Haciz Hakkı ................................................................172

A. Alacak ...................................................................................................... 1721. Deniz Alacakları ............................................................................ 1722. Rehinli Deniz Alacakları ............................................................. 1733. Muacceliyet ......................................................................................1744. Müeccel Deniz Alacakları ............................................................174

B. İhtiyati Haciz Sebebi.............................................................................1751. Muaccel Deniz Alacakları ............................................................1752. Müeccel Deniz Alacakları ............................................................176

C. Gemi ........................................................................................................ 1771. Terim .................................................................................................1782. İhtiyati Haczi Caiz Olan Gemiler ...............................................178

XXIII

a. Deniz Alacağının Konusu Olan Gemi ................................178aa. Geminin Mülkiyetine ve Zilyetliğine İlişkin

Uyuşmazlıklar ...................................................................178bb. Gemi Üzerinde Rehinle Temin Edilmiş Alacaklar . 179

aaa. Gemi Alacakları ....................................................... 179bbb. Gemi Rehni, Gemi İpoteği veya Gemi Üzerinde

Aynı Nitelikteki Aynî Bir Yükümlülük ............... 180cc. Diğer Deniz Alacakları ................................................... 180

aaa. İhtiyati Haczin Uygulandığı Andaki Borçlu Gemi Maliki ......................................................................... 180

bbb. Gemi Kiracısının Durumu .................................... 183b. Borçlunun Mülkiyetindeki Başka Gemiler (“Kardeş

Gemi”) ....................................................................................... 187c. Tüzel Kişilik Perdesinin Aralanması ................................. 190

3. İstihkak İddiaları ........................................................................... 196D. Geçici Hukuksal Koruma ................................................................... 196

1. İhtiyati Haciz .................................................................................. 197a. Para Alacakları ........................................................................ 197b. Para Alacaklarının Dışındaki İstemler .............................. 198

2. Başka Surette Geminin Seferden Men Edilmesi Yasağı ....... 199E. Deniz Alacağı Olmayan Alacaklar ................................................... 202

1. İhtiyati Haciz .................................................................................. 2022. İhtiyati Tedbir ................................................................................204

III. İhtiyati Haciz Kararı ............................................................... 205A. Mahkeme ................................................................................................ 205

1. Görev ................................................................................................ 2052. Yetki ..................................................................................................206

a. Yeni Düzenlemenin Esasları ................................................206b. Esas Hakkında Takip veya Dava Açılmasından Önce ... 208

aa. Türk Bayraklı Gemiler Hakkında ............................... 208aaa. “Sabit” Mahkeme ..................................................... 208bbb. “Değişken” Mahkeme .............................................209

bb. Yabancı Bayraklı Gemiler .............................................. 210

XXIV

aaa. Yetki Kuralı ............................................................... 210bbb. Türk Karasularından ve Türk Boğazları’ndan

Uğraksız Geçen Gemiler ........................................211cc. Yetki, Tahkim ve Uygulanacak Hukuk Kayıtlarının

Etkisi ................................................................................... 215c. Esas Hakkında Takip veya Dava Açılmasından Sonra ...217

aa. İcra Takibi...........................................................................217bb. Türkiye’de Mahkemede Dava Açılmışsa ....................217cc. Yurt Dışında Dava Açılmışsa ........................................ 218dd. Türkiye’de veya Yurt Dışında Tahkim

Başlatılmışsa ..................................................................... 219B. Alacaklının Başvurusu ........................................................................ 220

1. Genel Olarak ................................................................................... 2202. İhtiyati Haciz Sebebinin İspatı ................................................... 2203. İhtiyati Hacizde Güvence ............................................................ 225

a. Güvencenin Miktarı .............................................................. 225b. Güvencenin Yatırılacağı Aşama .......................................... 227c. Güvencenin Artırılması veya Azaltılması ........................ 228d. Güvence Bağışıklıkları .......................................................... 230e. İlam ve İlam Niteliğindeki Belgeler ................................... 230f. Güvencenin Saklanacağı Süre ............................................. 231g. Yabancılık Teminatı ............................................................... 232

4. Yargılama Usulü, Karar ve İstinaf .............................................. 232IV. Kararın Uygulanması ............................................................. 233

A. Yetki ......................................................................................................... 233B. Kararın Uygulanmasını İsteme Süresi ............................................234C. Uygulamaya Başlama Süresi .............................................................. 235D. Gemiye Elkonulması ve Koruma Önlemleri ................................. 236

1. Geminin Seferden Men Edilmesi .............................................. 2362. Kamu Makamlarına Bildirim .....................................................2403. Geminin Sefere Çıkmış Olması ................................................. 241

a. Ortak Önlemler ...................................................................... 241

XXV

b. Türk Bayraklı Gemiler .......................................................... 242c. Yabancı Gemiler ...................................................................... 242

4. Haciz Tutanağının Düzenlenmesi............................................. 2435. Gemi Siciline veya Konsolosluğa Bildirim ..............................2446. Uygulama Masraf ları.................................................................... 2457. İşletme ve Koruma ........................................................................246

E. İhtiyati Haczin Kapsamı .....................................................................246F. İhtiyati Haczin Hükmü ....................................................................... 247

V. İhtiyati Hacze Karşı Başvuru Yolları ..................................... 248A. İtiraz .........................................................................................................248

1. Yetki ..................................................................................................249a. Dava Açılmadan Önce ...........................................................249b. Dava Açıldıktan Sonra .......................................................... 250

aa. Türkiye’de Mahkemede Dava Açılmışsa ................... 250aaa. İhtiyati Hacze İtirazdan Önce Dava Açılması .. 250bbb. İhtiyati Hacze İtirazdan Sonra Dava Açılması . 251

bb. Hakemde veya Yurt Dışındaki Bir Mahkemede Dava Açılmışsa ........................................................................... 252

2. İtiraz Hakkı Tanınan Kişiler ...................................................... 2523. İtiraz Sebepleri ............................................................................... 253

a. İİK m. 265’te Öngörülen İtirazlar ....................................... 253b. Güvencelere İlişkin Başvurular ........................................... 255c. İstihkak İddiaları .................................................................... 255

4. İtiraz Süresi ..................................................................................... 2575. Yabancılık Teminatı ...................................................................... 257

B. Şikâyet ..................................................................................................... 257C. İstinaf ve Temyiz? ................................................................................. 258

VI. Geminin Serbest Bırakılması İçin Yatırılacak Güvence ........258A. Geminin Değerini Karşılayan Güvence.......................................... 259

1. Geminin Tam Değeri ................................................................... 259a. Geminin Değerinin Depo Edilmesi ................................... 259

XXVI

b. Bildirim .....................................................................................260c. İştirak ........................................................................................260

2. Fon Kurulması ............................................................................... 262B. Alacağı Karşılayan Güvence .............................................................. 263

1. Güvence ........................................................................................... 2632. Bildirim ............................................................................................2643. İştirak ...............................................................................................264

C. Güvencenin Taraf larca Belirlenmesi ...............................................264D. Saklı Kalan Haklar ...............................................................................266E. Güvencenin Değiştirilmesi ................................................................266

VII. İhtiyati Haczi Tamamlayan İşlemler ...................................... 267A. Seçenekler .............................................................................................. 267B. Yetki ......................................................................................................... 268C. Süre .......................................................................................................... 269

1. Türk Ticaret Kanunu [2011]’deki Düzenleme ...................... 2692. Sürenin Uygulama Alanı ve Başlangıcı .................................... 271

a. İcra Takibi ve Dava ................................................................. 271b. İtirazın Hükümden Düşürülmesi ....................................... 272c. Tenfiz ......................................................................................... 272d. İlamlı İcra Takibi .................................................................... 273e. Zorunlu Arabuluculuk .......................................................... 274

3. İşlemin Başlatıldığına İlişkin Belge Sunulması? .................... 2764. Yaptırım ........................................................................................... 276

VIII. Yeniden veya Aynı Alacak İçin İhtiyati Haciz .........................277A. Geminin Hukuka Aykırı Yollarla Serbest Kalması....................... 278B. Deniz Alacağının Konusu Olan Gemi Bakımından .................... 278

1. Güvencenin Türü veya Miktarı Yetersizse .............................. 2782. Güvence Veren Kişinin Aczi ....................................................... 2793. Güvencenin Serbest Kalması ...................................................... 2794. Kambiyo Sınırlamaları .................................................................280

XXVII

C. Kardeş Gemi Bakımından .................................................................. 281IX. Haksız İhtiyati Hacizden Kaynaklanan Tazminat Davası .....281

§ 65. Parasal Deniz Alacaklarının Takibi

I. Giriş ......................................................................................... 283A. Terim ....................................................................................................... 283B. Rehinli Alacakların Takibinde İlkeler .............................................284

II. İlamsız İcra Takipleri .............................................................. 287A. İlamsız İcra Takibi Hakkı ................................................................... 287

1. Uygulama Alanı ............................................................................. 2872. Yetki veya Tahkim Şartları Kararlaştırılmışsa ....................... 288

a. Yurt İçinde ................................................................................ 288aa. Yetki Şartı .......................................................................... 288bb. Tahkim Şartı ..................................................................... 289

b. Yurt Dışında ............................................................................. 2893. İhtiyati Haczi Tamamlayan Takipte Süre ................................ 290

B. İlamsız Takip Seçenekleri................................................................... 2901. Rehinli Deniz Alacakları ............................................................. 291

a. Rehnin Paraya Çevrilmesi Yoluyla Takip ......................... 291aa. Doğrudan Takip .............................................................. 291bb. İhtiyati Haczi Tamamlayan Takip ............................... 291

b. İf lâs Yoluyla Takip .................................................................. 292c. Haciz Yoluyla ve Kambiyo Senetlerine Dayanan

Takipler ..................................................................................... 2932. Rehinsiz Deniz Alacakları ........................................................... 295

a. Haciz, İf lâs, Kambiyo Senetlerine Özgü Takip Yolları.. 295b. Kiralar ve Tahliye Hakkında Özel Hükümler ................. 295

C. Rehnin Paraya Çevrilmesi Yoluyla İlamsız Takip ........................ 2961. Uygulamadaki Sorunlar .............................................................. 2962. Yeni Yasal Düzenleme .................................................................. 2963. Taşınır Rehninin Paraya Çevrilmesi Yoluyla İlamsız Takip 297

XXVIII

a. Rehinli Alacaklar .................................................................... 297aa. Taşınır Rehni .................................................................... 297bb. Gemi Alacaklılarının Kanuni Rehin Hakları ........... 297cc. Hapis Hakkı ...................................................................... 298

b. Yetkili İcra Dairesi .................................................................. 299c. Takip Talebi ............................................................................. 299d. Ödeme Emri ............................................................................ 301e. İtiraz ........................................................................................... 302f. Alacaklının Hakları ............................................................... 303

aa. İtiraz Edilmezse ............................................................... 303bb. İtiraz Edilmişse ................................................................304

4. İpoteğin Paraya Çevrilmesi Yoluyla İlamsız Takip ............... 305a. Rehinli Alacaklar .................................................................... 305

aa. Gemi İpoteği ..................................................................... 305bb. Tersane Sahibinin Kanuni İpoteği .............................. 306

b. İİK’da Kullanılan Terimler .................................................. 307c. Bazı Bankaların Özel Durumu ............................................ 308d. Yetkili İcra Dairesi .................................................................. 308e. Takip Talebi ............................................................................. 309f. Ödeme Emri .............................................................................310g. İtiraz ............................................................................................311h. Alacaklının Hakları ................................................................311

aa. Borca İtiraz Edilmezse.....................................................311bb. Borca İtiraz Edilmişse .....................................................311

D. Diğer İlamsız Takip Yolları ................................................................ 312III. Dava ..........................................................................................312

A. Maddi Hukuk ........................................................................................ 312B. İcra Hukuku ............................................................................................314

1. Yetki veya Tahkim Şartları Kararlaştırılmışsa ........................3142. İtirazın Hükümden Düşürülmesi .............................................. 315

a. Seçenekler................................................................................. 315b. İtirazın Geçici Kaldırılması Hâlinde Haciz ......................317

XXIX

3. Borçlunun Hakları .........................................................................318C. Tenfiz ........................................................................................................319

IV. İlamlı İcra Takipleri ................................................................ 320A. İpoteğin Paraya Çevrilmesi Yoluyla İlamlı Takip ......................... 320

1. Rehinli Alacaklar ........................................................................... 320a. Gemi İpoteği ............................................................................ 321

aa. Resmî Şekil ........................................................................ 321bb. Kredi Güvencesi ............................................................... 321

b. Tersane Sahibinin Kanuni İpoteği ..................................... 3222. İİK’da Kullanılan Terimler ......................................................... 3223. İhtiyati Haczi Tamamlayan Takip ............................................. 3234. Yetkili İcra Dairesi ......................................................................... 3235. Takip Talebi .................................................................................... 3236. İcra Emri .......................................................................................... 3247. İcranın Geri Bırakılması .............................................................. 3248. İcra Dairesinin İşlemleri .............................................................. 324

B. İlamların İcrası ...................................................................................... 3251. Uygulama Alanı ............................................................................. 325

a. Mahkeme İlamları .................................................................. 325aa. Esas Hakkında Yurt İçinde Dava ................................. 325bb. Esas Hakkında Yurt İçinde Tahkim ............................ 326cc. Tenfiz .................................................................................. 326

b. İlam Niteliğindeki Belgeler .................................................. 3262. İhtiyati Haczi Tamamlayan Takip ............................................. 3273. Uygulanacak Hükümler............................................................... 3274. Yetkili İcra Dairesi ......................................................................... 3275. Takip Talebi .................................................................................... 3286. İcra Emri .......................................................................................... 3287. İcranın Geri Bırakılması .............................................................. 329

V. Haciz .........................................................................................330

XXX

A. Haciz İsteme Hakkının Doğması ve İhtiyati Haczin Kesinleşmesi .......................................................................................... 3301. Kural ................................................................................................. 3302. Rehinli Deniz Alacakları İçin Haciz ......................................... 3313. Deniz Alacağı Olmayan Alacaklar ............................................ 332

a. Kesin Haciz .............................................................................. 332b. Geçici Haciz ............................................................................. 333

B. Haczin Uygulanması ........................................................................... 334C. İştirak ...................................................................................................... 335

VI. Paraya Çevirme ........................................................................335A. Uygulanacak Hükümler ..................................................................... 335

1. Gemiler Bakımından .................................................................... 336a. Sicile Kayıtlı Gemiler ............................................................ 336b. Sicile Kayıtlı Olmayan Gemiler .......................................... 337

2. Rehinler Bakımından ................................................................... 337B. Satış İsteme Hakkının Süresi ............................................................ 338

1. Kural ................................................................................................. 3382. Haciz Kesinleşmeden (“Vaktinden Evvel”) Satış .................. 339

a. Yasal Düzenlemenin Sebepleri ............................................ 339b. Satış Hâlleri .............................................................................. 341

aa. Borçlu Gemi Malikinin İstemi ..................................... 341bb. Değer Kaybı veya Gider Artışı ...................................... 342cc. İnsan, Eşya ve Çevre Güvenliği ....................................346

c. Satış Bedelinin Nemalandırılması .....................................348d. Limanlar Kanunu Uyarınca Özel Satış Usulü ................. 349

C. Satış Yapılmasının Süresi .................................................................... 351D. Paraya Çevirme Yolları........................................................................ 352

1. Artırma ............................................................................................ 352a. Sicile Kayıtlı Olmayan Gemiler .......................................... 352b. Sicile Kayıtlı Gemiler ............................................................ 352

aa. Genel Olarak ..................................................................... 352

XXXI

bb. Yabancı Bayraklı Gemilerde Sicil Kaydının İstenmesi ............................................................................ 353

cc. Artırmanın İlanı .............................................................. 355aaa. İlanın İçeriği ............................................................. 355bbb. İlanın Yapılması ....................................................... 355ccc. Yabancı Gemilerde Ek Şart .................................... 356

2. Pazarlık Yoluyla Satış .................................................................... 358E. İhale ve Satışın Sonucu ....................................................................... 359

1. Uygulama Alanı ............................................................................. 359a. Gemiler Bakımından ............................................................. 359b. Paraya Çevirme Yolu Bakımından ..................................... 360

2. Mülkiyetin Geçişi .......................................................................... 3603. Mükellefiyetlerin Sona Ermesi ................................................... 360

F. Satış Bedelinin Nemalandırılması ................................................... 361VII. Paylaştırma ve Sıra Cetveli ......................................................362

A. Paylaştırma ............................................................................................ 3621. Haciz Yoluyla Takipte ................................................................... 3622. Rehnin Paraya Çevrilmesi Yoluyla Takipte............................. 363

B. Sıra Cetvelinin Düzenlenmesi ..........................................................3641. İlkeler ................................................................................................364

a. Tek Cetvel.................................................................................364b. Sıralar Arasındaki İlişki ........................................................ 366c. Diğer Hacizlerde Önceliğin Sona Ermesi ......................... 366d. Fon Kurulması ........................................................................ 367

2. Yöntem ............................................................................................. 367C. Alacakların Sırası ................................................................................. 368

1. Cebrî İcra Giderleri ....................................................................... 3682. Enkaz Kaldırmaya İlişkin Kamusal Alacaklar ....................... 3693. Gemi Alacakları ............................................................................. 369

a. Alacaklar ................................................................................... 369b. Kendi Aralarındaki Sıra ........................................................ 370

XXXII

aa. Gemi Adamı Alacakları ................................................. 371bb. Kişi Zararı ......................................................................... 371cc. Kurtarma Ücreti .............................................................. 372dd. Seyrüsefer Resimleri ....................................................... 373ee. Haksız Fiile Dayanan Eşya Zararı ............................... 374

4. Tersane Sahibinin Alacakları ..................................................... 3745. Gemiden Alınacak Vergiler ......................................................... 3756. Rehinli Alacaklar ........................................................................... 3757. Kalan Deniz Alacakları ................................................................ 3768. Diğer Alacaklar .............................................................................. 377

VIII. İflâsa İlişkin Özel Düzenlemeler ............................................377A. Uygulanacak Hükümler ..................................................................... 377B. Özel Hükümler ..................................................................................... 378

1. Rehinli Deniz Alacakları İçin İf lâs Yoluyla Takip Hakkı .... 3782. Sıra Cetveli ...................................................................................... 378

§ 66. Parasal Olmayan Deniz Alacaklarının Takibi

I. Terim.........................................................................................379II. İhtiyati Haciz ............................................................................379III. Dava ..........................................................................................381

A. Seçenekler .............................................................................................. 381B. İhtiyati Haczi Tamamlayan Davada Süre ....................................... 382

IV. İlamların İcrası .........................................................................382A. Yeni Yasal Düzen .................................................................................. 382

1. İİK Değişiklikleri .......................................................................... 3822. Uygulanacak Hükümler............................................................... 383

B. Yeni Düzenlemeye Göre İlamlı İcra ................................................. 3841. Kesinleşme Şartı ............................................................................ 3842. Hükmün Sicile veya Konsolosluğa Bildirimi .......................... 3853. İlamların İcrasına İlişkin Ortak Hükümler ............................ 386

XXXIII

a. İhtiyati Haczi Tamamlayan Takipte Süre ......................... 386b. Yetkili İcra Dairesi .................................................................. 386c. İcranın Geri Bırakılması ....................................................... 387

4. Geminin Teslimine İlişkin İlamlar ........................................... 387a. Takip Talebi ............................................................................. 387b. İcra Emri ................................................................................... 387c. Yerine Getirilmezse ............................................................... 388

aa. Borçlu Geminin Zilyediyse ........................................... 388bb. Borçlu Geminin Zilyedi Değilse .................................. 388

d. İlama Dâhil Olmayan Eşya .................................................. 389e. Gemiye Tekrar Girilmesi ...................................................... 390

5. Sınırlı Aynî Haklara İlişkin İlamlar .......................................... 3906. Bir İşin Yapılma(ma)sına İlişkin İlamlar ................................. 391

§ 67. Hapis Haklarının Paraya Çevrilmesi

I. Uyumlaştırma ve Ortak Usul...................................................393II. Rehnin Fer’iliği ........................................................................394III. Hapis Hakkı İçin Defter Tutulması .........................................394

A. İlke ........................................................................................................... 394B. Usul .......................................................................................................... 395

1. Yetkili İcra Dairesi ......................................................................... 3952. Alacaklının Başvurusu ................................................................. 3953. Defterin Tutulması ........................................................................ 3974. İcra Takibi Başlatma Süresi ......................................................... 3995. İcra Takibinin Kapsamı ............................................................... 3996. Navlun Alacaklarında 30 Günlük Takip Hakkı ..................... 399

C. Şikâyet ve Çekişmeli Tutarın Yatırılması .......................................400D. İstihkak İddiaları .................................................................................. 401

IV. İlamlı İcra .................................................................................401V. İlamsız İcra .............................................................................. 402

XXXIV

KAVRAM DİZİNİ ............................................................................................ 403

Yazar’ın Yayın Listesi ..................................................................... 409