Deniz Kaplumbağası ve Yumuşak Kabuklu Nil Kaplumbağası … · 2012. 7. 23. · C. #˘%% yavruları; kum yengeçleri, köpek balıkları, predatör kemikli balıklar, tilki ve

ÇIRALI’DA DENİZKAPLUMBAĞASI ARAŞTIRMAVE KORUMA ÇALIŞMALARIİÇİN İŞBİRLİĞİ YAPIYORUZ.

Deniz Kaplumbağası ve Yumuşak Kabuklu Nil Kaplumbağası Popülasyonlarının Araştırılması ve Korunması 2010Çıralı, Maden Koyu, Beycik Bükü, Boncuk Bükü, Küçük Boncuk Koyu ve Mehmetli Bükü

Cirali WWF 2011:Layout 1 8/25/11 5:06 PM Page 1

Deniz Kaplumbağası ve Yumuşak Kabuklu Nil KaplumbağasıPopülasyonlarının Araştırılması ve KorunmasıÇıralı, Maden Koyu, Beycik Bükü, Boncuk Bükü,Küçük Boncuk Koyu ve Mehmetli Bükü, 2010Durmuş, Hakan; Oruç, Ayşe (2010)

Çıralı, Maden Koyu, Beycik Bükü, Boncuk Bükü, Küçük Boncuk Koyu ve Mehmetli (Tekirova) BüküKumsalları Deniz Kaplumbağası (Caretta caretta) ve Yumuşak Kabuklu Nil Kaplumbağası (Trionyxtriunguis) Popülasyonlarının Araştırılması, İzlenmesi ve Korunması Çalışması, Aralık 2010.

Bu çalışma, Çevre ve Orman Bakanlığı, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, Antalya İlÇevre ve Orman Müdürlüğü ve WWF-Türkiye arasında yapılmış olan İşbirliği Protokolü kapsamındayürütülmektedir.

©WWF-Türkiye (Doğal Hayatı Koruma Vakfı), İstanbul

WWF-TürkiyeBüyük Postane Caddesi, No: 43-45 Kat: 5 Bahçekapı, İstanbulTelefon: 0 212 528 20 30 Faks: 0 212 528 20 40www.wwf.org.tr [email protected]

Antalya İl Çevre ve Orman MüdürlüğüKızıltoprak Mahallesi, Ali Çetinkaya Caddesi, No:177 AntalyaTelefon: 0 242 321 80 [email protected]

Tüm hakları saklıdır.Bu yayının herhangi bir bölümü, WWF-Türkiye’nin yazılı izni olmadan yeniden çoğaltılamaz ve basılamaz.

Raporu Hazırlayanlar:Hakan Durmuş, Dokuz Eylül Üniversitesi, Buca Eğitim Fakültesi, Biyoloji Bölümü, Buca/İzmirAyşe Oruç, WWF-Türkiye, İstanbul

Proje Koordinasyon Ekibi:Ayşe Oruç, WWF-TürkiyeDr. Hakan Durmuş, Dokuz Eylül Üniversitesiİrfan Ekmekçi, Çevre ve Orman Bakanlığı, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel MüdürlüğüMehmet Akın, İl Çevre ve Orman Müdürlüğü, DKMP Şube Müdürlüğü

Proje Alan Ekibi:Serhat Yalçınkaya, BiyologBayram Kütle, Ulupınar KooperatifiŞaban Ilgaz, Ulupınar KooperatifiTuncay Cesur, WWF-Türkiye Çıralı Alan Sorumlusu

Gönüllüler: Hanife Alsancak, Uğur Hüseyin Ercins, Ekin Gemalmaz, Çağlar Göncü, Bilgesu Güngör,Mehmet Karatosun, Öznur Özdeş, Gülsen Palandöken, Mustafa Tosun, Songül Yavuz, OğuzhanYıldırım, Utku Yılmaz, Arzu Cesur.

Kapak Fotoğrafı: © Michel Gunther / WWF-CanonFotoğraflar: Michel Günther/ WWF-Canon, Hakan Durmuş, Can KılıçbayArzu Cesur, Tuncay Cesur, Durmuş Cesur, Irmak Bıyıklı, Ayşe Oruç

Grafik Tasarım: Cenk Oruç, Media JMDBaskı: Ofset Filmcilik ve Matbaacılık San ve Tic A.Ş

ISBN 978-605-61279-4-6

Bu çalışma, Garanti Bankası ve Bir Deniz Kaplumbağası Evlat Edinin Destekçileri tarafından desteklenmekte ve Ulupınar Çevre Koruma, Geliştirme ve İşletme Kooperatifi ile teknik işbirliği içindeyürütülmektedir.

Teşekkürler:Çıralı, Maden Koyu, Beycik Bükü, Boncuk Bükü, Küçük Boncuk Koyu ve Mehmetli (Tekirova) BüküKumsalları Deniz Kaplumbağası (Caretta caretta) ve Yumuşak Kabuklu Nil Kaplumbağası (Trionyx triunguis) Popülasyonlarının Araştırılması, İzlenmesi ve Korunması Çalışması’nın gerçekleştirilmesiiçin gerekli desteği sağlayan Garanti Bankası ve Bir Deniz Kaplumbağası Evlat Edinin Destekçilerine;

Çalışmanın hazırlanmasında destek ve katkı sağlayan Antalya İl Çevre ve Orman Müdürü MineKara’ya;Dijital sıcaklık aletlerinin programlanmasında yardımcı olan Doç.Dr. Oğuz Türkozan’a, yuvaiçin sıcaklıkların grafiklerinin hazırlanması ve değerlendirilmesinde yardımcı olan Doç.Dr. Adem Özdemir’e, rapor yazım aşamasında yardımlarını esirgemeyen Doç.Dr. Çetin Ilgaz’a sonsuz teşekkürlerimizi sunarız.


DenizKaplumbağalarıDünyada varlığı kabul edilen yedi deniz kaplumbağası türünden (Dermochelys

coriacea, Lepidochelys kempii, Lepidochelys olivacea, Chelonia mydas, Caretta

caretta, Eretmochelys imbricata, Natator depressus) altısı (Natator depressus

hariç) IUCN/SSC Deniz Kaplumbağaları Uzman Grubu tarafından nesli tehditaltında olan türler olarak sınıflandırılmıştır. Bazı bilim insanları morfolojik olarakfarklılık gösteren Chelonia agassizi türünü de sekizinci bir tür olarak kabul et-mekle birlikte, henüz bu konuda bilim dünyasında bir fikir birliği oluşmamıştır.

Bu türleri, dünya genelinde tehdit eden başlıca unsurlar şunlardır: • Doğrudan besin maddesi olarak tüketilmeleri,• Yumurtalarının bazı ülkelerde toplanıp marketlerde

satılarak besin maddesi olarak kullanılması,• Bazı türlerin kabuğunun süs eşyası yapımında kullanılması

ve yağından parfüm yapımında faydalanılması,• Derilerinin ayakkabı ve çanta yapımında kullanılması,• Üreme, beslenme ve kışlama alanlarının tahrip edilmesi,• Balık ağlarına rastlantısal olarak takılarak boğulmaları,• Denizel ve karasal ortamdaki kirlenme,• Doğal predasyon.

Fotoğraf: © M

ichel Gunther / W

WF-C

anon

µ

03


kdeniz’de geçmişten günümüze kadar yapılan çalışma-ların sonuçlarına göre, iribaşlı deniz kaplumbağası (Ca-

retta caretta) türünün en önemli yuvalama alanları Yunanistanve Türkiye’dedir (Baran ve Kasparek, 1989; Margaritoulis,2000). Bu ülkeleri, daha az sayıda potansiyele sahip olan Kıb-rıs (Broderick ve Godley, 1996), Mısır (Kasparek, 1993; Clarkeve ark., 2000), Libya (Laurent ve ark., 1995), Tunus (Laurentve ark., 1990), İsrail (Kuller, 1999) ve Suriye (Kasparek, 1995)takip eder.

Yeşil deniz kaplumbağası (Chelonia mydas) için Akdeniz’dekiyuvalama bölgeleri Türkiye, Lübnan, İsrail, Mısır ve Kıbrıs’tır.Farklı bilimsel çalışmalar sonucunda, tüm Akdeniz’de C. mydas yuvalarının 115-580 (Kasparek ve ark., 2001) yada 339-360 (Broderick ve ark., 2002) birey tarafından yapıl-dığı tahmin edilmektedir. Akdeniz’deki C. mydas popülasyo-nunun %50’sinden fazlası Türkiye’dedir. Başka bir deyişle,Chelonia mydas türünün Akdeniz’deki en önemli üreme alanıTürkiye’dir.

Yapılan son çalışmaların sonuçlarına göre, ülkemiz sularındagörülen deniz kaplumbağaları; Caretta caretta, Cheloniamydas ve Dermochelys coricea türleridir. (Baran ve Kasparek,1989; Atatür, 1992; Taşkavak ve Türkozan, 2003; Türkozanve ark., 2003). Bunlardan yalnızca Caretta caretta ve Chelo-nia mydas türlerinin kıyılarımıza çıkıp yumurta bıraktığı, 1970’liyılların başından beri bilinmektedir. Ülkemiz sularında Der-mochelys coriacea türüne ait kayıtlar vardır (Baran ve Kas-parek, 1989; Baran ve ark., 1998; Taşkavak ve ark., 1998;Oruç ve ark., 1997). Ancak, bu türün ülkemiz kumsallarınaçıkıp yumurta bıraktığına dair henüz hiçbir kayıt bulunmamak-tadır.

İribaşlı deniz kaplumbağası (Caretta caretta), tropikal ve subt-ropikal sularda geniş dağılım gösterir. C. caretta’da yuvayapma açısından kumsala bağımlılık görülmektedir (Marquez,1990). İribaşlı deniz kaplumbağasının boyu 96-114 cm’ye,ağırlığı 113-182 kg’a ulaşabilir. İribaşlı deniz kaplumbağasıbüyük kafası ile kolayca tanınabilir. Diğer deniz kaplumbağa-ları gibi bu tür de, kara kaplumbalarının tersine başını kabu-ğunun içine çekemez. Kabuğu bir zırh gibi olmakla beraber,başı ve yüzgeçleri korumasızdır. Bazı köpekbalıkları ve katilbalinalar açıkta kalan bu kısımlara saldırabilir. Besinlerininhemen hemen tamamı hayvansal kaynaklıdır. Genellikle yuvayapma sezonundan birkaç hafta önce olan çiftleşme dönemi,yuvalama kumsallarının yakınında gerçekleşir.

C. caretta'nın çiftleşmesi; yuvalama başlangıcından birkaçhafta önce yuvalama kumsalı yakınlarında veya özel toplanmaalanlarında meydana gelebilir. Birbirine sıkıca sarılmış çiftler,çoğunlukla yüzeyde görünmekle birlikte su altında birleşmelerde rapor edilmiştir (Limpus 1985'e göre Dodd, 1988).

Yuvalama sezonu genellikle Kuzey Yarımküre'de Mayıs-Ağus-tos, Güney Yarımküre'de ise Ekim-Mart ayları arasındaki dö-nemi kapsar. Dişi bireylerin kumsala çıkışlarının bazıları yuvaile sonuçlanabileceği (yuvalı çıkış-yuva) gibi, bazıları da yuvaile sonuçlanmayabilir (yuvasız çıkış-yalancı çıkış). Bu tip çıkış-ların değerlendirilmesi, kumsalın yuvalama açısından uygun-luğu ve çevresel faktörler hakkında önemli ipuçları verebilir.

Deniz kaplumbağaları aynı yuvalama sezonunda birden fazlayuva yapabilirler. Aynı sezonda, iki yuvalama arasında geçenzaman yaklaşık iki haftadır. Ayrıca deniz kaplumbağaları genelolarak 2-3 yılda bir yuvalama yaparlar.

Yumurtalar genellikle küresel, beyaz, yumuşak, mukusla kaplıve ping-pong topu büyüklüğündedir (yaklaşık 40 mm ça-pında ve 40 gr ağırlığında). Yuvalara bırakılan yumurta sayısıyaklaşık 100’dür ve bunların kuluçkalanma süresi ise 1.5-2aydır.

Yumurta predasyonları tilki, köpek, domuz, kum yengeçlerivb. tarafından gerçekleştirilebilir. Rüzgâr erozyonu, dalgaerozyonu, kum alımı, araç trafiği ise kuluçka fazında ölümlereneden olabilecek diğer faktörlerdir.

Yavrular, yumurta kabuklarını kırdıktan sonra karapakslarınındüzelmesi için yuva içinde 26 saate kadar hareketsiz kalırlar,yuvayı terk etme ise yumurtadan çıktıktan 1 ila 7 gün (orta-lama 2.5 gün) sonra yavruların birbirine yardım ederek yüzeyedoğru tırmanmalarıyla gerçekleşir (Demmer, 1981 ve Miller,1982'ye göre Dodd, 1988). Yavruların yuvadan çıkışları ço-ğunlukla kum yüzey sıcaklığının düştüğü gece saatlerindemeydana gelir. Yuvadaki bütün yavrular aynı zamanda çık-mayabilir, bu durumda sonraki gecelerde de gruplar halindeyavru çıkışı devam eder. Yuvadan çıkmış yavrular ufuk aydın-lığını kullanarak denize doğru yönelirler. Bu durumda, plaj ge-risinde var olan herhangi bir ışık kaynağı yavruların yönlerinişaşırmalarına ve ölümlerine neden olabilir.(Salmon and Wyneken, 1987)

Yavru ve genç C. caretta’lar, yüzeyde bulunan makroplank-tonik besinleri tüketirler (Carr, 1987). Özellikle yumuşakçalarile beslenen C. caretta, oldukça gelişmiş çene kasları ve kuv-vetli çenesiyle sert kabuklu avlarını parçalayabilir.

C. caretta'nın erkekleri hakkındaki bilgilerin azlığından dolayıpopülasyonlarının cinsiyet oranı tam olarak bilinmemektedir.Popülasyonların yaş kompozisyonu ve boyut kompozisyonuhakkında da kapsamlı bir bilgi yoktur. Bununla birlikte yuva-lama kumsallarına gelen dişilerin doğrudan sayımı veya yuvasayılarıyla ilgili bazı tahminler yapılmaktadır.

C. caretta yavruları; kum yengeçleri, köpek balıkları, predatörkemikli balıklar, tilki ve köpek gibi memelilere av olmaktadır.Çeşitli kuşlar da, gündüz saatlerinde yavruları avlar. Katran,yağ artığı ve plastik atıkların yutulması nedeniyle de ölümlermeydana gelebilmektedir. Genç, ergin öncesi ve ergin bireylerise özellikle köpek balıkları tarafından avlanırlar. Ayrıca bugrupların bireyleri katran ve plastik yutmaktan dolayı hastala-nıp ölebilir veya yaralanabilirler. Ayrıca deniz araçlarının çarp-ması, bilinçli avlanma ve çeşitli ağlara takılmaları da ölümlerineneden olan diğer faktörlerdir.

Dişilerin üretkenlikteki önemi göz önüne alınarak, yumurta bı-rakma anlarında çok hassas olmaları nedeniyle kumsala gel-diklerinde rahatsızlık verici unsurlardan korunmalarıgerekmektedir. Öncelikli olarak, yumurtlama mevsimindeinsan aktivitesinin en aza indirilmesi ve yavruların yollarını bu-labilmeleri için yapay ışıklandırmaların minimum düzeyde kul-lanılması çok önemlidir. Yuvalar ve dişiler kumsallara girenaraçlardan da korunmalıdır. Çünkü araçlar, kumu sıkıştırabilirveya yavruların içinden çıkamayacakları izler bırakabilir. Ayrıcabu araçların gece kullanılması da dişilerin bu kumsallara gel-mesini engelleyebilir. Kumsal temizlemede kullanılan ağır me-kanize temizleme araçları da, yuvalama kumsallarındayumurtlama mevsiminde kullanılmamalı veya zarar vermeye-cek boyutlarda işletilmelidir.

Türkiye, deniz kaplumbağaları ve yaşam alanlarının korunma-sına yönelik uluslararası anlaşmalara taraf olmuş ve ulusalmevzuatlar geliştirmiştir. Deniz kaplumbağaları, uluslararasıve ulusal ölçekte koruma altına alınan türler arasındadır.

Fotoğraf: Can K

ılıçbay

A

µ04


“ C. caretta yavruları; kum yengeçleri, köpek balıkları, predatör kemikli balıklar, tilki veköpek gibi memelilere av olmaktadır. Çeşitli kuşlar da, gündüz saatlerinde yavrularıavlar. Katran, yağ artığı ve plastik atıkların yutulması nedeniyle de ölümler meydanagelebilmektedir. Genç, ergin öncesi ve ergin bireyler ise özellikle köpek balıkları tarafın-dan avlanırlar. Ayrıca bu grupların bireyleri katran ve plastik yutmaktan dolayı hastalanıpölebilir veya yaralanabilirler. Ayrıca deniz araçlarının çarpması, bilinçli avlanma ve çeşitliağlara takılmaları da ölümlerine neden olan diğer faktörlerdir. ”

05


Çıralı’nın Olimpos Harabeleri ile birleştiği güney kesimdekialan 1. ve 2. Derecede Arkeolojik Sit Alanı, kıyı kesimi ile kum-sal 1. Derecede Doğal Sit Alanı, iç kesimler ise 3. DerecedeDoğal Sit Alanı koruma statülerine sahiptir. Çıralı aynı za-manda Beydağları (Olimpos) Sahil Milli Parkı sınırları içerisindeyer almaktadır.

Kumsal, iribaşlı deniz kaplumbağası (Caretta caretta) içinönemli bir yuvalama alanıdır. Çıralı’nın, Çıralı Ovası ile denizarasında yer alan sahil kuşağı, bilimsel anlamda bir kıyı kor-donudur.

Çıralı Sahil Bölgesi, yataya yakın uzanımlı, çok çakıllı alçaksahil bölgesiyle kara yönünde yükselen kumlu yüksek sahilbölgesinden oluşur. Olimpos tarafında nispeten daha dar olansahil bölgesi, Karaburun’a doğru giderek genişler. Sahildekiçakıllı ilk kesimin genişliği 14-15 m arasında, üzerinde denizkaplumbağalarının yuvalama yaptığı meyilli kesimin genişliğiise 18-26 m arasında değişir. Çakılların boyutları güneydenkuzeye (Olimpos’tan Karaburun’a) doğru küçülmekte, yassı-lığı ise artmaktadır. Kireçtaşı ve dolomit çakıllarının çoğunluğuoluşturduğu plajda az miktarda kuvars, bazalt ve kumtaşı ça-kılları da görülür.

Olimpos tarafında genişliği 50 m civarında olan bu bölge, Ka-raburun tarafına doğru giderek genişlemekte ve 150 m’yeulaşmaktadır. Malzemesi büyük ölçüde kum olan bu biriminüzerinde farklı boyutlarda yassı çakıllar da bulunur. Sahilde-kilerle benzerlik gösteren bu çakıllar, denizin büyük kış fırtına-ları sırasında sahil yamacını aşarak hareketli kumul bölgesiniişgal ettiğinin göstergesidir (Ozaner, S. 1999).

1960'lı yıllara kadar, hayvancılığın etkili olduğu Çıralı'da tarımageçiş 1960'larda pamukla başlamış, 1970'li yıllarda ise sera-cılık gelişmiştir. Köyde ayrıca narenciye bahçeleri bulunmak-tadır.

Beydağları (Olimpos) Sahil Milli Parkı çalışmaları kapsamındayapılan orman amenajman haritası va raporuna göre, "Çıralı"ve çevresinde flora yönünden I. derecede zengin ve ilginç 18tür ile yöreye özgü (endemik) bir de alt tür olduğu belirlenmiş-tir. Tipik bitki örtüsü, maki formasyonudur. Yörede korunmuşbulunan kıyı kumul bitki örtüsünden, alpinik stepe kadar de-ğişik vejetasyon kuşakları vardır.

Yörenin genellikle sarp ve kayalık bir arazi yapısına sahip ol-ması, tarım ve otlatma baskısının az olması, uygun Akdenizkoşullarında floranın doğal olarak gelişmesini, korunmasınısağlamıştır. Ormancılık açısından değer taşıyan türler arasındaPinus brutia (kızılçam), Pinus nigra (karaçam), Cedrus libani(sedir), Juniperus sp. (ardıç), Cupressus sempervirens (servi),Platanus orientalis (çınar), Ostiyya carpinifolia (kayacık), Jug-lans sp. (ceviz) yer almaktadır.

Bu bölgeler, geçmiş dönemlerde mevsimsel olarak düzenlitaranmış ve gözlemler yapılmıştır. Bu taramalar sırasında özel-likle Ulupınar, Yanar ve Olimpos Dereleri civarında, çok sayıdaOdonat türü gözlenmiştir. odonatlar, sucul ortamların sağlığıkonusunda önemli indikatörlerdir.

Çıralı'yı turizm açısından cazip kılan en önemli faktörlerdenbirisi, burada uygun habitatlar olduğu halde sivrisineklerinyoğun olarak bulunmamasıdır. Bu nedenle turistler, rahatçaaçık alanlarda aktif olarak hareket edebilmekte ve sivrisinek-lerin verdiği rahatsızlıktan uzak kalabilmektedirler. Bu da Çı-ralı'daki ekolojik denge ile ilgili bir olgudur.

Çıralı’da yapılan alan çalışmaları kapsamında kirpi (Erinaceuseuropeus), yaban domuzu (Sus scrofa), yarasa (Myotis myo-tis), sincap (Scirius anomalus), gece kurbağası (Bufo viridis),ova kurbağası (Rana ridibunda), ağaç kurbağası (Hyla arbo-rea), çizgili kaplumbağa (Mauremys caspica), kara kaplum-bağası (Testudo graeca), bukalemun (Chameleo chameleon),toros kertenkelesi (Lacerta donfordi), iri yeşil kertenkele (La-certa trilineata), kara yılan (Coluber jugularis), ince yılan (okyılanı) (Coluber najadum), sikkeli yılan (Coluber nummifer), ko-cabaş yılan (Coluber ravergieri), kör yılan (Typhlos vermucu-laris), su yılanı (Natrix natrix) türleri gözlemlenmiştir.

Flora ve Fauna

Doğal ve TarihiZenginlikÇıralı, Antalya ili Kemer ilçesi, Ulupınar Köyü sınırları içinde yer alan bir kıyıyerleşim alanıdır. Kırsal bir yerleşim özelliği taşıyan alan; flora, fauna, jeolojik oluşumlar ve arkeolojik kalıntılar açısından oldukça zengindir.

Fotoğraf: Durm

uş Cesur

Q

µ

06


Çıralı, Maden Koyu, Beycik Bükü, Boncuk Bükü, Küçük Bon-cuk Koyu ve Mehmetli olmak üzere 6 kumsalı içeren çalışmaalanı içinden, deniz kaplumbağaları yoğun olarak Çıralı Kum-salı’nı kullanmaktadır. Diğer kumsallarda yuva sayısı oldukçaazdır.

Çıralı KumsalıKumsal yaklaşık 3,2 km uzunluğunda olup, genişliği 50-100m arasındadır. Kumsal denizden itibaren yumuşak bir eğimleyükselmektedir. Kumsalın, her iki ucu da kayalıklarla sınırlan-dırılmıştır.

Genel olarak kumsal, ince taneli kum yapısına sahiptir. Denizçizgisinden hemen sonraki ilk 2 metrede, iri kumlu ve çakıllıbir bant yer alsa da kumsalın geri kalan kısmı ince tanelidir.Çıralı’nın, Çıralı Ovası ile deniz arasında yer alan sahil kuşağı,bilimsel anlamda bir kıyı kordonudur.

Eski Çıralı Koyu’nun önünü kapatarak önce lagüne, sonra ba-taklık ve kıyı ovasına dönüşmesine neden olan kıyı şeridi, gü-neyde Olimpos Burnu (Ak Dere ağzı) ile kuzeyde Karaburunarasında 3250 m uzunluğunda ve 50-325 m genişliğindeuzanmaktadır. Alanın tamamı kum ve çakıldan oluşmuştur.

Boncuk Kumsalı ve Küçük Boncuk KumsalıYan yana olan bu iki kumsal, yaklaşık 50 metre uzunluğasahip, ince kumdan oluşmuş kumsallardır.

Maden Koyu Kumsalı400 metre genişliğindeki kumsalda, balık çiftliği malzemeleriile bir işletmenin bıraktığı demir ve tahta içerikli atık malzeme-ler bulunmaktadır.

Beycik Kumsalı 71 metre uzunluğundaki kumsalın genişliği yaklaşık 30 met-redir. İnce kumlu kumsalın bir ucunda küçük bir balıkçı barı-nağı bulunmaktadır.

Mehmetli KumsalıKumsal, 326 metre uzunluğundadır. Kıyıdan 2-3 metre kadarsonra ince çakıllı bölgenin ardından kumul alan başlamaktadır.Kumulun geriye doğru yüksekliği yaklaşık 1 metre olup, ar-kada sulakalan ve çam ağaçları mevcuttur. Kumsala kara yoluulaşımı olduğu için günübirlikçilerin arkalarında bıraktıkları kir-lilik göze çarpmaktadır. Arkadaki sulak alanda oluşan batak-lıkta birçok domuz izi görülmüştür.

Çıralı Kumsalıve Yan Koylar I

“ Beydağları (Olimpos) Sahil Milli Parkı çalışmaları kapsamındayapılan orman amenajman haritası va raporuna göre, "Çıralı" veçevresinde flora yönünden I. derecede zengin ve ilginç 18 tür ileyöreye özgü (endemik) bir de alt tür olduğu belirlenmiştir. ”

07


Alan ÇalışmasıAntalya İl Çevre ve Orman Müdürlüğü ve WWF-Türkiye (Doğal Hayatı KorumaVakfı) arasında imzalanan İşbirliği Protokolü kapsamında, alanda proje ekibitarafından araştırma, izleme ve koruma çalışmaları başlatılmıştır. Mayıs ayınınortalarında Çıralı Kumsalı’nda ön gözlemler başlamış olup, ilk yuva 20 Mayıs2010 tarihinde belirlenmiştir.Çıralı Kumsalı’nda, izleme ve koruma çalışmaları kesintisiz şekilde 1994 yılından berisürdürülmektedir. Alan Ekibinde bir biyolog, WWF-Türkiye Çıralı Alan Sorumlusu,Ulupınar Kooperatifi’nin iki üyesi ve 2 ya da 3 gönüllü yer almaktadır.

Kumsalın tamamı sabah 05:30–08:00 saatleri arasında kontrol edilmekte; yuvalaraait bilgiler, yuvasız çıkışlar, her bir çıkışın denize uzaklığı, ıslak alan, yarı ıslak alanölçümleri yapılmakta; yuva tespit edildiğinde, yuvaların insanlar tarafından zarargörmesinin önlenmesi amacıyla üzerlerine yüzey üstü kafesleri yerleştirilmektedir.Yuva yerlerinin koordinatları GPS ile belirlenmekte, veriler standart veri formlarınakaydedilmektedir.

Gece 21:30-02:00 saatleri arasında, kumsalı kullanan ziyaretçiler, proje ekibi tarafın-dan bilgilendirilmektedir. Kumsalda ateş yakan, gürültü yapan vb. rahatsız edicidavranışlarda bulunan ziyaretçiler, uyarılarak deniz kaplumbağalarının yuvalamalarınıolumsuz etkileyecek davranışlar engellenmeye çalışılmaktadır. Gece yumurta bırak-mak için kumsala çıkan dişi C. caretta bireylerine rastlandığı zaman markalı olup ol-madıkları kontrol edilmektedir.

Ergin bireylerin yuvalama dönemlerinde, deniz kaplumbağası yuvalarında yuva içisıcaklığın tespiti amacıyla sıcaklık ölçerler kullanılmıştır.

Haftada bir gün tekne kiralanarak Maden, Beycik Bükü, Boncuk Bükü, Küçük Bon-cuk ve Mehmetli (Tekirova Bükü) kumsalları da kontrol edilerek veriler kaydedilmiştir.Yavru çıkış zamanında sabah yapılan alan çalışmalarıyla, yavruların kum üzerindebıraktıkları izlerden faydalanılarak hangi yuvalardan yavru çıkışı olduğu, yavruçıkışlarının hangi günde gerçekleştiği, yuvaların ağzında kalan (ölü ve canlı) yavrusayıları, yuvadan çıkan, denize ulaşan ve ulaşamayan yavru sayıları ile denize ulaşa-mayan yavru izlerinin takibiyle yavruların ölüm nedenleri ortaya çıkartılmayaçalışılmıştır.

Yavru çıkışlarının tamamlanmasından belli bir süre sonra, yuvalar kontrol amacıylaaçılmış ve yuva içinde kalan (ölü ve canlı) yavru sayıları, yumurtadan çıkmış yavrusayıları (yavru çıkışı olmuş boş yumurta kabukları), bozulmuş yumurta sayıları vebunların embriyonik gelişme durumları belirlenmiştir. Kontrol açışları sırasında yavruçıkışı olmuş yumurta kabuklarının sayılmasıyla hangi yuvadan kaç tane yavrununçıktığı saptanmış ve yavru çıkışları zamanında yavru izlerinin kullanılmasıyla eldeedilen verilerle karşılaştırılmıştır.

Çıralı Kumsalı’nda yuvaları insan etkisinden korumak amacıyla kum üstü kafeslerkullanılmış, üzerlerine Türkçe ve İngilizce bilgilendirme metinleri asılmıştır.

Fotoğraf: Hakan D

urmuş

µ

Fotoğraf: Irmak B

ıyıklı

µ

Fotoğraf: Ayşe O

ruç

µ

Fotoğraf: Ayşe O

ruç

µ

08

Fotoğraf: Ayşe O

ruç

µ


“ Yavru çıkışlarının tamamlanmasından belli bir süre sonra, yu-valar kontrol amacıyla açılmış ve yuva içinde kalan (ölü vecanlı) yavru sayıları, yumurtadan çıkmış yavru sayıları (yavruçıkışı olmuş boş yumurta kabukları), bozulmuş yumurta sayılarıve bunların embriyonik gelişme durumları belirlenmiştir.” 09

Fotoğraf: Ayşe O

ruç

µ


BulgularŞekil 1.2010 deniz kaplumbağası üreme döneminde Çıralı Kumsalı’ndatoplam 224 çıkış olmuş, bunlardan 76 tanesi yuva ile sonuçlan-mış, 148 tanesi ise yuvasız çıkış (iz) olmuştur. Sözkonusu yuvaların hepsi C. caretta’ ya aittir.

%66%34

Şekil 2.Çıralı Kumsalı’nda Mayıs, Haziran, Temmuz ve Ağustos ayların-daki C. caretta yuvalı çıkış sayısı 76 olup, çıkış sayıları sırasıylaMayıs ayında 7 (%9), Haziran ayında 37 (% 49), Temmuz ayında32 (% 41) ve Ağustos ayında 1 yuva (%1) olarak tespit edilmiştir.

Çıralı Kumsalı’nda; Mayıs, Haziran, Temmuz ve Ağustos ayların-daki C. caretta yuvasız çıkış sayıları (iz) sırasıyla 9 (%6), 62 (%42),75 (%51) ve 2 (%1) olarak belirlenmiştir. 2010 sezonu yuvalı veyuvasız çıkış sonuçlarına göre; Çıralı Kumsalı’nda Haziran veTemmuz aylarının deniz kaplumbağalarının yuvalaması açısındanönemli olduğu ortaya çıkmaktadır.

Elde edilen verilere göre, C. caretta yuvalarının Çıralı Kumsalı’ndayoğunlaştığı, bu yoğunlaşmayı Mehmetli Bükü ile Maden Koyu’-nun takip ettiği belirlenmiştir.

Deniz kaplumbağaları, yuvalarını kumsal topoğrafyasının en fazlayavru çıkışına olanak sağlayan alanlarında yapma eğilimi taşır.Yuva yapma eğiliminin, Çıralı Kumsalı’nda dalga etkisiyle devamlıyıkanan alan ile zaman zaman yüksek dalgalar etkisindeki yarııslak alanın dışında, denizden 20-40 metre uzaklıkta bulunanalçak kumul tepelerinde yoğunlaştığı gözlenmiştir.

Çıralı ve yan kumsallarda yuvaların denize uzaklık ortalaması28,47 m’dir. Çıralı Kumsalı’nda ortalama yuva derinliği 43,4 cm,yuva çapı ise 17,02 cm’dir.

Çıralı Kumsalı’nda ortalama yumurta sayısı 76,9’dur. Kuluçkasüresi ise ortalama 46,64 gündür.

YuvaYuvasız Çıkış

80

70

60

50

40

30

20

10

0

Yuva S

ayısı

Mayıs Haziran Temmuz Ağustos

Şekil 3.Cinsiyet kromozomları olmayan deniz kaplumbağalarının cin-siyetleri, kuluçka sıcaklığına göre değişmektedir. Kuluçka sıcak-lığının etkili olduğu dönem ise kuluçka süresinin ortadaki 1/3’lükdönemidir (Kaska ve ark. 2009). Yuvalama sezonunda yumur-tadan çıkan yavruların cinsiyetinin tahmin edilmesine yönelikolarak 5 yuvadan sağlıklı sıcaklık verileri alınmıştır.

Sıcaklık cihazı yerleştirilen yuvalar, kumsalın genelini yansıtacakşekilde bir dağılımla seçilmiştir. Yuva içi sıcaklığı tespit edilen beşyuvadan %100 dişi birey olarak hesaplanmıştır.Çıralı Kumsalı’nda, 2010 yılı üreme döneminde alan ekibinin kum-salı etkili korumasından dolayı yuva predasyonu olmamıştır.Sadece 4 yuvada yuva paraziti olarak Nematod’a rastlanmıştır. Çıralı Kumsalı’nda yapılan toplam 76 yuvanın % 96’sından yavruçıkışı olmuştur. Bu ise yıllardır bu alanda koruma yapan çalışmaekibinin etkisini göstermektedir.

Predatör olarak Çıralı Kumsalı’nda zaman zaman rastlananköpekler, mümkün olduğunca sahilden uzak tutulmuştur. Çıralı Kumsalı’nda iki yuva, dalgaların yükselmesi sonucunda sualtında kalmış ve sözkonusu yuvalardan yavru çıkışı gözlen-memiştir.

Çıralı 2010-44 No’lu Yuvaİnkübasyon Sıcaklığı

min mak ort

30.42 34.59 32.56

Tem

pera

ture

(C)

35

30

25

20

15

10

Orta (1/3) Bölüm Sıcaklığı

min mak ort

31.67 33.81 32.68

1 T

em

mu

z 2010

15 T

em

mu

z 2010

1 A

ğu

sto

s 2

010

15 A

ğu

sto

s 2

010

1 E

ylü

l 2010

10

YuvaYuvasız Çıkış (iz)


Yuva S

ayısı

Şekil 4.Tespit edilen 76 yuvanın tamamının kontrol açılışı yapılmıştır. ÇıralıKumsalı’na toplam 5842 adet C.caretta yumurtası bırakılmıştır.Denize ulaşan yavru sayısı 3566'dır. Yani denize ulaşan yavrubaşarısı % 61'dir.

%39 %61

Denize UlaşamayanYavru Sayısı

Denize UlaşanYavru Sayısı

MADEN KOYU, BEYCİK BÜKÜ, KÜÇÜK BONCUK KOYU ve MEHMETLİ KUMSALI

Şekil 5.Haziran ayından itibaren koylar, haftada bir kez kiralanan bir tekneile ziyaret edilmiş, yuvalar belirlenmiş ve veriler toplanmıştır. 2010deniz kaplumbağası üreme döneminde; Maden Koyu, BeycikBükü, Küçük Boncuk Koyu ve Mehmetli Bükü (Tekirova) alan-larından toplam 94 çıkış olmuş, bunlardan 31 tanesi yuva ilesonuçlanmış, 63 tanesi ise yuvasız çıkış (iz) olmuştur. Bu kum-sallardaki yuvaların hepsi C. caretta’ya aittir.

%33 %67

70

60

50

40

30

20

10

0Mehmetli Beycik Bükü Maden Koyu Küçük Boncuk Toplam

Şekil 6.Tüm kumsallar içinde çıkışların en yoğun olduğu bölge MehmetliKumsalı olup, bunu Maden ve Beycik kumsalları takip etmektedir.

Kumsallardaki yuvaların tamamının denize uzaklığının 6-30 marasında değişmektedir. Bu kumsallara yapılan 31 yuvanın denizeuzaklığı 10-20 m arasında yoğunlaşmaktadır.

Yan kumsallarda, 2010 üreme döneminde yapılan 31 C. carettayuvasının 16’sı köpek ve tilkiler tarafından predasyonauğramıştır.1 tanesinin sadece yuva ağzı eşilmiş vaziyette bulun-muştur. Bu yuvadan yavru çıkışı gerçekleşmiştir. Sözkonusukumsallarda yuvaların % 55’i köpekler veya tilkiler tarafındanpredasyona uğramıştır. Mehmetli Kumsalı’nda 3, Maden’de 7,Beycik Kumsalı’nda ise 7 yuvanın tamamı predasyona uğramıştır. Mehmetli Bükü Kumsalı’nda tilki yoğunluğu dikkat çekmektedir.Diğer kumsallarda, yuvalar çoğunlukla köpek predasyonunauğramıştır.

Yavru çıkışı olan yuvalardaki yavrulardan, % 63’ü denizeulaşmıştır.

Mehmetli Kumsalı’na toplam 1072 adet C.caretta yumurtasıbırakılmıştır. Bu yumurtalardan 702 (%65) yavru denize ulaşmıştır.

Beycik Bükü Kumsalı’nda 2 yuva olup bu yuvalarda 168 yumurtasayılmış, bunlardan 104 (%62) yavru denize ulaşmıştır.

Maden Kumsalı’nda 7 yuvanın tümü predasyona uğramıştır.

Küçük Boncuk Kumsalı’nda 65 yumurtadan 12 (%18) yavru denizeulaşmıştır.

Verilerden de anlaşılacağı gibi 2010 üreme sezonunda, yan kum-sallardan Mehmetli Kumsalı'nda yer alan yuva ve yavrularındenize ulaşma başarısı, diğer kumsallara göre daha yüksektir.

Yuva Sayısıİz Sayısı

Fotoğraf: Hakan D

urmuş

11

Yuva Yuvasız Çıkış (iz)

µ


Değerlendirme ve Sonuç1994-97 yılları arasında Çıralı Kumsalı’nda, Dünya Doğayı Ko-ruma Vakfı (WWF)’nın finansal desteği ile DHKD tarafındandeniz kaplumbağası izleme ve koruma çalışmaları sürdürül-müş, Çıralı Kumsalı’nda, 1994 yılında 34, 1995’te 37, 1996’daise da 26 tane C. caretta yuvası belirlenmiştir.

1997-2001 deniz kaplumbağası üreme sezonlarında; AvrupaBirliği-LIFE Programı desteği ve DHKD tarafından Çıralı Kum-salı ile Maden, Mehmetli, Boncuk, Beycik koylarında yapılanizleme ve koruma çalışmaları sonucunda sadece Çıralı Kum-salı’nda; 1997’de 29, 1998’de 23, 1999’da 39, 2000’de 37,2001’de 61 C. caretta yuvası tespit edilmiştir.

2002 yılı deniz kaplumbağası yuvalama sezonunda Çıralı Kum-salı ile Maden, Mehmetli, Küçük Boncuk, Beycik koylarında iz-leme ve koruma çalışmaları WWF-Türkiye (Doğal HayatıKoruma Vakfı) ile Ulupınar Çevre Koruma, Geliştirme ve İşletmeKooperatifi tarafından yürütülmüş ve Çıralı Kumsalı’nda 27yuva belirlenmiştir.

Yöredeki koruma çalışmaları 2003-2006 üreme sezonlarındaUlupınar Çevre Koruma, Geliştirme ve İşletme Kooperatifi ta-rafından gerçekleştirilmiş; Çıralı Kumsalı’nda 2003’te 89,2004’te 86 ve 2005’te 58, 2006’da ise 96 C. caretta yuvasıbelirlenmiştir.

2007 yılından itibaren Antalya İl Çevre ve Orman Müdürlüğüile WWF-Türkiye arasında imzalanan İşbirliği Protokolü kapsa-mında çalışmalar sürdürülmektedir. 2007 yılında 105, 2008’de103, 2009’da ise 102 C. caretta yuvası gözlenmiştir.

Çıralı Kumsalı’nda yuva sayısı artmaktadır. Bu olumlu durum,kumsalda sürekli bir ekibin bulunması, koruma çalışmaların ti-tizlikle yapılması ve yöre halkında yıllar içinde oluşan farkında-lıktan kaynaklanmaktadır.

Bilgilendirme ve FarkındalıkOluşturmaÇalışmaları26-31 Temmuz arasında Avrupa Çevre Ajansı’ndan gelenekibe, alanda yürütülen çalışma ile ilgili olarak bilgiler verildi.31 Temmuz sabahı Kemer Kaymakamı Bayramali KÖSE alanziyaretinde bulundu. Kemer Kaymakamı’na arazi tanıtıldı veçalışmalar hakkında bilgi verildi.

28 Ağustos 2010’da Antalya Çevre ve Orman İl MüdürlüğüMilli Parklar Şube Müdürü Mehmet AKIN alanı ziyaret etti vekendisine yapılan çalışma hakkında bilgi aktarıldı.

Pansiyon ve diğer işletme sahipleri, alan çalışmaları konusundabilgilendirilmiş, işletmelerine gelen ziyaretçileri de bilgilendirme-leri için poster ve 2009 alan çalışması kitapçıkları ilgili işletme-lere dağıtılmıştır.

Her sene gerçekleştirildiği gibi bu yıl da, Çıralı Kumsalı’ndaproje alan ekibi tarafından Kıyı Temizliği Etkinliği düzenlendi. Kemer Milli Parklar Şefi, Çıralı Kumsalı’na gelerek proje ekibiile alan çalışmasına katılmış, alanla ilgili problemleri ekip ile bir-likte yerinde tespit etmiş ve çözümleri için girişimde buluna-caklarını belirtmiştir.

Belirli periyotlarla üniversitelerden gelen toplam 12 gönüllüyedeniz kaplumbağaları konusunda eğitim verilmiş, gönüllülerdeniz kaplumbağalarının korunması ve izlenmesi çalışmala-rında yardımcı olmuşlardır.

Çıralı Kumsalı’nda zamanla artarak bugünkü seviyeye ulaşandeniz kaplumbağası popülasyonunun zarar görmemesi içinbaşlatılan düzenli koruma çalışmalarının bundan sonra dadevam ettirilmesi yarar sağlayacaktır.

Fotoğraflar: Durmuş Cesur, Tuncay Cesur, Arzu Cesur

.

µ12


Karşılaşılan Sorunlar veÖnerilerYan kumsallarda gerçekleşen insan aktiviteleri kontrolsüz bir şe-kilde artmaktadır. Koylar, özellikle off-road dernekleri tarafındankamp alanı olarak kullanılmaktadır. Kişiler, geceleri kurduklarıkamp alanında ateş yakmaktadırlar. Ayrıca söz konusu kişiler,arazi araçlarıyla kumsalı baştan başa ralli parkuru olarak kullan-maktadır. Bu aktiviteler bir an önce kontrol altına alınmalıdır.

Çıralı Kumsalı’na doğrudan inen araç yolları bulunmaktadır. Birtanesi Kumsal’ın kuzey ucunda (Karaburun Bölgesi) diğeri Kum-sal’ın orta (köy kahvesinin olduğu yer) noktasında yer alır. Bu yol-lar sabaha kadar kullanılmakta ve bu yollarda dolaşan araçlarınışıkları Kumsal’ın büyük bir kısmının aydınlanmasına sebep ol-maktadır. Bu durum, yuvalama döneminde erginlerin yuva yap-madan geri dönmesine neden olduğu gibi, yavruların da arabaışıklarına doğru hareket etmelerine neden olmaktadır. Bu stabileyolların yuvalama sezonunda sahile kadar inmeleri engellenmeli-dir.

Çıralı Kumsalı’nda pansiyonlara ait sabit şemsiyelerin ve seyyarşezlongların sayıları her sezon gittikçe artmaktadır. Gün boyuncave geceleri, tatilciler tarafından deniz kenarına indirilen şezlonglar,sabaha kadar orada kalmaktadır. Bu şezlongların gün batımındanitibaren işletmeciler tarafından toplanması sağlanmalıdır.

Çıralı sahil şeridinin kuzey ucunda bulunan ve bölgede KozaklarMevki olarak bilinen, fıstık çamlarının bol olduğu yer, günübirlikpiknikçiler ve karavancılar tarafından oldukça yoğun kullanılmak-tadır. Geç saatlere kadar aktivite halinde bulunan bu kişiler, ge-nellikle gece kumsala inmektedirler. Sözkonusu kişiler alan ekibitarafından mümkün olduğu kadar bilgilendirilmekte ve uyarılmak-tadır.

Çıralı’da denizde bulunan ve çoğunluğunun yöre halkına ait ol-duğu günübirlik tur tekneleri ve bu teknelere kıyıdan yolcu almakiçin sürat botları kullanılmaktadır. Özellikle bazı tekneler dolunaygünlerinde mehtap turu düzenleyerek ve yüksek seste müzik ya-yını yapmak suretiyle geceleri deniz üzerinde görülmektedir.

Çıralı Kumsalı’na paralel olarak uzanan yol üzerindeki sokak lam-baları ve aynı yol üzerinde bulunan işletmelerin ışıklı levhaları, ergindeniz kaplumbağaları ve yavru kaplumbağalar için olumsuz etkiyapmaktadır. Yuvalama sezonu başlamadan önce bu ışıklarınuygun şekilde perdelenmesi ve ışık güçleri ile sayılarının azaltılmasıgereklidir.

Çıralı Kumsalı’nın tamamında boyları ortalama 4 metre olan başıboş tekneler bulunmaktadır.

Çıralı Kumsalı’nın güney ucunda Olympos antik kenti bulunmaktave bu bölgenin iç kısımlarında ise ağaç evlerin olduğu işletmeleryer almaktadır. Bu işletmelerde konaklayan kişiler, sabahın ilk ışık-larına kadar kumsalda vakit geçirmektedirler. Geleneksel halegelen kumsalda ateş yakma ve havai fişekler eşliğinde müziklieğlenceler düzenlenmektedir. Bu sebeple kumsalın bu bölü-münde anaç çıkışı oldukça azdır.

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.8.

13


Deniz kaplumbağalarının korunmasına yardımcı olmak için siz neler yapabilirsiniz?Geceleri kumsalda ateş yakmayın, ışıkla dolaşmayın.Dişi deniz kaplumbağaları rahatsız olduklarında yumurtlayamadandenize döner; denize bıraktıkları yumurtalar ise tahrip olur.

Denizden bakıldığında görülen ışıklarınızı perdeleyin.Çünkü yavru deniz kaplumbağaları karadan gelen ışıklara yönelip yollarını kaybeder ve denize ulaşamayarak ölür.

Kumsaldan itibaren 1 mil içerisinde, sürat tekneleriyle 5 milin üzerinde hız yapmayın.Üreme mevsiminde yüzeye yakın yüzen ve hava almak için su üstüne çıkan kap-lumbağalar sürat teknelerinden kaçamaz ve parçalanarak ölür.

Kumsala ve denize naylon poşet, pet şişe ve çöp atmayın. Bunları sevdiği yiyeceklerdenbiri olan denizanasına benzeterek yiyen deniz kaplumbağaları boğularak ölür.

Yuvalama kumsallarında belirlenmiş mesafeler içinde kuma şemsiye dikmeyin, şezlongkoymayın ve kumu kazarak kendinizi gömmeyin. Deniz kenarından kara yönündeyaklaşık ilk 80 metreye kadar olan mesafeler içinde deniz kaplumbağaları yuvayapar. Şemsiye, şezlong ve kazma sonucu yuvalar tahrip olurken geceleri buengellere çarpan kaplumbağalar yuva yapamadan denize döner.

Çocuklarınızın veya evcil hayvanlarınızın kumu kazarken deniz kaplumbağası yuvalarınazarar verebileceğini unutmayın. Çocukların oyunu sırasında ya da köpeklerin yu-vaları kazması sonucunda, yuvalar ve yavrular zarar görebilir.

Yuva yapan deniz kaplumbağası gördüğünüzde sessiz olun, ışık yakmayın, yere uzanaraksadece izleyin. Deniz kaplumbağaları rahatsız edilince yuva yapamadan denizedöner.

Yavru deniz kaplumbağası gördüğünüzde denize taşıyıp atmayın ve evinize götürmeyin.Yavruların kumsalı kendi başlarına geçmesi, kumsalın özelliklerini algılayıp anaolduklarında aynı kumsala geri dönebilmeleri açısından gereklidir.

Deniz kaplumbağalarını rahatsız eden davranışlarda bulunan kişileri uyararak,bu canlıların kumsallarımızda neslini sürdürmesine yardımcı olabilirsiniz.

iÇÇÇÇ

14


Türkiye’nin Akdeniz Kıyılarında Yer Alan Deniz Kaplumbağası Yuvalama KumsallarıTürkiye’nin Akdeniz kıyılarında belirlenmiş ve resmî olarak kabul edilmiş 20 yuvalama kumsalı bulunmaktadır. Bu kumsallar batıdandoğuya doğru şöyle sıralanmaktadır: Ekincik, Dalyan, Dalaman, Fethiye, Patara, Kale, Kumluca, Çıralı, Tekirova, Belek, Kızılot,Demirtaş, Gazipaşa, Anamur, Göksu Deltası, Alata, Kazanlı, Akyatan, Yumurtalık ve Samandağ.

1. Atatür, M.K., (1992). Türkiye deniz kaplumbağaları biyoloji ve ko-runmaları. T.C. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, Su Ürünleri AraştırmaEnstitüsü Müdürlüğü, Bodrum, Seri A., Yayın No. 8: 1-55.2. Baran, İ. and Kasparek, M., 1989, Marine turtles Turkey, statussurvey 1988 and recommendations for conservation and manage-ment, Max Kasparek Verlag, Heidelberg, 123 p.3. Baran, İ., Durmuş, S. H. ve Türkozan, O., (1998). Erster Nachweisder Lederschildkröte, Dermochelys coriacea (Linnaeus, 1766) (Tes-tudines: Dermochelyidae) aus türkischen Gewassem. Herpeto-fauna,20 (112), 34.4. Broderick A.C., Glen F., Godley B.J. ve Hays G.C. (2002). Esti-mating the number of Green and Loggerhead Turtles nesting annu-ally in the Mediterranean. Oryx 36 (3): 1-9.5. Broderick, A. C. ve Godley, RJ., (1996). Population and nestingecology of the Green Turtle, Chelonia mydas, and the LoggerheadTurtle, Caretta caretta, in Northem Cyprus. Zoology in the MiddleEast, 13, 27-46.6. Carr, A., 1987, Impact of nondegradable marine debris on theecology and survival outlook of sea turtles, Marine Pollution Bulletin,18, 6B, 352-356.7. Clarke, M., Campbell, A. C., Hameid, W. S. ve Ghoneim, S.,(2000). Preliminary report on the status of marine turtle nesting pop-ulations on the Mediterranean coast of Egypt. Biological Conserva-tion, 94, 363-371.8. Dodd, C. K., 1988, Synopsis of the biological data on the log-gerhead sea turtle Caretta caretta (Linnaeus 1758), U.S. Fish Wildl.Serv., Biol. Rep. 88(14), 110 p.9. Kasparek, M., (1993). Survey of the Mediterranean coast be-tween Alexandria and EI-Salum Egypt, Marine Turtle Newsletter, 63,8-9.10. Kasparek, M., (1995). The nesting of marine turtles on the eastof Syria. Zoology in the Middle East, 11, 51-62.

11. Kasparek, M., Godley, RJ. ve Broderick, A.C., (2001). Nestingof the green turtle, Chelonia mydas, in the Mediterranean: ci reviewof the status and conservation needs. Zoology in the Middle East,24: 45-74.12. Kuller, Z., (1999). Current status and conservation of marine tur-tles on the Mediterranean coast for Israel. Marine Turtle Newsletter,86, 3-5.13. Laurent, L., Bradai, M. N., Hadoud, D. A. ve Gomati, H. M.,(1995). Marine turtle nesting activity assessment on Libyan coast.Phase i: Survey of the coast between Egyptian border and Sirte-RAC/SP A (MAP-UNEP), Tunis.14. Margaritoulis, D. (2000). An estimation of the overall nesting ac-tivity of the Loggerhead Turtle in Greece. In proceeding of the 18thInternational Symposium on Sea Turtle Biology and Conservation,3-7 March 1998, Mazatlan, Mexico.15. Marquez, M. R. (1990). Sea Turtles of the World, FAO FisheriesSynopsis, 11:125, Rome, FAO 81 pp.16. Oruç, A., Demirayak, F. ve Şat, G.; (1997). Doğu Akdeniz'de trolbalıkçılığı ve deniz kaplumbağaları üzerine etkisi. Sonuç Raporu, 30pp. ISBN 975S-96081-8-9.17. Ozaner, S. (1999). Çıralı ve Çevresinin Ekoturizm Potansiyeli Ra-poru. DHKD Türkiye’de Kıyı Yönetimi ve Turizm: Çıralı ve Belek Pro-jesi Danışman Raporu, İstanbul.18. Salmon, M. and Wyneken, J., 1987, Orientation and swimmingbehavior of hatchling loggerhead sea turtles (Caretta caretta L.) dur-ing their off-shore migration, J. Exp. Mar. Biol. Ecol., 109, 137-153.19. Taşkavak, E., R. H. Boulon Jr. ve Atatür K. M., (1998). An un-usual stranding of a leatherback turtle in Turkey. The Marine TurtleNewsletter, April 1988, No. 80:13.20. Türkozan, O., Taşkavak, E. ve Ilgaz, Ç., (2003). A Review of thenesting beaches of the Loggerhead Turtle, Caretta Caretta, at fivemajor nesting beaches on the Southwestern Mediterranean coastof Turkey. British Herpetological Journal.13: 27-32.

Kaynaklar

Dala

man

Feth

iye

Kum

luca

Kale

Teki

rova

Bele

k

Pata

ra

Çıralı

Anam

ur K

aza

nlı

Gazi

paşa

Dem

irta

ş

Kız

ılot

Göksu

Deltası

Ala

ta

Akya

tan

Yum

urt

alık

Sam

and

ağ

Eki

ncik

Daly

an

®

w www w


ÇIRALI DENİZ KAPLUMBAĞALARI RAPORU 2010WWF.ORG.TR

TR

ÇIRALI DENİZ KAĞLUMBAĞALARI RAPORU 201020

Akdeniz kıyılarımızdakideniz kaplumbağasıyuvalama alanı sayısı

3566Denize ulaşanyavru kaplumbağasayısı

76Çıralı Kumsalı’ndaCaretta caretta yuva sayısı

77Çıralı Kumsalı’ndakiortalama yumurtasayısı

31Yan koylardakiCaretta caretta yuvasayısı

ÇALIŞMAYA DESTEKOLAN KURULUŞLAR


Documents

Deniz Kaplumbağası ve Yumuşak Kabuklu Nil Kaplumbağası … · 2012. 7. 23. · C. #˘%% yavruları; kum yengeçleri, köpek balıkları, predatör kemikli balıklar, tilki ve