Embed Size (px)
Citation preview
ÇİN HALK CUMHURİYETİ
(GUANCO)
GIDA SEKTÖRÜ
YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI
RAPORU
T.C.
TİCARET BAKANLIĞI
DIŞ TEMSİLCİLİKLER VE ULUSLARARASI ETKİNLİKLER GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
Hazırlayanlar
E Çiğdem KEMAHLI H. Betül AKIN
İhracatı Geliştirme Uzmanı Mühendis
1
İÇİNDEKİLER
1. RAPORUN KAPSAMI ................................................................................................................... 7
1.1. COĞRAFİ KAPSAM ................................................................................................................... 7
1.2. ÜRÜN GRUPLARI ..................................................................................................................... 7
2. GENEL BİLGİLER .......................................................................................................................... 8
2.1. ÇİN İDARİ YAPISI ...................................................................................................................... 8
3. GENEL EKONOMİK DURUM...................................................................................................... 12
4. ÇİN DIŞ TİCARETİ ....................................................................................................................... 15
4.1. İHRACAT ................................................................................................................................. 15
4.2.İTHALAT .................................................................................................................................. 19
4.3.DIŞ TİCARETİN EYALETLERE GÖRE DAĞILIMI......................................................................... 24
4.4. TÜRKİYE-ÇİN DIŞ TİCARETİ .................................................................................................... 24
4.5.GUANGDONG EYALETİ ........................................................................................................... 31
4.5.1.Dış Ticaret ve Yatırım .......................................................................................................... 32
4.5.2.Tüketici Piyasası .................................................................................................................. 32
4.5.3.Guanco (Guangzhou ) Şehri ................................................................................................ 32
4.5.4.Shenzhen Şehri / Guangdong Eyaleti ................................................................................. 35
5.ÇİN GIDA PAZARI ....................................................................................................................... 36
5.1.TARIM VE HAYVANCILIK SEKTÖRÜ ........................................................................................ 36
5.2. ÇİN GIDA SEKTÖRÜ GENEL GÖRÜNÜM ................................................................................ 36
5.2.1.Perakende Sektörü Genel Görünüm .................................................................................. 37
5.3.ÇİN’İN DÜNYA GIDA TİCARETİNDEKİ YERİ ............................................................................. 38
5.4. ÇİN’İN GIDA İTHALATI ........................................................................................................... 40
5.4.1.Çin’in Gıda İthalatında Önde Gelen Ülkeler ....................................................................... 41
5.4.2.Ürünlere Göre Çin’in Gıda İthalatı ...................................................................................... 42
2
6.TÜRKİYE’NİN ÇİN’E GIDA MADDELERİ İHRACATI ..................................................................... 45
7. ÇİN PAZARININ YAPISI .............................................................................................................. 48
7.1. NÜFUS VE KENTLEŞME VE GELİR ARTIŞI ............................................................................... 48
7.2.EYALET DÜZEYİNDEKİ FARKLILIKLAR ..................................................................................... 49
7.3. HANE HALKI GELİR DÜZEYİ VE SATIN ALMA GÜCÜ .............................................................. 49
8. GIDA PERAKENDE SEKTÖRÜ ..................................................................................................... 53
8.1 İTHAL PERAKENDE SEKTÖRÜ MÜŞTERİ YAPISI ...................................................................... 55
8.2. PERAKENDE SEKTÖRÜNDE DAĞITIM KANALLARI ................................................................ 56
8.3 ELEKTRONİK TİCARET (E-Ticaret) ........................................................................................... 62
9. ÇİN PAZARINDA POTANSYEL ARZ EDEN GIDALAR .................................................................. 64
9.1. BİTKİSEL YEMEKLİK YAĞLAR.................................................................................................. 65
9.2. MAKARNA, ERİŞTE VE PİRİNÇ ERİŞTESİ ................................................................................ 67
9.3. ÇİN KURU MEYVE, SERT KABUKLU MEYVE PAZARI, ATIŞTIRMALIK SEKÖRÜ ...................... 68
9.4.SU ÜRÜNLERİ .......................................................................................................................... 69
9.5. ŞEKERLİ VE ÇİKOLATALI MAMULLER SEKTÖRÜ .................................................................... 73
9.6. MEYVE SUYU SEKTÖRÜ ......................................................................................................... 74
9.7. ÜLKEYE GİRİŞİNE İZİN VERİLMEYEN TÜRKİYE MENŞELİ GIDA MADDELERİ ......................... 76
10.PAZARA GİRİŞ .......................................................................................................................... 76
10.1.DAĞITIM KANALLARI ........................................................................................................... 77
10.2. AMBALAJ, PAKETLEME VE ETİKETLEME ............................................................................. 79
10.3. STANDARTLAR ..................................................................................................................... 79
10.4.REKLAM VE PROMOSYON .................................................................................................... 80
10.5. FİKRİ VE SINAİ MÜLKİYET HAKLARI .................................................................................... 80
10.6. ÇİN’E GIDA İHRACATINDA İZLENECEK PROSEDÜRLER ....................................................... 81
10.7.ANLAŞMAZLIKLARIN HALLİ / PATENT / SÖZLEŞME ............................................................ 85
11. YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI KAPSAMINDA YAPILAN GÖRÜŞMELER .............................. 85
12. ÇİN PAZARI İÇİN SWOT ANALİZİ ............................................................................................. 91
3
13. SONUÇ VE DEĞERLENDİRME .................................................................................................. 92
Ek 1: İHRACATTA BAŞLICA POTANSİYEL GIDA VE TARIM ÜRÜNLERİ ......................................... 94
14.YARARLANILAN KAYNAKLAR ................................................................................................ 110
4
TABLOLAR
Tablo-1 Gıda Maddeleri Fasıl numaraları ve Tanımları ............................................................................................................... 7
Tablo 2: Çin’de Cinsiyete Göre Demografik Dağılım .................................................................................................................. 8
Tablo 3: Çin’de Yaş Grubuna Göre Demografik Dağılım ............................................................................................................ 9
Tablo 4: Çin’de Yerleşim Yerlerine Göre Demografik Dağılım ..................................................................................................... 9
Tablo 5: Çin’de Yıllara Göre Doğum ve Ölüm Oranı .................................................................................................................. 9
Tablo 6: Çin’de Bölgelere Göre Ekonomik ve Demografik Göstergeler ...................................................................................... 10
Tablo 7: Çin’de Eyaletlere Göre Nüfus Dağılımı ...................................................................................................................... 10
Tablo 8: Çin Temel Ekonomik Görünümü .............................................................................................................................. 12
Tablo 9: Çin’in Yıllara Göre GSYİH’sindeki Değişim ................................................................................................................. 13
Tablo 10: 2018 Yılında Ülkelere Göre GSYİH ......................................................................................................................... 13
Tablo 11: Yıllara Göre Hane Halkı Harcamaları....................................................................................................................... 14
Tablo 12: Çin’in Ülkelere Göre İhracatı .................................................................................................................................. 15
Tablo 13: Çin’in Ürünlere Göre İhracatı ................................................................................................................................. 16
Tablo 14: Ülkelere Göre Dünya İthalatı ve Çin’in Konumu (2018) ............................................................................................ 20
Tablo 15: Çin’in Ülkelere Göre İthalatı .................................................................................................................................. 21
Tablo 16: Çin’in İthalatında Öne Çıkan Ülkeler ....................................................................................................................... 21
Tablo 17: Çin’in İthalatında Öne Çıkan Ürünler ...................................................................................................................... 22
Tablo 18: Türkiye’nin Çin İle Dış Ticareti ............................................................................................................................... 25
Tablo 19: Başlıca Ürünler İtibari ile Türkiye’nin Çin’e İhracatı .................................................................................................. 25
Tablo 20: Başlıca Ürünler İtibari ile Türkiye’nin Çin’den İthalatı ............................................................................................... 27
Tablo 21: Eyaletlere Göre Türkiye’nin Çin’e İhracatı (2017) ..................................................................................................... 29
Tablo 22: Eyaletlere Göre Türkiye’nin Çin’den İthalatı (2017) .................................................................................................. 30
Tablo 23: Guangdong Eyaleti Genel Ekonomik Göstergeler (2017) .......................................................................................... 31
Tablo 25: Dünya Gıda İhracatının Ülkelere Göre Dağılımı ........................................................................................................ 38
Tablo 26: Dünya Gıda İthalatının Ülkelere Göre Dağılım ......................................................................................................... 38
Tablo 27: Çin’in Yıllara Göre Gıda Maddeleri İthalatı ............................................................................................................... 40
Tablo 28: Çin’in Yıllara Göre Gıda Maddeleri İthalatı ............................................................................................................... 40
Tablo 29: Çin’in Ülkelere Göre Gıda İthalatı (2018-2018) ........................................................................................................ 41
Tablo 30: Çin’in Gıda Maddeleri İthalatının Ürün Gruplarına Göre Dağılımı ................................................................................ 42
Tablo 31: Çin’in Ürünlere Göre Gıda İthalatı .......................................................................................................................... 42
Tablo 32: Yıllara Göre Çin’e Gıda Maddeleri İhracatımız .......................................................................................................... 45
Tablo 33: Yıllara Göre Çin’e Gıda Maddeleri ve Toplam İhracatımız .......................................................................................... 46
Tablo 34: Türkiye’nin Çin’e Gıda Maddeleri İhracatında ilk 20 Ürün .......................................................................................... 46
Tablo 35: Gıda Tüketiminde Önde Gelen Şehirler (2017) ........................................................................................................ 51
Tablo 36: Çin’de Önde Gelen Perakendeci Zincir Mağazalar .................................................................................................... 57
Tablo 37:Çin’de Yer Alan Başlıca Perakendeci Mağaza Türleri .................................................................................................. 58
Tablo 38: Çin’deki Küçük Ölçekli Satış Mağazaları .................................................................................................................. 61
Tablo 39: Türkiye’nin Çin’e Yemeklik Yağ İhracatı (1000 Dolar) ............................................................................................... 66
Tablo 40: Türkiye’nin Çin’e Ekmekçi Mamulleri ve Makarna İhracatı (1000 Dolar)...................................................................... 68
Tablo 41: Türkiye’nin Çin’e Sert Kabuklu Meyve ve Kuru Meyve İhracatı (1000 Dolar) ............................................................... 69
Tablo 42: Yıllara Göre Çin’in Su Ürünleri İthalatı (1000 Dolar) ................................................................................................. 70
Tablo 43: Yıllara Göre Türkiye’nin Çin’e Su Ürünleri İhracatı .................................................................................................... 72
Tablo 44: Çin’in Ülkelere Göre Meyve Suyu İthalatı ................................................................................................................ 75
5
6
ÖNSÖZ
Çin yerinde pazar araştırması Bakanlık Makamının talimatları ile Birinci 100 Günlük Eylem Planı
kapsamında Çin’in Guangdong eyaletinin başkenti olan Guanco şehrinde 10-15 Aralık 2018
tarihlerinde gerçekleştirilmiştir.
Guangdong Eyaleti GSYİH, Kişi Başına Düşen Harcanabilir Gelir, Kentsel Alanda Kişi Başına Düşen
Harcanabilir Gelir, Kırsal Alanda Kişi Başına Düşen Yıllık Harcanabilir Gelir gibi kriterler açısından
ülkenin en zengin bölgesi olan Doğu Çin’de yer almaktadır.
Bölgede yer alan Guangdong eyaleti de yine aynı özellikleri ile diğer eyalet ve belediyeleri gerisinde
bırakmaktadır. Bu özelliklerine ek olarak, Guanco, Pekin ve Şanghay’ın aksine, pazara giriş açısından
henüz doygunluğa ulaşmamıştır. Bu nedenle de söz konusu bölge ülkemiz gıda ürünleri açısından
incelenmeye değer bulunmuştur.
Yerinde pazar araştırması kapsamında yapılan incelemelerde bulunulan Guanco şehrinin ülkemiz gıda
ürünleri açısından önemli bir potansiyel barındırmasına rağmen, iş çevrelerince bu pazarın henüz
yeterince değerlendirilmemiş olduğu saptanmıştır.
Çin, göz ardı edilemeyecek kadar büyük fırsatları bünyesinde barındırmakla birlikte, pazara girişte
belirli zorlukları olan, ancak bu engellerin emek ve sabırla aşılması ile büyük başarıların elde
edilebileceği bir pazardır.
Bu çalışmada Çin’in genel ekonomik ve ticari yapısını hakkında genel bilgilere ve ardından ülkemiz
açısından potansiyel arz eden gıda ürünlerimiz konusunda sektörel verilere yer verilmiştir.
7
1. RAPORUN KAPSAMI
1.1. COĞRAFİ KAPSAM
Raporada esas itibari ile Çin ana karasını hedef pazar olarak ele almaktadır. Diğer bir ifade ile serbest
piyasa hükümlerinin sürdüğü Hong Kong, Makao ve Tayvan’a ait veriler Çin istatistikleri kapsamında
yer almamaktadır.
1.2. ÜRÜN GRUPLARI
Bu rapor Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonu (GTİP) itibariyle 02, 03, 04, 07, 08, 09, 10, 11, 12, 15,
16, 17, 18, 19, 20, 21 ve 22 numaralı fasıllardaki ürünleri kapsamaktadır.
Tablo-1 Gıda Maddeleri Fasıl numaraları ve Tanımları
02 Etler ve yenilen sakatat
03 Balıklar, kabuklu hayvanlar, yumuşakçalar ve suda yaşayan diğer omurgasızlar hayvanlar
04 Süt ürünleri yumurtalar; tabii bal; diğer yenilebilir hayvansal menşeli ürünler
07 Yenilen sebzeler ve bazı kök ve yumrular
08 Yenilen meyveler ve yenilen sert kabuklu meyveler; turunçgillerin ve kavunların ve karpuzların
kabukları
09 Kahve, çay, Paraguay çayı ve baharat
10 Hububat
11 Değirmencilik ürünleri; malt; nişasta; inülin; buğday gluteni
12 Yağlı tohum ve meyveler; muhtelif tane, tohum ve meyveler; sanayide ve tıpta kullanılan
bitkiler; saman ve kaba yem
15 Hayvansal ve bitkisel katı ve sıvı yağlar; yemeklik katı yağlar; hayvansal ve bitkisel mumlar
16 Et, balık, kabuklu hayvanlar, yumuşakçalar veya diğer su omurgasızlarının müstahzarları
17 Şeker ve şekerli mamuller
18 Kakao ve kakao müstahzarları
19 Hububat, un, nişasta veya süt müstahzarları; pastacılık ürünleri
20 Sebzeler, meyveler, sert kabuklu meyveler ve bitkilerden elde edilen ürünler
21 Yenilen çeşitli gıda müstahzarları (kahve hülasaları, çay hülasaları, mayalar, soslar, diyet
mamaları, vb.)
22 Meşrubat, alkollü içkiler ve sirke
8
2. GENEL BİLGİLER
2.1. ÇİN İDARİ YAPISI
Çin idari olarak, 22 eyalet, 5 özerk bölge ve 4 belediyeye ayrılmıştır. Ancak, bu yapıların hepsi eyalet
seviyesindedir. Çin tarafında Tayvan 23. eyalet olarak kabul edilmektedir.
Eyaletler; Anhui, Fujian, Gansu, Guangdong, Guizhou, Hainan, Hebei, Heilongjiang, Henan, Hubei,
Hunan, Jiangsu, Jiangxi, Jilin, Liaoning, Qinghai, Shaanxi, Shandong, Shanxi, Sichuan, Yunnan,
Zhejiang; Tayvan’dır. Özerk Bölgeler; Guangxi, İç Moğolistan, Ningxia, Sincan Uygur, Tibet’dir.
Belediyeler: Pekin, Chongqing, Şanghay ve Tianjin’dir. Hong Kong ve Makau ise özel idari
bölgelerdir. Ülkede il düzeyinde 334 bölge ve 294 şehir bulunmaktadır.
2.2. DEMOGRAFİK YAPI
Toplam nüfusu 1,39 milyar kişi olan ülke, dünyanın en büyük nüfusuna sahiptir. Ülkenin demografik
yapısında 30 yıllık süreçte belirgin bir değişiklik yaşanmamıştır.
Tablo 2: Çin’de Cinsiyete Göre Demografik Dağılım
Kaynak: National Bureau Of Statistics of China, 2018
Yaş dağılımına bakıldığında düşük doğum oranları nedeni ile 1990 yılında nüfustan %5,6 pay alan
65 yaş üstü grubun payı 2017 yılında iki katına ulaşarak %11,4’e ulaşmıştır.
51,5 51,5 51,6 51,2
48,5 48,5 48,448,8
46
48
50
52
1978 1990 2000 2017
%
Erkek Kadın
9
Tablo 3: Çin’de Yaş Grubuna Göre Demografik Dağılım
Kaynak: National Bureau Of Statistics of China, 2018
Çin Halk Cumhuriyeti verilerine göre 2017 yılında kentlerde 813,5 milyon kişi yaşarken kırsal alanda
576,6 milyon kişi yaşamaktadır. Bunların toplam nüfustaki payları ise sırası ile %58,5 ve % 41,5dir.
1978 yılında nüfusun yaklaşık %18’inin kentlerde yaşadığı dikkate alındığında geçen sürede kentlere
doğru olan göçün yoğunluğunu açıklayıcı niteliktedir.
Tablo 4: Çin’de Yerleşim Yerlerine Göre Demografik Dağılım
Kaynak: National Bureau Of Statistics of China, 2018
Eğitim düzeyinin yükselmesi ve şehirleşmedeki artış nedeni ile 1978 yılında %12 olan nüfus artış
oranı 2017 yılında %5,32’ye düşmüştür.
Tablo 5: Çin’de Yıllara Göre Doğum ve Ölüm Oranı
Kaynak: National Bureau Of Statistics of China, 2018
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
1978 1990 2000 2017
%
Kentsel Kırsal
0
5
10
15
20
25
1978 1990 2000 2017
%
Doğum Oranı Ölüm Oranı
10
Ülkenin Doğu Bölgeleri nüfus, gelir düzeyi ve GSYİH açısından ülkenin diğer kesimlerine göre daha
öndedir. Bölgenin kıyı şeridinde yer alması nedeniyle ticaret gelişmiş ve diğer bölgelere göre refah
düzeyi artmıştır.
Tablo 6: Çin’de Bölgelere Göre Ekonomik ve Demografik Göstergeler
(2017 Yılı )
Eyalet Doğu
bölgesi
Eyaletleri
Toplam
İçindeki
Payı(%)
Merkez.-
Bölgesi
Eyaletleri
Toplam
İçindeki
Payı
(%)
Batı
Bölgesi
Eyaletleri
Toplam
İçindeki
Payı
(%)
Kuzey
Doğu
Bölgesi
Eyaletleri
Toplam
İiçindeki
Payı (%)
Nüfus (Milyon
Kişi)
533,6 38,4 369 26,6 376 27,2 108 7,8
GSYIH (Milyon
RMB)
44.784 52,9 17,649 20,8 16.856 19,9 5.425 6,4
Kişi Başına
Düşen Yıllık
Harcanabilir
Gelir (RMB )
33.414 - 21.834 - 20.13 - 23.9 -
Kentsel Alanda
Kişi Başına
Düşen Yıllık
Harcanabilir
42.99 - 31.293 - 30.987 - 30.96 -
Kırsal Alanda
Kişi Başına
Düşen Yıllık
Harcanabilir
Gelir (RMB)
16.822 - 12805 - 10.829 - 13.116 -
Kaynak: National Bureau of Statistics of China, 2018
Tablo 7: Çin’de Eyaletlere Göre Nüfus Dağılımı
Değer: (milyon kişi)
Eyalet Nüfus Özerk
Bölgeler Nüfus Belediye Nüfus
Anhui 6,2 Guangxi 4,8 Pekin 21,7
Fujian 3,9 İç Moğolistan 2,5 Chongqing 3,0
Gansu 2,6 Ningxia 0,7 Şanghay 24,1
Guangdong 110,1 Uygur 2,4 Tianjin 15,5
Guizhou 3,5 Tibet 0,3
Hainan 0,9
Hebei 7,5
Heilongjiang 3,7
Henan 9,5
Hubei 5,9
Hunan 6,8
Jiangsu 8,0
11
Eyalet Nüfus Özerk
Bölgeler Nüfus Belediye Nüfus
Jiangxi 4,6
Jilin 2,7
Liaoning 4,3
Qinghai 0,6
Shaanxi 3,8
Shandong 10,0
Shanxi 3,7
Sichuan 8,3
Yunnan 4,8
Zhejiang 5,6
Toplam 1.390
Kaynak: National Bureau of Statistics of China, 2018
Guangdong, Şanghay, Pekin, Tianjin ve Shandong nüfus bakımından en büyük yerleşim bölgeleridir.
12
3. GENEL EKONOMİK DURUM
1978’de ülkede reformların başlaması ile birlikte Çin, merkezi planlı ekonomiden pazar ekonomisine
geçmiş ve ülke ekonomik ve sosyal anlamda hızlı bir gelişme göstermiştir. GSYİH’deki büyüme yılda
ortalama %10 olmuştur. Bu değer, böylesine büyük bir ekonominin, tarihteki sürdürülebilir nitelikteki,
en hızlı büyümesi olmuştur. Bu sayede 800 milyon kişi fakirlikten kurtarılmıştır. Çin, ekonomik
göstergeler açısından, halen gelişmekte olan bir ülkedir. Ülkede kişi başına gelir gelişmiş ekonomilerin
gerisinde seyretmekte olup 2019 yılı beklentisi 19.280 Amerikan Doları düzeyindedir. 1990 yılında
nüfusun %88’i açlık sınırının altında yaşarken 2017’de bu değer %3,1’ e düşmüş ve sayıca 30,5
milyona gerilemiştir
Çin, Dünya Bankası tarafından, 2008 ekonomik krizinin ardından küresel kalkınmaya ve ekonomik
gelişmeye en önemli katkısı olan ülke olarak ilan edilmiştir.
Dünya Bankası verilerine göre, 2017 yılında GSYİH dikkate alındığında, 12,2 trilyon Amerikan Doları
ile ABD’yi izlemektedir. Ülkenin ihracat odaklı ekonomiden tüketim ağırlıklı ekonomiye geçişinin
hızlanmasıyla, Çin ekonomisinin önümüzdeki dönemlerde beklendiği ölçüde büyümeyebileceğine dair
beklentiler güçlenmektedir
Gelir dağılımdaki eşitsizlik, hızlı şehirleşme, çevresel sürdürülebilirlik, yaşlanan nüfus ve iç göçler
hızlı ekonomik büyüme ile etkileşim içinde olan diğer faktörlerdir.
Dünya Bankası raporlarında büyümenin sürdürülebilmesini teminen, birtakım ekonomik önlemlerin
gerekliliğinden söz edilirken, ekonomik büyüme sürecindeki ülkelerin orta gelir düzeyinden üst gelir
düzeyine geçişlerinin, düşük gelir düzeyinden orta gelir düzeyine geçişlerinden daha zor olduğunun
deneyimlendiğine işaret edilmektedir.
Çin’in 13. Beş Yıllık Planında (2016-2020) sosyal dengesizliklerin giderilmesi, çevre kirliliğinin
azaltılması, enerji verimliliğinin artırılması, eğitim ve sağlık hizmetlerine erişimin yaygınlaştırılması
ile sosyal güvenlik sisteminin geliştirilmesi esas alınmıştır. Planda büyüme hızı olarak % 6,5
hedeflenerek ekonominin yeni bir dengeye oturtulması ve 2020’ye kadar halkın ortalama düzeyde
müreffeh bir toplum düzeyine eriştirilmesi hedef alınmıştır.
Tablo 8: Çin Temel Ekonomik Görünümü
Yıl
GSYİH
(Trilyon
Dolar)
GSYİH
(Dünyadaki
Payı )
(%)
Reel
Büyüme
(%)
Kişi Başına
Gelir
(Amerikan
Doları )
Enflasyon
Oranı
(%)
İhracat
(Trilyon
Amerikan
Doları)
İhracatın
Dünyadaki
Payı
(%)
İthalat
(Trilyon
Amerikan
Doları)
İthalatın
Dünyadaki
Payı, (%)
2013 9,6 12,6 7,8 7.080 2,6 2,2 11,6 1,9 10,3
13
2014 10,5 13,4 7,3 7.701 1,6 2,3 12,3 2 10,3
2015 11,2 15,1 6,9 8.167 1,7 2,3 13,8 1,7 10,1
2016 11,2 14,9 6,7 8.116 2,1 2,1 13,1 1,6 9,8
2017 12 15 6,9 8.827 2,3 2,3 12,9 1,8 10,3
2018* 13,4 16,1 6,6 10.087* 2,2 2,4 12,9 2,1 10,8
Kaynak: Pekin Ticaret Müşavirliği Raporu , (*)IMF 2018. Trade Map 2019
Tablo 9: Çin’in Yıllara Göre GSYİH’sindeki Değişim
(Değer: 1000 Amerikan Doları)
Kaynak: IMF, 2019
IMF verilerine göre, 2019 yılında GSYİH dikkate alındığında 14,2 trilyon Amerikan Doları ile
ABD’nin ardından dünyanın ikinci büyük ekonomisi olarak yerini koruması beklenmektedir. 1990-
2019 yılı arasında GSYİH ‘de dikkate değer bir artış olmuştur. 1990 yılında 360,5 milyar Amerikan
Doları olan GSYİH 2018 yılında 13,5 trilyon Amerikan Doları olmuştur.
Tablo 10: 2018 Yılında Ülkelere Göre GSYİH
Kaynak. IMF, 2019
0
2000000
4000000
6000000
8000000
10000000
12000000
14000000
16000000
1990 1995 2000 2005 2010 2017 2018 2019
0
5
10
15
20
ABD Çin Japonya Almanya Hindistan Fransa İngiltere İtalya Brezilya Kanada
Trily
on
AB
D D
ola
rı
GSYH
14
OECD verilerine göre, hane halkı harcamaları 1990-2017 yılları arasında gelişen ekonomiye paralel
olarak on beş kat artarak, 2017 yılında 8,4 trilyon Amerikan Dolarına ulaşmıştır. Diğer ülkeler ile
kıyaslandığında hane halkı harcamaları ülkenin gelişmesindeki önemli göstergelerden biri olarak öne
çıkmaktadır.
Kişi başına düşen satın alma gücü paritesi ise 1990 yılında 1.685 Amerikan Doları iken 2017 yılında
3.506 Amerikan Doları olarak gerçekleşmiş ve yaklaşık ikiye katlanmıştır.
Tablo 11: Yıllara Göre Hane Halkı Harcamaları
Kaynak: National Bureau Of Statistics of China, 2018
Ayrıca, 1996 yılında dünyada milyarderler listesinde hiç Çinli bulunmazken, listede 2005 yılında 2,
2017 yılında ise 338 kişi yer almıştır.
0
2.000.000
4.000.000
6.000.000
8.000.000
10.000.000
1990 1995 2000 2005 2010 2017
*10
00
AB
D D
ola
rı
Hane Halkı Harcamaları
15
4. ÇİN DIŞ TİCARETİ
4.1. İHRACAT
ITC (International Trade Center) verilerine göre, 2018 yılında Dünya genelinde gerçekleşen toplam
19,3 trilyon Amerikan Doları ihracatın 2,49 trilyon Amerikan Dolarlık kısmı Çin tarafından
gerçekleştirilmiştir.
2018 yılında da Çin dünyanın en büyük ihracatçısı konumunu korumuş olup ABD 1.66 trilyon
Amerikan Doları ile Çin’i takip etmektedir. Dış ticaret dengesi açısından 359 milyar Amerikan Doları
ile en çok dış ticaret fazlası veren ülkedir.
Tablo 12: Çin’in Ülkelere Göre İhracatı
Değer: Milyon Amerikan Doları
Sıra Ülkeler 2016 2017 2018
TOPLAM 2.097.637 2.263.371 2.494.230
1 ABD 385.678 430.328 479.702
2 Hong Kong 287.252 279.211 302.960
3 Japonya 129.268 137.259 147.235
4 G. Kore 93.707 102.704 109.029
5 Vietnam 61.094 71.617 84.016
6 Almanya 65.214 71.134 77.909
7 Hindistan 58.398 68.042 76.881
8 Hollanda 57.447 67.132 73.124
9 Birleşik Krallık 55.664 56.714 56.988
10 Singapur 44.496 45.019 49.818
11 Tayvan (Çin) 40.228 43.983 48.657
12 Rusya Federasyonu 37.340 42.831 48.005
13 Avustralya 37.282 41.438 47.548
14 Malezya 37.660 41.712 45.848
15 Meksika 32.357 35.905 44.129
16 Endonezya 32.117 34.757 43.246
17 Tayland 37.183 38.542 42.974
18 Kanada 27.312 31.375 35.533
19 Filipinler 29.837 32.066 35.111
20 Brezilya 21.976 28.951 33.732
26 Türkiye 16.687 18.122 17.864
Kaynak: ITC- Trade Map
16
ITC verilerine göre, 2018 yılında Çin’in en fazla ihracat yaptığı ülke 480 milyar Amerikan Doları ile
ABD olmuştur. Ülkenin ihracatındaki ilk on ülkenin toplam ihracat değeri 1,3 trilyon Amerikan Doları
olup bu değer ülkenin ihracatının %58’4 ünü oluşturmuştur. Türkiye 17,9 milyar Amerikan Doları
ihracat rakamı ile 26. sırada yer almıştır.
ITC verilerine göre, altı haneli GTİP numaralarına göre Çin tarafından 2018 yılında ihraç edilen
ürünler içerisinde 141,7 milyar Amerikan Doları ile telefon aksamları ilk sırada yer almakta ve tek
başına bu ürün ülkenin ihracatının %5,7 sine karşılık gelmektedir.
Tablo 13: Çin’in Ürünlere Göre İhracatı
Değer: 1000 Amerikan Doları
GTİP Ürün Adı 2016 2017 2018
Toplam
İhracattaki
Payı
(%) 2018
İhracatın
2017 - 2018
Yıllarındaki
Değişimi (%)
TOPLAM
İHRACAT
2.097.637.172 2.263.370.504 2.494.230.195 100 10,2
8517.12 Hücresel ağlar
için veya diğer
kablosuz ağlar
için telefonlar
116.090.877 126.749.146 141.683.901 5,7 11,8
8471.30 Portatif
nümerik
otomatik bilgi
işlem
makineleri;
ağırlık<10 kg.
79.577.026 89.690.331 95.883.926 3,8 6,9
8517.70 Telefon
cihazları, ses,
görüntü veya
diğer bilgileri
almaya veya
vermeye
mahsus diğer
cihazlar için
aksam ve
parçalar
48.320.066 51.057.294 51.951.119 2,1 1,8
8473.30 Otomatik bilgi
işlem makine
ve ünitelerinin
aksam ve
parçası
25.008.965 33.075.938 44.310.088 1,8 34
8542.32 Bellekler 23.014.998 30.355.955 43.966.741 1,8 44,8
8517.62 Ses,
görüntü/diğer
bilgileri
almaya,
çevirmeye,
vermeye/yenide
n oluşturmak
için makina
31.906.732 36.135.213 42.267.557 1,7 17
17
GTİP Ürün Adı 2016 2017 2018
Toplam
İhracattaki
Payı
(%) 2018
İhracatın
2017 - 2018
Yıllarındaki
Değişimi (%)
8542.31 Elektronik
entegre
devreler;
işlemci ve
kontrolör
26.221.071 27.193.241 29.567.607 1,2 8,7
2710.19 Diğer yağlar ve
müstahzarlar
15.175.049 19.731.222 27.309.997 1,1 38,4
9503.00 Üç
tekerlekliler,
scooterlar,
pedallı arabalar
vb. tekerlekli
oyuncaklar
18.382.560 23.995.227 25.467.875 1 6,1
9013.80 Diğer alet,
cihaz-tertibatlar
25.953.677 25.957.289 23.426.196 0,9 -9,8
8471.50 Diğer nümerik
bilgi işlem
birimleri
12.933.419 16.001.662 20.360.989 0,8 27,2
8541.40 Işığa duyarlı
yarı iletken
tertibat ve ışık
yayan diyodlar
(LED)
16.662.045 16.338.862 18.218.687 0,7 11,5
8504.40 Statik
konvertörler
16.352.433 17.062.590 17.933.786 0,7 5,1
8471.70 Bellek birimleri 16.677.744 18.557.430 17.820.524 0,7 -4
6402.99 Ayakkabı; dış
taban yüzü
kauçuk, diğer
17.052.629 17.061.236 15.753.113 0,6 -7,7
8534.00 Baskı devreler 12.810.379 13.961.351 15.270.708 0,6 9,4
8528.72 Televizyon;
diğerleri, renkli
olanlar
12.244.855 13.866.862 14.941.793 0,6 7,8
9405.40 Elektrikli
arabalar,
lambalar ve
ışıklandırma
için elemanlar
16.644.187 14.040.218 13.688.052 0,5 -2,5
6404.19 Tabanı
kauçuk/plastik,
yüzü dokuma
maddesi diğer
ayakkabı
11.597.319 12.622.656 12.816.140 0,5 1,5
7113.19 Diğer kıymetli
metal-
kaplamalarında
n mücevherci
eşyası
12.378.592 10.267.215 12.785.686 0,5 24,5
8529.90 Hava taşıtı,
radar, telsiz-
uzaktan
10.522.740 12.129.145 12.184.421 0,5 0,5
18
GTİP Ürün Adı 2016 2017 2018
Toplam
İhracattaki
Payı
(%) 2018
İhracatın
2017 - 2018
Yıllarındaki
Değişimi (%)
kumanda cihazı
aksam,
parçaları
3926.90 Plastikten diğer
eşya
10.079.893 10.770.878 12.028.108 0,5 11,7
8481.80 Diğer
muslukçu
eşyası
9.265.157 9.903.592 11.316.574 0,5 14,3
9504.50 Video oyun
konsolları ve
makineleri vb.
9.227.050 11.843.877 11.043.000 0,4 -6,8
8901.90 Yük ve hem
insan hem de
yük taşımaya
mahsus diğer
su taşıtları
12.710.627 11.114.026 11.027.529 0,4 -0,8
8507.60 Lityum iyonlu
elektrik
akümülatörleri
6.778.818 7.978.208 10.821.769 0,4 35,6
8544.42 Bağlantı
parçaları
takılmış olan
(gerilimi:<1000
V.) diğer
elektrik
iletkenleri
10.153.535 10.714.207 10.804.906 0,4 0,8
8525.80 Televizyon
kameraları,
dijital
kameralar,
görüntü
kaydedici
kameralar
9.400.990 9.027.645 10.663.587 0,4 18,1
8609.00 Demiryolu
taşımacılığında
kullanılan
konteynerler
4.228.557 8.383.943 10.433.314 0,4 24,4
6110.30 Kazaklar,
süveterler,
hırkalar,
yelekler vb.
eşya; sentetik
veya suni
liflerden
9.624.165 9.573.577 10.289.138 0,4 7,5
8543.70 Kendine has
fonksiyonlu
elektrikli diğer
makine ve
cihazlar
7.215.342 8.197.946 9.933.134 0,4 21,2
4202.12 Dış yüzleri
plastik/dokuma
lıklardan valiz,
9.368.265 9.809.036 9.897.584 0,4 0,9
19
GTİP Ürün Adı 2016 2017 2018
Toplam
İhracattaki
Payı
(%) 2018
İhracatın
2017 - 2018
Yıllarındaki
Değişimi (%)
çanta, sandık
vb.
8415.10 Klimalar;
pencere, duvar,
tavan veya
zemine
sabitlenecek
tipler
7.802.498 8.827.559 9.653.840 0,4 9,4
8542.39 Diğer entegre
devreleri
9.158.421 7.928.723 9.251.060 0,4 16,7
7308.90 Demir/çelikten
diğer inşaat-
aksamı
8.074.042 8.308.364 8.993.637 0,4 8,2
8528.52 8471
pozisyonundaki
otomatik bilgi
işlem
makinaları ile
kullanılan ve
doğrudan bu
makinalara
bağlanabilen
monitörler
0 6.646.433 8.972.933 0,4 35
9401.61 Döşemeli
koltuklar, ahşap
çerçeveli
7.709.282 8.195.824 8.783.814 0,4 7,2
2710.12 Petrol ve
bitümenli
yağlardan elde
edilen hafif
yağlar ve
müstahzarları
(petrol veya
bitümenli yağ
oranı >=%70)
4.220.438 5.730.745 8.441.949 0,3 47,3
9405.10 Avizeler ve
diğer elektrikli
tavan ve duvar
aydınlatma
cihazları
6.394.969 6.803.541 8.134.915 0,3 19,6
9403.20 Metal
mobilyalar
6.247.218 6.745.374 7.920.782 0,3 17,4
Kaynak: ITC, Trade Map,2019
4.2.İTHALAT
20
ITC verilerine göre, 2018 yılında Dünya genelinde gerçekleşen toplam 19,6 trilyon Amerikan Doları
ithalatın 2,1 trilyon Amerikan dolarlık kısmı Çin tarafından gerçekleştirilmiştir. Çin, 2,6 trilyon
Amerikan Dolar ithalatı ile ABD’nin ardından, ikinci sıradaki ithalatçı ülke konumundadır.
Tablo 14: Ülkelere Göre Dünya İthalatı ve Çin’in Konumu (2018)
Kaynak: Trade Map. ITC
ITC (International Trade Center) verilerine göre, 2018 yılında Çin’in en çok ithalat yaptığı ilk on
ülkenin toplam miktarı 1,19 trilyon Amerikan Doları değerinde olup bu miktar toplam ithalatın %
55,9unu oluşturmaktadır. İlk on ülke içerisinde bölge ülkeleri dışında ABD, Almanya ve Brezilya yer
almıştır. Türkiye 3,78 milyar Amerikan Doları ithalat rakamı ile 58. sırada olup ülkenin ithalatından
% 0,2 pay almıştır.
Ülkenin ithalatı bir önceki yıla göre % 15,8 oranında artmıştır. En çok ithalat yaptığı ilk beş ülke Güney
Kore, Japonya, Tayvan, ABD ve Almanya’dır.
0
500.000.000
1.000.000.000
1.500.000.000
2.000.000.000
2.500.000.000
3.000.000.000
*1000 ABD Doları
21
Tablo 15: Çin’in Ülkelere Göre İthalatı
Değer: 1000 Amerikan Doları
2016 2017 2018 Toplam
İthalattak
i Payı (%)
2018
İthalatın
2017 - 2018
Yıllarındak
i Değişim
(%)
TOPLAM
İTHALAT
1.587.920.688 1.843.792.939 2.134.987.265 100 15,8
1. G. Kore 158.974.531 177.553.154 204.566.451 9,6 15,2
2. Japonya 145.670.688 165.794.006 180.401.786 8,4 8,8
3. Tayvan, Çin 138.847.227 155.961.303 177.345.362 8,3 13,7
4. ABD 135.120.133 154.441.856 156.004.357 7,3 1
5. Almanya 86.109.030 96.940.109 106.257.241 5 9,6
6. Avustralya 70.895.013 95.009.121 105.083.923 4,9 10,6
7. Brezilya 45.855.047 58.857.155 77.141.726 3,6 31,1
8. Vietnam 37.171.604 50.374.617 64.087.360 3 27,2
9. Malezya 49.269.637 54.426.139 63.321.954 3 16,3
10. Rusya 32.260.148 41.390.293 58.887.066 2,8 42,3
11. S. Arabistan 23.626.019 31.761.873 45.898.673 2,1 44,5
12. Tayland 38.532.343 41.596.083 44.918.670 2,1 8
13. İsviçre 39.945.438 33.019.014 38.706.199 1,8 17,2
14. Endonezya 21.414.036 28.574.306 34.154.685 1,6 19,5 … … … … … …
58. Türkiye 2.785.415 3.783.430 3.762.714 0,2 -0,5
Kaynak: Trade Map-ITC
Tablo 16: Çin’in İthalatında Öne Çıkan Ülkeler
Kaynak: Trade Map- ITC
Çin tarafından 2018 yılında, altı haneli GTİP numarasına göre ithal edilen birinci sıradaki ürün 239
milyar Amerikan Doları ile ham petroldür. İlk yirmi ürünün toplam değeri 1 trilyon Amerikan
Dolarına ulaşmakta olup bu değer toplam ithalatın %54’ne karşılık gelmektedir.
020.000.00040.000.00060.000.00080.000.000
100.000.000120.000.000140.000.000160.000.000180.000.000
*1000 ABD Doları
22
Tablo 17: Çin’in İthalatında Öne Çıkan Ürünler
Değer:1000 Amerikan Doları
GTİP Madde İsmi 2016 2017 2018
Toplam
ithalattaki
Payı (%) 2018
İthalatın
2017 -
2018
Yılların
daki
Değişim
(%) TOPLAM İTHALAT 1.587.920.688 1.843.792.939 2.134.987.265 100 15,8
2709.00 Ham petrol (petrol yağları ve
bitümenli minerallerden elde
edilen yağlar)
116.660.748 163.820.667 239.222.367 11,2 46
8542.31 Elektronik entegre devreler;
işlemci ve kontrolör
104.749.178 113.072.762 127.430.722 6 12,7
8542.32 Bellekler 63.713.868 88.931.945 122.972.378 5,8 38,3
2601.11 Demir cevherleri ve
konsantreleri (ağlomere
edilmemiş)
56.865.612 74.604.641 72.674.453 3,4 -2,6
8542.39 Diğer entegre devreleri 48.513.105 48.833.710 51.691.958 2,4 5,9
7108.12 Altın (diğer işlenmemiş
şekillerde olanlar, para yerine
kullanılmayan)
60.601.570 48.740.697 43.120.648 2 -11,5
8517.70 Telefon cihazları, ses, görüntü
veya diğer bilgileri almaya
veya vermeye mahsus diğer
cihazlar için aksam ve parçalar
38.202.550 41.293.629 42.389.087 2 2,7
1201.90 Soya fasulyesi (kırılmış olsun
olmasın); tohumluk olmayan
33.981.148 39.638.141 38.077.974 1,8 -3,9
8703.23 Motorlu taşıt; kıvılcım
ateşlemeli
(1500cm3<silindir=<3000
cm3)
35.444.478 37.908.637 36.840.853 1,7 -2,8
2603.00 Bakır cevherleri ve
konsantreleri
20.888.054 26.897.181 32.727.689 1,5 21,7
8802.40 Uçak ve diğer hava taşıtları
(boş ağırlık >15000 kg)
19.782.902 22.265.385 26.934.776 1,3 21
2711.11 Doğal gaz (sıvılaştırılmış) 8.935.078 14.749.367 26.771.031 1,3 81,5
9013.80 Diğer alet, cihaz-tertibatlar 32.060.278 30.622.773 26.248.601 1,2 -14,3
740311 Rafine bakır-katotlar ve katot
parçaları
17.831.283 20.247.486 24.874.257 1,2 22,9
847170 Bellek birimleri 18.135.696 18.312.712 22.513.570 1,1 22,9
8473.30 Otomatik bilgi işlem makine ve
ünitelerinin aksam, parçası
12.742.521 14.098.802 18.553.324 0,9 31,6
2902.43 p- ksilen 9.693.643 12.238.126 16.942.443 0,8 38,4
2701.12 Bitümenli taşkömürü 8.818.499 15.463.625 16.065.549 0,8 3,9
2710.19 Diğer yağlar ve müstahzarlar 7.659.003 10.317.720 14.230.610 0,7 37,9
8708.40 Kara taşıtları için vites kutuları
ve aksam, parçaları
11.400.402 12.529.831 13.246.706 0,6 5,7
8534.00 Baskı devreler 10.305.354 11.541.888 12.375.242 0,6 7,2
3004.90 Tedavide/korunmada
kullanılmak üzere hazırlanan
diğer ilaçlar
9.766.327 11.885.752 12.034.664 0,6 1,3
8529.90 Hava taşıtı, radar, telsiz-
uzaktan kumanda cihazı aksam,
parçaları
9.092.989 11.976.688 11.936.518 0,6 -0,3
2711.21 Doğal gaz (gaz halinde) 7.553.916 8.523.380 11.642.233 0,5 36,6
23
GTİP Madde İsmi 2016 2017 2018
Toplam
ithalattaki
Payı (%) 2018
İthalatın
2017 -
2018
Yılların
daki
Değişim
(%)
8486.20 Yarı iletken tertibatın veya
elektronik entegre devrelerin
imaline mahsus makine ve
cihazlar
5.245.679 6.300.018 11.244.936 0,5 78,5
8486.30 Düz panel göstergelerinin
imaline mahsus makine ve
cihazlar
4.253.860 7.131.386 10.189.648 0,5 42,9
8536.90 Diğer elektrik devresi teçhizatı 8.885.838 9.764.195 9.979.021 0,5 2,2
8542.33 Yükselteçler 9.952.682 9.549.342 9.784.932 0,5 2,5
7404.00 Bakır hurda ve döküntüler 6.175.252 9.162.236 9.370.722 0,4 2,3
8479.89 Kendine özgü fonksiyonlu
diğer makine-cihazlar
6.624.572 8.693.487 9.273.758 0,4 6,7
8532.24 Seramik dielektrikli
kondansatörler (çok katlı)
5.243.939 5.526.995 9.220.601 0,4 66,8
8541.40 Işığa duyarlı yarı iletken
tertibat ve ışık yayan diyodlar
(LED)
9.085.175 9.305.211 9.195.974 0,4 -1,2
2905.31 Dioller-etilen glikol (etandiol) 4.850.774 7.356.368 9.082.380 0,4 23,5
3901.20 Özgül kütlesi >=0, 94 olan
polietilen
5.996.589 7.543.741 8.825.888 0,4 17
3304.99 Diğer makyaj, güzellik bakım
müstahzarları
3.578.144 5.089.513 8.824.071 0,4 73,4
4703.29 Geniş yapraklı ağaçlardan yarı
beyaz, beyaz kimyasal odun
hamuru
4.256.369 6.158.565 8.302.948 0,4 34,8
7102.39 Diğer elmaslar (sanayide
kullanılmayan)
6.992.644 7.204.217 8.136.090 0,4 12,9
2711.12 Propan (sıvılaştırılmış) 4.402.030 6.664.536 7.896.298 0,4 18,5
8703.24 Motorlu taşıt; kıvılcım
ateşlemeli (3000cm3<silindir
hacmi)
4.934.136 6.317.204 7.402.022 0,3 17,2
8504.40 Statik konvertörler 5.930.500 6.187.447 7.292.692 0,3 17,9
Kaynak: Trade Map- ITC
24
4.3.DIŞ TİCARETİN EYALETLERE GÖRE DAĞILIMI
2017 yılı genel ithalatının 12.479 milyar RMB (Reminbi veya Çin Yuanı ) olduğu ülkede ithalatın
eyaletlere göre dağılımı incelediğinde, ürünün nihai varış noktasına göre, ithalatın en çok yapıldığı
eyalet 2.960 milyar RMB ile Guangdong olmuştur. Şanghay 1.849 milyar RMB ile ikinci, Jiangsu
1.769 milyar RMB ile üçüncü sıradaki eyalettir. Shandong (1.077 milyar RMB), Pekin (643 milyar
RMB )ve Tianjin (535 milyar RMB) ise bu sıralamayı izleyen diğer eyaletlerdir.
İthalatçının bulunduğu eyalete göre yapılan sıralamada ise yine Guangdong 2.597 milyar RMB ile yine
başı çekmekte olup Şanghay (1.912 milyar RMB), Pekin ( 1.797 milyar RMB), Jiangsu (1.540 milyar
RMB) sıralamayı izleyen diğer önde gelen eyaletlerdir.
Şanghay, Pekin, Guanco ve Shenzen birinci kademe şehirler olarak tanımlanmaktadır. Anılan şehirler
rekabetçi piyasaya ilk açılan şehirler olup ekonomik gelişmişlik düzeyleri, altyapı imkânları, kültürel
geçmişleri gibi özellikleri ile öne çıkmaktadır.
İkinci kademe şehirler, ülkedeki eyaletlerin başkentleri ile Tianjin, Chongqing, Chengdu, Wuhan,
Xiamen gibi kıyı şehirleridir. Ekonomik gelişmişlik, altyapı, nüfus gibi özelliklere göre şehirler
kademelere ayrılmışlardır. Üçüncü kademe şehirler ise her eyaletin orta büyüklükteki şehirlerinden
oluşmakta olup söz konusu şehirler milyonla ifade edilen nüfusu sahiptirler buradaki tüketicilerin alım
gücü artmaktadır.
4.4. TÜRKİYE-ÇİN DIŞ TİCARETİ
Türkiye ile Çin arasındaki ticari ilişkiler, ilk kez 1 milyar Amerikan Doları ticaret hacminin aşıldığı
2000 yılından bu yana düzenli bir gelişme göstermektedir. İkili ticaret 2005 yılında 7,4 milyar, 2010
yılında ise 19,5 milyar Amerikan Dolarına yükselmiştir. 2013 yılında 28,3 milyar dolar ile en yüksek
seviyesine ulaşan dış ticaret hacmi 2018 yılında ise 23,6 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir.
İkili ticari ilişkilerdeki memnuniyet verici gelişmeye rağmen, Çin ile ticarette Türkiye'nin karşılaştığı
dış ticaret açıği, 2016 yılına kadar artış göstermiş, 2017 yılında ithalatımızda yaşanan düşüş ile dış
ticaret açığı 14,4 milyar Amerikan Dolarına gerilemiştir.
2018 yılında Çin’e 2,9 milyar dolar ihracat ve Çin’den 20,7 milyar dolarlık da ithalat
gerçekleştirilmiştir. Ülkemizin Çin’e ihracatının yaklaşık %65’ini mermer, bor ve metal cevherleri
(krom, kurşun, nikel, altın, bakır) gibi hammaddeler oluşmaktadır.
25
Çin’e ihracatımızda ürün çeşitlendirmesine gidilmesi, inovasyona dayalı, markalı ve katma değeri
yüksek ürünlerin ihraç edilmesi ile ihracatımızın anlamlı olarak artırılması mümkündür.
Çin’den ithal edilen önde gelen ürünler ise; cep telefonu, bilgisayar, elektrikli ve elektronik cihazlar,
makine aksamlarıdır.
Tablo 18: Türkiye’nin Çin İle Dış Ticareti
Değer:1000 Amerikan Doları
Yıl İhracat İthalat Hacim Denge
2007 1.039.523 13.234.092 14.273.615 -12.194.569
2008 1.437.204 15.658.210 17.095.414 -14.221.007
2009 1.599.139 12.676.573 14.275.712 -11.077.433
2010 2.269.175 17.180.806 19.449.982 -14.911.631
2011 2.466.316 21.693.336 24.159.652 -19.227.019
2012 2.833.255 21.295.242 24.128.497 -18.461.987
2013 3.600.865 24.685.885 28.286.751 -21.085.020
2014 2.861.052 24.918.224 27.779.276 -22.057.171
2015 2.414.790 24.873.457 27.288.247 -22.458.666
2016 2.328.044 25.441.433 27.769.477 -23.113.389
2017 2.936.262 23.370.620 26.306.882 -20.434.358
2018 2.912.539 20.719.063 23.631.602 -17.806.524
Kaynak: TUİK
Türkiye’nin Çin’e ihracatı yıllar itibariyle artış göstermekle birlikte, gerek Çin’in ithalat potansiyeli,
gerek Türkiye'nin üretim ve ihracat kapasitesi dikkate alındığında yeterli görülmemektedir. 2002
yılında sadece 268 milyon Amerikan Doları olan Türkiye’nin Çin’e ihracatı, 2007 yılında 1,04 milyar
Amerikan Dolarına, 2015 yılında 2,4 milyar Amerikan Dolarına, 2018 yılında ise 2,9 milyar Amerikan
Dolarına ulaşması ile 2012-2018 döneminde ihracatımız 10,8 kat artmıştır.
Türkiye’nin Çin’e ihracatının yapısı incelendiğinde, Çin ekonomisinin ihtiyaç duyduğu hammaddeler
ve kimyasalların ağırlıklı olduğu görülmektedir. Bu kapsamda, mermer ve doğal taş, krom cevherleri,
bakır cevherleri, kurşun cevherleri, çinko cevherleri, kimyasallar Türkiye’nin Çin’e temel ihraç
ürünlerini oluşturmaktadır. Bununla birlikte, gıda maddeleri, oto yedek parçaları, çeşitli makineler,
tekstil, hazır giyim, mobilya gibi bazı ürün gruplarının ihracatında gelişmeler gözlemlenmektedir.
Tablo 19: Başlıca Ürünler İtibari ile Türkiye’nin Çin’e İhracatı
Değer:1000 Amerikan Doları
GTİP
No. Madde Adı 2016 2017 2018
Toplam
İhracattaki
Payı (%)
2018
İhracatın
2017 - 2018
Yıllarındaki
Değişimi (%)
TOPLAM İHRACAT 2.328.044 2.936.262 2.915.131 100 -0,7
26
GTİP
No. Madde Adı 2016 2017 2018
Toplam
İhracattaki
Payı (%)
2018
İhracatın
2017 - 2018
Yıllarındaki
Değişimi (%)
2515.12 Mermer ve traverten (blok, kalın dilimler
şeklinde kesilmiş)
180.982 276.760 725.216 24,9 162
2610.00 Krom cevherleri ve konsantreleri 104.715 127.966 220.549 7,6 72,3
2528.00 Tabii boratlar ve bunların konsantreleri,
tabii borik asit (H3BO3 <= %85)
63.151 109.174 140.291 4,8 28,5
2607.00 Kurşun cevherleri ve konsantreleri 126.248 124.665 126.623 4,3 1,6
2616.90 Diğer kıymetli metal cevherleri ve
konsantreleri
0 14.426 125.348 4,3 768,9
7108.12 Altın (diğer işlenmemiş şekillerde
olanlar, para yerine kullanılmayan)
33.283 36.388 64.557 2,2 77,4
8403.10 Merkezi ısıtma kazanları 13.728 33.987 48.990 1,7 44,1
7501.20 Nikel oksit sinterleri ve nikel ara ürünleri 96.465 76.159 48.588 1,7 -36,2
2515.11 Mermer ve traverten (ham/kabaca
yontulmuş)
28.277 44.721 41.852 1,4 -6,4
7322.19 Demir/çelikten radyatör, aksam ve
parçaları
74.171 68.420 38.598 1,3 -43,6
2603.00 Bakır cevherleri ve konsantreleri 19.542 34.403 36.848 1,3 7,1
2008.19 Diğer sert kabuklu meyve ve
karışımlarının konserveleri
18.048 19.233 35.427 1,2 84,2
9018.39 İğneler, kataterler vb. tıpta,
veterinerlikte, operasyonlarda
kullanılanlar.
9.486 17.141 26.788 0,9 56,3
8418.10 Birden fazla dış kapılı kombine soğutucu-
dondurucular
4.429 12.697 23.102 0,8 81,9
2608.00 Çinko cevherleri ve konsantreleri 10.663 24.185 22.221 0,8 -8,1
5101.29 Diğer yünler (yıkanmış) 2.506 14.727 20.943 0,7 42,2
5101.21 Yün; kırkma (yıkanmış) 9.595 9.822 19.819 0,7 101,8
6815.10 Grafit/diğer karbondan elektrikli olmayan
eşya
22.522 19.160 17.349 0,6 -9,5
5702.42 Halılar ve diğer yer kaplamaları; sent. /
suni dokumaya elverişli maddelerden,
hav yapısında, hazır eşya halinde olan
7.468 10.934 17.172 0,6 57,1
6109.10 Tişört, fanila, atlet, kaşkorse vb. giyim
eşyası; pamuktan (örme veya kroşe)
14.899 17.430 17.035 0,6 -2,3
9018.90 Tıpta veterinerlik bilimlerinde ve tıbbi
operasyonlarda kullanılan diğer aletler
11.724 14.974 16.822 0,6 12,3
3207.40 Cam firit ve diğer camlar (toz, granül/pul
halinde)
15.893 20.391 15.998 0,5 -21,5
0802.22 Fındık (kabuksuz) 7.248 10.999 13.823 0,5 25,7
2601.11 Demir cevherleri ve konsantreleri
(aglomere edilmemiş)
7.942 0 13.510 0,5 0
2901.21 Etilen (asiklik hidrokarbonlar, doymamış) 5.556 12.367 12.901 0,4 4,3
2004.10 Patates (sirke/asetik asitten başka usulde
hazır. konserve) (dondurulmuş)
8.647 21.065 12.523 0,4 -40,6
1507.10 Soya yağı ve fraksiyonları; ham 4.858 7.354 11.988 0,4 63
8517.12 Hücresel ağlar için veya diğer kablosuz
ağlar için telefonlar
4.246 9.151 11.864 0,4 29,6
8409.99 Dizel motorlar için aksam; parçalar 8.091 11.278 11.691 0,4 3,7
4016.99 Vulkanize kauçuktan diğer eşya 4.336 11.174 10.451 0,4 -6,5
9401.90 Sandalye koltuk vb. parçaları 14 15.435 10.276 0,4 -33,4
8419.19 Diğer elektriksiz anında/depolu su
ısıtıcıları
4.377 7.273 10.149 0,3 39,5
8481.90 Musluklar, valflar vb. cihazların aksam,
parçaları
1.719 3.789 9.548 0,3 152
27
GTİP
No. Madde Adı 2016 2017 2018
Toplam
İhracattaki
Payı (%)
2018
İhracatın
2017 - 2018
Yıllarındaki
Değişimi (%)
8413.50 Diğer doğrusal deplasmanlı pompalar
(pozitif hareketli)
0 0 8.497 0,3 0
8802.12 Helikopter (boş haldeki ağırlıkları >2000
kg)
8.699 11.053 8.251 0,3 -25,4
5209.42 Pamuk mensucat (denim, renkli
ipliklerden, m2>200gr, pa=>%85)
3.272 6.465 8.213 0,3 27
6110.20 Kazaklar, süveterler, hırkalar, yelekler
vb. eşya; pamuktan (örme veya kroşe)
15.727 13.428 7.921 0,3 -41
4302.19 Diğer dabaklanmış, aprelenmiş (bütün
halinde) kürkler
9.998 9.288 7.473 0,3 -19,5
903210 Termostatlar 5.835 5.725 7.387 0,3 29
400921 Hortum; vulkanize kauçuktan; (metal
takviyeli) donanımsız
0 6.529 6.761 0,2 3,6
Kaynak: Trade Map-ITC
Tablo 20: Başlıca Ürünler İtibari ile Türkiye’nin Çin’den İthalatı
Değer:1000 Amerikan Doları
GTİP No. Madde Adı 2016 2017 2018
Toplam
İthalattaki
Payı
(%)
2018
İthalatın
2017 - 2018
Yıllarındaki
Değişimi (%)
TOPLAM İTHALAT 25.441.433 23.370.620 20.719.070 100 -11,3
851712 Hücresel ağlar için veya diğer
kablosuz ağlar için telefonlar
684.995 663.307 1256.407 6,1 89,4
851762 Ses, görüntü/diğer bilgileri
almaya, çevirmeye,
vermeye/yeniden oluşturmak
için makina
748.658 809.815 604.622 2,9 -25,3
847130 Portatif nümerik otomatik
bilgi işlem makineleri;
ağırlık<10 kg.
377.765 530.223 584.937 2,8 10,3
852990 Hava taşıtı, radar, telsiz-
uzaktan kumanda cihazı
aksam, parçaları
220.944 315.262 363.428 1,8 15,3
850440 Statik konvertörler 370.598 352.789 231.905 1,1 -34,3
950300 Soğutucular için Kompresörler 154.495 187.101 230.690 1,1 23,3
841430 Soğutma cihazlarında
kullanılan kompresörler
15.354 88.905 217.382 1 144,5
8545.11 Fırınlarda kullanılmaya
mahsus elektrotlar
137.242 168.601 207.077 1 22,8
5402.33 Polyesterden tekstürize iplik
(dikiş hariç)
239.135 254.926 186.164 0,9 -27
5402.46 Diğerleri, polyesterden
(kısmen çekimli) (dikiş hariç);
toptan, tek kat, 1m<50 tur
144.189 184.852 186.123 0,9 0,7
8517.70 Telefon cihazları, ses, görüntü
veya diğer bilgileri almaya
veya vermeye mahsus diğer
cihazlar için aksam ve parçalar
140.340 179.261 163.079 0,8 -9
8471.50 Diğer nümerik bilgi işlem
birimleri
115.207 140.138 155.166 0,7 10,7
8537.10 Kontrol-dağıtım tabloları
(gerilim=<1000 v.)
86.117 120.134 151.211 0,7 25,9
28
GTİP No. Madde Adı 2016 2017 2018
Toplam
İthalattaki
Payı
(%)
2018
İthalatın
2017 - 2018
Yıllarındaki
Değişimi (%)
8415.90 Klima cihazlarının aksam-
parçaları
2.054.562 230.154 131.109 0,6 -43
8541.40 Işığa duyarlı yarı iletken
tertibat ve ışık yayan diyodlar
(LED)
76.898 112.656 127.794 0,6 13,4
8480.71 Kauçuk/plastik maddeler için
akıtma/basınçlı döküm
kalıpları
53.413 61.316 120.561 0,6 96,6
7606.12 Alüminyum alaşımından
plaka, levha; dikdörtgen,
kalınlık>0, 2mm
123.730 129.587 117.750 0,6 -9,1
3926.90 Plastikten diğer eşya 18.204 99.116 116.028 0,6 17,1
2704.00 Taşkömürü, linyitten elde
edilen kok/sömikok, karni
kömürü
177.528 127.824 115.317 0,6 -9,8
5504.10 Suni devamsız (işlem
görmemiş) (viskoz ipeğinden)
33.074 119.015 114.735 0,6 -3,6
7219.13 Paslanmaz çelik yassı mamul
(3=<kalın<4, 75mm, sıcak
hadde, rulo)
35.857 77.746 112.891 0,5 45,2
3206.11 Esası titan dioksit olan
pigment ve müstahzarlar titan
dioksit oranı = >%80
183.052 171.970 105.692 0,5 -38,5
8481.80 Diğer muslukçu eşyası 95.467 119.582 105.503 0,5 -11,8
8525.80 Televizyon kameraları, dijital
kameralar, görüntü kaydedici
kameralar
114.370 106.722 105.239 0,5 -1,4
6404.19 Tabanı kauçuk/plastik, yüzü
dokuma maddesi diğer
ayakkabı
71.997 96.844 102.385 0,5 5,7
8415.10 Klima cihazları pencere,
duvar, tavan veya zemine
sabitlenecek tipler
5.489 30.070 94.847 0,5 215,4
1206.00 Ayçiçeği tohumu 76.123 95.249 93.788 0,5 -1,5
8534.00 Baskı devreler 79.226 87.790 90.698 0,4 3,3
8477.10 Kauçuk/plastik enjeksiyon
makinaları
67.713 65.878 89.837 0,4 36,4
8428.10 Asansörler, skipli yük
kaldırıcıları
87.858 95.287 83.246 0,4 -12,6
8471.70 Bellek birimleri 111.903 106.481 83.012 0,4 -22
6911.10 Porselen ve çiniden sofra ve
mutfak eşyası
70.464 78.854 81.041 0,4 2,8
8544.42 Bağlantı parçaları takılmış
olan (gerilimi:<1000 V.) diğer
elektrik iletkenleri
84.708 89.766 77.565 0,4 -13,6
9102.11 Otomatik bilgi işlemcilere
bağlanan monitörler
0 86.619 75.379 0,4 -13
8528.52 84.71 pozisyonundaki
otomatik bilgi işlem
makinaları ile kullanılan ve
doğrudan bu makinalara
bağlanabilen monitörler
45.050 55.518 74.197 0,4 33,6
8501.20 Üniversal AC/DC motorlar;
güç>37, 5w
0 18.929 71.865 0,3 279,7
29
GTİP No. Madde Adı 2016 2017 2018
Toplam
İthalattaki
Payı
(%)
2018
İthalatın
2017 - 2018
Yıllarındaki
Değişimi (%)
3907.61 Polietilen tereftalat; ilk
şekilde, viskozitesi=>78 ml/g
42.790 68.647 70.714 0,3 3
8471.80 Otomatik bilgi işlem
makinelerinin diğer birimleri
34.297 40.926 70.096 0,3 71,3
7304.39 Demir/çelikten diğer boru
(kesiti daire şeklinde)
71.037 67.517 69.567 0,3 3
8414.59 Diğer fanlar 69.635 64.089 69.301 0,3 8,1
Çin Halk Cumhuriyetindeki eyaletlerin her biri nüfus ve yüz ölçümü itibari ile ortalama bir Avrupa
ülkesi ölçeğindedir. Ülkenin eyaletlere seviyesinde incelenmesi ülke dinamiklerinin daha etkin olarak
değerlendirilmesini sağlamaktadır.
Tablo 21: Eyaletlere Göre Türkiye’nin Çin’e İhracatı (2017)
Değer: Amerikan Doları
Eyalet Adı İhracat Pay (%)
TOPLAM 3.776.745.139 100,00
Fujian 710.071.027 18,80
Şanghay 561.963.598 14,88
Guangdong 466.842.380 12,36
Tianjin 357.803.766 9,47
Jiangsu 328.598.326 8,70
Shandong 321.219.080 8,51
Pekin 187.170.508 4,96
Zhejiang 144.779.368 3,83
Liaoning 123.452.391 3,27
Henan 71.402.909 1,89
Guangxi 63.180.460 1.67
Chongqing 59.938.500 1,59
Anhui 50.047.021 1,33
Sichuan 47.984.080 1,27
Hubei 45.968.029 1,22
Shanxi 44.835.506 1,19
Hunan 34.457.008 0,91
Hebei 27.733.787 0,73
Jiangxi 26.735.758 0,71
Jilin 22.157.782 0,59
İç Moğolistan 15.869.576 0,42
30
Eyalet Adı İhracat Pay (%)
Shaanxi 12.388.036 0,33
Xinjiang 10.944.606 0,29
Guizhou 9.643.334 0,26
Heilongjiang 9.570.693 0,25
Gansu 9.232.343 0,24
Yunnan 9.177.508 0,24
Hainan 2.876.751 0,08
Qinghai 700.952 0,02
Ningxia 56 0,00
Kaynak. China National Bureau of Statistics, Şanghay Ticaret Müşavirliği
Tablo 22: Eyaletlere Göre Türkiye’nin Çin’den İthalatı (2017)
Değer: Amerikan Doları
Eyalet İthalat Pay (%)
TOPLAM 18.167.801.681 100,00
Zhejiang 3.942.110.830 21,70
Guangdong 3.809.611.854 20,97
Jiangsu 3.315.413.828 18,25
Shandong 1.204.718.849 6,63
Şanghay 927.003.060 5,10
Henan 754.350.997 4,15
Fujian 625.542.165 3,44
Hebei 587.746.579 3,24
Anhui 360.400.195 1,98
Shanxi 327.304.425 1,80
Chongqing 298.774.825 1,64
Tianjin 249.166.423 1,37
Sichuan 238.600.981 1,31
Hubei 223.068.923 1,23
Heilongjiang 205.996.806 1,13
Pekin 192.819.650 1,06
Liaoning 185.891.921 1,02
Jiangxi 182.137.757 1,00
Hunan 168.338.245 0,93
İç Moğolistan 79.464.697 0,44
Guangxi 61.264.426 0,34
Jilin 47.733.989 0,26
Shaanxi 45.510.433 0,25
31
Eyalet İthalat Pay (%)
Xinjiang 34.233.829 0,19
Gansu 26.014.044 0,14
Hainan 23.079.049 0,13
Ningxia 19.332.579 0,11
Yunnan 16.694.165 0,09
Guizhou 15.027.954 0,08
Qinghai 412.993 0,00
Tibet 35.210 0,00
Kaynak. Şanghay Ticaret Müşavirliği, Çin İstatistik Enstitüsü
4.5.GUANGDONG EYALETİ
Guangdong, Çin'in en güneydeki eyaletidir ve 4300 km’den fazla sahil uzunluğu ile Çin'in en uzun
sahil şeridinden biridir. Güneydoğu ve Güney yönünde Güney Çin Denizi ile Batıda Guangxi ve
Zhuang Özerk Bölgesi, Kuzeyde Hunan ve Jiangxi eyaletleri ve Kuzeydoğuda Fujian eyaletleri ile
komşudur. Guangdong eyaleti Hong Kong ve Makau'nun komşusudur. Eyalet Başkenti Guanco, “İnci
Nehri Deltası'nın” Kuzeyinde yer almaktadır. Çin’in ilk ticaret limanlarından biri olan Guangdong,
“Deniz İpek Yolu’nun başlangıç noktası olup şehrin çok eskiye dayanan bir ticaret geçmişi vardır.
Guangdong, Çin'in ekonomik gücün merkezi olarak tanınmaktadır. Çin anakarasındaki 31 il ve
belediye arasında GSYİH bakımından en büyük ve en hızlı büyüyen ekonomiye sahiptir. Guangdong
ayrıca İnci Nehri Deltası ( Pearl River Delta-PRD) Ekonomik Bölgesi ve Shantou, Shenzhen ve Zhuhai
Özel Ekonomik Bölgelerine de ev sahipliği yapmaktadır.
Guangdong eyaleti 8,97 trilyon GSYİH’si ile diğer eyalet ve belediyeleri geride bırakmaktadır.
Eyaletin ekonomisinin ana damarını imalat sanayi oluşturmaktadır. Eyaletin önde gelen şehirlerinden
biri olan Shenzhen, dünyanın en büyük elektronik üretim merkezi olup Apple'ın tedarikçilerinden biri
olan Foxconn ile Tencent, Huawei ve ZTE gibi diğer önemli firmalara ev sahipliği yapmaktadır.
Guanco, Shenzhen ve Shantou Guangdong Eyaletinin 3 büyük şehridir.
Tablo 23: Guangdong Eyaleti Genel Ekonomik Göstergeler (2017)
Nüfus: 111.690 milyon
Başkent: Guangzhou (Guanco)
GSYİH: : 8,97 trilyon RMB
Kişi Başı GSBH*: 80.932 RMB
Önemli Şehirler: Shenzhen, Shantou ve Dongguan, Foshan, Zhongshan
32
*GSBH: Gayri Safi Bölgesel Hasıla
Kaynak: National Bureau of Statistics of China, 2018
4.5.1.Dış Ticaret ve Yatırım
Guangdong, gelen bir sanayi, ihracat, üretim üssü olarak Çin'in ihracat artışına önemli ölçüde katkıda
bulunmaktadır. Eyaletin başlıca ihracat ürün türleri arasında, elektrikli ve elektronik ürünler, bilgisayar
ve iletişim teknolojisi ürünleri ve makine ve teçhizat bulunmaktadır. Başlıca ihracat pazarları Hong
Kong, ABD, Japonya, Almanya, Kore, İngiltere ve ASEAN ülkeleridir.
Guangdong, gelişmiş altyapıya, ulaşım ve iletişim ağına, uygun gümrük sahasına sahip olup bu
özellikleri ile Çin'in en çok tercih edilen yatırım bölgelerinden biri konumundadır. İlde yabancı
yatırımların çoğunluğu imalat sanayiine yöneliktir. Ancak son yıllarda altyapı, tarım, gayrimenkul,
finans ve teknoloji yoğun projelere giderek daha fazla yatırım yapılmaya başlanmıştır.
4.5.2.Tüketici Piyasası
Guangdong, 2017 yılında 30.762 RMB olan hane halkı başına düşen yıllık geliri ile Pekin ve Tianjin’in
ardından gelmekte olup ülkenin en zengin tüketici nüfusuna sahip bölgeleri arasında üçüncü sırada yer
almaktadır. Anılan eyalette 2017 yılında kentsel hane halkının kişi başına düşen milli gelir ise 33.616
RMB'dir. Çin'de perakende sektörü, perakende mağazaları, zincir mağazalar, süpermarketler, depo tipi
marketler gibi modern perakende satış kanallarının çoğalmasıyla hızla değişmektedir. Guangdong‘da
yatırım yapmış olan büyük denizaşırı perakendeciler arasında ABD'den Walmart ve Fransa'dan
Carrefour örnek olarak gösterilebilir.
4.5.3.Guanco (Guangzhou ) Şehri
Eyalet başkenti olan Guanco; eyaletin politika, ekonomi, teknoloji, eğitim ve kültür merkezidir. Şehir
7.434 km² alana sahip olup 2017 yılı itibarı ile nüfusu 14,49 milyona ulaşmıştır. Şehir İnci Nehri
deltasının kuzey ucunda Güney Çin bölgesinin merkezinde önemli bir taşımacılık ve iletişim
merkezidir. 2016 yılında Sosyal Bilimler Akademisi tarafından hazırlanan, Çin Kentsel Rekabet Gücü
Raporu’nda, ekonomik rekabet açısından dördüncü sırada yer almıştır. 2017 rakamları ile Guanco
limanı ana karadaki en işlek dördüncü liman olmuştur.
Şehrin gayri safi milli hasılasına en önemli katkıyı gelişmiş sanayi tesisleri yapmaktadır. Sanayinin
toplamdaki oranı 2006 yılında %58 civarındayken, 2017 yılında bu oran %71’e çıkmıştır. Günümüzde
şehirde ileri teknoloji sanayi son derece gelişmiştir. 2016 yılında ileri teknoloji ürün gelirleri toplam
sanayi gelirlerinin % 46’sını oluşturmuştur. Otomotiv, elektronik, petrokimya, elektrik ve termal
enerji, elektrikli alet ve makineler, demiryolu-gemi-uzay ekipmanları ile ilaç sektörleri şehrin
33
sanayisinin temel taşlarını oluşturmakta olup bunların tamamından elde edilen gelir, toplam sanayi
gelirlerinin %71’ine karşılık gelmektedir.
Guanco geniş karayolu ve demiryolu ağı nedeni ile 2015-2020 Çin Ticari Dağıtım Merkez Şehirler
Planı’nda ulusal ticari dağıtım merkezi olarak tanımlanmıştır. Şehirdeki Baiyun Havaalanı 50
uluslararası ve 10 ulusal noktaya verdiği hizmet ile ayrı bir öneme sahiptir. Ana karadaki üçüncü en
yoğun havaalanı olan Baiyun 2017 yılında 65,8 milyon yolcuya hizmet vermiştir. Buna ilave olarak,
şehrin limanı 590 milyon ton ve 20,37 milyonluk standart konteyner kapasitesine sahiptir.
Sınır ötesi e-ticaret yapan şehirler arasında Guanco, yatırım seviyesi ve sağlanan gelir açısından başı
çekmektedir. 2017 yılında şehrin sınır ötesi e-ticaret aracılığı ile yapılan dış ticaret hacmi bir önceki
yıla göre %55’lik artış ile 22,77 milyar RMB’ye ulaşmıştır.
Bölgede Nansha Serbest Ticaret Bölgesi bulunmakta olup Hong Kong ve Makau ile serbest ticaret
başlatılmıştır. Bu kapsamda uluslararası ticarete odaklanan yeni bir nakliye ve lojistik merkezi oluşmuş
ve bölgede finansal innovasyon açısından yeni fırsatlar ortaya çıkmıştır.
13. beş yıllık planda, Guanco’nun ülke çapında öneme haiz merkezi şehre dönüştürülmesi, uluslararası
ticaret merkezi, nakliye, lojistik, ticaret-finansman sektörleri açısından daha güçlü bir merkez haline
getirilmesi öngörülmektedir.
2017 yılında Guangdong eyaletinin tamamından gerçekleştirilen ihracatın yaklaşık %14’ü Guanco’dan
yapılmıştır. Makine ve elektrikli ürün ihracatı toplam ihracatın %51’ni, ileri teknoloji ürün ihracatı ise
%17’ni oluşturmuştur. Ayrıca bilgisayar hizmetleri ve yazılım alanındaki yabancı yatırım miktarı ciddi
bir artış göstererek toplam içerisinde %31 seviyesine ulaşmıştır. Bu artışa sektör bazında bakıldığında;
%11 finans, %6 toptan/perakende satış %14 üretim sektörlerinde artış gerçekleştiği görülmektedir.
Yabancı yatırımların %84’e varan oranı Hong Kong kaynaklıdır.
Turizm ve eğlence sektörü açısından Guanco birinci sınıf cazibe merkezleri ve tema parklar gibi
turistleri cezbedecek farklı seçeneklere sahiptir. Sektörde beklenen büyümeye paralel olarak ‘Nansha
Integrated Cruise Terminal’i 2019 yılında faaliyete geçecek olup tesisin yıllık 750.000 turiste hizmet
vermesi beklenmektedir. 2017 yılında Guanco 62,7 milyon turiste hizmet vermiştir ve sayının 3,46
milyonunu yabancı turistler oluşturmuştur.
Tablo 24: Guanco’nun Ekonomik Görünümü
2016 2017
Değer
(RMB milyar) Büyüme
(%)
Değer
(RMB milyar)
Büyüme
(%)
Gayri Safi Yurtiçi Hâsıla 1.954,74 8,2 2.150,32 7,0
34
Kişi Başı GSYİH (RMB) 141.933 4,4 150.678 -
Katma Değerli Çıktı (RMB milyar)
Birincil Sanayi 23,93 0,4 23,35 -1,0
İkincil Sanayi 575,16 5,5 601,53 4,7
Üçüncül Sanayi 1.355,66 9,6 1.525,44 8,2
Katma Değerli Sanayi
Çıktısı 487,79 6,5 545,97 5,2
Sabit Varlık Yatırımı 560,06 5,6 591,98 5,7
Tüketim Malları
Perakende Satışı 870,65 9,0 940,28 8,0
Enflasyon (Tüketici Fiyat
Endeksi, %) — 2,7 — 2,3
İhracat 515,87 2,5 579,22 12,3
İthalat 338,22 3,4 392,22 16,0
Doğrudan Yabancı
Yatırım (US$ milyar) 5,701 5,3 6,289 10,3
Kaynak: National Bureau of Statistics of China, 2018
35
4.5.4.Shenzhen Şehri / Guangdong Eyaleti
Guangdong Eyaletinde yer alan İnci Nehri Deltası’nın (Pearl River Deltası) doğu kıyısında bulunan
kıyı şehri Shenzhen, 1980 yılında Çin'in ilk ‘Özel Ekonomik Bölgesi olarak adlandırılmıştır. 2017
yılında 12,53 milyonluk nüfusuyla, Çin'in Şanghay ve Pekin'den sonra üçüncü en dinamik şehri ve
2016 yılında ise Global City Momentum Endeksi’nde ülkedeki ekonomik açıdan en rekabetçi şehir
olarak seçilmiştir. 2017 yılında GSYİH’si yüzde 8,8 oranında büyüyerek, 2,24 trilyon RMB’ye, kişi
başına GSYİH 183.127 RMB ile Guangdong Eyaletindeki en yüksek seviyeye ulaşan şehir olmuştur.
Shenzhen'deki hizmet sektörü alanları; yüksek teknoloji, finansal hizmetler, modern lojistik ve kültürel
sektörlerdir. Şehir; Çin’in önde gelen internet servis sağlayıcılarından biri olan Tencent ve ünlü akıllı
telefon üreticisi Huawei Technologies ve drone üreticisi DJI’nin kurulduğu yerdir.
36
5.ÇİN GIDA PAZARI
5.1.TARIM VE HAYVANCILIK SEKTÖRÜ
Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Teşkilatı (FAO) verilerine göre ülkenin 960 milyon hektarlık
yüzölçümünün, 942 milyon hektarı karasal alandan oluşmakta ve bunun 515,3 milyon hektarını
tarımsal araziler oluşturmaktadır.
Çin ekonomisinde önemli yeri olan tarım sektörünün 2018 yılında GSYİH’deki payı %7,2 olmuştur.
Ülkede çalışan nüfusun %17’si tarım sektöründe çalışmaktadır ve faaliyet konuları çiftçilik,
ormancılık, hayvancılık ve balıkçılıktır. Tarımda kolektif mülkiyetten özel mülkiyete geçilen 1978-
2001 döneminde tarım kesiminin net geliri 5 kat artmıştır. 2000-2007 döneminde kişi başına net kırsal
gelir %51,9 oranında artmıştır. Çin’de tarımsal gelir, özellikle kentlerle karşılaştırıldığında çok düşük
seviyelerde kalmakta, ayrıca bölgesel farklılıklar da göstermektedir.
Çin’de tarımsal üretim teknikleri gelişmiştir. Özellikle seracılık ülke genelinde oldukça yaygın olup
Güney bölgelerinde hububat tarımı yılda iki mahsul alacak şekilde gerçekleştirilmektedir. Ülkede
hayvancılık ve balıkçılık yaygındır. Tarımsal üretim tekniklerinde ve tarımda kullanılan makinelerin
teknolojik seviyelerinde önemli iyileştirmeler sağlanmıştır.
Önde gelen tarımsal ürünler; hububat, yağlı tohumlar-soya, yer fıstığı, kolza tohumu- pamuk, jüt,
kenevir, şeker kamışı, şeker pancarı, tütün (kuru), çay, meyveler, domuz eti, sığır ve koyun eti, inek
sütü, kuzu yünü, ipek kozası, küçük ve büyükbaş hayvanlar olarak sayılabilir.
5.2. ÇİN GIDA SEKTÖRÜ GENEL GÖRÜNÜM
Hızlı şehirleşme ve gelirlerdeki artışa bağlı olarak, ambalajlı gıda pazarında dengeli ve sürekli bir
büyüme gerçekleşmektedir. Hong Kong Trade Development Council tarafından yayınlanan verilerde
2017 yılında, Çin ana karasında, ambalajlı gıda satış hacminin 1.500 milyar RMB’yi aşmış olduğu ve
sektörde 2012- 2017 arasında % 6,6 oranında büyüme kaydedildiği ifade edilmektedir.
2017 yılında Çin’de gıda sektörünün toplam satış geliri 2.362 milyar RMB olup toplam kar 200 milyar
RMB, yıllık gelirdeki artış %7,6, kardaki artış %6,6 olmuştur.
Diğer taraftan; FAO tahminlerine göre, 2015-2017 arasındaki 3 yıllık dönem ortalaması olarak, ülkede
124,5 milyon kişi yetersiz beslenmektedir. Bu değer toplam nüfusun % 8,7 sine karşılık gelmektedir.
37
Tüketici harcamaları dikkate alındığına Çin’deki yiyecek tüketimi son on yılda düzenli olarak artmıştır.
2005 yılında Çin İstatistik Ofisi (NSB) rakamlarına göre yıllık toplam ev giderlerinin yaklaşık
%37’sini (2.900 RMB) gıda harcamaları oluştururken, 2015 yılında bu oran %31’e düşmüş ancak
değer olarak 4.100 RMB’ye yükselmiştir. Diğer bir ifade ile on yıllık dönemde Çin’de tüketicilerin
gıda tüketimi için harcadığı para %41 oranında artış göstermiştir. Tüketicilerin satın alma alışkanlıkları
incelendiğinde bu artış oldukça dikkat çekicidir.
Ülke yabancı firmalar açısından da cazip bir pazardır. Yabancı gıda firmaları ülkeye hızla büyüyen
ekonomisi ve ucuz iş gücü için değil, tüketicilerin artmakta olan harcamalarından pay almak üzere
gelmektedirler. İthal yiyecek ve içecek ürünlerine olan talep hızlı artmaktadır. Çinli tüketicilerin ithal
gıda maddelerinin güvenli ve yüksek kaliteli olduğuna ilişkin yaygın bir kanaati söz konusudur.
Marketing To China adlı yayında ülkede hızla büyüyen orta sınıfın harcamalarının 2020’ye kadar üçe
katlanarak 6 trilyon Amerikan Dolarına ulaşması beklendiği ifade edilmektedir. Gıda sektörü aşamalı
olarak yabancı şirketlere açılmakta olup ithalattaki çoğu kısıtlama son on yılda kaldırılmıştır. Pazara
giren ithal gıda ürünlerinin sayısı istikrarlı bir şekilde büyürken, bu ürünler büyük şehirlerdeki
süpermarketler ve zincir mağazalar aracılığı ile tüketiciye ulaştırılmaktadır.
Büyük şehirlerde pazarın doygunluğa ulaşması ile ikinci kademe şehirler yükselen pazarlar olarak öne
çıkmaktadır. Zira; Çin ekonomisinin yavaşlamasına ve büyümenin tek haneli rakamlara düşmesine
rağmen ekonominin çift haneli rakamlarla büyüdüğü hızla gelişmekte olan söz konusu olan bu şehirler
ülkedeki pazarlama kanalları açısından önemli bir alternatiftir. Guiyang, Xiangyang, Hengyang,
Chongqing, Suqian bu konuda önde gelen şehirlerdir. Ayrıca; eyaletlerin başkentleri ve kıyı şehirleri
söz konusu ürünler için önemli fırsatlar barındırmaktadır. Bu nedenle de yabancı yatırımcılar ve iş
insanları bu bölgelere yönelmeye ve temsilcilikler açmaya başlamışlardır.
Çin’in ithal ürün ve içecek tüketiminin toplam yiyecek ve içecek tüketimi ile karşılaştırıldığına
öngörülebilir gelecek içerisinde artışını sürdüreceği beklenmektedir.
5.2.1.Perakende Sektörü Genel Görünüm
Çin perakende sektörünün hızlı büyümesinde hızlı kentleşmenin ve orta sınıf tüketici sayısındaki
artışın bu gelişmede önemli etkisi bulunmaktadır.
Çinli tüketiciler ürünlere kolay ve uygun şartlarda erişim beklentisine sahiptir. Bunun sonucu olarak
perakende sektörünün tüketicilere erişiminde elektronik ticaret (e-ticaret) önemli bir araç olarak öne
çıkmaktadır. Tüketiciler erişim konusunda geleneksel mağazalar çevrimiçi satış kanalları ikinci bir yol
açarken, sadece çevrimiçi satış yapmakta olan perakendeciler de geleneksel satış kanallarını da diğer
bir alternatif olarak ortaya koymaktadır.
38
5.3.ÇİN’İN DÜNYA GIDA TİCARETİNDEKİ YERİ
Çin’in 2018 yılında dünya gıda maddeleri ihracatından aldığı pay % 2,7 olmuştur ve 5. sıradaki gıda
ihracatçısıdır. Ülke 2018 yılında 68 milyar dolar değerinde gıda ihracatı yapmıştır.
Tablo 25: Dünya Gıda İhracatının Ülkelere Göre Dağılımı
Değer: Milyon Dolar
Ülke 2016 2017 2018
Pay
(%)
2017
Dünya 1,250,227 1,356,021 -* 100
ABD 125,791 128,367 128,050 9.4
Hollanda 70,659 77,147 86,095 5.7
Almanya 67,600 72,658 73,754 5.3
Brezilya 61,058 70,702 72,021 5.2
Çin 62,860 64,909 67,910 4.8
Fransa 57,861 61,482 65,561 4.5
İspanya 45,968 49,843 54,369 3.7
Kanada 42,734 45,399 46,651 3.3
İtalya 39,814 42,917 45,558 3.1
Belçika 36,591 39,621 40,865 2.9
Endonezya 29,029 34,654 32,314 2.5
Hindistan 27,593 31,994 31,290 2.3
Avustralya 26,526 31,296 29,108 2.3
Meksika 27,520 31,057 33,122 2.3
Tayland 28,059 31,036 32,685 2.3
Birleşik Krallık 26,059 27,109 29,034 2.0
Vietnam 22,512 24,883 -* 1.8
Arjantin 25,132 24,763 23,008 1.8
Polonya 22,038 24,547 28,331 1.8
Yeni Zelanda 19,425 22,618 23,453 1.7
(*) Veri henüz yayınlanmamıştır.
Dünya Gıda İthalatı ve Ülkelere göre Dağılımı
Çin, 2018 yılında 118,8 milyar Amerikan Doları değerinde gıda maddesi ithalatı yapmış olup Dünyada
ABD’nin ardından ikinci büyük gıda ithalatçısıdır ve 2018 yılında dünya gıda ithalatından % 10,2 pay
almıştır.
Tablo 26: Dünya Gıda İthalatının Ülkelere Göre Dağılım
Değer: Milyon Amerikan Doları
Ülke 2016 2017 2018
Pay
(%)
2017
39
Dünya 1.265.087 1.364.900 * 100,0
ABD 131.587 139.812 148.640 10,2
Çin 95.802 108.443 118.886 7,9
Almanya 83.389 89.508 94.534 6,6
Japonya 57.265 60.888 62.984 4,5
Birleşik Krallık 55.586 57.638 60.671 4,2
Hollanda 51.062 55.986 63.888 4,1
Fransa 50.501 54.842 57.494 4,0
İtalya 38.936 41.755 42.922 3,1
İspanya 32.237 35.406 38.407 2,6
Belçika 32.205 34.853 35.699 2,6
Kanada 33.089 34.094 35.005 2,5
Hong Kong 25.978 26.361 27.457 1,9
G. Kore 23.916 26.045 28.459 1,9
Rusya Federasyonu 21.986 25.955 26.461 1,9
Hindistan 21.239 24.315 18.682 1,8
Meksika 22.238 23.592 24.662 1,7
Suudi Arabistan 16.793 17.223 * 1,3
B.A.E. 14.888 17.129 * 1,3
Polonya 14.239 15.978 18.465 1,2
İsveç 15.532 15.853 17.667 1,2
Kaynak: ITC- Trade Map,2019, * Veri yayınlanmamıştır.
40
5.4. ÇİN’İN GIDA İTHALATI
Gıda sektörü, 1,4 milyar nüfusu ile dünya nüfusunun %20 sini oluşturan Çin’in ekonomisi için stratejik
bir öneme sahiptir. Ülkenin yıllar itibari ile gıda maddeleri ithalatına bakıldığında 2001-2018
döneminde 13,9 kat artmıştır. Gıda maddelerinin ülkenin toplam ithalatından 2018 yılında aldığı pay
%5,57 olmuştur.
Tablo 27: Çin’in Yıllara Göre Gıda Maddeleri İthalatı
(Değer: Amerikan Doları)
Kaynak. ITC Trade Map
Tablo 28: Çin’in Yıllara Göre Gıda Maddeleri İthalatı
Yıl Değer (1000 Amerikan Doları)
2001 8.530.806
2002 8.958.524
2003 14.042.861
2004 19.877.124
2005 19.969.196
2006 21.368.897
2007 30.810.339
2008 47.119.078
2009 42.865.090
2010 55.876.758
2011 71.422.563
2012 86.311.108
2013 94.165.276
2014 100.182.859
2015 97.346.308
2016 95.802.299
2017 108.443.404
2018 118.886.154
0
20000000
40000000
60000000
80000000
100000000
120000000
140000000
20
02
20
03
20
04
20
05
20
06
20
07
20
08
20
09
20
10
20
11
20
12
20
13
20
14
20
15
20
16
20
17
20
18
41
Kaynak: ITC Trade Map
5.4.1.Çin’in Gıda İthalatında Önde Gelen Ülkeler
2018 yılında, Çin’in gıda maddeleri ithalatından 32 milyar dolar ile Brezilya %27,2 pay alırken, ABD
13,6 milyar dolar değerindeki satış ile pazardan aldığı %11,2’lik pay Brezilya’yı izlemektedir. Diğer
bir ifade ile Çin gıda ürünleri pazarının %38,4’üne anılan iki ülke hâkimdir. Bu ülkeleri, Kanada %6
ve Avustralya %5,5 pay ile izlemektedir. İlk 10 içerisinde yer alan diğer ülkeler ise Yeni Zelanda,
Tayland, Endonezya, Fransa, Rusya ve Vietnam’dır.
Tablo 29: Çin’in Ülkelere Göre Gıda İthalatı (2018-2018)
İhracatçı Ülke 2016 (milyon $) 2017 (milyon $) 2018 (milyon $) Pay (%)
Dünya 95,802 108,443 118,886 100
Brezilya 18,707 23,654 32,364 27.2
ABD 20,779 21,076 13,366 11.2
Kanada 4,853 6,011 7,153 6.0
Avustralya 3,948 5,757 6,511 5.5
Yeni Zelanda 3,918 5,432 6,484 5.5
Tayland 3,993 4,373 5,391 4.5
Endonezya 3,641 4,570 4,956 4.2
Fransa 2,790 3,408 3,702 3.1
Rusya Federasyonu 1,811 1,987 3,065 2.6
Vietnam 2,591 2,649 2,947 2.5
Şili 2,114 1,974 2,899 2.4
Hollanda 1,819 1,939 2,462 2.1
Malezya 2,054 2,220 2,206 1.9
Arjantin 4,042 3,488 2,093 1.8
Almanya 2,184 1,945 2,064 1.7
Uruguay 1,292 1,743 1,392 1.2
İspanya 1,275 1,291 1,302 1.1
Ukrayna 1,268 1,126 1,251 1.1
İrlanda 784 885 1,028 0.9
Hindistan 504 666 1,009 0.8
Türkiye (51. Sıra ) 79 92 138 0,1
42
Kaynak: Trade Map, ITC,2019
5.4.2.Ürünlere Göre Çin’in Gıda İthalatı
Ürün grupları itibari ile gıda maddeleri ithalatı incelendiğinde yağlı tohumlar ülke ithalatında % 41
pay almakta olup bunun büyük bölümünü soya fasulyesi oluşturmaktadır. Çin mutfağında büyük
öneme sahip soya fasulyesi, hem çeşitli gıdaların ana maddesi olarak, hem de soya yağı üretiminde
kullanılmakta olup ülkenin kritik besin kaynağı durumundadır.
Tablo 30: Çin’in Gıda Maddeleri İthalatının Ürün Gruplarına Göre Dağılımı
Kaynak. Trade Map, LTC
Tablo 31: Çin’in Ürünlere Göre Gıda İthalatı
Fasıl Ürün Adı 2017
(Milyon $)
2018
(Milyon $)
2017-
2018
Artış (%)
Dünya
İthalatındaki
Payı
(%)
(2017)
Dünya
İthalatındaki
Sıralaması
(2017)
İhracatta
Yıllık
Büyüme
2013-2017
(%)
Toplam İthalat 1.843.793 2.134.987 16 10,4 2 -3
Gıda Maddeleri
Toplamı 108.443 118.886 10 7,9 2
Brezilya27%
ABD11%
Kanada6%Avustralya
6%Yeni Zelanda
5%
Tayland5%
Endonezya4%
Fransa3%
Rusya3%
Diğer 30%
Çin'in Gıda İthalatı
Brezilya
ABD
Kanada
Avustralya
Yeni Zelanda
Tayland
Endonezya
Fransa
Rusya
Diğer
41,0
8,7 7,6 7,4 5,9 5,9 5,2 4,9 4,7 2,2 1,9 1,3 1,0 0,9 0,6 0,4 0,20,0
10,0
20,0
30,0
40,0
50,0
Çin'in Gıda Maddeleri İthalatının Ürünlere Göre Dağilımı (%)
43
Fasıl Ürün Adı 2017
(Milyon $)
2018
(Milyon $)
2017-
2018
Artış (%)
Dünya
İthalatındaki
Payı
(%)
(2017)
Dünya
İthalatındaki
Sıralaması
(2017)
İhracatta
Yıllık
Büyüme
2013-2017
(%)
12
Yağlı tohum ve
meyveler; muhtelif
tane, tohum ve
meyveler; sanayide ve
tıpta kullanılan bitkiler;
saman ve kaba yem
44.514 43.372 -3 42,8 1 -2
03
Balıklar, kabuklu
hayvanlar,
yumuşakçalar ve suda
yaşayan diğer
omurgasız hayvanlar
8.071 11.606 44 7 3 2
02 Etler ve yenilen sakatat 9.487 11.019 16 8,1 2 -1
08
Yenilen meyveler ve
yenilen sert kabuklu
meyveler;
turunçgillerin ve
kavunların ve
karpuzların kabukları
6.395 8.680 36 5,1 4 4
15
Hayvansal ve bitkisel
katı ve sıvı yağlar;
yemeklik katı yağlar;
hayvansal ve bitkisel
mumlar
8.285 8.610 4 8,2 2 -1
19
Hububat, un, nişasta
veya süt müstahzarları;
pastacılık ürünleri
5.686 6.665 17 8,1 2 2
22 Meşrubat, alkollü
içkiler ve sirke 5.288 6.434 22 4,6 4 0
10 Hububat 6.401 5.793 -9 5,8 1 -6
04
Süt ürünleri;
yumurtalar; tabii bal;
diğer yenilebilir
hayvansal menşeli
ürünler
5.070 5.601 10 5,8 2 -5
21
Yenilen çeşitli gıda
müstahzarları (kahve
hülasaları, çay
hülasaları, mayalar,
soslar, diyet mamaları,
vb.)
2.388 3.255 36 3,5 7 2
07 Yenilen sebzeler ve
bazı kök ve yumrular 2.016 2.038 1 2,7 10 3
17 Şeker ve şeker
mamulleri 1.408 1.422 1 2,8 5 -2
20
Sebzeler, meyveler,
sert kabuklu meyveler
ve bitkilerin diğer
kısımlarından elde
edilen müstahzarlar
1.093 1.399 28 1,8 12 0
11
Değirmencilik
ürünleri; malt; nişasta;
inülin; buğday gluteni
970 1.181 22 5,1 2 -2
44
Fasıl Ürün Adı 2017
(Milyon $)
2018
(Milyon $)
2017-
2018
Artış (%)
Dünya
İthalatındaki
Payı
(%)
(2017)
Dünya
İthalatındaki
Sıralaması
(2017)
İhracatta
Yıllık
Büyüme
2013-2017
(%)
18 Kakao ve kakao
müstahzarları 660 786 19 1,4 15 1
09 Kahve, çay, paraguay
çayı ve baharat 472 632 34 0,9 24 2
16
Et, balık, kabuklu
hayvanlar,
yumuşakçalar veya
diğer su
omurgasızlarının
müstahzarları
239 393 64 0,5 28 -2
Kaynak: Trade Map, 2019
45
6.TÜRKİYE’NİN ÇİN’E GIDA MADDELERİ İHRACATI
Çin dünyanın ikinci büyük gıda ithalatçısı olmasına karşın, ülkenin ithalatında 2018 verilerine göre,
ülkemizin payı sadece %0,12 düzeyindedir. Çin’in 51. sıradaki tedarikçisi konumundadır. Çin
pazarında ihraç potansiyelimiz olan ürünler yeterince yer almamaktadır.
Çin’e ihracatımızın artırılması için potansiyel arz eden ürünlerin pazarda yoğun, sürekli ve etkin
tanıtım kanalları ile bilinirliğinin artırılması ve bu faaliyetlerin potansiyel eyaletlerden başlatılması
pazara giriş için önde gelen hususların başında gelmektedir. İhracatçılarımız açısından uygun dağıtım
kanalı seçimi, ürünlerin pazara adaptasyonu pazara giriş için diğer kritik noktaları oluşturmaktadır.
2018 yıl hariç olmak üzere, Çin’e ihracatımız son on yılda gerek değer gerekse pazardaki pay olarak
sürekli olarak artış göstermiştir. 2008-2018 yılları arasına ülkeye gıda ihracatımız 7 kattan fazla
artmıştır. Çin’e toplam ihracatımız içerisindeki gıda maddelerinin payı 2018 yılında %4,5dir. Gıda
maddeleri ihracatı açısından, ülke 2018 yılında 31. sıradaki pazarımız durumundadır.
Tablo 32: Yıllara Göre Çin’e Gıda Maddeleri İhracatımız
Değer: Milyon Amerikan Doları
Yıl 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018
Toplam
İhracat 1437 1600 2269 2466 2833 3601 2861 2415 2328 2936 2915
Gıda 18 26 30 45 54 58 72 109 114 143 132
Toplam
İçindeki
Payı (%)
1,3 1,7 1,3 1,8 1,9 1,6 2,5 4,5 4,9 4,9 4,5
Kaynak: Trade Map, 2019
46
Tablo 33: Yıllara Göre Çin’e Gıda Maddeleri ve Toplam İhracatımız
Kaynak: Trade Map, ITC
2018 yılında Çin’e gıda maddeleri ihracatımız 132 milyon dolar olmuştur ve 2008-2018 arasındaki 10
yıllık dönemde gıda maddeleri ihracatımız yaklaşık 7 kat artarken toplam ihracatımız 2 kat artmıştır.
Aşağıdaki tabloda yer alan ve Çin’e gıda ihracatımızdaki değerce en yüksek ihracatı olan ilk 30 ürün,
ülkeye toplam gıda ihracatımızın %92,5’ini oluşturmaktadır.
Tablo 34: Türkiye’nin Çin’e Gıda Maddeleri İhracatında ilk 20 Ürün
Değer: 1000 Amerikan Doları
GTİP Ürün Adı 2017 2018
2017/2018
Döneminde
Değişim (%)
Çin'in Dünyadan
Gıda İthalatı
Türkiye’nin
Dünyaya
İhracatı
Toplam Gıda 142.910 132.427 -7.34 118.886.143 16.185.251
2008.19
Diğer sert kabuklu
meyve ve
karışımlarının
konserveleri
34.403 35.427 2.98 256.303 646.950
0802.22 Fındık (kabuksuz) 20.391 13.823 -32,21 21.571 933.848
2004.10
Patates
(sirke/asetik asitten
başka usulde hazır.
konserve)
(dondurulmuş)
12.367.00 12.523 1,26 202.308 28.987
1507.10 Soya yağı ve
fraksiyonları; ham 21.065 11.988 -43.09 409.008 59.468
0308.12 Dondurulmuş
denizhıyarı 283 5.234 1.749,47 27.138 15.602
1515.19
Keten tohumu yağı
ve fraksiyonları;
diğer
3.099 5.187 67,38 6.468 5.191
0
500000
1000000
1500000
2000000
2500000
3000000
3500000
4000000
2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018
Toplam Gida
47
GTİP Ürün Adı 2017 2018
2017/2018
Döneminde
Değişim (%)
Çin'in Dünyadan
Gıda İthalatı
Türkiye’nin
Dünyaya
İhracatı
1514.11
Rep, kolza, hardal
yağı; ham (düşük
erusik asitli)
0 4.431 100 1.048.801 6.106
1515.11
Keten tohumu yağı
ve fraksiyonları;
ham
3.053 3.566 16,80 29.084 3.582
1902.19
Makarna;
yumurtasız
(pişirilmemiş)
3.533 3.515 -0.51 35.579 526.654
0804.20 İncir
(taze/kurutulmuş) 1.722 3.089 79,38 3.141 289.142
1905.31 Tatlı bisküviler 2.184 2.898 32,69 286.192 333.593
1512.19 Ayçiçeği tohumu
yağları (diğer) 2.563 2.553 -0,39 31.336 412.128
0806.20 Üzüm;
(kurutulmuş) 2.144 2.337 9 52.951 490.441
030792
Diğer
yumuşakçalar;
dondurulmuş
1.105 2.189 98,10 67.340 19.056
0813.10 Kayısı (zerdali
dâhil) kurutulmuş 2.605 2.113 -18,89 5.427 253.402
1905.90 Diğer ekmekçi
mamulleri 1.599 1.650 3,19 355,832 354.771
2009.89 Diğer meyvelerin
suları 459 1.625 254,03 56.963 113.277
1704.90
Kakao içermeyen
diğer şeker
mamulleri
1.176 1.525 29,68 241.331 405.402
2007.99
Diğer reçel, jöle,
marmelat, meyve
püresi ve pestilleri
1.358 1.417 4,34 74.700 224.529
0713.40 Mercimekler;
kabuksuz (kuru) 81 1.183 1.360,49 8.134 194.235
1806.90
Diğer çikolata,
kakao içeren gıda
müstahzarları
912 1.157 26,86 201.101 323.201
1806.31
Gıda
müstahzarları;
kakao/çikolata
içeren
doldurulmuş, kalıp
dilim/çubuk halde
1.181 1.094 -7,37 113.597 95.182
1212.99
Başka yerde
belirtilmeyen
yemeye elverişli
çekirdek içleri ve
diğer ürünler
0 1.034 100 25.288 26.278
2106.90 Diğer gıda
müstahzarları 1.009 1.034 2,48 2.717.012 388.703
2203.00 Biralar (malttan) 601 889 47,92 904.370 39.086
48
GTİP Ürün Adı 2017 2018
2017/2018
Döneminde
Değişim (%)
Çin'in Dünyadan
Gıda İthalatı
Türkiye’nin
Dünyaya
İhracatı
1509.10 Saf zeytinyağı 673 804 19,47 140.237 137.213
0206.29
Sığır sakatatı;
diğer
(dondurulmuş)
0 739 100 83.595 5.491
1905.32 Waffle ve gofretler 1.144 696 -39,16 151.562 308.794
0713.20 Nohut; kabuksuz
(kuru) 0 577 100 3.400 102.693
2009.90
Karışık haldeki
meyve ve sebze
suları
736 563 -23,51 57.177 30.235
Kaynak: Trade Map, 2019
7. ÇİN PAZARININ YAPISI
7.1. NÜFUS VE KENTLEŞME VE GELİR ARTIŞI
Çin, 1,39 milyon kişi ile dünyanın en kalabalık nüfusuna sahip olup 7,5 milyar kişilik dünya nüfusunun
%18,6’sını oluşturmaktadır.
49
Çin’in demografik yapısındaki diğer önemli bir gelişim ise nüfusun yaşlanmasıdır.2016 yılında
nüfusun 65 yaş üstü oranı %9 iken 2017 yılında bu oran %10,8’e ulaşmıştır.
OECD verilerine göre, hane halkı harcamaları 1990-2016 yılları arasında gelişen ekonomiye paralel
olarak on beş kat artarak, 2016 yılında 8,4 trilyon Amerikan dolarına ulaşmıştır. Diğer ülkeler ile
kıyaslandığında hane halkı harcamaları ülkenin gelişmesindeki önemli göstergelerden biri olarak öne
çıkmaktadır.
Şehirleşme ile birlikte gelir artışı gerçekleşmiştir. 2010 yılından bu yana şehirlerde yaşayanların
sayısında %7 artış olmuştur. 2017 yılı verileri ile nüfusun %57’si kentsel alanlarda yaşamaktadır.
Nüfusun kentsel alana kayması ve halkın gelir düzeyinin artmasının sonucunda gıda harcamaları da
buna paralel olarak artmaktadır.
7.2.EYALET DÜZEYİNDEKİ FARKLILIKLAR
Ülkenin coğrafi büyüklüğü ve fiziki yapısı nedeni ile gelişmişlik ve gelir düzeyinde bölgeler arasında
farklılıklar bulunmaktadır. Ülkenin önemli limanlarının bulunduğu, ticaretin yoğun olduğu Doğu
bölgesi nüfusun %38,4’üne, ülke gelirinin ise % 52,9’una sahip durumdadır.
Bu nedenle her bölgenin ekonomik yapısı incelenerek ona uygun ürün ve hizmetlerle pazara girilmesi
ile etkin sonuç alınması mümkündür.
Her eyalet ve bölgenin kendine özgü kuralları olup tüketim alışkanlıkları, gelişmişlik düzeyi ve alım
gücünde farklılıklar bulunmaktadır. Örneğin kuzey bölgelerinde daha çok kırmızı et tüketilirken güney
ve doğu bölgesinde ve kıyı bölgelerinde beyaz et, balık ve su ürünleri ağırlık kazanmaktadır. Bu
nedenle ihracatçılarımızın hedef pazar içinde ihracat yapılacak bölge seçimi ihracat aşamasında kritik
bir rol oynamaktadır.
Mevzuat açısından her eyalette uygulamada farklılıklar olabilmektedir. Buna ek olarak eyaletler
arasında gelir farklılığı, lojistik imkânlar, tüketici tercihleri açısından farklılıklar bulunmaktadır.
Örneğin; Guangdong Eyaleti’ne bu açıdan bakıldığında en çok gıda ithalatının yapıldığı eyalet
konumundadır.
7.3. HANE HALKI GELİR DÜZEYİ VE SATIN ALMA GÜCÜ
FAO tahminlerine göre, 2015- 2017 arasındaki 3 yıllık dönem ortalaması olarak ülkede 124,5 milyon
kişi yetersiz beslenmekte olup bu toplam nüfusun % 8,7’sine karşılık gelmektedir. OECD verilerine
göre, Çin’de hane halkı harcamaları, 1990-2017 yılları arasında gelişen ekonomiye paralel olarak on
50
altı kat artarak 2017 yılında 8,94 trilyon Amerikan Dolarına ulaşmıştır. Diğer ülkeler ile
kıyaslandığında hane halkı harcamaları ülkenin gelişmesindeki önemli göstergelerden biri olarak öne
çıkmaktadır.
Çin, ABD’den sonra dünyanın ikinci en büyük perakende sektörüne sahiptir. Çin Ulusal İstatistik
Kurumu verilerine göre; 2018 yılında, Çin’de hane halkı harcanabilir gelir miktarı 28,228 RMB
(4,165Amerikan Doları) olarak gerçekleşmiş olup bir önceki yıla göre reel anlamda %6,5 artış
olmuştur. Aynı dönem için kentsel ve kırsal harcanabilir ev halkı geliri sırasıyla; 39.251 RMB ve
14.617 RMB olarak gerçekleşmiş ve bir önceki yıla göre %5,6 ve %6,6 oranında artış olmuştur.
Çin hane halkı harcamalarında gıda önemli bir yer tutmaktadır. Çin’de gıda tüketimi, tüketici
harcamaları dikkate alındığında son on yılda istikrarlı bir artış göstermiştir. Çin İstatistik Bürosuna
göre gıda tüketimi için harcanan miktar, 2005 yılında toplam hane halkı harcamalarının yaklaşık
%37’sini oluşturmuş ve yılda ortalama olarak 2.900 RMB gıda harcaması yapılmıştır. 2015 yılında ise
gıda maddeleri hane halkı harcamalarının yaklaşık %31’ini oluştururken gıda için 4.100 RMB
harcanmıştır. Söz konusu on yıllık dönemde ortalama olarak tüketicilerin gıda tüketimi harcamaları
%41 oranında artış göstermiştir. Hane halkı gelirlerinin içerisinde gıdanın önemli bir payı olmasına
karşılık, hane halkının gelir düzeyinin artması ile birlikte gıdanın hane bütçesindeki payı azalmış ancak
gıda için harcanan miktar artmıştır.
Ülkede gıda, tütün ve içecek için harcanan ortalama kişi başı değer 4.814 RMB civarıdır. Bu kapsamda
önde gelen ilk beş eyalet Şanghay, Tianjin, Pekin Zhejiang ve Guangdong olarak sıralanırken bunları
Fujian, Jiangsu, Hainan, Chongqing ve Sichuan takip etmektedir.
Diğer taraftan ülkenin dışa açılması ve tüketicilerin gelir düzeyinin artması, şehirleşme oranının
yükselmesi ile kişi başına harcama miktarı artarken diğer taraftan da sağlıklı beslenme konusunda daha
bilinçli tercihler yapılmaya başlanmıştır. Geçtiğimiz yıllarda bebek mamalarında melamin bulunması
ve skandalın bebek ölümleri ile sonuçlanması neticesinde, gelir düzeyi artan tüketiciler, daha güvenli
olduğunu düşündükleri ithal gıdayı tercih etmeye başlamışlardır.
Çin’in toplam gıda tüketimi içerisindeki ithal gıda ve içecek tüketimini artırması beklenmektedir. Çinli
tüketiciler; yüksek kalitede, güvenli ve otantik ürünleri talep etmektedirler. Ülkedeki tüketicilerce,
ithal gıda ürünlerinin en üst kalitedeki ürünler olduğu kabul edildiğinden, bu ürünlere yüksek bedel
ödeyebilmektedirler. Tüketiciler ayrıca ürünün markasına, toplum tarafından bilinilirliğine ve
kabulüne, piyasadaki sürekliliğine ve tutarlılığına önem vermektedir.
İthal yiyecek ve içecekler de dâhil olmak üzere, kaliteli ve pahalı gıda ürünlerinin, başta Şanghay,
Pekin ve Guanco olmak üzere gelişmiş şehirlerde, tüketiminin artarak devam etmesi beklenilmektedir.
.
51
Tablo 35: Gıda Tüketiminde Önde Gelen Şehirler (2017)
Şanghay Pekin Shenzen Guanco
Nüfus (milyon) 24,15 21,71 10,78 13,08
Kişi Başı Milli
Gelir (RMB) 103.769 106.497 149.495 128.478
Harcanabilir Ev
Halkı Geliri 49.867 48.458 40.948 42.954
Kaynak: 2018 Çin İstatiksel Kitabı
Çin pazarı büyük fırsatlar sunmakla birlikte zorlayıcı mevzuat hükümleri, yüksek taşıma maliyetleri
gibi birtakım zorlukları da bünyesinde barındırmaktadır.
Kişisel İlişkiler
Çin’de ürünün pazarlanması konusunda kişisel ilişkiler büyük önem taşımaktadır. Gerek tüketiciler,
gerekse aracı durumunda olan kişiler açısından tanıdık kişilerle alış veriş yapmak ve onların ürünlerini
tercih etmek önemli bir kültürel faktörüdür.
Lüks Tüketim
Çin’in son yıllardaki tüketici eğilimlerini etkileyen en önemli faktörlerden biri sayıları 200 milyonu
bulan üst gelir grubundaki tüketicilerdir. Ülkedeki 400 milyon Çinlinin kişi başına düşen yıllık geliri
satın alma gücü paritesine göre 8 bin Amerikan dolarıdır. Bu kesimin gelirlerinin önümüzdeki 5 yılda
da her yıl ortalama %16 büyüyeceği tahmin edilmektedir. Çin’de özellikle bu kesimdeki tüketim
eğilimlerinde, tutumluluktan, zevk için harcamaya geçiş görülmektedir. Lüks yaşam biçimi eskiden
yolsuzluk, çöküş ve eşitsizlik anlamına gelirken, şimdilerde bireyin karakteristik özelliklerinden biri
olarak kabul edilmektedir. Çinliler eskiden sosyal yaşamda kendi aidiyetlerini gayrimenkul ve
araçlarla kanıtlarken, bu listeye artık hazır giyim ve mücevheratın yanı sıra ithal kaliteli gıdalar da
eklenmiştir. Kısacası, lüks tüketim artık zenginliğin ve sosyal statünün bir göstergesi olarak
sayıldığından bir bireyin maddi durumunda ani bir yükseliş olduğunda onun lüks harcama yapması
gayet normal bir ihtiyaç olarak görülmeye başlamıştır. Morgan Stanley uzmanlarından Claire Kent bu
değişimi şu sözleriyle desteklemiştir: “Çinliler lüks tüketim için doğmuşlardır. Çin’de sınıf atlamak
lüks tüketimi beraberinde getirir.” Bahse konu gelir grubunun tükettiği ürünler hem kalite olarak, hem
de fiyat olarak ABD ve Avrupa’daki benzerleriyle aynı özelliklere sahiptir. Diğer taraftan, uluslararası
şirketlerin ve markaların bu pazarda hâkimiyeti her geçen gün artmaktadır. Çin’de yüksek gelirli
kesim, dünya çapında tanınan ve büyük saygınlığa sahip yabancı markaları tercih ederken, orta gelirli
kesim genellikle Hong Kong kökenli markaları tercih etmektedir.
Genç Nüfus
52
Çin’deki tüketici eğilimlerini belirleyen en önemli faktörlerden bir diğeri ise genç nüfustur. Bu hedef
kitle; rahat harcama yapan, iyi eğitimli, varlıklı olamaşlarının yanı sıra sosyal medyayı ve yeni çıkan
ürünleri yakından takip etmeketedir.
Söz konusu gençler zengin sınıftan olmamalarına rağmen bu sınıftakiler gibi lüks harcama
yapabilmektedirler. Örneğin, en zengin gruptakiler gibi çok ünlü bir markanın sattığı ürünü 700
Amerikan doları bütçe ayıramamakla beraber, daha az tanınır bir markaya 200 Amerikan doları
ayırarak psikolojik tatmin sağlayabilmektedir. Bu alışkanlık ise marka bağımlılığını ikinci plana
itmiştir. Geçtiğimiz yıllarda, gençler için marka isminden ziyade, modaya uygun ve yenilikçi ürünlerin
yanı sıra fiyatı uygun ürünler birinci tercih sebebi olmuştur. Bu açıdan son moda ürünlerde gençlerin
karşılayabileceği fiyatlardaki ürünlerle pazara girmek önem arz etmektedir. Çinli gençlerin yeni
eğilimlere oldukça hızlı uyum sağladıkları ve tüketim alışkanlıklarını bu doğrultuda geliştirdikleri
gözlemlenmiştir. Bahse konu gençlerin alım davranışlarının değişken bunun devamlı takip edilmesi
gerekmektedir. Bu açıdan Çin pazarına girecek firmaların genç tüketicilerin satın alma davranışlarını
rakiplerinden daha hızlı yakalayıp, daha dinamik bir pazar bilincine sahip olmaları gerekmektedir.
Çinli gençlerin bir diğer önemli özelliği ise başkasında olmayanı satın alma güdüsüne sahip
olmalarıdır. Bu alanda gerekli stratejik yaklaşımlar sergilenirse genç tüketicilerin en çok tercih ettiği
markalardan birisi olmak hiç de zor olmayacaktır.
Fiyat
Son yıllardaki eğilimlerde görülen değişimlere rağmen tüketim malları açısından temel
belirleyicilerden birisi halen ürünün fiyatıdır. Çin’de, gittikçe büyüyen ve yüksek fiyatlı statü
ürünlerini almaya gücü yetebilen bir orta sınıf bulunmaktadır. Ancak çoğu Çinli tüketici, fiyatlar
konusunda hala çok hassastır ve ucuz ürünü seçmektedir.
Bazı durumlarda satış sonrası hizmet ve oldukça yüksek ürün kalitesi gibi etkenlerin fiyat faktörünün
önüne geçtiği görülse de, çoğu ürün için temel belirleyici fiyat olmaktadır.
Ödeme Yöntemleri
Çinli tüketiciler kredi kartı kullanımında çekimser davranmakta ve ödemelerinde bu yöntemi
genellikle tercih etmemektedirler. Bu karşılık Ali-Pay ve We-Pay aracılığı ile çevrimiçi ödemeyi tercih
etmektedirler. Bu yöntemde birkaç tuşa basarak veya cep telefonlarından bankalarına açtıkları kare
kodu okutarak daha güvenli buldukları şekilde alış veriş yapmayı tercih etmektedirler. Tüketici
tercihleri arasında ürünlerin eve teslimi, mobil uygulamalar da dâhil olmak üzere, çevrimiçi ürün satın
alabilme eğilimi güçlüdür.
53
Yabancı Nüfus
Çin’deki ithal gıdalar için diğer bir önemli bir tüketici kitlesi ise ülkeye yerleşen yabancılardır. Son on
yılda, Çin’in hızlı ekonomik büyümesinin sonucu çeşitli ülkelerden çok sayıda yabancı ülkeye
yerleşmiştir. Ekonomik büyümenin yavaşlamasına rağmen Çin!e gelen göçmen nüfusu, geçmişte
olduğu kadar hızlı olmasa da, büyümeye devam etmektedir. 2010’daki son Ulusal Nüfus Sayımına
göre, yabancıların sayısı rekor bir düzeye ulaşarak 600.000 olmuştur. China-Brifing’e göre Güney
Koreliler %21 ile Çin’in en büyük yabancı topluluğunu oluşturmaktadır. Yabancıların %12’si
Amerikalı, %11’i Japon, %7’si Myanmarlı, %6’sı Vietnamlı, %3’ü Kanadalı ve %3’ü Fransız’dır. Söz
konusu oranların toplamı %63’e karşılık gelmektedir.
Inter Nations tarafından yapılan araştırmaya göre, göçmenlerin % 18’i işverenleri tarafından Çin’e
gönderilmiş kişilerden oluşurken, %17’si “macera için” ülkeye gelmiştir. Çin, yerleşimin kolaylığı
(ease of settlement) sıralamasında; kültürel farklılıklar ve dil konusunda karşılaşılan zorluklar
nedenleri ile oldukça alt sıralarda yer almasına ve sürekli artan yaşam maliyetine rağmen, kişisel
gelirlerinin yüksek olması nedeniyle yabancılar tarafından tercih edilen bir ülkedir. Ülkede yaşayan
Rus ve Orta Doğulu nüfusun ise ülkemizi ve ülkemiz ürünlerini yakından tanımaları nedeniyle,
ülkemizden bölgeye ihraç edilecek ürünler ve bölgedeki Türk restoranları açısından potansiyel arz
eden bir tüketici grubudur.
8. GIDA PERAKENDE SEKTÖRÜ
Çin dünyadaki en büyük perakende ve e- ticaret pazarıdır. Ayrıca ülke dünyanın en büyük gıda
tüketicisi konumundadır.
Dünya Bankası’nca önümüzdeki 20 yılda da Çin’in gıda tüketiminin büyümesini sürdüreceği ifade
edilmektedir.
Çin’de gıdadan bağımsız olarak, genel anlamda perakende sektöründe; Guangdong, Jiangsu, Zhejiang,
Shandong, Fujian, Şanghay ve diğer başlıca bölgelerdeki üretim, toplam üretimin %80’inden fazlasını
kapsamaktadır. Üretimin %90’ından fazlası Çin anakarasında yapılmaktadır. İç pazardaki talep taşrada
üretim yapmakta olan firmalarla karşılanmaya çalışılırken, şehirlerdeki küresel firmalar genellikle dış
ticarete yönelik üretim yapmaktadır.
54
Çin’de perakende sektörü ekonomik büyümeden pozitif yönde etkilenmektedir. Perakende sektöründe
satışlarda 2017 yılında % 10’luk bir büyüme görülmüştür. Bu büyümede en büyük katkı hükümetin
iç talebi arttırmaya yönelik politikalarına ve sektöre yönelik artan yabancı yatırımlara aittir. Çin’de
mağaza perakendeciliği son 5 yılda yıllık ortalama % 11,9 büyüme göstererek düzenli bir gelişim
göstermiştir. Çin’de perakendeciliğin ufak bir kısmını oluşturan telefonla pazarlama, doğrudan
postalama, kapıdan kapıya satış gibi yollarla faaliyet gösteren mağaza dışı perakendecilik ise henüz
gelişme aşamasındadır.
Çin’in perakende sektörünün her geçen yıl büyüyüp, küresel perakende pazarındaki payını giderek
arttırması beklenmektedir. 2020 yılına gelindiğinde Çin’in küresel perakende pazarındaki satışların
%36’sına sahip olacağı öngörülmektedir. Dünyanın en çok perakende satış yapan ilk iki şehrinin
sırasıyla Şanghay ve Pekin olacağı tahmin edilmektedir. Toplam perakende satışlarındaki yüksek artış
rakamlarına rağmen Çin, BRIC ülkeleri içinde kişi başına perakende harcamalarında yıllık 2000
Amerikan doları harcama ile Rusya ve Brezilya’nın ardından üçüncü sırada yer almaktadır.
2020 yılında küresel gıda pazarının 12,2 trilyon dolara ulaşacağı ve 2011-2020 döneminde yıllık %6,9
büyümenin olacağı tahmin edilmektedir. Geçtiğimiz yılda hızla büyümüş olan dünya gıda perakende
pazarının önümüzdeki dönemde de büyümeyi sürdürmesi beklenmektedir. Bu artış eğilimdeki başta
gelen bölge Asya Pasifik Bölgesi olup bu bölgede Çin, Hindistan ve Endonezya başı çekmektedir. Çin
küresel anlamda en dinamik gıda perakende pazarları arasında yer almaktadır.
Diğer taraftan perakende gıda satışlarında Çin ithal gıda tüketimindeki Şanghay ve Pekin gibi büyük
merkezlerin yanı sıra, ikinci üçüncü kademe şehirlerde de ilgi görmeye başlamıştır.
Çin perakende gıda satışlarında sürekli olarak yeni iş modelleri geliştirilmektedir: 24 saat açık ve
içinde satış elemanı bulundurmayan mağazalar, gelişen mobil ödeme platformları bu örnekler arasında
yer almaktadır.
Çin’de tüketici ürünleri perakende sektörünün 2017 yılındaki değeri 36,6 milyar RMB olmuştur.
Çevrimiçi satışlar ise 480 milyar dolar olmuştur. Bu değer toplam perakende satışların %10’una
karşılık gelmektedir. Ülkede perakende sektöründe çok sayıda firma bulunmakta olup her biri ülkenin
farklı bölgelerinde faaliyet göstermektedir. Bu nedenle de hangi bölgeye hangi dağıtım kanalı, hangi
iş modeliyle girilmesi konusunun pazara girmeden önce incelenmesi gerekmektedir.
Statista.com tarafından yayımlanan verilerde, Çin’de gıda perakende sektöründe satışların 2018 yılında
geleneksel yöntemlerin %97,5, çevrimiçi satışların %2,5 pay alacağı, 2021’de ise oranların %96,6 ve
%3,4 olacağı tahmin edilmektedir.
2018 yılında işlemiş gıda pazarında (Yaş meyve sebze, katı ve sıvı yağlar ve gıda içerinde kullanılan
un vb. ürünler hariç) gıdalardan elde edilen hasılatın 452 milyar Amerikan dolarına ulaştığı tahmin
55
edilmekte, 2018-2021 döneminde ülkedeki gıda satışlarından elde edilen gelirlerinin yıllık olarak %5,5
oranında büyümesi beklenmektedir.
Küresel anlamda bir karşılaştırma yapıldığında; ABD’nin perakende gıda satışlarından 2018 için
tahmin edilmiş gelir 660,8 milyar dolar olup dünyada lider konumundadır. Globalleşme ve gelişmenin
sonucu olarak, belli başlı şehirlerde Çin’in genç nüfusu mağazalarda yer alan ithal yiyecek ve
içeceklerinin en önemli tüketicisi olarak öne çıkmaktadır.
Tüketiciler açısından kolay ulaşılabilen ürünler daha çok tercih edilmektedir. Çinli tüketiciler internet
üzerinden alışverişlerde kredi kartı bilgilerini vermek konusunda oldukça isteksiz olmaları nedeni ile
Ali-Pay, WePay gibi servisler oldukça yaygındır. Bu tip servisler tüketiciye telefonlarını kullanarak
birkaç dakika içerisinde ürünlere erişim ve satın alma işleminin gerçekleştirme imkânı sağlamaktadır.
Eve teslim, anlık ürün önerileri ve promosyonlar tüketicileri cezbetmektedir. Çinli tüketiciler ürün
alırken titiz ve detaylı değerlendirme yapmaktadırlar. Tüketiciler alışverişlerinde, ürün markasını,
markanın halk içindeki tanınırlığını, benzer ürünler ile fiyat karşılaştırmasını yaparken oldukça
sabırlıdırlar.
Çin perakende sektörü klasik dağıtım kanallarından çok hızlı bir şekilde e-ticaret kanallarına dönüşüm
geçirmekte olup bu anlamda dijitalleşme sektörde önem arz etmektedir. Tüm perakendeciler için e-
ticaret en önemli unsur olarak öne çıkarken pazara yeni girecekler için veya pazarını genişletmek
isteyenler için daha da önemli hale gelmektedir
Çinli tüketicilere erişmenin başlıca yolu, Çin perakende sektörü ile ortak çalışmaktan geçmektedir.
Hızlı şehirleşme oranı ve artan orta sınıf tüketici sayısı Çin’de perakende satışlarda rekor artışa neden
olmuştur.
Günümüzde perakende sektöründe birçok farklı dağıtım kanalı kullanılmaktadır. Özellikle küçük
ölçekli perakende satış mağazaları yolu ile ürünün tüketicilere ulaştırılması pazarda en etkili modeldir.
Son yıllarda büyük perakendeciler daha iyi tedarik zincirleri ve geniş dağıtım ağları sağlayarak
pazardaki paylarını arttırmaktadır. Sektörde büyük şirketler birleşme ve satın almalar ile durumlarını
daha da sağlamlaştırmaktadır. Büyük perakendeciler yerel ve uluslararası tedarikçilerden ürünleri
doğrudan temin edebilmekte bu durum karlarını arttırmalarını ve ürünler üzerinde onlara daha fazla
kontrol becerisi sağlamaktadır.
8.1 İTHAL PERAKENDE SEKTÖRÜ MÜŞTERİ YAPISI
56
Çin’de yaşayan yabancı ülke vatandaşları yüksek bedeller ödeyerek alışık oldukları ürünlere erişmek
istemektedirler. Gittikçe artan sayıda zincir perakendeciler (BHG, Ole) bu müşterilere odaklanırken
küçük ölçekli (Jenny Lou’s, City Super, Corner’s Deli) işletmelerde yabancı tüketicileri cezbetmekte
daha fazla başarı elde etmektedir.
Varlıklı Çinli tüketiciler statü göstergesi sağlayan yüksek kalitedeki ürünlere rağbet etmektedir. Sam’s
Club, Taste, Great, Treat gibi üst sınıf perakendeciler bu tip tüketicilere hizmet verirken daha çok özel
sağlıklı ürün taleplerini karşılamaya odaklanmaktadırlar. Marka bilinilirliği ve etiket bu müşteriler için
önem arz etmektedir.
Orta sınıf Çinli tüketiciler yabancı ve varlıklı Çinli tüketicilerin aradığı yüksek kalitede ve güvenli
ürünlere daha uygun fiyatlar ile erişmek istemektedir. Bu tüketiciler yüksek fiyat - fayda hassasiyetine
sahip olup satın alma aşamasından önce birçok markayı karşılaştırmaktadır. Bu grup daha çok kolay
hazırlanabilen dayanıklı gıda ürünlerini tercih etmektedir.
Çinli genç nesil ithal gıda ürünleri hakkında gittikçe artan oranda bilgilenmektedir. Bu tüketici grubu
Çin genelinde geleneksel pazarlardan alışveriş yaparken bu oran önceki nesil ile karşılaştırıldığında
gittikçe azalmaktadır. Genç tüketiciler alışverişlerinde daha çok hipermarketler, süpermarket ve
internet üzerinden yapmaktadırlar. Bu alışverişlerde sağlıklı yiyecek tercihleri önemli bir seçenek
olarak ortaya çıkmaktadır.
Çin’de işlenmiş gıda satışlarında başı çeken dört ürün grubu; et ve et mamulleri, süt ve süt mamulleri,
unlu mamuller ve şekerlemelerdir. Bu ürün gruplarında lider olan markalar ise; Unilever, Nestle,
Danone gibi çok uluslu firmaların ürettiği ürünlerdir.
8.2. PERAKENDE SEKTÖRÜNDE DAĞITIM KANALLARI
Ülkede perakende sektöründe çok farklı firma bulunmakta olup her biri ülkenin farklı bölgelerinde
çalışmaktadırlar. Bu nedenle de hangi bölgeye hangi dağıtım kanalı hangi iş modeliyle girilmesi
konusunun pazara girmeden önce incelenmesi gerekmektedir.
Geleneksel perakendeciler genel anlamda internet üzerinden alışveriş sürecine doğru bir değişim
geçirmektedir. Geleneksel perakende mağazaları çevrimiçi alternatif kanalları kullanmaya
başlanmışlardır. Bu konuda sektörde kıyasıya bir rekabet söz konusudur. Alibaba’nın en büyük rakibi
JD‘nin şirketi “fruitday.com” Şanghay’da 29 dakikada müşterilerine taze meyve sebzeyi ulaştırma
sözü vermektedir. Yiguo ise Alibaba tarafından desteklenen gıda perakende zinciridir ve her ikisi de
internet üzerinden alınan siparişlerini müşterilerine ulaştırmaktadır.
57
Tablo 36: Çin’de Önde Gelen Perakendeci Zincir Mağazalar
Marka Pazardan Aldığı Pay* (%)
2018
Satış Büyüme Oranı
(%)
Mağaza
Sayısı
Sun Art Group (Auchan Ve RT Mart ) 8,2 461
Rt Mart 6,9 4,8 409
Vanguard Group 6,5 3.224
Walmart 5,7 1,6 424
Yonghui Superstores Co., Ltd. 3,7 366
Carrefour 3,1 -12,3 240
Bailian Group 2,6
No 8 Wsl Group 2,0
Wu- Mart 1,8 700
Spar Group 1,6
Metro Cash&Carry 1,1 82
Watsons 9 2.438
Parkson -6,9 58
Dennıs Zhenzou 4,7 378
Lotte Mart -5,6 120
Cp Lotus -0,7 82
Chongqing Department Store Co., Ltd. 101
Nonggongshang Supermarket (Group)
Co. Ltd.
1.510
Kaynak: Çin İstatistik Kitabı,2018
*http://www.chinadaily.com.cn/a/201809/20/WS5ba2d03fa310c4cc775e7272_9.html
Geleneksel perakendecilere kıyasla internet üzerinden satış yapma becerisine sahip mağazalar birçok
avantaja sahiptir. İnternet üzerinden satış perakendeciler yoğun yaya trafiği olan yerlerde yüksek kira
ödemek zorunda kalabilecekleri bölgelerde dükkân açma zorunluluğu yaşamadan ürünlerini kolayca
satabilmektedir. Bu tip perakendeciler gıda ürünlerini şehir dışındaki depolarda saklamakta ve
tüketicilere kolayca ulaştırabilmektedir. İnternet üzerinden satıcıların önemli bir diğer avantajı ise,
hareket kabiliyetlerini trendlere göre kolayca ayarlayabilmeleridir. İnternet üzerinden satış
gerçekleştirebilen şirketler müşterilerinden edindikleri verileri hızlı ve etkin bir şekilde
değerlendirebilmekte, çıkan sonuçlara göre pozisyonlarını değiştirebilmektedir.
Büyüyen internet satışlarına tepki olarak, geleneksel hipermarket ve süpermarketler kendilerine has
yöntemler geliştirmeye çalışmaktadır. Bu tip büyük market zincirleri mağaza alışverişlerinde çeşitli
tanıtım etkinlikleri yapmakta, yerinde tanıtım faaliyeti gerçekleştirmektedirler. Bu tip marketler büyük
alışveriş merkezlerinin giriş katlarında konumlanarak tüketicileri kolaylıkla ulaşmayı hedef
almaktadırlar. Yüksek emlak kiraları ve işçi maliyetleri nedeni ile geleneksel perakendeciler Çin’in
önemli kentlerindeki büyüme planlarını yavaşlatmaktadırlar. Son birkaç yıldır bu tip mağazalar,
58
nüfusunun teknolojiye yatkın olmadığı, yeni gelişmekte olan şehirlerde veya daha küçük şehirlerde
faaliyetlerini yoğunlaştırmaktadırlar.
Tablo 37:Çin’de Yer Alan Başlıca Perakendeci Mağaza Türleri
Mağaza Adedi Toplam Alımlar
(100 m. RMB)
Hipermarket 8.584 4.332,4
Süpermarket 33.301 2.869,7
Büyük Mağaza 4.807 3.212,4
Market 17.675 317
Depo 128 259
Özel Mağaza 112.959 17.718,6
İndirim Mağaza 410 26,2
Franchise Mağaza 21.093 1.408,5
Kaynak: China Chain Store&Franchaise Association 2016
Perakende sektöründe uzmanlaşma diğer önem verilen bir husustur. Bu şekilde satış yapan firmalar bir
gıda grubu üstünde yoğunlaşmaktadırlar. Örneğin sadece organik gıda, et ürünleri veya meyve
konusunda faaliyet göstermektedirler.
Ülkede perakende sektöründe farklı iş modelleri bulunmaktadır. Convenience store’lar (büyük çaplı
süper market zincirlerinin, mahalle çapında, hedef tüketicilere yakın mesafede bulunan ve fiyatları
buna orantılı olarak ortalamanın biraz üzerinde olan Türkiye’deki bakkal tipinin zincir mağazaya
bağlı olan satış noktaları olarak tanımlanabilir) ve Speciality Store (belirli bir ürün grubuna
odaklanarak satış yapan küçük orta veya büyük çaplı, Türkiye’deki aktarlar veya organik ürün satan
mağazalar, kuru yemiş satan mağazalar gibi) şeklindeki mağazalar ağırlıktadır.
Çin’deki toptancı pazarları da ülkeye ihracat için önemli bir kanal oluşturmaktadır. Buradaki alıcılar
vasıtası ile doğrudan Çin pazarına giriş yapıp ülke içinde pazarın olduğu bölge ve eyalet ve şehirlere
ulaşılmaktadır.
Başlıca Hipermarketler ve Süpermarketler
Wal-Mart, Carrefour ve Metro gibi uluslararası oyuncular, China Resources Vanguard
(http://www.crvanguard.com.cn/ ),Yonghui gibi yerel zincirler ile yoğun bir rekabet ile karşı
karşıyadır. Bu şirketler eski tesislerini kapatarak, şehir dışında yeni tesisler inşa ettikleri gibi eski satış
stratejilerini değiştirerek günümüz satış stratejilerine geçiş yapmaktadır. China Resources Vanguard,
RT-Mart, Wal-Mart, Lianhua, Carrefour, Yonghui, Nonggongshang, Haihang, Bubugao, Wumart,
Metro, AEON China, Ole, BLT, Sam’s, Bravo ve BHG 2015 yılında ambalajlı ürün satışında en önde
gelen perakendeciler olarak ortaya çıkmaktadır.
59
China Resources Vanguard (http://www.crv.com.cn/); 1994 yılında Hong Kong’da kurulmuş, 2003
yılından itibaren CR-Vanguard markası ile faaliyetlerine devam etmiş, Tesco China’yı bünyesine
katmıştır. Şirket bünyesinde Vanguard, Suguo, Vango Huarun Tang gibi çok farklı markalar altında
yaklaşık 5.000 outlet faaliyette bulunmaktadır. Şirket internet üzerinden satışlar için www.ewj.com
platformunu kullanmaktadır. Çin’de 50’nin üzerinde Ole & BLT mağazası mevcuttur. Bu iki marka
CR-Vanguard grup şirketleri olup ayrı yönetilmekte gelişmiş ve gelişmekte olan yüksek gelirli
tüketicilere hizmet vermek üzere çalışmaktadır. Ole büyük mağaza yapısı ve ürünlerinin tamamına
yakınının ithal olması nedeni ile yabancı müşteriler için popüler bir mağazadır.
RT-Mart; Şirket 2015 yılı itibarı ile Çin ana karasında 409 hipermarkete sahiptir. Bu zincir Tayvan
kökenlidir. Diğer zincir mağazalarının aksine RT-Mart mağazalarının %68’i az gelişmiş ve gelişmemiş
olarak sınıflandırılan şehirlerde bulunurken sadece %9’u gelişmiş şehirlerde yer almaktadır. Şirketin
çevrimiçi platformu da bulunmaktadır.
Wal-Mart China (http://www.wal-martchina.com/); Wal-Mart, Çin’e 1996 yılında Shenzen’de açtığı
mağaza ile girmiş olup 2015 yılı itibarı ile 166 yerde 436 mağaza ile faaliyetlerini sürdürmektedir.
Şirket kuru gıdalar için dokuz, taze ve dondurulmuş gıdalar için ise on bir dağıtım merkezi kurmuştur.
Çin genelinde daha iyi hizmet sunabilmek Çin’in gelir bakımından en büyük e-ticaret şirketlerinden
biri olan “JD.com” ile Wal-Mart stratejik bir ortaklığa giderek e-ticaret ve perakende sektörleri
arasında güçlü bir kombinasyon yaratmışlardır. Şirket ayrıca; sadece üyelerine hizmet verdiği, yüksek
kalitedeki ürünlerin satışının yapıldığı Sam’s Clublar’da hizmet vermekte olup 2019 yılında Çin’de 40
mağaza daha açılması planlanmaktadır. Çoğu Shenzen, Guanco, Şanghay gibi gelişmiş şehirlerde
olmak üzere, Çin’de 14 adet Sam’s Club mağazası bulunmaktadır. Firma yüksek alım gücü olan
tüketicilere hizmet vermek üzere faaliyetlerini sürdürmektedir. Shenzen’de bulunan mağazası
dünyadaki tüm mağazalar içerisinde en çok satış yapan mağaza olmuştur. Firma internet üzerinden
satışları evlere de ulaştırmaktadır.
Carrefour (www.carrefour.cn); En büyük ikinci perakende zinciri olan Carrefour, Çin’de ilk
mağazasını 20 yıl önce açmış, faaliyetlerini 49 şehirde faaliyetini sürdürmektedir.
Yonghui (www.yonghui.com.cn); Şirket çoğu Fujian, Zhejiang, Jiangsu, Sichuan, Şanghay, Pekin,
Tianjin, Henan ve Kuzeydoğuda yer alan 144 farklı şehirde 400’e yakın süpermarkete sahiptir. Şirket
bünyesinde yer alan “Bravo YH” 47 özel mağazası ile üst gelir grubuna hizmet vermektedir.
Nonggongshang; Zincir 1994 yılında kurulmuş, çoğu Şanghay, Zhejiang ve Jiangsu’da olmak üzere,
2.500’ün üzerinde outlete sahip olup farklı büyüklüklerdeki mağazalar ile faaliyetlerini
sürdürmektedir.
60
HaiHang Commercial; Jiadeli (Şanghay), Minsheng (Xi’an), Jiarunduo (Hunan), Goubaole, Boashang
Meijiaja, Minshengjiale gibi Haihang şirketi altında faaliyet gösteren birçok marka bulunmaktadır.
Haihang bünyesinde 500’ün üzerinde perakende mağazası bulunmaktadır.
Bubugao; Çoğu Hunan, Guangxi, Jiangxi ve Sichuan da bulunan 452 mağaza ile faaliyetlerini sürdüren
şirket “Yunhou” adını verdiği dijital platform aracılığı ile ithal gıda ürünleri dâhil olmak üzere her
türlü ürünün internet üzerinden satışını yapmaktadır.
Wu-Mart; Pekin, Tianjin, Hehei, Ningxia, Şanghay ve Zhejiang’daki 700’ün üzerindeki çeşitli
ölçekteki mağaza ile faaliyetlerini sürdürmektedir. Şirketin orta ve alt gelir gruplarındaki tüketicileri
hedeflemektedir. Lotus ile yapılan anlaşma sonucu Wu-Mart, Lotus’un kuzey ve doğu bölgesindeki
mağazalarını satın almıştır.
Metro (www.metro.com.cn): Alman kökenli firma 59 şehirde 88 adet mağazaya sahiptir. Metro’nun
hedef kitlesi küçük ve orta ölçekli restoranlar ve bunların yüksek gelirli ortaklarıdır. Metro
mağazalarının yarısı doğu bölgesinde yer alırken, on tanesi batıda, dokuz tanesi Guangdong’da, dördü
Fujian’da, üçü ise Hunan’da bulunmaktadır. İthal gıda ürün satışları (peynir, süt, çikolata, kraker,
şarap) yıllık ortalama %20 artmaktadır. Metro internet sitesi üzerinden de satış yapmaktadır.
Beijing Hualian BHG, üst gelir grubuna yönelik bir marka olup yarısı Pekin’de olmak üzere Çin
genelinde 121 outlet mağaza ile faaliyette bulunmaktadır. İthal ürünlerin %15’i ABD’den gelmektedir.
61
Tablo 38: Çin’deki Küçük Ölçekli Satış Mağazaları
Marka Firma
Ejoy Sinopec Ejoy
uSmile Petro China
Meiyija Dongguan Sugar and Liquor Grup
Tianfu Guangdong Tianfu Group
Hongqi Chengdu Hongqi
Sun High Guangdong Shanghao
Quick Shanghai Lianhua
Shizu Zhejiang Shizu
FamilyMart Shanghai Family Mart Co.Ltd.
Kedi, Allday NGS Group
Kaynak: China Chain Store&Franchise Association 2016
Çin’de küçük perakende mağazalarının sayıları artmaktadır. Bu tip mağazalar genellikle toplu taşıma
merkezlerinde, alışveriş merkezlerinde ya da şehir içinde dağınık halde yer almaktadır. Bu mağazaların
satış alanları 50-150 metrekare arasında değişmekte, çoğunlukla 16-40 yaş aralığındaki şehirde
yaşayan öğrenciler, beyaz yakalılar ve turistler hedef kitlesidir.
Özel perakende marketler daha çok varlıklı tüketicilere hitap etmektedir. Mağazalar şehir merkezinde
ticari alanlarda ya da üst gelir grubuna yönelik alışveriş veya yaşam alanlarına yakın yerlerde bulunur.
Son üç yıl içinde bu tip mağazaların sayısı oldukça artmıştır. Bu tip mağazaların müşterileri kaliteli
ürünlere stresten uzak ortamlarda rahat bir şekilde erişime önem vermektedir. Guanco’da ziyaret edilen
White Horse da bu tip bir mağazadır. Avustralya bağlantılı Çin firması yüksek kalitede hazır gıda,
atıştırmalık, kuru meyve ve şarap ve diğer alkollü içekleri pazarlamaktadır. Hedef kitlesi orta ve üst
gelir grubundaki Çinli tüketiciler ile yabancılardır.
Ülkedeki Başlıca Küçük Ölçekli Mağazalar ve Özel Satış Mağazaları;
7-Eleven; Ülke çapında 24 saat hizmet veren 1.000 üzerinde mağaza mevcuttur. Ortalama 80 metre
kare alanda atıştırmalık, şarap, alkolsüz içecekler, tütün mamulleri, farklı gıda ürünleri ve gazete gibi
gıda dışı ürün satış hizmeti vermektedir.
Corner’s Deli; İthal gıda ürünleri satışı ile oldukça hızlı büyüyen şirket Guangdong ve Hainan
eyaletlerinde 12 mağazada geniş ürün yelpazesi ile faaliyetlerini sürdürmektedir. Her türlü ithal
paketlenmiş gıda ürünleri, atıştırmalık, kuru meyve ve peynir gibi ithal ürünler tüketiciye
sunulmaktadır.
Jenny Lou’s; Pekin’de 17’nin üzerinde mağazası ile ithal gıda ürün satışı yapmaktadır. Hedef kitlesi
daha çok yabancılar, orta-üst sınıf Çinli tüketicilerdir. Bu zincirde satılan ürünlerin yarısı ABD
menşeilidir.
62
Pagoda; Özellikle meyve gibi taze ürün satışı gerçekleştiren şirket Shenzen merkezli olup agresif
pazarlama stratejisi ile Pekin ve Şanghay’da mağazalar açmıştır.
8.3 ELEKTRONİK TİCARET (E-Ticaret)
Çinli perakendeciler geleneksel satış kanallarının yanı sıra, dijital yöntemle satışa da hızla uyum
sağlamışlardır. E-ticarete büyük önem vermektedirler. Gerek yeni iş kuran, gerekse işlerini büyütmeye
niyetli perakendeciler için e- ticaret önemli bir satış kanalıdır.
Dünya Bankası verilerine göre, 2012 yılında 12 trilyon Amerikan doları olan e-ticaret hacmi, 2016
yılında 27,7 trilyon dolara ulaşmıştır. Bu rakamın %87’si şirketler arasında (B2B), %13’ü ise doğrudan
tüketicilere yapılan (B2C) satışlardan oluşmaktadır. 2014 yılında 1,3 milyar kişi elektronik ticaret
yaparken, bu rakam 2018 yılında 1,7 milyar kişiye ulaşmış, 2021’de ise 2,1 milyar kişinin dijital
platformlar aracılığı ile alışveriş yapması beklenmektedir. 2015 yılında dünya genelinde e-ticaretin
perakende satışlar içerisindeki oranı %7,5 civarında iken bu oran 2018’de %11,9’a çıkmıştır.
Tüketicilere (B2C) dijital platformlar aracılığı ile yapılan satışların tabloda yer aldığı üzere 2014-2021
dört kat artması beklenmektedir.
63
Çin son 10 yılda dijital ekonomi alanında büyük bir sıçrama gerçekleştirmiştir. Yaklaşık 10 yıl önce
toplam ticaret içerisinde %1’den az olan dijital ekonominin payı günümüzde %42’ye ulaşmıştır. ABD
ise %35’lik paya sahipken günümüzde bu oran %24’e gerilemiştir. Çin e-ticarette, her yıl Fransa,
Almanya, Japonya, İngiltere ve ABD’nin toplamından daha fazla ilerleme göstermektedir.
64
Günümüzde Çin’in e-ticaret perakende satış miktarı 480 milyar Amerikan Dolarına ulaşmıştır. Bu
miktarın %30’a varan miktarını ithal gıda ve içecek ürün satışları oluşturmaktadır. Amazon, JD, Tmall,
Womai ve YHD gibi tüm çevrimiçi perakendecilerin tamamı yiyecek ve içecek satışı
gerçekleştirmektedir. Diğer daha özellikli ürün satışı yapan çevrimiçi perakendeciler ise taze meyve,
ithal şarap, içecek, kek ve fındık gibi ürünlere odaklanmaktadır.
Tmall.com (Alibaba): Hangzhou merkezli şirket, internet üzerinden satışlarda Çin’de lider
durumdadır. E-ticaret ve m-ticaret (cep telefonu uygulamaları ile satış, mobil-ticaret ) ülkede büyük
artış göstermektedir. Tmall başarılı bir pazarlama yöntemi ile “Black Friday”e alternatif olarak 11
Kasım’da (11/11) ‘Singles’s Day”i (Bekârlar Günü) yaratmış, 2018 yılında 24 saat içinde 30 milyar
Amerikan doları değerinde satış gerçekleştirmiştir. Şirket %56’lık pazar payı ile sektörde lider
durumdadır.
Yihaodian.com; Şanghay merkezli şirket ithal gıda ürünlerinin çevrimiçi satışını yapmakta olup Wal-
Mart (China) ve JD com’un ortak operasyonu ile işletilmektedir.
JD.com; % 27’lik pazar payı ile Çin’in en büyük ikinci e-ticaret şirketi konumundadır. Şirket hizmet
verdiği ürün çeşitliliğini arttırmak için 70 milyon dolar ödeyerek daha çok taze meyve satışı yapan
“fruitday.com”u satın almıştır. Son dönemde JD taze meyve, günlük tüketim ürünleri ile iştigal
edebilmek amacı ile başka ülkelerde depo sahibi olabilmek için E-Jiangman ile işbirliğine gitmiştir.
Yeni bir şirketten-şirkete-tüketiciye iş modeli ile operasyon maliyetlerinin düşürülmesi sağlanacak
vergi avantajları ile gelirin arttırılması beklenmektedir.
Amazon.com; Amazon Çin e-ticaret piyasasında %1,5 paya sahiptir. Çinli tüketicilerin ilgisini
çekebilmek için şirket ABD’deki Amazon kargo ücretlerinde indirim ve Çin’den verilen siparişlerde
hızlı kargo gibi kampanyalar düzenlemektedir. Diğer platformlar ile rekabet edebilmek için şirket 2015
yılında kendi taze ürün bölümünü hizmete sokmuştur. Şirket bu bölüm aracılığı ile deniz ürünleri, yaş
meyve sebze, et başta olmak üzere 10.000’nin üzerinde ürün ile tüketicilere hizmet vermektedir.
NetEase: Şirket www.kaola.com platform aracılığı ile sınır ötesi e-ticaret yapmaktadır. Kaola.com
ürünlerini doğrudan yurt dışı kaynaklardan temin ederek Çin içerisindeki depolar aracılığı ile
tüketicilere ulaştırmaktadır. Gıda ürünleri, bebek mamaları, takviye gıdalar, kozmetikler, ev bakım ve
kişisel bakım ürünleri şirketin odaklandığı başlıca ürünlerdir. Şirket bir yıl içerisinde 10.000’den fazla
ithal ürün ile e-ticaret alanında önemli şirketlerden biri haline gelmiştir. Aylık satış miktarı 5 milyon
doların üzerine ulaşan şirket, Çin’deki en büyük depoları da işletmektedir.
9. ÇİN PAZARINDA POTANSYEL ARZ EDEN GIDALAR
Kişi başı tüketimin ürün çeşitlerine göre dağılımına bakıldığında; işlenmemiş tahıllar (112 kg), sıvı ve
katı yağlar (11 kg), sebze ve mantar (104 kg), et ürünleri (28,9 kg), su ürünleri (14 kg), yumurta (10
65
kg), süt ve süt ürünleri (12 kg), kuru ve taze meyve (50 kg) ve şeker (1,5 kg) ülkede hayvansal protein
tüketiminin 64,9 kg olduğu ve sebze grubunun tüketimde başı çektiği şeker tüketimini ise en düşük
düzeyde olduğu dikkati çekmektedir.
Çin’de işlenmiş gıda satışlarında başı çeken dört ürün grubu et ve et mamulleri, süt ve süt mamulleri,
unlu mamuller, şekerlemelerdir. Bu ürün gruplarında lider olan markalar ise; Unilever, Nestle, Danone
gibi çok uluslu büyük firmaların ürettiği ürünlerdir.
Potansiyel gıda ürünlerinin başında kuru meyveler, sert kabuklu meyveler, meyve suları, şekerli ve
çikolatalı mamuller, bitkisel yağlar gelmektedir.
Çin’in ithalatta Türkiye’ye uyguladığı ortalama gümrük vergisi oranları konserve meyve - sebzeler
için % 12,2, kuru meyveler için %10, meyve suları için %20’dir
9.1. BİTKİSEL YEMEKLİK YAĞLAR
Çin bitkisel yağlarda 2016 verileri itibari ile dünyada birinci sıradaki tüketici, ikinci sıradaki üretici ve
ikinci sıradaki ithalatçı konumundadır. Son yıllarda, soya fasulyesi de dâhil olmak üzere, yıllık ekili
yağlık bitkileri alanı yaklaşık 20 milyon hektardan fazla iken, yıllık üretim hacminin 32 milyon ton
olduğu belirtilmektedir.
Ülkede bitkisel yağ üretimi 2005-2015 döneminde yıllık %3,1, dönemsel olarak ise %15,4 oranında
artmıştır.
2017 yılında ülkedeki tüketimin ise miktarca 38,5 milyon tona ulaştığı tahmin edilmektedir.
2005 yılında ülkede kişi başına yemeklik bitkisel yağ tüketimi 7,7 kg iken, 2016 yılında 25 kg’a
yükselmiştir. 2021 yılında ise 28 kg’a çıkacağı tahmin edilmektedir.
Çin yemeklik bitkisel yağ pazarında, soya yağı, kolza tohumu yağı, palm yağı ve yer fıstığı yağı
tüketimin yaklaşık %90’nı oluşturmaktadır. Bunlardan palm yağı özellikle gıda sanayiinde
kullanılmaktadır. Kolza yağı ve soya yağı günlük yaşamda evsel alanda tüketilmektedir. Küçük bir
pazar payına sahip zeytinyağı, ayçiçeği yağı, mısırözü yağı gibi çeşitler ise, sağlıklı beslenmeye ve
yeniliklere açık kişilerce tercih edilmeye başlanmıştır.
Çin’de yemeklik yağ piyasasında, bitkisel yağ pazarının payı hızla artmaktadır. Bunun başlıca nedeni,
Çin halkının bu çeşitlerin daha sağlıklı olduğunu düşünmesi, batılı beslenme alışkanlıklara olan ilginin
artmasıdır. Bu nedenle ülkede bitkisel yağ ve özelinde zeytinyağı tüketimi artış eğilimindedir.
66
Ülkede şehirleşme oranının artması, hane halkı gelirinin yükselmesi, sağlıklı beslenme konusunda
tüketicilerin bilinçlenerek tüketim tercihlerini bu yönde geliştirmeleri ile birlikte, bitkisel yağ
konusundaki tüketim alışkanlıkları değişmiştir.
Guanco’da gerçekleştirilen pazar araştırmasında, hem Guanco toptancı marketinde, hem de ziyaret
edilen süper marketlerde ülkemiz menşeli ve markalı ayçiçeği yağlarının satıldığı gözlemlenmiştir.
Tablo 39: Türkiye’nin Çin’e Yemeklik Yağ İhracatı (1000 Dolar)
GTİP
2016 2017 2018
Çin’in
Toplam
İthalatı
2018
Türkiye’nin
Toplam
İhracatı 2018
1507
Soya yağı ve
fraksiyonları
(kimyasal olarak
değiştirilmemiş)
8.647 21.065 11.988 437.787 59.555
1515
Diğer bitkisel sabit
yağlar ve bunların
fraksiyonları
(kimyasal olarak
değiştirilmemiş)
9.855 6.522 8.945 498.171 69.089
1514
Kolza, hardal yağı
ve bunların
fraksiyonları
(kimyasal olarak
değiştirilmemiş)
127 213 4.558 1.083.478 7.876
1512
Ayçiçeği, aspir,
pamuk tohumu
yağları ve bunların
fraksiyonları
(kimyasal olarak
değiştirilmemiş)
2.984 2.563 2.553 572.069 423.044
1509
Zeytinyağı ve
fraksiyonları
(kimyasal olarak
değiştirilmemiş)
786 755 804 167.811 239.689
1517
Hayvansal ve
bitkisel yağlar ve
bunların
fraksiyonları
12 - 2 414.125 136.788
1510
Zeytinden elde
edilen diğer sıvı
yağlar ve bunların
fraksiyonları
- 52 - 12.809 22.964
1516 Diğer Bitkisel
Yağlar 18 - - 156.881 3.265
Kaynak. Trade Map-ITC
67
9.2. MAKARNA, ERİŞTE VE PİRİNÇ ERİŞTESİ
Makarna, pirinç eriştesi ve noodle’dan oluşan sektörde, 2017 yılında %4 büyüme olmuş ve anılan
kategorideki ürünlerden 203 milyar RMB değerinde satış gerçekleşmiştir.
Bu büyümede ülke ekonomisinde görülen iyileşmenin yanı sıra, kişisel gelirlerdeki yükselmenin
sonucu olarak ve sağlıklı besleme konusunda bilinçlenme ile bu gruptaki ürünlerin alt grupları arasında
tercihlerde değişmiştir. Bu kapsamda; koruyucu gıda katkı maddeleri içermeleri nedeniyle sağlıksız
olarak değerlendirilen tüketime hazır noodle (instant noodle) satışlarında düşüş olurken tüketiciler sade
noodle ve makarnayı sağlıklı bulmaları neden ile tercih etmeye başlamışlardır. Sonuçta; son yıllarda
hazır noodle satışlarında düşüş yaşanmaktadır. Bu etkene ilaveten, söz ürünlerin satış ve tüketimindeki
düşüşte; yemek pişirme imkânları çok kısıtlı, dar gelirli ve büyük şehirlere yerleşmiş 1.7 milyon
göçmen işçinin memleketlerine dönmesinin de etken olduğu düşünülmektedir. Geri dönüşün
başlangıcı ile hazır noodle satışlarındaki düşüşün eş zamanlı olması bunun bir göstergesidir. Ancak;
Çin yine de dünya hazır noodle pazarında yaklaşık 35 milyon paket satışı ile lider tüketici
konumundadır. Hazır erişte; zamanı kısıtlı olan beyaz yakalılar, öğrenciler, turistler tarafından,
hazırlanması kolay ve ucuz ve erişilebilir olması nedeniyle tercih edilmektedir. Ancak çevrimiçi
uygulamalar ile alternatif gıdalara ulaşımın kolaylaşması nedeni ile bu ürün grubunun alternatifleri
artmaktadır. Erişte için önde gelen diğer tüketici ülkeler olan Endonezya’da 13 milyon paket,
Japonya’da yaklaşık 4 milyon paket hazır erişte tüketimi olup hepsi Çin’i oldukça geriden izlediği
dikkate alındığında Çin pazarının önemini uzun süre koruyacağı ortaya çıkmaktadır.
Pazardaki Fırsatlar: Makarna, Çinli tüketicilerin kendi pişirme yöntemlerine ve tüketim
alışkanlıklarına benzeyen bir yiyecektir. Uzun yıllardır fast food zincirlerinde Avrupalı versiyonları
bulunması nedeniyle Çinli tüketiciler makarnayı tanımaktadır. Bu nedenle makarnanın yeni ürünler
listesine daha tanıdık olması nedeniyle girmesi beklenmektedir. 2013 yılında 76 milyon dolar olan
ithalatı, 2017 yılında 238,3 milyon dolara çıkmıştır. Ülkenin önde gelen tedarikçileri Kuzey Kore,
Tayvan ve İtalya’dır.
Türkiye ise, 2018 yılı verilerine göre 3,4 milyon dolarla 10. sıradaki tedarikçi ülkedir. 2013 yılında
2.149 bin Amerikan doları olan ihracatımız 2017 yılına dek sürekli artmış ve 3.565 Amerikan Doları
olmuştur. Çin Türkiye’nin 23. sıradaki pazarıdır. Makarna ve erişte konusunda benzer alışkanlıkları
olan Japonya’nın ülkemizden 41 milyon dolar ithalat yapmış olması anılan pazardaki ihracatımızdaki
payımızın %8,3 olması Çin pazarı için de gösterge olabilecek niteliktedir. Çin pazarına güçlü bir
tanıtım ve dağıtım stratejisi ile girilmesi halinde önemli sonuçlar alınabilecektir. Ülkemizden
pişirilmemiş yumurtasız makarna ihraç edilmektir. Guanco’da yapılan pazar araştırmasında Türk
marketinde (Hayat Market) ülkemiz menşeli makarna satıldığı görülmüştür.
68
Çin pazarında eriştenin geleneksel gıda olarak tüketilmesi ve pazarda makarnanın İtalya ile özleşmiş
olarak görülmesi, rekabette tehdit olarak algılanabilecek öğelerdir.
Türkiye’nin bu büyük pazarda ilk on ihracatçı arasında yer alması ve ihracat artışının süreklilik arz
etmesi ülkemiz menşeli makarna açısından önemli bir potansiyelin olduğunun göstergesidir. Gıda
sektörü ile ilgili fuarlara katılım, eyaletler esas alınarak tanıtım faaliyetlerinin yapılması ve etkili
dağıtım kanallarının kullanılması pazardaki varlığımızın güçlendirilmesi açısından önem arz
etmektedir. Çinli tüketicilerin ithal gıdalara ilgisi ve güveni ise ürünlerimiz için bir avantajdır.
Pazarda ülkemiz ürünlerinin bilinirliğinin zayıf olması ve tanıtım eksikliği ise güçlendirilmesi gereken
noktalardır.
Ülkemiz gıda ürünleri için farklı pazara giriş kanalları ve konumlandırma yöntemleri konusunda
ihracatçılarımızın bilgilendirilmesi ve bu konunun karşılıklı ziyaretlerle pekiştirilmesinin sektöre
önemli katkı sağlayacağı düşünülmektedir.
Tablo 40: Türkiye’nin Çin’e Ekmekçi Mamulleri ve Makarna İhracatı (1000 Dolar)
GTİP Ürün Adı 2016 2017 2018
Çin’in
Toplam
İthalatı
(2018)
Türkiye’n
in Toplam
İhracatı
(2018)
1905
Ekmek, pasta, kek,
bisküvi ve diğer
ekmekçi mamuller,
boş ilaç kapsülü
mühür güllacı, pirinç
kâğıdı vb
11.835 4.927 5.244 813.946 1.002.555
1902 Makarnalar ve
kuskus 2.729 3.535 3.517 248.194 552.778
1904
Hububat veya
hububat ürünlerinin
kabartılması veya
kavrulması suretiyle
elde edilen gıda
mamulleri
30 12 17 209.034 160.425
1901
Malt hülasası; un,
nişasta ve malt esaslı
müstahzarlar
64 122 5 5.385.840 25.119
Kaynak. Trade Map. ITC
9.3. ÇİN KURU MEYVE, SERT KABUKLU MEYVE PAZARI, ATIŞTIRMALIK SEKÖRÜ
69
2018 yılında, Çin pazarında sert kabuklu meyve ve kuru meyve piyasasının değeri 405.7 milyar RMB
ulaşması beklenmektedir. Tüketicilerin sağlıklı beslenme konusuna verdiği önem sonucunda beş yıl
içerisinde bu değerin %16 artması beklenmektedir. Sektörde ağırlıklı olarak tek firma hâkim durumda
olmakla birlikte, tüketiciler farklı markalara da yönelmeye başlamışlardır. Sert kabuklu meyvelerde
genellikle yerli markalar tercih edilmektedir. Kuru meyveler ve sert kabuklu meyvelere olan talep e-
ticaret yolu ile büyümüştür. Bu nedenle de e- ticaret yapan firmaların pazardan aldığı pay artmıştır.
Pazarda toptan satışların hâkim olması nedeni ile piyasada pek çok marka bulunmaktadır. Pazardaki
hiçbir marka %5’in üzerinde pazar payına sahip değildir.
Tablo 41: Türkiye’nin Çin’e Sert Kabuklu Meyve ve Kuru Meyve İhracatı (1000 Dolar)
GTİP 2016 2017 2018
Çin’in
Toplam
İthalatı
(2018)
Türkiye’n
in Toplam
İhracatı
(2018)
080222 Fındık (kabuksuz) 15.893 20.391 13.823 21.571 933.848
080420 İncir (taze/kurutulmuş) 2.860 1.722 3.089 3.141 289.142
080620 Üzüm; (kurutulmuş) 694 2.144 2.337 52.951 490.441
081310 Kayısı (zerdali dâhil) kurutulmuş 1.021 2.605 2.113 5.427 253.402
080221 Fındık (kabuklu) 1 - 116 12.270 3.304
081400
Turunçgillerin, kavunların
kabukları
(taze/dondurulmuş/kurutulmuş vs.)
- 6 15 1.758 3.289
081350
Bu fasıldaki sert
kabuklu/kurutulmuş meyvelerin
birbirleriyle karışımları
9 1 1 658 8.916
200819 Diğer sert kabuklu meyve ve
karışımlarının konserveleri 19.542 34.403 35.427 256.303 646.950
200897 Konserve edilmiş karışımlar - 20 21 15.188 1.771
200899 Diğer meyve, yemiş, bitki parçaları
konserveleri 28 1 - 208.108 20.902
Kaynak. Trade Map. ITC
Guanco’da yapılan pazar araştırmasında ziyaret edilen tüm süpermarketlerde kuru meyvelerin tek çeşit
olarak, karışım halinde veya özel şekilde işlenmiş olarak satılmakta olduğu gözlemlenmiş, Ege
İhracatçı Birlikleri heyetince de pazardaki fiyatlandırma ve kalite açısından ürünlerimizin ihracata
uygun nitelikte olduğu tespit edilmiştir. Sadece ithal ürünler satan White Horse firmasının
Guanco’daki butik mağazasında ise, yine bir Türk firmasınca pazara özel tasarlanmış ambalajı ile Türk
kuru incirinin satışının yapılmakta olduğu belirlenmiştir. Anılan markette söz konusu ürünün ayrıca
tüketicilere tadım imkânı da sağlanmıştır.
9.4.SU ÜRÜNLERİ
Dünya su ürünleri, üretimi 170,9 milyon ton olarak (2016 yılı)gerçekleşmiş olup 69,0 milyon ton
üretimle Çin başı çeken ülkedir. Ülke üretiminin 45,5 milyon tonunu kültür balıkçılığından 17 milyon
70
tonu avlanmandan elde etmiştir. Bu kapsamdaki her kategorideki üretimde dünya lideri konumundadır.
Çin dünya su ürünleri üretiminin % 37,5’ini gerçekleştirmiştir.
2016 FAO verilerine göre dünya su ürünleri üretimi 5.449 bin ton, ihracatı 4.887 bin ton olmuştur.
Değer olarak ise, küresel ihracatı 7.646 milyon Amerikan doları, ithalatı 8.864 milyon Amerikan doları
olmuştur. Aynı dönemde Çin’in üretimi 525.000 ton, ihracatı 874.000 ton ve 332 milyon dolar, ithalatı
ise 1.372.000 ton ve 1.992 milyon dolar olmuştur.
Çin dünyadaki en büyük su ürünleri üreticisi, tüketicisi ve ihracatçısıdır. ABD ve Japonya’nın ardından
3. büyük ithalatçı ülkedir. Ülkenin yıllık üretimi 51 milyon ton olup sektör yılda %4 büyümektedir.
Pazar araştırmamız sırasında Guanco’da dünyada önde gelen kurutulmuş deniz ürünleri pazarı ziyaret
edilmiştir. Ülkemiz menşeli denizhıyarı söz konusu pazarda tespit edilmiştir.
Pazar araştırması sırasında ayrıca üst gelir seviyesine hitap eden su ürünleri restoranı ziyaret edilmiş
olup sunulan deniz ürünlerinin kalitesi ve çeşitliliği, yüksek fiyatlara rağmen talebin yoğunluğu
gözlemlenmiştir.
Ülkede küresel üretimin %35’i gerçekleştirilmektedir. Geleneksel olarak tercih edilen bir ürün grubu
olması, su ürünlerine yüksek gelir düzeyindeki tüketicilerin talebi ve ülkenin yüksek üretim kapasitesi
nedeni ile yüksek kalitede ve lüks deniz ürünlerine olan yoğun talebin önümüzdeki yıllarda da devam
etmesi beklenmektedir.
Ülkede kültür balıkçılığı avlama, üretim ve işleme belirli bölgelerde yoğunlaşmış olup özellikle
kuzeyde kıyı bölgesinde yer alan Dallan ve Quindao şehirleri ile güneydeki Guangdong ile Zhejiang
ve Fujian eyaletinde yoğunlaşmıştır.
Ülkemiz menşeli su ürünlerinin Çin pazarına ihraç edilebilmesi için işletme bazında akreditasyon
işlemleri tamamlayan firmalarca gerçekleştirilmektedir.
03 Faslındaki ürünler için Çin’e en çok ihracat yapan ilk beş ülke ve pazardaki payları Rusya (%17,9),
ABD (%16,3), Kanada(%9,2), Norveç (%5,8) ve Yeni Zelanda (%4,9)’dur. Türkiye 51. sıradadır ve
pazardan aldığı pay %0,1’dir.
Tablo 42: Yıllara Göre Çin’in Su Ürünleri İthalatı (1000 Dolar)
GTİP No. Ürün Adı 2016 2017 2018
0303
Balıklar
(dondurulmuş) 3.237.720 3.717.015 4.554.887
71
0306
Kabuklu hayvanlar
(canlı, taze,
soğutulmuş,
dondurulmuş,
kurutulmuş, tuzlanmış
veya benzer işlem
görmüş)
2.123.924 2.512.719 4.374.488
0307
Yumuşakçalar (canlı,
taze, soğutulmuş,
dondurulmuş,
kurutulmuş, tuzlanmış
vs.)
912.215 1.035.323 1.250.087
0302
Balıklar (taze veya
soğutulmuş) 368.892 403.818 731.244
0304
Balık filetoları ve
diğer balıketleri (taze,
soğutulmuş veya
dondurulmuş)
153.350 229.151 440.682
0301 Canlı balıklar 75.209 83.208 128.215
0305
Balıklar (kurutulmuş,
tuzlanmış, salamura
edilmiş veya
tütsülenmiş)
26.117 64.156 73.625
0308
Suda yaşayan
omurgasız hayvanlar
(kabuklu hayvanlar ve
yumuşakçalar hariç)
(canlı, taze,
soğutulmuş,
dondurulmuş, kuru.,
tuzl.vs.)
20.209 25.387 52.512
1605 Hazırlanmış/konserve
edilmiş kabuklu
hayvanlar,
yumuşakçalar ve diğer
su omurgasızları
97.538 143.420 205.276
1604 Hazırlanmış/konserve
edilmiş balıklar,
yumuşakçalar veya
diğer su
omurgasızların hülasa
ve suları
72.885 82.877 110.040
Kaynak: Trade Map
72
Tablo 43: Yıllara Göre Türkiye’nin Çin’e Su Ürünleri İhracatı
Değer: 1000 Amerikan Doları
GTİP TOPLAM 2016 2017 2018 Çin’in
Toplam
İthalatı
(2018)
Türkiye’nin
Toplam
İhracatı
(2018)
0308 Suda yaşayan
omurgasız hayvanlar
(kabuklu hayvanlar
ve yumuşakçalar
hariç) (canlı, taze,
dondurulmuş,
kurutulmuş,
tuzlanmış vs.)
37 293 5.669 52.512 22.897
0307 Yumuşakçalar (canlı,
taze, soğutulmuş,
dondurulmuş,
kurutulmuş,
tuzlanmış vs.)
1.581 1.842 2.562 1.250.087 32.416
0306 Kabuklu hayvanlar
(canlı, taze,
soğutulmuş,
dondurulmuş,
kurutulmuş,
tuzlanmış veya
benzer işlem görmüş)
167 228 106 4.374.488 6.191
0302 Balıklar (taze veya
soğutulmuş)
- - 10 731.244 472.223
0305 Balıklar (kurutulmuş,
tuzlanmış, salamura
edilmiş veya
tütsülenmiş)
- - - 73.625 38.721
0304 Balık filetoları ve
diğer balık etleri
(taze, soğutulmuş
veya dondurulmuş)
379 4 - 440.682 205.905
0303 Balıklar
(dondurulmuş)
7 10 - 4.554.887 95.468
0301 Canlı balıklar - - - 128.215 5.979
1605 Hazırlanmış/konserve
edilmiş kabuklu
hayvanlar,
yumuşakçalar ve
diğer su
omurgasızları
611 507 - 205.276
19.019
1604 Hazırlanmış/konserve
edilmiş balıklar,
yumuşakçalar veya
diğer su
omurgasızların
hülasa ve suları
- - - 110.040
49.047
Kaynak: Trade Map-ITC
73
9.5. ŞEKERLİ VE ÇİKOLATALI MAMULLER SEKTÖRÜ
Söz konusu sektör son beş yıllık dönemde olduğu gibi, önümüzdeki yıllarda da büyüme vadetmektedir.
2017 yılında bir önceki yıla göre pazardaki satışlarda %6,28 oranında büyüme kaydedilmiş olup
geçmiş 5 yıllık dönemde de %7 dolayında büyüme eğilim göstermiştir. 2017 yılında 111 milyar RMB
satış yapılmış olup söz konusu değerin 2020 yılında 134 milyar RMB ve 2022’de ise 149 milyar
RMB’ye erişeceği tahmin edilmektedir.
Alt açılım olarak 2017 yılında şekerli mamul satışı 64.5 milyar RMB, çiklet satışları 26 milyar RMB
ve çikolatalı mamul satışları 29.6 milyar RMB olmuştur.
2017-2022 döneminde sektörde beklenen büyüme oranları ise şekerli mamullerde %5 çikolatalı
mamullerde %7,9 ve çiklette %7,3’dür.
Toplamda sektörün miktar olarak büyüklüğü 2017 verileri itibari ile 1,19 milyon ton olup 2022’de 1,46
milyon tona ulaşması beklenmektedir. Satışlar 2017’de miktarca bir önceki yıla göre %5 artmıştır.
Satış miktarı şekerli mamullerde 898.000 ton iken kakaolu mamullerde 151.000 ton, çiklette ise
149.000 ton olmuştur. 2022 için bu değerlerin sırası ile 1 milyon ton, 195 bin ton ve 200 bin ton olacağı
tahmin edilmektedir. 2017-22 döneminde sektörde miktarca büyümenin %4 düzeyinde gerçekleşmesi
beklenirken alt sektörler bazında çiklet için %6 çikolatalı mamullerde %5 ve şekerli mamullerde %3,6
artış olacağı tahmin edilmektedir.
Pazar araştırması sırasında şekerli ve kakaolu mamullerin ambalajlarında canlı renkler tercih edilirken
naneli tatların tazelik ve ferahlık vermesi ve daha sağlıklı olduğu kabul edilmesi nedeni ile tercih
edildiği bilgisi alınmıştır.
Tüketicilerin sağlıklı beslenme konusundaki duyarlılıkları nedeni ile içerikleri daha doğal,
fonksiyonel, şekeri azaltılmış ve besleyici bileşenleri olan ürünler pazarda daha başarılı olmaktadır.
Ayrıca çocuklara yönelik olarak üretilen içerisinde oyuncak olan ürünler ise hızla gelişen bir diğer
kategoridir.
Tüketicilerin giderek daha sağlıklı ürünlere yönelmeleri nedeni ile bu ürün grubunu tercih etmeleri
halinde yüksek kalitedeki ürünleri, çocukları için ise yine şeker içeriği düşük ürünleri tercih
etmektedirler.
Dağıtım kanalı olarak; şekerli mamullerin %35’i süpermarketlerde %23’ü bağımsız küçük bakkal tipi
mağazalarda %14’ü hipermarketlerde, %10’u internette, %4’ü convenience store denilen semt
74
marketlerinde, %2,9 gıda /içecek satan mağazalarda, %0,3’ü indirimli mağazalarda satılmaktadır.
Piyasada Mars ve Nestle ön büyük payı alan çiklet üreticileridir.
Geleneksel dağıtım zincirlerinin yanı sıra çevrimiçi satışlar da ürünlerin ucuz olması, iş hayatının
yoğunluğu, zaman kısıtı gibi nedenlerle tercih edilen alternatif bir yöntemdir.2012-2016 döneminde
söz konusu ürünlerde internetten yapılan perakende satışlar değerce % 427 oranında artmıştır
2017 yılında ülkede 700’ün üzerinde yeni ürün piyasaya sürülmüştür. Geçmiş beş yılda da bu sayı 500-
800 arasında değişkenlik göstermiştir. Bu durum ülkenin şekerli kakaolu ürünlerde ne kadar dinamik
bir yapısının olduğunun bir göstergesi niteliğindedir.
2016 yılında piyasaya yeni sürülen ürünler çeşitleri rasında şekersiz veya az şekerli, çocuklara yönelik
ürünler, helal ürünler, onksiyonel ürünler bulunduğu Austrade raporunda da belirtilmiştir. İçerik
açısından ise, sütlü, aromasız, çilek aromalı, naneli ve meyve aromalı ürünlerin bulunduğu
belirtilmektedir. Sektörde kullanılan ambalajların çoğunluğunu yumuşak esnek ambalajlar
oluştururken kutulu ve tüp şeklindeki ambalajlar ikinci sırada, ardından oturan-esnek, yatık ve esnek
ambalajlar gelmektedir.
9.6. MEYVE SUYU SEKTÖRÜ
Çin’de kişi başına meyve/sebze suyu tüketimi yıllık 15 litredir. Meyve/sebze suyu içenlerin %99’u
doğal ürünlerden oluşan ürünlere rağbet göstermektedir. 2007-2017 yılları arasında sektör %10
büyümüştür. Meyve/sebze sularından sonra meyve nektarları ikincil olarak tercih edilen ürünlerdir.
Ülkede tüketicilerin çoğu haftada bir meyve /sebze suyu tüketirken, %33’ü haftada 4-5 kez, %23’ü 10-
15 günde bir tüketmektedir. Sektör yılda %7,5 büyümektedir.
Ülkenin portakal suyu üretimi 38.000 tondur. Piyasada en çok tercih edilen ürün portakal suyu olmakla
birlikte nar suyu, üzüm suyu, havuç suyu gibi farklı ürünler de tüketilmektedir.
Pazarda başarılı olmak için; Çinli tüketicilerin hangi tatları tercih ettiği, karışımlarda tercih edilen
oranlar, şeker miktarı gibi özelliklerin dikkate alınarak ürünün pazara uyumlu hale getirilmesi
gerekmektedir. Ayrıca, Çinli tüketici açısından büyük önem arz eden ürünün vitamin içeriği, menşei
önem arz etmektedir. Ürün organik olması halinde bunun da ayrıca belirtilmesi çok önemlidir. Organik
ürünler için Çin’den resmi organik sertifikasının alınması ise Çinli tüketiciler açısından daha güven
sağlayıcı bir unsurdur. Piyasada organik olmayıp organik diye satılan pek çok Çin markasının önüne
geçmek için söz konusu uygulama yürürlüğe konulmuştur.
75
Ambalaj ve pazarlama çok önemli iki konu olup müşteriyi cezbedecek ambalajların kullanılması,
pazara yüksek fiyattan giriyor ise ürünün lüks ürün imajı verecek bir ambalaj ile piyasaya sunulması
önerilmektedir. Pazarda tüketici ve ithalatçının güvenini sağlamak zaman almakta olup bu güveni
sağlamak için Çinli iş ortağınız ile düzenli olarak iletişim içinde olmak alıcıların güvenini kazanmayı
sağlayabilecek bir yol olarak önerilmektedir.
2017 yılında Çin, 284 milyon dolar değeninde meyve suyu ithalatı yapmış olup Brezilya birinci
sıradaki tedarikçi konumundadır. Türkiye’nin Çin’e meyve suyu ihracatı 2013 yılında 396 bin dolar
iken 2013-2017 döneminde hızla artarak 3.364 bin dolara yükselerek 8 kattan daha fazla artmıştır.
Çin’de Guanco piyasasında yapılan pazar araştırması sırasında toptancı pazarında ve süpermarketlerde
Türkiye menşeli ve ülkemizin markaları ile ürünlerin satışa sunulduğu gözlemlenmiştir. 2017 yılı Çin
meyve suyu ithalatında Türkiye 15. sırada yer almaktadır.
Tablo 44: Çin’in Ülkelere Göre Meyve Suyu İthalatı
Değer: 1000 Amerikan Doları
Ülke İthalat
(2017)
Pay (%) 2013- 2017 Büyüme
(%)
2016-2017 Büyüme
Dünya 283.276 100 3 25
Brezilya 79.448 28 -2 14
İsrail 41.933 14.8 -6 61
Kore Cumhuriyet 29.088 10.3 104 -2
ABD 18.885 6.7 -6 -8
İspanya 14.835 5.2 4 43
Tayvan(Çin) 11.178 3.9 40 88
Tayland 7.776 2.7 14 22
İtalya 7.601 2.7 5 35
Vietnam 7.105 2.5 33 94
Yeni Zelanda 4.874 1.7 86 13
Türkiye 3.364 1.2 59 250
Kaynak: Trade Map, ITC
76
9.7. ÜLKEYE GİRİŞİNE İZİN VERİLMEYEN TÜRKİYE MENŞELİ GIDA
MADDELERİ
Halen Çin’e yaş meyve ve sebze ihracatı için Çin makamlarından izin alınamamıştır. İlk olarak onaylı
işletmelerden yapılan yaş kiraz ithalatı için onay alınmış ve ilk ihracat 2018 yılında gerçekleşmiştir.
Çin’e ülkemiz menşeli kırmız et mamulleri, beyaz et mamulleri ve dondurulmuş gıdalar, süt mamulleri
halen ihracatı için onay alınmamış ürün gruplarıdır.
10.PAZARA GİRİŞ
77
Dünya bankası Doing Business 2019 raporuna göre yapılan reformlar ile Çin, bürokrasiyi azaltma
konusunda en çok yol kat eden ülkeler arasında yer almaktadır. Dünyada iş yapma kolaylığı
sıralamasında Hong Kong 4. , Tayvan 13. ve Çin 46. sırada yer almıştır. Türkiye ise bu listede 43.
Sıradadır.
Çin, ithalatın artırılması, ülkeye ihracat yapacak işadamları için bürokrasini azaltılması konusunda
çalışmalar yürütmektedir. İthalat işlemlerini sadeleştirme, işlemleri kolaylaştırma ve hızlandırma
konusunda çalışmalar yürütmektedir.
2017’de 31 eyalette/ belediyede Tek Pencere- Single Window- sistemi ile gümrük işlemi yapılmaya
başlanılması, ürün standartlarının sadeleştirilmesi, sınır ötesi elektronik ticaretin kurallarını açıklığa
kavuşturulması ve bu konuda 1.300 ürüne B2C ithalatını ilk kez yapıldığında gümrük lisansı
istenmemesi ile belli bir limite kadar gümrüksüz ithal edilmesi verilebilecek örnekler arasında yer
almaktadır.
10.1.DAĞITIM KANALLARI
Çin’de ithalat prosedürleri lisanslı ithalatçılar tarafından yapılabilmektedir ve bu kişi veya kuruluşlar
aynı zamanda distribütör olarak da çalışabilmektedir. Ancak gıda ithalatçısı ve gıda ticareti
yapanlarının çoğunun ithalat lisansı bulunmamaktadır.
Pazara girişte kullanılabilecek bir diğer yöntem ise tüm işlemleri organize eden firmalarla çalışmaktır.
Anılan firmalar; ürünün ithalatı, gümrüklenmesi öncesi ve sonrasında depolama işlemlerini, belirli
bölgelere dağıtımını ve soğuk zincir çerçevesinde ürünlerin naklini sağlamakta, gerekli tanıtım ve
tadım etkinliklerini düzenlemekte ve ürün ile ilgilenebilecek ithalatçıları davet ederek B2B
görüşmeleri organize edebilmektedir.
Guanco şehrinde yapılan pazar araştırması çerçevesinde görüşülen Jointek firmasının söz konusu
yöntemle çalışmakta olduğu bilgisi alınmıştır. Anılan firma distibütörlük yaptığı firmaların ürünlerini,
eğer Çin piyasasında henüz müşteri bulamamış ise, gümrüklemeden önce gümrüksüz alana
depolamakta ve ürün satışı yapıldıktan sonra gümrük vergisi ödenip muayeneleri yapılıp, ithalatçı
bekletilmeden iç piyasaya satış ve teslim işlemleri gerçekleştirilmektedir. Çin’de bu yöntemle çalışan
pek çok firmanın olduğu bilinmektedir.
Çin, çok büyük bir yüzölçümüne sahip olması nedeniyle tek bir distribütörün ülkenin her bölgesine
satış yapması mümkün değildir. Distribütörler genellikle belirli bir bölgeye ve belirli ürün grubuna
yönelik olarak faaliyet göstermektedir
78
Son zamanlarda ortaya çıkan çok sayıda yerel satış aracıları büyük ticaret firmalarının eşliğinde
faaliyet göstermekte ve iç dağıtım ve pazarlama işlemlerini takip etmektedir. Ancak bunların
ithalat/ihracat yapma yetkisi bulunmayabilir.
Büyüklüğü ile göz kamaştıran bir piyasa olan Çin pazarında yer edinmek ve dağıtım kanalları
oluşturmak isteyen yabancı firmaların sıklıkla kullandığı bir yol olarak franchising gittikçe önem
kazanmaktadır. Çin İç Ticaret Bakanlığı’nın bu uygulamadan memnun olduğu ve franchising
uygulamalarının gelecekte daha da geliştirileceği dile getirilmektedir. Henüz bağımsız bir franchising
yasası çıkarılmamıştır. Ancak yabancı firmalar çeşitli franchising metotlarını kullanarak çok yönlü
dağıtım kanalları oluşturmaktadır.
Çin perakende pazarında giderek artan sayıda yabancı firma ortak yatırımlar yoluyla yer almaktadır.
Bir temsilcilik bürosu açmak yapılan işin kontrolünün Çinli ortakların eline geçmesini önleyen ve
böylece yabancılara avantaj sağlayan bir uygulamadır. Bu şekilde pazara girilmesi sayesinde yabancı
firma satış ekibi üzerinde daha fazla kontrol sahibi olmakta ve teknik uzman ekibini en verimli şekilde
kullanabilmektedir.
Ayrıca, farklı bölge ve eyaletlerde farklı pazar ve ticaret alışkanlıkları olması nedeniyle birden fazla
temsilci/firma ile çalışmanın uygun olabileceği düşünülmektedir.
Çin pazarında başarı elde etmek için Çinli iş ortağının önemi oldukça büyüktür. İyi bir iş ortağı devlet
yetkilileriyle kurulacak ilişkiler sayesinde engellerin daha kolay aşılmasını sağlayabilecektir.
Ülkedeki toptancı pazarlarındaki kişiler aracılığı ile Çin pazarına giriş yapıp, oradan dağıtıcı bularak
ülkeye giriş yapılması da seçilecek bir diğer yöntemdir. Böylece toptancının pazarın olduğu bölge ve
eyaletteki şehirlere ürününü pazarlaması mümkündür.
Çin’e ihracat yapmak isteyen firmaların önünde iki temel seçenek bulunmaktadır. Çinli ticaret firmaları
veya aracılar ile temas kurmak ve bir temsilcilik bürosu yoluyla kendi satışlarını düzenlemek.
Ülkede aracı ve ithalatçı bulmak için Çin’de görevli ticaret müşavirlerimiz ve ataşelerimizden yardım
alarak hareket edilmesi hem güvenilir ve hem de konu ile ilgili kişileri bulmayı yardımcı olabilecek
bir yöntemdir. Fuarlara katılarak, ithalatçı firmalar bulunabileceği gibi ülkeye düzenlenecek ticaret
heyetleri vasıtası ile de güvenilir bağlantılar kurulması mümkündür.
Gıda ithalat süreci değişken olmakla beraber; ürünün yükleme limanına gidişi 1 gün, taşıma işlemi 25
gün, boşaltma limanında belgeleme işlemlerinin beyan süresi 1-3 gündür. Antrepoya giriş ve kayıt
işleminin ardından inceleme süresi 1-7 gün arasında değişmektedir. Bu işlemlerin ardından ürün
müşterinin deposuna gönderilmekte ve ardından tüketiciye ulaşmaktadır.
79
10.2. AMBALAJ, PAKETLEME VE ETİKETLEME
Gıda ambalajının şekline tasarımına tüketicilerce büyük önem verilmektedir. Çin yeni yılında ve diğer
özel günlerde gıda maddeleri de hediye olarak verilmektedir. Bu nedenle ambalaj malzemesi ve
tasarımı karar aşamasında belirleyici olmaktadır. Ülkede sadece ithal gıda satan daha özel mağazalar
yolu ile pazara girilecekse bu konu daha da önem kazanmaktadır.
Ürün çeşidine göre ambalajın büyüklüğü ve dizaynı pazardaki mevcut ürünlerle karşılaştırarak
belirlenmesi pazara etkin girişi sağlayacak etmenlerden biridir.
Hali hazırda yürürlükte olan yasalara göre ürünler belli standartları karşılamak zorundadırlar.
Standartlara göre kalite belgesi verilen bir ürün üzerine güvenlik etiketi yapıştırılmaktadır. Kullanılan
standartların kodları, seri numaraları ve isimleri ürün üzerine basılmış veya teknik kullanım kılavuzu
ile ambalaj üzerine yazılmış olmalıdır.
Çin pazarında satılan tüm ürünler üzerinde Çince olarak; ürün ismi, üretici ismi, adresi, temel katkı
maddeleri ile bunların miktar ve özellikleri ile birlikte satış ve kullanım için ayrı ayrı üretim ve son
kullanma tarihleri, ürünün yanlış kullanımını önlemeye yönelik ve buna bağlı tehlikeleri kapsayan
açıklayıcı uyarılar, uygun taşıma ve depolama ile ilgili talimatlar yer almalıdır. Ayrıca ithal edilen gıda
ürünleri üzerinde ürünün güvenli olduğunu gösterecek lazer etiket bulunması istenmektedir.
10.3. STANDARTLAR
Gıda maddeleri ambalajlarının gıda ile doğrudan temas halinde olması nedeni ile ilgili ambalaj
standardına uygun ambalaj malzemesi kullanılması gerekmektedir.
Ülkedeki ulusal standartlar GB (Guobiao) kodu ile başlamakta olup bunlardan bir kısmı zorunlu bir
kısmı ise zorunlu olmayan standartlardır. (National Food Safety Standard: General Safety
Requirements on Food Contact Materials and Articles)
80
Gıdaya özel standartların yanı sıra; Gıda Güvenliği için GB 4806.1-2016 sayılı Ulusal standart ithal
gıdalar ürünleri için de geçerlidir. Söz konusu standart kapsamında gıda ile temas eden ambalaj
malzemelerinin niteliklerini, etiketleme kuralları belirtilmektedir.
GB9685-2016 sayılı standartta ise; gıdalarda kullanılmasına izin verilen katkı maddelerinin neler
olduğunu ve izin verilen miktarları açıklanmaktadır.
Ayrıca, piyasaya sunuma hazır gıdalarda “uygunluk belgesi DoC–Declaratin of Conformity”
aranmaktadır. GB 4806.1-2016’da bu belgeden söz edilmektedir.
Ülkeye ihracat yapmadan önce ihracat yapılacak ürünün içeriğinin Çin standartlarına uygun içerikte
olup olmadığı konusunun titizlikle kontrol edilmesi gerekmektedir. Kullanılan katkı maddelerinin cinsi
ve miktarı ve konu ile kısıtlamalar açısından ürünün uygunluğu, ambalaj malzemesinin gıdalar için
gerekli özelliklere sahip olduğu, etiketlemede istenen bilgilerin doğruluğu ve eksiksiz olması titizlikle
kontrol edilmesi gereken noktalardır.
10.4.REKLAM VE PROMOSYON
Günümüzde Çin’de en etkili reklam yöntemi kuşkusuz sosyal medya araçları ile yapılmaktadır. Gerek
geniş kitleyi hedef alan, gerekse spesifik bir ürürn grubu ile ilgilen müşteriyi kapsayan reklamlar Çin
pazarındaki potansiyel müşteriler üzerinde oldukça etkilidir.
Muhtemel reklam araçları arasında radyo, televizyon, billboard, sponsorluk gibi araçlar
kullanılabilmektedir. Ülkede Çin ya da yabancı kaynaklı pek çok reklam kuruluşu mevcuttur. Reklam
politikaları devlet tarafından belirlenmektedir. “En, çok iyi ” gibi ifadelerin reklamlarda kullanılması
kesinlikle yasaktır. Ayrıca ticaret sergileri ve fuarlar Çin’de yaygındır.
Çin’de tüketici eğilimlerini yönlendirmede en önemli araçlardan biri promosyondur. Promosyon
sadece stokları eritmek için değil, satış psikolojisi olarak da kullanılmaktadır. Yapılan araştırmalarda
Çinlilerin satın almalarını etkileyen en önemli faktörler; mevsim geçişleri (%35), tatil (%28), yeni
ürünler (%23), iyi hizmet ve davranış sonucu (%9), outlet ürünü (%6) olarak belirlenmiştir.
10.5. FİKRİ VE SINAİ MÜLKİYET HAKLARI
Fikri ve sınai mülkiyet hakları konusunda geniş kapsamlı bir çalışma 1995 yılında başlatılmıştır. Bu
tarihten önce 1991 yılında telif haklarını yürürlüğe sokan bir kanun ile 1993 yılında patent kanunu
81
işlerlik kazanmıştır. Böylece fikri mülkiyet hakları korsanlığı yapılan alanlarda ortak yatırımlara
gidilmesi konusunda bir esneklik yaratılmıştır. Ancak bu durum uluslararası alanda önemli bir şikâyet
konusu olmaya devam etmektedir.
Özel olarak telif hakları konusunda karşılaşılan sorunlar önce Ulusal Telif Hakları İdaresi nezdinde
çözümlenmeye çalışılmaktadır. Sonuç alınamadığı takdirde Çin mahkemelerine başvurulabilir. Halen
Pekin. Şanghay ve Guanco kentlerinde özel fikri mülkiyet hakları mahkemeleri kurulmuş durumdadır.
Çin pazarına girmeden önce ürünün; isim, tasarım ve içeriği için telif hakkı ve patentinin alınması
ürünün daha pazara girmeden koruma altına alınmasını sağlayacaktır. Aksi durumda daha sözleşme
aşamasında ürünün adı Çin’de tescil edilebilmekte ve orijinal ürünün Çin’e girmesi engellenerek ürünü
tescil ettiren taraf ihracatçıyı kendine bağlama yoluna gidebilmektedir.
10.6. ÇİN’E GIDA İHRACATINDA İZLENECEK PROSEDÜRLER
Çin ithal edilecek gıdaların ülkeye girişi esnasında gıda kalitesi ve hijyenini korumak için titiz ve pek
çok aşamadan oluşan bir kontrol sistemi uygulamaktadır. Her yıl ülkeye ithal edilmek istenen gıdaların
büyük bölümü belge eksikliği ve gerekli kalite standartlarını karşılamaması nedeniyle gümrüklerde
imha edilmekte veya geri gönderilmektedir.
İhracatı yapılacak ürün İşletme Kaydının Zorunlu Olduğu Gıdalar Listesindeki Ürünler kapsamında
ise Çine ihracat yapacak yabancı üretici veya ihracatçıların Çin Devlet Sertifikasyon ve Akreditasyon
İdaresi(AQSIQ)’ne kayıt yaptırması gerekmektedir. Çin ithal edilecek gıdaların ülkeye girişi esnasında
gıda kalitesi ve hijyenini korumak için titiz ve pek çok aşamadan oluşan bir kontrol sistemi
uygulamaktadır. Adı geçen kurumun internet adresi: http://english.aqsiq.gov.cn/
AQSIQ, gıda ithalatında ithalatçı ve acentaların ithal gıdanın kayıtlarının yapıldığı kurum olup
başvuruların internet üzerinden yapılması mümkündür. Gıdanın ithalatı sırasında gerek ithal edilen
ürün, gerekse ithalatçı ve ihracatçının kontrolü bu kurum tarafından gerçekleştirilmektedir. Aşağıda
verilen internet adresinden Çin Halk Cumhuriyetince ithalatına izin verilen ürünlerin listesi ve ithalat
için gerekli AQSIQ tarafından ilk başvuru formuna ulaşılabilmektedir.
Çin tarafından ithal edilen gıda maddelerinin listesinin bulunduğu bağlantı yoluna/ adresine aşağıda
yer verilmiştir: https://www.aqsiq.net/imported-food-list
1) Gerekli dokümanların doldurulması, ithalat öncesi izin alınması
Çin’e gıda ithalatında belgeleme işlemleri son derece sıkı kurallara tabidir.
82
Gıdanın sevkiyatı öncesi ürünün kalite kontrol belgeleri, gıda sağlık sertifikası, karantina belgesi,
menşe şahadetnamesi, çeki listesi, ambalaj malzemelerinin detaylı açıklaması talep edilmektedir.
Tüm belgeler sevkiyat sonrası Çinli makamlarca incelenmektedir. Bu nedenle gümrüğe gelen ürün
ithalatında bir aksaklık yaşanmaması için Çin makamları tarafından istenmiş olan belgelerin eksiksiz
hazırlanmasına büyük özen gösterilmesi gerekmektedir.
Ürünün çeşidine göre değişim göstermesi mümkünse de Çin tarafından ithal gıda ürünlerinde talep
edilen başlıca belgeler aşağıda sıralanmaktadır:
Ticari Fatura
Gönderilen ürünlerin ayrıntılı listesi
Konşimento
Gümrük beyannamesi
Sağlık Sertifikası
Sıvı gıdalar için şişeleme tarihi
Gıda etiketinin orijinal örneği
Gıda etiketinin Çince örneği
Gıda Kontrol Sertifikası
Serbest Satış Sertifikası (Cerficate of Free Sale)
Çin Makamlarınca Verilecek Kargo Taşıma Sigortası Poliçesi Başvuru Formu (China Cargo
Transportation Insurance Policy Application Form)
Gümrük Beyannamesi (Çince)
2) Ön Lisans ve İthalat Kotası
Genellikle ithal gıda ürünlerinde ön lisans istenmektedir. Ön lisans istenen ürünler, kümes hayvanları
ve süt mamulleri için Çin Ticaret Bakanlığı’ndan alınacak, Otomatik İthal Lisansı (Automatic Import
Licence) istenmektedir.
İthalatı kotaya tabi başlıca ürünler: Buğday, mısır ve pirinç şekeridir. Ayrıca, Tarım Ürünleri İthalat
Tarife Kotası Sertifikası (Import Tariff Quotes Certificate) talep edilmektedir.
3) Etiketlemenin Uygunluğun kontrolü
Çine ihracatı yapılacak tüm gıda maddelerinin gümrükten çekilebilmesi için etiketlerinin Çince
(Basit Çince) olması istenmektedir.
Etiketlemede genellikle talep edilen bilgiler:
83
Ürünün cinsi
Ürünün genel adı
İçindekiler ve yüzde oranları
Üretici, yerel acente ve dağıtımcının adı ve adresi
Menşei ( ülke)
Ürünün kalite derecesi
Çin Ulusal Standart Yönetmeliği /Ürünün Üretim Standart Adı, Numarası
Ürüne özel içerik
Ürünler içerisinde toprak, böcek ve benzeri kalıntılar bulunmamalıdır. Böcek, ilaç kalıntı düzeyi ve
ağır metal değerleri ulusal standartlara uygun olmalıdır.
Tüm etiketlerin Çin Kontrol ve Karantina Servisi(CIQS) tarafından onaylanması gerekmektedir.
Çin’de etiketleme kurallarının değişmesi ihtimali göz önünde bulundurularak ürün sevkiyatı öncesi
Ticaret Müşavirliğimize Çin’deki acentenize ve/veya ithalatçınızdan yürürlükte olan kuralları ve
mevzuatın elinizdeki bilgilerle ile karşılaştırılarak teyit alınması büyük önem arz etmektedir.
4) CIQ Gıda Sağlık Sertifikasının Alınması
Ürünler Çin Halk Cumhuriyeti (ÇHC) gümrüğüne ulaştığında, gıda maddeleri gümrük memurları
tarafından incelenmekte tüm belgeler incelenip eksiksiz hazırlanmış belgesi olan ürünler için sertifika
verilmektedir. CIQ sertifikası gerçekleştirilen her bir sevkiyat için tekrar düzenlenmektedir.
Yapılan gönderide gümrüğe verilen belgelerde bir eksiklik görülmesi halinde ise; gönderilen mallara
gümrüklerce el konulması halinde, CIQ’dan bir beyanname talep edilmesi veya eksik belgelerin
tamamlanması gerekmektedir. CIQ’dan beyanname temin edilmesi için gerekli belgeler:
İşletmeye ait lisans, ithalat lisansı, kota sertifikası, gıda sağlığı ve güvenliği beyannamesi, şirketin
tanıtım bilgilerinin ve ürünün detaylı bilgileri içeren belge olarak belirtilmektedir.
Çin’de mevzuat ve uygulamada olabilecek değişikleri dikkate alarak, tüm bu bilgilerin sevkiyat öncesi
ithalatçı ve/veya acentenizden de teyit edilmesi büyük önem arz etmektedir.
Çin’e ilk defa gıda maddesi ihraç edecekler için gümrüklerde kontrollerin daha sıkı ve zorlayıcı
olabileceği, izleyen sevkiyatlarda ise kontrol ve gümrüklemedeki uygulamaların nispeten daha rahat
olabileceği bazı kaynaklarca ifade edilmektedir.
Çin’in coğrafi olarak çok büyük bir alana sahip olması nedeniyle ithalatta yapılan işlemlerde bölgesel
idarelerce yapılan uygulamalarda farklıkların da olabileceği dikkate alınarak ithalatçı ve acentenizden
de uygulamadaki kuralların teyit edilmesi, olabilecek aksaklıkların önlenmesi açısından önem arz
84
etmektedir. Guanco ‘da yapılan görüşmelerde; Çin’de daha önce gümrükleme işlemleri inceleme-
beyanname-gümrükleme sırası ile yürütülürken yeni sistemde beyanname-inceleme-gümrükleme
olarak değiştirilmiş olduğu bilgisi alınmıştır.
Çin’in Gıdaların Gümrükten Geçirilmesi Aşamasında Uyguladığı Temel Adımlar
1. Gıda maddelerinin Çin’e giriş yapması
2. Ürün kontrol beyanı (Inspection declaration)
3. Gümrük beyanı
4. Gümrük vergisinin ödenmesi
5. Gümrük kontrolünün yapılması
6. Gümrük işlemlerinin yapılması
7. Ürün örnekleri ve etiketlerinin denetlenmesi
8. Gıda sağlık sertifikasının verilmesi.
85
10.7.ANLAŞMAZLIKLARIN HALLİ / PATENT / SÖZLEŞME
Çin’de ticaret yaparken tek bağlayıcı nokta taraflar arasında yapılan sözleşmelerdir. Çin’de yapılan
sözleşmelerde her ne kadar Çincenin yanı sıra bir diğer dilde hazırlanıp imzalanmış olsa da, Çin
mahkemeleri sadece Çince metni esas almaktadır. Bu nedenle sözleşmenin Çince metninin güvenilir
bir hukuk şirketince kontrol edilmesi daha sonraki olası anlaşmazlıklarda sözleşmeden kaynaklı bir
sorun yaşanmasının önüne geçebilecektir.
İhracat bağlantısı aşamasında sözleşme yapılmadan mal alışverişinde bulunulması sonucu ortaya çıkan
anlaşmazlıklarda çözüm bulmak ve tamamen tarafların iyi niyetine kalmış bir husus olmaktan öteye
gidememektedir.
Çin’de iş yapan yabancıların anlaşmazlığın çözümü için başvurabilecekleri üç temel yol
bulunmaktadır: Arabuluculuk, ticaret hukukuna tabi davalar ve tahkim. Bu yollar arasında en çok
başvurulan yöntem tahkimdir. Uluslararası ticaret işlemleri ve taşımacılık konularındaki sorunlar için
kullanılan tahkim yöntemi, anlaşmazlığın taraflarından birisi farklı ülkeye mensup olduğu veya
yabancı menfaatler söz konusu olduğunda geçerli olmaktadır. Örneğin; taraflardan birisi Çinli diğeri
Türk ise ve bu kişilerin iş yaptıkları esas ülkeler Çin ve Türkiye ise bu yönteme başvurulabilmektedir.
.
Uluslararası ekonomik ve ticari ilişkilerden doğan anlaşmazlıkların çözümü için başvurulabilecek
tahkim kurumlarından birisi Çin Uluslararası Ekonomik ve Ticari Tahkim Komisyonu’dur. Özellikle
denizcilik konularını kapsayan anlaşmazlıklarla ilgilenen kurum ise Çin Denizcilik Tahkim
Komisyonu (China International Economic and Trade (Maritime) Arbitration Commission’dır.
Çin pazarında patent almak ve temsilcilik açmak gibi tüm işlemler, Çin yasalarına göre işlediğinden,
hukuki yardım almak bir zorunluluk olmaktadır. Gerektiğinde yararlanılabilecek avukatlık, muhasebe
ve danışmanlık hizmetleri henüz gelişme aşamasındadır. Yabancı avukatların Çin’de faaliyeti mümkün
değildir. Ancak, uzun yıllar Çin tecrübesine sahip kimi yabancı hukuk firmalarından yararlanılması
mümkün olabilmektedir. Muhasebe kuruluşları da özellikle vergi konularında fizibilite çalışmaları ve
muhasebe sistemlerinin hazırlanmasında hizmet sunmaktadır.
Çin pazarına girerken ürünün marka tescilinin Çin’de yapılması ürünün pazara girdikten sonra
markasının ve ürünün kopyalanmasının önüne geçebilecek ve iş insanlarını maddi zarardan koruyacak
bir adımdır.
11. YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI KAPSAMINDA YAPILAN GÖRÜŞMELER
86
10-16 Aralık 2018 tarihleri arasında Güney Çin’de bulunan Guangdong Eyaletinin Başkenti Guanco
’da yerinde pazar araştırması gerçekleştirilmiştir.
YPA kapsamında, Çin’deki gıda sektörü incelenmiş, Guangdong ve Güney Çin hakkında görüşme ve
incelemelerde bulunulmuştur. Ayrıca, 12-14 Aralık 2018 tarihlerinde Guanco‘da Ege İhracatçı
Birlikleri’nce Gıda Ticaret Heyeti düzenlenmiş ve söz konusu heyetin Çin resmi makamları ve özel
kuruluşlara yaptıkları ziyaretlere katılım sağlanmıştır.
Guanco şehri Forbes dergisi tarafından iş yapılabilecek en iyi 10 Çin kenti arasında birinci şehir olarak
seçilmiş olup Çin’de gıda ithalatı ve ticaretinde lider konumundadır. Gıda piyasası açısından henüz
doygunluğa ulaşmamış zengin bir pazardır. Bölgede yerleşik Orta Doğulu ve Rus kökenli nüfusun
olması ürünlerimizin tercih edilmesine neden olmaktadır. Bu nedenle, gıda sektöründe yerinde pazar
araştırması için Guanco şehrinin seçilmiş olması yerinde bir karar olduğu düşünülmektedir. Ayrıca,
EİB Guanco‘da 2019 yılında yapılacak gıda fuarına katılım konusunda istekli olduklarını dile getirmiş
ve heyet Guanco’ya yaptıkları ziyaretten memnun olarak ayrılmıştır.
Guanco Food Enterprises Association (GFEA) ile gerçekleştirilen görüşmede Güney Çin’in gıda
ithalatı potansiyeli konusunda bilgi alınmıştır. GFEA’nın 300’ün üzerinde üyesi bulunmaktadır. Gıda
ithalat işlemleri ve Türk gıda ihracatçılarının pazara girişinde dikkat etmesi gereken hususlar
konuşulmuş olup potansiyel ihraç ürünlerimiz açısından Birliğin görüşü alınmıştır. Toplantının
ardından Birlik temsilcileri ile birlikte kurutulmuş deniz ürünleri toptancı hali ve gıda toptancı hali
ziyaret edilmiş ve anılan mekânlarda Türk menşeili kurutulmuş denizhıyarı, makarna, ayçiçeği yağı,
zeytinyağı, meyve suyu, şekerli mamuller tespit edilmiştir.
Ziyaretimiz kapsamında Guangdong Gıda İthalatçıları Derneği (GİD) tarafından EİB heyeti için bir
seminer düzenlenmiş olup seminerde ithalat prosedürleri, gümrük ve karantina işlemleri, sınır ötesi e-
ticaret uygulamaları konusunda bilgi alınmıştır. Seminerin kapanış konuşması Guanco
Başkonsolosumuz Bora Kerimoğlu tarafından yapılmış ve ardından GİD ve EİB arasında bir İyi niyet
Anlaşması (MoA) imzalanmıştır.
Ziyaret edilen Cross Border E-Commerce Association ise B2B e-ticareti desteklemekte ve bu
kapsamda faaliyet gösteren Çinli iş adamlarına referans olabilmektedir. Sınır ötesi e- ticaret konusunda
seçilmiş şehirlerde pilot uygulama başlatılmıştır. Nitekim 1 Ocak 2019 dan itibaren 1.321 ürün için
sınır ötesi e-ticaret izni verilmiştir. Söz konusu ürünlerin B2B e-ticaret gümrük vergisi ve katma değer
vergisinden muaf olduğu ifade edilmiştir. İthalatçıdan Çinli tüketiciye ulaştırılan B2C satışların tek
defada 5.000 RMB’yi aşmaması koşulu ile satışın kişisel kullanım için yapıldığı kabul edilmekte olup
bu işlem için yıllık limit 26.000 RMB olarak belirlenmiştir. Tek seferde 5.000 RMB değerinde ithalat
87
yapıldığında ise genel ticaret olarak kabul edildiğinden sınır ötesi B2B ticarete uygulanan vergiler
uygulanmaktadır.
Aynı firmaya bağlı olan Mado, Sultan Restoran ve Hayat Market’in sahipleri ile yapılan görüşmede
ise; Guanco ‘ya ek olarak Çin’de başka şehirlerde de Mado restoranlarını açmayı planladıkları
öğrenilmiştir. Mado’nun Guanco’da üç şubesi, Zhejiang eyaletinde Yiwu şehrinde iki şubesi
bulunmaktadır. Hayat Marketin ise Guanco’da üç şubesi bulunmaktadır. Mado’nun Çin’e ihraç ettiği
tatlıları Çinli tüketicilerin damak tadına göre ürettiğinin bilgisi alınmıştır. Sultan Restoran ise Ortadoğu
bölgesi ülkelerinin Çin’deki diplomatik misyonları için milli gün yemeklerinin hazırlanması
konusunda talep gördüklerini ifade etmişlerdir. Söz konusu restoranı Guanco’da iki, Yiwu şehrinde 1
şubesi bulunmaktadır.
Hayat markette satılan Türk Malı ürün çeşitleri: Siyah çay ve bitkisel çaylar, zeytin çeşitleri,
zeytinyağı, kuru üzüm, kuru incir, kuru kayısı, türk kahvesi, domates ve biber salçası, nar ekşisi,
makarna, üzüm pekmezi, tahin,yeşil ve kırmızı mercimek,bulgur, nohut, baharat çeşitleri, salamura
yaprak, reçel, mayonez, ketçap,sos çeşitleri turşu çeşitleri, bal,lokum, şekerleme, helva, hazır çorba
çeşitleri, sirke, ayçiçeği yağı, bisküviler,hazır çorbalar, pasta için karışımlardır.
EİB heyeti için düzenlenen B2B görüşmelerine 12 Türk firması ve 53 Çinli firma katılmış olup
katılımcı firmalarla ürünlerimiz hakkındaki görüşleri ve önerileri alınmıştır.
Market ziyaretleri kapsamında Alibaba şirketine ait Freshippo ile Ponny, Lotus, Hayat, White Horse,
Seven Eleven marketleri ziyaret edilmiştir.
YPA kapsamında ziyaret edilen White Horse Grubu reklam, medya, gıda ithalatı ve pazarlaması ile
emlak konularında faaliyet göstermektedir. Ülkenin en tanınmış reklam ve medya firmalarından
biridir. Açık hava reklamları ile (ilan tahtası) 1.halkadaki 27 şehirde 54.000 duyuru tahtası ile ülkenin
özelikle doğu ve güneyinde faaliyeti bulunmaktadır. Firma ayrıca bir TV platformunun sahibidir. Söz
konusu firma ile aynı isme sahip olan White Horse adlı marketlerinde ve çevirim içi mağazalarında
ithalatını yaptıkları yüksek kalitede, lüks gıda maddeleri satılmaktadır. White Horse markası Çinli
alıcılarca kaliteli ithal gıda maddelerinin güvenilir adresi olarak kabul edilmektedir. Çinli tüketiciler
tarafından yabancı adların ezberlemekte zorlanmaları nedeni ile ithal ettikleri ürünleri White Horse
şemsiyesi altında toplamışlardır. Konu ihracatçılarımız açısında ele alındığında ise; söz konusu firma,
pazara tanınmış ve güvenli bir marka şemsiyesi altında ek tanıtım maliyetine girmeden hazır olan
dağıtım kanallarından yararlanma ve güvenli ticaret imkânı sağlamaktadır. White Horse yetkilileri
ülkemiz ihracatçılarının da bu yöntemi kullanabileceğini ifade etmiştir. EİB Ticaret heyeti yetkilileri
de söz konusu kuruluşla görüşmüş olup firma tarafından yapılan teklife ilgi göstermişlerdir.
88
Ülkemiz açısından, Türkiye imajının Çin’de tanıtımını ücretsiz yapabileceklerini ifade eden White
Horse yetkilileri, bu amaçla hazırlamış oldukları Türkiye tanıtım filminin bir bölümü ziyaretimiz
sırasında izletmişlerdir. Firma yetkililerince, ayrıca, Türkiye’nin tanıtımı için sosyal medyada
tanınmış kişilerin de ücretsiz olarak hizmet vermesi konusunda aracı olabileceklerini ifade etmişlerdir
Görüşme yapılan Jointek firması ise, Çin için B2B ticarette ithalat, gümrükleme, depolama, tanıtım ve
dağıtımı kapsayan lojistik hizmetleri ile Çin’e ihracat yapacak firmalar için kapsamlı çözümler
sunmakta olup firma faaliyetleri konusunda ufuk açıcı bir sunum gerçekleştirmiştir.
Gerek White Horse gerekse Jointek firmaları Çin pazarına etkin giriş için iş modelleri açısından destek
alınabilecek kuruluşlardır. Firmalarımızın pazara etkin ve kalıcı girişi açısından bu tip firmalarla iş
yapmanın yararlı olacağı kanısına varılmıştır,
Bakanlığımız Çin eylem planı kapsamında, White Horse firmasının yetkilileri ile görüşülmesi halinde;
gerek Türkiye için talip olduğu tanıtım faaliyetleri gerekse ihracatçılarımıza sunabileceği hizmetlere
ilişkin işbirliği olanaklarının değerlendirme imkânı olabilecektir.
Çin eylem planı kapsamında, YPA’da elde edilen bilgilerin gıda ihracatçılarımıza aktarılmasını
teminen ilgili İhracatçı Birlikleri /Ticaret Odaları ile birlikte semineler düzenlenmesi hususunun önem
arz ettiği düşünülmektedir.
Yapılan karşılıklı görüşmeler sonucu ithal gıda sektörüne ilişkin gelişmeler, işlemler, karşılaşılan
sorunlar ve çözüm önerileri aşağıda özetlenmiştir;
Sağlıklı ve lezzetli yiyecek talebi özellikle kentlerde yaşayan Çinliler arasında hızla artmaktadır.
Amerikan Üreticiler Birliği tarafından araştırmada 2018 yılında 480 milyar RMB ithalat miktarı ile
Çin’in en büyük gıda tüketicisi olması beklenmektedir.
Çin 192 ülkeden gıda ithalatı yapmakta olup AB, ASEAN ülkeleri, ABD, Yeni Zelanda, Brezilya,
Kanada, Avustralya, Rusya, G.Kore ve Şili ithalat yapılan ilk on ülke arasında yer almaktadırlar.
Ülkede 2008-2015 döneminde ithal gıda tüketimi yıllık %17’lik büyüme ile 5.3 kat büyümüştür.
2017 yılında Çinli ailelerin en az %84’ü ithal gıda ürünü satın almış olup bu oran geçtiğimiz üç yıl
içerisinde %76 artış göstermiştir.
İthal ürünlerin varış noktaları: kıyı şehirleri ve bölgelerinde yoğunlaşmaktadır. Yıl içerisinde değer
olarak en çok gıda ithal işlemi gerçekleştirilen bölgeler Guangdong (%11.37), Şanghay (%10.19),
Tianjin (%6.13), Fujian (%1.7) ve Pekin (%1)’dir.
89
Çin Hükümeti, Şanghay Uluslararası İthal Gıda Fuarı gibi organizasyonlar ve vergi indirimleri ile
pazarın dünyaya açılmasını hızlandırmaktadır. Bu gibi uygulamalar hükümetin ithal gıda pazarının
büyümesini desteklediğini göstermektedir.
Çin büyük bir pazara ve dünyadaki en karmaşık ve en gelişmiş çevrimiçi toptan ve perakende dağıtım
ağına sahip ülkedir.
Wall-Mart, Carrefour, HuaRun, Lotus gibi bazı şirketler Çin gıda sektöründe doğrudan satış mağazalar
açarak faaliyette bulunurken Tmall ve JD.com gibi şirketler ise çevrimiçi satış üzerinden faaliyetlerini
yürütmektedir. Çin’de ithal gıda ürünlerinin tüketicilere ulaştırılması için birçok farklı dağıtım
kanalları bulunmasına rağmen yasal bir ortak veya temsilci olmadan mağazalarda veya çevrimiçi satış
kanalları içerisinde faaliyette bulunmak birçok zorluk içermektedir.
Ülkede yüksek kaliteli gıda ithalat işlemleri yapan şirketler genellikle Doğu ve Güney Çin’de özellikle
Şanghay ve Guangdong eyaletlerinde yer almaktadır. Bu eyaletlerde profesyonel ithalatçılar ve hizmet
platformları bulunmakta, aynı zamanda Çin piyasasındaki en büyük iki tüketici piyasası bu bölgelerde
yer almaktadır.
Çin’de birçok gıda fuarı düzenlenmektedir. Ülkenin geniş coğrafyası, tüketici alışkanlıkları gibi
nedenlerle, her bölge ve eyaletin kendine özgü yapısı olduğu gibi, her fuarın da benzeri şekilde kendine
has yapısal bir karakteri bulunmaktadır. Bu nedenle, katılım sağlanacak fuarların para ve zaman
kaybına neden olmaması için dikkatle belirlenmesi gerekmektedir. Çin ilk kez 2018 yılında China
International Import Expo adı ile ithal ürünleri fuarı düzenleyerek ülkesini ithal ürünlere açtığı mesajını
vermiştir.
Şanghay’da düzenlenen SIAL China ise gıda sektörü açısından büyük önem arz eden bir fuardır.
http://www.sialchina.com/ adresinden fuar hakkında detaylı bilgiye ulaşılması mümkündür.
Food and Hotel China (https://www.fhcchina.com/en/), Food 2 China (http://en.food2chinaexpo.com
) fuarlarında ciddi alıcıların bulunması ve pazar hakkında daha derinlemesine bilgi edinilebilmesine
olanak tanımaktadır. Çin coğrafi olarak da büyük bir pazar olması nedeni ile bölgesel farklılar
içermekte dolayısı ile bölgeden bölgeye gıda tercihleri de değişmektedir. Bu nedenle hedef alınacak
bölgenin ihtiyaçlarının dikkate alınması önem arz etmektedir.
Çin’de birçok e-ticaret platformu bulunmaktadır. Fakat şirketler hangilerinin kendilerine uygun
platformlar olduğu konusunda tereddütler yaşamaktadır. İthalat sürecinde ithalatçılar, toptan satıcılar,
perakende satıcılar, gümrük şirketleri, lojistik şirketleri tedarik zincir şirketleri yer almakta bu zinciri
eksiksiz bir araya getirmek küçük işletmeciler için zor olabilmektedir. Bu durumda ürünü satacağınız
90
Çinli bir ortak seçmek ya da ürünü pazara tanıtacak veya mevcut pazarı genişletecek yerel bir partner
ile beraber çalışmak en iyi yol olarak ortaya çıkmaktadır.
Öncelikle profesyonel şirketler aracılığı ile ürünün Çin’e ihracatı için hangi belgelerin hazırlanması ve
kayıt altına alınması gerektiği öğrenilmelidir. Her ne kadar Bakanlığımız ve Ticaret Müşavirliğimizce
bu bilgiler sağlansa da, ürün bazında güncel durumun tespiti açısından bu durum önem arz etmektedir.
Daha sonra dağıtım kanallarının ve tanıtım yöntemlerinin değerlendirilmesi için pazar araştırması
yapılması uygun olacaktır.
Ürünlerin Çin’de uygun alıcılara ve pazarlara ulaşması için profesyonel ve deneyimli yerel ortak ile
birlikte çalışmak sadece iyi bir yöntem değil aynı zamanda marka yaratma ve tanınırlığın arttırılması
içinde şirketlere ayrıcalık sağlamaktadır.
Çin pazarında iş yapmak için; öncelikle sizi risklerden koruyacak ve verimliliğinizi arttıracak güvenilir
gümrükçüler, lojistik uzmanları, tedarik kanalları ve diğer konularda hizmet alınacak şirketler ile
çalışılmalıdır.
Guangdong Imported Food Association (IFA-. http://www.gdifa.org.cn/) Güney Çin’de profesyonel
bir Birlik haline gelmiştir. IFA birçok uluslararası gıda fuarının yanında Guanco’da bulunan farklı
ülkelerin temsilcilikleri ve tanıtım şirketleri ile yakın ilişkiye sahip olup tedarikçiler ile müşterileri bir
araya getirmektedir. IFA uluslararası gıda fuarlarına katılım için heyetler tertip etmekte, ticari süreçte
karşılaşılan problemler için taraflara yardım sağlamakta, ayrıca tanıtım ve satış faaliyetleri içinde
rehberlik etmektedir. İhracatçılarımıza ithalatçı bulmaları konusunda yardımcı olabilecek bir
kuruluştur.
91
12. ÇİN PAZARI İÇİN SWOT ANALİZİ
FIRSATLAR TEHDİTLER
Büyüyen orta ve üst sınıf
Harcanabilir hane halkı gelirindeki artış
Sağlıklı ve kaliteli gıdaya yönelim
Gıda tüketimindeki artış
Online satış hacmindeki artış
İnternete erişim ve ticaretin hükümet
tarafından özendirilmesi
Mevcut bilgi ile tüketici tercihlerindeki
değişikliklere kolay adapte olabilme imkânı
Geniş sosyal ağ kullanımı nedeni ile
tüketiciye kolay erişim
Soğuk depolama imkânlarının gelişimi
Geniş dağıtım ağı
Sınır ötesi e-ticaret imkânı
Yerli gıda üreticilerin daha sıkı kontrol
edilmesi
Mevzuatta sadeleşmeye gidilmesi ve
yasalardaki çelişen yönlerin iyileştirilmesi
Çin hükûmetince ithalatta serbestleştirme
yolunda hızla ilerlemesi
Çin ekonomisindeki genel yavaşlama
Artan rekabet
Pazara erişim zorlukları
Kültürel farklılıklar ve dil engeli
Bazı ürünlerdeki gümrük vergilerinin yüksekliği
İhtilaf halinde sözleşmelerde Çince yapılan
nüshasının genel eğilim olarak esas alınması ve iki
dildeki nüshada farklıklar yaşanması
Uzun mesafe nedeni ile kısa raf ömrü olan
ürünlerin pazara girişinde karşılaşılan zorluklar
Kolay bozulabilir ürünlerin gelişmemiş veya
gelişmiş şehirlere ulaşımındaki lojistik zorluklar
GDO etiketlemesi
Organik ürünlerin için sadece Çin Standartlarının
Tanınması
Değişken ve karmaşık mevzuat
Ülkemizde yaş meyve sebzeye uygulanan zorunlu
depolama süresi
İki ülke standartları arasındaki farklılıklar
GÜÇLÜ YÖNLER ZAYIF YÖNLER
Kaliteli gıda ürünleri
Kaliteli ambalaj
Çin’e pazarına adapte olmaya hazır iş
çevresi
Verilen Devlet Yardımları
Çin’de yaşayan Orta Doğu ve Kafkasyalı
tüketicilerce ülkemiz ürünlerinin bilinirliği
Çin’deki aynı kültüre sahip az sayıda da olsa
nüfusun olması
Pazara adapte olmuş Çin’de yerleşik Türk
firmalarınca ülkemiz ürünlerinin tanıtım ve
pazarlanması
Pazar hakkında ihracatçıların ön yargısı
Düşük marka tanınırlığı
Çin mevzuatının yeterince bilinmemesi
Pazar imkânlarının yeterince tanınmaması
İhracat öncesi ve sonrasında gerekli olan zaman ve
emeğin dikkate alınmaması
KOBİ’lerin pazara girmek için gerekli eleman ve
finansal kısıtları
Pazara ulaşım maliyetlerinin yüksek olması
Ülkemizdeki hayvan ve bitki hastalıkları nedeni ile
potansiyel ürünlerin ihracatının yapılamaması
Firmalarımızın sözleşme yapmadan bağlantı
kurmaları ve ihtilaf yaşamaları
92
13. SONUÇ VE DEĞERLENDİRME
Çin, 1,4 milyar kişi olan tüketici kitlesi ve ekonomisindeki yüksek büyüme hızı ile önemli ve
gelişmekte olan bir pazardır. Bu ülkeyi ihracatçılar açısından cazip hale getiren en önemli özelliği
tüketicilerin artan gelir düzeyi ile birlikte kaliteli ürün için harcama yapmaya istekli olmalarıdır.
Ülkede kaliteli ve sağlıklı gıda ürünlerine olan talep hızla artmaktadır. Ülkemizde üretilen kuru kayısı
ve kuru incir başta olmak üzere kuru meyveler, fındık başta olmak üzere sert kabuklu meyveler,
zeytinyağı, su ürünleri gibi Çin’de yeni gelişen sağlıklı tüketim eğilimine hitap eden ürünlerdir.
Bunların yanı sıra şekerli ve kakaolu mamuller, zeytinyağı ve ayçiçeği yağı ülkemizden talep edilen
ürünler arasında yer almaktadır.
Guanco şehrinde yapılan pazar araştırması sırasında yukarıda adı geçen ürünlerin market raflarında
görülmesinin yanında, Ege İhracatçı Birlikleri üyelerinin Çinli iş çevreleri ile yaptıkları görüşmelere
gösterilen ilgi gıda ürünlerimizin ihracatında, bu ülkedeki yüksek potansiyelin canlı birer göstergesi
olmuştur. Ayrıca, son beş yılda ülkeye yapılan gıda maddeleri ihracatımızın katlanarak büyümesi bu
durumu desteklenmektedir.
Dünyanın ikinci büyük gıda ithalatçısı olan Çin pazarı yeterince değerlendirilememekte olduğundan
hareketle, ülkeye ne şekilde nüfuz edilebileceği konusuna odaklanılmıştır.
İyi bir pazarlama stratejisi hazırlanarak pazara girilmesi mümkündür.
Pazar araştırması için seçilmiş olan Guangdong eyaletinin Guanco şehri dinamik ve zengin nüfusuna
rağmen henüz Şanghay ve Pekin kadar doygunluğa ulaşmamış bir pazar olması nedeniyle,
ürünlerimizin ülkeye girişi için uygun bir noktadır. Dolayısı ile ihracatçılarımızın tüm Çin’i değil,
ülkedeki doğru noktaları belirleyerek hedef eyalet ve şehir seçiminin ardından, pazara yönelik
faaliyetlerini planlamaları, emek, maliyet ve etkinlik açısından daha faydalı olacaktır.
Nitekim: pazar araştırması sırasında Guanco‘da hizmet veren Türk restoranları, bir Türk Firma
tarafından kurulmuş olan et mamulleri üretim tesisleri bu konudaki başarı örneklerini
oluşturmaktadırlar.
Gıda ürünleri ihracatı açısından ise, pazarda sürekli ve etkin kalabilmek için kilit konulardan biri;
pazarın büyüklüğü ve karmaşıklığının dikkate alınarak doğru aracı ve distribütörlerle pazara giriş
yapmaktan geçmektedir. Konusunda profesyonel olan firmaların dağıtım, depolama hizmetlerini ve
müşteri portföyünü kullanarak pazarda sürekli ve kalıcı bir başarı sağlanabileceği düşünülmektedir.
Pazar araştırması sırasında bu konuda hizmet veren iki farklı şirket (White Horse
http://www.whcg.com.cn/index_en.html ve JOINTEC http://www.jointcontrols.com/) ile görülmüş
olup anılan şirketlerin birer örnek teşkil etmesi açısından ülkemize davet edilerek verdikleri hizmetleri
93
ihracatçılarımıza anlatmaları ve sundukları iş modelleri ile iş insanlarımızın ufkunu açabilecekleri
düşünülmektedir. Söz konusu şirketlerin vermekte olduğu hizmetleri (isim vermeden) ayrıca ülke
seminerlerinde de yer verilmesi düşünülmektedir.
Çinli iş insanlarının ürün için bağlantı yaptıktan sonra ürünü mümkün olan en kısa sürede teslim almak
istemeleri nedeniyle, e- ticarette de benzeri hızlı teslim süresi önem arz ettiği için ürünlerin ‘gümrük
dışı’ alanda bekletilmesini teminen, gümrükleme öncesi depolama için ihracatçılarımıza depo
kiralarının kısmen ödenmesi veya uygun bedelle depo kiralanması konusunun ülkeye özel destek
verilmesinin değerlendirilebileceği akla gelmektedir. Gümrükleme öncesi depolama işlemi ile ürün
satıldıktan sonra gümrük vb. bedellerini ödenmesi söz konusu olmaktadır. Söz konusu hizmeti veren
şirketlerden biri görüşülmüş olan Jointec firmasıdır.
İhracatın sürekliliği, ürünün bilinirliği pazarda kritik öneme haiz konulardır. Bu nedenle tanıtım
yöntemi ve ürünü son tüketiciye ulaştıracak dağıtım kanalı büyük önem taşımaktadır.
Ayrıca, eyalet seçimi pazara girişte diğer kritik bir noktadır. Pazara giriş için, gıda ürünleri Guangdong
eyaleti, gelişmiş ekonomisi, zengin ve ithal ürünlere ilgi duyan tüketici kitlesi ile uygun bir pazar
görünümü vermektedir.
Pazara girmeden önce, pazarın sektör açısından durumunun değerlendirilebilmesi için hedef eyaletteki
gıda fuarlarının ziyaret edilmesi, fuara katılım sağlanması, fuar öncesi ithalatçı firmalar ve sektördeki
önemli kuruluşların ziyaret edilmesi, pazara giriş için önemli katkı sağlayacak adımlardır.
Çin pazarında iş yapabilmek için yeterli kaynağa (zaman, eğitim ve tanıtım için bütçe vb.) sahip olmak
önem arz etmektedir.
Pazarda işbirliği yapılacak distribütör seçimi ihracatçıya gümrükten çekme, ulaştırma, soğuk zincir,
depolama, tanıtım ve pazarlama dağıtım konularında önderlik edebilecek nitelikte olması büyük önem
arz etmektedir. Klasik dağıtım kanallarının yanı sıra e-ticaret imkânları da araştırılmalı sosyal medya
vasıtası ile ürün farkındalığı arttırılmalıdır.
Çin pazarı coğrafi, kültürel, demografik olarak birbirinden çok farklı pazarlardan oluşmaktadır. Bu
nedenle Çin’de başarılı olmak için tek bir formül yoktur. Bunun yerine hedefe yönelik çözümler
üzerinden değerlendirme yapmak gerekmektedir. Çin perakende iş ortamı hızla değişmekte olup en
akıllıcası duruma çok hızlı uyum sağlamak olacaktır.
Çin pazarının artık kaliteli ve lüks ürünler talep eden bir pazar olduğu, iş çevrelerince dikkate alınması
gereken husustur. Bu nedenle, birinci sınıf ürün ve hizmetler için Çin pazarı büyük bir potansiyel arz
etmektedir.
94
Ek 1: İHRACATTA BAŞLICA POTANSİYEL GIDA VE TARIM ÜRÜNLERİ
Sektör GTİ
P
Potansiyel
Ürün
Ülkeni
n
Dünya
dan
İthala
tı
(milyo
n
dolar)
2018
Türkiy
e'nin
Ülkeye
İhracat
ı
(milyon
dolar)
2018
Türkiy
e'nin
Dünya
ya
İhracat
ı
(milyon
dolar)
2018
Dünya
İthalat
ında
Ülkeni
n Payı
(%)
2017
Türkiye'
nin
Ülkeye
İhracatı
ndaki
Değişim
(%)
2017 -
2018
Ülkenin
dünyad
an
İthalatı
ndaki
Değişim
(%)
2017 -
2018
Ülkeni
n
Dünya
dan
İthalat
ında
İlk 5
Ülke
ve
Pazar
Paylar
ı (%)
2017
Ülkeni
n
Dünya
dan
İthalat
a
Uygul
adığı
Gümr
ük
Vergis
i
Oranl
arı (%
ortala
ma)
Meyvel
er
809
29
Kiraz (taze) 1303,4
2
0,03 161,67 31 237,5 69 Şili
(86,3)
ABD
(7,7)
Kanada
(3)
Avustr
alya
(1,5)
Y.
Zeland
a (1,4)
Şili (0)
ABD
(10)
Kanad
a (10)
Avustr
alya
(2)
Y.
Zeland
a (0)
Türkiy
e (10)
95
Sektör GTİ
P
Potansiyel
Ürün
Ülkeni
n
Dünya
dan
İthala
tı
(milyo
n
dolar)
2018
Türkiy
e'nin
Ülkeye
İhracat
ı
(milyon
dolar)
2018
Türkiy
e'nin
Dünya
ya
İhracat
ı
(milyon
dolar)
2018
Dünya
İthalat
ında
Ülkeni
n Payı
(%)
2017
Türkiye'
nin
Ülkeye
İhracatı
ndaki
Değişim
(%)
2017 -
2018
Ülkenin
dünyad
an
İthalatı
ndaki
Değişim
(%)
2017 -
2018
Ülkeni
n
Dünya
dan
İthalat
ında
İlk 5
Ülke
ve
Pazar
Paylar
ı (%)
2017
Ülkeni
n
Dünya
dan
İthalat
a
Uygul
adığı
Gümr
ük
Vergis
i
Oranl
arı (%
ortala
ma)
Alkollü
ve
Alkolsü
z
İçecekle
r
220
299
Alkolsüz
içecekler
(su, süt, bira
ve 20.09
pozisyonund
aki meyve
ve sebze
suları hariç)
454,14 0,13 36,84 0 -42,9 37,7 Tayvan
(22,9)
G.
Kore
(14,8)
ABD
(11,9)
Taylan
d
(11,8)
Hong
Kong
(6,7)
Tayvan
(5)
G.
Kore
(5)
ABD
(5)
Taylan
d (5)
Hong
Kong
(5)
Türkiy
e (5)
Bisküvi 190
590
Diğer
ekmekçi
mamulleri
355,83 1,65 354,77 2 3,2 16 Hong
Kong
(46,8)
Tayvan
(9,7)
Malezy
a (9,2)
Taylan
d (4,7)
ABD
(4,7)
Türkiy
e (0,3)
Hong
Kong
(0)
Tayvan
(20)
Malezy
a (0)
Taylan
d (0)
ABD
(20)
Türkiy
e (20)
96
Sektör GTİ
P
Potansiyel
Ürün
Ülkeni
n
Dünya
dan
İthala
tı
(milyo
n
dolar)
2018
Türkiy
e'nin
Ülkeye
İhracat
ı
(milyon
dolar)
2018
Türkiy
e'nin
Dünya
ya
İhracat
ı
(milyon
dolar)
2018
Dünya
İthalat
ında
Ülkeni
n Payı
(%)
2017
Türkiye'
nin
Ülkeye
İhracatı
ndaki
Değişim
(%)
2017 -
2018
Ülkenin
dünyad
an
İthalatı
ndaki
Değişim
(%)
2017 -
2018
Ülkeni
n
Dünya
dan
İthalat
ında
İlk 5
Ülke
ve
Pazar
Paylar
ı (%)
2017
Ülkeni
n
Dünya
dan
İthalat
a
Uygul
adığı
Gümr
ük
Vergis
i
Oranl
arı (%
ortala
ma)
Bisküvi 190
531
Tatlı
bisküviler
286,19 2,9 333,59 4 32,7 -0,5 Endone
zya
(26,6)
Danim
arka
(13,6)
Malezy
a
(13,6)
Japony
a (8,7)
G.
Kore
(4,5)
Türkiy
e (0,6)
Endon
ezya
(0)
Danim
arka
(15)
Malezy
a (0)
Japony
a (15)
G.
Kore
(11)
Türkiy
e (15)
Konserv
e
Meyve
Sebze
200
819
Diğer sert
kabuklu
meyve ve
karışımlarını
n
konserveleri
256,3 35,43 646,95 3 3 97 ABD
(42,3)
Vietna
m
(25,2)
Türkiy
e
(13,7)
Pakista
n (4,9)
G.
Kore(3,
4)
ABD
(12,2)
Vietna
m (0)
Türkiy
e
(12,2)
Pakista
n (5,8)
G.
Kore(2
,5)
Türkiy
e (5)
97
Sektör GTİ
P
Potansiyel
Ürün
Ülkeni
n
Dünya
dan
İthala
tı
(milyo
n
dolar)
2018
Türkiy
e'nin
Ülkeye
İhracat
ı
(milyon
dolar)
2018
Türkiy
e'nin
Dünya
ya
İhracat
ı
(milyon
dolar)
2018
Dünya
İthalat
ında
Ülkeni
n Payı
(%)
2017
Türkiye'
nin
Ülkeye
İhracatı
ndaki
Değişim
(%)
2017 -
2018
Ülkenin
dünyad
an
İthalatı
ndaki
Değişim
(%)
2017 -
2018
Ülkeni
n
Dünya
dan
İthalat
ında
İlk 5
Ülke
ve
Pazar
Paylar
ı (%)
2017
Ülkeni
n
Dünya
dan
İthalat
a
Uygul
adığı
Gümr
ük
Vergis
i
Oranl
arı (%
ortala
ma)
Şekerli
ve
Çikolata
lı
Mamull
er
170
490
Kakao
içermeyen
diğer şeker
mamulleri
241,33 1,53 405,4 2 29,7 28,2 Taylan
d
(14,8)
Malezy
a
(11,9)
ABD
(10,3)
Tayvan
(8,8)
Japony
a (8,3)
Türkiy
e (0,7)
Taylan
d (0)
Malezy
a (0)
ABD
(10)
Tayvan
(10)
Japony
a (10)
Türkiy
e (10)
Konserv
e
Meyve
Sebze
200
410
Patates
(sirke/asetik
asitten başka
usulde hazır.
Konserve)
(dondurulmu
ş)
202,31 12,52 28,99 2 1,3 41,2 ABD
(50,1)
Belçika
(20,4)
Hollan
da (13)
Türkiy
e (6,7)
Kanada
(2,3)
ABD
(13)
Belçik
a (13)
Hollan
da (13)
Türkiy
e (13)
Kanad
a (13)
98
Sektör GTİ
P
Potansiyel
Ürün
Ülkeni
n
Dünya
dan
İthala
tı
(milyo
n
dolar)
2018
Türkiy
e'nin
Ülkeye
İhracat
ı
(milyon
dolar)
2018
Türkiy
e'nin
Dünya
ya
İhracat
ı
(milyon
dolar)
2018
Dünya
İthalat
ında
Ülkeni
n Payı
(%)
2017
Türkiye'
nin
Ülkeye
İhracatı
ndaki
Değişim
(%)
2017 -
2018
Ülkenin
dünyad
an
İthalatı
ndaki
Değişim
(%)
2017 -
2018
Ülkeni
n
Dünya
dan
İthalat
ında
İlk 5
Ülke
ve
Pazar
Paylar
ı (%)
2017
Ülkeni
n
Dünya
dan
İthalat
a
Uygul
adığı
Gümr
ük
Vergis
i
Oranl
arı (%
ortala
ma)
Şekerli
ve
Çikolata
lı
Mamull
er
180
690
Diğer
çikolata,
kakao içeren
gıda
müstahzarlar
ı
201,1 1,16 323,2 1 26,9 23,1 İtalya
(38,2)
Malezy
a
(14,1)
İsviçre
(8,8)
Belçika
(8)
ABD
(5,7)
Türkiy
e (1,5)
İtalya
(8)
Malezy
a (0)
İsviçre
(4)
Belçik
a (8)
ABD
(8)
Türkiy
e (8)
Bisküvi 190
532
Waffle ve
gofretler
151,56 0,7 308,79 4 -39,2 -7,1 Endone
zya
(70,4)
Avustu
rya
(9,2)
Alman
ya
(4,7)
Malezy
a (3,1)
İtalya
(2,9)
Türkiy
e (0,3)
Endon
ezya
(0)
Avustu
rya
(15)
Alman
ya (15)
Malezy
a (0)
İtalya
(15)
Türkiy
e (15)
99
Sektör GTİ
P
Potansiyel
Ürün
Ülkeni
n
Dünya
dan
İthala
tı
(milyo
n
dolar)
2018
Türkiy
e'nin
Ülkeye
İhracat
ı
(milyon
dolar)
2018
Türkiy
e'nin
Dünya
ya
İhracat
ı
(milyon
dolar)
2018
Dünya
İthalat
ında
Ülkeni
n Payı
(%)
2017
Türkiye'
nin
Ülkeye
İhracatı
ndaki
Değişim
(%)
2017 -
2018
Ülkenin
dünyad
an
İthalatı
ndaki
Değişim
(%)
2017 -
2018
Ülkeni
n
Dünya
dan
İthalat
ında
İlk 5
Ülke
ve
Pazar
Paylar
ı (%)
2017
Ülkeni
n
Dünya
dan
İthalat
a
Uygul
adığı
Gümr
ük
Vergis
i
Oranl
arı (%
ortala
ma)
Soslar
ve
Müstah
zarlar
210
390
Çeşni ve
lezzet verici
karışımlar
141,73 0,03 31,59 1 50 18,5 G.
Kore
(16,6)
Taylan
d
(14,4)
Tayvan
(13,3)
Hong
Kong
(8,8)
ABD
(8)
G.
Kore
(16,8)
Taylan
d (0)
Tayvan
(21)
Hong
Kong
(0)
ABD
(21)
Türkiy
e (12)
Bitkisel
Yağlar
150
910
Saf
zeytinyağı
140,24 0,8 137,21 3 19,5 -17,8 İspany
a (76)
İtalya
(16,4)
Yunani
stan
(2,4)
Avustr
alya
(2,1)
Tunus
(0,6)
Türkiy
e (0,6)
İspany
a (10)
İtalya
(10)
Yunani
stan
(10)
Avustr
alya
(10)
Tunus
(10)
Türkiy
e (10)
100
Sektör GTİ
P
Potansiyel
Ürün
Ülkeni
n
Dünya
dan
İthala
tı
(milyo
n
dolar)
2018
Türkiy
e'nin
Ülkeye
İhracat
ı
(milyon
dolar)
2018
Türkiy
e'nin
Dünya
ya
İhracat
ı
(milyon
dolar)
2018
Dünya
İthalat
ında
Ülkeni
n Payı
(%)
2017
Türkiye'
nin
Ülkeye
İhracatı
ndaki
Değişim
(%)
2017 -
2018
Ülkenin
dünyad
an
İthalatı
ndaki
Değişim
(%)
2017 -
2018
Ülkeni
n
Dünya
dan
İthalat
ında
İlk 5
Ülke
ve
Pazar
Paylar
ı (%)
2017
Ülkeni
n
Dünya
dan
İthalat
a
Uygul
adığı
Gümr
ük
Vergis
i
Oranl
arı (%
ortala
ma)
Şekerli
ve
Çikolata
lı
Mamull
er
180
631
Diğer gıda
müstahzarlar
ı; ağırlığı =<
2 kg,
kakao/çikola
ta içeren
(doldurulmu
ş)
113,6 1,09 95,18 2 -7,4 59 Rusya
(52,3)
ABD
(9,1)
İtalya
(6,9)
Alman
ya
(6,3)
Malezy
a (4,9)
Türkiy
e (1,1)
Rusya
(8)
ABD
(8)
İtalya
(8)
Alman
ya (8)
Malezy
a (0)
Türkiy
e (8)
Alkollü
ve
Alkolsü
z
İçecekle
r
220
210
Sular
(tatlandırıcılı
,
lezzetlendiril
miş)
alkolsüz
diğer
içecekler
(meyve suyu
hariç)
111,27 0,25 152,64 1 -40,7 -3,1 Taylan
d
(17,3)
Fransa
(14,5)
Japony
a
(14,5)
Malezy
a (11)
ABD
(10,3)
Türkiy
e (0,5)
Taylan
d (0)
Fransa
(20)
Japony
a (20)
Malezy
a (0)
ABD
(20)
Türkiy
e (20)
101
Sektör GTİ
P
Potansiyel
Ürün
Ülkeni
n
Dünya
dan
İthala
tı
(milyo
n
dolar)
2018
Türkiy
e'nin
Ülkeye
İhracat
ı
(milyon
dolar)
2018
Türkiy
e'nin
Dünya
ya
İhracat
ı
(milyon
dolar)
2018
Dünya
İthalat
ında
Ülkeni
n Payı
(%)
2017
Türkiye'
nin
Ülkeye
İhracatı
ndaki
Değişim
(%)
2017 -
2018
Ülkenin
dünyad
an
İthalatı
ndaki
Değişim
(%)
2017 -
2018
Ülkeni
n
Dünya
dan
İthalat
ında
İlk 5
Ülke
ve
Pazar
Paylar
ı (%)
2017
Ülkeni
n
Dünya
dan
İthalat
a
Uygul
adığı
Gümr
ük
Vergis
i
Oranl
arı (%
ortala
ma)
Un 110
100
Buğday
unu/mahlut
unu
75,6 0,11 1009,37 1 -99,1 49 Ukrayn
a
(45,1)
Rusya
(30,8)
Kazaki
stan
(9,2)
Japony
a (6,3)
G.
Kore
(3,1)
Türkiy
e (0,9)
Ukrayn
a (65)
Rusya
(65)
Kazaki
stan
(65)
Japony
a (65)
G.
Kore
(65)
Türkiy
e (65)
Alkollü
ve
Alkolsü
z
İçecekle
r
220
110
Mineral ve
gazlı sular
(tatlandırıcıs
ız,
lezzetlendiril
memiş)
74,97 0,06 16,34 2 61,5 14 Fransa
(63,9)
İtalya
(13,3)
Fiji
(7,5)
Y.
Zeland
a (4,3)
Taylan
d (2)
Fransa
(20)
İtalya
(20)
Fiji
(20)
Y.
Zeland
a (0)
Taylan
d (0)
Türkiy
e (5)
102
Sektör GTİ
P
Potansiyel
Ürün
Ülkeni
n
Dünya
dan
İthala
tı
(milyo
n
dolar)
2018
Türkiy
e'nin
Ülkeye
İhracat
ı
(milyon
dolar)
2018
Türkiy
e'nin
Dünya
ya
İhracat
ı
(milyon
dolar)
2018
Dünya
İthalat
ında
Ülkeni
n Payı
(%)
2017
Türkiye'
nin
Ülkeye
İhracatı
ndaki
Değişim
(%)
2017 -
2018
Ülkenin
dünyad
an
İthalatı
ndaki
Değişim
(%)
2017 -
2018
Ülkeni
n
Dünya
dan
İthalat
ında
İlk 5
Ülke
ve
Pazar
Paylar
ı (%)
2017
Ülkeni
n
Dünya
dan
İthalat
a
Uygul
adığı
Gümr
ük
Vergis
i
Oranl
arı (%
ortala
ma)
Konserv
e
Meyve
Sebze
200
799
Diğer reçel,
jöle,
marmelat,
meyve
püresi
74,7 1,42 224,53 3 4,3 19 Fransa
(23,5)
Hindist
an
(18,4)
İngilter
e
(12,1)
ABD
(10,8)
İtalya
(4,2)
Fransa
(5)
Hindist
an (5)
İngilter
e (5)
ABD
(5)
İtalya
(5)
Türkiy
e (5)
Deniz
Ürünleri
307
92
Diğer
yumuşakçala
r;
dondurulmuş
67,34 2,19 19,06 0 98,1 67,9 Endone
zya
(27,1)
Rusya
(15,8)
ABD
(12,2)
İrlanda
(5)
Peru
(4,6)
Türkiy
e (0,4)
Endon
ezya
(0)
Rusya
(10)
ABD
(10)
İrlanda
(10)
Peru
(1)
Türkiy
e (10)
103
Sektör GTİ
P
Potansiyel
Ürün
Ülkeni
n
Dünya
dan
İthala
tı
(milyo
n
dolar)
2018
Türkiy
e'nin
Ülkeye
İhracat
ı
(milyon
dolar)
2018
Türkiy
e'nin
Dünya
ya
İhracat
ı
(milyon
dolar)
2018
Dünya
İthalat
ında
Ülkeni
n Payı
(%)
2017
Türkiye'
nin
Ülkeye
İhracatı
ndaki
Değişim
(%)
2017 -
2018
Ülkenin
dünyad
an
İthalatı
ndaki
Değişim
(%)
2017 -
2018
Ülkeni
n
Dünya
dan
İthalat
ında
İlk 5
Ülke
ve
Pazar
Paylar
ı (%)
2017
Ülkeni
n
Dünya
dan
İthalat
a
Uygul
adığı
Gümr
ük
Vergis
i
Oranl
arı (%
ortala
ma)
Şekerli
ve
Çikolata
lı
Mamull
er
180
632
Kakao
müstahzarlar
ı
(kalıp/dilim/
çubuk)-
dondurulma
mış
63,01 0,22 60,47 1 -25,3 14,9 Malezy
a
(14,5)
Belçika
(13,5)
Alman
ya
(12,5)
İsviçre
(10,8)
Fransa
(9,7)
Türkiy
e (0,6)
Malezy
a (0)
Belçik
a (10)
Alman
ya (10)
İsviçre
(0)
Fransa
(10)
Türkiy
e (10)
Şekerli
ve
Çikolata
lı
Mamull
er
180
620
Kakao
müstahzarlar
ı
62,28 0,01 25,47 1 -92,1 12,2 Belçika
(38,2)
Fransa
(15)
Singap
ur
(13,5)
İtalya
(9,3)
Malezy
a (4,3)
Türkiy
e (0,3)
Belçik
a (10)
Fransa
(10)
Singap
ur (0)
İtalya
(10)
Malezy
a (0)
Türkiy
e (10)
104
Sektör GTİ
P
Potansiyel
Ürün
Ülkeni
n
Dünya
dan
İthala
tı
(milyo
n
dolar)
2018
Türkiy
e'nin
Ülkeye
İhracat
ı
(milyon
dolar)
2018
Türkiy
e'nin
Dünya
ya
İhracat
ı
(milyon
dolar)
2018
Dünya
İthalat
ında
Ülkeni
n Payı
(%)
2017
Türkiye'
nin
Ülkeye
İhracatı
ndaki
Değişim
(%)
2017 -
2018
Ülkenin
dünyad
an
İthalatı
ndaki
Değişim
(%)
2017 -
2018
Ülkeni
n
Dünya
dan
İthalat
ında
İlk 5
Ülke
ve
Pazar
Paylar
ı (%)
2017
Ülkeni
n
Dünya
dan
İthalat
a
Uygul
adığı
Gümr
ük
Vergis
i
Oranl
arı (%
ortala
ma)
Meyve
Suyu
200
990
Karışık
haldeki
meyve ve
sebze suları
57,18 0,56 30,24 2 -23,5 10,3 G.
Kore
(56,8)
ABD
(23,8)
Taylan
d (3,2)
Kıbrıs
(3,2)
Hong
Kong
(1,8)
Türkiy
e (0,9)
G.
Kore
(14,6)
ABD
(20)
Taylan
d (0)
Kıbrıs
(20)
Hong
Kong
(0)
Türkiy
e (20)
Meyve
Suyu
200
989
Diğer
meyveleren
suları
56,96 1,63 113,28 1 254 79,8 Malezy
a
(18,2)
Vietna
m
(16,7)
ABD
(12,4)
Taylan
d (10)
Filipinl
er (8,4)
Türkiy
e (2,1)
Malezy
a (0)
Vietna
m (0)
ABD
(20)
Taylan
d (0)
Filipinl
er (0)
Türkiy
e (20)
105
Sektör GTİ
P
Potansiyel
Ürün
Ülkeni
n
Dünya
dan
İthala
tı
(milyo
n
dolar)
2018
Türkiy
e'nin
Ülkeye
İhracat
ı
(milyon
dolar)
2018
Türkiy
e'nin
Dünya
ya
İhracat
ı
(milyon
dolar)
2018
Dünya
İthalat
ında
Ülkeni
n Payı
(%)
2017
Türkiye'
nin
Ülkeye
İhracatı
ndaki
Değişim
(%)
2017 -
2018
Ülkenin
dünyad
an
İthalatı
ndaki
Değişim
(%)
2017 -
2018
Ülkeni
n
Dünya
dan
İthalat
ında
İlk 5
Ülke
ve
Pazar
Paylar
ı (%)
2017
Ülkeni
n
Dünya
dan
İthalat
a
Uygul
adığı
Gümr
ük
Vergis
i
Oranl
arı (%
ortala
ma)
Kuru
Meyvel
er
806
20
Üzüm;
(kurutulmuş)
52,95 2,34 490,44 3 9 21,5 Özbeki
stan
(37,9)
ABD
(29)
Şili
(12,8)
Türkiy
e (6)
G.
Afrika
(4,7)
Özbeki
stan
(10)
ABD
(10)
Şili (0)
Türkiy
e (10)
G.
Afrika
(10)
Kahve
ve
Çaylar
902
30
Siyah çay
(fermente
edilmiş)
(<=3 kg.
hazır
ambalajlarda
)
40,66 0,03 10,94 2 -14,7 17,1 Tayvan
(51,8)
Sri
Lanka
(22,2)
Polony
a (7,1)
İngilter
e (3,7)
Alman
ya
(2,8)
Tayvan
(5)
Sri
Lanka
(7,5)
Polony
a (15)
İngilter
e (15)
Alman
ya (15)
Türkiy
e (15)
106
Sektör GTİ
P
Potansiyel
Ürün
Ülkeni
n
Dünya
dan
İthala
tı
(milyo
n
dolar)
2018
Türkiy
e'nin
Ülkeye
İhracat
ı
(milyon
dolar)
2018
Türkiy
e'nin
Dünya
ya
İhracat
ı
(milyon
dolar)
2018
Dünya
İthalat
ında
Ülkeni
n Payı
(%)
2017
Türkiye'
nin
Ülkeye
İhracatı
ndaki
Değişim
(%)
2017 -
2018
Ülkenin
dünyad
an
İthalatı
ndaki
Değişim
(%)
2017 -
2018
Ülkeni
n
Dünya
dan
İthalat
ında
İlk 5
Ülke
ve
Pazar
Paylar
ı (%)
2017
Ülkeni
n
Dünya
dan
İthalat
a
Uygul
adığı
Gümr
ük
Vergis
i
Oranl
arı (%
ortala
ma)
Makarn
a
190
219
Makarna;
yumurtasız
(pişirilmemi
ş)
35,58 3,52 526,65 1 -0,5 23,7 İtalya
(64,2)
Japony
a
(10,6)
Türkiy
e (7,1)
G.
Kore
(5,3)
Yunani
stan (5)
İtalya
(15)
Japony
a (15)
Türkiy
e (15)
G.
Kore
(11)
Yunani
stan
(15)
Bitkisel
Yağlar
151
219
Ayçiçeği
tohumu
yağları
(diğer)
31,34 2,55 412,13 1 -0,4 -7,6 Ukrayn
a
(63,5)
Rusya
(31,2)
Kazaki
stan
(3,8)
Arjanti
n (1)
ABD
(0,1)
Türkiy
e (0,1)
Ukrayn
a (9)
Rusya
(9)
Kazaki
stan
(9)
Arjanti
n (9)
ABD
(9)
Türkiy
e (9)
107
Sektör GTİ
P
Potansiyel
Ürün
Ülkeni
n
Dünya
dan
İthala
tı
(milyo
n
dolar)
2018
Türkiy
e'nin
Ülkeye
İhracat
ı
(milyon
dolar)
2018
Türkiy
e'nin
Dünya
ya
İhracat
ı
(milyon
dolar)
2018
Dünya
İthalat
ında
Ülkeni
n Payı
(%)
2017
Türkiye'
nin
Ülkeye
İhracatı
ndaki
Değişim
(%)
2017 -
2018
Ülkenin
dünyad
an
İthalatı
ndaki
Değişim
(%)
2017 -
2018
Ülkeni
n
Dünya
dan
İthalat
ında
İlk 5
Ülke
ve
Pazar
Paylar
ı (%)
2017
Ülkeni
n
Dünya
dan
İthalat
a
Uygul
adığı
Gümr
ük
Vergis
i
Oranl
arı (%
ortala
ma)
Deniz
Ürünleri
030
812
Denizhıyarı
(dondurulmu
ş)
27,14 5,23 15,6 0 1749,5 160,6 Kanada
(38,9)
İzlanda
(32,5)
Türkiy
e (9,6)
Endone
zya
(5,8)
Japony
a (4,7)
Kanad
a (10)
İzlanda
(1,7)
Türkiy
e (10)
Endon
ezya
(0)
Japony
a (10)
Alkollü
ve
Alkolsü
z
İçecekle
r
220
190
Diğer sular
(tatlandırıcı
maddeler
katılmamış,
lezzetlendiril
memiş)
22,05 0,25 45,99 2 128,7 21,4 Kanada
(25,2)
Y.
Zeland
a
(23,8)
Japony
a (9,5)
Norveç
(7,9)
Rusya
(5,8)
Türkiy
e (1,2)
Kanad
a (10)
Y.
Zeland
a (0)
Japony
a (10)
Norveç
(10)
Rusya
(10)
Türkiy
e (10)
108
Sektör GTİ
P
Potansiyel
Ürün
Ülkeni
n
Dünya
dan
İthala
tı
(milyo
n
dolar)
2018
Türkiy
e'nin
Ülkeye
İhracat
ı
(milyon
dolar)
2018
Türkiy
e'nin
Dünya
ya
İhracat
ı
(milyon
dolar)
2018
Dünya
İthalat
ında
Ülkeni
n Payı
(%)
2017
Türkiye'
nin
Ülkeye
İhracatı
ndaki
Değişim
(%)
2017 -
2018
Ülkenin
dünyad
an
İthalatı
ndaki
Değişim
(%)
2017 -
2018
Ülkeni
n
Dünya
dan
İthalat
ında
İlk 5
Ülke
ve
Pazar
Paylar
ı (%)
2017
Ülkeni
n
Dünya
dan
İthalat
a
Uygul
adığı
Gümr
ük
Vergis
i
Oranl
arı (%
ortala
ma)
Deniz
Ürünleri
302
35
Atlantik ve
Pasifik mavi
yüzgeçli
orkinos
(taze/soğutul
muş)
12,35 0,01 50,85 5 100 56 Japony
a (93)
İspany
a (4,6)
Meksik
a (2,3)
Türkiy
e (0,1)
Japony
a (12)
İspany
a (12)
Meksik
a (12)
Türkiy
e (12)
Tayvan
(12)
Domate
s
Salçası
200
290
Domates;
diğer şekilde
(sirke, asetik
asitten başka
şekilde
konserve
edilmiş)
8,49 0,01 163,96 0 25 1,9 ABD
(71,2)
İtalya
(24)
G.
Kore
(1,9)
Alman
ya
(0,2)
Şili
(0,2)
Türkiy
e (0)
ABD
(19,3)
İtalya
(19,3)
G.
Kore
(13,3)
Alman
ya
(19,3)Ş
ili (0)
Türkiy
e
(19,3)
109
Sektör GTİ
P
Potansiyel
Ürün
Ülkeni
n
Dünya
dan
İthala
tı
(milyo
n
dolar)
2018
Türkiy
e'nin
Ülkeye
İhracat
ı
(milyon
dolar)
2018
Türkiy
e'nin
Dünya
ya
İhracat
ı
(milyon
dolar)
2018
Dünya
İthalat
ında
Ülkeni
n Payı
(%)
2017
Türkiye'
nin
Ülkeye
İhracatı
ndaki
Değişim
(%)
2017 -
2018
Ülkenin
dünyad
an
İthalatı
ndaki
Değişim
(%)
2017 -
2018
Ülkeni
n
Dünya
dan
İthalat
ında
İlk 5
Ülke
ve
Pazar
Paylar
ı (%)
2017
Ülkeni
n
Dünya
dan
İthalat
a
Uygul
adığı
Gümr
ük
Vergis
i
Oranl
arı (%
ortala
ma)
Soslar
ve
Müstah
zarlar
210
320
Domates
ketçapı ve
diğer
domates
sosları
8,39 0,05 16,25 1 276,9 -17,6 ABD
(32,9)
İtalya
(23,6)
G.
Kore
(11,8)
Avustr
alya
(10,4)
İspany
a (8,2)
Türkiy
e (0,5)
ABD
(15)
İtalya
(15)
G.
Kore
(9)
Avustr
alya
(3)
İspany
a (15)
Türkiy
e (15)
Bakliyat 071
340
Mercimekler
; kabuksuz
(kuru)
8,13 1,18 194,24 0 1360,49 197,9 ABD
(77,1)
Türkiy
e
(11,9)
Myan
mar
(10,9)
Fransa
(0)
Vietna
m (0)
ABD
(3,5)
Türkiy
e (3,5)
Myan
mar (0)
Fransa
(3,5)
Vietna
m (0)
110
14.YARARLANILAN KAYNAKLAR
T.C. Ticaret Bakanlığı
TUİK
ITC Trade Map
World Bank
EMIS
Doing Busines 2019, Dünya Bankası
Çin Ulusal İstatistik Bürosu- National Bureau Of Statistics of China
China Chain Store&Franchaise Association 2016
Guangdong Cross Border Association
Mado, Guanco
Hayat Market, Guanco
White Horse, Guanco
Jointec, Guanco
Guanco Cross Border Association
www.statista.com
https://www.bbc.com/news/business-42390058
World Instant Noodle Assosiation
Chinas Edible Vegetable Oil Industry - Forecast to 2022
Research and Markets.com
https://www.kenresearch.com/blog/2017/05/research-report-china-edible-vegetable-oil-industry-2016-
2020-ken-research/
https://www.prnewswire.com/news-releases/chinas-edible-vegetable-oil-industry---forecast-to-2022-
300689184.html
https://sampi.co/china-emerging-cities-top-5/
https://www.reportbuyer.com/product/5491690/food-and-grocery-retail-market-analysis-report-by-type-
by-region-and-segment-forecasts-2011-2020.html
1-C-Suite Survey A.T. Karneye https://www.prnewswire.com/news-releases/at-kearney-releases-
annual-views-from-the-c-suite-survey-results-300732636.html
https://sampi.co/china-expat-population-statistics/
https://www.statista.com/outlook/40030100/117/canned-dried-smoked-fish/china#market-arpu
https://howtoexportimport.com/Import-Customs-procedures-in-China-8221.aspx
https://www.china-briefing.com/news/exporting-food-products-to-china-regulation-and-procedure/
http://www.agr.gc.ca/eng/industry-markets-and-trade/international-agri-food-market-intelligence/sector-
trend-analysis-confectionery-trends-in-china/?id=1523044987944#g (Euromonitor)
https://comtrade.un.org/labs/dit-trade-vis/?reporter=826&type=C&commodity=03&year=2017&flow=2
https://sampi.co/china-emerging-cities-top-5/
China Chain Store&Franchaise Association 2016
https://www.bordbia.ie/industry/manufacturers/insight/alerts/pages/NutsanddriedfruitsinChina.aspx?src=
home
