Water Drinken

De Hype

De Fysiologie

De gevaren

Prof.dr.A.E.Meinders

De Hype

“Drink at least eight glasses

of water a day.” Really?

Is there scientific evidence

for “8 X 8”?

HEINZ VALTIN ( AJPhysiology, 2002)

Dit advies stamt waarschijnlijk uit 1974

(boek van F.J.Stare, zonder referenties)

N.B. Deze hoeveelheid water (1900 ml) komt bij de overige vochtopname

zoals melk, thee , koffie , frisdrank , bier etc.

Waarom 2 L water per dag drinken?

• Dier drinkt bij noodzaak (dorst)!

• Mens drinkt zelden te weinig beschermd door ADH en dorst.

(ouderdom, ziekte, geneesmiddelen).

• Mens drinkt vaak meer dan noodzakelijk.

(aangenaam, sociale en “wetenschappelijke” druk, industrie).

• Minder kans op kanker (borst, darm, blaas)?

• Minder kans op hart en vaatziekten, (onbevestigd)

• Betere conditie huid?

• Minder nierstenen en urineweginfecties.

• Minder overgewicht?

• Minder obstipatie?

• Doorstroming lichaam en nieren?

Kraanwater of Flessenwater?• Flessenwater ± 1900 x duurder dan kraanwater

• Flessenwater slecht voor het milieu: transport, verpakking, afval

• 2004: in VS 26 miljard L flessenwater ∞ 28 miljard flesjes waarvan 86 % afval

• Flessen ∞ 17 miljoen vaten ruwe olie ∞ 100000 auto’s 1 jaar rijden

• Flessen 2.5 miljoen ton CO2 uitstoot bij vervaardiging

• Flessen water 100 miljard $ uitgegeven per jaar door gebruikers (VS)

• Flessen kunnen toxische stoffen afgeven mn bij warmte ( oa bisfenol A =

xenooestrogeen)

(Decker J. “Gyre, the Plasic Ocean” 2014 Booth-Clibborn Editions)

(Earth Policy Insttute EPI, VS)

Onderzoek Scholieren en Studenten

naar Water drinken

• 5de en 6de klas scholieren en 1ste en 3de jaars

geneeskunde studenten

• Vragenlijst: drinkgewoonten, ziektes, roken,

alcohol gebruik, OAC, geneesmiddelen, sport.

• Bronnen van verkregen kennis: gezin, peer-

groep, internet, tijdschriften, TV, etc.

Resultaten 1

• 1025 personen benaderd

• 577 deelnemers bij wie analyse mogelijk was

• Deelname scholieren 91%, 1ste jaars 55% en 3de

jaars 42%

• 83% minder dan 1500 ml water/dag

• 9% 1500-2000 ml water/dag

• 5% meer dan 2000 ml water/dag

• Verkregen informatie verschilde niet tussen de groepen

Resultaten 2

• Argumenten voor meer dan 1500 ml/dag: gewichtsverlies,

fraaie huid, doorspoeling lichaam, gewoonte

• Omdat anderen het doen was geen argument

• Studieblok (waterhuishouding) 3de jaars had geen invloed

• Alle deelnemers veronderstelden dat nut van meer dan

2000ml/dag drinken wetenschappelijk was bewezen

• 50% van alle deelnemers had altijd een flesje bij zich

• Dit flesje was van het goedkoopste merk of nagevuld met

kraanwater (navullen gevaar coating, infecties)

Conclusie

• Scholieren en studenten dragen vaak een flesje water bij zich

• Zij zijn veelal van mening dat meer dan 2000 ml/dag drinken gezond is

• Deze hoeveelheid drinken zij vrijwel nooit

• Zij gebruiken de goedkopere merken of vullen bij met kraanwater

• Voor hun argumenten is geen wetenschappelijk bewijs

De Fysiologie

De Functie en Verdeling van Water in het

Lichaam

• Bouwmateriaal

• Oplosmiddel

• Reagens

• Metabool product

• Transportmiddel

• Thermoregulatie

• Secretieproduct

• TLW 42,0 L

• ICW 28,0 L

• TECW 14,0 L

• Plasma W 3,5 L

• Interst. W 10,5 L

Man 70 kg

Water Drinken

De Hype

De Fysiologie

De gevaren

Osmoregulatie

Regelt Hoeveelheid Lichaamswater

(282)

(285)

Conclusie: De minimale hoeveelheid die men moet drinken wordt bepaald

door de maximale urineosmolaliteit of anders gezegd door de

minimale hoeveelheid urine die nodig is voor de uitscheiding

van de afvalstoffen.

• Bergbeklimmen: (te) veel water drinken: hoogteziekte?

• Marathon- of andere duurloop: (te) veel water drinken: hyponatriëmie

NB. 2x plasmanatriumconcentratie ~ plamaosmolaliteit

Hyponatriëmie is in deze situaties hypoosmolaliteit en een overmaat

aan lichaamswater.

De Gevaren

Potala te Llasa Tibet 3700 m

Winterpaleis van de Dalai Lama

Bergbeklimmers

Hoog: 1500-3500 m

Zeer hoog: 3500-5500 m (30-70 % hoogteziekte)

Extreem hoog> 5500 m (geen permanent leven mogelijk voor de mens)

Adaptatie Eerste Dagen op Hoogte

• Gewichtsverlies 1-3 kg

• Perspiratio insensibilis toegenomen

ademfrequentie omhoog (respiratoire

alkalosis)

luchtvochtigheid lager

• Verminderde eetlust

• Verminderde dorstsensatie

• Hoogte diurese en natriurese

Inadequate adaptatie geeft hoogteziekte gekenmerkt door vochtretentie en oedeem.

Gevolgen van Hypoxie

PB O2: normaal 159 mm Hg

PB O2: 6000 m 60 mm Hg

Door Hypoxie Geïnduceerde Diurese en

Natriurese

Water- en Electrolyt- Huishouding bij

Hoogteziekte

• Positieve waterbalans

• ADH secretie niet onderdrukt

• RAAS geactiveerd

• ANP en BNP verhoogd

• Sympathicus activiteit toegenomen

Symptoms of High Altitude Sickness(25 % bergbeklimmers boven 2500 m)

Predisponerende factoren voor

hoogteziekte

• Eerder hoogte ziekte

• Genetische predispositie

• Snelle stijging

• Onvoldoende acclimatisatie

• Grote inspanning

• Slaaphoogte > 500 m verschil/dag

• Geneesmiddelen gebruik

• Roken, alcohol, drugs

• Comorbiditeit (hart-, long-, neuromusculaire ziekten)

• Teveel water drinken (de eerste dagen op hoogte)?

• Hoogteziekte komt frequent voor. Boven 4000 m 30-70% van de mensen.

• Aan het begin van een verblijf op grotere hoogte treedt fysiologisch verlies

van totaal lichaamswater op door toegenomen water- en natriumdiurese als

gevolg van hypoxie en koude.

• Bij personen die hoogteziekte ontwikkelen, blijft bij aankomst op

grotere hoogte de hoeveelheid lichaamswater meestal gelijk of

neemt deze iets toe. Er treedt minder diurese en natriurese op.

• Profylactische maatregelen: verschil in slaaphoogte tussen 2 opvolgende

nachten minder laten zijn dan 500 m; de tijd nemen om te acclimatiseren;

overmatige lichamelijke inspanning vermijden, evenals het gebruik van

veel alcohol en van sedativa.

• Veel water drinken met extra NaCl is geen goed advies als profylaxe en kan

theoretisch juist schadelijk zijn.

Hoogteziekte

• halve marathon 21,1 km lopen

• olympische of hele marathon 42,195 km lopen

• ultraloop over langere afstand dan een hele marathon

• hele triatlon 3,8 km zwemmen, 180 km fietsen en

42,195 km lopen

• 1/4 triatlon 1 km zwemmen, 45 km fietsen en

10 km lopen

• bergloop langeafstandsloop in de bergen met

wisselende afstand en hoogteverschil

(bijvoorbeeld Swiss Alpine Marathon)

• 100-mijlloop 161 km

• ultramarathon 1000 km lopen (meerdere dagen)

Enkele voorbeelden van Langeafstandloop

Phidippides sterft in Athene na het bericht van de

overwinning op de Perzen in de slag bij Marathon

Doodsoorzaken bij een langeafstandloop: Waterintoxicatie of Cardiaal accident

MarathonloopGrote aantallen deelnemers

Topsporters

Matig getrainden

Marathon op de Jungfrau

Extreme Mountain Ultra-Marathon

“Tor de Géants”

Lengte 330 km Eén loop

Plaats Valle de Aosta, Italië Rustplaatsen 7, naar eigen behoefte

25 passen hoger dan 2000m Toegestane tijd 150 uur

Recordtijd 70 uur, 4 min, 15 sec

Korte Geschiedenis van Hyponatriëmie bij

Langeafstandloop

• 1981 eerste beschrijving hyponatriëmie (≤ 135 mmol) tijdens ultramarathon

• 2000 eerste beschrijving dodelijk longoedeem en hersenoedeem tijdens/na marathon

• 2002 Boston marathon 13% lopers asymptomatische hyponatriëmie van 15.000 deelnemers. Eén overledene door hersenoedeem

• Veronderstelde oorzaak: gestoorde wateruitscheiding door SIADH en niertubulusdysfunctie agv spierschade (inflammatie, oxidatieve stress, cytokinen)

• Advies verandering: “drink to the max” wordt “drink following thirst” (2006, Int. Marathon Med. Dir. Ass.)

Predisponerende factoren voor hyponatriëmie

tijdens duursporten

• onervarenheid van de sporter

• officiële adviezen

• lange duur

• vrouwelijk geslacht

• hoeveelheid ingenomen vloeistof

• gebruik van NSAID’s

• hoge omgevingstemperatuur/-vochtigheid

• groot aantal hulpposten

• gering lichaamsgewicht

NSAID = niet-steroïde anti-inflammatoir geneesmiddel

Symptomen van hyponatriëmie in samenhang

met de plasmaconcentratie

Symptoom plasmaconcentratie van

natrium (in mmol/l)

• geen 135-145

(referentiewaarde)

• misselijkheid en braken < 135

• cognitieve functiestoornissen < 135

• verwardheid 117-131

• Insulten 108-124

• coma 107-117

• longafwijkingen: oedeem 115-127

• overlijden mede afhankelijk van

therapie

≤

white≤ 135

black≤ 130

Kernpunten voor het ontstaan van

hyponatriëmie

tijdens een duursportevenement

Eerder genoemde predisponerende factoren EN:

• Overmatige inname van hypotone, elektrolytarme

vloeistoffen (ondanks gebrek aan dorst)

• Gestoorde renale klaring van vrij water (ADH en

niertubulus)

Samenvatting-1

• Water is eerste levensbehoefte

• De waterregulatie van het menselijk lichaam is

binnen zeer nauwe grenzen gereguleerd

• Deze regulatie wordt osmoregulatie genoemd

• Belangrijke factoren in de osmoregulatie zijn

antidiuretisch hormoon en dorst

• Onder normale omstandigheden zal de mens vrijwel

nooit te weinig of teveel water drinken

Samenvatting-2

• Meer water tot zich nemen dan de fysiologische

waterbehoefte zal onder normale omstandigheden

geen schade geven maar ook geen gezondheidswinst

• Het extra drinken van 2L water per dag (met name uit

flesjes) mist wetenschappelijke onderbouwing

• In extreme situaties (marathon, bergbeklimmen)

kunnen wel door teveel wateropname ernstige

ziekten ontstaan

The Water Content Range for Selected Foods

Percentage Food Item

• 100% Water

• 90–99% Fat-free milk, cantaloupe, strawberries, watermelon, lettuce,

cabbage, celery, spinach, pickles, squash (cooked)

• 80–89% Fruit juice, yogurt, apples, grapes, oranges, carrots, broccoli (cooked),

pears, pineapple

• 70–79% Bananas, avocados, cottage cheese, ricotta cheese, potato (baked),

corn (cooked), shrimp

• 60–69% Pasta, legumes, salmon, ice cream, chicken breast

• 50–59% Ground beef, hot dogs, feta cheese, tenderloin steak (cooked)

• 40–49% Pizza

• 30–39% Cheddar cheese, bagels, bread

• 20–29% Pepperoni sausage, cake, biscuits

• 10–19% Butter, margarine, raisins

• 1–9% Walnuts, peanuts (dry roasted), chocolate chip cookies, crackers,

cereals, pretzels, taco shells, peanut butter

• 0% Oils, sugars

Lichaamswater bij de Mens

HYPOFYSE

ADH

HYPOTHALAMUS

Osmoreceptoren

ADH en Dorst

Wateruitscheiding door een niertubulus onder

invloed van ADH effect op de V-2 receptor

0sm. 1400 Osm. 70

Antidiuretisch Hormoon (Arginine Vasopressine)

Neurocognitive impairment at High Altitude

Capillair Bed

Capillair lek: OEDEEM

Osmolaliteit-1

• Osmolaliteit: de concentratie van osmotisch actieve deeltjes

per kg water

• Osmose: diffusie van het oplosmiddel (water) via een

semipermeabele (cel)membraan van het ene compartiment

naar het andere om de concentratie van deeltjes, die niet

kunnen diffunderen in oplossing gelijk te maken (bv van

extracellulair naar intracellulair)

Watersommelier

200 soorten water voor verschillende gerechten

Aroma, smaak, mondgevoel, wens tot meer………

Fatal Waterintoxication and Cardiac Arrest in

Runners during Marathons

Cerebral edema and cardiac arrest may

result in rare fatalities during marathons

in young female and middle-aged male

runners, respectively.

Inflammation due to skeletal muscle

injury after “hitting the wall” is the

shared underlying cause leading to

exercise-associated hyponatremia and

activation of atherothrombosis.

Strategies for prevention and treatment

based on these paradigms are reducing

the morbidity and mortality: drink to

thirst, aspirin?

Siegel A.J. 2015 Am J Med

Watergehalte van Voedsel

• 70-100 % : fruit, groente, aardappels,

schaaldieren, kaassoorten

• 40-70 % : pizza, pasta, vis, vlees, kip

• 20-40 % : cake, kaas, brood

• 0-20% : olie, boter, suiker, noten, chocola

Osmolaliteit

• Osmolaliteit: de concentratie van osmotisch actieve

deeltjes per kg water

• De plasma osmolaliteit wordt voornamelijk bepaald

door de concentratie van natrium

• De osmolaliteit varieert slechts 1-2% van 290 mOsm/kg

water: bij grote afwijkingen ontstaat schade

• De osmolaliteit is, muv het niermerg, gelijk in alle

lichaamscompartimenten omdat water vrij beweegt

over de membranen

Body Fluid Distribution

NB. Lichaamscellen worden omgeven door een semipermeabele membraan waardoor water

vrij kan passeren , maar opgeloste deeltjes niet.