SNDN:

Tiết 1. Thành phần nhân văn của môi trường.HSG. Chữa một số câu hỏi khó

A.Câu hỏi đề cương1)Nêu sự phân bố dân cư?2.) Nªu c¸c chñng téc trªn thÕ giíi?30.Nêu các kiểu quần cư chính?4)Đô thị là gì?Đô thị hóa là gì? Siêu đô thị là gì?3)Vị trí của đới nóng ?Đới nóng có bao nhiêu kiểu môi trường chính ?Việt Nam nằm trong kiểu MT nào ?4) Xác định và nêu đặc điểm môi trường xích đạo ẩm? 5) Môi trường xích đạo ẩm có những thuận lợi và khó khăn gì đối với sản xuất nông nghiệp, biện pháp khắc phục?6)Xác định và nêu đặc điểm môi trường nhiÖt ®íi? 7) Taïi sao ñaát ôû vuøng nhieät ñôùi coù maøu ñoû vaøng ?8) Xác định và nêu đặc điểm môi trường nhiệt đới gió mùa?9) Trình baøy caùc hình thöùc canh taùc trong noâng nghieäp ôû ñôùi noùng ?10) Aûnh höôûng cuûa cheá ñoä möa theo muøa ñeán ñaát ñai ôû ñôùi noùng nhö theá naøo? 11) Taïi sao dieän tích xavan ñang ngaøy caøng ñöôïc môû roäng treân theá giôùi? 12)Neâu aûnh höôûng cuûa khí haäu nhieät ñôùi vaø khí haäu nhieät ñôùi gioù muøa ñeán tình hình saûn xuaát noâng nghieäp trong vuøng? 13) Xác định vị trí và nêu đặc điểm môi trường đới ôn hoà?14.Nêu nguyên nhân, hậu quả của ô nhiễm không khí và nước ở đới ôn hoà?15) Nét đặc trưng của đô thị ở đới ôn hoà là gì. Vấn đề xã hội nảy sinh khi quá trình đô thị hoá quá nhanh và phương hướng giải quyết? 16)Nêu vị trí địa lý và đặc điểm khí hậu của môi trường hoang mạc ?.17 .Nêu sự thích nghi của động vật và thực vật với môi trường hoang mạc.

18). Với đặc điểm khí hậu khô hạn khắc nghiệt, hoạt động kinh tế của con người ở đây diễn ra như thế nào. Nguyên nhân, biện pháp khắc phục sự mở rộng diện tích của các hoang mạc?19).Nêu vị trí địa lý và đặc điểm khí hậu của môi trường đới lạnh?

20.Nêu sự thích nghi của động-thực vật với môi trường đới lạnh?21. Môi trường vùng núi có đặc điểm gì. Địa bàn cư trú và những hoạt động kinh tế của con người vùng núi diễn ra như thế nào? 22). Dựa vào kiến thức đã học và các số liệu trong bảng, sắp xếp cac Quốc gia sau đây thành 2 nhóm: Các nước phát triển và các nước đang phát triển?23). Tại sao có thể nói:Thế giới chúng ta đang sống thật rộng lớn và đa dạng?24).Nêu vị trí địa lý, diện tích, đường bờ biển và địa hình của châu Phi?.25).Nêu đặc điểm khí hậu của Châu Phi? Giải thích khí hậu của châu Phi khô và nóng bậc nhât trên thế giới?B.Thành phần nhân văn của môi trường.

- 1 -

1)Nêu sự phân bố dân cư?TR Ả LỜI : -Mật độ dân số = Dân số(người) : Diện tích(km2) (người / km2)- Nơi đông dân: có đều kiện sinh sống, giao thông thuận lợi như đồng bằng,đô thị,vùng có khí hậu ấm áp điều hòa- Nơi thưa dân: vùng núi, vùng sâu, vùng xa, hải đảo,…đi lại khó khăn, khí hậu khắc nghiệt2. Nªu c¸c chñng téc trªn thÕ giíi?TR Ả LỜI : - C¨n cø vµo h×nh th¸i bªn ngoµi* Thµnh 3 chñng téc: a) M«n – g« - l« - Ýt. - Da vµng - Tãc ®en dµi- M¾t n©u - ®en- Mòi thÊp – réng.

b) Nª – gr« - Ýt: - Da ®en- Tãc ®en xo¨n- M¾t ®en to- Mòi thÊp, réng

c) ¬ - r« - pª - « - it: - Da tr¾ng- Tãc n©u, vµng- M¾t xanh- Mòi cao, hÑp3.Nêu các kiểu quần cư chính?TR Ả LỜI : Có 2 kiểu quần cư chính là: Quần cư nông thôn và quần cư đô thị_Quần cư nông thôn: +Mật độ dân số thường thấp

+Là hình thức tổ chức sinh sống dựa vào hoạt động kinh tế chủ yếu là sản xuất nông nghiệp, lầm nghiệp hay ngư nghiệp

+Làng mạc, xóm thôn thường phân tán, gắn với đất canh tác, đất đồng cỏ, đất rừng hay mặt nước_Quần cư đô thị: +Mật độ dân số cao

+Là hình thức tổ chức sinh sống dựa vào hoạt động kinh tế chủ yếu là sản xuất công nghiệp và dịnh vụ

+Nhà cửa tập trung với mật độ cao_Lối sống nông thôn và lối sống đô thị cũng có những điểm khác biệt4)Đô thị là gì?Đô thị hóa là gì? Siêu đô thị là gì?TR Ả LỜI : -Các đô thị xuất hiện rất sớm trong thời kì Cổ đại-Nhiều đô thị phát triển nhanh chóng, trở thành các siêu đô thị.-lµ c¸c ®« thÞ khæng lå cã sè d©n tõ 8triÖu ngêi trë lªn. -Trong những năm gần đây, số siêu đô thị trên thế giới tăng nhanh, nhất là ở các nước đag phát triển-Đô thị hóa là xu thế của thế giới hiện nay, nhưng quá trình phát triển tự phát của nhiều siêu đô thị và các đô thị mới cũng để lại những hậu quả nghiêm trọng cho môi trường, sức khỏe, giao thông… của người dân đô thị.C. Chữa một số câu hỏi khó.

- 2 -

Taïi sao ñaát ôû vuøng nhieät ñôùi coù maøu ñoû vaøng ?TR Ả LỜI : -Ñaát vuøng nhieät ñôùi coù maøu ñoû vaøng :Muøa möa nöôùc möa thaám saâu xuoáng caùc lôùp ñaát ñaù, muøakhoâ nöôùc laïi di chuyeån leân mang theo oâxit saét vaø nhoâm tích tuï gaàn maët ñaát neân ñaát coù maøu ñoû vaøngCâu 2: Nêu những nguyên nhân dẫn đến làn sóng di dân của đới nóng và hậu quả. TL: - Di dân tự do ( do thiên tai, chiến tranh , dịch bệnh, kinh tế chậm phát triển, nghèo đói, thiếu việc làm…). - Di dân có kế hoạch ( nhằm phát triển kinh tế –xã hội ở các vùng núi ,ven biển) + Hậu quả: dẫn đến sự bùng nổ đô thị ở đới nóng chủ yếu do di dân tự do đã tạo ra sức ép đối với việc làm , nhà ở , môi trường và các vấn đề phúc lợi xã hội ở các đô thị

SNDN: Tiết 2: MÔI TRƯỜNG ĐỚI NÓNG VÀ HOẠT ĐỘNG KINH TẾ CỦA MÔI TRƯỜNG ĐỚI NÓNG .CHỮA CÂU HỎI KHÓ

1)Vị trí của đới nóng ?Đới nóng có bao nhiêu kiểu môi trường chính ?Việt Nam nằm trong kiểu MT nào ?TR Ả LỜI : -vÞ trÝ : n»m gi÷a kho¶ng 2chÝ tuyÕn 230 b¾c -230nam, chiÕm diÖn tÝch ®Êt næi kh¸ l¬n trªn Tr¸i §Êt.-§Æc ®iÓm : nhiÖt ®é cao quanh n¨m, cã giã tÝn phong thæi quanh n¨m tõ ¸p cao chÝ tuyÕn vÒ xÝch ®¹o . - giíi tv. ®v phong phó ®a d¹ng , ®«ng d©n, tËp trung nhiÒu níc ®ang pt cña thÕ giíi. Đới nóng có bao nhiêu kiểu môi trường chính:-Môi trường xích đạo ẩm.- Môi trường nhiệt đới.- Môi trường nhiệt đới gió mùa.- Môi trường hoang mạc.Việt Nam nằm trong kiểu MT: Nhiệt đới gió mùa.2) Xác định và nêu đặc điểm môi trường xích đạo ẩm? TR Ả LỜI : Vị trÝ- n»m kho¶ng 50 b¾c -50 nam Khí hậu:- Nóng quanh năm ,biên độ nhiệt rất nhỏ (khoảng 3độC)-Mưa quanh năm,lượng mưa trung bình 1500-2500mm- Độ ẩm cao, >80%-Rừng rậm xanh quanh năm-Rừng phát triển rậm rạp, xanh tốt quanh năm,nhiều tầng,có nhiều chim thú sinh sống-Cửa sông, ven biển có rừng ngập mặn3) Môi trường xích đạo ẩm có những thuận lợi và khó khăn gì đối với sản xuất nông nghiệp, biện pháp khắc phục?

- 3 -

TR Ả LỜI : - Thuận lợi:

+ Nắng, mưa nhiều quanh năm, trồng nhiều cây, nuôi nhiều con (1đ) + Xen canh gối vụ quanh năm (1đ). - Khó khăn:

+ Nóng ẩm, nấm mốc, côn trùng phát triển, gây hại cây trồng vật nuôi (1đ). + Chất hữu cơ phân huỷ nhanh, tầng mùn mỏng dể bị xói mòn (1đ).

- Biện pháp: + Bảo vệ rừng, trồng rừng + Khai thác có kế hoạch + Bảo vệ rừng sinh thái

4)Xác định và nêu đặc điểm môi trường nhiÖt ®íi? TR Ả LỜI : + vÞ trÝ-tõ vÜ tuyÕn 5o nam , b¾c 2chÝ tuyÕn ë 2 b¸n cÇu , chñ yÕu Ch©u Phi, Ch©u MÜ + khÝ hËu-nhiÖt ®é cao quanh n¨m trung b×nh >200C, cã hai thêi k× nhiÖt ®é t¨ng cao trong n¨m-trong n¨m cã 1 thêi k× kh« han tõ th¸ng11-3,càng gần chí tuyến thời kì khô hạn càng kéo dài,biên độ nhiệt càng lớn -lîng ma trung b×nh 500-1500mm tập trung chủ yếu vào mùa mưagi¶m dÇn vÒ chÝ tuyÕn + Các đặc điểm khác của môi trường-Thiên nhiên thay đổi theo mùa.-Sông ngòi có 2 mùa nước(mùa lũ và mùa cạn)-Đất fevalit đỏ vàng,dễ bị sói mòn,rửa trôi.-Thảm thực vật chuyển từ rừng thưa chuyển sang đồng cỏ cao nhiệt đới,cuối cùng là nửa hoang mặc-Thích hợp trồng lương thực+cây công nghiệp-Dân cư đông đúc5) Xác định và nêu đặc điểm môi trường nhiệt đới gió mùa?TR Ả LỜI : Vị trí

-Khí hậu nhiệt đới gió mùa,điển hình ở Nam Á và Đông nam Á+ Khí hậu

-Gió mùa mùa hạ:gió thổi từ ấn độ dương và thái bình dương tới,gây mưa lớn-Gió mùa mùa đông:gió thổi từ lục địa châu á ra,mang theo không khí lạnh và khô-Nhiệt độ, lượng mưa thay đổi theo mùa gió ,thời tiết diễn biến bất thường-Nhiệt độ TB>20 độ C, biên độ nhiệt TB khoảng 8độ C, lượng mưa TB>1000mm

+ Các đặc điểm khác của môi trường-Nhịp điệu mùa ảnh hưởng tới cảnh sắc của thiên nhiên và cuộc sống của con người-Nơi mưa nhiều phát triển rừng nhiều tầng-Nơi mưa ít có đồng cỏ cao nhiệt đới. cửa sông ,ven biển có rừng ngập mặn-Nhiều loài trên cạn dưới nước

- 4 -

_MT đa dạng,phong phú-Thích hợp trồng cây lương thực, cây công nghiệp-Dân cư đông đúc

6) Trình baøy caùc hình thöùc canh taùc trong noâng nghieäp ôû ñôùi noùng ?TR Ả LỜI : Caùc hình thöùc canh taùc trong noâng nghieäp ôû ñôùi noùng

- Laøm nöông raãy : Laïc haäu, söû duïng coâng cuï thoâ sô , cho naêng suaát thaáp

- Laøm ruoäng thaâm canh luùa nöôùc : + Ñieàu kieän ñeå thaâm canh : khí haäu nhieät ñôùi gioù muøa,nguoàn lao ñoäng doài dao,chuû ñoäng töôùi tieâu

+ Vai troø :Taêng vuï, taêng naêng suaát,taêng saûn löôïng taïo ñieàu kieän cho chaên nuoâi phaùt trieån- Saûn xuaát noâng saûn haøng hoaù theo quy moâ lôùn : Taïo ra khoái löôïng noâng saûn haøng hoùa lôn coù giaù trò cao7) Aûnh höôûng cuûa cheá ñoä möa theo muøa ñeán ñaát ñai ôû ñôùi noùng nhö theá naøo? TR Ả LỜI : Löôïng möa ôû ñôùi noùng taäp trung vaøo 1 muøa gaây luõ luït vaø xoùi moøn ñaát. Ñeán muøa khoâ löôïng nöôùc boác hôi nhieàu deã gaây haïn haùn . Ngoaøi ra vieäc canh taùc khoâng coù khoa hoïc cuõng laøm cho ñaát mau choùng thoaùi hoùa. Keát quaø laø dieän tích hoang maïc ngaøy caøng môû roäng*. Chữa một số câu hỏi khó.1) Taïi sao dieän tích xavan ñang ngaøy caøng ñöôïc môû roäng treân theá giôùi? TR Ả LỜI : Taïi sao dieän tích xavan ñang ngaøy caøng ñöôïc môû roäng treân theá giôùi?Dieän tích xavan ñang ngaøy caøng ñöôïc môû roäng treân theá giôùi laø do löôïng möa ít vaø do con ngöôøi phaù röøng ñeå laáy cuûi, goã hoaëc laøm nöông raãy khieán cho ñaát baïc maøu vaø caây coùi khoâng theå moïc laïi ñöôïc. 2)Neâu aûnh höôûng cuûa khí haäu nhieät ñôùi vaø khí haäu nhieät ñôùi gioù muøa ñeán tình hình saûn xuaát noâng nghieäp trong vuøng? TR Ả LỜI : Neâu aûnh höôûng cuûa khí haäu nhieät ñôùi vaø khí haäu nhieät ñôùi gioù muøa ñeán tình hình saûn xuaát noâng nghieäp trong vuøng?Vieäc saép xeáp muøa vuï vaø vieäc löïa choïn loaïi caây troàng tuøy thuoäc vaøo thôøi gian coù möa vaø cuøng vôùi söï phaân boá löôïng möa ôû caùc ñòa phöông.

SNDN: Tiết 3: MÔI TRƯỜNG ĐỚI ÔN HÒA VÀ HOẠT ĐỘNG KINH TẾ

- 5 -

CỦA MÔI TRƯỜNG ĐỚI ÔN HÒA. CHỮA CÂU HỎI KHÓ1) Xác định vị trí và nêu đặc điểm môi trường đới ôn hoà?Vị trí: Từ chí tuyến Bắc đến vòng cực Bắc, từ chí tuyến Nam đến vòng cực Nam. Phần lớn đất nổi của đới ôn hòa nằm ở Bán Cầu Bắc.Khí hậu:- Khí hậu đới ôn hoà mang tính chất trung gian giữa đới nóng và đới lạnh .- Do vị trí trung gian nên thời tiết đới ôn hoà thay đổi thất thường .

- Các kiểu môi trường ở đới ôn hòa.+ Môi trường ôn đới hải dương.+ Môi trường ôn đới lục địa.+ Môi trường Địa Trung Hải.+ Môi trường cận nhiệt đới gió mùa, cận nhiệt đới ẩm.

- Thiên nhiên đới ôn hoà thay đổi theo thời gian . Một năm có 4 mùa : xuân, hạ, thu, đông.- Môi trường đới ôn hoà thay đổi theo không gian : Từ Bắc xuống Nam, từ Tây sang Đông .- Sự biến đổi của thiên nhiên theo không gian : từ rừng lá rộng, rừng lá kim, rừng hỗn giao, cây bụi gai . 2).Nêu nguyên nhân, hậu quả của ô nhiễm không khí và nước ở đới ôn hoà?*Ô nhiễm không khí:+Nguyên nhân:

- Sự phát triển công nghiệp.- Khói bụi từ các nhà máy, phương tiện giao thông,… thải vào bầu khí quyển.

- Cháy rừng, vụ nổ hạt nhân. + Hậu quả: Tạo nên những trận mưa axit.

Tăng hiệu ứng nhà kính. Thủng tầng ôzôn.

Trái Đất nóng lên, khí hậu toàn cầu biến đổi, băng ở hai cực tan chảy.* Ô nhiễm nước:

- Nguyên nhân: Do chất thải từ các nhà máy và sinh hoạt của người dân đô thị. Lượng phân hoá học và thuốc trừ sâu dư thừa trên các đồng ruộng. Tai nạn từ các con tàu chở dầu.

- Hậu quả: Nguồn nước sông, hồ, nước ngầm ô nhiễm nặng khiến thiếu nước sạch. Thuỷ triều đen, thuỷ triều đỏ ô nhiễm nguồn nước biển, làm chết ngạt các sinh

vật sống trong nước. 3) Nét đặc trưng của đô thị ở đới ôn hoà là gì. Vấn đề xã hội nảy sinh khi quá trình đô thị hoá quá nhanh và phương hướng giải quyết? - Đới ôn hoà tập trung nhiều đô thị nhất thế giới. Tỷ lệ dân đo thị cao, chiếm 75% dân số. - Các đô thị ở đới ôn hoà mở rộng, kết nối với nhau thành chuỗi đô thị, chùm đô thị. - Sự phát triển của các đô thị được tiến hành theo quy hoạch vươn theo cả chiều sâu và chiều cao. - Lối sống đô thị trở thành phổ biến trong phần lớn dân cư. - Sự phát triển nhanh của các đô thị nảy sinh nhiều vấn đề xã hội như ô nhiễm môi trường.

- 6 -

- Quy hoạch lại đô thị theo hướng phi tập trung hoá để giảm áp lực cho các đô thị Ảnh hưởng đến sức khoẻ con người.*. Chữa một số câu hỏi khó.: Mật độ dân số là gì? Hãy tính mật độ dân số của huyện Tân Hưng năm 2009 như sau 48000 người với diện tích là 497 km2. TL: - Mật độ dân số là số cư dân trung bình sinh sống trên một đơn vị diện tích lãnh thổ nào đó ( đơn vị : người /km2 ). 48000 -Mật độ dân số của huyện Tân Hưng năm 2009 là: = 96,6 người /km2 497 SNDN: Tiết 4: MÔI TRƯỜNG HOANG MẠC VÀ HOẠT ĐỘNG KINH TẾ CỦA MÔI TRƯỜNG HOANG MẠC. CHỮA CÂU HỎI KHÓ

1)Nêu vị trí địa lý và đặc điểm khí hậu của môi trường hoang mạc ?. Vị trí địa lý:

Chiếm 1/3 diện tích đất nổi trên thế giới. Phân bố: Nằm dọc hai bên đường chí tuyến.

Nằm sâu trong nội địa. Gần nơi có dòng biển lạnh đi qua.

Khí hậu: Rất khô hạn do lượng mưa ít, độ bốc hơi nước lớn Khắc nghiệt (do sự chênh lệch nhiệt độ giữa ngày và

đêm, các mùa trong năm lớn).2 .Nêu sự thích nghi của động vật và thực vật với môi trường hoang mạc.

Có khả năng dự trữ nước, chất dinh dưỡng. Hạn chế sự thoát hơi nước.

Thực vật: Thay đổi hình thái bên ngoài (lá, thân, rễ). Rút ngắn thời gian sinh trưởng.

Động vật: Tăng cường dự trữ chất dinh dưỡng; có khả năng chịu đói, khát.

Đào hang, vùi mình trong cát (loài gặm nhấm).3. Với đặc điểm khí hậu khô hạn khắc nghiệt, hoạt động kinh tế của con người ở đây diễn ra như thế nào. Nguyên nhân, biện pháp khắc phục sự mở rộng diện tích của các hoang mạc?

* Hoạt động kinh tế cổ truyền. - Các dân tộc sống trong hoang mạc chủ yếu là chăn nuôi du mục, ngoài ra còn trồng trọt trong các ốc đảo. Vận chuyển hàng hoá xuyên hoang mạc. * Hoạt động kinh tế hiện đại. - Ngày nay nhờ kỹ thuật khoan sâu vào lòng đất con người đang tiến hành khai thác các hoang mạc, nhưng cần đầu tư rất nhiều vốn. * Nguyên nhân: Do cát lấn, do biến động khí hậu toàn cầu, nhưng chủ yếu là do tác động của khí hậu toàn cầu. * Hậu quả: Diện tích hoang mạc ngày càng mở rộng, mỗi năm mất đi khoảng 1 triệu ha đất trồng. * Biện pháp: Cải tạo hoang mạc thành đất trồng trọt, khai thác nước ngầm, trồng rừng.

Đi xa tìm kiếm thức ăn, nước (sơn dương, đà điểu).

- 7 -

*. Chữa một số câu hỏi khó.Chữa câu hỏi khó SGK

SNDN: Tiết 5: MÔI TRƯỜNG VÙNG NÚI VÀ HOẠT ĐỘNG KINH TẾ CỦA MÔI TRƯỜNG VÙNG NÚI. CHỮA CÂU HỎI KHÓ1.Đặc điểm của môi trường: - Khí hậu thực vât thay đổi theo độ cao. Thực vật phân tầng theo độ cao giống như khi ta đi từ vùng vĩ độ thấp lên vùng vĩ độ cao. - Sườn đón nắng và gió ẩm thực vật phát triển đến độ cao lớn hơn, tươi tốt hơn sườn khuất nắng và khuất gió. 2.Cư trú của con người. - Miền núi có mật độ dân số thấp, thường là địa bàn cư trú của các dân tộc ít người. - Người dân ở các vùng núi khác nhau trên thế giới có đăc điểm cư trú khác nhau.3. Hoạt động kinh tế cổ truyền. - Hoạt động kinh tế cổ truyền của các dân tộc ít người vùng núi rất đa dạng gồm trồng trọt, chăn nuôi, khai thác chế biến lâm sản, làm nghề thủ công. - Mỗi khu vực khác nhau có hoạt động kinh tế cổ truyền riêng phù hợp với điều kiện cụ thể của từng nơi. - Nền kinh tế vùng núi phần lớn mang tính chất tự cung tự cấp.4. Sự thay đổi Kinh Tế - Xã Hội. - Nhờ phát triển giao thông, thuỷ điện, du lịch…. nhiều ngành kinh tế mới đã xuất hiện ở vùng núi, làm cho bộ mặt nhiều vùng núi phát triển nhanh chóng. - Một số nơi sự phát triển kinh tế-xã hội đã tác động tiêu cực đến môi trường và bản sắc văn hoá của các dân tộc vùng núi.5. Dựa vào kiến thức đã học và các số liệu trong bảng, sắp xếp cac Quốc gia sau đây thành 2 nhóm: Các nước phát triển và các nước đang phát triển?

Tên nướcThu nhập bình quần đầu người (USD)

HDITỷ lệ tử vong của trẻ em

Hoa kì 29010 0,827 7An – giê-ri 4460 0,665 34Đức 21260 0,906 5Arập-xê út 10120 0,740 24Bra-xin 6480 0,739 37

- Các nước phát triển: Hoa kì, Đức ( 1,25đ). - Các nước đang phát triển: An-giê-ri, Arập-Xê út, Bra-xin ( 1,25đ).*. Chữa một số câu hỏi khó.. Tại sao có thể nói:Thế giới chúng ta đang sống thật rộng lớn và đa dạng?

*Rộng lớn : - Địa bàn sinh sống của con người ngày càng mở rộng

- 8 -

-Con người có mặt tất cả các châu lục. -Con người vươn cao trong tầng khí quyển,xuống thềm lục địa của các đại dương.*Đa dạng: -Hành chính:Có trên200 quốc gia lớn nhỏ và vùng lãnh thổ khác nhau về chính trị -xã hội. -Trong vùng lãnh thổ có nhiều dân tộc khác nhau.... -Trong môi trường tự nhiên con người có nhiều hình thức tổ chức khác nhau,trình độ khác nhau,quan niệm sống và mưc sống khác nhau...

SNDN: Tiết 6: THIÊN NHIÊN VÀ CON NGƯỜI CHÂU PHI. CHỮA CÂU HỎI KHÓ1.Nêu vị trí địa lý, diện tích, đường bờ biển và địa hình của châu Phi?.

* Vị trí địa lý: Nằm khoảng giữa vĩ độ 37B đến 37N * Diện tích: hơn 30 triệu km vuông * Đường bờ biển: Ít bị cắt xẻ, ít lấn sâu vào đất liền, rất ít vịnh, đảo, bán đảo * Địa hình: - Khá đơn giản

- Có thể coi toàn bộ châu lục là khối cao nguyên khổng lồ, cao trung bình 750m; trên đó chủ yếu là các sơn nguyên xen các bồn địa thấp.

- Phần đông của lục địa được nâng lên mạnh, nền đá bị nứt vỡ và đổ sụp, tạo nên những thung lũng sâu, nhiều hồ hẹp và dài2.Nêu đặc điểm khí hậu của Châu Phi? Giải thích khí hậu của châu Phi khô và nóng bậc nhât trên thế giới? *Đặc điểm khí hậu của Châu Phi:

-Nhiệt độ trung bình năm trên 20 độ C -Lượng mưa ít giảm dần về 2 chí tuyến

=>Khô và nóng *Giải thích: Dựa vào: -Vị trí: Phần lớn lãnh thổ nằm giữa 2 đường chí tuyến -Hình thể: Là một hình khối,bờ biển ít bị chia xẻ ít chịu ảnh hưởng của biển...

- Có rất ít núi cao và đồng bằng thấp.II. Bài tậpBT2 Trang 58 SGK

- 9 -

0

5

10

15

20

25

Pháp Hoa Kì

Tấn/năm/ngườiCác nước có lượng khí thải độc hại bình quân đầu người cao nhất thế giới

BT3 trang 60 SGKNguyên nhân:

Sự gia tăng lượng CO2 trong không khí từ năm 1840 đến năm 1997

0

100

200

300

400

1 2 3 4 Năm

Lượng CO2 (phần triệu)

lượng CO2

- 10 -

SNDN: Tiết 1. Câu hỏi đề cương.Thành phần nhân văn của môi trường

A.Câu hỏi đề cương1)Nêu sự phân bố dân cư?2.) Nªu c¸c chñng téc trªn thÕ giíi?30.Nêu các kiểu quần cư chính?4)Đô thị là gì?Đô thị hóa là gì? Siêu đô thị là gì?3)Vị trí của đới nóng ?Đới nóng có bao nhiêu kiểu môi trường chính ?Việt Nam nằm trong kiểu MT nào ?4) Xác định và nêu đặc điểm môi trường xích đạo ẩm? 5) Môi trường xích đạo ẩm có những thuận lợi và khó khăn gì đối với sản xuất nông nghiệp, biện pháp khắc phục?6)Xác định và nêu đặc điểm môi trường nhiÖt ®íi? 7) Xác định và nêu đặc điểm môi trường nhiệt đới gió mùa?8)Neâu aûnh höôûng cuûa khí haäu nhieät ñôùi vaø khí haäu nhieät ñôùi gioù muøa ñeán tình hình saûn xuaát noâng nghieäp trong vuøng? 9) Xác định vị trí và nêu đặc điểm môi trường đới ôn hoà?

- 11 -

10.Nêu nguyên nhân, hậu quả của ô nhiễm không khí và nước ở đới ôn hoà?11) Nét đặc trưng của đô thị ở đới ôn hoà là gì. Vấn đề xã hội nảy sinh khi quá trình đô thị hoá quá nhanh và phương hướng giải quyết?12)Nêu vị trí địa lý và đặc điểm khí hậu của môi trường hoang mạc ?.13) .Nêu sự thích nghi của động vật và thực vật với môi trường hoang mạc.

14)Nêu vị trí địa lý và đặc điểm khí hậu của môi trường đới lạnh?15)Nêu sự thích nghi của động-thực vật với môi trường đới lạnh?16 ) Môi trường vùng núi có đặc điểm gì. Địa bàn cư trú và những hoạt động kinh tế của con người vùng núi diễn ra như thế nào? 17).Nêu vị trí địa lý, diện tích, đường bờ biển và địa hình của châu Phi?.18).Nêu đặc điểm khí hậu của Châu Phi? B.Thành phần nhân văn của môi trường.1)Nêu sự phân bố dân cư?TR Ả LỜI : -Mật độ dân số = Dân số(người) : Diện tích(km2) (người / km2)- Nơi đông dân: có đều kiện sinh sống, giao thông thuận lợi như đồng bằng,đô thị,vùng có khí hậu ấm áp điều hòa- Nơi thưa dân: vùng núi, vùng sâu, vùng xa, hải đảo,…đi lại khó khăn, khí hậu khắc nghiệt2)Nêu các kiểu quần cư chính?TR Ả LỜI : Có 2 kiểu quần cư chính là: Quần cư nông thôn và quần cư đô thị_Quần cư nông thôn: +Mật độ dân số thường thấp

+Là hình thức tổ chức sinh sống dựa vào hoạt động kinh tế chủ yếu là sản xuất nông nghiệp, lầm nghiệp hay ngư nghiệp

+Làng mạc, xóm thôn thường phân tán, gắn với đất canh tác, đất đồng cỏ, đất rừng hay mặt nước_Quần cư đô thị: +Mật độ dân số cao

+Là hình thức tổ chức sinh sống dựa vào hoạt động kinh tế chủ yếu là sản xuất công nghiệp và dịnh vụ

+Nhà cửa tập trung với mật độ cao_Lối sống nông thôn và lối sống đô thị cũng có những điểm khác biệt

SNDN: Tiết 2: MÔI TRƯỜNG ĐỚI NÓNG VÀ HOẠT ĐỘNG KINH TẾ CỦA MÔI TRƯỜNG ĐỚI NÓNG

1)Vị trí của đới nóng ?Đới nóng có bao nhiêu kiểu môi trường chính ?Việt Nam nằm trong kiểu MT nào ?TR Ả LỜI : -vÞ trÝ : n»m gi÷a kho¶ng 2chÝ tuyÕn 230 b¾c -230nam, chiÕm diÖn tÝch ®Êt næi kh¸ l¬n trªn Tr¸i §Êt.

- 12 -

-§Æc ®iÓm : nhiÖt ®é cao quanh n¨m, cã giã tÝn phong thæi quanh n¨m tõ ¸p cao chÝ tuyÕn vÒ xÝch ®¹o . - giíi tv. ®v phong phó ®a d¹ng , ®«ng d©n, tËp trung nhiÒu níc ®ang pt cña thÕ giíi. Đới nóng có bao nhiêu kiểu môi trường chính:-Môi trường xích đạo ẩm.- Môi trường nhiệt đới.- Môi trường nhiệt đới gió mùa.- Môi trường hoang mạc.Việt Nam nằm trong kiểu MT: Nhiệt đới gió mùa.2) Môi trường xích đạo ẩm có những thuận lợi và khó khăn gì đối với sản xuất nông nghiệp, biện pháp khắc phục?TR Ả LỜI : - Thuận lợi:

+ Nắng, mưa nhiều quanh năm, trồng nhiều cây, nuôi nhiều con (1đ) + Xen canh gối vụ quanh năm (1đ). - Khó khăn:

+ Nóng ẩm, nấm mốc, côn trùng phát triển, gây hại cây trồng vật nuôi (1đ). + Chất hữu cơ phân huỷ nhanh, tầng mùn mỏng dể bị xói mòn (1đ).

- Biện pháp: + Bảo vệ rừng, trồng rừng + Khai thác có kế hoạch + Bảo vệ rừng sinh thái

3)Xác định và nêu đặc điểm môi trường nhiÖt ®íi? TR Ả LỜI : + vÞ trÝ-tõ vÜ tuyÕn 5o nam , b¾c 2chÝ tuyÕn ë 2 b¸n cÇu , chñ yÕu Ch©u Phi, Ch©u MÜ + khÝ hËu-nhiÖt ®é cao quanh n¨m trung b×nh >200C, cã hai thêi k× nhiÖt ®é t¨ng cao trong n¨m-trong n¨m cã 1 thêi k× kh« han tõ th¸ng11-3,càng gần chí tuyến thời kì khô hạn càng kéo dài,biên độ nhiệt càng lớn -lîng ma trung b×nh 500-1500mm tập trung chủ yếu vào mùa mưagi¶m dÇn vÒ chÝ tuyÕn + Các đặc điểm khác của môi trường-Thiên nhiên thay đổi theo mùa.-Sông ngòi có 2 mùa nước(mùa lũ và mùa cạn)-Đất fevalit đỏ vàng,dễ bị sói mòn,rửa trôi.-Thảm thực vật chuyển từ rừng thưa chuyển sang đồng cỏ cao nhiệt đới,cuối cùng là nửa hoang mặc-Thích hợp trồng lương thực+cây công nghiệp-Dân cư đông đúc4) Xác định và nêu đặc điểm môi trường nhiệt đới gió mùa?TR Ả LỜI :

- 13 -

Vị trí -Khí hậu nhiệt đới gió mùa,điển hình ở Nam Á và Đông nam Á

+ Khí hậu-Gió mùa mùa hạ:gió thổi từ ấn độ dương và thái bình dương tới,gây mưa lớn-Gió mùa mùa đông:gió thổi từ lục địa châu á ra,mang theo không khí lạnh và khô-Nhiệt độ, lượng mưa thay đổi theo mùa gió ,thời tiết diễn biến bất thường-Nhiệt độ TB>20 độ C, biên độ nhiệt TB khoảng 8độ C, lượng mưa TB>1000mm

+ Các đặc điểm khác của môi trường-Nhịp điệu mùa ảnh hưởng tới cảnh sắc của thiên nhiên và cuộc sống của con người-Nơi mưa nhiều phát triển rừng nhiều tầng-Nơi mưa ít có đồng cỏ cao nhiệt đới. cửa sông ,ven biển có rừng ngập mặn-Nhiều loài trên cạn dưới nước_MT đa dạng,phong phú-Thích hợp trồng cây lương thực, cây công nghiệp-Dân cư đông đúc

5)Neâu aûnh höôûng cuûa khí haäu nhieät ñôùi vaø khí haäu nhieät ñôùi gioù muøa ñeán tình hình saûn xuaát noâng nghieäp trong vuøng? TR Ả LỜI : Neâu aûnh höôûng cuûa khí haäu nhieät ñôùi vaø khí haäu nhieät ñôùi gioù muøa ñeán tình hình saûn xuaát noâng nghieäp trong vuøng?Vieäc saép xeáp muøa vuï vaø vieäc löïa choïn loaïi caây troàng tuøy thuoäc vaøo thôøi gian coù möa vaø cuøng vôùi söï phaân boá löôïng möa ôû caùc ñòa phöông.

SNDN: Tiết 3: MÔI TRƯỜNG ĐỚI ÔN HÒA VÀ HOẠT ĐỘNG KINH TẾ CỦA MÔI TRƯỜNG ĐỚI ÔN HÒA1) Xác định vị trí và nêu đặc điểm môi trường đới ôn hoà?Vị trí: Từ chí tuyến Bắc đến vòng cực Bắc, từ chí tuyến Nam đến vòng cực Nam. Phần lớn đất nổi của đới ôn hòa nằm ở Bán Cầu Bắc.Khí hậu:- Khí hậu đới ôn hoà mang tính chất trung gian giữa đới nóng và đới lạnh .- Do vị trí trung gian nên thời tiết đới ôn hoà thay đổi thất thường .

- Các kiểu môi trường ở đới ôn hòa.+ Môi trường ôn đới hải dương.+ Môi trường ôn đới lục địa.+ Môi trường Địa Trung Hải.+ Môi trường cận nhiệt đới gió mùa, cận nhiệt đới ẩm.

- Thiên nhiên đới ôn hoà thay đổi theo thời gian . Một năm có 4 mùa : xuân, hạ, thu, đông.- Môi trường đới ôn hoà thay đổi theo không gian : Từ Bắc xuống Nam, từ Tây sang Đông .

- 14 -

- Sự biến đổi của thiên nhiên theo không gian : từ rừng lá rộng, rừng lá kim, rừng hỗn giao, cây bụi gai . 2.Nêu nguyên nhân, hậu quả của ô nhiễm không khí và nước ở đới ôn hoà?*Ô nhiễm không khí:+Nguyên nhân:

- Sự phát triển công nghiệp.- Khói bụi từ các nhà máy, phương tiện giao thông,… thải vào bầu khí quyển.

- Cháy rừng, vụ nổ hạt nhân. + Hậu quả: Tạo nên những trận mưa axit.

Tăng hiệu ứng nhà kính. Thủng tầng ôzôn.

Trái Đất nóng lên, khí hậu toàn cầu biến đổi, băng ở hai cực tan chảy.* Ô nhiễm nước:

- Nguyên nhân: Do chất thải từ các nhà máy và sinh hoạt của người dân đô thị. Lượng phân hoá học và thuốc trừ sâu dư thừa trên các đồng ruộng. Tai nạn từ các con tàu chở dầu.

- Hậu quả: Nguồn nước sông, hồ, nước ngầm ô nhiễm nặng khiến thiếu nước sạch. Thuỷ triều đen, thuỷ triều đỏ ô nhiễm nguồn nước biển, làm chết ngạt các sinh

vật sống trong nước. 3) Nét đặc trưng của đô thị ở đới ôn hoà là gì. Vấn đề xã hội nảy sinh khi quá trình đô thị hoá quá nhanh và phương hướng giải quyết? - Đới ôn hoà tập trung nhiều đô thị nhất thế giới. Tỷ lệ dân đo thị cao, chiếm 75% dân số. - Các đô thị ở đới ôn hoà mở rộng, kết nối với nhau thành chuỗi đô thị, chùm đô thị. - Sự phát triển của các đô thị được tiến hành theo quy hoạch vươn theo cả chiều sâu và chiều cao. - Lối sống đô thị trở thành phổ biến trong phần lớn dân cư. - Sự phát triển nhanh của các đô thị nảy sinh nhiều vấn đề xã hội như ô nhiễm môi trường. - Quy hoạch lại đô thị theo hướng phi tập trung hoá để giảm áp lực cho các đô thị Ảnh hưởng đến sức khoẻ con người.

SNDN: Tiết 4: MÔI TRƯỜNG HOANG MẠC VÀ HOẠT ĐỘNG KINH TẾ CỦA MÔI TRƯỜNG HOANG MẠC

1)Nêu vị trí địa lý và đặc điểm khí hậu của môi trường hoang mạc ?. Vị trí địa lý:

Chiếm 1/3 diện tích đất nổi trên thế giới. Phân bố: Nằm dọc hai bên đường chí tuyến.

- 15 -

Nằm sâu trong nội địa. Gần nơi có dòng biển lạnh đi qua.

Khí hậu: Rất khô hạn do lượng mưa ít, độ bốc hơi nước lớn Khắc nghiệt (do sự chênh lệch nhiệt độ giữa ngày và

đêm, các mùa trong năm lớn).2 .Nêu sự thích nghi của động vật và thực vật với môi trường hoang mạc.

Có khả năng dự trữ nước, chất dinh dưỡng. Hạn chế sự thoát hơi nước.

Thực vật: Thay đổi hình thái bên ngoài (lá, thân, rễ). Rút ngắn thời gian sinh trưởng.

Động vật: Tăng cường dự trữ chất dinh dưỡng; có khả năng chịu đói, khát.

Đào hang, vùi mình trong cát (loài gặm nhấm).3. Với đặc điểm khí hậu khô hạn khắc nghiệt, hoạt động kinh tế của con người ở đây diễn ra như thế nào. Nguyên nhân, biện pháp khắc phục sự mở rộng diện tích của các hoang mạc?

* Hoạt động kinh tế cổ truyền. - Các dân tộc sống trong hoang mạc chủ yếu là chăn nuôi du mục, ngoài ra còn trồng trọt trong các ốc đảo. Vận chuyển hàng hoá xuyên hoang mạc. * Hoạt động kinh tế hiện đại. - Ngày nay nhờ kỹ thuật khoan sâu vào lòng đất con người đang tiến hành khai thác các hoang mạc, nhưng cần đầu tư rất nhiều vốn. * Nguyên nhân: Do cát lấn, do biến động khí hậu toàn cầu, nhưng chủ yếu là do tác động của khí hậu toàn cầu. * Hậu quả: Diện tích hoang mạc ngày càng mở rộng, mỗi năm mất đi khoảng 1 triệu ha đất trồng. * Biện pháp: Cải tạo hoang mạc thành đất trồng trọt, khai thác nước ngầm, trồng rừng.

Đi xa tìm kiếm thức ăn, nước (sơn dương, đà điểu).

SNDN: Tiết 5: MÔI TRƯỜNG VÙNG NÚI VÀ HOẠT ĐỘNG KINH TẾ CỦA MÔI TRƯỜNG VÙNG NÚI1.Đặc điểm của môi trường: - Khí hậu thực vât thay đổi theo độ cao. Thực vật phân tầng theo độ cao giống như khi ta đi từ vùng vĩ độ thấp lên vùng vĩ độ cao. - Sườn đón nắng và gió ẩm thực vật phát triển đến độ cao lớn hơn, tươi tốt hơn sườn khuất nắng và khuất gió. 2.Cư trú của con người. - Miền núi có mật độ dân số thấp, thường là địa bàn cư trú của các dân tộc ít người. - Người dân ở các vùng núi khác nhau trên thế giới có đăc điểm cư trú khác nhau.3. Hoạt động kinh tế cổ truyền.

- 16 -

- Hoạt động kinh tế cổ truyền của các dân tộc ít người vùng núi rất đa dạng gồm trồng trọt, chăn nuôi, khai thác chế biến lâm sản, làm nghề thủ công. - Mỗi khu vực khác nhau có hoạt động kinh tế cổ truyền riêng phù hợp với điều kiện cụ thể của từng nơi. - Nền kinh tế vùng núi phần lớn mang tính chất tự cung tự cấp.4. Sự thay đổi Kinh Tế - Xã Hội. - Nhờ phát triển giao thông, thuỷ điện, du lịch…. nhiều ngành kinh tế mới đã xuất hiện ở vùng núi, làm cho bộ mặt nhiều vùng núi phát triển nhanh chóng. - Một số nơi sự phát triển kinh tế-xã hội đã tác động tiêu cực đến môi trường và bản sắc văn hoá của các dân tộc vùng núi.22. Dựa vào kiến thức đã học và các số liệu trong bảng, sắp xếp cac Quốc gia sau đây thành 2 nhóm: Các nước phát triển và các nước đang phát triển?

Tên nướcThu nhập bình quần đầu người (USD)

HDITỷ lệ tử vong của trẻ em

Hoa kì 29010 0,827 7An – giê-ri 4460 0,665 34Đức 21260 0,906 5Arập-xê út 10120 0,740 24Bra-xin 6480 0,739 37

- Các nước phát triển: Hoa kì, Đức ( 1,25đ). - Các nước đang phát triển: An-giê-ri, Arập-Xê út, Bra-xin ( 1,25đ).

SNDN: Tiết 6: THIÊN NHIÊN VÀ CON NGƯỜI CHÂU PHI1.Nêu vị trí địa lý, diện tích, đường bờ biển và địa hình của châu Phi?.

* Vị trí địa lý: Nằm khoảng giữa vĩ độ 37B đến 37N * Diện tích: hơn 30 triệu km vuông * Đường bờ biển: Ít bị cắt xẻ, ít lấn sâu vào đất liền, rất ít vịnh, đảo, bán đảo * Địa hình: - Khá đơn giản

- Có thể coi toàn bộ châu lục là khối cao nguyên khổng lồ, cao trung bình 750m; trên đó chủ yếu là các sơn nguyên xen các bồn địa thấp.

- Phần đông của lục địa được nâng lên mạnh, nền đá bị nứt vỡ và đổ sụp, tạo nên những thung lũng sâu, nhiều hồ hẹp và dài2.Nêu đặc điểm khí hậu của Châu Phi? Giải thích khí hậu của châu Phi khô và nóng bậc nhât trên thế giới? *Đặc điểm khí hậu của Châu Phi:

-Nhiệt độ trung bình năm trên 20 độ C -Lượng mưa ít giảm dần về 2 chí tuyến

=>Khô và nóng

- 17 -

*Giải thích: Dựa vào: -Vị trí: Phần lớn lãnh thổ nằm giữa 2 đường chí tuyến -Hình thể: Là một hình khối,bờ biển ít bị chia xẻ ít chịu ảnh hưởng của biển...

- Có rất ít núi cao và đồng bằng thấp.

III. Bài tậpBT2 Trang 58 SGK

0

5

10

15

20

25

Pháp Hoa Kì

Tấn/năm/ngườiCác nước có lượng khí thải độc hại bình quân đầu người cao nhất thế giới

- 18 -