Czynniki mające wpływ na kształtowanie się cen energii na rynku w Polsce

Robert ZajdlerMarcin Gałczyński

Warszawa, dnia 11 września 2015 r.

Polski rynek energii elektrycznej jest obecnie dużym systemem stale rozwijającym się w dobrym kierunku

2

Liczby opisujące polski rynek energii elektrycznej

156,6 #6

186,8

Produkcja (TWh) Pozycja w UE

Obrót na TGE

119138

43,6

TGE/produkcja (%)TGE/konsumpcja (%)

Udział energii TPA (%)

16,6

38 13,6

Liczba odbiorców (mln)

Udział największego wytwórcy (%)

Import (TWh)

Jesteśmy dynamicznie rozwijającym się rynkiem energii

Agenda

• Uwarunkowania prawne

• Determinanty cen energii elektrycznej w Polsce

• Ceny energii w Polsce

• Źródła informacji o rynku energetycznym

Regulacje prawne kreują rynek długoterminowo

4

Unia Europejska tworzy ramy systemu…

…które są uzupełniane przez rozwiązania krajowe

Mechanizmy prawne wpływają na codzienną wycenę energii przez rynek

• Kodeksy sieci jako mechanizm ujednolicania rynków i zapewnienia większej transparentności

• Polityka regulacyjna zmuszająca do inwestycji w połączenia transgraniczne wpływa na konwergencje cen

• Mechanizmy bezpieczeństwa i solidarności wpływają na wycenę spółek i energii

• Polityka klimatyczna zmienia model rynku wytwarzania

• Interwencja administracyjna w rynek (stopnie zasilania) powodują utrudnienia w działaniu firm i zwiększają nieprzewidywalność cen.

• Obligo giełdowe buduje wolumen i umożliwia kształtowanie się ceny referencyjnej

• Systemy wsparcia OZE, kogeneracji, efektywności energetycznej tworzą nowy segment rynku

• Socjalizacja kosztów terminala LNG, kontraktów długoterminowych na dostawy gazu ziemnego determinuje „ile jest miejsca na rynek”

• Taryfy utrudniają realną wycenę energii i ryzyk

• Operacyjna rezerwa mocy (ORM) wpływa na wycenę energii oraz promocję określonych rozwiązań

Przykładem skutków regulacji prawnych jest zmiana relacji cen bazowych i szczytowych w związku z ORM

5

Zmiana podaży przyczyniła się do zmian relacji cenowych na rynkach krótkoterminowych

ORM przyczyniła się do zmian cenowych na TGE…

0

5

10

15

20

25

30

2013

Ø 2012

2014 20152012

%

Ø 2015¹

Ø 2013

Ø 2014

Wp

row

adze

nie

OR

M

Spready pomiędzy POLPX spot base a POLPX spot peak

Determinanty ceny energii elektrycznej w Polsce mają charakter krajowy i międzynarodowy

Cena energii elektrycznej

Czynniki międzynarodowe Czynniki krajowe

Ceny paliw energetycznych (w tym węgla)

Ceny uprawnień środowiskowych Kurs waluty Rozwój połączeń transgranicznych Wolumen eksportu energii

elektrycznej do Polski Cena energii eksportowanej do Polski Koszt wymiany międzynarodowej Sezonowość wymiany

międzynarodowej Możliwość świadczenia usług na

rynku polskim przez zagraniczne podmioty

Ceny węgla energetycznego Zużycie paliw energetycznych Koszty pracy w sektorze

energetycznym Inwestycje w sektorze

energetycznym Koszty środowiskowe Miks energetyczny Wielkość popytu:

Tempo wzrostu gospodarczego Zmiany w zakresie

energochłonności przemysłu i gospodarstw domowych

Gra rynkowa na parkiecie giełdowym Czynniki o charakterze losowym

(awarie bloków, skrajne warunki atmosferyczne)

Ze względu na strukturę produkcji energii w Polsce istotne znaczenie mają ceny węgla kamiennego

7

162,5 TWh

Łączna produkcja

52,0%

5,6%

El. wodne

1,9% 1,7%

35,1%

Gaz ziemny El. Przemysłowe

(różne paliwa)

Wiatr i inne OZE

Węgiel brunatny

Węgiel kamienny

3,6%

Struktura produkcji energii elektrycznej w 2013 r.

87,1% produkcji energii elektrycznej

z węgla

Ceny węgla polskiego i zagranicznego

340

320

300

240

0

280

260

220

Q3

20

14

Q1

20

15

PLN/t

Q4

20

14

-34%

Q4

20

13

Q3

20

12

Q1

20

14

Q3

20

13

Q1

20

12

Q2

20

14

Q2

20

12

-17%

Q2

20

13

Q1

20

13

Q4

20

12

Q2

20

15

Źródło: URE, GPI

Węgiel RSAPolski węgiel

Ceny węgla zagranicznego maja pośrednie przełożenie na ceny węgla w Polsce

Ceny uprawnień emisyjnych będą miały coraz większy wpływ na ceny energii w Polsce

Cena uprawnień do emisji wahała się w ostatnich trzech latach

Polskie instalacje są dzisiaj wysokoemisyjne

Kw

ieci

eń 2

01

3

5,5

Paź

dzi

ern

ik 2

01

5

Lip

iec

20

13

5,0

4,0

6,0

Paź

dzi

ern

ik 2

01

4

Lip

iec

20

12

3,5

Kw

ieci

eń 2

01

5

Lip

iec

20

14

Paź

dzi

ern

ik 2

01

3

Styc

zeń

20

13

7,5

8,5

8,0

6,5

Paź

dzi

ern

ik 2

01

2

Kw

ieci

eń 2

01

4

Lip

iec

20

15

Styc

zeń

20

14

0,0

4,5

Styc

zeń

20

15

7,0

EUR/tCO2

+39%+92%+7%

Cena uprawnienia do emisji CO2 na EEX

Obecne stawki płacone są uprawnienia są znacznie niższe niż oczekiwania Komisji Europejskiej. Ponadto Polskę chroni okres derogacyjny

Cena uprawnień do emisji CO2 na rynku pierwotnym

0

150

250

100

200

50

ROBE

7 348

IEAT

911

SI

Mt CO2

4

FI

4

PTSK BGEE

1212

FR

13

CZ

17

GR

30

NL

31

ES

28

128

GB ITPL

58

DE

93

249

Wielkość emisji

1111111133245461010

31

0

20

40

DE ITPL

14

GRNL ESGB PT SI FIRO BGSKATEE IEBEFRCZ

Liczba emitentów w top 100

Łączny wolumen emisji 100 największych emitentów w UE

Źródło: EEX, KOBIZE

Badanie determinantów cen uwzględnić powinno jeszcze szereg czynników...

Zapotrzebowanie na energię zależy od koniunktury

Ceny krajowe uzależnione są także od wymiany międzynarodowej

Efektem badania determinantów cen energii może być przygotowanie wiarygodnych krótko-i średnioterminowych modeli prognostycznych

105

100

0

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

95

100

105

110

0

100

105

0

Zmiana PKB Zmiana produkcji energii elektrycznej

Rok poprzedni = 100

Roczne zmiany PKB i produkcji energii elektrycznej

4

2

6

0

12

10

8

14

TWh

Import

-10

-4

-12

-6

-2

-8

-14

20142013 2015

Eksport

Źródło: MFW, BP Statistical Review 2015, Eurostat

Agenda

• Uwarunkowania prawne

• Determinanty cen energii elektrycznej w Polsce

• Ceny energii w Polsce

• Źródła informacji o rynku energetycznym

Konsekwencją uwarunkowań o charakterze lokalnym są znaczne różnice cen energii w Europie

Ceny na RDN1 Ceny na RTT2

30 6055150 3525 5045402010

+20,2%

+2,8%

EUR/MWh

HUPX

+13,2%

APX (NL)

OTE +15,6%

N2EX

EPEX (DE, AT)

-59,3%

+41,3%

+3,8%

Nord Pool Spot

EPEX (FR)

TGE

+18,1%

Lipiec 2015Sierpień 2014

Czerwiec 2015 Sierpień 2015

1. Ceny na RDN stanowią średnią arytmetyczną dziennych indeksów bazowych. 2. Ceny dla EEX stanowią średnią arytmetyczną kursów zamknięcia dla rocznego kontraktu bazowego. Ceny TGE, PXE, Nasdaq OMX stanowią średnią ważoną cenę na RTT. Ceny HUPX stanowią średnią miesięczną ceną rocznego kontraktu bazowego. Źródło: giełdy

0 30 35 454025

PXE

b.d.

-9,3%

-7,7%

-7,8%

EUR/MWh

EEX (DE, AT) -8,9%

-23,2%

HUPX

TGE -9,9%

EEX (IT)

EEX (FR)

Nasdaq OMX

Kierunki zmian cen na europejskich giełdach są często zbieżne

Zmiany cen m/m na RDN1 Zmiany cen m/m na RTT2

1. Ceny na RDN stanowią średnią arytmetyczną dziennych indeksów bazowych. 2. Ceny dla EEX stanowią średnią arytmetyczną kursów zamknięcia dla rocznego kontraktu bazowego. Ceny TGE, PXE, Nasdaq OMX stanowią średnią ważoną cenę na RTT. Ceny HUPX stanowią średnią miesięczną ceną rocznego kontraktu bazowego. Źródło: giełdy

14

3

-35

21

-2

4

21

19

3

2

18

20

54

9

16

-3437

-11

-19

9

-8

-4

-15

-10

-60 20100 30-20-30-50 -40 5040-10 60

%

OTE

APX (NL)

N2EX

EPEX (FR)

Nord Pool Spot

EPEX (DE, AT)

HUPX

TGE

Zmiany cen (czerwiec) Zmiany cen (sierpień)Zmiany cen (lipiec)

1

0

1

0

-3

-6

3

3

-1

-2

1

0

-1

-4

-1

-2

-1

0

-3

-4-5-6 0 2-1-2 1931-3

%

PXE

HUPX

0b.d.

EEX (DE, AT)

EEX (FR)

Nasdaq OMX 19

EEX (IT)

TGE

Mniejszą zbieżnością charakteryzują się rynki terminowe

Ze względu na swoją specyfikę ceny na RTT na TGE są mniej zmienne niż ceny na RDN

Średnie miesięczne ceny na RDN i RTT na TGELi

pie

c 2

01

1

Maj

20

12

180

Styc

zeń

20

14

240

190

0

Mar

zec

20

15

Styc

zeń

20

15

Lip

iec

20

14

Wrz

esie

ń 2

01

3

Mar

zec

20

13

Lip

iec

20

15

170Li

sto

pad

20

12

Wrz

esie

ń 2

01

2

150

Mar

zec

20

14

Wrz

esie

ń 2

01

4

210

200

230

220

160

Wrz

esie

ń 2

01

5

Maj

20

15

List

op

ad 2

01

4

Maj

20

14

List

op

ad 2

01

3

Styc

zeń

20

12

Lip

iec

20

13

Maj

20

13

Styc

zeń

20

13

List

op

ad 2

01

1

Styc

zeń

20

11

Mar

zec

20

12

Wrz

esie

ń 2

01

1

Mar

zec

20

11

Lip

iec

20

12

Maj

20

11

RDN

RTT

PLN/MWh

Ceny na TGE ulegają wahaniom charakterystycznym dla grup produktowych. Istnieje zależność pomiędzy trendem na RDN i na RTT

Kontrakty z krótszym terminem dostawy charakteryzują większe wahania cen

Średnia cena kontraktów tygodniowych Średnia cena kontraktów miesięcznych

Średnia cena kontraktów kwartalnych Średnia cena kontraktów rocznych0

1/1

5

01

/14

04

/13

10

/12

01

/12

0

200

07

/12

150

2500

1/1

3

04

/12

01

/11

07

/11

07

/13

10

/13

04

/15

07

/15

10

/14

04

/11

10

/11

07

/14

04

/14

Ø 179

07

/11

04

/11

10

/13

01

/11

04

/15

10

/12

0

01

/14

07

/13

07

/14

07

/15

200

01

/13

10

/14

04

/14

07

/12

150

01

/15

04

/13

01

/12

250

04

/12

10

/11

Ø 178

04

/12

150

250

10

/11

04

/14

01

/14

01

/12

07

/11

07

/14

0

04

/15

01

/15

01

/13

04

/13

07

/15

10

/12

10

/14

07

/12

04

/11

07

/13

01

/11

10

/13

200

Ø 178

150

04

/14

07

/13

10

/11

04

/11

200

10

/14

07

/12

0

07

/15

04

/15

07

/14

01

/15

01

/14

10

/13

01

/13

10

/12

01

/12

07

/11

01

/11

250

04

/12

04

/13

Ø 183

Na rynku energii elektrycznej nie funkcjonuje tak widoczne zjawisko sezonowości jak na rynku gazu ziemnego

Agenda

• Uwarunkowania prawne

• Determinanty cen energii elektrycznej w Polsce

• Ceny energii w Polsce

• Źródła informacji o rynku energetycznym

Informacje związane z rynkiem energetycznym dostępne są w wielu źródłach

TGE jest giełdą zapewniającą obecnie nieodpłatnie najszerszy zakres informacji ze wszystkich giełd energetycznych w Europie

Źródła zapewniane przez TGE: Giełdowa Platforma Informacyjna Bieżące i archiwalne dane na stronie internetowej TGE Kurier TGE Raporty miesięczne

Źródła komercyjne: Reuters Bloomberg Publikacje Agencji Rynku Energii Płatne subskrypcje danych na giełdach energetycznych

Otwarte źródła informacji o rynkach energii: Urząd Regulacji Energetyki PSE Bezpłatne informacje na stronach giełd energii Raporty analityczne i okresowe

Źródła makroekonomiczne i prawne: GUS Eurostat Bazy aktów prawnych

Źródła informacji do analizy rynków energetycznych

Zapraszamy Państwa do zadawania pytań