Upload
others
View
3
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
CvB stukken voor agenda Universiteitsraad
Overlegvergadering d.d.CommissievergaderingAgendapuntBijgevoegde stukken:
30 maart 20169 maart 2016Beleid t.a.v. studenten met een beperkingInstellingsactieplan: Studeren met eenfunctiebeperking 2016-2018
Betrokken concerndirectie: S&B
Secretaris: Van Keulen
Portefeuillehouder: Brinksma
paraa
paraa
pan
I
1. Status agendapunt:Rot URaad:Ter advisering
2. Eerder behandeld in:Naam gremium:Datum behandeling:Naam agendapunt:
Naam gremium:Datum behandeling:Naam agendapunt:
CvB22 februari 2016Concept Instellingsactieplan: Studeren met eenfunctiebeperking 2015-2017
UCO29januari 2016voortgang instellingsplan studeren met een functiebeperking
Conclusie toen:De UCO onderschrijft het nieuwe instellings-actieplan en ziet het belang van de invoeringvan UT-brede registratie van geboden voorzieningen in Osiris.De UCO adviseert het College van Bestuur dan ook om CES de opdracht te geven deOsiris-module voor registratie van voorzieningen te implementeren.De UCO onderschrijft de noodzaak van een UT-brede procedure voor studenten (met eenfunctiebeperking) die de geldigheid van deelresultaten van een module verlengt enadviseert het College van Bestuur hiervoor de OER-werkgroep (samen met het platformStudiebegeleiding en het platform Wet- en Regelgeving) een voorstel te laten uitwerkenom bij de UCO vergadering van l6juni 2016 te bespreken.
3. Toelichtinglsamenvattinci:
De Wet Gelijke behandeling op grond van handicap of chronische ziekte (WGB h/cz)bepaalt dat studenten met een functiebeperking recht hebben op aanpassingen die‘noodzakelijk en geschikt’ zijn.
Conclusie toen:Het CvB is voornemens dit actieplan vast te stellen en legt dit voornemen voor teradvisering aan de Universiteitsraad.
De UT spant zich zowel op instellingsniveau als op opleidingsniveau in voor studentenmet een functiebeperking om de toegankelijkheid van het onderwijs te waarborgen enwaar nodig en mogelijk doeltreffend te vergroten.
Op basis van het beleidskader studeren met een functiebeperking (nov 2013) en eenzelfevaluatie aan de hand van een maturitymodel op de verschillende, landelijkgehanteerde facetten ter beoordeling van de kwaliteit van instellingsbeleid op het gebiedvan studeren met een functiebeperking, is een concept instellingsactieplan opgesteld.
Op basis van advisering hierover door het platform Studiebegeleiding en de UCO, bleekdat nadere prioritering noodzakelijk was. Op basis van een voortgangsbespreking in deUCO en afstemming op projectniveau met leden van het platform Studiebegeleiding, iseen definitief plan voor de komende jaren opgesteld.
De oorspronkelijke verbeterpunten zijn meer gefaseerd opgezet, waarbij de prioriteiten dekomende tijd komen te liggen op:
- Publicatie sociale kaart- Registratie functiebeperking en voorzieningen- UT brede procedure voor studieprogramma op maat (‘part-time studeren”).
Na implementatie van deze verbeterpunten, zal opnieuw met het maturity-model de standvan zaken bepaald worden. Op basis van de voortgang van voorliggendinstellingsactieplan en de resultaten van deze nieuwe positiebepaling, kunnen devervolgacties bepaald worden. Aanpassingen ten opzichte van het conceptinstellingsactieplan zijn in de tekst geel gemarkeerd.
ENGLISH:
The University of Twente is committed both at institutional and program level to ensureaccessibility of education for students with disabilities.
Based on an internal policy framework, spring 2014, and a self-assessment, the attacheddocument The policy paper gives an overview of the identified problems and how they willbe addressed by further actions the UT will take to facilitate students with disabilities.
Main points of action will be:• Publication of a “sociale kaart” (resources available internally and externally for
students with a disability• A procedure to facilitate adaptations to the study program (part-time studying)• Registration of both disability and facilities
4. (Voorgenomen) besluit CvB:
Het College van Bestuur is voornemens:1. de notitie “Instellingsactieplan Studeren met een functiebeperking 2016-2018” vast te
stellen2. Dit voornemen voor advies voor te leggen aan de Universiteitsraad.3. Na een positief advies van de Universiteitsraad deze notitie definitief vast te stellen.
GRIFFIE URaad: (door griffie UR in te vullen)Eerder in URaad aan de orde geweest?
o Nee.o Ja,op
Conclusie toen:
Nadere toelichting: (Voor als presidium/griffier vindt dat één van bovengenoemdepunten nadere toelichting behoeft)
UNIVERSITEIT TWENTE.
Instellingsactieplan studeren met een functiebeperking2016-2018
Van: Student Affairs Coaching & Counselling (CES)Renate van Luijk (beleidsmedewerker studentenzaken)Carla Bruynel (coordinator diversiteit)Februari 2016
Pagina 1 van 37
InleidingIn November 2013 heeft Student Affairs Coaching & Counselling een beleidskader voorbeleids- I actieplan studeren met een functiebeperking aan de Universiteit Twente opgesteld.De uitgangspunten van dit document zijn in april 2014 besproken en onderschreven door deUCO, waarna de opdracht volgde om op basis van dit kader een specifiek instellingsactieplanuit te werken. Cm tot voorliggend document te komen is de volgende aanpak gevolgd.
Allereerst is geInventariseerd welke landelijke en instellingsspecifieke kaders er zijn voor hetbeleid op het gebied van studeren met een functiebeperking. Deze komen voort uit de WHW,de Wet Gelijke Behandeling Handicap I Chronische ziekte, bovengenoemd beleidskaderstuderen met een functiebeperking en de criteria van de Commissie Maatstaf. Deze laatstezijn landelijk gaan gelden als een waardevolle standaard om de stand van zaken op hetgebied van studeren met een functiebeperking te beoordelen. Op basis van de criteria van deeerste zes facetten van de Commissie Maatstaf is een maturitymodel ontwikkeld waar deontwikkelstadia van het INK’ model voor kwaliteitszorg als uitgangspunt zijn genomen. Ditalles is nader uitgewerkt in het eerste hoofdstuk.
Hierna is dit maturitymodel gebruikt om een nulmeting te doen. Van vrijwel alle faculteiten iseen representatief aantal opleidingen beoordeeld, daarnaast is voor de centrale dienst StudentAffairs Coaching & Counselling het model ingevuld. Over de resultaten van deze nulmeting isin een rondetafelgesprek gevoerd waarbij ook vanuit Strategie & Beleid input is geleverd.Hieruit is aantal verbeterpunten opgesteld, dat binnen het Platform Studiebegeleiding tebecommentariering en aanvulling is verspreid. Hoofdstuk 2 beschrijft per facet van debeoordelingskader van de Commissie Maatstaf, de geconstateerde verbeterpunten tenopzichte van de huidige stand van zaken. Facet 7 van het beoordelingskader, waarborgenvoor kwaliteit en continuIteit, is niet in deze nulmeting meegenomen. Hiervoor is gekozenomdat dit thema bij uitstek op instellingsniveau gewaarborgd dient te worden.
De verbeterpunten werden vervolgens in eerste instantie geclusterd in een zestal projecten.Bij bespreking van deze projecten in UCO (medic 2015) en met een vertegenwoordiging vanhet Platform Studiebegeleiding, werd duidelijk dat nadere prioritering noodzakelijk was. Ookzou een gefaseerde aanpak voordelen kunnen bieden. Na doorvoering van een aantalessentiele verbeterpunten (bottlenecks) is meer (management)informatie beschikbaar over degroep studenten met een functiebeperking en kunnen in combinatie met een nieuweinventarisatie met behulp van het maturitymodel opnieuw vervolgprioriteiten gesteld worden.Deze vervolgmeting is voorzien aan het einde van studiejaar 2017-2018.
1 Instituut Nederlandse Kwaliteit
Pagina 2 van 37
Hoofdstuk I Algemeen deel
1. Definiëring doeigroepDoor de Inspectie van het Onderwijs wordt de gangbare definitie van studenten met eenfunctiebeperking gebruikt: het gaat zowel om studenten met een lichamelijke handicap enchronisch zieke studenten, als om studenten met psychische beperkingen en dyslexie. De UTinterpreteert het begrip functiebeperking’ ruim. We spreken van een functiebeperking wanneerer sprake is van structurele of lanQdurig tiideliike medische omstandigheden waardoor destudievoortgang wordt belemmerd of vertraagd. Dit kunnen zintuiglijke of motorischebeperkingen zijn, psychische omstandigheden, chronische ziektes of leerbeperkingen. UitIandelijke cijfers blijkt dat circa 10 tot 15 % van de studenten in het Hoger Onderwijs eenfunctiebeperking heeft.
Wanneer deze beperkingen van invloed zijn op het lichamelijk en psychisch welbevinden vande student, blijkt dat ze vaak aanleiding geven tot problemen bij studie die kunnen leiden totstudievertraging en uitval. De mate waarin beperkingen de student belemmeren optimaal deelte nemen aan het onderwijs en de eventuele studievertraging als gevoig van de beperkendeomstandigheden is persoons- en situatie afhankelijk. Individueel maatwerk blijft daarom naastproactief doelgroepgericht faciliteren belangrijk en noodzakelijk.
2. Wettelijk kader
De Universiteit Twente heeft een wettelijke plicht tot gelijke behandeling en het realiseren vandoeltreffende aanpassingen voor functiebeperkte studenten zodat zij redelijkerwijs in degelegenheid worden gesteld deel te nemen aan het onderwijs. Deze verplichting isgeformuleerd in zowel de WHW, Wet op het Hoger onderwijs en Wetenschappelijk onderzoek(artikel 7.13 lid rn) als de WGB-hlcz (Wet Gelijke Behandeling op grond van handicap ofchronische ziekte). De UT heeft de verplichtingen vanuit de WHW nader uitgewerkt in artikel6.2 en 7.1 van haar Onderwijs- en Examenregeling.
De WGB-h/cz verbiedt de instelling tot het maken van onderscheid op grond van handicap ofchronische ziekte en verplicht daarrnee de instelling tot het bieden van doeltreffendeaanpassingen’ tenzij dit een onevenredige belasting vormt voor de instelling (WGB-hlcz art 1,art 2 en art. 6). Een tweetal aspecten verdient hier bijzondere aandacht. Allereerst isonderscheid zowel expliciet als impliciet verboden. Men spreekt van impliciet onderscheid alseen onderwijsinstelling letterlijk of figuurlijk dusdanige drempels opwerkt, dat detoegankelijkheid van het onderwijs voor specifieke groepen wordt belemmerd. Daarnaast is inde wet is niet vastgelegd wat als een onevenredige belasting wordt gezien, per situatie moeteen afweging worden gemaakt en kunnen worden beargumenteerd
Om de financiele gevolgen van studievertraging veroorzaakt door een handicap / chronischeziekte (deels) te compenseren is in de Wet op de Studiefinanciering (WSF) is opgenomen dateen student die door persoonhijke medische omstandigheden niet is staat is af te studerenbinnen de gestelde prestatiebeursperiode op verzoek eenmalig een verlenging kan krijgen vanrnaximaal 12 maanden prestatiebeurs. Voor studenten die onder het studievoorschot gaanvallen, is dit naast een verlenging van de periode van studievoorschot met 12 maanden, eeneenrnalige kwijtschelding van de studieschuld ter hoogte van €1200-
3. Insteilingskader
3.1 Visie
De Universiteit Twente wil studenten met een functiebeperking zo veel mogelijk gelijke kansenop studiesucces bieden als studenten waarbij geen sprake is van beperkendeornstandigheden. Uitgangspunt is het optimaal en duurzaam benutten van de talenten van alle
Pagna 3 van 37
studenten, rekening houdend met onderlinge verschillen en overeenkomsten. De UT neemthaar maatschappelijke verantwoordelijkheid voor het faciliteren van deze doelgroep serieus.
In onze visie is het zoeken naar de mogelijkheden van het studeren met beperkingen eenwederziidse verantwoordelijkheid van onderwijsinstelling en student. Voor studenten geldt inbelangrijke mate dat zij zeif verantwoordelijk zijn voor het eigen leerproces, met alsuitgangpunt: nominaal is de norm. Dit geldt in principe 00k voor de student met eenfunctiebeperking; hij/zij is zeif verantwoordelijk voor het omgaan met de beperking en hetmelden van de beperkende omstandigheden om in aanmerking te komen voor passendebegeleiding en/of voorzieningen.
De Universiteit Twente wil een actieve, waar mogelijk een proactieve, partner zijn als het gaatom faciliteren, begeleiden en ondersteunen van studenten bij studie- belemmerende factoren.De student moet, met behuip van de juiste voorzieningen, redelijkerwijs in staat zijn aan deeindtermen van de opleiding te voldoen en wordt geacht zeif mee te denken in het zoekennaar praktische, haalbare oplossingen en het ontwikkelen van coping vaardigheden.
We realiseren ons dat voor een aantal studenten met een functiebeperking, ondankscompenserende faciliteiten, een nominale studieduur niet realistisch is. Het treffen van dejuiste voorwaarden en voorzieningen waardoor studenten met een functiebeperking waarnodig in staat worden gesteld het UT-onderwijs in eigen tempo te volgen is dan ook eveneensnoodzakelijk.
3.2 Beleidskader studiebegeleiding
April 2014 heeft de UCO de beleidsnota studieloopbaanbegeleiding vastgesteld. Hierin is alsmissie geformuleerd dat de UT door het bieden van persoonsgerichte, professionelestudieloopbaanbegeleiding, voor al haar studenten wil komen tot snelle allocatie, optimalestudievoortgang, minimale uitval en het vinden van passende uitdagingen tijdens het gehelestudietraject, met als einddoel de studenten optimaal voor te bereiden op een vervolgstudie ofcarrièrestart.
Studieloopbaanbegeleiding is daarbij onder andere gericht op huip en advies bijstudiebelemmeringen t.b.v. persoonhijk welbevinden, studievoortgang en studiesucces doorhet signaleren van studenten met studie(voortgangs)problemen en het zoeken naar en biedenvan passende ondersteuningsmaatregelen. Ook hier is er nadrukkelijk sprake van eenpartnerschap in de begeleiding, waar ook de student passende verantwoordelijkheden kandragen.
3.3 Uitgangspunten van beleid ‘studeren met een functiebeperking’Het beleid dat de UT nastreeft op gebied van studeren met een functiebeperking is gebaseerdop een aantal uitgangspunten (vastgesteld UCO april 2014):• De UT heeft zowel op instellingsniveau als op opleidingsniveau een
inspanningsverplichting naar studenten met een functiebeperking om de toegankelijkheidvan het onderwijs te waarborgen en waar nodig en mogelijk doeltreffend te vergroten
• De student met studie belemmerende problemen of beperkingen is zelf verantwoordelijkde behoefte aan begeleiding, voorzieningen en aanpassingen kenbaar te maken bij decentrale en/of decentrale student- en studie begeleidende diensten.
• De eindtermen van de opleidingen zijn leidend. Studenten met een functiebeperkingkrijgen medewerking en ondersteuning individuele doeltreffende aanpassingen terealiseren zolang de eindtermen gewaarborgd blijven en geen onevenredige belastingvoor de opleiding vormt.
• Faciliteren van functiebeperkte studenten blijft uiteindelijk individueel maatwerk. In dedagelijkse praktijk betekent dit afstemming tussen de (on)mogelijkheden van de opleidingen de behoeften van de student.
Pagina 4 van 37
• De opleidingen van de UT hanteren een richtlijn voor het toekennen van voorzieningen.Deze is voor studieadviseurs toegankelijk via Blackboard. Jaarlijkse evaluatie opeffectiviteit van de toegekende faciliteiten is ondordeel van deze richtlijn.
• Voor do student met een functiebeperking en een hulpvraag is hot duidelijk waar en metwelke vragen/verzoeken hij/zij terecht kan en hoe de aanvraagprocedure voorzieningen’verloopt. Medewerkers zijn voldoende op do hoogte op gebied van studeren met eenfunctiebeperking of kunnen doorverwijzen naar bet servicepunt studeren met eonfunctiebeperking.
3.4 Instelling specifieke regelingen en richtlijnenEen aantal wettelijke rechten van studenten (met een functiebeperking) zijn uitgewerkt envastgelegd in hot studentenstatuut, de Onderwijs- en Examenregeling en do regelingafstudeersteun FOBOS. De UT heeft artikel 7.13 van do WHWverwerkt in do Onderwijs- enExamen Regelingen van de Bachelor- en Masteropleidingen (zie artikol 6.2 en 7 in de bijlage).Do WHW bepaalt in artikel 7.51 ic. het profileringsfonds, dat do instelling de verplichting heeftvoorzieningen to treffen voor financiële ondersteuning van studenten met bijzondereomstandigheden zoals lichamolijke, zintuiglijke of andere functiestoornissen. Dit artikel is doordo UT uitgewerkt in de regoling FOBOS (Financiële Ondersteuning BijzondereOmstandigheden Studenten).
3.5 Criteria commissie maatstaf als basis voor instellingsbreed kwaliteitskader
De Universiteit Twente heoft do intentie een ondorwijsinstelling te zijn die goed is toegeruststudenten met een functiebeperking te begeleiden en te ondersteunen opdat zij hun studioaan de universiteit vlot kunnen doorlopon en succesvol af kunnen ronden. We lovereninspanningen om onnodigo studievertraging en studie uitval to voorkomen. Dit doen we metinachtneming van hot referentiekader van do Commissie Maatstaf dat in 2010 is opgesteldvoor do producten, diensten en voorzieningen die instellingen voor bet Hoger Onderwijsminimaal moeten bieden om studenten met oon functiebeperking redolijk en adequaat tekunnen holpon. Studeren met eon functiebeperking maakt sinds 2011 onderdeel uit van deinstellingstoets waardoor do NVAO het vermogen van do instollingon beoordeelt om doaanbevelingon van de Commissie Maatstaf op to volgen. De zeven aandachtspunten voorbeleid uit hot referentiekader zijn:
• lnformatievoorziening en voorlichting rond studeren met een beporking• Fysieke toogankelijkheid voor studenten met eon beperking• Begeleiding van studenten• Deskundighoid van medewerkers van de instellingon• Leerroutes van studenten• Toetsing en examinoring• Waarborgeri van kwaliteit en continultoit
Deze thema’s uit hot referentiekader van de commissie Maatstaf zijn inmiddols richtinggevendgoworden voor de toetsing van het beleid van de instellingen op hot gebied van studoren meteen functiebeperking. Het referentiekader biedt do instellingon kaders en randvoorwaardenom do kwaliteit van onderwijs voor studenten met een functiobeperking te borgen.
4. Inzet maturity model “studeren met een functiebeperking” als nulmetingVanuit de uitgangspunten van hot beleidskader studeren met eon functiebeperking en docriteria van do Commissie Maatstaf, is door Student Affairs Coaching & Counselling eonmaturity model ontwikkold om een nulmoting to kunnen doen on zo verbeterpunton tosig naleren.
Pagina 5 van 37
Bij het ontwikkelen van het maturitymodel zijn de facetten van de Commissie Maatstaf afgezettegen de verschillende fasen uit hot INK-model voor kwaliteitszorg.
Fase 1: Activiteit qeoriënteerdIn deze fase staat kwaliteit op do werkplek centraal. Medewerkers van do organisatie zijn erop gericht hun taak, het Ievoren van goodo dienston (op dit facet uit “Maatstaf”), zo goedmogelijk uit to vooren.
Fase 2: Proces georienteerdHot primairo procos, hot leveren van goede diensten (op dit facet uit “Maatstaf”) wordtbeheerst: or bostaat oen holder en godeeld beeld van do wijze waarop de diensten aansluitonop de wonsen van de kiant en wat daarvoor nodig is. De afzondorlijko procosstappen zijnvastgosteld en taken en verantwoordelijkheden zijn beschrovon.
Fase 3a: Systeem georiënteerdOp allo niveaus (boloidsmatig on uitvoorond, centraal en decentraal) wordt systematischgeworkt aan hot verbeteren van het primaire proces (op dit facot uit Maatstaf”). De ‘Plan-DoCheck-Act cyclus’ wordt toegopast zowel in hot primairo procos als in do onderstounende enbesturingsprocessen.
Fase 3b: Systeem georiënteerdVoor alle processen zijn prestatie-indicatoren vastgesteld aan de hand waarvan wordtgeevalueerd en bijgestold. Op doze wijzo boInvloodt do offectiviteit en klanttevredonheid hotbeleid van do organisatio. Do focus ligt op hot to voorkomen van problemen in plaats van hotverhelpen van problemon.
Fase 4: Keten georienteerdHot boleid van do organisatie komt in nauwe samonworking met de partners tot stand.Partners zijn bijvoorbeeld andere opleidingen, zusterunivorsitoiton of onderstounondeorganisaties. Het streven is om gezamenlijk maximalo toogovoegde waarde te realisoron. Perpartner wordt bepaald wie het meest geschikt is om een bepaalde taak uit te voeron. Ook doevaluatie van beleid wordt gozamonlijk met partners ondernomen. Innovatie staat voorop.
Fase 5: Transformatie georienteerdDe organisatie is erop gericht om tot do beston to horon. Hot proces van continu vorbeteron(op dit facet) is in do organisatiestructuur en —cultuur verankerd. Trends als maatschappelijkeontwikkelingon on voranderingon in wotgeving wordon vroegtijdig gesignaleerd. Op basis vaneon lange tormijn visie worden tijdig de bakens verzet om nieuwe activiteiten op te starten, deorganisatieorganisatio daarvoor in te richten en do samonworking met do partners bij tostellen.
Bij do ontwikkeling van het model is er bewust voor gekozen om fase 5 uit hot INK model(totale kwaliteit), niet op to nemen. Verwacht word dat op de meeste facetten deze hoogstescore niet gehaald zou worden, waardoor hot zinvoller was om binnen faso 3 eon schoiding tomaken tussen 3a en 3b. Cm voor de mensen die het schema invuldon vorwarring tovoorkomon met do nummering van de facetten van het kader van maatstaf, is 3a genummerdals fase 3, 3b genummord als fase 4 en 4 als fase 5. Hot complete model is opgenomen in dobijlago.
Hot model is vervolgons ingevuld door studieadviseurs van 12 oploidingen en do contraledienst studentonfacultoiten. Uitgezondord do opleidingen binnen (voorheen) do faculteit MB, isvanuit allo faculteiton voldoende respons gokomon. Naar aanleiding van do resultaten is indecember 2014 eon rondetafelgesprek gehouden met deelnemers vanuit hot platformStudiebegeleiding on Stratogie & Boleid. Hot vorsiag hiervan is tor bocommontariering enaanvulling verzonden naar allo loden van hot platform Studiobegeloiding.
Pagina 6 van 37
Op basis van de uitkomsten van de zelfevaluatie, het rondetafelgesprek en de respons naaraanleiding van het versiag is in hoofdstuk 2 per aspect van het kwaliteitskader ‘Maatstaf” destand van zaken en verbeterpunten weergegeven. Vervolgens zijn alle verbeterpunten inhoofdstuk 3 geclusterd in een zestal projecten die naar aanleiding van de bevindingen prioriteitzouden moeten krijgen cm de noodzakelijke kwaliteitsslag op het gebied van waarborgen vande toegankelijkheid voor studenten met een functiebeperking te maken.
In deze zelfevaluatie is aspect 7 niet meegenomen. Het referentiekader vermeldt hierover hetvolgende:
Het referentiekader wordt door de instelling gebruikt om het beleid ten aanzien van studerenmet een functiebeperking te verbeteren. De instellingwaarborgt de kwaliteit en de continuIteit van dit beleid. Vanaf het instellingsniveautot en met het niveau van de opleiding / afstudeerrichting is het beleid geformuleerd ensystematisch uitgewerkt.a. De instelling heeft haar visie, beleid en doelstellingen geformuleerd; de deelaspecten vanhet referentiekader zijn systematisch uitgewerkt; de continulteit van beleid is gewaarborgd viade inzet van mensen en middelen. Hierin voorziet voorliggend instellingsactieplan
b. De kwaliteit van de uitvoering wordt regelmatig geevalueerd door bevraging van in iedergeval de studenten; evaluatiegegevens worden gebruikt voor verdere verbetering van beleiden uitvoering. De kwaliteit van de uitvoering regelmatig wordt geevalueerd door bevraging vanin ieder geval de studenten. Bij een vervoigmeting met behulp van het maturitymodel zalstudenttevredenheid en studentenparticipatie nader betrokken moeten worden.
c. De instelling Iegt in het studentenstatuut vast hoe in de aspecten uit het referentiekader isvoorzien; naleving van de WHW is daarvan een vanzelfsprekend onderdeel (.WHW artikel7.13 lid m, artikel 7.51 2e lid onder b, artikel 9.32,4e lid). De instelling in het studentenstatuutvastlegt hoe in de aspecten uit het referentiekader is voorzien. Bij de voortgang vanbenoemde verbeterpunten zal dit aspect door het Platform Wet- en Regelgeving gemonitordworden.
Vanzelfsprekend zal de voortgang met betrekking tot de voor UCO, CvB en Uraad transparantmoeten worden gemaakt. Een vervoigmeting met het maturitymodel in combinatie metevaluatie van registratiegegevens en studenttevredenheid, zal aan het einde van studiejaar201 7-2018 worden uitgevoerd. Op basis hiervan kan opnieuw een afweging gemaakt wordenmet betrekking tot eventueel resterende en/of nieuwe verbeterpunten.
Pagina 7 van 37
Hoofdstuk 2 Stand van zaken per aspect kader Commissie Maatstaf
Aspect 1: Informatievoorziening en voorlichtingsactiviteiten
Criteria Commissie MaatstafHet verstrekken van informatie over het studeren met een functiebeperkingis een vast onderdeel van de voorlichting. Informatie over beleid, begeleidingen voorzieningen voor studenten met een functiebeperking is duidelijk entoegankelijk voor alle betrokkenen. Het registreren van de functiebeperkingis mogeIk.
a. Het verstrekken van informatie over het studeren met een functiebeperking is een vastonderdeel van de voorlichting
b. Informatie over beleid, begeleiding en voorzieningen voor studenten met eenfunctiebeperking is duidelijk en toegankelijk voor alle betrokkenen
c. De informatie is zodanig opgesteld dat deze via meerdere kanalen toegankel,jk is,waarb,j rekening is gehouden met de behoeften en diversiteit van de doelgroep(en)
d. Studenten ontvanyen bij de inschrijving standaard informatie over de mogelijkhedenom te studeren met een functiebeperking
e. Bif de inschrijving is het mogelijk de functiebeperking kenbaar te maken.
Stand van zaken en ontwikkelingEr is een breed aanbod aan voorlichting waarin bet thema studeren met een functiebeperkingaan de UT’ een exciusieve plek heeft.• Bachelor voorlichtingsdagen• Brochure ‘informatie eerstejaars studenten’ per post aan alle studenten toegezonden• Website (UT brede informatie op de site van Student Affairs Coaching & Counselling,
daarnaast per faculteit verschillend ingevuld)• Facultaire introductievoorlichting• Doelgroepgerichte introductie• Doelgroepgerichte beperking specifieke voorlichting• I ntake/kennismakingsgesprek op uitnodiging• Tijdens het inschrijvingsproces via Studielink is het mogelijk beperkende omstandigheden
te melden
Het proces voor het aanvragen van aanpassingen en voorzieningen is in de richtlijn‘toekenning voorzieningen’ beschreven en voor studieadviseurs toegankelijk via Blackboard.
Verbeter- en aandachtspunten voor vervolgbeleid/acties• Inrichting en zichtbaarheid van de website ‘studeren met een functiebeperking’• Meer duidelijkheid voor studenten over mogelijke begeleiding en voorzieningen,
begeleidingsstructuur en —proces, proces van aanvraag voorzieningen• Tijdig in beeld krijgen van de aspirant-student met functiebeperking: registreren via de
website is mogelijk. Sinds oktober 2013 is het mogelijk beperkende omstandigheden temelden tijdens bet inschrijvingsproces via Studielink.
PositiebepalingN.a.v. de zelfevaluatie is vast te stellen dat de UT een breed aanbod aan voorlichting voor dedoelgroep heeft en er goede meldingsmogelijkheden zijn. Het verbeteren van het aanbod iseen doorlopend proces.
Pagina 8 van 37
Aspect I - Informatievoorzieningen voorlichtingsactiviteiten
Verbeterpunt actie Betrokken Complexiteit Prioriteit1.1 (facet la + ic) • Integreren informatie op Studenten- laag HoogVroegtijdige melding voorlichtingssite (pre-) master, begeleiding +
bevorderen verwijzen naar M&Cmeldingsformulier Studenten- laag Middel
• Positionering thema ‘studeren begeleiding +
met omstandigheden’ tijdens M&Cvoorlichtingsdagen
1.2 (facet lb + lc) Samenwerking met Twente Studenten- laag middelOverdracht en Academy en M&C. Opnemen in begeleiding +
aansluiting “voor de nieuwsbrief M&Cpoort” versterken1.3 (facet lb + le) Delen good practices / Platform laag middelWarme overdracht themabijeenkomst StudiebegeleidingVO-HO stimuleren
Voortgang sinds zelfevaluatie
In overleg met Marketing & Communicatie is de zichtbaarheid van de studentendecanen / coordinator
diversiteit voor ouders tijdens de bachelor voorlichting verbeterd. Ook worden de studentendecanen
actiever betrokken bij de informatievoorziening aan schooldecanen. Op deze manier kunnen leerlingen
uit het voortgezet onderwijs eerder in gesprek komen over eventuele knelpunten en
ondersteuningsmogelijkheden wanneer zij gaan studeren.
Informatie over de richtlijn ‘toekenning voorzieningen’ is nu ook beschikbaar voor studenten. Deze
studentenversie, wegwijzer aanvraag voorzieningen, is toegankelijk via de website
(https://www.utwente. ni/ces/Student Affairs Coaching &
Co u n sell i ng/stu di eve rtragi ng/h and ica p/voo rzi en in ge n /wegwi jze r/
a5,0,,--
4,0
b —gemiddeld huidige UT.niveau
—gemiddeld gewenst UT-niveau
-
-— maximate niveau
Gesignaleerde verbeterpunten n.av. de zelfevaluatie
Pagina 9 van 37
Vervolgacties
Student Affairs Coaching & Counselling vernieuwt haar website. Vindbaarheid van informatie over
studeren met een functiebeperking voor a.s. studenten, hun ouders en begeleiders in het voortgezet
onderwijs is daarbij een aandachtspunt.
Binnen het platform Studiebegeleiding is een “klein beraad” opgericht waar vertegenwoordigers
namens elke faculteit en de centrale dienst SA C&C overkoepelende thema’s op het gebied van
studiebegeleiding uitwisselen. Het thema studeren met een functiebeperking is hier terugkerend
aandachtspunt geworden. Hierdoor komt een betere uitwisseling van good practices en knelpunten
tot stand.
Pagina 10 van 37
Aspect 2: Fysieke toegankelijkheid (gebouwen, website, studiematerialen)
Criteria Commissie MaatstafDe infrastructuur zoals gebouwen, ondetwijsruimtes en faciliteiten zijn goed toegankelijk vooralle gebruikersgroepen. Studiematerialen zijn toegankelijk voor alle studenten en worden tijdigbeschikbaar gesteld. Rekening wordt gehouden met de Ieveringstermijnen van materialenvoor studenten met een functiebeperking.
a. De infrastructuur zoals gebouwen, onderwijsruimtes en faciliteiten zijn goedtoegankeIIfk voor alle gebruikersgroepen.
b. De website voldoet aan het kenmerk drempelvnj. ni en de (elektronische) Ieeromgevingvoldoet aan de internationale WCAG-criteria
c. Studiematerialen zijn toegankelijk voor alle studenten en worden tijdig beschikbaargesteld.
d. Er wordt rekening gehouden met de Ieveringstermijnen van materialen voor studentenmet een functiebeperking.
Stand van zaken en ontwikkelingMet betrekking tot de fysieke toegankelijkheid is vast te stellen dat nieuwbouw- enherontwikkelingsprojecten in de ontwerpfase getoetst worden aan de criteria van hetInternationaal Toegankelijkheid Symbool (ITS). De universiteit maakt keuzes wanneeralternatieve (en goedkopere oplossingen) gevonden kunnen worden. De coordinator diversiteitis bier incidenteel bij betrokken.Indien studenten door hun fysieke beperking zonder aanpassingen voorzien niet gebruikkunnen maken van de onderwijsruimtes, biedt de UT aan samen proactief te inventariserenwaar aanpassingen urgent en noodzakelijk zijn. Dit is al mogelijk voor aanvang van de studieals de student zich tijdig meldt en er zekerheid is over zijn komst naar de UT.Indien de aanpassingen van onderwijsruimtes lastig of budgettair niet haalbaar blijken, wordtbij de verroostering zoveel mogelijk tegemoet gekomen aan de wensen van de student mits debetrokken student dit tijdig meldt.
Op gebied van organisatie en realiseren van aanpassingen en voorzieningen weten facilitairbedrijf, het roosterteam, bet tentamenbureau, de studleadviseur en de coOrdinator diversiteitelkaar te vinden.
De richtlijn ‘toekennen voorzieningen’ biedt studiebegeleiders concrete handvatten voor hetafspreken, toekennen en realiseren van voorzieningen om de toegankelijkheid tot het volgenvan onderwijs en toetsen/examens te vergroten. De richtlijn biedt mogelijkheden voormaatwerk.
Tekst-naar-spraak-software is beschikbaar via de website. Aan een Engeistalige uitbreidingwordt gewerkt.
Bij het faciliteren van studenten met extra toets tijd is een efficientieslag gemaakt.
PositiebepalingTen aanzien van het faciliteren van dyslectische studenten hanteert de UT duidelijke kaders.Het ondersteunend software aanbod (Kurzweil I DNS) is toereikend.Eenduidige UT-brede basisrichtlijnen m.b.t. omgaan met en faciliteren van studenten metspecifieke knelpunten is een punt van blijvende aandacht. Om ongelijkheid in aanpak tevoorkomen en van elkaar te leren is bet periodiek delen en optekenen van best practices eengoede manier om op de hoogte te blijven van de mogelijkheden en middelen. Heldereafspraken over terminologie en definities zijn daarbij belangrijk.
Pagina 11 van 37
Geconstateerd wordt dat toegankelijkheid van studiematerialen en digitale leeromgeving enwebsite op dit moment nog niet de aandacht krijgt die op grond van de criteria van deCommissie Maatstaf/verwachtworden. Voorde deelnemers aan de nulmeting is hetonduidelijk of er voldoende kennis over de WCAG criteria (Web Content AccessibilityGuidelines) en de standaard van het keurmerk Drempelvrij binnen de organisatie is. Duidelijkeknelpunten zijn evenwel niet bekend, maar verdere verbetering en borging is ongetwijfeldmogelijk en zinvol.
aAspect 2 - Fysieke toegankelijkh&d(ebouwenIwebsite/studiemateriaIen)
—gemiddeld huidige UT-niveau
Verbeterpunt actie Betrokken Complexiteit Prioriteit2.1 (facet 2a) Opnemen in sociale kaart. Coordinator laag middelVerhelderen Diversiteitmogelijkhedenvoorzieningen op hetgebied van fysieketoegankelijkheid2.2 (facet 2c) Samenwerking met CD om UDL Studenten- hoog laagDe principes van deskundigheid en gebruik van ICT- BegeleidingUniversal Design for tools te bevorderen + CD +
Learning en digitale M&Ctoegankelijkheid wordentoegepast om hetonderwijs enstudiematerialenflexibeler entoegankelijker te maken
5,0
4,0
3,01 .
/
/
/
C
d —gemiddeld gewenst UT-niveau
—maximale niveau
Gesignaleerde verbeterpunten n.a.v. de zelfevaluatie
Gesignaleerde verbeterpunten n.a.v. de zelfevaluatie
Pagina 12 van 37
Voortgang sinds zelfevaiua tie
De verzamelde informatie voor de sociale kaart is inhoudelijk gezien gereed. Deze informatie behoeft
wel regelmatige herziening am up to date te blijven. Een goede ontsluiting van de informatie en
toegankelijkheid via bijvoorbeeld de website bleek complexer dan voorzien. Hierover is afstemming
ondersteuning gezocht bij de Wetenschapswinkel en M&C. Online Media heeft dit voorlopig voor eind
2016 ingepland.
Engelstalige uitbreiding van tekst-naar-spraak software is beschikbaar gekomen voor studenten.
Vervolgacties
De principes van Universal Design for Learning (UDL) warden niet systematisch toegepast bij het
ontwikkelen en universeel toegankelijk maken van onderwijs en studiemateriaal. Evenwel heeft dit
niet geleid tot specifieke klachten of knelpunten. Voor studenten met een specifieke beperking
(bijvoorbeeld een blinde student), wordt op maat een oplossing gezocht. De noodzaak om dit meer
procesmatig te borgen zal op basis van een inventarisatie en een nieuwe positiebepaling aan het
einde van studiejaar 2017-2018 opnieuw bezien moeten warden.
Pagina 13 van 37
Aspect 3: Begeleiding
Criteria Commissie MaatstafDe instelling is actief in bet aanbieden van een kennismakings-/matchingsgesprek, m. n. voorstudenten met een functiebeperking. Op verzoek krijgen studenten met functiebeperkingendeskundige (studieloopbaan)begeleiding, uitgaande van hun talenten en gericht op betwegnemen van obstakels die ze ten gevolge van hun beperking ondervinden. Afsprakenworden vastgelegd en adequaat uitgevoerd.
a. Alle studenten met een functiebeperking worden bij aanvang van de studie actiefbenaderd voor een studiekeuzegesprek waarin de student kan aangeven of erbehoefte is aan (individuele) begeleiding of advisering.
b. De studentbege/eider die het gesprek voert met de student beschikt over voldoendesociaal-agogische vaardigheden en deskundigheid om voor de student met eenfunctiebeperking een adequaat arrangement van begeleiding, ondersteuning envoorzieningen te ontwerpen.
c. Arrangementen van bege/eiding, ondersteuning en voorzieningen tussen de inste//ingen de studenten worden schrifte/ijk vastge/egd en omvatten de rechten en plichten vanzowel de instel/ing als de student. De instel/ing is verantwoordelijk voor de uitvoeringvan deze afspraken.
d. De instelling bevordert dat de student een vaste contactpersoon krijgt toegewezen, meterva ring en expertise, en dat hUYzij in de loop van de studie met een beperkt aanta/begeleiders te maken knjgt.
e. De studentbegeleider onderhoudt of bevordert bet contact tussen de student en anderebetrokkenen (docenten, medewerkers, deskundigen) gericht op bet versterken van debinding tussen de student en de opleiding.
Stand van zaken en ontwikkelingStartende bachelor studenten worden standaard actief uitgenodigd voor een individueelmatchingsgesprek of kennismaking in groepsverband. lnzet van een centraalmatchingsinstrument kan meer mogelijkheden bieden om op zorgvuldige wijze te informerennaar eventuele handicap / chronische ziekte. In de pilot intake/matching met NOA maakt ditdeel uit van de vragenlijst. Actief vragen naar bijzondere omstandigheden is onderdeel van hetkennismakingsgesprek en indien kennismaking in groepsverband is, een vraag op hetkennismakingsformulier. In een follow-up gesprek wordt samen met de student verkend welkeaanpassingen en voorzieningen het meest doeltreffend zijn. Bij het realiseren van deaanpassingen en voorzieningen wordt het bereiken van de eindtermen in acht genomen(opgenomen in het Onderwijs- en Examenreglement).
Studenten hebben de mogelijkheid bij inschrijving in Studielink hun bijzondereomstandigheden te melden. De studieadviseur van de betreffende opleiding wordt hiervan inkennis gesteld. Standaard wordt studenten, die melding maken van hun omstandigheden vooraanvang van de studie, bij voorkeur een intakegesprek aangeboden om te inventariserenwelke ondersteuning er nodig en mogelijk is en welke afspraken daar over te maken zijn.Afspraken rond begeleiding, ondersteuning en voorzieningen die tussen student en begeleiderzijn gemaakt worden bij voorkeur schriftelijk vastgelegd in Osiris waarbij de richtlijn‘toekenning voorzieningen’ als handreiking gehanteerd kan worden.Actieve monitoring op studievoortgang gaat via Osiris.
Begeleidingsactiviteiten en -taken worden uitgevoerd doorstudent- enstudieloopbaanbegeleiders (zowel centraal als decentraal) binnen een structureelsamenwerkingsverband (Platform studiebegeleiding). Sturing op kwaliteit van destudieloopbaanbegeleiding vindt plaats door middel van het BKS en andereprofessionalisering en via beleidsnotities met betrekking tot studiebegeleiding.
Pagina 14 van 37
De studieadviseur van de opleiding is het vaste aanspreekpunt van de student. Voor optimalebegeleiding is het van belang dat de studieadviseurs beschikken over de noodzakelijkecompetenties. Via het BKS traject kan de studieadviseur deze aantonen. Afhankelijk van deopleiding wordt de studieadviseur in zijn/haar studie gerelateerde begeleidingstakenbijgestaan door een studieadviesteam. De studieadviseur is voor de student de schakelrichting betrokken docenten, mentoren en andere medewerkers. De studieadviseur heeft, mettoestemming van de student een informerende rol naar andere betrokkenen. Als blijkt dat erspeciale voorzieningen nodig zijn, of in geval van complexe vragen (studievertraging enfinanciële regelingen) en persoonhijke omstandigheden, wordt doorverwezen naar deskundigestudentbegeleiders2van de centrale dienst Student Affairs Coaching & Counselling. Destudent heeft in principe een vaste begeleider binnen de dienst Student Affairs Coaching &Counselling.De student is verantwoordelijk voor de aanvraag van faciliteiten, de studieadviseurondersteunt de aanvraag en informeert betrokken partijen over de gemaakte afspraken. Alsblijkt dat er speciale voorzieningen nodig zijn wordt er een beroep gedaan op de coordinatordiversiteit.
Verbeter- en actiepunten voor vervo!gbeleid:Geconstateerd wordt dat het voor studenten nog onduidelijk is hoe voorzieningen kunnenworden aangevraagd. Het proces vereist dat bij sommige opleidingen de student steedsopnieuw voorzieningen moet aanvragen en uitleg moet geven over de omstandigheden. Ditwerpt extra drempels op. Uniforme en UT-brede afspraken m.b.t. het hanteren van de richtlijn,aanpak van specifieke knelpunten en het verscherpen van afspraken over de aanvraag en hetgebruik van voorzieningen door studenten.
In het TOM-onderwijs lijkt het voor studenten, gezien de opbouw van het curriculum, lastigercm tijdens kantoortijden gebruik te maken van groepsgerichte begeleiding. Student AffairsCoaching & Counselling zal haar begeleidingsmogelijkheden uitbreiden door gebruik te gaanmaken van e-health en dan met name op het gebied van e-coaching. Ook wordt onderzocht inhoeverre het mogelijk is bestaande trainingen via een stepped-care aanpak door teontwikkelen in de richting van een meer kortdurend en gefaseerd aanbod.
PositiebepalingNay. de zelfevaluatie op aspect 3 van het referentiekader is vast te stellen dat:
• alle nieuwe bachelor studenten actiefworden uitgenodigd voor eenkennismakingsgesprek (c.q. intake-/matchinggesprek) dan wel een kennismaking ingroepsverband met mogelijkheid voor een follow-up gesprek.
• expliciet vragen naar bijzondere omstandigheden en de begeleidingsbehoefteonderdeel uit maakt van het kennismakingsgesprek of—formulier. De wijze waarop ditgebeurt zou meer structu reel geborgd kunnen worden.
• tijdens het gesprek afspraken voor begeleiding en voorzieningen besproken envastgelegd worden door een deskundige (studieloopbaan)begeleider. Bedoeldeafspraken worden meestal op de overeengekomen wijze uitgevoerd.
• er blijvend aandacht is voor een goede match tussen student en vaste begeleider.Binnen de opleiding wordt een geschikte vaste contactpersoon, met voldoendeexpertise op de gevraagde begeleidingsbehoefte, toegewezen aan de student. Waarnodig bevordert en onderhoudt de (studieloopbaan)begeleider het contact tussen destudent en andere betrokkenen (docenten, medewerkers, deskundigen).
2 Studentendecarien, studentenpsychologen, coordinator diversiteit
Pagina 15 van 37
Aspect 3 - Begeleiding
b —gemiddeld UT-niveau
—gemiddeld gewenst UT-niveau
maximale niveau
Gesignaleerde verbeterpunten n.a.v. de zelfevaluatie
Verbeterpunt actie Betrokken Complexiteit Prioriteit3.1 (facet 3a + 3c) Eén centraal formulier te Platform hoog Zeer hoogEenduidige wijze van ontwikkelen voor voorzieningen Studiebegeleidingmelding en registratie (zowel FOBOS, BSA, etc) & Student Affairsomstandigheden Coaching &realiseren Counselling3.2 (facet 3a + 3c) Wat gebeurt er (minimaal) aan Platform hoog Zeer hoogTransparantie procedure follow up centraal en op Studiebegeleidingmelding opleiding, welke rechten heeft & Student Affairsomstandigheden student eventueel hierna, Coaching &vergroten voorwaarden, meldingsplicht, Counselling
wederzijdse verwachtingen,privacy, etc.
3.3 (facet 3b) Onderzoeken van haalbaarheid Platform hoog MiddelDoelgroepgerichte flankerend aanbod voor Studiebegeleidingvoorzieningen worden studenten met pervasieve & Student Affairswaar nodig uitgebreid ontwikkelingsstoornis, mede op Coaching &met ondersteuning voor basis van good practices andere Counsellingstudenten met een instellingen (ismpervasieve studentenpsychologen en/ofontwikkelingsstoornis GGZ)3.4 (facet 3c) Basisrichtlijn ontwikkelen Platform Hoog HoogVerhogen Studiebegeleidingrechtsgelijkheid in & Student Affairsaanpak specifieke Coaching &knelpunten Counselling3.5 (facet 3a) Kaderdocument ontwikkelen Platform middel hoogUT-brede afspraken Studiebegeleidingmaken over & Werkgroepkennismakingsgesprek Intake / Matchingof -formulier voor allei nstromers
e
Pagina 16 van 37
Voortgang sinds zelfevaluatie
De inrichting van een centraal meldingsformulier is lastig gebleken. Hoewel studenten de mogelijkheid
geboden wordt om zo laagdrempelig mogelijk melding te maken van bijzondere omstandigheden
(rechtstreeks bij studieadviseur of studentendecaan of via een online meldingsformulier), wordt dit
door velen nog als onduidelijk en omslachtig ervaren. Een LEAN scan over het melden van bijzondere
omstandigheden liet zien dater met vele lijsten van studenten met omstandigheden word gewerkt,
voor BSA, voor tentamenvoorzieningen, voor aanvraag tegemoetkoming overmacht, registratie in
OSIRIS door verschillende studiebegeleiders. Informatie die nu niet gedeeld wordt met het oog op de
privacy. De informatie over het webformulier is aangepast, maar voor studenten lijkt de meerwaarde
van het invullen van dit formulier nog gering. Er kunnen immers geen rechten aan ontleend worden en
or is geen meldingsplicht.
Vervolgacties
Bij een aantal opleidingen is er behoefte aan extra ondersteuning voor studenten met een pervasieveontwikkelingsstoornis (zoals autisme spectrum stoornissen en ADHD). Via multidisciplinaire teams(studieadviseurs, studentenpsycholoog en studentendecaan) zal per faculteit nader onderzochtworden hoe groot deze behoefte is en op welke wijze daar het beste in voorzien kan worden. Als blijkt
dat dit een breder knelpunt is, zal door inventarisatie doelgroepgerichte voorzieningen collegauniversiteiten landelijke best practices in kaart gebracht worden. Daarbij is afstemming en overleg metprofessionals binnen SA C&C en uit de lokale GGZ over haalbaarheid en uitvoering noodzakelijk.
Vragen op het gebied van bijzondere omstandigheden horen deel uit te maken van intake / matchings
instrument. Het is van belang dat het bespreekbaar maken van bijzondere omstandigheden onderdeel
uit maakt van het kennismakingsgesprek met mogelijkheid van een follow-up gesprek en stimuleren
registratie van omstandigheden. Hierdoor kunnen aspirant of beginnende studenten proactief
geInformeerd worden over doelgroepgericht beleid en -aanbod. Dit zal ook bij de verdere
implementatie van de studiekeuzecheck (NOA vragenlijst) meegenomen moeten worden.
Duidelijke registratie van de functiebeperking op uniforme wijze in een centraal systeem blijft een
speerpunt. Hierbij moot aandacht besteed worden aan toegankelijkheid van informatie in relatie tot
privacy. Ook de hantering van eenduidige terminologie en voorwaarden voor recht op voorzieningen
zal nader bekeken moeten worden. Dit kan, gekoppeld aan de invoering van instellingsbrede
registratie van voorzieningen, door de hiervoor geformeerde werkgroep met vertegenwoordigers van
faculteiten, Student Affairs Coaching en Counselling in samenspraak met IM-FAB worden opgepakt.
Nadere uitwerking van de mogelijkheden zal aan het Platform studiebegeleiding worden voorgelegd
en door het Platform Wet- en Regelgeving worden getoetst.
Pagina 17 van 37
Aspect 4: Deskundigheidsbevordering
Criteria Commissie MaatstafDe instelling bevordert de deskundigheid over functiebeperkingeri, voorzieningenen hulpmiddelen op het opleidings- en instellingsniveau.
a. De instelling bevordert de deskundigheid over functiebeperkingen, voorzieningen enhulpmiddelen op het opleidings- en instellingsniveau.
b. Direct betrokken medewerkers bij een student met een functiebeperking hebben eenbasisniveau aan kennis, zodat zij kunnen signaleren en voor specifieke vraagstukkenkunnen doorverwijzen naar een deskundige binnen de instellinyen.
c. Instellinyen worden gefaciliteerd door een Iandelijk kennis- en expertisecentrum waarde kennis rondom functiebeperkinyen, regelgeving, hulpmiddelen en voorzieninyen‘state of the art’ is.
Stand van zaken en ontwikkelingProfessionele begeleiding van studenten met een functiebeperking is een verantwoordelijkheidvan decentrale studie begeleidende teams en de centrale dienst Student Affairs Coaching &Counselling. Zij zijn in het Platform Studiebegeleiding georganiseerd. Het platform voertperiodiek overleg en heeft een belangrijke taak bij de interne afstemming en communicatietussen alle betrokkenen op gebied van studie- en studentbegeleiding.Intern en ook extern ontwikkelde doelgroep specifieke kennis, -begeleidingsactiviteitenevenals kennis van doelgroep specifieke voorzieningen worden in het platform verspreid engeborgd.Interne intervisiebijeenkomsten voor stud iebegeleiders worden door het teamStudentenpsychologen georganiseerd en aangeboden aan studieadviseurs en beginnendestudiebegeleiders.De Basis Kwalificatie Studieloopbaanbegeleiding (BKS) is een kwaliteitsimpuls voordeskundigheid van studieadviseurs.
Deskundigheidsbevordering op terrein van studeren met een functiebeperking, specifiekevoorzieningen, hulpmiddelen en regelingen betreffende studeren en functiebeperking wordtvergroot door uitwisseling van informatie en kennis in de Iandelijke commissies en overleggen,met externe Iandelijke en regionale instanties en netwerken.De studentendecaan informeert de studieadviseur over relevante nieuwe ontwikkelingen enregelingen op gebied van studeren met een functiebeperking.
De coOrdinator diversiteit wordt door studiebegeleiders geraadpleegd en ingezet bij vragenmet betrekking tot de functiebeperking en het realiseren en coordineren van voorzieningen. DecoOrdinator vergroot deskundigheid door o.a. deelname aan beperking specifieketrainingen/bijeenkomsten en onderhoudt een netwerk van interne samenwerkende diensten enexterne instellingen op dit gebied.
Er is een interne- en externe digitale sociale kaart studeren met een functiebeperking’ inontwikkeling. De sociale kaart is nodig om een goed overzicht te hebben van de internebegeleidingsstructuur en facilitering bij knelpunten in onderwijssituaties als gevolg vanbeperkende omstandigheden, waar en hoe de voorzieningen te verkrijgen zijn en specifiekekennis gehaald kan worden die nodig is ter ondersteuning van de begeleiding.
PositiebepalingN.a.v. de zelfevaluatie is vast te stellen dat onderstaande zaken aanvaardbaar op orde zijn:• Structurele positie van de coOrdinator diversiteit• Aanwezigheid van voldoende basiskennis bij studieadviseurs op het gebied van studenten
met een functiebeperking
Pagina 18 van 37
• Structurele deskundigheidsbevordering door aanbod ‘Draad van Ariadne’ en intervisie vanstudiebegeleiders (beide verzorgd door studentenpsychologen) waardoor deskundigsignaleren en doorverwijzen bij psychische problematiek zoveel mogelijk gewaarborgd is.
—gemiddeld UT-niveau
—gemiddeld gewenst UTniveau
maximale niveau
Gesignaleerde verbeterpunten na.v. de zelfevaluatie
Verbeterpunt actie Betrokken Complexiteit Prioriteit
4.1 (facet 4a) • Sociale kaart Coordinator middel HoogOntsluiten extern netwerk publiceren Diversiteit +
ondersteuning studenten met • Verbeteren Studenteneen functiebeperking positionering van begeleiding
coordinatordiversiteit alskennismakelaar
4.2 (facet 4b) Hernieuwde opzet Studenten- Middel middel
mentortraining begeleiding + CDDeskundigheid tutoren /mentoren
4.3 (facet 4b) Borgen ‘awareness’ en CD Middel Laag‘Awareness’ en deskundigheid deskundigheid in BKO
begeleiders en docenten (awareness) / SKO
verhogen (deskundig begeleiden bij
bijzondere
omstandigheden)
4.4 (facet 4b) Bevorderen van kennis op Studenten- laag middelVergroten deskundigheid specifieke begeleiding +
studentbegeleiders op beperkingsgroepen Platform
specifieke beperkingsgroepen Studiebegeleiding
5,0 Aspect 4 - Deskundigheid
/c b
Pagina 19 van 37
Voortgang sinds zelfevaluatie
Informatie voor de sociale kaart is gereed. Deze sociale kaart vormt een informatiebron voor UTstudiebegeleiders en studenten over intern en extern ondersteuningsaanbod, begeleiding enfaciliteiten. Waar nodig is dit beperking specifieke informatie.Geeft gebruiker duidelijkheid over:• De wijze van realiseren van noodzakelijke aanpassingen• het inzetten van noodzakelijke voorzieningen• het ondersteunen in het zoeken naar alternatieven, zoals intern informatiepunt ‘studeren met een
functiebeperking’ en mogelijkheden door individuele rondgang campus en onderwijsruimtes omknelpunten vroegtijdig te inventariseren
• waar en met welke vragen/verzoeken de student en medewerker terecht kanDe sociale kaart moet nog wel gepubliceerd worden, binnen de huidige website in Webhare is dit niette realiseren. In overleg met Online Media wordt gezocht naar een oplossing hiervoor, zodat de socialekaart in de loop van 2016 beschikbaar kan komen.
Vervolgacties
Behoefte aan deskundigheidsbevordering bij studieadviseurs en mentoren moet nog nader in kaart
gebracht worden. Bij verschillende opleidingen leven andere thema’s en behoeften. Hierdoor kan op
faculteitsniveau in voorzien worden door dit te inventariseren via het multi-discplinair overleg
(terugkerend overleg van studieadviseurs per faculteit met studentenpsycholoog en
studentendecaan). In samenspraak met de opleidingen en het “klein beraad” van het Platform
Studiebegeleiding, kan dan op opleidings, faculteits of UT breed niveau deskundigheidsbevordering
plaats vinden.
Pagina 20 van 37
Aspect 5: Leerroutes
Criteria Commissie Maatstaf
Het onderwijsaanbod (voor studenten met een functiebeperking) voorziet in flexibeleleerroutes voor het door/open van het curriculum en de stages gericht op het behalen van deeindkwalificaties c. q. de vastgestelde competenties. Afspraken over alternatieve leerroutesworden vastgelegd en adequaat uitgevoerd.
a. De student kan samen met de studleadviseur een alternatieve leerroute opstellen.Deze wordt schriftelijk vastgelegd
b. Procedures voor het aanvragen van leerroutes en de besluitvorming hieromtrent zijnhelder beschreven. Vastgelegd is waar taken, bevoegdheden enverantwoordelijkheden liggen.
c. Het besluit over een alternatieve leerroute stoelt in elk geval op voldoende kennis vande functiebeperking en de daarbij benodigde aanpassingen en voorzieningen. lederbesluit wordt gemotiveerd toegelicht.
d. In het Onderwijs- en Examen Reglement van de instellingen zIjn kaders opgenomendie a/s basis dienen voor het opstellen van a/ternatieve leerroutes. Eveneens zijn demogelijkheden voor beroepsprocedures aangegeven.
e. Afspraken worden tijdig nagekomen en adequaat uitgevoerd.
Stand van zaken en ontwikkeiingen
Uitgangspunt in het aanbod van begeleiding en voorzieningen op de Universiteit Twente is destudent met een functiebeperking zo goed mogelijk te faciliteren in het normalestudieprogramma van de opleiding. Al tijdens de bachelor voorlichting voor studiekiezers is erveel gelegenheid om persoonlijk in te gaan op het programma en de werkvormen. Ook is hierzowel de studieadviseur als de studentendecaan duidelijk aanwezig.
Waar knelpunten voorzien worden, is het vaak al op de voorlichtingsdagen of meeloopdagendat dit besproken wordt, zodat de student een gemotiveerde keuze kan maken voor deopleiding en de opleiding tijdig eventuele aanpassingen kan vaststellen. Veelal betekent ditaanvullende voorzieningen, extra ondersteuning of aanpassing van de toets vorm. Voor eenaantal studenten blijkt een studielast van 40 uur per week niet haalbaar. Bij flexibele leerrouteszal in die situaties eerder gezocht worden naar fasering van het studieaanbod en spreidingvan de studielast, dan naar alternatieve programmaonderdelen.
Gesignaleerd wordt dat met de ontwikkeling van het Twents Onderwijs Model het lastig isgeweest de juiste regelruimte te waarborgen om voor studenten deze fasering mogelijk temaken. Er blijkt nog steeds sprake te zijn van verschillen in (uitvoering) van doelgroepenbeleidbinnen de opleidingen bij het faciliteren van studenten met een beperking in TOM. De richtlijndie door het Platform studiebegeleiding is vastgesteld biedt enkele maar niet voldoendekaders hiervoor.
Verbeter- en actiepunten voor vervolgbeleidHoewel studenten in het algemeen tevreden zijn over de aanpassingen die gedurende hetkerncurriculum getroffen kunnen worden, blijkt de begeleiding van studenten met eenfunctiebeperking tijdens hun afstudeeropdracht niet uniform geborgd. Afhankelijk van debegeleider is er meer of minder intensief contact. Enkele keren per jaar zijn er meldingen bijde centrale dienst Student Affairs Coaching & Counselling van studenten die tijdens hunafstuderen vastlopen omdat er geen goede voorzieningen en begeleiding zijn getroffen voorhun specifieke functiebeperking.Vanuit de Wet Gelijke Behandeling Handicap I Chronische ziekte volgt de wettelijke plichtonderwijs zodanig aan te bieden dat het toegankelijk is voor studenten met eenfunctiebeperking. Een curriculum dat - impliciet of expliciet- geen ruimte biedt voor studentendie niet 100% belastbaarzijn is daarmee in strijd . Hiertoe is het belangrijk om opinstellingsniveau heldere en inzichtelijke procedures te ontwikkelen met het doel gelijkheid te
Pagina 21 van 37
waarborgen voor studenten die wegens persoonhijke omstandigheden c.q. functiebeperking ofziekte niet fuiltime kunnen studeren. Binnen de verschillende opleidingen moet maatwerkmogelijk blijven zonder meteen afbreuk te doen aan de integratie van de modules. Dit vergtvan alle partijen een inspanningsverplichting en zorgvuldige afstemming tussen de(on)mogelijkheden van de opleiding en de behoeften van de student.
Positiebepaling
Bij de scores valt op dat de waardering op de verschillende facetten tussen opleidingen erguiteenloopt. In het algemeen is er binnen de masteropleidingen meer regelruimte voor eenflexibel programma. De studieadviseurs vinden dat er voldoende mogelijkheden zijn om metstudenten in gesprek te gaan over flexibele leerroutes en maken hiervan normaal gesprokenversiag in het studentenvolgsysteem. Wel wordt gesignaleerd dat de integratie binnensommige modules dusdanig is, dat het heel moeilijk is geworden hiervoor een“deeltijdprogramma” te maken. De kennis om samen met de student tot een goedeinventarisatie van knelpunten en oplossingen te komen is binnen de opleidingen aanwezigen/of er wordt expertise vanuit Student Affairs Coaching & Counselling betrokken. Vanuitverschillende opleidingen is er nadrukkelijk de wens op dit gebied tot een betere uitwisseling /transparantie van good practices te komen, opdat ook een “standaard in maatwerk” gevondenkan worden. Daarnaast kan het nu een tijdrovend proces zijn omdat het wiel steeds opnieuwuitgevonden moet worden. Het proces van het aanvragen / goedkeuren en vastleggen van deflexibele leerroute kan nog beter geborgd worden. Verdere uitwerking hoeft niet perse binnenhet QER plaats te vinden, maar meer kaders zijn wel gewenst.
Op dit moment is er slechts impliciet een visie op de inspanningsverplichting van de studentmet een flexibele leerroute. Vanuit de opleidingen wordt gesignaleerd dat van een student diegebruik maakt van bijzondere voorzieningen ook verwacht mag worden dat hij zich inspant omeventuele knelpunten zoveel mogelijk op te heffen, bijvoorbeeld door het ontwikkelen vancompenserende vaardigheden. Dit ken met name voor studenten met dyslexie, ADHD of eenASS een mogelijkheid zijn.
Uitgangspunten UT:• Wel coulant, geen cadeaus (als het moet, niet bij voorbaat)• Gelijkwaardigheid, ook voor student met bijzondere omstandigheden, meedoen waar kan
-) student stimuleren om gewoon mee te doen waar het wel kan - mogelijk alternatieftraject inzichtelijk maken (SA)
• Verantwoordelijkheid student• lnspanningsverplichting (by deelname specifieke training studeren met....’)
Aspect 5 - Leerroutesa
5,0
e b
—gemiddeld UT-niveau
\ —gemiddeld gewenst
ciC maximale niveau
Pagina 22 van 37
Gesignaleerde verbeterpunten n.av. de zelfevaluatie
Verbeterpunt actie Betrokken Complexiteit Prioriteit
5.1 (facet 5c en 5d) Indicatie “wanneer doen we Studenten- Middel Zeer
wat” (tabel van gekozen begeleiding + hoogOntsluiten kennis over voorzieningen bij specifieke Platformmatch specifieke omstandigheden): Studiebegeleidingomstandigheden enfaciliteiten(hulpmiddelen enbegeleiding)
5.2 (facet 5a,5b, 5d) Houdbaarheid voorzieningen, Studenten- hoog Zeer
verplichte evaluatie na een jaar, begeleiding + hoogTransparantie random helderheid over procedure Platformprocedures en rechten aanvragen scheppen, termijnen, Studiebegeleidingstudent vergroten etc
5.3 (facet Sc) Verantwoordelijkheid student Studenten- hoog middel
(by gebruik maken van begeleiding +
Ontwikkeling visie OjJ flankerend aanbod) Platformwederzijdse Studiebegeleidinginspanningsverplichting
student en universiteit
Voortqang sinds zelfevaluatie
Voor studenten en studiebegeleiders is er een handreiking gepubliceerd ( resp. wegwijzer aanvraag
voorzieningen en richtlijn toekennen voorzieningen) die beschrijft hoe een student samen met een
studiebegeleider tot afspraken kan komen over aanpassingen bij voorzieningen (bijvoorbeeld het
meest gebruikt: verlengde toets tijd). Bij verschillende opleidingen is dit traject in verschillende mate
geformaliseerd. Als dit in het gesprek tussen studiebegeleider en student op een goede manier aan de
orde komt, leidt het niet tot knelpunten of onduidelijkheden. Er zijn geen signalen dat het nodig is dit
verder te protocolleren of uniformeren.
Verbeteracties
Er blijken veel onduidelijkheden te bestaan als het gaat om het vaststellen van een aangepast
studieplan en het inschatten van de betastbaarheid van studenten. De UT vindt het belangrijk de
student hierbij zoveel mogelijk stimuleren am gewoon mee te doen waar het wel kan, maar
tegelijkertijd tijdig, waar nodig alternatief traject inzichtetijk maken. Hierbij zal oak een
inspanningsverplichting van de student verwacht warden (bijvoorbeeld gebruik maken van flankerend
aanbod am studie gerelateerde vaardigheden verder te ontwikkelen).
Pagina 23 van 37
De werkgroep CER zal in samenspraak met het platform studiebegeleiding en het platform Wet- en
Regelgeving hier een aanzet maken voor een UT-brede procedure voor het inzetten van flexibele
leerroutes voor specifieke doelgroepen. Een eerste begin hiervan kan gemaakt worden door de
huidige praktijk en knelpunten op opleidingsniveau te inventariseren. Bij het opstellen van een
centrale procedure komt aan de orde welke kaders er zijn, hoe de beoordeling van nut en noodzaak
plaats vindt, welke rechten en plichten er zijn voor de studenten. Doel is om helderheid en
uniformiteit te scheppen in de wijze van aanvraag, termijnen, noodzakelijke documentatie,
klachtenprocedure en de wijze van monitoring van gemaakte afspraken. Medio 2016 zal in de UCO de
eerste opbrengsten besproken kunnen worden.
Pagina 24 van 37
Aspect 6: Toetsing en examinering
Criteria Commissie MaatstafDe instelling biedt concrete mogelijkheden en voorzieningen voor aangepaste toetsing enexaminering. Procedures zIjn transparant, afspraken worden vastgelegd en adequaatuitgevoerd.
a. Verzoeken worden binnen een redel,jke termijn behandeld en besluiten wordengemotiveerd teruggekoppeld
b. Het is duidelijk wie beslist over aanpassingen van toetsing en examinering en welkecriteria daarbij worden gehanteerd
c. Het besluit over aanpassingen stoelt in elk geval op voldoende kennis van defunctiebeperking en de betreffende (toets) mogelijkheden
d. Afspraken tussen instelling en student over aanpassingen worden nagekomen enadequaat uitgevoerd
Stand van zaken en ontwikkelingHet recht op doeltreffende aanpassingen voor studeren met een functiebeperking isopgenomen in het onderwijs- en examenreglement (OER). Hier staat ook de procedurebeschreven die de opleidingen hanteren. Zowel bij voorlichting als in de intakeprocedure wordtaangedrongen op tijdige melding van bijzondere omstandigheden, zodat afspraken vooraanpassingen in toetsing- en examinering op tijd aangevraagd en behandeld kunnen worden.
Toets afname voor studenten met extra voorzieningen wordt georganiseerd in specifiekdaarvoor aangewezen (aparte) ruimtes. Afspraken rond toekennen van voorzieningen bijtoetsing en examinering zijn transparant (QER en Studentenstatuut), worden vastgelegd envolgens een vaste procedure kenbaar gemaakt bij en uitgevoerd door de coOrdinerende diensttentamenbureau en gecommuniceerd met de centrale roostercoOrdinator.
Rondom de organisatie van toets ruimtes en fysieke I digitale voorzieningen tijdens tentamens(aangepast meubilair, inzet Kurzweil) voor studenten is inmiddels goede voortgang geboekt.Er zijn jaarlijks slechts enkele meldingen bij centrale diensten (studentendecanen enklachtenloket) over onvoldoende facilitering bij tentamineren, hoewel debezwaarmogelijkheden bij een eventuele afwijzing duidelijk aangegeven worden.
De procedures en organisatie rondom toetsing omstandigheden BSA via de CommissiePersoonlijke Omstandigheden (CPO) zijn inmiddels goed geborgd en hebben het afgelopenstudiejaar niet meer tot knelpunten of onduidelijkheden geleid.
Verbeter- en actiepunten voor veivolgbeleidHet delen van informatie over aangepaste toetsing en examinering tussen centrale endecentrale betrokkenen in de keten studiebegeleiding (studentendecanen I griffie CPO,studieadviseurs) kan nog verbeterd worden door ontsluiting van voorzieningen die getroffenworden voor studenten met een functiebeperking kan op termijn ondersteund worden viaOSIRIS.
Dit kan leiden tot meer rechtsgelijkheid in gehanteerde criteria bij het verlenen vanuitzonderingen. Het is belangrijk om maatwerk en de eigen regelruimte van de opleidingenmogelijk te houden, maar zo veel mogelijk te waarborgen dat in gelijke gevallen een gelijkebeslissing wordt genomen. Als er op centraal niveau zichtbaar is welke voorzieningen in welkesituatie zijn afgesproken, komen eventuele discrepanties aan het licht, biedt het opleidingende mogelijkheid am van best practices te leren.
Een tweede voordeel is dat hierdoor een centraal aanbod van ondersteuning en facilitering(by. groepstrainingen, fysieke hulpmiddelen die uitgeleend kunnen worden) betervormgegeven kan worden. Er is door centrale registratie immers een meer nauwkeurig beeld
Pagina 25 van 37
van de ingezette voorzieningen, wearna het ook mogelijk is om de effectiviteit te monitoren enpro-actiefflankerend aanbod te ontwikkelen.
PositiebepalingDe afhandeling van formele verzoeken voor aanpassing toetsing en examinering verlooptconform het beoogde proces. De procedures voorafgaande aan het doen van het verzoek zijnechter niet voor alle betrokkenen helder genoeg. Dit kan voor studenten maar ook voorstudiebegeleiders een drempel vormen om tot een tijdige aanvraag te komen, wat weerstudievertraging in de hand kan werken.
Ontsluiting van criteria om over toekenning faciliteiten te beslissen kan verg root worden.Uitwisseling van oplossingen en good practices ontbreekt nu. Dit hoeft echter niet formeelgeorganiseerd te worden, maar zou ook via intervisie (studieadviseurs en ledenexamencommissie) mogelijk zijn. Ook de ontwikkeling van de sociale kaart kan aan verdereontsluiting bijdragen.
Voorstel voor verbetering• Opleidingsafhankelijk, maar gebruik van good practices belangrijk• uitwisseling van oplossingen - ontbreekt• Hoeft niet formeel georganiseerd te worden, maar kan via intervisie• Sociale kaart en facilitering
Aspect 6 - toetsing en examinering
a
—gemiddeld UT-niveau
—gemiddeld gewenst UT-niveau
maximale niveau
d
5,0
4,0/
3,0
\
Pagina 26 van 37
Gesignaleerde verbeterpunten n.a.v. de zelfevaluatie
Aandachtspunt actie Betrokken Complexiteit Prioriteit
6.1 (facet 6b & 6c) Inventariseren en ontsluiten van Coordinator Middel ZeerOntsluiten kennis over huidige oplossingen bij bijzondere div. en hoogmatch specifieke omstandigheden (o.a. dyslexie, ASS, platform
omstandigheden en chronische ziekte, etc.)
voorzieningen op het
gebied van toetsing en
examinering
6.2 (facet 6a en 6d) Helderheid en uniformiteit scheppen SB en Hoog middelProcedures bij aanvraag in aanvraag, termijnen, noodzakelijke platform
toets voorzieningen documentatie, klachtenprocedure
verduidelijken
6.3 (facet 6c) Uitwisselen van oplossingen, good Platform, hoog middelpractices. Bijeenkomst casuIstiek leden ex.
Vergroten deskundigheid studentenbegeleiders en Cie., CPObinnen beoordelende commissieleden.commissies
Voortgang sinds zelfevaluatie
De wegwijzer voor het vaststellen van voorzieningen, biedt studenten en studiebegeleiders meer
duidelijkheid over de te volgen stappen. De registratie van toetsvoorzieningen is door een werkgroep
door middel van een LEAN scan onder de loep genomen. Hieruit bleek dat er veel meerwerk is doordat
de voorzieningen via aparte lijsten (bijvoorbeeld in Excel) tussen verschillende partijen moeten worden
geadministreerd. Dit is voor studieadviseur en BOZ arbeidsintensief, potentleel foutgevoelig en leidt
voor studenten tot situaties waarin ze herhaaldelijk voorzieningen moeten aanvragen.
Vervolgacties
Er is geen UT breed overzicht van geboden voorzieningen per opleiding of per beperkingsgroep. Een
centrale registratie van bijzondere omstandigheden en voorzieningen is hiervoor noodzakelijk. In
OSIRIS is een module beschikbaar waarbij onderwijs- en toetsvoorzieningen kunnen worden
vastgelegd. Een werkgroep is bezig met de basis voor implementatie van deze module. Hierbij is het
onder andere belangrijk dat er UT-breed eenduidigheid terminologie rondom functiebeperking
(definitie verschillende groepen studenten met een functiebeperking) wordt gehanteerd. Invoering
door IM-FAB is voorlopig eind 2016 ingepland
Pagina 27 van 37
Bij
iage
I
Mat
urit
yM
odel
Invuli
nst
ruct
ieH
etm
odel
isee
nui
twer
king
van
dekw
alit
eits
crit
eria
vanu
itde
Com
mis
sie
Maa
tsta
f.D
itis
een
land
elijk
opge
stel
delij
stva
ncr
iter
iaop
een
zeve
ntal
them
as
(o.a
.vo
orlic
htin
g,fy
siek
eto
egan
keli
jkhe
id,
desk
undi
ghei
d).
Per
crite
rium
volg
enw
e(b
ijna)
Iette
rlijk
debe
schr
ijvi
ngva
nde
Com
mis
sie
Maa
tsta
f,m
aar
hebb
en
we
5fa
sen
toeg
evoe
gdop
basi
sva
nhe
tIN
Km
odel
kwai
itei
tszo
rg.
Dit
mod
elis
opbo
uwen
dge
form
ulee
rden
gaa
tov
er“p
roce
skw
alite
it’ni
etom
prod
uctk
wal
itei
t’.
Een
lage
resc
ore
bete
kent
dus
niet
nood
zake
lijk
dat
ding
enve
rkee
rdlo
pen
ofda
ter
niet
goed
wer
kge
leve
rdw
ordt
.E
enho
gere
scor
ege
eft
wel
mee
rga
rant
ies
opee
ngo
ede
kwal
iteit.
Glo
baal
bete
kene
nde
fase
sde
volg
ende
ontw
ikke
ling:
Fas
e0:
bepa
alde
activ
iteit
isaf
wez
ig,
we
zoud
enhe
too
kdes
gev
raag
dni
etdo
en
Fas
e1:
adho
cw
ordt
een
bep
aald
eac
tivite
itui
tgev
oerd
Fas
e2:
eris
erva
ring
met
dez
eac
tivite
it,m
eer
ofm
inde
rim
plic
iet
iser
een
aanp
akvo
or
Fas
e3:
een
geza
men
lijk
evi
sie
enee
nhe
lder
proc
este
kene
nzi
chaf
Fas
e4:
eris
een
“lee
ren
verb
eter
us”,
Het
hoef
tni
etal
tijd
omfo
rmel
een
quêt
ete
gaan
.M
eer
ofm
inde
rfo
rmee
lw
ordt
geev
alue
erd
ofde
visi
een
aanp
akno
gst
eed
svo
ldoe
n.
Fas
e5:
kete
nger
icht
heid
.O
pbre
ngst
enva
nga
ngva
nza
ken
opde
ople
idin
g/
afde
ling
,w
orde
nac
tief
met
kete
npar
tner
sge
deel
d,zo
dat
erui
twis
seli
ng
isva
ngo
odpr
acti
ces
enhe
tin
put
geef
tvo
orU
Tbr
ede
verb
eter
inge
n
Het
mod
elvu
lje
indo
orpe
rite
mva
nlin
ksna
arre
chts
tele
zen.
Een
bepa
alde
fase
sco
orj
epas
als
jevo
ldoe
taa
nde
voll
ediq
ein
houd
van
debe
schr
ijvi
ng(o
f
deg
eest
hier
van)
.Je
kunt
geen
fase
over
slaa
n.D
usal
sje
niet
vold
oet
aan
fase
twee
,m
aar
wel
aan
fase
drie
isde
scor
eto
ch“m
aar”
fase
1.H
etm
odel
isoa
k
niet
norm
atie
fbe
doel
d,w
ega
aner
niet
vanu
itda
tfa
se5
het
doel
moe
tzi
jn.
Daa
rom
isoo
kpe
rite
mde
kolo
m“g
ewen
st”
opge
nom
en.
Hie
rvr
agen
we
jede
fase
inte
vulle
nw
aar
iiivi
ndt
dat
deop
leid
ing
/de
UT
zich
zou
moe
ten
bevi
nden
.
Pain
a28
van
37
Op
leid
ing
(en):
Ingev
uld
do
or:
Asp
ect
1)In
form
atie
vo
orz
ien
ing
env
oo
rlic
hti
ng
sacti
vit
eit
en
Het
vers
trek
ken
van
info
rmat
ieov
erhe
tst
uder
enm
etee
nfu
ncti
ebep
erki
ngis
een
vast
onde
rdee
lva
nde
voor
licht
ing.
Info
rmat
ieov
erbe
leid
,be
gele
idin
g
envo
orzi
enin
gen
voor
stud
ente
nm
etee
nfu
ncti
ebep
erki
ngis
duid
elijk
ento
egan
keli
jkvo
oral
lebe
trok
kene
n.H
etre
gist
rere
nva
nde
func
tieb
eper
king
ism
ogel
ijk.
01
23
45
Hui
dige
scor
eG
ewen
stni
veau
laH
etve
rstr
ekke
nva
nIn
devo
orli
chti
ngO
pve
rzoe
kva
nS
tude
ren
met
een
voor
a.s.
studen
ten
met
We
anal
yser
enin
tern
We
stem
men
onze
info
rmat
ieov
erhe
ten
inta
keop
een
func
tieb
eper
king
een
bepe
rkin
gis
het
dem
anie
rw
aaro
pw
ijgo
odpr
acti
ces
afm
et
stud
eren
met
een
ople
idin
gsni
veau
aanst
aande
kom
taa
nde
orde
invo
orli
chti
ngsa
anbo
dop
dit
them
ain
form
atie
ket
enp
artn
ers
en
func
tieb
eper
king
isee
nw
ordt
geen
studen
tw
ordt
dein
form
atie
die
aan
stan
daar
dui
tgeb
reid
vers
trek
ken
inde
gebr
uike
nde
vast
onde
rdee
lva
nde
info
rmat
ieov
erin
form
atie
as.
studen
ten
wor
dtm
etza
ken
die
we
inel
kvo
orli
chti
ngen
resu
ltat
enva
non
ze
voor
lich
ting
stud
eren
met
een
gege
ven
gege
ven.
Op
verz
oek
geva
laa
nbie
den
(een
gebr
uike
nde
zean
alys
ebe
vind
inge
nom
inpu
t
func
tieb
eper
king
van
studen
tis
een
extr
ain
take
gesp
rek,
omon
zew
erkw
ijze
tete
geve
naa
nU
T
gege
ven
aanv
ulle
ndge
spre
kw
arm
eov
erdr
acht
,et
c)ver
bet
eren
.br
ede
verb
eter
inge
n
mog
elijk
.
lbIn
form
atie
over
Erw
ordt
geen
Op
verz
oek
van
Info
rmat
ieov
erA
llein
form
atie
over
We
chec
ken
ofW
ede
len
de
bele
id,
bege
leid
ing
enin
form
atie
gege
ven
studen
ten
ofbe
gele
idin
gen
bele
id,
bege
leid
ing
enin
form
atie
vold
oend
ein
form
atie
engo
od
voor
zien
inge
nvo
orm
edew
erke
rsvo
orzi
enin
gen
wor
dtvo
orzi
enin
gen
opdu
idel
ijk
enpr
acti
ces,
zoda
t
stu
den
ten
met
een
wor
dtad
hoc
gege
ven
wan
neer
dit
ople
idin
gs-
ofto
egan
keli
jkis
enan
dere
ople
idin
gen
/fu
ncti
ebep
erki
ngis
info
rmat
iere
leva
ntis
,ee
nde
elaf
deli
ngsn
ivea
uis
gebr
uike
nde
zean
alys
ede
UT
daar
baat
bij
duid
elij
ken
toeg
anke
lijk
gege
ven
daar
van
iste
duid
elijk
encm
tew
aarb
orge
nd
atka
nhe
bben
voor
alle
betr
okke
nen
raad
pleg
en(b
yop
toeg
anke
lijk
info
rmat
ietr
ansp
aran
t
web
site
)is
voor
alle
betr
okke
nen
icD
ein
form
atie
isEr
wor
dtge
enBi
jkl
acht
enda
tO
nze
info
rmat
ieis
We
hebb
enee
nid
eeD
ein
zet
van
mid
dele
nG
egev
ens
van
de
zoda
nig
opge
stel
ddat
info
rmat
iege
geve
nde
info
rmat
iest
uden
tger
icht
,m
aar
van
deve
rsch
ille
nde
die
we
gebr
uike
nvo
orev
alua
tie
engo
od
deze
via
mee
rder
eon
duid
elij
kof
niet
nood
zake
lijk
doel
groe
pen
enzo
rgen
info
rmat
ievo
orzi
enin
gpr
acti
ces
wor
den
kana
len
toeg
anke
lijk
is,
..
.ge
deel
dm
et..
..
onto
egan
keli
jkbru
kbaa
rvo
oral
leda
ton
sw
ordt
syst
emat
isch
/w
aarb
ijre
keni
ngis
ket
enp
artn
ers
omde
geho
uden
met
deis
,pa
ssen
we
rele
vant
egr
oepe
nin
form
atie
sanb
odre
gelm
atig
geev
alue
erd
orga
nisa
tie
opde
UT
beho
efte
nen
dive
rsit
eit
aan
zoal
sm
edew
erke
rsda
arop
isaa
ngep
ast
met
deve
rsch
ille
nde
opdi
tge
bied
verd
er
van
dedo
elgr
oep(
en).
doel
groe
pen
tev
erb
eter
en
Pag
ina
29v
an37
01
23
45
Hui
dige
scor
eG
ewen
stni
veau
ldS
tude
nten
ontv
ange
nW
eet
niet
Eris
wel
eens
Voo
rlic
htin
gsm
ater
iW
ehe
bben
als
We
doen
navr
aag
bij
We
dele
nde
bij
dein
schr
ijvin
gin
form
atie
aal
over
stud
eren
ople
idin
g/a
fdel
ing
studen
ten
over
dege
geve
nsva
n
stan
daar
din
form
atie
mee
gest
uurd
met
met
een
een
held
ere
visi
een
beke
ndhe
idm
eten
onze
eval
uati
een
over
dem
ogel
ijkh
eden
het
func
tieb
eper
king
isw
erkw
ijze
over
hoe
inho
udva
nde
good
prac
tice
s
omte
stud
eren
met
een
insc
hrij
ving
spak
ket
gebr
uike
lijk
we
studen
ten
bij
info
rmat
iedi
eze
bij
met
func
tieb
eper
king
.on
derd
eel
van
het
aanv
ang
van
dein
schr
ijvin
ghe
bben
kete
npar
tner
s,
insc
hrij
ving
spak
ket
stud
iehe
tbe
stge
kreg
en,
zoda
tw
ezo
dat
ande
re
kunn
enin
form
eren
deze
kunn
enop
leid
inge
nid
e
over
dever
bet
eren
UT
daar
baat
bij
mog
elij
khed
enom
teka
nhe
bben
.
stud
eren
met
een
func
tieb
eper
king
leBi
jde
insc
hrijv
ing
isN
VT
We
ontv
ange
nw
elBi
jaa
nmel
ding
inG
egev
ens
over
We
cont
role
ren
deW
ede
len
de
het
mog
elijk
deee
nsee
nm
eldi
ngst
udie
link
bes
taat
mel
ding
enva
nm
eldi
ngen
bij
info
rmat
ieen
func
tieb
eper
king
van
iem
and
die
dem
ogel
ijkh
eid
defu
ncti
ebep
erki
ngin
schr
ijvin
gm
etgo
odpr
acti
ces,
kenb
aar
tem
aken
.zi
chne
tfu
ncti
ebep
erki
ngte
wor
den
vast
gele
gden
mel
ding
enop
ande
rezo
dat
ande
re
inge
schr
even
heef
tm
elde
ner
gebe
urt
daar
nam
omen
ten,
zoda
tw
eop
leid
inge
n/d
e
een
foll
owup
wet
enho
ew
ede
UT
daar
baat
bij
(bij
voor
beel
dpr
o-st
uden
ten
het
best
eka
nhe
bben
.
acti
efop
roep
en)
vroe
gtij
dig
kunn
en
bere
iken
Pag
ina
30v
an37
Asp
ect
2)F
ysi
eke
toegan
kel
,jkhei
d(g
ebo
uw
en,
web
site
enst
udie
mat
eria
len)
De
infr
astr
uctu
urzo
als
gebo
uwen
,on
derw
ijsr
uim
tes
enfa
cilit
eite
nzi
jngo
edto
egan
keli
jkvo
oral
lege
brui
kers
groe
pen.
Stu
diem
ater
iale
nzi
jnto
egan
keli
jkvo
oral
lest
uden
ten
enw
orde
ntij
diq
besc
hikb
aar
qest
eld.
Rek
enin
gw
ordt
qeho
uden
met
deIe
veri
ngst
erm
ijne
nva
nm
ater
iale
nvo
orst
uden
ten
met
een
func
tieb
eper
kina
.0
12
34
5H
uidi
geG
ewen
st
scor
eni
veau
a.E
igen
on
der
wij
sgeb
ou
wen
,W
ebe
sted
enA
lser
zich
Wan
neer
we
wet
enda
tw
eBi
jde
inri
chti
ngva
nde
We
kijk
enho
ew
eW
ede
len
onze
good
on
der
wij
sru
irnte
sen
hier
geen
een
knel
punt
een
studen
tm
etsp
ecif
ieke
(ond
erw
ijs)
ruim
tes
ento
egan
keli
jkhe
idku
nnen
prac
tice
sac
tief
,fa
cili
teit
enzi
jnto
egan
kel
ijk
.aa
ndac
ht
aan
voor
doet
,be
perk
ing
hebb
en/k
rijg
en,
keuz
evo
orfa
cili
teit
enve
rhog
enen
hant
eren
zoda
tan
dere
vo
or
alle
geb
ruik
ersg
roep
en.
kijk
enw
eho
eki
jken
we
voor
afw
elke
kcjk
enw
epr
o-ac
tief
wat
hier
bij
deri
chtl
ijne
nva
nop
leid
inge
n/d
eU
T
het
opte
aanp
assi
ngen
we
moe
ten
het
best
epa
stbi
jon
zehe
tH
andb
oek
voor
deda
arba
atbi
jka
n
loss
enis
doen
studen
tenpopula
tie
Toe
gank
elijk
heid
hebb
en
b.D
ein
form
atie
opde
web
site
We
best
eden
Als
erzi
chW
anne
erw
ew
eten
dat
we
Bij
dein
rich
ting
van
deW
eto
etse
nof
dew
ebsi
teW
ede
len
onze
good
enin
deel
ektr
onis
che
hier
geen
een
knel
punt
een
studen
tm
etsp
ecif
ieke
info
rmat
ieop
devo
ldoe
taa
nhe
tke
urm
erk
prac
tice
sac
tief
,
leer
omge
ving
van
deop
leid
ing
/aa
ndac
htaa
nvo
ordo
et,
bepe
rkin
ghe
bben
Ikri
jgen
,w
ebsi
teen
dedr
empe
lvri
J.nl
ende
zoda
tan
dere
afde
ling
isto
egan
keli
jkvo
oral
le..
..
.(e
lekt
roni
sche
).
kijk
enw
eho
eki
jken
we
voor
afw
elke
leer
omge
ving
wor
dtop
leid
inge
n/d
eU
Tge
brui
kers
groe
pen
.Ie
erom
gevi
ngvo
ldoe
taa
nhet
opte
aanp
assi
ngen
we
moe
ten
pro-
acti
efge
keke
nw
at.
daar
baat
bij
kan
.de
inte
rnat
iona
leW
CA
Glo
ssen
isdo
enhe
tbe
ste
past
bij
onze
hebb
en•
crit
ena
enge
brui
ken
dest
uden
tenpopula
tie
uitk
omst
enom
verd
erte
ver
bet
eren
c.S
tudi
emat
eria
len
zijn
We
best
eden
Als
erzi
chW
anne
erw
ew
eten
dat
we
Bijd
eke
uze
van
We
eval
uere
nde
We
dele
nde
gebr
uike
rsvr
iend
elij
kvo
oral
lehi
erge
enee
nkn
elpu
ntee
nst
uden
tm
etsp
ecif
ieke
stud
iem
ater
iale
nw
ordt
gebr
uiks
vrie
ndel
ijkh
eid
resu
ltat
enen
good
stu
den
ten
.aa
ndac
ht
aan,
voor
doet
,be
perk
ing
hebb
en/k
rijg
en,
pro-
acti
efge
keke
nw
atva
nst
udie
mat
eria
len
met
prac
tice
s,zo
dat
dit
isvo
lled
igki
jken
we
hoe
kijk
enw
evo
oraf
wel
kehe
tbe
ste
past
bij
onze
onze
stu
den
ten
enan
dere
ople
idin
gen
/af
hank
elij
khe
top
teaa
npas
sing
enw
em
oete
nst
uden
tenpopula
tie
gebr
uike
nde
uitk
omst
ende
UT
daar
baat
bij
van
delo
ssen
isdo
enom
verd
erte
ver
bet
eren
kan
hebb
en.
indi
vidu
ele
doce
nten
d.S
tudi
emat
eria
len
wor
den
We
best
eden
Als
erzi
chW
anne
erw
eee
nst
uden
tW
ew
aarb
orge
nvo
orW
eev
alue
ren
deW
ede
len
de
vroe
gtij
dig
door
dein
stel
ling
hier
geen
een
knel
punt
met
spec
ifie
kebe
perk
ing
alle
studen
ten
zove
elte
vred
enhe
idva
nre
sult
aten
engo
od
vers
trek
tzo
dat
aand
acht
aan
voor
doet
,he
bben
/kri
jgen
,ki
jken
we
mog
elijk
dat
studen
ten
opdi
tpu
ntm
etpr
acti
ces,
zoda
tal
lest
ud
ente
nbe
schi
kken
over
..
voor
afw
anne
erhe
tle
smat
eria
altij
dig
.ki
jken
we
hoe
..
.he
too
gop
verd
ere
ande
reop
leid
inge
nI
het
(al
dan
niet
aang
epas
te)
mat
eria
al(e
erde
r)be
schi
kbaa
ris.
We
lesm
ater
iaal
het
Ote
besc
hikb
aar
moe
tw
orde
nhe
bben
hier
voor
een
verb
eter
ing
deU
Tda
arba
atbi
j
bij
aanv
ang
van
dest
udie
.lo
ssen
isge
stel
dde
adli
neva
stge
stel
dka
nhe
bben
.
Pag
ina
31van
37
3.B
egel
eid
ing
De
inst
ellin
gis
actie
fin
het
aanb
iede
nva
nst
udie
keuz
eges
prek
ken,
mn.
voor
stud
ente
nm
etee
nfu
nctie
bepe
rkin
g.O
pve
rzoe
kkr
ijgen
stud
ente
nm
etfu
ncti
ebep
erki
ngen
desk
undi
ge(s
tudi
eloo
pbaa
n)be
gele
idin
g,ui
tgaa
nde
van
hun
tale
nten
enge
rich
top
het
weg
nem
enva
nob
stak
els
die
zete
nge
volg
eva
nhu
nbe
perk
ing
onde
rvin
den.
A.fs
prak
enw
orde
nva
stge
legd
enad
equa
atui
tgev
oerd
.0
12
34
5H
uidi
geG
ewen
st
scor
eni
veau
3aA
llest
ud
ente
nm
etee
nEr
wor
den
geen
Als
dest
uden
tA
lsbe
kend
isda
tee
nA
llest
uden
ten
wor
den
Info
rmat
ieov
erde
Geg
even
sge
deel
dm
et
func
tieb
eper
king
wor
den
bij
aanv
ang
inta
kege
spre
kke
hier
omvr
aagt
,st
uden
tee
nvo
oree
nge
spre
kin
rich
ting
van
enan
dere
ket
enp
artn
ers
van
dest
udie
acti
efbe
nade
rdvo
orn
gevo
erd
isdi
Ege
spre
kfu
ncti
ebep
erki
nghe
eft,
uitg
enod
igd,
hier
insi
gnal
enui
tde
(uit
wis
sele
ngo
od
een
stud
ieke
uzeg
espr
ekw
aari
nde
mog
elijk
.w
ordt
dest
ud
ent
wor
dtex
plic
iet
stud
ieke
uzeg
espr
ekk
prac
tice
sen
rele
vant
e
stu
den
tka
naa
ngev
enof
erbe
hoef
te(e
erde
r)op
gero
epen
gevr
aagd
naar
enw
ordt
info
rmat
ie)
gebr
uikt
om
isaa
n(i
ndiv
idue
le)
bege
leid
ing
ofbi
jzon
dere
geev
alue
erd
omde
deon
derw
ijso
rgan
isat
ie
advi
seri
ng.
omst
andi
ghed
enen
bege
leid
ing
opde
/die
nstv
erle
ning
te
bege
leid
ings
beho
efte
ople
idin
gve
rder
tev
erb
eter
en
ver
bet
eren
3bD
e(s
tudi
eloo
pbaa
n)be
gele
ider
Erw
ordt
niet
Indi
vidu
eel
Eris
budg
et/t
ijdvo
orO
pop
leid
ings
-of
Uit
kom
sten
van
De
gege
vens
wor
den
die
het
gesp
rek
voer
tm
etde
studen
tsp
ecia
alin
itia
tief
voor
ontw
ikke
ling
enaf
deli
ngsn
ivea
uis
erev
alua
ties
wor
den
ook
met
ket
enp
artn
ers
besc
hikt
over
vold
oend
eso
ciaa
l-ge
stuu
rdop
ontw
ikke
ling
prof
essi
onal
iser
ing,
een
gebr
uikt
omve
rder
ege
deel
den
gebr
uikt
om
agog
isch
eva
ardi
ghed
enen
vaar
digh
eden
van
dede
skun
digh
eids
bevo
rde
gem
eens
chap
peli
jke
prof
essi
onal
iser
ings
-op
inst
elli
ngsn
ivea
ude
desk
undi
ghei
dom
voor
dest
uden
tva
nde
stud
ielo
opba
anri
ngw
ordt
visi
eop
debe
nodi
gde
afsp
rake
nte
mak
enon
derw
ijso
rgan
isat
ie/
met
een
func
tieb
eper
king
een
stud
ielo
opba
anb
bege
leid
erge
stim
ulee
rdde
skun
digh
eid
endi
enst
verl
enin
gte
adeq
uaa
tar
rangem
ent
van
egel
eide
rw
ordt
(mee
stal
)kw
alif
icat
ies
ophe
tv
erb
eter
en.
bege
leid
ing,
onde
rste
unin
gen
geho
nore
erd
gebi
edva
n
voor
zien
inge
nte
ontw
erpe
n.st
udie
bege
leid
ing
3c.
Arr
ange
men
ten
van
bege
leid
ing,
Doe
nw
eni
etSc
hrif
telij
kW
ehe
bben
afsp
rake
nD
eaf
spra
ken
over
het
De
wer
kwij
zem
btD
ege
geve
nsw
orde
n
onde
rste
unin
gen
voor
zien
inge
nva
stle
ggen
van
over
dem
anie
rw
aaro
pva
stle
ggen
van
het
vast
legg
enva
noo
km
etk
eten
par
tner
s
tuss
ende
inst
elli
ngen
dest
uden
ten
arra
ngem
ente
nbe
doel
dear
rangem
ente
nzi
jnar
ran
gem
ente
nge
deel
den
gebr
uikt
om
wor
den
schr
ifte
lijk
vast
gele
gden
(afs
prak
enov
erar
rangem
ente
nw
orde
ntr
ansp
aran
tvo
orw
ordt
geev
alue
erd
opin
stel
ling
sniv
eau
de
omva
tten
dere
chte
nen
plic
hten
van
bege
leid
ing
enva
stge
legd
ener
wor
dtm
edew
erke
rsen
enw
aar
nodi
gon
derw
ijso
rgan
isat
ie/
zow
elde
inst
elli
ngal
sde
stud
ent.
De
voor
zien
inge
n)m
ee5t
aloo
kop
die
studen
ten.
bijg
este
ld.
dien
stve
rlen
ing
te
inst
elli
ngis
vera
ntw
oord
elij
kvo
orde
gebe
urt
inm
anie
rge
wer
ktve
rbet
eren
.
uitv
oeri
ngva
nde
zeaf
spra
ken.
geva
llen
dat
dit
echt
nodi
gis
Pag
ina
32v
an37
01
23
45
Hui
dige
Gew
enst
scor
eni
veau
3d.
De
inst
elli
ngbe
vord
ert
dat
deD
oen
we
niet
Blj
studen
ten
We
beki
jken
dem
atch
We
mak
enst
uden
ten
We
zorg
ener
voor
Geg
even
sva
non
ze
stu
den
tee
nva
ste
cont
actp
erso
onm
etee
nfu
ncti
e-tu
s5en
depr
o-ac
tief
enop
dat
we
inte
rnev
alua
ties
besp
reke
n
krijg
tto
egew
ezen
,m
eter
vari
ngen
bepe
rkin
gw
ordt
bege
leid
ings
beho
efte
eend
uidi
gew
ijze
syst
emat
isch
we
inre
leva
nte
expe
rtis
e,en
dat
hij/z
ijin
delo
opal
sde
studen
tva
nde
studen
top
het
duid
elijk
wat
wel
enev
alue
ren
waa
rde
netw
erke
nom
de
van
dest
udie
met
een
bepe
rkt
daar
omvr
aagt
gebi
edva
ner
vari
ngen
niet
bij
debe
gele
idin
gbe
gele
idin
gsvr
agen
dien
stve
rlen
ing
en
aant
albe
gele
ider
ste
mak
enkr
ijgt.
een
extr
a/
expe
rtis
een
deda
arbi
jho
ort
enve
rwij
zen
over
ging
enen
hoe
sam
enw
erki
ngm
et
ande
reva
ste
mee
stge
schi
kte
even
tuee
ldo
orna
arw
ehi
erhe
tbe
ste
ket
enp
artn
ers
verd
erte
bege
leid
erbe
gele
ider
part
ijen
buit
ende
aan
teg
emo
etv
erb
eter
en
gezo
cht
ople
idin
g/a
fdel
ing
kunn
enko
men
3e.
De
(stu
diel
oopb
aan)
bege
leid
erD
itzi
enw
ijni
etD
itdo
enw
ead
Dit
gebe
urt
waa
rno
dig
De
man
ier
waa
rop
we
We
eval
uere
nof
We
dele
non
zego
od
on
der
ho
ud
tof
bevo
rder
the
tco
ntac
tai
xta
akva
nde
hoc,
alle
enop
voor
studen
ten
met
dat
doen
geba
seer
dop
stu
den
ten
enpr
acti
ces
opdi
tge
bied
tuss
ende
stu
den
ten
ande
rest
udie
loop
baan
expl
icie
tve
rzoe
kee
nfu
ncti
ebep
erki
ngee
nge
zam
enli
jke
visi
em
edew
erke
rsop
inst
elli
ngsn
ivea
uom
betr
okke
nen
(doc
ente
n,be
gele
ider
van
studen
top
priv
acy
enhi
erov
erte
vre
den
deor
gani
sati
eve
rder
te
med
ewer
kers
,de
skun
dige
n)ge
rich
tve
rant
woo
rdel
ijkh
eid
zijn
enst
elle
nw
aar
ver
bet
eren
ophe
tve
rste
rken
van
debi
ndin
gva
nst
uden
ten.
Wat
we
nodi
gbi
j.
tuss
ende
stu
den
ten
deop
leid
ing.
over
enw
eer
van
elka
ar
kunn
enve
rwac
hten
is
held
eren
inzi
chte
lijk
voor
alle
betr
okke
nen
Pag
ina
33v
an37
Asp
ect
4:D
eskundig
hei
d
De
inst
ellin
qbe
vord
ert
dede
skun
diqh
eid
over
func
tieb
eper
kinq
en,
voor
zien
inen
enhu
lpm
idde
len
ophe
top
leid
ings
-en
inst
elli
ngsn
ivea
u.0
12
34
5H
uidi
gesc
ore
Gew
enst
nive
au
4aD
ein
stel
ling
bevo
rder
tH
ier
wor
dtO
pin
itia
tief
Erw
ordt
voor
dire
ctD
oor
mid
del
van
pass
ende
De
De
resu
ltat
enva
nde
acti
efde
desk
undi
ghei
d(b
ijvo
orbe
eld
van
debe
trok
ken
com
mun
icat
iem
idde
len
desk
undi
ghei
dsbe
vord
eev
alua
tie
wor
den
met
over
func
tieb
eper
king
en,
voor
nieu
we
med
ewer
ker
med
ewer
kers
pro-
wor
dtac
tief
info
rmat
ieri
ngw
ordt
geev
alue
erd
rele
vant
ek
eten
par
tner
s
voor
zien
inge
nen
stud
ielo
opba
anw
ordt
dit
dmv
acti
efde
nodi
gege
geve
naa
nal
leen
resu
ltat
enda
arva
nge
deel
dvo
orU
Tbr
eed
hulp
mid
dele
nop
het
bege
leid
ers)
inte
rvis
ieI
info
rmat
iege
geve
nm
edew
erke
rsov
erw
orde
nge
brui
ktom
opve
rbet
erbe
leid
ople
idin
gs-
enge
enaa
ndac
httr
aini
ngvo
orzi
enin
gen
/op
leid
ings
nive
auI
inst
elli
ngsn
ivea
uaa
nbe
stee
dge
rege
ldhu
lpm
idde
len
afsp
rake
nbi
nnen
deaf
deli
ng
opop
leid
ings
nive
auI
verd
erte
ver
bet
eren
afde
ling
sniv
eau
4bD
irec
tbe
trok
ken
Hie
rw
ordt
Op
init
iati
efEr
wor
dtvo
ordi
rect
Eris
een
visi
eop
wel
kV
iaev
alua
tie
wor
dtD
ere
sult
aten
van
de
med
ewer
kers
bij
een
(bij
voor
beel
dva
nde
betr
okke
nba
sisn
ivea
uer
nodi
gis
enge
keke
nin
hoev
erre
eval
uati
ew
orde
nm
et
stu
den
ten
met
een
voor
nieu
we
med
ewer
ker
med
ewer
kers
pro-
erw
ordt
inco
mm
unic
atie
het
basi
sniv
eau
bere
ikt
rele
vant
ek
eten
par
tner
s
func
tieb
eper
king
hebb
enst
udie
loop
baan
wor
dtdi
tdm
vac
tief
aanv
ulle
nde
ende
skun
digh
eids
-is
,si
gnal
enw
orde
nge
deel
dvo
orin
put
inU
T
een
basi
sniv
eau
aan
kenn
is,
bege
leid
ers)
inte
rvis
ie/
info
rmat
iege
geve
nbe
vord
erin
gac
tief
opge
brui
ktom
opbr
eed
verb
eter
bele
id
zoda
tzi
jku
nnen
sign
aler
enge
enaa
ndac
httr
aini
ngge
stuu
rdop
leid
ings
nive
au/
envo
orsp
ecif
ieke
aan
best
eed
gere
geld
afde
ling
sniv
eau
bij
te
vraa
gstu
kken
kunn
enst
uren
door
verw
ijze
nna
aree
n
desk
undi
gebi
nnen
de
inst
elli
ng
4cIn
stel
ling
enw
orde
nW
em
aken
geen
Als
we
We
kijk
en-o
okal
ser
Het
raad
pleg
enva
nW
ele
vere
nin
put
aan
We
dele
non
zeke
nnis
uit
gefa
cili
teer
ddo
orla
ndel
ijke
gebr
uik
van
conc
rete
geen
acut
evr
agen
land
elij
kene
twer
ken
isIa
ndel
ijke
net
wer
ken
,de
land
elij
kene
twer
ken
netw
erke
nw
aar
info
rmat
ieIa
ndel
ijke
vrag
enhe
bben
,zi
jn-
wat
erin
goed
gebr
uik
inon
zeer
issp
rake
van
wee
rin
tern
met
over
func
tieb
eper
king
en,
expe
rtis
ebe
trek
ken
we
land
elij
kene
twer
ken
wer
kwij
ze.
Het
wor
dtsy
stem
atis
ch“h
alen
enk
eten
par
tner
sof
spel
en
rege
lgev
ing,
hulp
mid
dele
ngr
oepe
nex
pert
ise
uit
“te
hale
n”is
aan
good
verw
acht
dat
we
acti
efop
bren
gen”
.vr
agen
van
ande
ren
door
.
envo
orzi
enin
gen
‘sta
teof
Iand
elij
kepr
acti
ces
ofin
tere
s-zo
ekga
anna
arve
rdie
ping
the
art’
isne
twer
ken
sant
ede
skun
dig-
van
onze
kenn
isop
dit
heid
sbev
orde
ring
gebi
ed
Pag
ina
34va
n37
Asp
ect
5L
eerr
ou
tes
Het
onde
rwij
saan
bod
(voo
rst
uden
ten
met
een
func
tieb
eper
king
)vo
orzi
etin
flex
ibel
ele
erro
utes
voor
het
door
lope
nva
nhe
tcu
rric
ulum
ende
stag
esge
rich
top
het
beha
len
van
deei
ndkw
alif
icat
ies
c.q.
deva
stge
stel
deco
mpe
tent
ies.
Afs
prak
enov
eral
tern
atie
vele
erro
utes
wor
den
vast
gele
gden
adeq
uaa
tui
tgev
oerd
.
01
23
45
Hui
dige
scor
eG
ewen
st
nive
au
5aD
est
ud
ent
kan
sam
enD
itgeb
eurt
Op
verz
oek
Waa
rno
dig
kijk
enw
eW
em
aken
met
We
kijk
ente
rug
inW
ede
len
deze
info
rmat
ieac
tief
met
dest
udie
advi
seur
een
bij
ons
niet
will
enw
eer
wel
ofm
aatw
erk
studen
thi
erov
erw
elke
geva
llen
we
met
ket
enp
artn
ers
binn
ende
UT,
alte
rnat
ieve
leer
rout
ena
arki
jken
.m
ogel
ijkis
.W
ega
ansc
hrif
teli
jke
derg
elij
keaf
spra
ken
zoda
tdi
tin
put
isvo
orU
Tbr
ede
opst
elle
n.D
eze
wor
dtpr
o-ac
tief
tew
erk
afsp
rake
ndi
ehe
bben
gem
aakt
,w
atsi
gnal
erin
gva
nkn
elpu
nten
en
schr
ifte
lijk
vast
gele
gddo
ordi
tm
etst
ud
ent
wor
den
opge
nom
enw
elen
niet
wer
kte,
mog
elijk
verb
eter
bele
id
tebe
spre
ken,
zelf
sin
het
doss
ier
van
dezo
dat
we
hier
inde
als
erni
etex
plic
iet
stud
ent.
orga
nisa
tie
van
kunn
en
omw
ordt
gevr
aagd
.le
ren
5b.
Pro
cedu
res
voor
het
Dat
isno
oit
We
zulle
nal
sW
ehe
bben
rede
lijk
De
man
ier
waa
rop
We
eval
uere
nde
We
dele
nde
zein
form
atie
acti
ef/
aanv
rage
nva
nle
erro
utes
san
dehe
tzi
chhe
lder
hoe
we
dit
we
dit
doen
isvo
orw
erkw
ijze
bij
het
vrag
enk
eten
par
tner
sm
eete
ende
besl
uitv
orm
ing
orde
,aa
ndie
nt,
aanp
akke
n,m
aar
dest
ud
ent
enaa
nvra
gen
van
denk
enom
uitw
isse
ling
van
good
hier
omtr
ent
zijn
held
erom
dat
we
moe
ten
kijk
enke
nnis
isim
plic
iet
enbe
trok
kene
n(v
oora
f)al
tern
atie
ve/f
lexi
bele
prac
tice
ste
bevo
rder
enen
UT
besc
hrev
en.
Vas
tgel
egd
isde
rgel
ijke
hoe
we
het
niet
inre
gels
held
eren
inzi
chte
lijk.
leer
rout
es,
zoda
tw
ebr
eed
tele
ren
env
erb
eter
en
waa
rta
ken,
bevo
egdh
eden
verz
oeke
ndo
en/w
eva
stge
legd
.W
epr
ober
enee
non
zeaa
npak
kunn
en
enve
rant
woo
rdel
ijkh
eden
niet
hebb
enbe
kijk
enhe
tpe
rge
lijke
beha
ndel
ing
verb
eter
en.
ligge
n.(g
ehad
)ge
val.
tew
aarb
orge
n,do
or
debe
slui
tvor
min
g
vas
tte
legg
en.
5c.
Het
besl
uit
over
een
Onb
eken
d/
Indi
enno
dig,
Inde
mee
ste
Des
kund
ighe
idop
dit
Eris
eval
uati
eva
nW
ede
len
deze
eval
uati
em
et
alte
rnat
ieve
leer
rout
eN
ee,
betr
ekt
dege
vall
enw
ordt
dege
bied
isgo
edla
stig
eca
suIs
tiek
,ke
tenp
artn
ers,
voor
advi
esof
als
stoe
ltin
elk
geva
lop
dege
nedi
ede
gene
die
desk
undi
ghei
d(v
ange
waa
rbor
gdin
dew
aard
oor
erin
put
voor
good
prac
tice
,om
deor
gani
sati
eU
T
vold
oend
eke
nnis
van
dehi
erov
erbe
slis
thi
erbi
jbi
jvoo
rbee
ldde
s.a.
)m
anie
rw
aaro
phe
tve
rder
eon
twik
keli
ngbr
eed
tev
erb
eter
en
func
tieb
eper
king
ende
een
expe
rtis
eva
nhi
erbi
jbe
trok
ken
besl
uit
tot
stan
den
verb
eter
ing
daar
bij
beno
digd
ebe
slis
sing
bijv
oorb
eeld
deko
mt.
aanp
assi
ngen
enne
emt
s.a.
voor
zien
inge
n.le
der
heef
tde
besl
uit
wor
dtge
mot
ivee
rdke
nnis
niet
toeg
elic
ht.
Pag
ina
35v
an37
01
23
45
Hui
dige
scor
eG
ewen
st
nive
au
Sd.
Inhe
tO
nder
wij
s-en
NV
TU
itsl
uite
ndIn
aanv
ulli
ngop
De
kade
rsdi
ede
De
bevi
ndin
gen
van
deBi
jhe
tv
erb
eter
enw
ordt
acti
efin
put
Exa
men
Reg
lem
ent
van
dear
tike
l7.
1va
nar
tike
l7.
1he
bben
ople
idin
gh
ante
ert
ople
idin
gop
het
gebi
edva
nk
eten
par
tner
sge
zoch
tom
good
inst
elli
ngen
zijn
kade
rshe
tal
gem
een
we
mmof
mee
rvo
orhe
top
stel
len
van
alte
rnat
ieve
prac
tice
ste
ben
utt
enen
UT
bree
d
opge
nom
endi
eal
sba
sis
deel
van
het
expl
icie
teka
ders
van
alte
rnat
ieve
leer
rout
esw
orde
nte
inno
vere
nen
tev
erb
eter
en.
dien
envo
orhe
top
stel
len
OER
voor
het
opst
elle
nle
erro
utes
zijn
jaar
lijks
gebr
uikt
als
van
alte
rnat
ieve
van
alte
rnat
ieve
vast
gele
gden
inpu
tvo
orde
leer
rout
es.
Eve
neen
szi
jnle
erro
utes
toeg
anke
lijk
verb
eter
ing
van
dem
ogel
ijkh
eden
voor
(bij
voor
beel
din
het
geno
emde
kade
rs
bero
epsp
roce
dure
sop
leid
ings
deel
van
aang
egev
en.
het
OER
)
Se.
Afs
prak
enw
orde
ntij
dig
Onb
eken
dA
lsee
nst
uden
tIn
het
cont
act
met
Erw
ordt
De
resu
ltat
enva
nde
Bij
het
ver
bet
eren
wor
dtac
tief
inpu
t
nage
kom
enen
adeq
uaa
taa
ngee
ftda
tdi
tst
uden
ten
wor
dtsy
stem
atis
chev
alua
tie
van
deva
nk
eten
par
tner
sge
zoch
tom
good
uitg
evoe
rd.
niet
het
geva
lis
,ge
mon
itor
dof
dege
cont
role
erd
ofde
uitv
oeri
ngva
npr
acti
ces
teb
enu
tten
enU
Tbr
eed
wor
dtaf
spra
ken
wor
den
afsp
rake
nw
orde
nge
maa
kte
afsp
rake
n,te
inno
vere
nen
tev
erb
eter
en.
gere
agee
rd.
nage
kom
en.
uitg
evoe
rd.
gebr
uike
nw
eal
sin
put
omde
wer
kwij
zeve
rder
tever
bet
eren
.
Pag
ina
36va
n37
Asp
ect
6T
oet
sin
gen
exam
iner
ing
De
inst
ellin
gbi
edt
conc
rete
mog
elij
khed
enen
voor
zien
inge
nvo
oraa
ngep
aste
toet
sing
enex
amin
erin
g.P
roce
dure
szi
jntr
ansp
aran
t,af
spra
ken
wor
den
vast
gele
gden
adeq
uaat
uitg
evoe
rd.
01
23
45
Hui
dige
Gew
enst
scor
eni
veau
6a.
Ver
zaek
enw
arde
nEr
isge
enM
eest
alga
athe
tJa
,er
wor
dtbi
jee
nJa
,ve
rgad
erda
tava
nD
eex
amen
cam
mis
sie
De
refl
ecti
eva
nde
binn
enee
nre
deli
jke
term
ijn
naar
tevr
eden
heid
,aa
nvra
agex
amen
cam
mis
sie,
refl
ecte
ert
inha
arex
amen
cam
mis
sie
war
dt
term
ijn
beha
ndel
den
afge
spra
ken
Ial
isni
ethe
lem
aal
aang
egev
enpe
rde
adli
nes
van
vers
iagl
eggi
ngop
deze
gede
eld
met
ket
enp
artn
ers
besl
uite
nw
arde
nta
elic
htin
gdu
idel
ijk
wat
een
wan
neer
dest
uden
tin
dien
enva
npr
aced
ures
ente
rmij
nen.
als
inpu
tva
arT
bree
d
gem
ativ
eerd
antb
reek
tre
deli
jke
term
ijn
reac
tie
kan
verz
aeke
nen
verb
eter
bele
id
teru
ggek
appe
ldis
.ve
rwac
hten
reac
tiet
ijd
zijn
gaed
vind
baar
Gb
Het
isdu
idel
ijk
wie
Onb
eken
dH
etha
ngt
van
het
Het
ver
laap
tva
lgen
sV
aar
med
ewer
kers
We
gebr
uike
nvr
agen
afW
ede
len
anze
atsp
rake
n/
besl
ist
aver
verz
aek
af.
een
rede
lijk
enst
uden
ten
isdi
tkl
acht
enav
erin
farm
atie
met
aanp
assi
ngen
van
vast
staa
ndpr
aces
,du
idel
ijk
vast
gele
gdan
duid
elij
khed
enam
deke
tenp
artn
ers,
vaa
rad
vies
at
taet
sin
gen
exam
iner
ing
maa
ris
mis
schi
enen
gaed
vind
baar
infa
rmat
ieap
dit
punt
als
gaad
prac
tice
atam
de
enw
elke
crit
eria
daar
bij
niet
altij
dev
enna
gdu
idel
ijke
rte
mak
enar
gani
sati
e/d
iens
tver
leni
ng
war
den
geh
ante
erd
tran
spar
ant
verd
erte
ver
bet
eren
ScH
etbe
slui
tav
erN
ee,
dege
nedi
eIn
dien
nadi
g,In
dem
eest
eO
esku
ndig
heid
apdi
tEr
isev
alua
tie
van
last
ige
We
dele
nde
zeev
alua
tie
met
aanp
assi
ngen
stae
ltin
besl
ist
heef
tdi
ebe
trek
tde
dege
nege
vall
enw
ardt
dege
bied
isga
edca
suis
tiek
zadat
we
kete
npar
tner
s,va
arad
vies
af
elk
geva
lap
vald
aend
eke
nnis
eige
nlijk
die
besl
ist
hier
bij
desk
undi
ghei
dva
nge
waa
rbar
gdin
dede
skun
digh
eid
verd
eral
sga
adpr
acti
ce,
amuT
kenn
isva
nde
niet
expe
rtis
eva
nbi
jvaa
rbee
ldde
sam
enst
elli
ng/
kunn
enver
bet
eren
enbr
eed
tev
erb
eter
en
func
tieb
eper
king
ende
bijv
aarb
eeld
dest
udie
advi
seur
wer
kwij
zeva
nde
barg
en
betr
effe
nde
(tae
ts)
stud
iead
vise
urhi
erbi
jbe
trak
ken
exam
enca
mm
issi
e.
mag
elij
khed
en
Gd
Afs
prak
entu
ssen
Onb
eken
dA
lser
klac
hten
Inhe
tca
nta
ctm
etEr
war
dtsy
stem
atis
chD
ere
sult
aten
van
deBi
jhe
tv
erb
eter
enw
ardt
inst
elli
ngen
studen
tzi
jn,
dan
zarg
enst
uden
ten
war
dt
gec
antr
alee
rdaid
eev
alua
tie
van
deac
tief
inpu
tva
n
aver
aanp
assi
ngen
we
ervaa
rda
the
tge
man
itar
dai
de
afsp
rake
nw
arde
nui
tvae
ring
van
gem
aakt
ek
eten
par
tner
sge
zach
tam
..
gaad
prac
tice
ste
ben
utt
enw
arde
nna
geka
men
enap
gel
ast
war
dtaf
spra
ken
war
den
uitg
evae
rd.
atsp
rake
n,ge
brui
ken
we
enut
bree
dte
inna
vere
nen
adeq
uaa
tui
tgev
aerd
nage
kam
en.
amde
rw
erkw
ijze
verd
erte
ver
bet
eren
.te
ver
bet
eren
.
Pag
ina
37v
an37