Upload
others
View
2
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
Corporate Governance (CG) en BBB in Vlaamse overheidsbedrijven?
Ingrid Lieten
directeur-generaal
14/01/2015 2
1. Uitgangspunten/ BBB
2. Beter Bestuurlijk Beleid
3. Stellingen & aandachtspunten
4. Conclusie
14/01/2015 3
1. Beter Bestuurlijk Beleid (BBB)
14/01/2015 4
1.1. Doelstelling BBB
– Het veranderingstraject om de werking van het Vlaamse
overheidsapparaat te optimaliseren, transparanter en
slagvaardiger te maken
– Een Vlaams overheidsbeleid bewerkstelligen dat een maximale
en kwaliteitsvolle toegevoegde waarde (effectiviteit) creëert
aan minimale kosten (efficiëntie)
14/01/2015 5
1.2. Sleutelelementen BBB
– Transparantie
– Responsabilisering gekoppeld aan verantwoording
– Duidelijke taakverdeling
– Verantwoordelijkheidsafbakening tussen:
– Minister
– Departement
– Verzelfstandigd agentschap
14/01/2015 6
Stelling 1
14/01/2015 7
2. Stelling 1: Overheidsbedrijven hebben nood aan Corporate Governance
– BBB is geen eindpunt, noch een statisch model
– De Vlaamse overheid is net als iedere organisatie
permanent in beweging en in ontwikkeling.
– De verdere professionalisering van organisaties wordt
vandaag vertaald in streven naar “deugdelijk bestuur” of
“corporate governance”
– Ook de Vlaamse overheid moet hier werk van maken
14/01/2015 8
De 9 Corporate Governance principes:
– Principe 1 : De vennootschap past een duidelijke Governance structuur toe.
– Principe 2 : De vennootschap heeft een doeltreffende en efficiënte raad van bestuur die beslissingen neemt in het vennootschapsbelang.
– Principe 3 : Alle bestuurders dienen blijk te geven van integriteit en toewijding.
– Principe 4 : De vennootschap heeft een rigoureuze en transparante procedure voor de benoeming en beoordeling van haar en zijn leden.
– Principe 5 : De raad van bestuur richt gepersonaliseerde comités op.
– Principe 6 : De vennootschap legt een duidelijke structuur vast voor het uitvoerend mandaat.
– Principe 7 : de vennootschap vergoedt de bestuurders en de leden van het uitvoerend management op een billijke en verantwoorde wijze
– Principe 8 : De vennootschap respecteert de rechten van alle aandeelhouders en moedigt hun betrokkenheid aan.
– Principe 9 : De vennootschap waarborgt een passende openbaarmaking van haar Corporate Governance.
14/01/2015 9
2. Aandachtspunten m.b.t Stelling 1
– Codes voor profit-omgeving:
– Code Lippens (beursgenoteerde bedrijven)
– Code Buysse (familiebedrijven)
– Quid overheidsbedrijven?
14/01/2015 10
2. Aandachtspunten m.b.t Stelling 1 (vervolg)
– “Developing the correct Corporate Governance Tripod
(Montgomery & Kaufman 2003):
– Aandeelhouders
– Raad van Bestuur
– Management
– Elk orgaan heeft belangrijke verantwoordelijkheden die op zich
zelf staan
– Interactie moet leiden tot deugdelijk bestuur:
“de juiste dingen doen en de dingen juist doen”
⇒ afhankelijk van context, bedrijvigheid, feitelijkheden:
verschillende modellen
⇒ dus ook ruimte voor model “overheidsbedrijven”
14/01/2015 11
2. Aandachtspunten m.b.t Stelling 1 (vervolg)
– Overheidsbedrijf ≠ administratie
– Overheidsbedrijf = keuze omdat de bedrijfsmatige structuur en
organisatievorm een meerwaarde zal bieden in het realiseren
van de doelstellingen
= wetgeving privaatrechterlijke vennootschappen is van
toepassing behoudens uitzondering
14/01/2015 12
2. Aandachtspunten m.b.t Stelling 1 (vervolg)
– In vergelijking met klassieke administratieve organisaties hebben overheidsbedrijven twee extra organen (naast minister en topambtenaar):
– Algemene Vergadering (AV)
– Raad van Bestuur (RvB)
– Belangrijke rol van de RvB t.o.v.:
– Belang aandeelhouder (in casu de Vlaamse Gemeenschap):
– Stakeholder value
– Algemeen belang
– Management
– Stakeholders
=> De overheidsbedrijven hebben nood aan corporate governance
14/01/2015 13
Stelling 2
14/01/2015 14
2. Stelling 2: De rol van de raden van bestuur heeft in BBB niet voldoende aandacht gekregen
– Als we de principes van corporate governance in de
Vlaamse overheid willen waarmaken moeten wij hier verder
aan werken
14/01/2015 15
2. Aandachtspunten m.b.t Stelling 2
Rol van de RvB in relatie tot CG:
=> “how to 1) direct and 2) control the firm”
– 1) direct = performance
– (strategische, gevoelige, ..) beslissingen van de RvB zijn onomkeerbaar
– De RvB moet een kader scheppen voor het mangagement
– 2) control = conformance
– Wel: ‘being in control of’, beheersen, …
– Niet: ‘control over’, heersen, …
14/01/2015 16
Stelling 3
14/01/2015 17
2. Stelling 3: De raden van bestuur van overheidsbedrijven hebben overduidelijk minder ruimte om hun wettelijke voorziene rol op te nemen
14/01/2015 18
2. Aandachtspunten m.b.t Stelling 3
Verschillende taken voor RvB
A. Monitoring delegatiebevoegdheid
B. Monitoring management
C. Monitoring middelen en allocaties
D. Monitoring systemen
E. Monitoring resultaten
F. Monitoring Raad van Bestuur
=> Gebeurt dit ook zo voor de RvB van een overheidsbedrijf?
14/01/2015 19
2. Aandachtspunten m.b.t Stelling 3
A. Monitoring delegatiebevoegdheid
1. Delegaties
2. Procedures
3. Checks & Balances
4. Verantwoording afleggen
5. Interne controle binnen de organisatie
=> Conclusie: deze taken kunnen perfect opgenomen
worden
14/01/2015 20
2. Aandachtspunten m.b.t Stelling 3 (vervolg)
B. Monitoring management
1. Toon aan de top, reputatiemgt (benoemingscomité)
– Corporate philosophy
– Compliance met missie & doelstellingen
– Attitude, gedragen, integriteitscheck
=> Conclusie:
– RvB in Vlaanderen kunnen hun overheidsmanagers niet zelf aanstellen
– mbt de huidige procedure op Vlaams niveau is er geen inspraak / rol voor de RvB !
– Bezoldiging wordt beslist door Vlaamse Regering
– Ad hoc bezoldigingsbeleid � transparant statuut o.b.v. interne rechtvaardigheid
14/01/2015 21
2. Aandachtspunten m.b.t Stelling 3 (vervolg)
B. Monitoring management
2. Opvolging resultaten & performantie (renumeratiecomité)
– Jaarlijkse evaluatie door betrokken minister
– Beslissing tot ontslag wordt genomen door Vlaamse Regering
=> Conclusie:
– Evaluatie door minister o.b.v. welke doelstellingen?
– Doelstellingen minister?
– Doelstellingen RvB
– In de huidige procedure geen rol voor RvB!
– Welke instrumenten heeft de RvB om de selectie, gedrag en akties van overheidsmanager te sturen?
14/01/2015 22
3. Aandachtspunten m.b.t Stelling 3 (vervolg)
C. Monitoring middelen en allocaties
1. Financiële middelen (auditcomité)
– Waarderingen
– Schulden
– Off balances
– Engagementen in contracten
– Investeringen
– Liquiditeitsbeheer
– …
14/01/2015 23
2. Aandachtspunten m.b.t Stelling 3 (vervolg)
C. Monitoring middelen en allocaties (vervolg)
=> Conclusie:
– Meerjarenbegroting � jaarlijkse begroting
– Toetsing van de meerjarenbegroting tijdens de jaarlijkse begrotingsonderhandelingen
– Slechts één keer zijn financiële gevolgen v/d beheersovereenkomst verankerd in dekreet voor de duur van de beheersovereenkomst (VRT) => geen decretale verankering voorzien
– RvB moet beheersovereenkomst tekenen � geen zekerheid omtrent financieel engagement partner
– Complexiteit ESR-rapportering in relatie tot bedrijfs-economische rapportering
14/01/2015 24
ESR 95: Europees Stelsel van Rekeningen
– Internationaal vergelijkbaar boekhoudkundig raamwerk
– Doel: komen tot een systematische en uitvoerige
beschrijving van:
– de totale economie van een EU-lidstaat
– de elementen waaruit deze economie is opgebouwd
– de betrekkingen van deze economie met andere economieën
– Hét referentiekader om de omvang te bepalen van
– Het vorderingensaldo: drukt het jaarlijkse
begrotingsoverschot/tekort uit in een percentage van het BBP (tekort
max. 3% BBP)
– Schuldgraad: drukt de totale overheidsschuld uit in een percentage
van het BBP (max. 60% BBP of voldoende snel dalen)
14/01/2015 25
Opmaak ESR-begroting & ESR-vorderingensaldo
� BEDRIJFSECONOMISCHE begroting
= toerekening aan periode waarop kost/opbrengst
betrekking heeft
� ESR begroting
= deels bedrijfseconomisch, deels op kasbasis
VERSCHILLENDEAANREKENINGSMOMENTEN
14/01/2015 26
ESR en investeringen
� Verschillen ESR - BEDRIJFSECONOMISCH
� ESR: uitgave in ESR wanneer factuur leverancier geboekt wordt
� Bedrijfseconomisch: aanschaffingskost wordt gespreid over gebruiksduur met een maandelijkse afschrijving, die geen ESR-effect hebben
� Impact op ESR-vorderingensaldo
� Inschatting facturatiemomenten investeringsdossiers nodig
� Investeringsmogelijkheden via klassieke kapitaalsubsidies onder zware druk
14/01/2015 27
2. Aandachtspunten m.b.t Stelling 3 (vervolg)
C. Monitoring middelen en allocaties
2. HRM
- “Kaderstatuut”
=> Conclusie:
– Weinig impact op HRM door RvB en management (raamstatuut overheidsbedrijven)
– Geen link met missie, strategische en operationele doelstellingen
– Geen bijkomende flexibiliteit door BBB � wel bijkomende regels en procedures
14/01/2015 28
2. Aandachtspunten m.b.t Stelling 3 (vervolg)
C. Monitoring middelen en allocaties
3. Relatie stakeholders
4. Reputatie
=> Conclusie:
– RvB moet hier behoedzaam mee omgaan => raakvlak
met publieke opinie, pers en dus met de politieke
wereld
14/01/2015 29
2. Aandachtspunten m.b.t Stelling 3 (vervolg)
D. Monitoring systemen (welke, werken ze, effectiviteit)
Doelstellingen van systemen:– Beschermen tegen onverwachte aansprakelijkheden risico’s– Assets– Fraude vermijden– Fouten en onregelmatigheden snel opsporen
Via:
1. Interne controlesysteem (auditcomité)2. Riskmanagement & crisismanagement3. Legal due diligence4. Tegengestelde belangen
14/01/2015 30
2. Aandachtspunten m.b.t Stelling 3 (vervolg)
D. Monitoring systemen (welke, werken ze, effectiviteit) - vervolg
=> Conclusie:
– RvB kan haar rol redelijk uitvoeren, maar:
– Controlecascade overheidsbedrijven
• Regeringscommissaris
• Inspectie van Financiën
• Rekenhof
• IAVA
• Externe commissarissen
– Efficiëntie & effectiviteit � kostprijs
– Bevoegdheid mbt fraudeaudits!
– Rondetafelconferentie Rekenhof
14/01/2015 31
2. Aandachtspunten m.b.t Stelling 3 (vervolg)
E. Monitoring resultaten
1. Financiële resultaten
2. Uitvoering strategische doelstellingen
=> Conclusie:
– Over welke doelstellingen gaat het hier?
– Regeerverklaring?
– Beleidsnota’s?
– RvB?
14/01/2015 32
Planningscyclus Beter Bestuurlijk Beleid
– Principe: drievoudige planning
– Beleidscyclus Vlaamse regering
– Beheerscyclus Agentschap
– Begrotingscyclus Vlaams Parlement
14/01/2015 33
Strategisch niveau
– Beleidsnota Mobiliteit 2004 - 2009
– Beheersovereenkomst 2003 – 2009
– Meerjarenbegroting 2006 – 2009
– Band met prefiguratie begroting in kader van
beheersovereenkomst 2003 – 2009
14/01/2015 34
Operationeel niveau
– Beleidsbrief 2007
– ‘Begroting en actieplannen 2007’
14/01/2015 35
Strategisch en operationeel planningsproces
Workflow
14/01/2015 36
2. Aandachtspunten m.b.t Stelling 3 (vervolg)
F. Monitoring RvB
=> Conclusie:
– Evaluatie en samenstelling van de werking van de RvB in nog geen doorleefd proces:
– Niet in de RvB zelf
– Noch bij haar aandeelhouder = Vlaamse Regering
– Noodzakelijk gezien de complexiteit (omgeving, kennis, wetgeving, …)
– Cruciale rol voor de Voorzitter van de RvB
– Remuneratie leden RvB
=> Pleidooi om meer aandacht te geven aan de raden van bestuur van overheidsbedrijven
14/01/2015 37
Stelling 4
14/01/2015 38
2. Stelling 4:De overheidsmanager moet geen politieker willen zijn, en de politieker moet geen overheidsmanager willen zijn
14/01/2015 39
2. Aandachtspunten m.b.t Stelling 4
– Relatie tussen overheidsmanager en het politieke
spelersveld is heel specifiek en misschien ook één van de
moeilijkste onderdelen van de job:
– De grens tussen beide is permanent in beweging
– Overheidsmanager moet meedenken met politiek
� beleid wordt bepaald door politiek
– Politiek moet middelen in vraag stellen
– Politiek mag geen operationele beslissingen nemen
14/01/2015 40
2. Aandachtspunten m.b.t Stelling 4 (vervolg)
– Beide partijen moeten elkaar dus waarderen en optreden als loyale partners, maar:
– Verschillende cultuur (bedrijfsmatige � politiek)
– Beleidslijnen uitvoeren � opzetten
– Jaarlijkse � meerjarenbegroting
– Gevoeligheden stakeholders � Wetstraat
– Publieke opinie vereenzelvigd vaak minister met de resultaten (los of het om aktie minister gaat of operationele actie overheidsbedrijf)
– Mening van het publiek is een belangrijke driver voor de politicus => deze komt dan ook vaak in de verleiding om zelf manager te spelen
14/01/2015 41
3. Conclusie
14/01/2015 42
3. Conclusie
Invoering BBB zal grote invloed hebben op:
– Recrutering, evaluatie en ontslag overheidsmanager
– Overheidsmanager zal in het kader van evaluatie heel wat
(bevoegde en functionele) ministers tevreden moeten
houden
– Overheidsmanager zal zichtbaarder en kwetsbaarder
worden
– Steeds meer resultaatsverbintenissen voor de
overheidsmanager
– Mandaatsysteem voor de overheidsmanager
14/01/2015 43
3. Conclusie (vervolg)
Meerjarencyclus BBB
Regeer-
verklaring
Beleids-
brievendoor nieuw
verkozen regering
voor de verschil-
lende ministers
Beheers-
overeen
komst
opdracht voor de
overheidsmanager
voor de duur
v/e ambtstermijn
Jaarlijkse
evaluatie
van de
overheids-
manager door
de minister
SPOILD
SYSTEM?
14/01/2015 44
3. Conclusie
Een overheid bestaat om de kwaliteit van
het leven te verbeteren
Streven naar de beste mensen
binnen sterke structuren
vanuit streven naar kwaliteit