1

Belastingplicht overheidsbedrijven Assen, 2 oktober 2014

VPB staat voor de deur

2

Inhoud presentatie

1. Stand wetgevingsproces

2. Doel en hoofdregel wetsvoorstel

3. Het fiscaal ondernemingsbegrip

4. Vrijstellingen en voorbeelden

5. Voorbeelden 1. Afbakening en toerekening

2. Openingsbalans

3. Jaarwinst

4. Overige aandachtspunten

6. Plan van aanpak/politieke borging

3

Stand wetgevingsproces

1. Wetsvoorstel op 16 september 2014 met advies RvS, MvT en Nader Rapport (reactie op advies RvS) gepubliceerd en ingediend bij de Tweede Kamer.

2. Schriftelijke voorbereiding door commissie. In nota van wijziging kunnen nog zaken door de regering worden aangepast.

3. Plenair debat. Alle leden van de Tweede Kamer kunnen amendementen indienen. Ook de regering zelf kan nog onderdelen wijzigen (geagendeerd

11 en 12 november 2014).

1. Na stemming en goedkeuring wordt het wetsvoorstel doorgezonden naar de Eerste Kamer (geagendeerd 13 november 2014).

2. In Eerste Kamer, schriftelijke voorbereiding door commissie, waarna een debat volgt. Amendementen zijn in de debatfase niet meer mogelijk. De Eerste Kamer kan alleen aannemen of verwerpen.

6. Invoering per 1 januari 2015.

7. Effectief per 1 januari 2016.

4

• Creëren gelijk speelveld tussen private en publieke partijen.

• Typische overheidstaken zonder concurrentieverstoring moeten onbelast blijven.

• Juridische inrichting moet zo min mogelijk invloed hebben op fiscale behandeling.

• Fiscaliteit mag geen belemmering zijn voor samenwerkingsverbanden (bevoordeling t.o.v. andere branches als de zorg en ongelijkheid in behandeling bij andere heffingen als btw).

• Beperking van de verhoging van administratieve lasten? (contradictio in terminis).

• Belastingplicht overheidsondernemingen moet passen binnen de systematiek van Wet Vpb 1969.

Doel wetsvoorstel

5

Hoofdregel:

Publiekrechtelijke rechtspersonen worden belastingplichtig voor zover de activiteiten een onderneming vormen. Belastingplicht kan worden voorkomen indien en voor zover een subjectieve of objectieve vrijstelling van toepassing is.

Let op:

• Andersom dan nu! Nu niet belastingplichtig tenzij uitdrukkelijk in de wet benoemd, straks wel belastingplichtig tenzij een vrijstelling geldt.

• Ondernemingsactiviteiten vormen (binnen lagere overheden) samen één onderneming! Dit betekent ook maar één aangifte Vpb.

• Voor bestuurlijke herindeling worden ‘passende’ maatregelen getroffen zodat dit niet tot fiscale consequenties zal leiden.

Hoofdregel wetsvoorstel

6

Het fiscaal ondernemingsbegrip

• Bewust wordt aangesloten bij het bestaande fiscaal ondernemingsbegrip. Dit begrip is in de jurisprudentie nader ingekaderd. • De verschillende activiteiten moeten ieder afzonderlijk worden getoetst indien

een zekere zelfstandigheid aan de activiteit kan worden toegekend. • Indien de activiteiten naar hun aard verschillen maar wel sterk met elkaar

verweven zijn vindt een gezamenlijke beoordeling plaats. Cumulatieve voorwaarden voor het fiscale begrip ‘onderneming’: A) Duurzame organisatie van kapitaal en arbeid. B) Deelname aan het economische verkeer. C) Oogmerk om winst te behalen, welke winst ook redelijkerwijs valt te

verwachten.

Let op: Een BV/NV drijft bij wetsfictie per definitie een onderneming.

7

Ondernemingsbegrip I A) Duurzame organisatie van kapitaal en arbeid:

Aan deze voorwaarde wordt snel voldaan bij ‘zelfstandige’ onderdelen binnen de overheid die met personeel en bedrijfsmiddelen een organisatie vormen.

Let op: moet meer zijn dan normaal vermogensbeheer!

B) Deelname aan het economische verkeer:

Het verrichten van activiteiten buiten de eigen kring.

Let op: ‘eigen kring’ is het publiekrechtelijk lichaam zelf. Geen onderscheid tussen belaste en onbelaste onderdelen. Kostentoerekening wel aandachtspunt. 100% BV/NV is geen ‘eigen kring’. Wel mogelijk vrijstelling voor interne activiteiten.

Moet sprake zijn van individueel aanwijsbare afnemer (bij primair belang van samenleving, zoals bij huisvuil ophaaldienst is hiervan geen sprake/DAEB).

8

Ondernemingsbegrip II C) Winststreven:

• Winst beogen of winst redelijkerwijs te verwachten. • Bij bestaan feitelijke overschotten wordt winstoogmerk aanwezig geacht. • Feiten doorslaggevend, niet juridische aankleding.

• Subsidies in beginsel tot de winst gerekend.

• Geen sprake van winstoogmerk indien er hoofdzakelijk (meer dan 70%) afhankelijkheid bestaat van subsidies.

D) Concurrentiecriterium:

Onder het drijven van een onderneming wordt ook verstaan: “Een uiterlijk daarmee overeenkomende werkzaamheid waardoor in concurrentie wordt getreden met andere ondernemingen/lichamen”.

Voorwaarde: aanwezigheid van zekere mate van winstpotentie (een particulier zou een bescheiden bestaan ervan moeten kunnen hebben). Is bedoeld voor dorpshuizen etc., maar wordt nu ‘opgeblazen’.

9

Stroomschema onderneming

10

Subjectieve vrijstellingen

1. Academische ziekenhuizen

2. Onderwijsinstellingen

3. Zeehavenbeheerders

Het lichaam zelf is vrijgesteld. Geen aangifteplicht meer.

11

Objectieve vrijstellingen

A) Vrijstelling voor interne activiteiten;

B) Vrijstelling overheidstaken/publiekrechtelijke bevoegdheden;

C) Vrijstelling voor ‘quasi-inbesteding’; D) Vrijstelling samenwerkingsverbanden. In conceptvoorstel nog vormgegeven als subjectieve vrijstellingen. Nu echter niet het lichaam (subject) vrijgesteld, maar de activiteit (object). Wordt aan de voorwaarden voldaan, dan is de vrijstelling van rechtswege van toepassing. Op verzoek blijft toepassing van vrijstelling achterwege. Dit betekent naar ons idee dat het gehele administratieve proces moet worden doorlopen om aan het eind de winst te splitsen in een belast en onbelast gedeelte.

12

A) Interne activiteiten

Gemeente A

BV

ICT dienst van gemeente werkt ook

voor de eigen BV

ICT dienst van gemeente intern

100% 100%

13

Gemeente B

ICT dienst van gemeente werkt ook

voor Gemeente B

Indien alleen sprake was van werkzaamheden voor gemeente A dan was geen sprake van deelname aan het economische verkeer. Vrijstelling niet nodig. Let op: ICT dienst wel volledig onderneming. Winst voor werk gemeente A en eigen BV vrijgesteld. Rest (werk voor gemeente B) belast. Hoezo administratieve lastenbeperking?

B) overheidstaken/publiekrechtelijke bevoegdheden

Vrijstelling indien wordt gehandeld als overheid op basis van:

• (Grond)wet; • Wet op de omzetbelasting; • Open norm!

Voorbeelden overheidstaak: brandweer, politie, luchtverkeersleiding, GGD, ed. Is hier wel sprake van ondernemingsactiviteit?

Vrijstelling, tenzij in concurrentie wordt getreden met private ondernemingen.

Voorbeelden concurrerende activiteiten: • Scholing/ cursussen. • Plantsoenendienst onderhoudt ook eigendommen van

bedrijven/instellingen/verenigingen? • Leerlingenvervoer. • Exploitatie sporthallen en zwembaden.

14

C) Vrijstelling voor ‘quasi-inbesteding’ Werkzaamheden worden nog steeds intern verricht, maar in afzonderlijke rechtspersoon.

In beide gevallen zijn de activiteiten vrijgesteld omdat deze binnen de eigen structuur worden verricht.

Gemeente A

ICT BV

ICT BV van gemeente werkt voor de

gemeente

ICT BV levert ook diensten aan zuster BV

100% 100%

15

Zuster BV

D) Samenwerkingsverbanden I

Samenwerkingsverbanden mogen niet door fiscale maatregelen worden belemmerd. Voorwaarden voor toepassing vrijstelling:

1) Activiteiten worden verricht voor de deelnemende publiekrechtelijke rechtspersonen en privaatrechtelijke overheidslichamen of BV/NV’s van de deelnemende publiekrechtelijke lichamen.

2) Activiteiten zouden bij deelnemende lichamen ook onbelast zijn geweest. 3) Afname activiteiten en kostenverdeling in het verband moeten evenredig

zijn.

In MvT is aangegeven dat een samenwerkingsverband in de zin van de Wet gemeenschappelijke regelingen voldoet aan voorwaarde 3 (fictie?).

Let op: dienstverleningsovereenkomst kwalificeert niet!

16

D) Samenwerkingsverbanden II Andere vrijstelling mogelijk eerder van toepassing. Indien bijvoorbeeld BV zelf overheidstaak uitoefent, dan kan de vrijstelling voor overheidstaken gelden. Ligt de taak nog steeds bij participanten dan komt samenwerkingsvrijstelling in beeld.

Gemeente A

ICT BV

ICT dienst in een gezamenlijke BV

GR administratie

50%

50%

17

Gemeente B

GR

Gemeente A

ICT NV/BV

Stichting

Direct overheidsbedrijf

Indirect overheidsbedrijf

Ondernemingsactiviteit?

Volledig fiscaal ondernemer door wetsfictie

Schematisch resumé

100%

18

Ondernemings- activiteit

Subsidie?

AIRPORT NV/BV

Gemeente B

Provincie

75% 25%

Dienstverleningsovk

Voorbeelden

19

Afbakenings- en

toerekeningsproblematiek

• De werkzaamheden voor het ‘eigen’ groen blijft buiten de heffing.

• Merendeel van de organisatie derhalve onbelast.

• Ondersteuning vanuit andere diensten op het gebied van administratie en HRM.

• Let op: bij BV’s en NV’s wordt op basis van fictie altijd met gehele vermogen onderneming gedreven?

20

Openingsbalans

• Belastingplicht start met openingsbalans per 1 januari 2016.

• Welke activa en passiva moeten op de fiscale balans: regels van vermogensetikettering.

• Gehele onderneming in kaart brengen en vervolgens toerekening maken naar belaste onderdeel? Anders dan toerekening uit het geheel?

• Zoveel mogelijk aansluiten bij huidige afbakening en verantwoording.

• Waarderingsregel: waarde in het economisch verkeer. Hoe dan?

21

Openingsbalans ACTIVA

• Materiaal : grasmaaiers, gereedschap, busjes, etc.

o Nieuwwaarde minus toerekenbare afschrijving?

o Taxatie?

o Huidige waardering in jaarrekening representatief?

• Lopende contracten: onderhanden werk, overige afspraken.

• Specifieke opmerking in wetsvoorstel over goodwillverbod.

PASSIVA

• Waarschijnlijk geen toerekenbare financiering voor de activiteiten.

• Helemaal geen rentelast toerekenen aan activiteiten zou ook tot ongelijkheid kunnen leiden.

• Rekening houden met de vermogenspositie van het overheidslichaam, ook al is deze niet direct toerekenbaar.

• Fictie in de huidige wet van rentetoerekening wordt geschrapt.

• Andere verplichtingen: bijvoorbeeld lease verplichtingen.

22

Jaarwinst

Jaarwinst bepaling : Regels van goed koopmansgebruik

• Normale commerciële jaarcijfers zijn normaliter leidend, vanuit daar correcties maken om tot het fiscale resultaat te komen.

• Bij afzonderlijke lichamen BV/NV/GR mogelijk eenvoudiger. • Toerekening van kosten en opbrengsten:

o Opbrengsten zullen veelal inzichtelijk zijn. o Kosten moeten inzichtelijk zijn > kostenverdeelstaat. o Toerekening personele kosten/uren.

o Urenboekhouding. o Percentage uit het geheel > verdeelsleutels inrichten.

o Lasten administratieve ondersteuning (algemene diensten als HR, inkoop, etc.).

o Afschrijvingen > fiscaal andere balanswaarde.

Let op: In gelieerde verhoudingen kan correctie van onderlinge prijsstellingen naar at arms length prijzen plaatsvinden (onzakelijke verhoudingen worden zakelijk gemaakt).

23

GR Veiligheidsdiensten

• Naast basisactiviteiten ook BHV- cursus en verkoop veiligheids- en brandmiddelen.

• Hier wel een afgebakende activiteit?

• Cursusactiviteiten:

o Er zal niet direct sprake zijn van toerekenbare activa en passiva (gedeelte oefenterrein).

o Voornamelijk toerekening inzet personeel aan cursussen + gebruik locatie theorie/ praktijk.

• Veiligheidsmiddelen:

o Voorraden, door wie betaald? Rekening courant verhouding met onbelaste gedeelte of direct met gemeenten?

o Verkoopresultaat en toerekening kosten personeel etc.

24

BV stimuleringsfonds

• Revolverende fondsen ter stimulering regionale initiatieven.

• Geen afbakening, met gehele vermogen wordt een onderneming gedreven.

• Openingsbalans:

o Waarde deelnemingen.

o Waarde uitstaande leningen.

o Hoe gefinancierd: kapitaal of leningen?

• Resultaat:

o Resultaat op lening of resultaat op deelneming?

• Gedeeltelijke vrijstelling i.v.m. overheidstaak?

25

BV Sport

• Sportaccommodatie + verschillende diensten in de BV.

• Totaal wederom een onderneming.

• Openingsbalans:

o Waarde complex.

• Resultaat:

o Toerekening gebruik verschillende activiteiten.

o Gebruik gronden gemeente.

o Ondersteuning door gemeente.

o Financieringsverhoudingen.

o Etc.

Vrijstelling van toepassing voor een deel van de activiteiten?

26

Grondbedrijf

• Bij verkoop kavels concurrentie met marktpartijen.

• Grond die nog niet bestemd is, herkwalificatie? Wat bij latere wijziging van bestemming?

• Uitgifte gronden tegen sociale grondprijzen.

• Openingsbalans:

o Waarde in het economisch verkeer.

o Grondbeleid gemeente.

• Resultaat:

o Welke kosten toerekenen bij gebiedsontwikkeling (infrastructuur/voorzieningen).

27

Aangifte

• Pas in 2017 met uitloop naar 2018.

• Voor alle activiteiten één aangifte.

o Consolideren van belaste activiteiten.

o Onderlinge verhoudingen schulden/vorderingen/lasten elimineren om tot één onderneming te komen.

o Als afzonderlijke delen in kaart brengen en pas later consolideren.

• BV’s/ NV’s en stichtingen doen eigen aangifte.

28

Plan van aanpak/politieke borging

• Niets doen is geen optie.

• Zorg dat (basis)kennis wordt geborgd in de eigen organisatie.

• Zorg dat verantwoordelijkheid wordt genomen voor het proces.

• Begin met inventarisatie met een juiste zoekvraag. Doe het in één keer goed.

• Breng ook verbindingen en subsidierelaties in kaart bij de inventarisatie. De informatie is er wel, maar het moet worden verzameld.

• De contracten inzake samenwerkingsverbanden en verbindingen moeten worden getoetst aan toepassing van de vrijstelling.

• De inventarisatie moet worden doorlopen (met specialisten) om een stap verder te komen (bepalen impact Vpb).

• Strategische keuzes moeten worden voorgelegd aan portefeuillehouders.

• Opbrengsten en kostenkant moeten als output uit de administratie worden gehaald. Bepaal samen met de specialist wat de output zou moeten zijn.

• Verdere borging in de organisatie.

29

Caraad Belastingadviseurs B.V.

Emmaplein 4 te Groningen Postbus 11008, 9700 CA Groningen Tel: 050-2103640

mr. R.J. Hotsma (Rutger) E-mail: rhotsma@caraad.com

mr. A.B.G. Hellinga-Oving (Ingrid) E-mail: ioving@caraad.com

www.caraad.com

30