CORO DEL HIMNO NACIONAL ESCUDO BANDERA · 2018-06-19 · Chakra ruray yachaykunamanta Tecnologías propias de los pueblos SÍMBOLOS DE LA PATRIA HIMNO NACIONAL CORO Somos libres,

Chakra ruray yachaykunamanta

Tecnologías propias de los pueblos

SÍMBOLOS DE LA PATRIA

HIMNO NACIONALCORO

Somos libres, seámoslo siempre,y ante niegue sus luces el Sol,que faltemos al voto solemneque la Patria al Eterno elevó.

El 10 de diciembre de 1948, la Asamblea General de las Naciones Unidas aprobó y proclamóla Declaración Universal de Derechos Humanos, cuyos artículos figuran a continuación:

“DISTRIBUIDO GRATUITAMENTE POR EL MINISTERIO DE EDUCACIÓNPROHIBIDA SU VENTA”

CORO DEL HIMNO NACIONAL ESCUDOBANDERA

QIC

HW

APERÚ Ministerio

de EducaciónViceministeriode Gestión Pedagógica

Dirección Generalde Educación Básica Alternativa,Intercultural Bilingüe y de Servicios Educativos en el Ámbito Rural

Distribución gratuita Prohibida su venta

Caratula CHAKRA.indd 1 22/07/17 10:34

PROYECTO EDUCATIVO NACIONAL AL 2021

CS39_CARATULA UGKAJU - RETIRA

sábado, 01 de febrero de 2014 05:21:15 p.m.




Interiores CHAKRA.indd 1 22/07/17 10:35

Ministerio de Educación

2017 watapi allinchaspa mirachisqa33 398 mirachisqa

© PERÚ SUYUPI YACHAY KAMAYUQComercio Ñanpi 193 yupayniyuqpi, San Borja llaqtapi tarikunLima - PerúQayana: 6155800www.minedu.gob.peximprentax , nisqapi mirachisqa

Impreso en Quad/Graphics Perú S.A.Av. Los Frutales 344, Ate. Lima - Perú.RUC: 20371828851Impreso en Agosto del 2017Primera Edición: Agosto 2017

2017-10015 Yupaywan Perú Suyupa Hatun Ñawichana Wasipi ChurasqaHecho el Depósito Legal en la Biblioteca Nacional del Perú N° 2017-10015

Kay maytutaqa paqarichiqkunapa mana munayninwanqa manam pipas mirachinmanchu.

Perú suyupi mirachispa / Impreso en el Perú / Printed in Peru

Yachay Kamayuq UmalliqMarilú Martens Cortés

Perú Suyupi Yachachiykuna UmalliqLiliana Miranda Molina

Simikunapi, Kawsaykuna, Sapsikunapi Tukuy niraq Yachana UmalliqElena Antonia Burga Cabrera

Iskay Simipi Kawsaypura Yachachiy UmalliqNora Delgado Díaz

CHAKRA RURAY YACHAYKUNAMANTATecnologías propias de los pueblos - Quechua variante collao

RuraqMiguel Arcangel Valeriano Aguilar

Maytukuna allichaypi yanapakuqAna María Mamani Arana, Oscar Chávez Gonzales

Qichwapa qillqaynin qhawapaqAna María Mamani Arana, Oscar Chávez Gonzales

Maytu tupachiqGervacia Hermelinda Mamanchura Sardon

Allichasqa qawaqJavier Ugaz Aguilar


Riqsichikuy

Khuyasqa warmi qhari warmachakuna:

Kay qillqasqa mayt’uqa qamkunapaqmi. Kaywanmi kusikuqhinalla amawtaykipa, tayta mamaykipa yanapakuyninwan imaymana yachayniykikunata wiñachinki. Kayta munaspaykum achka yachachiqkuna huñunakuspayku tukuy sunquykuwan qispiykachiyku.

Ñawinchasqayki qillqasqakunaqa, pacha sunquwan qhawanaykipaq, aylluyki khuyanaykipaq, rimasqayki qillqasqayki wiñachinaykipaqmi yanapasunki. Hinallataqmi llaqtaykipa kawsaynin, puriynin riqsinaykipaqpas yanapasunki. Chaymantapas runa masiykikunawan maypiña kaspapas hawkalla kawsakunaykipaq yanapasunkim.

Kay mayt’upi imaymana willakuykuna tarisqaykiqa yachayniykikunatam sumaqchata kallpachachinqa.

Kay mayt’utaqa munaykunkipunim hinaspapas mayt’u yanapasunaykimantaqa manam manchakuykuchu.

¡Kunanqa hawkalla ñawinchay, allin sami qampaq kachun!

Yachay kamayuq llamk’ana wasi.


4 5


¿Imaynatam chakmaykunata ruranchik papa tarpunapaq?

Mama Maria Concepción Aguilar P. pusaq chunka

pusaqniyuq watayuqña Sunimarka ayllupi tiyakun, sipas

kasqanmantapacha qusanpaq ayllunmi kunan payqa iskay

chunka suqtayuq wataña sapallan tiyakun Ayawiri suyucha

llaqta Melgar Suyu K’itipi, paymi achkha yachayninta chakra

ruraymanta willawanchik ahinantam nin:

Ñawpaqtaqa chakmachikuqkunaqa iskayninku qusaquyantin

rimarinakuspa qhawarinku allpankuta chanincharinku,

chaymantataq ruminkunata, kichkankunata, yamt’ankunata

ima sumaqta picharqunku chaymanta mana sasa ruray

kananpaq.

4 5


Chaymanta chakmanapaqqa ñawpaqtaraq masakunata

mink’akunku p’inchantinta, kanmanmi huk masamanta

hayk’a masakamapas, chaypaqqa sarata mut’ina, ch’uñu

phasita wayk’una, k’ispiñuta rurana, papata muntana

wayk’uta ima rurana; uwihata ñak’ana hilli (chakmay kaltu)

ruranapaq achkha aychayuqta llapan chakmaqkunapaq

hinallataq aqhata t’impuchispa puquchina hatuchaq

p’uyñukunapi.

Chakmachikuqqa ñawpaq ch’isi tutatam Pachamamawan

rimarin k’intuwan samaywan ima, hatunta chakmanankupaq

chakmaqkuna mana sayk’unankupaq, tarpusqa

mikhuykunapas allinta wiñananpaq ama ima k’ita

uywakunapas mikhunanpaq, mana añaskunapas

hasp’inanpaq, wakinkunapiqa taruka p’isaqa ima mikhunku;

chayhinata ruranchik sumaq sunqunchikwan; hinaqa

apukunaqa uywankunata munayta hark’an.

6 7


7

Mamá María Concepción Aguilar P.

6 7


Chay chakmay p’unchawpiqa tutamantañam q’usñichikun

chakmachiq maypichus chakmakunqa chay chiqanpi.

Ñam runakuna rikhurimunku, urqu patanta wayq’u

ukhunmanta mayu patanta pampankunata pisimanta pisi

huñunakunku; maypachachus llapanku chayarqamunku

hinaqa chakmachikuq llapanman kuka k’intuta rakin,

k’intukunankupaq Pachamaman apukunaman mana

imapas chakmasqankupi kananpaq hinallataq, mana

sayk’unankupaq mana ima mana allinkuna kananpaq.

Ñawpaq puriq qullanakuna aswan llapanmanta churakunku,

imaraykuchus paykunamantam imay chhikan chakmay

kananpaq. Qallarinankupaq kikin patapi paykunaqa

qunqurikuspanku allpata much’aykunku, mikhuykunku ima

ñawpaqta hayt’aykuspa; paykunam lluqsinku yaykunku

umalliqhina, chayraykum chawpi p’unchaw mikhuypipas

muhuntam ñawpaqtaraq chaskinku.

Ña chawpi p’unchawpiqa samarinku, chakchapay chaypi

imallankutapas mikhurinku, kukata akulliykunku, aqhata

8 9


8 9


upyaykunku ichaqa chawpi lluqsiykunapipas aqhataqa

upyaykullankupuni imaraykuchus sinchita sayk’unku

hump’inku ima.

Chawpi p’unchawpiqa chakmachikuqqa munayta

mikhuyta mast’an punchu patakunapi chutata qutu

qututa ñawpaqmanta qhipapikaqkama, sapanka qutuqa

hatuchaq p’ukuyuq chaypitaq hunt’a hilli. Chayamunku

chakmaqkuna hinaqa chakmachikuqqa sapankaman

nin maypitaq tiyakunkuman hinallataq p’inchaq

warmikunapas ñawpaqmanta khipaman; ichaqa llapanña

kaptinkuqa mañakunku apukunaman Pachamamaman

tayta intiman ima chay mikhuy qusqanmanta hinallataq

aswanmikhuy kananpaq; chhikaraq mikhuykunku may unay

p’unchawñapas mana mikhusqa kankumanhina sayk’usqa

kaspachá.

Ch’isiyaq p’unchaw llapan chakmaqkuna

p’inchakninqunapas sinchi kusisqallam sapa wachuta

10 11


lluqsispa, chansakuspa ima p’itaykunku, manam kay

llamk’aypiqa phiñapas, ch’inllapas kankumanchu. Chaymi

munayta kusikuspa Pachamamanqa paykunawan kuska

ch’isiyaykun hina kaptinmi papapas munayta wiñan rurun

ima.

Ch’isi chakchapaypiqa chakmachikuq kukata qullantaq

aqhatataq huk chhikan waqtuyuqta aswan chakmaqkuna

kallpachakunanpaq, chay kallpawanqa mana ripuyta

yuyarispa chakmanku mana sayk’uyniyuqraq; tukupuspaqa

kikillantataq mañarikunku allpatapas much’aykunku

uqllaykunku; wakin kutikunapiqa waqayñiyuqraq payta

chakmarqusqanmanta chaymanta mikhusqankumanta.

Chayhina munay yupaychaymi chakmayqa.

10 11


Chakra k’upaypiqa rurakun

Wiraqucha Lucas Mamani M. qanchis chunka pichqayuq watayuq tayta, yachachiwanchik paymi Hilanka Ayllupi Pawkarqulla suyuchamanta Puno suyu k’itipi tiyakun. Ahinatas chakrakunataqa ruranku.

Chakrayuqqa runakunata mink’akun wanu astay qhipamanta. Ñam unu raymi killaña, wakin kutikunapiqa kantaray killa imañam kanpas, rimachkanchikmi maypichus mana kanchu nitaq chayanchu trakturkuna chay chiqankunapi.

Kay llamk’anapaqqa ch’uñu phasita, k’ispiñuta ima ruranku; wayk’ukullanpuni sarapas hawaspas mut’ikullanpuni; aqhata ichaqa achkhata ruranku imaraykuchus sinchi ruphay p’unchaw chay killakunapiqa, hinallataqk pachapas sinchi ch’akisqa, chayrayku aqhawanqa ch’allarinchik. Sapanka k’upaqkunaqa huk wachumantakama hap’inku.

12 13


12 13


k’urpa ñut’uta wañuchinankupas ch’ampakuna allpaman tukunankupaq papa ustqhaylla wiñananpaq.

Llapan kay chakra llamk’aykunaqa manam llamk’anachu; allpataqa mayqan p’unchawchus kan killa mit’akuna chaypi, chaykunam kaykuna: musuq killa/ch’isi killa p’unchaw, chawpi killa/wiñaq killa p’unchaw, pura/paya killa p’unchaw; hinallataq wañu killa p’unchaw; sichus chay p’unchawkunapi chakrata ruranki, allpata llamiykusun hirruwan hinaqa, manallapuni chakra rurasqanchik rurunmanchu, yanqapaqmi

rurasunman chaymantataq phiñakuyta kacharinchik.

14 15


Papa tarpuypa yachayninchik

Wiraqucha José Mamani Velasquez, payqa wayna

niraqllaraqmi, kimsa chunka iskayniyuq watallayuqraq;

ichaqa anchata yachan, imaynatachus chakranchikkunata

rurasunman. Payqa Hilanca ayllu, Pawkarqulla suyucha, Puno

suyu k’itipi tiyakun. Ahinatam yachaynina willawasunchik.

Papa maypichus muhu papa phinakuna kan chaykunata

insinsuwan, wiraq’uwawan, llamp’uwan achkha rikhurinanpaq

q’apachiywan qallarisunchik; chaymantataq pisimanta pisi

ichhu qatananta qatarasunchik huqarispa chakra pataman

apanapaq, mana sinchita intiwan rikuchispa q’ipinchikpas.

14 15


16 17


Manahina kaptinqa, q’ipiq uywakunapi (asnu kawallu, llama)

q’ipichisunchik.

Chakra pataman chayaspaqa uywamanta q’ipirqachinchik

hinaqa waskhankunata manam wank’isunmanchu,

imaraykuchus muhuqa manam purinmanchu chaypaqqa

waskhata saywa saywataraq chanqarparina.

Musuq killa p’unchawkuna kachkaptinmi papataqa tarpuna

uskhayta allinta wiñananpaq. Ñawpaqtaraqqa papatam

marq’aywan t’aqaspa tapurina, sichus iskaykama kan

hinaqa allillanpuni tarpusqanchik kanqa sichus ch’ullallapi

tukuchin hinaqa manam chakranchik allinchu kanman.

Hinallataq q’ipipi iskaypi tukuchakun chayqa allin kanqa,

nana hinaqa mana allinpaqmi; chaymantapas chawpi

p’unchawpi mikhunapaqqa maypichus q’upa kanasqa

hapupi wathiyatam ruranku; chay papam muhupa sullun;

chayrayku manapuni yanata ruphananchu, imaraykuchus

16 17


muhu tarpusqatam ruphapuchkanman. Hinaspapas chay

papa wathiyata mana ch’ullata saqispa llapanta tukupuna.

Muhu papa chay p’unchaw tarpuypi puchun hinaqa,

tarpuqqa yanapaqninkunamanmi ch’iqichipunam,

chay papa sulluta manam wasinman kutichinmanchu;

rakipunkutaq “sulluta apakuychik” nispa, allinta papa

urinanpaq.

18 19


Papa hasp’iyqa kusikuy p’unchawmi

Wiraqucha Lucas Mamani M. qanchis chunka pichqayuq

watayuq tayta, paymi Hilanka ayllupi, Pawkarqulla suyucha,

Punu suyu k’itipi tiyakun, papa hasp’iyqa ancha sumaq

munaymi nispa niwanchik.

Kawsayninchik ukhupiqa yachayninchikkunatam yuyarispa,

chanincharispa ima chakranchikkunata rurarinanchik,

pachanchikwan rimarinakuspa chaymi iskayninchikmanta

allin kawsay, hina kaptinqa allpapa rurusqanta allinta

chaskisun.

Mayqan p’unchawcha allin hasp’inapaq chayta qhawarina.

18 19


Chaymantaqa Pachamamaman munayta haywarikuna,

t’inkarikuna, ch’allarikuna ima. Maypichus papata phinasun

hasp’iy tukukunankama qhuyata akllanallataq, chayta

chiqanta munayta hasp’irqusun, kikin papata pampachasun;

chay patapi iskaymantakama uwiha millwa q’aytuwan

phuchkasqa awasqa q’ipiñapi tusuchisunchik. Chay

papakunataqa chay pataman hich’aspa upyana t’inkana,

munayta saymana, anchata iñispa papata allpata may

achkha papa huñukunanpaq, mana huqariy atinakama.

Kikin hasp’iy qallarikun hinaqa manam ch’ulla runapas

llakisqa, ch’inlla, phiñapas kanmanchu. Llapanku ancha

kusisqa, mama papawan chanqarinakuspa, chaypa

sutin aqha, sinchita chansanakuspa asispakama. Chawpi

p’unchawña kachkan hinaqa aysanakuyta, watanakuyta

qallarikun; chay hinata pukllaqta rikuspa papa mama

pachapas pasaqta kusikun, papataq mana huqariy atiytaraq

aswantaraq rikhurin.

20 21


20 21


Chawpi p’unchawpitaq wathiyata ch’aqutawan

mikhunku; chaypitaq ch’aquwan pukllayta qallarinku.

Uyankuta ch’aquwan phisunakuspa llimp’isqatahinaraq;

paykunawan kuska papa mamaqa pukllallantaq, hinallataq

Pachamamapas kusikun, paykunawan, papawan, ima

kuska pukllallantaq, chayhinapi rikukuspaqa sinchi kusikuspa

watapipas papaqa achkhata urillantaq.

ch’isiyaykuymanqa imallapaqñataq qhari warmi pukllanku,

qharikunataq warmikunata q’ipinku, warmikunataq

qharikunata qatatinku; pikunachus phinapatakama

q’ipichikunku, aysachikunku, chaykunaqa hatuchaq

papakunata munayta t’inkananku, sawmananku, ima.

Hinallataq huk hatun papata k’inchunkupi apakunku, hinaqa

aswanraq papaqa rikhurinqa.

22 23


22 23


Wiraqucha Nicolas Adco Mamani, pichqa chunka watayuq,

Sucacollana ayllumanta, Caminaca suyuchamanta,

Azángaro suyu k’itimanta, Puno huch’uy suyu hap’iymanta,

paymi imaymana yachayninta mama kinuwa huqariymanta

phasmiriwanchik.

Mama kinuwa ña puqurqunña tiranallanchikñam. Chaypaqmi

imaymanakunata aphithapinallanchiktaq: waqtanakunata,

kinuwapa k’urpa chakinkunata p’anaspa chhallunapaq.

Tultukunata, kustalkunata, suysunakunata, puruñakunata, ima

wayrachinapaq.

Kinuwa t’iray waqtay ima ancha kusikuy

24 25


24 25


Ñawpaq qanchis p’unchaw pasaqkunataraq t’irana; t’irasqa

p’unchawqa kinuwa munayta puquyta tukuykunanpaq,

mana pisqukuna mikhunanpaq, ima arkukunata ruranchik.

Chay pasay p’unchaw chayamunhinaqa tutamantaña

chakrapataman purinchik, chayman chayaspaqa llapa

yawar masintin Pachamamaman, apukunaman ima kukata

k’intukunchik, sawmarikunchik. Maypichus kinuwata waqtasun

chay chiqankunata achkha huqarinapaq mana atiytaraq

kikin kinuwa aqhawan ch’allarikunchik. Chaymantaqa

llusk’ay llusk’ataraq qhuyataqa ruranallapunim, chay

patamantaq ichhuta siknina; chhikaraq tultukunataqa

huñuspa sirana, kantunmanta chakinta chhawchinchik.

Waqtay qallarinapaq pisimanta pisi tawlata ruranchik;

waqtakunaqa iskaymantakama: huk huk chiqanmanta,

huktaq huktaq chiqanmanta, simp’aspahina waqtakun.

wakintaq chhawchispakama. Qipa waytaypaq wakmanta

arkuta ruranku.

26 27


26 27


Chawpi p’unchawpaqtaq llapan llamk’aqkunapa huk

chhikan wirayuqta, kisuyuqta p’isqita warmikuna wayk’unku.

Ichaqa ña tukuchkankuña hinaqa pukllayta qallarillankupuni,

warmiwan, qhariwan p’isqiwan uyankuta t’ikachanakunku;

ch’uspipas pasaqtaraqpas akaykurqunmanhinata. Chayta

qawarispas, mama kinuwa, Pachamamapas sinchitapunis

kusirikun, wawaykunaqa munayta kusichiwanku nispa,

Kinuwawan Pachamamawan watapaqqa aswantachá

urisaq, urichisaq nispas rimanakunku. Mana chayta

rikunkuchu hinaqa, manachá watapaqqa rurusunñachu,

ari manam ruruchisaykichikchu nispas ninakunku. Chaypiqa

kinuwa aqhaqa upyanankupaq kallanpuni, chaywanpas

pukllallankutaq.

Hinatapunim llamk’arikunku.

Chawpi p’unchaw ch’isimanqa ñam iskaymanta iskay

suysuchkankuña, wakinkunataq wayrachichkankuña,

pisimanta pisi kustalkunaman hunt’achichkanku

q’ipichinapaq.

28 29


28 29


Wiraqucha Melcaide Quispe Chipana, pichqa chunka

pichqayuq watayuq, Sacuyo ayllu, Acora suyuchapi, Punu

suyu k’itipi tiyakun, mama qañiwa t’iraymanta, waqtaymanta,

ima willariwanchik.

Qañiwa maypachachus munayta llimp’iyan, rurunpas

urmarichkanña huk huklla hinaqa yaykunchikpacha

t’irayman.

Qañiwa t’iraqpaq waqtanakunata, suysunakunata,

kustalkunata apaykusqa tutamantaña purinchik. Kikin chakra

patapiqa chayaspanchik, k’inturikullanchikpuni sumaqta

Pachamamaman, k’anchaqninchikkunamanta, ima

mañarikuspa, iñispa qallarinapaq.

Qañiwa t’iray waqtaypi kusikuy

30 31


30 31


32 33


Qhuyataqa rurallanchikpuni, ichhutapas mast’allanchikpuni;

chay patapi qañiwataqa t’iraspa kikinpi waqtanchikpacha,

warmikunaqa t’iramunku qharikunataq iskaymanta

simp’asparaq waqtanku, huk chayachin huk huqarin,

huk chayachin hukñataq huqarin, chaymi chay

simp’ay waqtanawan, wakinkunataq chhawchispa

arkumuchkallankuñataq.

Chawpi p’unchawpaqqa qañiwa p’isqita wayk’unku. Kunan

pachakunapiqa manaña anchata wayk’upuchkankuñachu,

pisi pisillatañam tarpukuchkanku.

Ch’isiyaykuymantaq wakin ñam suysuchkankuña,

wayrachichkankuña, kustalkunaman imaña hunt’achichkanku

q’ipinapaq. Kay llamk’aypiqa manam ancha kinuwa ruraypi

hinachu pukllasqanku, ichaqa ch’isiyaqta paykunakama

willakuykunata willanakuspa, chansarikuspa asikunankurayku

rimanku.

32 33


Ch’uñu ruray

Papa hasp’iy qhipamanqa, huk chiqanman ch’uñupaq,

muntapi wayk’upi mikhunapaq, chhalanapaq, muhupaq, ima

papataqa akllanchik. Maypachachá allinta qasa chayamun,

chaytaqa sichus wichaymanta wayramun, sut’illa qasa

wayraqa, hinallataq antawarakuna ch’isiyaykuyta pacha

illariyta inti yaykuywan lluqsiywan, ninapa sunkhanhinaraq

kuska k’ancharimun.

Chayhina kaptinqa ch’uñu rurana chiqanman purinchik,

pichaq ch’ikuq hinallataq pachawan, qasawan rimariq

k’intukunata haywarispa, q’aparichispa waqtuwan

t’inkarispa ch’ulla tutallapi papata qasa qasarqunanpaq,

ch’uñupaqpas tuntapaqpas hinallataqmi.

34 35


34 35


Qhipantin p’unchawqa ñawpaqkaq qhachu ch’uñuta

imaymana wayk’usqapi mikhunallapuni, mana mikhunchik

hinaqa qasas phiñakun, papataqa manañas qasayta

munanchu, chayrayku wakin kutikunapi para ima chayapun

allinta qasachkaspa qhachuyyachin papata manaña sumaq

ch’uñuchu lluqsin.

Iskay tuta qasasqanmanta qutu qutuchaspa saruna,

qaranta ch’utina ununta ima ch’iwrana chaymantaqa tuta

qasananpaq qachirparinallataq, qhipantin p’unchawtaq

wakmanta hatuchaqtañataq kimsa tawa p’unchawta

himinanpaq qutucha chhikaraq ch’akichina chayhinam

munay hak’u wayk’usqapi mikhurinapaq.

Ch’akiña kaptintaq ch’uyan ch’uyata, khituna, wayrachina,

chaymantaqa maypichus waqaychasun chaytaqa sumaqta

kustalkunatapas q’apachina k’intukunawan k’intuna. Mana

utsqhayta tukukunanpaqqa, kustalman, ch’uñuwan waka

kurutawan kuska churana, chaymi ch’uñu mikhunanchikqa

mana kuyurinmanchu.

36 37


36 37


Paqucha rutuymanta

Wiraqucha Mariano Flores pichqa chunka pichqa watayuq,

Kachipaskana ayllupi San Antonio Esquilachi suyuchapi, Puno

suyu k’itipi tiyakun.

Paqutachataqa sapa watan qhapaq raymi killapi mama

paquchakunata, tuwikunatataq pawqar wara killapi, rutuyku

kay llamk’aypaqqa imaymanata rurayku:

Ñawpaqtaraqqa p’unchawtam hinallataq musuq killa

kachkan chaytam chaninchaykuna imaraykuchus

chaymanhinachá allin q’aya wata hamuqpaq millwa

hap’iqay kanqa.

Chaymantapas yanapaqninchikkunata mink’akunanchik

piman maypim chhalasaqku chayta qhawarinallaykutaq.

Rutuna punchawpaqqa uywakunaqa ñam akllasqaña

ch’ikusqaña ima kanan.

38 39


Chay rutuna p’unchaw chayamun hinaqa k’intukuywan

ch’allarikuywan sawmakuywan ima qallarikullantaqmi,

maypichus paqucha uywapa inqaychunkuna kan chay

chiqankunaman achkha qullqi millwa hap’iqanapaq,

hinallataq mana runakuna nitaq uywakuna k’irisqapas mana

allinkunapipas kanaykupaq.

38 39


Iskay runamantakama sapanka paquchata ñawpaqtaraqqa

chichu uywamanta hatuchaq urqu uywamanta tukunakama

rutuytaqa qallarinku. Millwataqa munayta mana ima

qhilliyuqta k’achay k’achaytaraq tinyataqa rurana rantiqkuna

allinta qhawarinankupaq.

Chawpi p’unchawtaqa llapan rutuq runakunaqa paqucha

aycha t’imputa sinchi kusisqa chansakuspa ima mikhunku.

Chay llamk’aykunaqa rutunankupas mikhuykunankupas

hinallapunim kanan, manam kanmanchu khuyay khuyaypas

phiña phiñapas chaymanhinachá llamk’ayninchik rurasqa

kanqa.

Rutuyta tukunchik hinaqa millwata achkha llasananpaq

ñawpaq ñiqinpi kananpaq wakmanta munayta sawmanchik

qhatupi chhalanapaq chayhina kaptinqa achkha qullqita

hap’iqananchik.

40 41


Wiraqucha Mariano Pachamamaman haywarikuspa

paquchata rutunku, hinallataq yachaqaq wayna sipaskunata

yachachichkan.

40 41


Paqucha t’inkaykunamanta

Kachipaskana ayllupi San Antonio Esquilachi suyuchapi Puno

Suyu K’itipi tiyakuq runakunaqa paqucha uywa t’inkaymanta

rimarinku, imaraykuchus ninku: paykunaqa ñuqaykupa

kawsayninku, kay uywallaykupunim mikhuyniykupaq

p’achankupaq wawankupa yachay wasiman

purinankupaqpas imaymana kawsayniykupaqpas nispa.

Chayraykum paqucha uywaykutaqa munayta uywakuyku

mana hinaqa kawsayniyku chinkanman wañupunman ima.

Chayraykum sapa wata pawqar wara killapi ayllupacha

runakunaqa huñukuspa tukaqwan tusuqwan kuska Apuman

munayta puririnku; kay apukunan kanku Apu Antawillki,

Apu Pinkilluni, Apu Sinkurani, hinallataq Apu Pichupichuni;

paykunatan mañarikuyku wakin watapiqa paquchapa

42 43


wilanchuta kuka k’intuyuqta haywayku. Llapan warmikuna

winu wutillata aysarikuspa, aqha chatuta q’ipiykusqa,

imaymana t’ikakunata aysarikuspa tikachanapaq,

sawmakunata aysarikuspa puriykuyku, ancha hatun sumaq

kusikuy sunquykuwan kuka ch’uspata wallqhaykuspa kuka

inchhuñata q’ipiykusqa ima.

Maypacha apu rit’i urqukunapa chakinman chayaspataq

sumaqta sawmaspa k’intuspa ch’allaspa mañarikuyku

ancha qhulla qhulla sunquykuwan sapankan aputa

nispa: “munayniyuq illa apukuna khuyariwayku yuraq

paquchata suri paquchata imaraykuchus chayllawanmi

kawsakuyku, qamkunapa munayniykichikchá hunt’akunqa

ichaqa wawaykikunam hamuyku qamkunapi iñispa

chaskiykuwaykutaq kay haywayniykuta, kuka kintuta uwa

winuta saramanta aqhata hinallataq insinsu q’apayta wallata

chaki wiraq’uwa q’apayta ima”.

42 43


44 45


Chay patapim kan huk paqucha illa qaqapi tukusqa chayta

taripaspaqa takiyku tusuyku ima, pukllayku imaymanata

llimp’inakuyku, chaymantataq llapamanta ch’ullallamanta

mikhunata mikhuyku, chay raymi umalliqqa sapa wata

chaninchasqam.

Winuta aqhata waqtuta upyaspa tususpa takispa ancha

munay kusisqa tususpa ima ripukuyku.

Chay ruray chaninta hunt’akun hinaqa llapan ayllupaq allin

uywa miray watan, chayraykum sapanka umalliriqqa allinta

chaninchaspa ruranan hinallataq wakin runa masinpas

kallpachaspam allin kananpaq.

44 45


Wirahucha Eugenio Chili suqta chunka pichqa watayuq,

Suni marka ayllupi paqarisqanmantapacha tiyakun Ayawiri

suyuchapi Melgar Suyu K’itipi Puno huch’uy suyupi, paymi

imaynam uwiha t’inkaymanta willawanchik.

Yuyayniy taripasqaymantapacha tayta mamaypas

p’unchawchikkaqpunim kaq kasqa. Kay uwiha uywataqa

iskay chunka tawayuq p’unchaw inti raymi killapi San Juan

Taytapa p’unchawninpi imam, sapa wata uwihaykuqa

achkhata mirananpaq iskay chunka kimsayuq p’unchaw

tutataqa uwiha inqaychu urqukunamanmi haywakuq

ch’allakuq puriyku; manam atuqpas mikhunmanchu nitaq

Uwiha t’inkay takuy ima

46 47


46 47


wañunmanpaschu, chay pasaymantaqa kikinpi tutuqa

uwiha inqaychukunata maskhakuyku, wakin kutikunapiqa

chiqaq uwihata ima tarikuyku, hina kaptinqa ch’allayku

raymiyku sinchi sinchitapuni chaytaqa ancha allin iñiyniyuq

runallam tarinman, mana hinaqa manam chaytaqa kanaspa

kanaspa purispam tarikun. Kaypim munayniyuq Apukuna: kan

Apu Istukhawa Apu Llanquni Apu Aykarani Apu Surani Apu

kimsanasi, ima. paykunaqa ancha iñisqa.

Kikin p’unchawpiqa manaraq allinta pacha illarimuchkaptin

uywapa kanchanta ch’allana winuwan aqhawan

q’apachina ch’uwanataq arrus unu ch’uwawan.

Chaymantaqa manaraq kanchanmanta uywa

lluqsichkaptinqa munayta llimp’ina urquntinta chinantinta

sapankata; urqutaqa takuwan llimp’ina punchuyuqta

chinatataq phulluyuqta rinrinkunata t’ikachana achalana

ima, sichus tuta tarimunchik inqaychu uwihata hinaqa

raymichanaraqmi watapi waranqa waranqa uwiha uywa

mirananpaq.

48 49


Iñillaykutaq Tayta San Juantaqa, chayraykum chay

p’unchawqa purillaykutaq maypichus wasin chayman

mañakuq k’anchachikuq misa uyarikuq ima inqaychutapas

apallaykutaq unuwan ch’aqchunapaq.

Tukunapaqqa uwiha k’aspaqa kallanpunim llapa yawar

masintin hinallataq wasimasintin munayta mikhukuyku.

48 49


Wiraqucha Jesús Colque Quispe 56 watayuq Uqsani

ayllumanta San Antonio Esquilachi suyuchapi Puno Suyu

K’itimanta imaymana awaykunamanta willawanchik.

Ñawpaqtaraqqa kawsayñinmanta willariwanchik. Ninmi

“ñuqaqa paqucha uywata michispallan tiyakuni nispa.

Ichaqa kay uywaykunallapuni mikhuyniymantapas

wawaykunaq yachay wasiman yachaqaq purinankupaqpas

uywawan hinallataq p’achakunaykupaqpas” nillantaq.

Chhikaqa willarisqayki, imaynatam kay p’achakunata rurani,

ñawpaqtaqa paquchapa willmanta rutuyku, chaymantaqa

phuchkayku t’aqsayku; q’aytuta k’antiyku hinaspataq

kururukunata allwinapaq rurayku.

Awa awaykunamanta

50 51


50 51


Hankunpi llimp’inpi awanapaqqa q’aytukunata wakichina

chaymantataq awakunata wakichinallataq, qhawarina

warmi awaña qhari awaña kaptinpas. Chaymantaqa

k’intuna sawmana maypichus allwisun chay chiqanta

awakunata hinallataq q’aytukunata ima, hinallataq q’umpu

rumiwan sapanka khururuta munayta lluskhina p’ananapas

mana tukukunanpaq, achkha allwikunanpaq q’aytupas

achkha puchunanpaq chaymantapas utqhaylla away

tukukunanpaq.

Qhari awanapiqa: imaymanakunata awayku, chay

tilarpiqa warmi p’achata qhari p’achata punchukunata

chalikunata mantunkunata armillakunapaq phalikakunapaq

pantalunkunapaq tultukunapaq ima; warmi awanapitaq

awakun kay ch’uspakunata q’ipiñakunata punchukunatapas

likllakunatapas chumpikunatapas watukunatapas,

ch’ullukunata chumpakunata chalekukunata ruranapi

awapipas hina warmipaq, hinallataq qharipaq may

imaymanakunata churakunaykupaq chhalanaykupaq ima,

52 53


52 53


ichaqa manam warmillachu awan, iskayninmi, warmipas

qharipas awankumanmi.

Maypachachus tukuspaqa khallu kaptinqa wayaqa

kaqtinpas sirana sinq’ana ima tukuspaqa achalasqa rikukun

churaykukunapaqpacha q’ipiykukunapaqpacha, hinaqa

munay k’intuykuspa ñawpaqchana mana tukukunanpaq,

nitaq chinkananpaq ichaqa ñawpaqchakun imaymana

raymikunapi.

54 55


54 55



PROYECTO EDUCATIVO NACIONAL AL 2021

CS39_CARATULA UGKAJU - RETIRA

sábado, 01 de febrero de 2014 05:21:15 p.m.




SÍMBOLOS DE LA PATRIA

HIMNO NACIONALCORO

Somos libres, seámoslo siempre,y ante niegue sus luces el Sol,que faltemos al voto solemneque la Patria al Eterno elevó.

El 10 de diciembre de 1948, la Asamblea General de las Naciones Unidas aprobó y proclamóla Declaración Universal de Derechos Humanos, cuyos artículos figuran a continuación:

“DISTRIBUIDO GRATUITAMENTE POR EL MINISTERIO DE EDUCACIÓNPROHIBIDA SU VENTA”

CORO DEL HIMNO NACIONAL ESCUDOBANDERA

QIC

HW

A

PERÚ Ministeriode Educación

Viceministeriode Gestión Pedagógica

Dirección Generalde Educación Básica Alternativa,Intercultural Bilingüe y de Servicios Educativos en el Ámbito Rural

Distribución gratuita Prohibida su venta


Documents

CORO DEL HIMNO NACIONAL ESCUDO BANDERA · 2018-06-19 · Chakra ruray yachaykunamanta Tecnologías propias de los pueblos SÍMBOLOS DE LA PATRIA HIMNO NACIONAL CORO Somos libres,