แนวทางการดแลผปวยโรคปอดอดกนเรอรง COPD : Chronic obstructive pulmonary disease

จดทำโดย Service plan : COPD

สำนกงานสาธารณสขจงหวดพะเยา รวมกบ โรงพยาบาลพะเยา

คำนำ โรคปอดอดกนเรอรงเปนปญหาทางสาธารณสขของประเทศ อนมสาเหตหลก เนองมาจากการ สบบหร

องคการอนามยโลก ไดประมาณประชากรโลกวา มผ ปวยจากโรคปอดอดกนเร อรง คดเปน 12% เปนสาเหต การเส ยช ว ตอนดบท 5 ของโลก และมการคาดการณว าจะขย บข นเป นอนดบท 3 ภายในป 2573 โรคปอดอดกนเรอรง มแนวโนมการพบอตราการกำเรบของโรคและอตราการเสยชวตสงขน

สถตกระทรวงสาธารณสขป 2563 พบวาจงหวดพะเยา ยงคงมผปวยรายใหมเกดขนทกป โดยพบวาอตรา ผปวยรายใหมของโรคปอดอดกนเรอรง คดเปนรอยละ 14.82 จากผปวยรายใหม 70 คน :ประชากร 472,356 คนและอตราเสยชวต ในผปวย 40 ปขนไป คดเปนรอยละ 4.91 จากจำนวนผปวยเสยชวต 339 คน : จำนวนผปวยโรคปอดอดกนเรอรง 6,897 คน

การพ ฒนาระบบบรการส ขภาพ (Service plan) สาขาโรคปอดอ ดก นเร อร ง (COPD : Chronic obstructive pulmonary disease) ใหความสำคญกบโรคปอดอดกนเร อรง ซงสามารถปองกนได หากไดรบ การรกษาทถกตอง สำนกงานสาธารณสขจงหวดพะเยา รวมกบโรงพยาบาลพะเยา จงจดทำแนวทางการดแลผปวย โรคปอดอดกนเร อรง ใหมมาตรฐานเปนแนวทางเดยวกน เพอชะลอการดำเนนของโรค ลดอตราการกำเรบเฉ ยบพลนท ส งผลตอคณภาพชว ตและครอบครวของผ ป วยใหดข น สามารถดำรงชว ตไดอย างปกตสข ลดอตราการเสยชวต รวมทงการบรหารจดการทรพยากรทมอยอยางจำกดใหเกดประสทธภาพสงสด

(นายแพทยอษณ นนททรรภ )

ประธานคณะทำงาน สาขาโรคปอดอดกนเรอรง จงหวดพะเยา 29 ตลาคม 2563

สารบญ

นโยบาย ๑ คำนยามศพท ๑ การวนจฉย ๑ การตรวจภาพรงสทรวงอก ๒ การประเมนความเสยงการเกดอาการกำเรบ ๔ การรกษา ๕ การรกษาอนๆ ๑๑ การฟนฟสมรรถภาพปอด (pulmonary rehabilitation) ๑๑ การบำบดดวยออกซเจนระยะยาว ๑๓ แนวทางการดแลผปวยโรคปอดอดกนเรอรงผปวยนอก ๑๔ การพยาบาล ๑๘ การวางแผนการจำหนาย(Discharge Plan) ๒๒ ตวชวดคณภาพ ๒๓

1. นโยบาย เพ อให การด แลผ ป วยโรคปอดอ ดก นเร อร งของแพทย ในโรงพยาบาลของจ งหว ดพะ เย า

เปนไปอยางมมาตรฐานและมประสทธภาพ

2. วตถประสงค เพอเปนแนวทางการวนจฉยและดแลผปวยโรคปอดอดกนเรอรงในจงหวดพะเยา

3. ขอบขาย / ความรบผดชอบ แนวทางนครอบคลมแพทย / ทมผดแลผปวยโรคปอดอดกนเรอรง

4. คำนยมศพท โรคปอดอดกนเรอรง หรอ COPD (Chronic Obstructive Pulmonary Disease) คอ โรคปอดชนดเรอรง

ท ผ ป ว ย จะม พย าธ สภาพของถ งลม โป งพอง (Emphysema) และ /หร อหลอดลมอ ก เสบ เร อ ร ง (Chronic bronchitis) เกดรวมกน อาการหลก คอ ไอ มเสมหะ หรออาการหายใจเหนอยทคอยๆเปนมากขนเรอยๆ

ภาวะอาการกำเรบ หรอ Exacerbation หมายถง ผปวยมอาการไอมากขน มเสมหะเพม เปลยนส ไดรบยาขยายหลอดลมและยา Steroid ทหองฉกเฉน(ER) หรอนอนโรงพยาบาล

5. ปจจยเสยงทเปนสาเหตการเกดโรค 1. ปจจยดานผปวย

- พนธกรรม เชน 1 anti trypsin - ภาวะ bronchial hyperresponsiveness - มปจจยรบกวนการเจรญเตบโตของปอดตงแตวยเดก

2. ปจจยจากสภาวะแวดลอม - การสบบหร ทงจากผสบเองโดยตรง หรอไดรบควนบหรจากคนรอบขาง - มลภาวะ และสารพษตางๆ - การตดเชอ ในระบบทางเดนหายใจในวยเดก

6. การวนจฉย อาการ มอาการเหนอยหอบ เปนมากขนเรอยๆ และ หรอ ไอ เรอรง มเสมหะ ในผปวยทมอาการรนแรง

จะมความจำกดของความสามารถในการดำเนนกจวตรประจาวน อาจมอาการแนนหนาอก หรอหายใจมเสยงวด โดยทวไปผปวยมกม ประวตการสมผสกบมลภาวะทางอากาศหรอม ประวตส บบหร ตอเนองเปนเวลานาน และอาจพบอาการของโรคระบบทางเดนหายใจอนๆ รวมดวย เชน ภาวะไอออกเปนเลอด หรออาการเจบหนาอก ซงพบในผปวยวณโรค มะเรงปอด หรอโรคหลอดลมโปงพอง (bronchiectasis)

/อาการแสดง..

1

อาการแสดง ระยะแรกของโรค อาจไมพบความผดปกต แตเมออาการเปนมากขน ตรวจรางกาย จะพบลกษณะ airflow limitation และ air trapping เชน prolonged expiratory phase, diffuse wheezing, increased A – P diameter และเมอถงระยะทายของโรค อาจมลกษณะของหวใจดานขวาลมเหลว เชน ขาบวม ตบโต หวใจขางขวาโต เขยว เปนตน

การตรวจภาพรงสทรวงอก ชวยในการแยกโรคออกจากโรคอนๆ หรอภาวะแทรกซอนท อาจเกดขน ในผปวยโรคน

คำนยามศพท 1 Pulmonary function test เปนการตรวจหนาทการระบายอากาศ โดยใชเครองสไปโรม เตอร

(Spirometer) ใชสำหรบตรวจผปวยทสงสยวาปอดทำหนาทผดปกต 2 Spirometry หมายถง การตรวจสมรรถภาพปอดโดยวดปรมาตรของอากาศทหายใจเขาและออกจาก

ปอด เครองมอทใช วดเรยกวา Spirometer กราฟทแสดงความสมพนธ ระหวางปรมาตร และเวลาเรยกว า Spirogram

ขนตอนวธการปฏบต 1. ขอบงชของการทำ 1. เพอการวนจฉยโรค (Diagnosis) 1. ในผทมอาการ อาการแสดง หรอผลการตรวจทางหองปฏบตการ ทผดปกต ซงอาจเกดจากโรค

ระบบการหายใจ ไดแก อาการเหนอย ไอ หายใจมเสยงหวด หรอเจบหนาอก หรอตรวจรางกายพบเสยงหายใจผดปกต ทรวงอกผดรป หรอภาพรงสทรวงอกผดปกต ความเข มขนของเมดเลอดแดงเพมขน หรอตรวจพบออกซเจนในเลอดแดงตำ(SaO2 ปกตควรมากกวา 95%) หรอคารบอนไดออกไซดสง เปนตน

2. ประเมนผลของโรค หรอความผดปกตทมตอการทำงานของปอด 3. ในผทมปจจยเสยงตอการเกดโรคระบบการหายใจ ไดแก สบบหร อาชพทเสยงตอการเกดโรคปอด

จากการประกอบอาชพ เชน ทางานเหมองแร ฯลฯ 4.ประเมนความเสยงในการเกดภาวะแทรกซอนดานระบบหายใจกอนการผาตด(Pre-operative risk) 5. ในกรณผปวยเสยงตอการตดเชอโรคทางเดนหายใจ เชน วณโรคปอด (TB) ผปวยตองไดรบ

การวนจฉยเพอตดประเดนโรคตดเชอออกกอน หรอตองรกษาใหหายกอน 2. ตดตามการรกษาหรอการดาเนนโรค (Prognosis) 1. ตดตามผลการรกษา ไดแก ผลของยาขยายหลอดลมในผปวยทมการอดกนของหลอดลม ประเมนผล

ของยาสเตยรอยดในผปวยหอบหด เปนตน 2. ตดตามการดำเนนโรคทมผลตอสมรรถภาพปอด เชน ผปวยทมการอดกนของหลอดลม, Interstitial

lung disease, Neuromuscular disease เชน Guillain-barre syndrome 3. ตดตามผปวยทมอาชพเสยงตอการเกดโรคระบบหายใจ 4. ตดตามผลขางเคยงของยาทมผลตอระบบการหายใจเชน amiodarone, ยาตานมะเรง ยากด

ภมคมกนบางชนด 5. ใชพยากรณโรคไดแก COPD ควรมการตรวจวดสมรรถภาพปอดปละ 1 ครง

/2. ขอหาม.....

2

1

2. ขอหามในการทำ Spirometry 1. ไอเปนเลอด 2. ภาวะลมรวในชองเยอหมปอดทยงไมไดรบการรกษา 3. ระบบหลอดเลอดหรอหวใจทางานไม คงท ไดแก ความดนโลหตสงท ย งควบคมไมได

(>180/110 มม.ปรอท) , ความด นโลห ตต า (<90/60) , Recent myocardial infarction หรอ Pulmonary embolism

4. เสนเลอดแดงโปง (Aneurysm) ในทรวงอก ,ทองหรอสมอง 5. เพงไดรบการผาตดตา เชน ผาตดลอกตอกระจกในระยะ 3 เดอนทผานมา 6. เพงไดรบการผาตด ชองอก หรอชองทอง ในระยะเวลา 1 เดอนทผานมา 7. ตดเชอในระบบทางเดนหายใจ เชน วณโรคปอดระยะตดตอ ปอดอกเสบ รวมถงไขหวด 8. สตรมครรภ (ยกเวนในบางรายทจาเปน) 9. ผท มอาการเจบปวยทอาจมผลตอการทดสอบสไปโรเมตรย เชน คลนไสหรอ อาเจยนมาก

การตรวจสมรรถภาพปอด Spirometry มความจำเปนในการวนจฉยโรค และจดลำดบความรนแรง การตดตามการรกษา โดยพบลกษณะของ airflow limitation คา FEVI / FVC หลงใหยาขยายหลอดลมนอยกวารอยละ 70 และแบงความรนแรงของโรคตามหวขอดงน 1. อาการ 2. ระดบของการอดกนของทางเดนหายใจ 3. การเกดอาการกำเรบ 4. โรครวม

การประเมนระดบอาการของผปวย ไดจากการประเมน CAT หรอ mMRC score โดยแบงเปนระดบรนแรงนอยและมาก

Less symptoms (อาการรนแรงนอย) mMRC 0 – 1 or CAT < 10 More symptoms (อาการรนแรงมาก) mMRC 2 or CAT 10

การประเมนระดบของการอดกนของทางเดนหายใจ Spirometric Classification of COPD

Severity Based on Post-Bronchodilator FEVI Stage I : Mild FEVI > 80 % predicted Stage II: Moderate FEVI > 50 - 79 % predicted Stage III: Severe FEVI > 30 – 49 % predicted Stage IV: Very Severe FEVI < 30 % predicted

/ การประเมน….

3

1

การประเมนความเสยงการเกดอาการกำเรบ Combined Assessement of COPD : provides a rubric for combining these assessements

to improve management of COPD

• Symptoms: Less Symptoms ( mMRC 0 -1 or CAT < 10 ) : patient is ( A ) or ( C ) More Symptoms ( mMRC > 2 or CAT > 10 ) : patient is ( B ) or ( D )

• Airflow Limitation : Low Risk ( GOLD 1 or 2 ) : patient is ( A ) or ( B ) High Risk ( GOLD 3 or 4 ) : patient is ( C ) or ( D )

• Exacerbations : Low Risk ( < 1 per year ) patient is ( A ) or ( B ) High Risk ( > 2 per year ) patient is ( C ) or ( D )

/การตรวจวเคราะห...

4

1

การตรวจวเคราะหกาซในเลอดแดง มประโยชนเพอชวยประเมนความรนแรงของโรค วางแผนตดตามการรกษา เพอชวยตดสนใจวาตองใช Long term oxygen therapy หรอไม 7. การรกษา การรกษาในระยะมการกำเรบของโรค (Acute exacerbation)

การวนจฉยการกำเรบ อาศยขอมลทางคลนก คอผปวยทอาการหอบเหนอยเพมขนกวาเดมรวมกบ มปรมาณของเสมหะทเพมมากขน หรอเสมหะเปลยนส โดยประเมนความรนแรงของผปวยเพอเปนแนวทาง ในการดแลรกษา โดย กลมทมความรนแรงมาก ไดแก ผปวยทมลกษณะอาการ และอาการแสดง ดงน

- ใชกลามเนอหนาทองชวยหายใจ(accessory muscle)มากขนหรอมอาการของกลามเนอหายใจออนแรง เชน respiratory paradox หรอ respiratory alternans, พดไมเปนประโยค

- ชพจรมากกวา 120 ครง หรอมภาวะ hemodynamic instability - มซม หรอสบสน หมดสต - O2 sat < 90% หรอ PaO2 60 mm Hg - PaCO2 45 mm Hg และ pH < 7.35 - มอาการแสดงของภาวะหวใจหองขวาลมเหลวทเกดขนใหม

ถามภาวะดงกลาวขางตน พจารณารบไวรกษาในโรงพยาบาล โดยใหการรกษาดงตอไปน 1. Controlled oxygen therapy ให Oxygen โดยปรบอตราการไหลของออกซเจน เพอใหไดระดบ

Sat O2 90 % 2. Bronchodilator

β 2 agonist (salbutamol or terbutaline MDI with spacer or nebulizer) or 2 agonist ร ว ม กบ anticholinergic โดยสามารถใหซาได ทก 20 นาท ถาอาการไมดขน

3. systemic steroid Dexamathasone 4 – 8 mg V q 6 hrs. or hydrocortisone 100 – 200 mg V ท ก 6 hrs. or

prednisolone 30 mg / day 4. Antibiotic พจารณาใหทกราย โดยเลอกชนดของยาตามขอมลการไดรบยาตานจลชพในอดต หรอชนด

ทออกฤทธกวาง เชน กลม Fluoroquinolone , Betalactamase inhibitor, macrolide กลมทมความรนแรงนอย คอ ไมมลกษณะดงกลาวขางตน ใหการรกษาแบบผปวยนอกได โดย - เพมขนาดของยาขยายหลอดลมชนดสด และความถของการใหยา - ให oral prednisolone 30 mg / day 5 วน - Antibiotic ใหเฉพาะกรณทม ไขหรอเสมหะเปลยนส เลอกกลม Betalactam inhaler or macrolide - พจารณาให inhaled steroid ในกรณม exacerbation มากกวา 1 ครงตอป

/ การรกษา....

5

1

การรกษาในระยะสงบของโรค 1. ทกรายตองแนะนำใหงดสบบหร กรณทยงสบบหรอย 2. การรกษาทางยา 3. การทำPulmonary rehabilitation เพอลดอาการของโรค เพมคณภาพชวต และเพมความสามารถ ในการทำกจวตรประจำวน 4. โภชนบำบดในผปวยทพโภชนาการ 5. การรกษาโรครวม โรคประจำตว 6. การฉดวคซนไขหวดใหญ Vaccine พจารณาให influenza vaccine ทกราย ปละครง พสจนวาลดการกำเรบ

ของโรคได

/ Guideline A…

6

1

* p.y หรอ pack.year คอ การคำนวณปรมาณบหรทสบเปนมวนตอวน/20 คณระยะเวลาทสบเปนป ถาผปวยสบบหรพนเมอง (ขโย) ประมาณวา มวนเลกยาวเทาๆ กบบหรปกต คณ 3 ถามวนยาวประมาณหนงคบคณ 7 ถาอยระหวางกลางใหคณ 5 ** ถาไมสามารถอธบายอาการไอ หอบเหนอย จากรอยโรค ทพบในสภาพรงสทรวงอกได ผปวยอาจเปน COPD รวมดวย @ การวนจฉย COPD โดยอาศยสงตรวจพบทางคลนก โดยไมใช Spirometry จะไมสามารถวนจฉย COPD ในระยะตน ๆได และถาผปวยม barrel chest หรออาการของ cor pulmonale แลว จะมความจาเพาะตอ COPD สง แตมความไวตำ @@ Spirometry ควรทาหลงจากม exacerbation อยางนอย 1 เดอน และตองทาหลงพนยา Short-acting bronchodilator แลว

20 นาท โดยมคา Forced expiratory time ≥ 6 วนาท

/ Guideline B..

7

1

Guideline B

สำหรบผปวย COPD with exacerbation ท ER/OPD

ชอ.....................................................HN…………………………..วนท...................................

เซน.......................................................................

ประเมนเกณฑการ admit

1. เหนอยมาก ไมทเลาหลงพนยา 2. มโรคอนทรนแรง 3. ม respiratory paradox หรอมขอบงชของการใสทอชวยหายใจ 4. HR > 120/min หรอ unstable vital signs 5. SpO2 < 90% หรอม central cyanosis 6. pH < 7.35, PaCO2 > 45 7. Impaired consciousness 8. Corpulmonale ทเคยมระดบ O2 SAT ตำกวาทเคยมาตามนด

COPD with exacerbation หมายถง ผปวย COPD ทมอาการเหนอยแยลง *** เมอมอาการดงตอไปนรวมดวย ใหนกถงภาวะตดเชอทางเดนหายใจ

1. ไข > 38 องศาเซลเซยล

2. หอบมากขน

3. เสมหะมากขนหรอเสมหะเปลยนส

ผปวย COPD with exacerbations มาท ER หรอ OPD

▪ O2………………………L/min NP keep SpO2 >92%

▪ SABA ± Ipratropium Bromide NB q 20 min × 3 doses

มเกณฑ Admit ไมม ม

รกษาแบบผปวยนอก - เพมขนาดยาบน SABA ± Ipratropium Br

• Antibiotic ถามเสมหะเขยวเหลอง และปรมาณเสมหะมากขน

• Prednisolone 2 tab oral tid 5 วน นดเขา COPD Clinic

Admit

- ระดบโรงพยาบาลชมชน หลงรกษาเบองตนถามเกณฑ Admit

ขอ 3 – 8 พจารณา Refer รพ.ระดบทสงกวา

ลายเซน....................................................................... .................................................................................

/Guideline C…

8

1

Guideline C สำหรบผปวย COPD with acute exacerbation ท ward

ชอ...................................................อาย...............ป HN……………..Ward……………เตยง............... Admit วนท .............................................เวลา..............................แพทย............................................

COPD with acute exacerbation หมายถง ผปวย COPD มอาการแยลงกวาเดมแบบเฉยบพลน เชน หอบมากขน เสมหะมากขน เสมหะเปนสเขยว หรอมไข โดยไมมภาวะหวใจวายเลอดคง ปอดบวม ลมในเยอหมปอด pulmonary embolism

วน/เดอน/

ป

Order for one day Order for continuation

Berodual NB q…………..hr. On O2……….L/min keep SpO2 > 92% Dexamethasone 4 mg Vq 6 hr.เฉพาะในรายทกนไมได Prednisolone (5) 2 x 3 pc On IV plug CBC c plt. BUN, Cr Electrolyte CXR Sputum C/S, G/S, AFB ขอบงชในการใสทอชวยหายใจ หลงใหการรกษาแลว 1. หอบมากขนโดยใชกลามเนอชวยหายใจและกลามเนอ หนาทอง (abdominal paradox) 2. มอตราการหายใจมากกวา 35 ครง/นาท 3. ความรสกตวลดลง 4. ผปวยหยดหายใจ หมายเหต ถามขอใดขอหนงใหพจารณาใสทอชวยหายใจ

- Low carbohydrate ถาม PaCO2 คง - Record v/s q 4 hr.

Oxygenation - Monitor SpO2, Keep > 92% q……..hr.

Medication SR Theophylline (200) (ไมควรเกน 1เมด: วน) Antibiotics (ใชเมอสงสยวามการตดเชอ Bacteria รวมดวย) ......................................................... .........................................................

Systemic corticosteroid (ไมควรใหเกน 5-7 วน ) Prednisolone(5) 2 × 3 pc 5 วน Dexamethasone 4 mg V q ..... hr. การรกษาอน ๆ ……………………………………………… ………………………………………………

/................................Hospital...

9

1

................................Hospital

Discharge planning Program of COPD

ชอผปวย...........................อาย ...........ป เตยง...............HN…………CPOD No……HHC No……..

ตารางแสดงกจกรรมการทำงานของทมสหสาขาวชาชพในการวางแผนจาหนาย ระยะเวลาพกตวในโรงพยาบาล.......วน

ทม/วนท ประเมน วางแผน สอน พยาบาลผจดการ/พยาบาลผดแล วนท 1

- ประเมนปญหา/ความตองการ - ประสานทมเพอกาหนดแผน - ใหการพยาบาลทวไปโดยใชกระบวนการพยาบาล - ปรกษาและประเมนความร พจารณาสง Rehab - สอนการออกกำลงกาย เพอการฟนฟ สมรรถภาพปอด (นกกายภาพบาบด) - สง HHC กรณใช O2 Therapy

ลายเซน.........................................

-ประเมนปญหาและความตองการ - สอน/สาธตการใหอาหารทางสายยาง (ถาม) - สอนใหอาหารโรค COPD ประเมนภาวะทพโภชนาการ - ประสานงานกบโภชนาการ - ทบทวนการใหความรเก ยวกบเร อง ทสอนไปแลว - ประเมนผลการสอน

ลายเซน..........................................

- เตรยมความพรอมทบาน - ประเมนผลสรปกอนจำหนาย - รบปรกษากรณผปวยมปญหาเรองคาใชจาย - ส ร ป ป ญ ห า แ ล ะ ว า ง แ ผ น การเยยมบาน

ลายเซน.................................. เภสชกร -ประเมนปญหา/ความตองการ

- จายยาตามแผน - รบใหการปรกษาเรองยาแกทมฯ - แนะนำผลขางเคยงของยา

ลายเซน..........................................

-สอนพนยาและใหคำแนะนำแกผปวย/ผดแล

ลายเซน.........................................

สอนพ นย าและ ให คำแนะนำ แกผปวย /ผดแล

ลายเซน................................... แพทย - สรปผลการรกษา

ลายเซน.........................................

- ร บ ป ร ก ษ า ต า ม แ บ บ ฟ อ ร ม ใหการปรกษา - มแผนการรกษาโดย O2 ทบาน Therapy ในรายทจำเปน ลายเซน..........................................

- ส ร ป ป ญ ห า แ ล ะ ว า ง แ ผ น การเยยมบาน ลายเซน..................................

พยาบาลเยยมบาน

- ป ร ะ เ ม น ป ญ ห า ข อ ง ผ ป ว ย เพอพจารณาเยยมบาน ประวตการเกด AE ปญหาเรองการใชยา ความจำเปนตองใช O2 ทบาน - รบปรกษา - เยยมผปวยทหอผปวย - ซกประวตลงแบบฟอรม - การเยยมบานกรณ ใช O2 ทบาน - เขยนแผนทบาน ลายเซน.........................................

- เยยมผปวยทหอผปวย - นดหมายการใหบรการทบาน - ประชมทมเยยมบาน ลายเซน.........................................

- ส ร ป ป ญ ห า แ ล ะ ว า ง แ ผ น การเยยมบาน ลายเซน.........................................

/ขนท 3 การรกษา…

10

1

ขนท 3 การรกษาอนๆ

ตองใหคำแนะนำควบคไปกบการรกษาดวยยาในผปวยทกรายเพอเพมคณภาพชวต ลดการกำเรบ และ

วางแผนการรกษารวมกบผปวยเสมอ การรกษาอนๆทไมใชยา ไดแก

✓ สอนและทบทวนเทคนคการพนยาทถกตอง

✓ ใหผปวยรบวคซนปองกนไขหวดใหญ (influenza vaccine) ปละ 1 ครง ใหไดตลอดทงป แตระยะเวลา

ทเหมาะสมคอ เดอนมนาคม – เมษายน และแนะนำประโยชนของการรบวคซนปองกนปอดอกเสบ

(pneumococcal vaccine) พจารณาฉดในผ ป วยท อาย มากกว า 65 ป หรอผ ป ว ยท ม ค าของ

FEV1 < 40% ของคาอางอง

✓ ตรวจสอบการสบบหร แนะนำวธและใหการสนบสนนการเลกสบบหร

✓ เรมโปรแกรมฟนฟสมรรถภาพปอด (pulmonary rehabilitation) ในผปวยกลมทมอาการ

✓ ในผปวยกลมอาการรนแรง (severe) ขนไป แนะนำให

❖ พจารณาใหผปวยใชออกซเจนอยางนอยวนละ 15 ชวโมง (long term oxygen therapy)

❖ แจงการพยากรณโรค คยถงวาระสดทายในชวตกบผปวยและญาต เพอวางแผนชวตในอนาคต

การฟนฟสมรรถภาพปอด (pulmonary rehabilitation)

มวตถประสงคเพอลดอาการของโรค เพมคณภาพชวต และเพมความสามารถในการทำกจวตรประจำวน

ซงการฟนฟสมรรถภาพปอดน มองคประกอบหลายอยาง คอการใหความร การปรบเปลยนพฤตกรรม เทคนค

การข บเสมหะใหถ กว ธ การใช ยา การประเม นและฟ นฟสภาพของกลามเน อ สภาพอารมณและจตใจ

ภาวะโภชนาการ และการฝกการออกกำลงกาย อนจะนาไปสการดแลตนเองทเหมาะสม การฝกออกกำลงกาย

เปนปจจยทสำคญทสดทจะกำหนดผลลพธของการฟนฟสมรรถภาพปอด การฟนฟสมรรถภาพปอดมขอบงช

ในผปวยทกระดบความรนแรงทมอาการ โดยเรมตนจากการจดกจกรรมผปวยในและผปวยนอก และอาจขยาย

ไปถงการจดกจกรรมในชมชนและครวเรอนดวย โปรแกรมการออกกำลงกายควรทำอยางนอย 6 สปดาหข นไป

โดยย งทำตอเน องนาน ย งไดประสทธ ผล และโปรแกรมของผ ป วยแตละรายไม จ ำเปนตองเหมอนกน

สามารถปรบเปลยนได โดยขนอยกบสภาวะโรค ระดบการรบรหรอความเขาใจ สภาพสงคม หรอเศรษฐานะ

ของผปวยแตละราย

/1) ระดบความรนแรง....

11

1

1) ระดบความรนแรงของอาการเหนอย mMRC (Modified Medical Research Council) Dyspnea Score

มเกณฑการใหคะแนนดงน

เกณฑการใหคะแนนภาวะหายใจลาบาก คะแนนทได รสกหายใจหอบ ขณะออกกำลงกายอยางหนกเทานน 0 หายใจเหนอยหอบเมอเดนอยางเรงรบบนพนราบ หรอเมอเดนขนทสง 1 เดนบนพนราบไดชากวาคนอนทอยในวยเดยวกนเพราะหายใจหอบหรอตองหยดเพอหายใจ เมอเดนตามปกตบนพนราบ

2

ตองหยดเพอหายใจ หลงจากเดนไดประมาณ 100 เมตร หรอหลงจากเดนไดสกพกบนพนราบ 3 หายใจหอบมากขณะปฏบตกจวตรประจำวน 4

2) ความสามารถในการออกกำลงกาย โดยการประเมน 6MWT

3) คณภาพชวต (quality of life) โดยใช CAT score

ขาพเจาไมเคยมอาการไอ 0) 1) 2) 3) 4) 5) ขาพเจาไอตลอดเวลา

ขาพเจาไมมเสมหะเลย 0) 1) 2) 3) 4) 5) ปอดของขาพเจาเตมไปดวยเสมหะ

ขาพเจาไมรสกแนนหนาอกเลย 0) 1) 2) 3) 4) 5) ขาพเจารสกแนนหนาอกมาก

ขาพเจาเดนขนเนนหรอบนไดหนงขน 0) 1) 2) 3) 4) 5) ขาพเจาเดนขนเนนหรอบนไดหนงขน

ขาพเจายงคงหายใจไดคลอง ขาพเจารสกเหนอยหอบอยางมาก

ขาพเจาทำกจกรรมตางๆทบานโดยไมจำกด 0) 1) 2) 3) 4) 5) ขาพเจาทำกจกรรมตางๆทบานได

อยางจำกดมาก

ขาพเจามความมนใจทจะออกไปนอกบาน 0) 1) 2) 3) 4) 5) ขาพเจาไมมความมนใจทจะออกไป

ทงๆทปอดของขาพเจามปญหา นอกบานเพราะปอดของขาพเจามปญหา

ขาพเจานอนหลบสนท 0) 1) 2) 3) 4) 5) ขาพเจานอนหลบไมสนทเพราะปอด

ของขาพเจามปญหา

ขาพเจารสกกระฉบกระเฉงอยางมาก 0) 1) 2) 3) 4) 5) ขาพเจารสกออนเพลยและเหนอยลา

4) ภาวะโภชนาการ / ดชนมวลกาย (BMI)

5) ความรเรองโรคปอดอดกนเรอรง (patient education)

6) ความแขงแรงของกลามเนอทใชในการหายใจและกลามเนอแขนขา (muscle strength)

7) การพงพาบรการทางสาธารณสข เชน อตราการกำเรบของโรค (exacerbation rate) อตราการนอน

โรงพยาบาล (admission rate) เปนตน ทงน ดชนทใชในการประเมน ขนอยกบศกยภาพของสถานบรการ

/การบำบด....

12

1

การบำบดดวยออกซเจนระยะยาว ขอบงชในการใหออกซเจนระยะยาว คอผปวย stable COPD พนจากภาวะ Exacerbation ไปแลว

อย างน อย 4 ส ปดาห ท ได ร บการประเม นในขณะพ ก ( resting) ขณะออกกำล งกายหร อขณะหลบ แลวพบวา มคณสมบตขอใดขอหนงดงตอไปน

1) PaO2 < 55 mmHg หรอ SaO2 < 88 % 2) PaO2 56-59 mmHg หรอ SaO2 89% แตพบวามภาวะแทรกซอนจาก long standing hypoxia

รวมดวย เชน erythrocytosis ( Hct. มากกวา 55%), pulmonary hypertention, หรออาการบวม จากหวใจลมเหลว เปนตน

อปกรณการใหออกซเจนนยมใช nasal cannular โดยใหปรมาณออกซเจนในอตราไหลทคอนขางตำ (low flow) เพยงพอทจะทำให PaO2 > 60 mmHg หรอ SaO2 > 90 % (โดยไมทำให CO2 คง) ไมวาในขณะพก ขณะออกกำลงกายหรอขณะหลบ สวนระยะเวลาการใหออกซเจน ควรใหอยางนอย 15 ชวโมง (15-24 ชวโมง)

การวางแผนชวตระยะสดทาย (end of life plan) ในผปวย COPD ในขนรนแรงมาก

การปองกนการกำเรบเฉยบพลนของโรคปอดอดกนเรอรง

การกำเรบเฉยบพลนของโรคปอดอดกนเรอรงมผลเสยตอผปวย ทำใหคณภาพชวตเลวลง เรงการเสอม

สมรรถภาพของปอด เพมอตราการทพลภาพ และเสยชวต เพมคาใชจายในการดแลรกษาเปนอย างมาก

การปองกนการกำเรบเฉยบพลนของโรคจงมความสำคญ แนวทางการรกษาทมหลกฐานสนบสนนวาลดการกำเรบ

ของโรคไดแก

1. การเลกบหร และหลกเลยงสงกระตนเชน ฝน ควน อากาศเปลยนแปลง

2. การฉดวคซนไขหวดใหญ

3. โปรแกรมฟนฟสมรรถภาพปอดภายใน 4 สปดาหหลงการกำเรบเฉยบพลน

4. การใชยาตามแนวทางการรกษาดวยยา

/ แนวทางการดแล...

13

1

แนวทางการดแลผปวยโรคปอดอดกนเรอรงผปวยนอก โรงพยาบาลทวไปจงหวดพะเยา

/แนวทางการดแล......

ผปวย COPD

(มาตามระบบนด )

- ยนบตรนดทจดคดกรอง

- เตรยม OPD card

- วด V/S ชงนำหนก วดสวนสง

หองตรวจ COPD

รายใหม

ทำแฟมทะเบยนประวต รายเกา

ประเมนCAT,mMRC+

คดกรองตามแบบฟอรม

สปสช

พบเภสชกรบรหารยา

ประสานงานทมสหวชาชพ

- เลกบหร

- ฟนฟสมรรถภาพปอด

ใหความรและคำแนะนำการปฎบตตน

สงตอระบบนด

พบแพทย

จำแนกประเภท

14

1

แนวทางการดแลผปวยโรคปอดอดกนเรอรงหองฉกเฉน โรงพยาบาลทวไปจงหวดพะเยา

หมายเหต * ถาไมมผล Spirometry ใหใชวาม baseline อาการหอบเหนอยจนรบกวนกจวตรประจาวน หรอเคยมประวต

exacerbation รนแรงมาก เชน เคยเหนอยexacerbationจนตองใสทอชวยหายใจ

** หลงจากรกษาเบองตนแลวผ ปวยยงม ส งเหลาน persistอย หรอได O2 mask with bag 10 LPM รวมกบพน

bronchodilator แลวยงม SpO2 < 90% หรอผปวยซมComaหรอsemicoma ตงแตแรก ใหพจารณาใสทอชวยหายใจทหองฉกเฉน

/ แนวทางการดแล…

Ipratropium 0.25-0.5 mg +

Fenoteral หรอ

salbutamol 2.5 – 5 mg) nebulizer stat then q 20 min

COPD with Dyspnea

ไมม

มอยางนอย 1 ขอ

Stable COPD

ดแลรกษา Guideline

ของ Stable COPD

รนแรงมาก

B ให Oxygen

ความเขมขนตำสด

ปรบจนได SpO2 90-94 %

- หอบเหนอยมากขนกวาเดม

ในระยะเวลาอนสน (เปนวนถงสปดาห)

- เสมหะมปรมาณมากขน

- เสมหะเปลยนส (purulent sputum)

Acute exacerbation of COPD

มอยางนอย 1 ขอ

ไมม

E

C

Home medication 1. เพมขนาดและความถยาขยายหลอดลมชนดสด

2. If FEV1<50% predicted*,add 30-40 mg oral prednisolone per day for 7-10 days

3. Antibiotic สงสยการตดเชอ

A Accessory muscle Used **abdominal Paradox or

respiratory alternans O2 sat<90% or PaO2<60mmHg (room

air)** PaCO2>45mmHg and pH<7.35 **Alteration of

consciousness**or confusion New onset right heart failure รนแรงนอย

มอยางนอย 1 ขอ

Admit

Criterria for Admission 1. COPD ทมความรนแรงระดบ 4 (vary severe or GOLD 4)

2. มโรคหรอภาวะอนทรนแรงรวมดวย เชน CHF

3. ไมสามารถไดรบการดแลทบานได

Order Admit ให Antibiotic ทสามารถครอบคลม

เชอตอไปนทกราย Streptococcus pneunmonia ,Hemophilus

influenza, Moraxalla catarrhalis และ Klebsiella

pneunmonia ( ยกเวนผปวยม risk ตอ pneunmonas

aeruginosa หรอ nosocomial infection อนๆ) มอยางนอย 1 ขอ หรออาการไมดขน

B+C

(max3 doses)

ไมม

ประเมนซำ

ตาม A ไมมขอใดใน A

และอาการดขน

D : Dexametnasone 5-10mg

or Hydrocitisone 100-200 mg

IV Stat (then q 6 hr)

E

15

1

แนวทางการดแลผปวยโรคปอดอดกนเรอรงผปวยใน (IPD) โรงพยาบาลทวไปจงหวดพะเยา

/แนวทางการดแล….

16

1

แนวทางการดแลผปวยโรคปอดอดกนเรอรง สำหรบโรงพยาบาลชมชนจงหวดพะเยา

/8. การพยาบาล ….

17

1

8. การพยาบาล การพยาบาลในระยะแรกรบ

การพยาบาลในระยะแรกรบ เปนขนตอนทสำคญในการใหการพยาบาลผปวยโรคปอดอดก นเร อ รง ทมภาวะวกฤตจากทางเดนหายใจอดกนเรอรงเพอทำใหทางเดนหายใจโลง อากาศผานเขา และออกจากปอดไดสะดวก จงตองมการเตรยมความพรอมของบคลากร สถานท อปกรณ เครองมอพเศษทางการแพทย เพอใหพรอมใชงานตลอดเวลา การพยาบาลระยะกอนจำหนาย

เตรยมความพรอมของผปวยและญาต โดยเนนการดแลเพอฟนฟสภาพรางกาย ปองกนภาวะแทรกซอน ทจะเกดขนและการสงเสรมใหผปวยและญาตไดมความรการเฝาระวงโรคแทรกซอน อาการทตองกลบมาพบแพทย ฝกทกษะการพนยาการรบประทานยา การออกกำลงกาย และการปฏบตกจกรรมประจำวนทเหมาะสมกบโรค การวางแผนการจำหนาย

ทมสขภาพไดรวมกบผปวยและญาตในการวางแผนจำหนายโดยใชรปแบบ METHOD โดยมงเนนการใชยา การรบประทานอาหาร การออกกำลงกายความรเกยวกบโรคเพอใหผปวยตระหนกในการดแลและการปฏบตตน ทถกตองขณะอยโรงพยาบาลและเมอจำหนายผปวยกลบบาน การพยาบาล เพอชวยเหลอใหผปวยสามารถปฏบตกจกรรมตาง ๆ ไดตามความเหมาะสม ดงน

1. ประเมนสภาพผปวย เพอดวาผปวยมพยาธสภาพเกดขนมากนอยเพยงใด และสามารถปฏบตกจกรรมไดเพยงใด และมสาเหตอะไรททาใหผปวยไมสามารถปฏบตกจกรรมได ตามควรแกสภาพของผปวย

2. สอนและกระตนใหผปวยไดออกกำลงกายอยางถกวธ โดยวธการสอนใหผปวยหายใจออกโดยการเปาปาก เพอปองกนการปดของหลอดลมเรวเกนไป ชวย ใหระยะเวลาการหายใจออกนานขน และลดการคงของคารบอนไดออกไซดใหผปวยหายใจเขาทางจมก

การพยาบาลเพอปองกนและแกไขภาวะการหายใจลมเหลว ในผปวยโรคปอดอดกนเรอรง มดงน 1. ขจดสาเหตสงเสรมททำใหเกดภาวะหายใจวาย พบวาการตดเชอเปนเหตสงเสรมทสำคญ ดงนน

จงตองปองกนไมใหผปวยเกดการตดเชอในทางเดนหายใจขนโดยใชหลก aseptic technique ในการดแลผปวย หรอ ถามการตดเชอเกดขนจะตองแกไขโดยเรว โดยการใหยาปฏชวนะทเหมาะสมตามแผนการรกษา

2. ประเมนอาการของการอดตนทางเดนหายใจจากการมเสมหะคงคางในหลอดลม หลอดลมหดเกรง หรอตบแคบ ซงจะนำไปส ภาวะการหายใจวาย ดแลทางเดนหายใจของผปวยใหโลงเสมอ และพยายามกำจดเสมหะออกจากทางเดนหายใจ

- แนะนำใหผปวยหลกเลยงจากสงระคายเคองตาง ๆ - ใหความชนแกเสมหะ โดยกระตนใหผ ปวยดมนำมาก ๆ หรอ ดแลใหไดรบความชนในอากาศหายใจ

โดยเครองพนละอองนำ (nebulizer) - ดแลใหผปวยไดรบยาขบเสมหะ เชน ammonium chloride Potassium iodide - ชวยขบเสมหะออก โดยการทำ postural drainage

/3. ประเมนอาการ...

18

1

3. ประเมนอาการและอาการแสดงของการมออกซเจนในเลอดตำและการม CO2 คงในเลอด ซงอาการของทงสองภาวะนคลายกนมากในรายทมระดบ PaO2 ตำกวา 50 มลลเมตรปรอทคาดวาเนอเยอจะไดรบออกซเจน

ไมเพยงพอ ดงนนในรายทมออกซเจน ในเลอดตำ ควรใหการพยาบาล ดงน - ใหผปวยพกผอนทงดานรางกาย และจตใจ เพอลดการใชออกซเจน - ลดภาวะตาง ๆ ทจะทาใหการเผาผลาญในรางกายเพมขน - ดแลใหผปวยไดรบออกซเจน อยางเหมาะสม การใหออกซเจน แกผปวยโรคปอดอดกนเรอรง จะใหใน

ขนาดทเพมออกซเจน แกเนอเยอโดยไมทำใหเกด necrosis ดงนนจงนยมใหในขนาดตางๆ แลวคอย ๆ เพมขนโดยรกษาระดบ PaO2 50 -60 มลลเมตรปรอท ผปวยโรคปอดอดกนเร อรง จะตองอาศยระดบออกซเจน ทต ำเปนตวกระตนการหายใจแทนการใชระดบ CO2 ทสง การใหออกซเจน ขนาดสงจะทำใหระดบ ในเลอดสงขน ทำใหไมมตวกระตน การหายใจ ผปวยจะหายใจชาลง การคงของ CO2 เพมขน ทำใหเกดอาการงวงซม (necrosis) หรอหมดสตจนถงหยดหายใจ 4. ในรายทมการคงของ CO2 ซงเกดรวมกบภาวะออกซเจนต ำ เลอดเปนกรดจะทำใหผปวยเกดอาการตาง ๆ ขน โดยเฉพาะอาการทางระบบประสาท การพยาบาลจงมงทใหการระบายอากาศดขน เพอชวยให CO2 ถกขบออกจากรางกายมากขนโดย กอน โดยใหนบ 1 ถง 2 แลวหายใจออกทางปาก โดยลกษณะการหอปาก คลายผวปาก ในชวงเวลานบ 1 ถง 4 แนะนาใหผปวยหายใจโดยวธดงกลาว ขณะมกจกรรมตาง ๆ ซงจะชวยใหผปวยสามารถปฏบตกจกรรมนนได โดยไมเหนอยเกนไป -แนะนำใหมกจกรรมหรอออกกำลงขณะหายใจออก เนองจากผปวยใชแรงขณะหายใจออกนอยกวาหายใจเขา -แนะนำใหเรมออกกำลงกายทละนอย ไมควรถมาก ไมหกโหม ใหผปวยไดพกในระยะพอเหมาะ -ถาผปวยสามารถออกกำลงถงระดบทตองการแลว และคดวาผปวยสามารถทจะออกกำลงขนมากกวาเดมได ควรคอย ๆ เพมความถของการออกกำลงหรอการปฏบตกจกรรมกอน แลวคอย ๆ เพมระยะเวลาใหนานขน และเพมความรนแรงขนเปนอนดบสดทาย ทงน ถาผปวยไดรบออกซเจนอย ตองพจารณาจำนวนใหเหมาะสมกบขนาดของกจกรรมหรอการออกกำลงทผปวยมอย -จดตารางการออกกำลงกายใหกอนอาหาร และใหอาหารผปวยนอย ๆ เพราะถามอาหารในกระเพาะมากเกนไป ทาใหปอดขยายตวไมด -หลกเลยงการออกกำลงในระยะทผปวยไดรบยา เชน อลฟา หรอเบตาซมพาโทมเมตคส (alpha or beta sympathomimetise) หรอยาตานฮสตามน กำลงออกฤทธสงสด เพราะระยะนน อตราการเตนของหวใจและการหายใจจะสง -สอนวธการหายใจทถกตอง โดยหายใจชาและลก ขณะหายใจออกใหหอปากและหดกลามเนอหนาทอง ทงนเพอใหอากาศถกขบออกมาไดมากทสด -สอนวธไออยางมประสทธภาพ และดแลทางเดนหายใจใหโลง ชวยในการกำจดเสมหะออกมา -ดแลใหผปวยไดรบ intermittent positive pressure breathing (IPPB) ซงจะทำใหการถายเทของอากาศดขน -แนะนำใหผปวยหลกเลยงการใชยาระงบประสาททอาจกดการหายใจ -ในรายทผปวยใสทอหายใจ อาจตอง hyperventilate lung ใหบอย ๆ -สงเกตระดบความรสกตวของผปวยอยางสมาเสมอ

/5. ขจดสาเหต....

19

1

5. ขจดสาเหตตาง ๆ ททำใหผปวยนอนหลบไมเพยงพอ และสงเสรมใหผปวยนอนหลบใหไดมากทสด 6. สงเกตอาการของผปวยขณะนอนหลบอยางใกลชดโดยเฉพาะการหายใจเพอประเมนปญหาตางๆ ทเกดขน การพยาบาลสำหรบปญหาทางดานจตใจและสงคม

พยาบาลจะตองทำใหผปวยและครอบครวเกดความไววางใจเปดโอกาสใหครอบครวไดแสดงความคดเหนหรอซกถามขอของใจตาง ๆ รวมทงควรใหความรแก ผ ปวยและครอบครว เพอใหเขาใจเกยวกบโรค วธการรกษาพยาบาล ตลอดจนภาวะแทรกซอนตาง ๆ ทอาจเกดขน ชวยเหลอในการปรบตวตอการเปลยนแปลงตาง ๆ เพอใหผปวยและครอบครวไดมชวตอยอยางมความสข การพยาบาลสาหรบปญหาขาดความรในการดแลตนเองขณะอยทบาน

ควรใหมความรเกยวกบ โรค ภาวะแทรกซอนตาง ๆ วธการรกษาพยาบาล การออกกำลงกายทเหมาะสม พยาบาลควรเปนผใหคำปรกษาแกผปวยและครอบครว และควรประสานงานกบหนวยงานอนในการใหการดแลผปวยการชวยเหลอหรอการเตรยมผปวยเพอใหสามารถดแลตนเอง ขณะอยทบานไดเปนอยางด

- จดตารางการออกกำลงกายใหกอนอาหาร และใหอาหารผปวยนอย ๆ เพราะถามอาหารในกระเพาะมากเกนไป ทาใหปอดขยายตวไมด

- หลกเลยงการออกกำลงในระยะทผ ปวยไดรบยา เชน อลฟา หรอเบตาซมพาโทมเมตคส (alpha or beta sympathomimetise) หรอยาตานฮสตามน กาลงออกฤทธสงสด เพราะระยะนน อตราการเตนของหวใจและ การหายใจจะสง

- สอนวธการหายใจทถกตอง โดยหายใจชาและลก ขณะหายใจออกใหหอปากและหดกลามเนอหนาทอง ทงนเพอใหอากาศถกขบออกมาไดมากทสด

- สอนวธไออยางมประสทธภาพ และดแลทางเดนหายใจใหโลง ชวยในการกาจดเสมหะออกมา - ดแลใหผปวยไดรบintermittent positive pressure breathing (IPPB)จะทำใหการถายเทอากาศดขน - แนะนำใหผปวยหลกเลยงการใชยาระงบประสาททอาจกดการหายใจ - ในรายทผปวยใสทอหายใจ อาจตอง hyperventilate lung ใหบอย ๆ - สงเกตระดบความรสกตวของผปวยอยางสมำเสมอ

การพยาบาลสาหรบปญหาการขาดสารอาหารในผปวยโรคปอดอดกนเรอรง มดงตอไปน - ประเมนภาวะโภชนาการของผปวยอยางสมำเสมอ - อธบายใหผปวยและญาตทราบถงความสำคญของการไดรบสารอาหารและนำอยางเพยงพอ - กระตนใหผปวยรบประทานอาหารชวยใหรบประทานไดมากขนเพยงพอกบความตองการของรางกาย - จดชนดของอาหารใหเหมาะสมกบอาการของผปวย - เพมจำนวนมออาหาร โดยใหรบประทานมอละนอย ๆ แตบอยครงขน

การพยาบาลสาหรบปญหาเกยวกบการพกผอนนอนหลบในผปวยโรคปอดอดกนเรอรง มดงน - ประเมนสาเหตของการพกผอนนอนหลบไมเพยงพอ และปจจยทชวยสงเสรมการนอนหลบของผปวย - ขจดสาเหตตางๆ ททำใหผปวยนอนหลบไมเพยงพอ และสงเสรมใหผปวยนอนหลบใหไดมากทสด - สงเกตอาการของผปวยขณะนอนหลบอยางใกลชดโดยเฉพาะการหายใจเพอประเมนปญหาตางๆ

ทเกดขน /การพยาบาล....

20

1

การพยาบาลสำหรบปญหาทางดานจตใจและสงคม พยาบาลตองเขาใจวา ผปวยตองการ การประคบประคอง การชวยเหลอในขณะมปญหาตาง ๆ โดยเฉพาะ

ในระยะแรก ซงผ ปวยตองปรบตว เพอใหพนบทบาทของผเจบปวย พยาบาลจะตองทำใหผ ปวยและครอบครว เกดความไววางใจเปดโอกาสใหครอบครวไดแสดงความคดเหนหรอซกถามขอของใจตาง ๆ รวมทงเปดโอกาส ใหระบายความเครยดของตวเองดวย ทงควรใหความรแก ผ ปวยและครอบครว เพอใหเขาใจเก ยวก บโรค วธการรกษาพยาบาล ตลอดจนภาวะแทรกซอนตาง ๆ ทอาจเกดขน ชวยเหลอในการปรบตวตอการเปลยนแปลงตาง ๆ ประคบประคองเพ อใหผ ป วยและครอบครวไดม ช ว ตอย อย างม ความสขตามสมควรแก สภาพ โดยตองพจารณาถงการตอบสนอง และการปรบตวดงกลาว จะขนอยกบภาวะของจต สงคมของผปวย แตกตองอาศยการประคบประคองจากพยาบาลดวย พยาบาลจงตองมความเขาใจ และชวยเหลอผปวยอยางเหมาะสม การพยาบาลสำหรบปญหาขาดความรในการดแลตนเองขณะอยทบาน

การขาดความรในการดแลตนเองจะทำใหผปวยปฏบตตวไมถกตอง ไมไดรบการรกษาอยางตอเนอง และ

ผปวยมกไมรวมมอในแผนการรกษาพยาบาล จงตองวางแผนทจะใหความรแก ผ ปวย เพอใหผ ปวยสามารถดแล

ตนเองได ตลอดจนใหบคคลในครอบครวมความร และทกษะในการดแลผปวยทบาน ควรใหมความรเกยวกบโรค

ภาวะแทรกซอนตาง ๆ วธการรกษาพยาบาล การสะสมพลงงานและการออกกำลงกายทเหมาะสม พยาบาลควร

เปนผให คำปรกษาแกผปวยและครอบครว เมอเกดปญหาขนควรดแลประคบประคองผปวยและควรประสานงาน

กบหนวยงานอนในการใหการดแลผปวย การชวยเหลอหรอการเตรยมผปวยเพอใหสามารถดแลตนเอง ขณะอย

ทบานไดเปนอยางด จะทำใหผ ปวยมชวตอยอยางสขสบายตามสมควรแกสภาพ ความจำเปนทจะตองมารบ

การรกษาในโรงพยาบาลจะนอยลง ลดความสนเปลองทางดานเศรษฐกจของครอบครวได นอกจากนการดแล

ผปวยทบาน โดยเฉพาะผปวยระยะสดทายของโรค จะทำให ผปวยมความสขสบายและถงแกกรรมอยางสงบได

/การวางแผนการจำหนาย...

21

การวางแผนการจ าหนาย(Discharge Plan) กลมโรคปอดอดกนเรอรง(COPD)

ท าเครองหมาย √ เมอประเมนผาน Х เมอประเมนไมผาน

การวางแผนการจ าหนาย(Discharge Plan) การประเมนผล

ว/ด/ป วางแผนจ าหนาย

ครงท1. (วนAdmit) ผประเมน

ครง2. (วน D/C) ผประเมน

ผรบค าแนะน า

О Diagnosis ขอมลและการรบรเรองโรค ผปวย ญาต อนๆ

О Medicationชนดของยาเมด................. ยาพน. /ขนาดทใช/วธใช.......................... ฤทธ ของยาและผลขางเคยงของยา อนๆ ระบ ( ) การเกบรกษา() ขอหามการใชยาดวย ( ) ควรปฏบตตวเมอลมกนยา/ฉดยา

ผปวย ญาต อนๆ

О Environment การจดสงแวดลอมทเหมาะสมกบโรค And Economic การหลกเลยงฝ นครนและปองกนอบตเหต คาใชจาย/สทธบตร ผปวยมความจ าเปนตองการผดแลชวยเหลอในเรอง(ระบ)

ผปวย ญาต อนๆ

О Treatment แนวทางการรกษา การปฏบตตว อาการผดปกตทควรมาพบแพทย/ อนๆ....................

ผปวย ญาต อนๆ

О Heath ความรเรองโรค/ปจจยเสยง การสงเสรม ฟนฟสภาพปอด สอนหายใจอยางถกวธ ชนดของกจกรรมทหามปฏบต O หามขบรถ O หามขนบนได O อนๆ...................

ผปวย ญาต อนๆ

О Out Patient การดแลรกษาตอเนองหลงออกจากรพ. Referral การตดตามเยยมบาน/สงตอศนย COC การตดตอขอความชวยเหลอสถานพยาบาลใกลบานในกรณ เกดภาวะฉกเฉนตลอดการสงตอรพ.สต. วนนด..............หนวยงาน...............แพทย..................

ผปวย ญาต อนๆ

О Diet ความรความเขาใจดานอาหารทเหมาะสมกบโรค อนๆ.................................................

ผปวย ญาต อนๆ

О การดแลดานจตใจ วตกกงวล Empowerment เรอง(ระบ)...................................... อนๆ.......................................................................

ผปวย ญาต อนๆ

สรปการจ าหนาย (Nursing Discharge Summery Form)Admit/ Discharge Date......................./............................ Length of stay.............................................. สญญาณชพ T= ............ P=............. R=............. BP=...............mm.hg สภาพผปวยกอนจ าหนายหรอสงตอศนย COC................................................................................................................................................................................ ......................................................................................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................................................................................................ ประเภทการจ าหนาย แพทยอนญาต ไมสมครอย สงตอ ............................... เสยชวต สงทไดรบกอนจ าหนาย ยา ใบรบรองแพทย ใบนด อนๆ ระบ............................................

ลงชอผจ าหนาย............................................................

/ตวชวดคณภาพ....

22

1

ตวชวดคณภาพ อตราการเกดการกำเรบเฉยบพลนในผปวยโรคปอดอดกนเรอรง

23

1

- การกำเรบ ( Exacerbation ) คอผปวยมอาการเหนอยขน ไอ เสมหะเปลยนส กจวตรทำไดลดลง จนมความ

จำเปนตองไดยา systemic steroids ( ฉดหรอกน) กรณาลงรหส J441 ( J44.1) หรอมภาวะการตดเชอทางระบบ

ทางเดนหายใจสวนลางและไดรบยาฆาเชอปฏชวนะ กรณาลงรหส J440 ( J44.0) ภาวะอนทไมใชการกำเรบ

ลง code J449 ( J44.9)

- การคดจำนวนครงของการกำเรบใหคดทกครงทมา หองฉกเฉน ซงอาจนอนหรอไมนอนโรงพยาบาลกได ถานอน

โรงพยาบาลรวมดวยหลงจากเขาหองฉกเฉนให นบแคครงเดยว

- ถามการสงตอในเขตจงหวดเดยวกน ใหนบท โรงพยาบาลตนทาง

- ถามการสงตอขามจงหวด ใหนบเขตจงหวดทสง

- นำจำนวนครงทเกดการกำเรบขางตน ทงป มาเปรยบเทยบกบประชากรกลางป อาย 15 ปขนไปของ

จงหวดนนๆ เชน ประชากรกลางปม 1 ลานคน การกำเรบ ทงป 1000 ครง คำตอบคอ 100 ครงตอ แสนประชากร

24

1