Conas an Ghaeilge a Mhúineadh go hÉifeachtach sa Seomra ... · (d) Agus na pictiúir clúdaithe, bain amach ceann acu agus déan cinnte nach bhfeicfidh na daltaí é. (e) Cuir an

1 © Gaelchultúr 2012

Conas an Ghaeilge a Mhúineadh

go hÉifeachtach sa Seomra Ranga: Modúl 5

Ceacht 1: Ar Scoil / Rialacha agus Nósanna na Scoile

Aidhmeanna: Cur ar chumas na ndaltaí labhairt faoi nósanna agus rialacha na scoile

Cuspóirí:

stór focal ag baint le rialacha agus nósanna na scoile a fhoghlaim;

plé a dhéanamh ar rialacha agus nósanna na scoile;

cluiche fíor nó bréagach a imirt mar gheall ar rialacha agus nósanna na scoile;

cleachtadh a dhéanamh ar bhriathra san aimsir láithreach

Feidhmeanna teanga:

Eolas a thabhairt

Struchtúir: Níl _________ ceadaithe.

Tá sé sin fíor.

Tá sé sin bréagach.

Stór focal: geata na scoile, halla na scoile, gutháin phóca, seomra ranga, múinteoir(í),

príomhoide, daltaí, glan, néata, éide scoile, tionól, séipéal, lón, obair bhaile,

turas scoile, guma coganta, criospaí, deochanna boga, bulaíocht, a naoi a

chlog, a trí a chlog, rang ríomhaireachta

Gramadach:

Briathra san aimsir láithreach:

Tá ...; Níl ...; Tosaíonn ...; Bíonn ...; Coimeádann ...;

Itheann ...; Faigheann ...; Téann ...; Críochnaíonn ...

Bunuimhreacha:

ocht seomra ranga

Uimhreacha pearsanta:

ochtar múinteoirí

An t-am:

a naoi a chlog; a trí a chlog

Ábhar: An pictiúr “Dalta nua sa scoil”;

Na pictiúir ón mbileog “Rialacha agus nósanna na scoile: stór focal”;

An tsraith cártaí “Fíor nó bréagach”


A. Réamhchumarsáid

1. Plé ar rialacha agus nósanna na scoile

Gníomhaíocht: Dalta nua sa scoil

(a) Croch an leathanach “Dalta nua sa scoil” ar an gclár agus mínigh do na daltaí go mbeidh

sibh ag déanamh gníomhaíochta faoi rialacha agus nósanna na scoile.

(b) Abair leo go bhfuil sibh chun ligean oraibh féin go bhfuil dalta nua ag tosú sa scoil an

tseachtain seo chugainn agus nach bhfuil aon chur amach aige/aici ar rialacha ná ar

nósanna na scoile.

(c) Iarr orthu smaoineamh ar an gcomhairle a d’fhéadfaidís a chur ar an dalta nua mar gheall

ar rialacha agus nósanna na scoile. Abair leo a lámh a chur in airde má ritheann rud éigin

leo.

(d) Scríobh na rialacha agus na nósanna seo ar an gclár de réir mar a chuirfidh siad ar fáil

iad:

Tosaíonn an lá scoile ar a naoi a chlog.

Críochnaíonn an lá scoile ar a trí a chlog.

Bíonn geata na scoile dúnta i gcónaí.

Níl sé ceadaithe rith i halla na scoile.

Níl gutháin phóca ceadaithe sa scoil.

Caitheann na daltaí ar fad éide scoile.

Bíonn obair bhaile le déanamh gach oíche.

Níl guma coganta/criospaí/deochanna boga/bulaíocht ceadaithe sa scoil.

(e) Mura mbíonn mórán smaointe ag na daltaí maidir le rialacha, d’fhéadfá na ceisteanna seo

a chur orthu chun iad a spreagadh le nósanna agus rialacha na scoile a chur ar fáil:

Cén t‑am a thosaíonn an lá scoile?

Cén t‑am a chríochnaíonn an lá scoile?

An gá éide scoile a chaitheamh?

Cad iad na rudaí nach bhfuil ceadaithe sa scoil?

An mbíonn obair bhaile le déanamh gach oíche?

2. Stór focal a bhaineann le rialacha na scoile

(a) Le cabhair ó phictiúir éagsúla ón leathanach “Rialacha agus nósanna na scoile: stór focal”

múin an stór focal a bhaineann le rialacha agus nósanna na scoile do na daltaí.

(b) Abair leis na daltaí ansin go bhfuil tú chun cluiche cuimhne a imirt leo – Cluiche Kim.

Déan na pictiúir de nithe a bhaineann leis an scoil a ghreamú leis an gclár.

(c) Déan na pictiúir ar fad a chlúdach ansin le leathanach páipéir A3.


(d) Agus na pictiúir clúdaithe, bain amach ceann acu agus déan cinnte nach bhfeicfidh na

daltaí é.

(e) Cuir an leathanach A3 ar leataobh chun go mbeidh na pictiúir le feiceáil arís agus iarr ar

na daltaí a rá cé acu ceann de na rudaí atá bainte agat.

(f) Déan na céimeanna thuas arís go dtí go mbeidh tú sásta go bhfuil ainmneacha na nithe a

bhaineann leis an scoil ar eolas ag na daltaí.


Dalta nua sa scoil


Rialacha agus nósanna na scoile: stór focal

geata na scoile

halla na scoile

gutháin phóca

éide scoile

obair bhaile

guma coganta

criospaí

deochanna

boga

bulaíocht


seomra ranga

tionól

a naoi a chlog

a trí a chlog

lón

múinteoir

turas scoile

príomhoide

rang

ríomhaireachta


B. Fíorchumarsáid

Cluiche: Fíor nó bréagach

(a) Déan cóipeanna den dá bhileog “Fíor nó bréagach”. Más rud é go mbeidh sé ghrúpa sa

rang ina mbeidh ceathrar foghlaimeoirí an grúpa, déan sé chóip de na bileoga. Gearr

amach na cártaí agus cuir gach seit i gclúdach litreach.

(b) Abair leis na daltaí go mbeidh siad ag imirt cluiche.

(c) Le cabhair ó ghrúpa amháin, léirigh do na daltaí conas a imrítear an cluiche.

Rialacha

i. Beidh ceathrar i ngach grúpa.

ii. Ba cheart do gach duine sa ghrúpa an dísle a chaitheamh le fáil amach cé a

rachaidh ar dtús. Is é an duine a fhaigheann an scór is airde a rachaidh a thógfaidh

an chéad seal.

iii. Ba cheart don chéad duine cárta a thógáil as an gclúdach litreach agus an ráiteas

atá scríofa ar an gcárta a léamh os ard do na daoine eile sa ghrúpa. Ní mór dó a rá

ansin cé acu fíor nó bréagach atá an ráiteas. Má tá an ráiteas bréagach, ní mór dó

ráiteas fíor a chur ar fáil ina áit.

Tomás: Tá cead ag daltaí gutháin phóca a úsáid sa scoil. Tá sé sin

bréagach. Níl gutháin phóca ceadaithe sa scoil.

iv. Má bhíonn sé ceart, is féidir leis an cárta a choimeád – is fiú pointe é. Má bhíonn

sé mícheart, is féidir le duine eile sa ghrúpa an freagra ceart a thabhairt agus an

cárta a ghoid.

Tomás: Tá ochtar múinteoirí agus príomhoide sa scoil. Tá sé sin fíor.

Máire: Níl – tá sé bréagach. Tá deichniúr múinteoirí agus príomhoide

sa scoil. Is liomsa an pointe sin!

v. Tógfaidh an dara duine sa ghrúpa cárta as an gclúdach ansin agus tarlóidh an rud

céanna, ansin an tríú duine etc.

vi. Beidh an bua ag an té a mbeidh an líon is mó cártaí aige ag an deireadh.


Fíor nó bréagach

Tá na cártaí seo le cóipeáil agus le gearradh.

Níl gutháin phóca

ceadaithe sa scoil.

Tá ocht seomra ranga

sa scoil.

Tosaíonn an lá scoile

ag a naoi a chlog.

Tá ochtar múinteoirí agus

príomhoide sa scoil.

Bíonn na daltaí ag rith sa scoil.

Coimeádann na daltaí an scoil

glan agus néata.

Tá dath gorm agus liath

ar an éide scoile.

Bíonn tionól sa scoil gach maidin

Dé Luain ag 10.30a.m.


Tá dhá chéad dalta sa scoil.

Tá séipéal in aice leis an scoil.

Itheann na daltaí a lón

sa seomra ranga.

Faigheann na daltaí obair bhaile

gach oíche.

Téann an scoil ar thuras scoile

gach bliain.

Níl guma coganta ceadaithe

sa scoil.

Críochnaíonn an lá scoile ag

a trí a chlog gach lá.

Bíonn rang ríomhaireachta

ag daltaí gach seachtain.


B. Iarchumarsáid

Cluiche: Cuir na longa go tóin poill

(a) Abair leis na daltaí go mbeidh siad ag imirt cluiche a chabhróidh leo na briathra san

aimsir láithreach a chleachtadh.

(b) Cuir dhá chóip A3 den bhileog “Cuir na longa go tóin poill: cleachtadh” ar an gclár taobh

le taobh.

Cuir na longa go tóin poill

1 2 3 4 5 6 7

mé tú sé sí sinn sibh siad

A Téigh

B Déan

C Faigh

D Bí

E Feic

F Tar

G Ith

(c) Ansin, le cabhair ó dhalta amháin, léirigh don rang conas a imrítear an cluiche.

(d) Scríobh ainm an dalta isteach ar ghreille amháin agus scríobh d’ainm féin ar an ngreille

eile.

(e) Abair leis an dalta go mbeidh air trí long a chur i bhfolach ar an ngreille gan suíomh na

long sin a chur in iúl don mhúinteoir. Ba cheart dó nóta a dhéanamh de thrí áit ar an

ngreille. Déanfaidh an múinteoir an rud céanna.


1 2 3 4 5 6 7


A Téigh

B Déan x

C Faigh x

D Bí

E Feic

F Tar x

G Ith


(f) Le tús a chur leis an gcluiche glaofaidh an múinteoir suíomh bosca ar leith, e.g. D6.

Taispeáin do na daltaí cá bhfuil an bosca sin ar an ngreille. Beidh ar an dalta “bí” agus

“sibh” a chur le chéile san aimsir láithreach agus “bíonn sibh” a rá. Má chuireann sé an

leagan ceart ar fáil, gheobhaidh sé pointe amháin. Scríobh 1 agus ainm an imreora isteach

sa bhosca má fhaigheann sé i gceart é, agus scríobh 0 agus ainm an imreora sa bhosca

mura bhfaigheann sé i gceart é.

Múinteoir: A Sheáin, cuir an briathar “bí” agus an forainm “sibh” le chéile san

aimsir láithreach.

Dalta: Bíonn sibh.

Múinteoir: Maith thú.


1 2 3 4 5 6 7


A Téigh

B Déan x

C Faigh x

D Bí 1

Seán

E Feic

F Tar x

G Ith

(g) Ansin roghnóidh an dalta bosca don mhúinteoir agus tarlóidh an rud céanna.

(h) Má chuireann imreoir freagra ceart ar fáil i gcás ceann de boscaí ina bhfuil long ag an

duine eile, gheobhaidh sé cúig phointe agus scríobhfar 5 agus ainm an imreora sa bhosca

sin. Má fhaigheann sé mícheart é ní bhfaighidh sé pointe ar bith agus scríobhfar 0 agus

ainm an imreora sa bhosca sin.


1 2 3 4 5 6 7


A Téigh

B Déan x

C Faigh x

D Bí 1

Seán

E Feic

F Tar x

5

Seán

G Ith


(i) Beidh an bua ag an duine a mbeidh an líon is mó pointí aige ag deireadh an chluiche.

(j) Nuair a bheidh cúpla babhta déanta agat le dalta amháin, tabhair cárta imeartha “Cuir na

longa go tóin poill” do gach dalta, agus cuir an rang ag imirt an chluiche i mbeirteanna.


Cuir na longa go tóin poill! (Cleachtadh)

Ainm

___________

1 2 3 4 5 6 7


A Téigh

B Déan

C Faigh

D Bí

E Feic

F Tar

G Ith



Cuir na longa go tóin poill!

Ainm

___________

1 2 3 4 5 6 7


A Téigh

B Déan

C Faigh

D Bí

E Feic

F Tar

G Ith

Cuir na longa go tóin poill!

Ainm

___________

1 2 3 4 5 6 7


A Téigh

B Déan

C Faigh

D Bí

E Feic

F Tar

G Ith

Documents

Conas an Ghaeilge a Mhúineadh go hÉifeachtach sa Seomra ... · (d) Agus na pictiúir clúdaithe, bain amach ceann acu agus déan cinnte nach bhfeicfidh na daltaí é. (e) Cuir an