TRỞ THÀNH MỘT CÔNG DÂN TÍCH CỰC

Bạn mong muốn trở thành người như thế nào trong tương lai?

“Nếu một người lắng nghe chăm chú, thì có thểnghe được tiếng rên của tạo hoá hàng năm vàocuối tháng 5 khi một loạt những người thông tháicó học thức, bằng cấpnhưng mù tịt về sinh thái , những người khao khát thành công được phóngvào trong tầng sinh quyển”

- David Orr (Earth in Mind, 1994)

CHUYỆN GÌ ĐANG XẢY RA

• Chuyện gì đang xảy ra?

• Bạn trẻ đang ở đâu?

• Bạn muốn đi đến đâu?

Hành trình PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG

Câu chuy ện hi ện đại về cuộc đua giữa rùa và th ỏ, hay về lối sống và lựa chọn phát tri ển bền vững và t ăng tr ưởng kinh t ế

(http://www.japanfs.org/en/cartoon/index.html)

Tài nguyên PTBV

Lịch sử PTBV• 1987, Báo cáo Our Common Future:

"sự phát tri ển có th ể đáp ứng được những nhu c ầu hiện tại mà không ảnh hưởng, tổn hại đến những kh ả năng đáp ứng nhu c ầu của các th ế hệ tương lai..."

• “đủ cho m ọi người, mọi thời điểm”

• “Dừa xoài đu đủ”

CÁC VẤN ĐỀ PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG

• Dân số bùng nổ• Đói nghèo• Sức ép với môi trường:

• Nóng lên toàn cầu, biến đổi khí hậu

• Diện tích rừng suy giảm• Mất đa dạng sinh học• Ô nhiễm

• Xung đột/tranh chấp • Đô thị hóa ồ ạt• Tiêu dùng không bền vững

….. đều liên quan với nhau

PTBV

Phát tri ển không phù h ợp

Tác động

Sức khoẻ

Suy thoái

Phát tri ển

Suy giảm

Hạn chế

CÁC VẤN ĐỀ PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG TẠI RIO+20

NƯỚCWATER

ĐẠI DƯƠNGOCEANS

LƯƠNG THỰC FOODNĂNG LƯỢNG

ENERGY

THIÊN TAIDISASTERS

ĐÔ THỊ CITIES

CÔNG ĂN VIỆC LÀM JOBS

Chuyện gì đang xảy ra với Việt Nam?

Việt Nam hiện không còn nằm trong số 50 quốc gia nghèo nhất của thế giới.

Tỷ lệ hộ nghèo đã giảm rất ấn tượng: từ 58,1% (năm 1990) xuống 28,9% (năm 2000)

Vậy Việt Nam đang có nh ững thách th ức gì?

Báo cáo của UNDP cho thấy ở Việt Nam về tiếp cận lợi ích an sinh xã hội (BHXH) của nhóm20% giàunhất là nhận được 40%, và nhómnghèo nhất nhận được là:

a. Chỉ 7%

b. 20%

c. 25%

d. 35%

50% những người mới nhiễm HIV trong độ tuổi (Bộ Y tế):

a. 40-50 tuổi

b. 30-40 tuổi

c. 20-30 tuổi

d. 15-20 tuổi

Tại Việt Nam, việc nạo phá thai ở tuổi vị thành niên (15-19)

a. Tỉ lệ cao nhất ở Đông Nam Á

b. Tỉ lệ cao nhất trên thế giới

c. Chiếm 22% số ca

d. Có 1,2-1,6 triệu ca/năm

Trung bình số người chết vì tai nạn giaothông ở Việt Nam trong 5 năm gần đây:

a. ~ 3.650 người/năm (10 người/ngày)

b. ~ 7.300 người/năm (20 người/ngày)

c. ~ 10.950 người/năm (30 người/ngày)

d. ~ 14.600 người/năm (40 người/ngày)

Bao nhiêu trẻ em Việt Nam không có được một quyển truy ện tranh hay m ột quy ển sách dành

cho thi ếu nhi để đọc (UNICEF)

a. 1/4 trẻ em

b. 1/3 trẻ em

c. 1/2 trẻ em

d. 2/3 trẻ em

Theo kh ảo sát c ủa Cục cảnh sát môi trường, t ại các khu công nghi ệp có bao nhiêu % n ước thải được qua x ử lý?

A. 100%

B. 75%

C. 50%

D. 25%

Theo kh ảo sát xã h ội học năm 2012 của Ngân hàng th ế giới, ai cho r ằng tham nhũng là v ấn đề nghiêm tr ọng nh ất đối với Việt Nam?

A. Cán bộ công chức

B. Doanh nghiệp

C. Người dân

D. Không có ai

10 vấn đề bức xúc ở VN:1. thu nhập,

2. giá cả sinh hoạt,

3. tai nạn giao thông,

4. chất lượng giáo dục,

5. tham nhũng,

6. tệ nạn xã hội,

7. ô nhiễm môi trường,

8. chất lượng y tế,

9. việc làm

10. an toàn thực phẩm.

Doanh nghiệp: giá cả sinh hoạt và tham nhũng

Người dân: giá cả sinh hoạt, tai nạn giao thông, tham nhũng

Cán bộ công chức: tham nhũng

Việt Nam đang có những thách thức:

• GIẢM NGHÈO VÀ CHÍNH SÁCH XÃ HỘI

• DÂN SỐ VÀ SỨC KHOẺ SINH SẢN. HIV

• TRẺ EM VÀ THANH NIÊN

• BÌNH ĐẲNG GIỚI

• QUẢN TRỊ

• TÍNH DỄ BỊ TỔN THƯƠNG DO THIÊN TAI

• PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG VỀ MÔI TRƯỜNG

ĐỊNH HƯỚNGChuyện gì đang xảy ra?

• Điều gì thực sự xảy ra ở bên trong?

Sự kiện, bề nổi của tảng băng

Hành vi, thói quen

Hệ thống quản trị: luật lệ, qui định, quan hệ, tương tác

Giá trị, niềm tin, truyền thống

Giàu - nghèo, biến đổi khí

hậu, ô nhiễm, Tham nhũng

…

Các yếu tố để tạo ra “H ệ thống bền vững”…

Kinh t ế� Cơ hội kinh t ế bình đẳng

� Phân ph ối thu nh ập � Tạo vi ệc làm và các

ngành ngh ề không phá ho ại môi tr ường

Xã hội

� Sự tham gia và bao g ồm đầy đủ các thành ph ần công dân

� Xóa bất công – phân bi ệt� Xóa nghèo đói

Môi tr ường

� Bảo vệ thiên nhiên, b ầukhí quy ển

� Nâng cao ch ất lượngkhông khí, n ước, đất đai

� Giảm ô nhi ễm, qu ản lýchất th ải...

CultureCultureCultureCultureChính tr ị

� Sự tham gia� Quản tr ị tốt� Đại di ện của các thành

phần, tổ chức

Chúng ta mong muốn một xã hội phát triển bền vững

Chỉ số Tổng hạnh phúc quốc dân - GNH của Bhutan

4 tiêu chu ẩn:– tự túc v ề kinh t ế

– môi tr ường trong s ạch

– bảo tồn và phát huy v ăn hóa

– chính quy ền qu ản tr ị tốt dưới hình th ức dân ch ủ

QUẢN TRỊ TỐT

GIÁO DỤC

MÔ

I TRƯỜ

NG

VĂ

N H

OÁ

PH

ÁT

TR

IỂN

TR

I THỨ

C,

TIN

H T

HẦ

N,

THỂ

CHẤ

T

KIN

H TẾ

HẠNH PHÚC(GNH)

Sombath Somphone, Lao

THỰC TẾ: xã hội phát triển

Việt Nam cần gì nhất bây giờ?

Bạn cần gì nhất bây giờ?

CHÍNH PHỦ, DOANH NGHIỆP

BỐ MẸ

TRƯỜ

NG

HỌ

C

Sự không chắc chắn và nguyên tắc cẩn trọng - đề phòng

• Hiểu về sự không ch ắc chắn: Tương lai thì không ổn định, và không thể biết rõ xu thế tương lai hay tác động từ các quyết định khác nhau của con người

– VD: thiếu sự chắc chắn về nguyên nhân và hậu quả của hiệu ứng nhà kính

• “Nguyên t ắc đề phòng” – cần trở thành một nguyên tắc chủ chốt trong quá trình đưa ra quyết định của cá nhân cũng như các quyết định chính trị to lớn

– VD: Nhật Bản, trận sóng thần thảm họa tháng 3/2011có độ cao 10m. Hiện nay, chính phủ Nhật đã đặt ra nhiều khả năng động đất lên tới 9,0 độ richter, với đợt sóng cao lên tới 34m.

23

Be active citizens

ĐỊNH HƯỚNGbạn đang ở đâu và

bạn muốn đi đến đâu?

• Chuyện gì đang xảy ra?

• Bạn trẻ đang ở đâu?

• Bạn muốn đi đến đâu?

Giới tr ẻ: thanh niên và tr ẻ em

và những thách th ức: • Các thói quen và hình ảnh không

tốt: vứt rác b ừa bãi, văn hoáphong bì, v,v…

• Thiếu sự tham gia c ủa giớitrẻ/thi ếu sự tin t ưởng từ xã hội

Dân số trẻ: 1-30 tuổi = 60%; 15-25 tu ổi = 30% dân s ố Việt Nam

• tuổi của công ngh ệ thông tin• kì vọng tới một công vi ệc ổn định, có m ức lương cao – tr ường kinh t ế, nói ti ếng Anh, v,v…

Hay

Bạn mong muốn trở thành người như thế nào trong tương lai?

Thách th ức thật lớn nhưng thay đổi là có th ể…

• … Chúng ta không thể chờ các nhà lãnh đạo của mình. Chúng ta phải

tập trung vào trách nhi ệm của chính chúng ta và cách mà chúng ta

có th ể tạo ra sự thay đổi.

• ... Tôi biết rằng thay đổi là có th ể, vì tôi đang thay đổi, vẫn tiếp tục tìm

ra những gì mà tôi nghĩ. Tôi vẫn quyết định cách mà tôi sống.

• Thách th ức thật lớn, nhưng nếu chúng ta chấp nhận trách nhi ệm cá

nhân và t ạo ra nh ững quy ết định bền vững, chúng ta s ẽ thắng

được thách th ức, và chúng ta s ẽ trở thành m ột phần của làn sóng

thay đổi tích c ực.

Không phải ai cũng có khả năng để đạt giải Nobel hay Fields,

nhưng ai cũng có thể sống để cuộc sống của mình có ý nghĩa

Đã và đang có nhi ều bạn tr ẻ quan tâm và th ực hi ện các ho ạt động ý ngh ĩa

…điểm mấy chốt của phát tri ển bền vững trong t ương lai đó là NHỮNG CON NGƯỜI BỀN VỮNG

Hãy đi ra khỏi Comfort Zone!

Đi theo s ố đôngAn toàn an ph ận

Tồn tạiNgại ng ần

VÙNG THOẢI MÁI

Nếu mình sai thì sao?Tầm tầmBiết rồi

Xem qua

Đừng như con ếch bị luộc

Be active citizens

Hãy là sự đổi thay

mà bạn mong mu ốn

từ cuộc sống

34

Trở thành m ột công dân tích c ực

Bàn chân l ớn để đi lại

Dang tay để kết nối, giúp đở

Mở mắt to để quan sát

Nói lên mong mu ốn, quan tâm

• Kết nối các tác nhân thay đổi, các nhóm và hoạt động

• Tạo ra đám đông tích cực - 1 thế hệ sẵn sàng thay đổi ý thức và hành động vì phát triển bền vững

Hãy trở thành s ự đổi thay mà bạn muốn thấy từ cuộc sống

Bàn chân l ớn để đi lại

Dang tay để kết nối, giúp đở

Mở mắt to để quan sát

Nói lên mong mu ốn, quan tâm

Giá tr ị

38

"Hành tinh này không c ần thêm nh ững ng ười "thành công".

Nó vật vã mong c ần thêm nh ững ng ười ki ến tạo bình an, những ng ười chữa lành, nh ững ng ười kể chuy ện, và nh ững người bi ết yêu th ương.

Nó cần những ng ười vui s ống ở nơi họ sống. Nó cần những ng ười có đủ can đảm và đạo đức để tham gia giúp th ế giới tháo g ỡ những khó kh ăn, giúp bi ến đổi thế giới thành m ột nơi có tình ng ười và có th ể cư ngụ được.

Những ph ẩm chất này có liên quan r ất ít đến định ngh ĩa "thành công" mà xã h ội đã đặt ra."

― David W. Orr, Ecological Literacy: Educating Our Children for a Sustainable World

Be active citizens

Be active citizens

Hãy là sự đổi thay

mà bạn mong mu ốn

từ cuộc sống

40Ngày mai bắt đầu từ hôm nay

Khi còn tr ẻ, tôi đã muốn thay đổi thế giới.

Rồi tôi thấy thật khó để thay đổi thế giới, nên tôi đã cố gắng thay đổi đất nước mình.

Rồi tôi thấy không thể thay đổi đất nước, tôi bắt đầu hướng tới thành ph ố mình.

Năm tháng qua đi, tôi cũng không thể thay đổi cả thành phố, nên tôi đã cố gắng thay đổi gia đình mình.

Và giờ đây, khi đã là một ông già, tôi nhận ra rằng nếu ngày xưa tôi thay đổi bản thân , thì tôi đã có thể ảnh hưởng tới cả gia đình . Gia đình tôi và tôi có thể ảnh hưởng tới cả thành ph ố. Và cả thành phố chúng tôi có thể thay đổi đất nước.

Phải, lẽ ra tôi đã có th ể thật sự thay đổi thế giới.41

Câu chuyện của người Việt trẻ chính là câu chuyện của đất nước. Vì tuổi trẻ không phải

là một tương lai xa xôi, mà chính là hiện thực của đất nước này..

• Đất nước cần vượt lên. Vì thế, với người Việt trẻ, một cuộc vượt lên chính mình là cần thiết. Khi còn mò mẫm trong sáng tối…, thì không còn cách nào khác là phải tự đốt đuốc cho mình, ph ải tự mình v ạch đường mà tiến bước.

• Sức trẻ là tài sản quý giá nhất mà mỗi người đang nắm giữ. Vậy thì đừng bỏ phí nó.

• Hãy sống.

Người Việt tr ẻ tự đốt đuốc mà đi• Hãy sáng t ạo.

• Hãy bay bổng .

• Hãy tò mò khám phá .

• Hãy cất bước dấn thân .

• Hãy tin vào b ản thân mình .

• Hãy vun đắp những khát v ọng lớn.

• Hãy xây dựng cho mình hình ảnh về một con ng ười tự do và m ột công dân .

• Vì không phải ai khác, mà chính người Việt trẻ mới là cứu tinh của đất nước.

Ngày mai bắt đầu từ hôm nay

BE CHANGE AGENTSHãy là sự đổi thay

mà bạn mong muốn từ cuộc sống

Việt Nam 8/2011