Dẫn lưu tư thế 2.4.1. Định nghĩa

Dẫn lư tư thế (dẫn lưu phế quản) là 1 liệu pháp thanh thải các chất tiết từ một hoặc nhiều phân thuỳ phổi ra đường khí đạo trung tâm bằng cách đặt bệnh nhân ở những tư thế khác nhau để trọng lực lái các dòng chất nhầy giúp quá trình dẫn lưu. Khi các chất nhầy di chuyển đến những đường khí đạo lớn hơn, chúng sẽ được thải ra ngoài bằng ho hoặc bằng ống NKQ. Dẫn lưu tư thế còn bao gồm việc sử dụng các kỹ thuạt bằng tay như gõ/ vỗ, lắc và rung và cả ho chủ động. 2.4.2. Mục đích - Ngăn ngừa các chất tiết tích tụ đối với những bệnh nhân có nguy cơ bị biến chứng phổi: + Các bệnh nhân bị bệnh phổi kèm theo tăng tiết chất nhầy hoặc chất nhầy đặc như bệnh viêm phế quản mãn hoặc xơ nang hoá + Các bệnh nhân phải nằm lâu trên giường + Các bệnh nhân có gây mê toàn thân và bệnh nhân đau vết mổ làm hạn chế thở sâu và hạn chế ho sau phẫu thuật + Bệnh nhân chịu đựng được cách điều trị này (P.761) - Thanh thải các chất dịch tích tụ trong phổi: + Bệnh nhân bị bệnh phổi cấp hoặc mãn như viêm phổi, xẹp phổi, nhiễm trùng phổi cấp và COPD. + Bệnh nhân rất yếu hoặc cao tuổi 2.4.3. Các tư thế dẫn lưu

Các tư thế dẫn lưu dựa trên giả phãu của phổi và cây khí phế quản (Xem H. 19-1 và 19-3). Mỗi phân thuỳ của mỗi lobe được dẫn lưu tư thế như ở các hình vẽ từ 19-24 đến 19-35. Những vùng sẩm màu của mỗi tranh vẽ là nơi thực hiện gõ hoặc rung. Bn có thể được đặt tư thế trên các bàn dẫn lưu, có thể nang 1 đầu lên, trên các bàn nghiêng xoa hoặc giường bệnh. Trẻ có thể đặt tư thế trên tay người điều trị.

2.4.4. Các kỹ thuật bằng tay được sử dụng trong quá trình dẫn lưu tư thế

Công ty Hóa Chất Xây Dựng Phương Nam

http://vietnam12h.com

Cùng với việc sử dụng tư thế, thở sâu và ho hữ hiệu để tạo thuận cho việc làm sạch khí đạo, các kỹ thuật bằng tay khác cũng được sử dụng phối hợp cùng với dẫn lưu tư thế nhằm đạt kết quả tối đa cho hệ thống vận chuyển các chất dịch. - Gõ/vỗ

Kỹ thuật này có tác dụng di chuyển chất tiết đi xa hơn hoặc làm bong những chất nhầy dính ra khỏi phổi. Gõ được thực hiện với 2 bàn tay (H.19-22A) trên những thuỳ phổi cần dẫn lưu. KTV vỗ luân phiên 2 bàn tay nhịp nhàng lên thành ngực Bn (H.19-22B). KTV cố gắng thả lỏng vai, khuỷ tay và cổ tay khi thực hiện thao tác. Vỗ kéo dài trong vài phút hoặc cho đến khi bệnh nhân cần thay đổi tư thế để ho. Liệu pháp này không được gây đau hay khó chịu. Để tránh kích thích trên những vùng da nhạy cảm, cho Bn mặc áo lót nhẹ. Tránh vỗ lên vú phụ nữ và trên những chổ xương nhô lên.

Trước khi sử dụng vỗ trong chương trình dẫn lưu tư thế, KTV cần cân nhắc giữa lợi ích với các nguy cơ có thể có đối với ệnh nhân. Không sử dụng vỗ:

- Trên xương bị gãy, trên chổ đã làm cứng đốt sống hoặc xương loãng

- Trên vùng có khối u - Bệnh nhân bị nghẽn mạch phổi - Bệnh nhân có tình trạng ưa chảy máu như bị giảm tiểu cầu,

đang dùng các thuốc chống đông. - Bệnh nhân dễ bị đau thắt ngực - Bệnh nhân bị đau thành ngực (sau phẫu thuật ngực, chấn

thương) - Rung

Kỹ thuật làm sạch khí đạo này thường kết hợp với vỗ trong dẫn lưu tư thế. Rung

chỉ áp dụng trong thì thở ra khi bệnh nhân thở sâu nhằm di chuyển các chất dịch vào các phế quản lớn hơn (đến các đường khí đạo lớn hơn). Thực hiện rung bằng cách đặt 2 bàn tay lên thành ngực (hoặc tay nọ chồng lên tay kia) rồi ấn nhẹ nhàng và rung nhanh vào thành ngực khi bệnh nhân thở ra (H.19-23). Lực ép ấn cùng chiều với chiều

Công ty Hóa Chất Xây Dựng Phương Nam

http://vietnam12h.com

chuyển động của ngực. Rung được tạo ra bởi sự co đẳng trường các cơ chi trên của KTV từ vai cho đến bàn tay. 2.4.4.3. Lắc

Lắc là một dạng của rung mạnh, tầm cử động 2 tay của KTV rộng hơn. 2 ngón tay cái của KTV chạm vào nhau, 2 lòng bàn tay mở đặt trực tiếp lên da Bn, các ngón tay ôm chặt thành ngực rồi đồng thời vừa ép vừa lắc thành ngực.

Công ty Hóa Chất Xây Dựng Phương Nam

http://vietnam12h.com