4
YANGIN - MAKALE 62 YANGIN ve GÜVENLİK SAYI 145 Kamil TÖZEREN Makina Mühendisi CNG Dolum İstasyonları Yangınla Mücadele Standartları (I. Bölüm) CNG yani Sıkıştırılmış Doğal Gaz dolum tesisle- rinde borudan çekilen doğal gaz kompresörler ile 200 bar basınca sıkıştırılarak araçlara veya taşıma ünitelerine doldurulup sevk edilir. CNG yüksek derecede yanıcı bir gazdır. Bu yüzden çıkabilecek yangınları önlemek veya önle- nemeyen yangınların kontrol dışına çıkmasını engellemek için tesis tasarımları aşağıdaki önlemleri uygulayabilecek şekilde yapılır. 1. Yangını direkt su kullanarak söndürmeyiniz. 2. Büyük yangınları söndürmeyiniz. 3. Büyük yangınlarda yangının devam et- mesine müsaade ederken yakın çevrede bulunan tüpler, kompresörler, borular vs. gibi diğer ekipmanı su ile soğutunuz. 4. Mümkünse CNG kaynağını ve besleme hattını kapatınız. 5. Küçük ve ikincil yangınları kuru kimyasal söndürücüler ile söndürünüz. CNG ikmal istasyonları tasarlanırken mutfak ocağı gibi çalışması istenir. Yani içinde ateş olabilir fakat kendisini yakmaz, içindeki ateş kontrollüdür. Aralarındaki tek fark mutfak oca- ğında ateş olması normaldir, istasyonda ateşin olması normal değildir, olursa kendini ve etrafını yakmadan söndürülmesi gerekir. Dünyada son yıllarda kurulan istasyonlarda bu düşünceden sapmalar oluşmaya başladı. Doğal gaz ile çalışan binek arabalarının art- ması, istasyonlar arasındaki rekabet bazı estetik kaygıların öne çıkmasına sebeb oldu, örneğin kanopi ihtiyacını doğurdu. Dispenser alanında motor yağı teşhiri başladı. Dolum yapılan yerler arasındaki 4 metrelik perde duvarlar kalkmaya başladı ve kalktı. Yalnız bu gelişmeler tesis içindeki tutuşabilen malzemeleri çoğalttı. Ka- nopinin pleksiglasları, saçların boyaları, plastik tavan kaplaması, kanopi altındaki su sebili yangın riskini ve çıkan yangının etkisini artırdı. Kaçan gazın kanopi yüzünden dağılamaya- rak tutuşması, etrafa yanan plastik, kızgın saç parçalarının yanarak dağılması, plastik tavan kaplamasının yanarken çıkardığı isin tutuşan gazın radyasyon şiddetini artırması, gazın 4-5 metrelik bir kanopi altına sıkışması, dolayısı ile yatay çapının artması, eskiden 5 metrede yakarken şimdi 10 metrede yakabilir düzeye gelmesi, perde duvarlarının kalkması yüzünden 2 ayrı yerde dolan çoklu taşıma sisteminin birbiri için tehlike yaratması gibi neticeler yangın gü- venlik sistemlerinin daha önemle ele alınması gerekliliğini ortaya çıkarmıştır. CNG yangını oluştuğu zaman onu kontrol etmenin en iyi yolu gaz besleme hattındaki yaklaşılabilen en yakın vanayı kapatarak kalan gazın yanarak bitmesini beklemektir. Vana ka- panmıyorsa, düşünülmemişse veya yangın için- de kalmışsa yapılacak tek şey gazın yanmasına müsaade ederek tesis içindeki stok, dispenser, kompresör gibi üniteleri su ile soğutmaktır. Amerikada kullanılan CNG tüpleri “49CFR” isimli federal kurallar gereği yangın testine tabi tutulmak zorundadır (1). Bu testlere göre tüplere emniyet valfleri takılır, yatay vaziyette yerleştirilir 10 cm altından 5 dakika içinde 430 °C’a ula- şan bir ateş kaynağı konulur, test emniyet açıp içindeki tüm gazı boşaltana kadar veya 20 dakika süresince, hangisi kısa ise devam eder. Bu testin sonunda gazı tamamen boşaltmış veya 20 dakika içinde yarılmamış olması gere- kir. “TS EN ISO 11439” numaralı (2) standart da yangın testi için hemen hemen aynı metodu kullanıyor: Tüp 5 dakika içinde 530 °C ulaşmalı ve test süresince içindeki bütün gazı boşaltmalı deniliyor, 20 dakika süresi bahsi geçen Türk Standardında kullanılmıyor. Bütün bu testlerde patlama anında parça tesiri yapmaması için patlama testlerine önem verilmektedir, tüpün yarıldığı bölge ve yarılma şekli, patlama es- CNG yüksek derecede yanıcı bir gazdır. Bu yüzden çıkabilecek yangınları önlemek veya önlenemeyen yangınların kontrol dışına çıkmasını engellemek için tesis tasarımları büyük önem taşımaktadır.

CNG Istasyonlarında Yangınla Mucadele Standartları

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: CNG Istasyonlarında Yangınla Mucadele Standartları

YANGIN - MAKALE

62YANGIN ve GÜVENLİK SAYI 145

Kamil TÖZEREN

Makina Mühendisi

CNG Dolum İstasyonları Yangınla Mücadele Standartları (I. Bölüm)

CNG yani Sıkıştırılmış Doğal Gaz dolum tesisle-

rinde borudan çekilen doğal gaz kompresörler

ile 200 bar basınca sıkıştırılarak araçlara veya

taşıma ünitelerine doldurulup sevk edilir. CNG

yüksek derecede yanıcı bir gazdır. Bu yüzden

çıkabilecek yangınları önlemek veya önle-

nemeyen yangınların kontrol dışına çıkmasını

engellemek için tesis tasarımları aşağıdaki

önlemleri uygulayabilecek şekilde yapılır.

1. Yangını direkt su kullanarak söndürmeyiniz.

2. Büyük yangınları söndürmeyiniz.

3. Büyük yangınlarda yangının devam et-

mesine müsaade ederken yakın çevrede

bulunan tüpler, kompresörler, borular vs. gibi

diğer ekipmanı su ile soğutunuz.

4. Mümkünse CNG kaynağını ve besleme

hattını kapatınız.

5. Küçük ve ikincil yangınları kuru kimyasal

söndürücüler ile söndürünüz.

CNG ikmal istasyonları tasarlanırken mutfak

ocağı gibi çalışması istenir. Yani içinde ateş

olabilir fakat kendisini yakmaz, içindeki ateş

kontrollüdür. Aralarındaki tek fark mutfak oca-

ğında ateş olması normaldir, istasyonda ateşin

olması normal değildir, olursa kendini ve etrafını

yakmadan söndürülmesi gerekir.

Dünyada son yıllarda kurulan istasyonlarda

bu düşünceden sapmalar oluşmaya başladı.

Doğal gaz ile çalışan binek arabalarının art-

ması, istasyonlar arasındaki rekabet bazı estetik

kaygıların öne çıkmasına sebeb oldu, örneğin

kanopi ihtiyacını doğurdu. Dispenser alanında

motor yağı teşhiri başladı. Dolum yapılan yerler

arasındaki 4 metrelik perde duvarlar kalkmaya

başladı ve kalktı. Yalnız bu gelişmeler tesis

içindeki tutuşabilen malzemeleri çoğalttı. Ka-

nopinin pleksiglasları, saçların boyaları, plastik

tavan kaplaması, kanopi altındaki su sebili

yangın riskini ve çıkan yangının etkisini artırdı.

Kaçan gazın kanopi yüzünden dağılamaya-

rak tutuşması, etrafa yanan plastik, kızgın saç

parçalarının yanarak dağılması, plastik tavan

kaplamasının yanarken çıkardığı isin tutuşan

gazın radyasyon şiddetini artırması, gazın 4-5

metrelik bir kanopi altına sıkışması, dolayısı ile

yatay çapının artması, eskiden 5 metrede

yakarken şimdi 10 metrede yakabilir düzeye

gelmesi, perde duvarlarının kalkması yüzünden

2 ayrı yerde dolan çoklu taşıma sisteminin birbiri

için tehlike yaratması gibi neticeler yangın gü-

venlik sistemlerinin daha önemle ele alınması

gerekliliğini ortaya çıkarmıştır.

CNG yangını oluştuğu zaman onu kontrol

etmenin en iyi yolu gaz besleme hattındaki

yaklaşılabilen en yakın vanayı kapatarak kalan

gazın yanarak bitmesini beklemektir. Vana ka-

panmıyorsa, düşünülmemişse veya yangın için-

de kalmışsa yapılacak tek şey gazın yanmasına

müsaade ederek tesis içindeki stok, dispenser,

kompresör gibi üniteleri su ile soğutmaktır.

Amerikada kullanılan CNG tüpleri “49CFR”

isimli federal kurallar gereği yangın testine tabi

tutulmak zorundadır (1). Bu testlere göre tüplere

emniyet valfleri takılır, yatay vaziyette yerleştirilir

10 cm altından 5 dakika içinde 430 °C’a ula-

şan bir ateş kaynağı konulur, test emniyet açıp

içindeki tüm gazı boşaltana kadar veya 20

dakika süresince, hangisi kısa ise devam eder.

Bu testin sonunda gazı tamamen boşaltmış

veya 20 dakika içinde yarılmamış olması gere-

kir. “TS EN ISO 11439” numaralı (2) standart da

yangın testi için hemen hemen aynı metodu

kullanıyor: Tüp 5 dakika içinde 530 °C ulaşmalı

ve test süresince içindeki bütün gazı boşaltmalı

deniliyor, 20 dakika süresi bahsi geçen Türk

Standardında kullanılmıyor. Bütün bu testlerde

patlama anında parça tesiri yapmaması için

patlama testlerine önem verilmektedir, tüpün

yarıldığı bölge ve yarılma şekli, patlama es-

CNG yüksek derecede

yanıcı bir gazdır. Bu

yüzden çıkabilecek

yangınları önlemek veya

önlenemeyen yangınların

kontrol dışına çıkmasını

engellemek için tesis

tasarımları büyük önem

taşımaktadır.

Page 2: CNG Istasyonlarında Yangınla Mucadele Standartları

YANGIN - MAKALE

64YANGIN ve GÜVENLİK SAYI 145

nasındaki hacim değişiklikleri gibi birçok

detay incelenmektedir.

Bu testleri yorumlarsak, bahsedilen stan-

dartlara göre imal edilmiş bir tüp, yangın

içinde kalırsa;

a. 20 dakikadan önce içindeki gazı bo-

şaltmış olacaktır.

b. Büyük bir ihtimalle 20 dakika içinde

patlamayacaktır.

Farklı bir durum olsa bile LPG depolama

standardı TS 1446’da şu bilgiler verilmek-

tedir. (Tankın yangından korunması alevin

tank ile temasa başladığı anda, yeterli

miktarda yangın suyunun alev üzerine

mümkün olan en kısa zamanda uygulan-

masıyla sağlanır. Yangın suyu uygulanma-

ması durumunda tankların çoğunluğunda,

alevin tank ile temasa başlamasından

sonraki 10-30 dakika içinde tankların hasa-

ra uğradığı görülmüştür.) Her iki çeşit tankın

da çelik olduğunu düşünürsek patlama

sürelerine daima bir terslik çıkabilirmiş gibi

yaklaşmakta yarar vardır.

Yalnız TS EN 1964-2 (3) sayılı normda yan-

gın testi yoktur. Bu standardın yaklaşımı

farklıdır. Sadece tüpün kendisi ile ilgili yü-

kümlülükler getirmektedir. Diğer standart-

larda emniyet valfi takılarak yangın testine

sokulmakta, yani önemli başka bir parça

ile beraber teste girmektedir. Emniyetlerin

ayrıca mukavemet ve kapasite testlerine

girdiği, tüplere montaj sırasında başka

emniyetlerin takılabileceği düşünülebilir.

Değişik Ülkelerdeki CNG Tesislerindeki Emniyet Sistemlerinin Karşılaştırılması

Avrupa ve Türk Standartları

Avrupa’da konu ile ilgili 2004 yılında “pr EN

13638” nolu taslak (4) yayınlandı. Bu tas-

lağın “Madde 7.1.2 Yangın ile Mücadele”

bölümünde; yangın ile mücadele ekibi ve

araçlarının kolaylıkla yangına müdahelesi

dikkate alınmalıdır deniliyor (5). Madde

10.2.2’de birbirine bağlanmış basınçlı

kaplar gurubuna yaklaşık 100 ºC’da açan

tahliye tertibatı tesis edilmelidir deniliyor

(6). Daha sonra bu taslağın Türk Standardı

olarak adaptasyonu yapılırken yangınla

mücadele ekipmanları eklenerek “tst

prEN 13638” numarasıyla Türk Standartları

taslağı olarak (7) yayınlandı. Standarda ek

“MA” bölümü ile ilave edilen ve avrupa

baskısında olmayan söndürme sistemleri

aşağıdadır. (8)

1. Tankların üzerinde otomatik veya elle

çalıştırılan sprinkler sistemi olacak.

2. Dispenserlerin yanında 1 adet 6 kg kuru

kimyasal tozlu,

3. Toplam kapasitesi 10 m³ kadar tankların

yanında 4 adet 6 kg’lık,

4. Tesis sahasında 2 adet 25 kg’lık veya

1 adet 50 kg’lık arabalı söndürücü,

5. İkmal istasyonunda en az iki yangın

hidrantı bulunacak.

Şebekeden yeterli miktarda su sağlana-

madığı durumlarda, tank yüzey alanının

m²’si başına en az 1 saat süreyle 3 litre

su sağlayacak. Su kaynağı ile bunu yeterli

basınçla sevk edecek motopomp ve te-

sisat bulunmalıdır.

CNG istasyonlarında sabit depo genel

olarak kompresör çıkışlarında birkaç bin

metreküplük denge depoları olarak kul-

lanılmaktadır. Kompresörlerin kuvvetli ve

giriş basıncının yüksek olduğu yerlerde

bu depoların amacı kompresör çalışma-

sını rahatlatmaktır. Ani kalkış ve duruşları

azaltır, komprasör ömrünü artırır, elektrik

giderlerini azaltır.

Dolum tesisindeki 10 m^3 stoğun 90 lt’lik

112 tüpün birbirine bağlanarak yapıldığını

düşünebiliriz. Tüplerin baş ve sonlarının

tam küre olduğunu düşünerek yüzey alanı

aşağıdaki gibi bulunabilir:

Çap: 270mm

Boy:1830 mm

Alan= 1,55 m²

Toplam Alan = 112 tüp*1,55m²/tüp

Toplam Alan= 173,6 m²

Su miktarı = 174 m²*3lt/m²/dak*60dak

Su miktarı = 31,32 m³

Tesiste 10 m³ stokda çıkacak yangında

soğutma amaçlı kullanılacak su depo-

sunun büyüklüğü 32 m³’dür.

Yalnız CNG Dolum istasyonundaki depolar

sadece bunlar değildir. LPG Depolaması

ile ilgili TS 1446 Standardı Çizelge 2’de şu

ifadeler geçmektedir: “Sabit su püskürtme

cihazı ve sabit monitör lans sistemlerinin

projelendirilmesinde, korunacak tankın

yüzey alanı, tecrübeli uzman mühendis-

lerce tespit edilmeli ve yangına maruz

kalan kısımların tamamını kapsamalıdır.”

Esas depolar etrafta park etmiş olan

taşıma üniteleridir. Bunlar boş veya dolu

olabilir, içine gaz girmiş boş veya dolu

her tüp tehlikelidir. Bu üniteler dağınık

vaziyette oldukları için sabit sprinklerin

altına giremezler. Boş bir ünite atölyenin

önünde beklerken, diğer boş üniteler do-

lum sırasını bekliyor olabilir. Dolu paletler

sevk sırasını veya irsaliyelerinin kesilmesini

bekliyor olabilir. Dolu paleti almak için

araç altına girerken paleti devirir, boru

kopar çıkan gaz tutuşur, ofiste çıkan bir

yangın önünde irsaliye bekleyen aracı

etkiler, kontağı kapalı yüklü bir araç birden

tutuşur, gevşeyen bir somun yüzünden

boru yerinden fırlar. Yani tesisin değişik

yerlerinde değişik dolum seviyelerinde

ve değişik tehlikelere maruz kalabilecek

ünite olabilir. Bütün hepsini korumak için

tedbir alınması gerekir.

Eğer tesiste ortalama 500 tüp olduğunu

düşünürsek 1 saatlik soğutma faaliyeti için

gerekli su miktarı aşağıdadır:

Su stoğu; 500 tüp*1,55m²*3lt*60/1000

Su stoğu = 140 m³

Tesiste ortalama ne kadar tüp bulunu-

yorsa, su deposunun büyüklüğünü buna

göre hesaplamakta büyük fayda vardır.

Suyun zararı yoktur, tatbikatlarda betonlar

yıkanır, çimler sulanır.

Page 3: CNG Istasyonlarında Yangınla Mucadele Standartları

YANGIN - MAKALE

66YANGIN ve GÜVENLİK SAYI 145

Amerika

Ülkeler standartlaşmaya, emniyet ted-

birlerine kendi özel şartlarına göre yak-

laşmaktadır. Fakat çoğunun temelinde

NFPA isimli Amerikan Yangın Standartları

vardır. Amerikadaki yaygın itfaiye ağı,

istasyonlarda alınan tedbirleri birçok ülke-

den örneğin Tükiye’den farklı kılmaktadır.

Yangın hidrantının olmadığı sokaklarda

kurulan bir tesise, trafikte sıkışan bir itfaiye

aracının hiçbir faydası olmaz.

NFPA 52 araç yakıt sistemleri (9) adlı

standardın 4.3.1 bölümünde yangından

korunma ve bastırma ekipmanlarının

onaylanması gerektiğini belirtiyor. Aynı

standart Bölüm 8.15 Yangından Korunma

bölümünde, dolum sahasında min 20-B:C

sınıfı bir taşınabilir yangın söndürücünün

olması isteniyor. Bu tüpün IFC’ye (10) göre

maksimum taşınma mesafesinin 15 m

(50 ft) olması gerekiyor. Yalnız Amerika’da

kurulan bu istasyonun önündeki caddede

IFC Appendix C Yangın Hidrantları Yerleşim

ve Dağılımları bölümünde belirtilen mik-

tarda hidrant olması gerekiyor. 12 no.’lu

dipnotta verilen tabloda en düşük kapasite

397 m³/h (1750 galon/dak)’dır. Bu rakam

yukarıda hesaplanan ihtiyacın yaklaşık 3

katıdır. Bu tüketimde 2 hidrant arasındaki

maksimum mesafe 152 m (500ft) ve tesisin

ön cephesinden maksimum uzaklık 76 mt

(250 ft) olarak veriliyor. Eğer önünde bu

hidrantlar yoksa alınacak tedbirleri itfaiye

belirliyor. Genel olarak soğutma işlemleri için

su deposuna ihtiyaç duymuyorlar. Çünkü

başka standartları başka yollardan suyun

orada olmasını sağlıyor. NFPA 52’de yangın

hidrantı olmaması, yangın hidrantının kulla-

nılmayacağı manasına gelmiyor.

New York City Yangın Teşkilatı’nın yayın-

ladığı kuralların (13) CNG Mobil yakıt

besleme sistemleri ile ilgili Bölüm 2208-1

e-“Taşınabilir Söndürücü İhtiyacı” mad-

desinde, hem dolum sistemi hem de

taşıma ünitesinde en az 20-B:C sınıfı bir

söndürücü olması gerektiğini söylüyor.

Dolayısı ile bu paletlerin tesiste kaldıkları

süre içinde tesisteki söndürücü miktarı

palet sayısı kadar artacaktır.

ICC International Fire CodeYangın söndürücüler ile ilgili 2305.5

bölümünde, (14) CNG türü dahil genel

kullanım olarak minumum 2-A:20B:C tipi

yangın söndürücü isteniyor. Bu söndürü-

cünün dispenser gibi noktalardan uzak-

lığı maksimum 75 feet (23.86m) olması

gerekiyor. Amerikada ICC standartları

bu konudaki detaylı düzenlemeler için

NFPA 52’yi referans veriyor. Söndürücü-

nün kapasitesi ise A tipi yangınlarda A

harfinin önündeki rakamın 1.25’i kadar

galon kapasiteli (2*1,25=2,5 galon) bir

sulu söndürücünün eş değeridir. Aynı

söndürücü acemi bir kullanıcı tarafından

B tipi yangınlarda 1.8 m² alanı kapsayan

ve 6.35 mm kalınlığındaki yanıcı bir sıvıyı

söndürebilir.

Arjantin Standartları

Arjantin’de yayınlanan “G-118 (15) Stan-

darts for CNG Filling Stations” isimli stan-

dart hem taşınabilir yangın söndürücüleri,

hem de hydrant sistemini mecburi kılıyor.

Bu standartta taşınabilir yangın söndürü-

cüler aşağıdaki gibi yerleştirilmektedir:

1. Dispenser adalarında 10 kg kuru kim-

yasal tozlu,

2. 4 adet 10 kg’lık kompresör ve tank

sahası içinde, 2 adet girişte, 2 adet

içeride çapraz yerleştirilmiş şekilde,

3. 1 adet 10 kg’lık kiyasal tozlu söndürücü

Regülasyon ve Ölçüm odasına yerleş-

tirilecek.

4. 1 adet 7 kg’lık CO2’li söndürücü pano

odasına,

5. 4 adet dolum noktası varsa 1 adet 70

kg’lık 10 mt hortumlu arabalı söndürü-

cü bulunacak.

Gerekli görüldüğü hallerde alev, gaz veya

duman dedektörleri ile çalışan CO2’li

sabit söndürme sistemleri konulabilir.

Bu standarda göre stok ve kompresör 3

metrelik takviyeli duvarlar arkasına konu-

lacak ve bu alanların metrekaresi başına

10 lt/dak kapasiteli sprinkler sistemi ile

techiz edilecektir. Bu standarda göre su

ihtiyacını alanın yüzölçümüne göre tesbit

ediyorlar. Aynı hesabı burada yaparsak 10

m³ kapasiteli 112 tüp bağlandığı zaman

3*7= 21 m² yer kaplar. Dolayısı ile su

miktarı=21*10*60/1000=12.6 m³ çıkar.

Bu değer TS taslağındaki 32 m³ ihtiyaçtan

çok küçüktür.

Acil Durumda Kapatma Kumandaları“Tst prEN 13638” taslağı 12.3 no.’lu

maddesinde; “Acil durumda kapatma

kumandaları ikmal istasyonunun her ta-

rafına uygun şekilde yerleştirilmelidir. Acil

durumda kapatma kumandalarından

birisi, kritik bileşenlerden emniyetli bir

mesafede, serbestçe erişilebilir şekilde

yerleştirilmelidir” deniliyor. Bunun yanında

13.1.3 maddesinde “Acil durumda kapat-

ma düğmesi/düğmeleri, dispenser(ler)e

yakın olarak yerleştirilmelidir” (16) deniliyor.

Taslak halindeki Türk Standardı’nda acil

durdurmaların hem kritik noktalardan

uzakta hem de dispenserin yakınında

olması isteniyor. Acil durdurma devreye

girince, mekanik havalandırma hariç

ikmal istasyonunun güç beslemesi ka-

patılıyor. Dispenserlerin, kompresör ve

depoların çıkışları kapatılıyor. Kompresör

girişi gecikmeli olarak kapatılıyor.

NFPA 52 8.11.5 acil durumda kapatma

kumandalarını dispenserlerin olduğu bö-

lümde bir tane 3 m (10ft)’den yakın ve bir

tane 7,6 m (25 ft)’den uzağa yerleştirilmesi

gerektiğini söylüyor (17). Dolum esnasında

dispenserdeki buton kullanılamazsa uzak-

takine basılarak sistemin kapatılabilmesi

isteniyor. Acil durdurma devreye girdiği

zaman elektrik kesiliyor, kompresöre ve dis-

pensere gaz akışı kesiliyor. Amerikan Yangın

Standardı’nda, Türk Standardı’nda serbest

bırakılan yakın ve uzak ölçüleri sabitleniyor.

Page 4: CNG Istasyonlarında Yangınla Mucadele Standartları

YANGIN - MAKALE

68YANGIN ve GÜVENLİK SAYI 145

“ICC, International Fire Code Madde

2308.7” acil durdurma butonlarının 7,6-

22,3 m (25 ve 75 feet ) arasında yerleş-

tirilmesi gerektiğini belirtiyor. Dispenser

üzerindekini mecburi kılmıyor. Aynı şekilde

Internatinal Fuel Gas Code Madde 413.8

acil durdurma butonları için aynı mesa-

feleri veriyor.

New York City Fire Code sayfa 295 Bölüm

2208.7’de acil durdurmaları yine aynı 7.6-

22.86 metre bandı içinde istiyor, ayrıca

kompresör bölgesi gibi başka yerlere de

konulabileceğini söylüyor.(18)

Kısacası Amerikan NFPA standartları, Inter-

natinal Code Consul şartlarına ilaveten

1 adet acil durdurma butonunu dispen-

serleri üstüne veya kanopı ayağı gibi 3 m

içindeki bir yere ilave olarak yerleştiriyor.

EN taslağı bu ölçüleri vermeden dispen-

serin hem yakınında hem de uzağında

acil durdurma butonu istiyor.

Gaz Giriş VanasıCNG dolum istasyonlarındaki komp-

resörlerin girişlerinde belirli şartlarda

devreye giren kumandalı ve manuel

çalışan kesme vanalarının olması he-

men bütün standartlarda mevcuttur.

Bunlara ilaveten New York İtfaiye Teşkilatı

kompresörden uzağa manuel bir vana

koymaktadır. Bu vananın kompresörden

uzaklığı çekilen gaz ile orantılanmıştır.

Parsel içine konulacak olan bu vananın

uzaklıkları için;

w 486 m³/saat (300 ft3/dak)’e kadar min.

7,62 m (25 ft),

w 486 m³/saat (300 ft3/dak)’in üstüne min.

22,86 m (75ft) değerleri verilmektedir.

(19).

Sonuçlar1. Parlayıcı ve patlayıcı maddeler ile ilgili

işlerde en kısa en ucuz yol yazılı şartna-

melere standartlara uymaktır. Kestirme

yolların bedeli çok ağır olabilir.

2. El ile taşınabilen söndürme tüpleri çok

faydalıdır ama uzun süre çalışamazlar,

dispenser alanında ve tamir atelyele-

rinin önünde arabalı söndürücülere

dayanmakta fayda vardır.

3. İtfaiyenin durumuna bağlı olarak su

deposu yapmak çok önemlidir. Yan-

gın ile 1 saat mücadele edilebileceği

düşünülmelidir. 100 tonun altında su

deposu sorun yaratabilir.

4. Yeraltına döşenen giriş hattının standart-

lara uygun döşenmesi çok önemlidir.

Giriş hattının imali için bütün gerekleri

yerine getirmek, izolasyonlara dikkatli

bakmak, raporları ve onayları almak

gerekir. Gaz borusunun mülkiyet sınırına

girdiği yerlerde havalı vana koyup acil

durdurmalara bağlamak birçok sorunu

engeller.

5. Acil durdurma butonlarından bir tane

de Tesis Müdürünün odasına monte

edilmesinde yarar vardır.

Kaynakça1. 49CFR Chapter V Part 571 Section

571,304 Bölüm 8,3,2 (Code of Fe-

deral Regulation).

2. TS EN ISO 11439 Gaz tüpleri-Yüksek

basınçlı-Motorlu taşıtlarda yakıt ola-

rak kullanılan doğal gazın depolan-

ması için Ek A Madde 15 sayfa 44.

3. TS EN 1964-2 Tüpler – taşınabilir – su

kapasitesi 0,5 litreden 150 litreye

kadar – tekrar doldurulabilir – dikişsiz

çelik gaz tüplerinin tasarım ve ya-

pım özellikleri – bölüm 2: rm değeri

1100 mpa ve üzeri dikişsiz, çelikten

yapılmış tüpler.

4. PrEN 13638 NGV Filling Stations.

5. PrEN 13638 NGV Filling Stations

Sayfa 17 Madde 7.1.2.

6. PrEN 13638 NGV Filling Stations

Sayfa 23 Madde 10.2.2.

7. Tst prEN 13638 Doğal gazla çalışan

taşıtlar (NGV) – İkmal istasyonları.

8. Tst prEN 13638 Doğal gazla çalışan

taşıtlar (NGV) – İkmal istasyonları

EkMA sayfa33.

9. NFPA 52 Vehicular Fuel Systems Code

Blm 4.3.1 ve 8.15 Sayfa 52-12 ve

52-25.

10. Internatinal Code Consule Interna-

tional Fire Codes.

906.3 Size and distribution Tablo

906.3 (2).

11. B’nin önündeki rakam acemi bir

kullanıcının 6.25 mm kalınlığında

( ¼’’) yanıcı bir sıvı birikintisinden

söndürebildiği feet cinsinden alanı

verir. 20 rakamı 20 ft2 demektir ve

1.8 m² alana eşittir. Usta bir insan

aynı söndürücü ile daha fazla alan

söndürebilir.

12. International Fire Code 2012 Ap-

pendix C – Fire Hydrant Location

and Distribution Tablo C 105.

13. Rules of City of New York New York

City Fire Department Chapter 22.

Motor Fuel Dispensing Facilities and

repair garages. 2208-01 Mobile

Compressed Natural Gas Motor

Fuel Systems e-Taşınabilir söndürücü

ihtiyacı.

14. International Fire Code (2012)

Chapter 23 Motor Fuel Dispensing

Facilities and repair garager 2305

Operational requirement 2305.5

Fire extinguisher.

15. GE 118 Standarts for CNG filling

stations installations safety 1-4 Sayfa

95-97.

16. Tst prEN 13638 Madde 12.3 ve

13.1.3 Sayfa 16.

17. NFPA 52 Vehicular Fuel Systems

Code Bölüm 8.11.5 Sayfa 52-24.

18. New York City Fire Code Tit le

29.Chapter 22 Motor fuel dispen-

sing facilities Section 2208 CNG Mo-

tor fuel dispensing facilities2208.7

Emergency shutdown switches

sayfa 295.

19. New York City Fire Code Title 29

Chapter 22 Motor fuel dispensing

facilities Section 2208 CNG Motor

fuel dispensing facilities 2208.6.1

Manuel valf yerleşimi sayfa 295.