Upload
others
View
6
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
CMK-202 / CMT204 Hidrolik - Pnömatik
Prof. Dr. Rıza GÜRBÜZ
Hafta 4
• Pnömatik Sistemler
Çankırı Karatekin Üniversitesi 2
Bu Derste İşlenecek Konular
• Pnömatiğin Tanımı Ve Özellikleri
• Pnömatik İş Elemanlarının Gerçekleştirdiği Hareketler
• Kompresörler
• Kurutucular
• Tank
• Şartlandırıcı
• Valfler ve Kumanda Elemanları
• Semboller
Çankırı Karatekin Üniversitesi 3
Pnömatiğin Tanımı Ve Özellikleri
4
• Pnömatik ; Eski Yunanca'da nefes anlamına gelen “pneuma” kelimesinden
türetilmiştir.
• Bir Pnömatik sistemin çalışma basıncı normalde 4 ile 10 bar arasındadır.
• Çoğunlukla sistem basıncı olarak 6 bar kullanılır.
• Vakum cihazları negatif aşırı basınçla –0,6 ile –0,8 bar arasında çalışır.
Çankırı Karatekin Üniversitesi
5
• Doğrusal hareketler > Silindirler
• Dönme hareketleri > Motorlar
• Salınım hareketleri > Açısal Motorlar
• Tutma hareketleri > Tutucular
• Tutma (Vakumla) > Vantuzlar
• Kas Hareketi > Pnömatik kaslar
Pnömatik İş Elemanlarının Gerçekleştirdiği Hareketler
Çankırı Karatekin Üniversitesi
Pnömatik Silindir Değerleri
6
• ÇAP :3-320 mm
• STROK :1-2000 mm
• KUVVET :5 ton (50.000 N)
• PİSTON HIZI :0.02-1,5 m/s
• SİSTEM BASINCI :6 BAR
Çankırı Karatekin Üniversitesi
Basınçlı Havanın Üretilmesi Ve Hazırlanması
7 Çankırı Karatekin Üniversitesi
Pistonlu Kompresörler
8
Pistonlu kompresörler, çoğunlukla atölye tarzı küçük ölçekli işletmelerde, kısa süreli ve düşük kapasitedeki basınçlı hava gereksinimi için kullanılırlar.
Gürültülü çalışmaları ve diğer kompresörlere göre daha sık bakım gerektirmesi gibi olumsuzluklarına karşı, özellikle 20 bar ve üzeri basınç söz konusu olduğunda, genellikle bu tür kompresörler seçilir
Çankırı Karatekin Üniversitesi
Vidalı Kompresör
9
En yaygın olarak kullanılan tiptir. Yağ püskürtmeli veya yağsız çalışan türleri vardır.
Sesiz çalışmaları, dayanıklılıkları, bakım gereğinin az olması ve verimlilikleri gibi nedenlerle, endüstriyel kullanımda en çok tercih edilen kompresör tipidir.
Çankırı Karatekin Üniversitesi
Kurutucular
10
Soğutarak kurutma
Fiziksel kurutma
• (emme) (absorbsiyon ) )(Adsorbent)
Kimyasal kurutma )
• (Tuz dolgusu)
Çankırı Karatekin Üniversitesi
Tank
11
Tank seçimi Hava deposunun görevi basınçlı havayı depolamaktır. Bununla beraber bazı yan görevleri de üstlenir, bunlar;
1. Soğutma yüzeyi sağlayıp, yoğuşma tankı gibi görev yapar 2. Basıncı stabil tutar 3. Ani hava ihtiyaçlarını karşılar
Hava deposunu seçerken aşağıda ki formülden yararlanabiliriz:
𝑉 = 0,25. 𝑄. 𝑝1.𝑇0
𝑓𝑚𝑎𝑥 . (𝑝𝑢−𝑝𝐿) . 𝑇1
V : tank hacmi (L) Q : kompresör kapasitesi (L/s) 𝑝1 : kompresör giriş basıncı (bar(mutlak)) 𝑇1 : kompresör giriş sıcaklığı (K) 𝑇0 : hava deposu sıcaklığı (K) 𝑝𝑢-𝑝𝐿 : boş-yük basınç ayarı farkı 𝑓𝑚𝑎𝑥 : max.frekans (1 çevrim/30s)
Çankırı Karatekin Üniversitesi
Hava Dağıtım Hatları
Çankırı Karatekin Üniversitesi 12
Şartlandırıcı
Çankırı Karatekin Üniversitesi 13
Devre Elemanlarının Sembolleri
Çankırı Karatekin Üniversitesi 14
Valf Sembolleri
• Valfin konumu kare ile gösterilir.
• Kare sayısı konum sayısına karşılık gelir.
• Çizgiler akış yolunu gösterir. Oklar akışın yönünü işaret eder.
• Kapalı yollar birbirine bağlı olmayan iki kapalı çizgi ile gösterilir.
• Hava ile beslenen ve havanın dışarı atılmasını sağlayan bağlantı yolları karenin dışına doğru çizilir.
Çankırı Karatekin Üniversitesi 15
Valf Sembolleri
• 2/2 - 2 yollu iki konumlu normalde açık Y.K.V
• 3/2 - 3 yollu iki konumlu normalde kapalı Y.K.V
• 3/2 - 3 yollu iki konumlu normalde açık Y.K.V
• 4/2 - 4 yollu iki konumlu, akış 1’͢den 2’ye, 4’͢den 3’e
• 5/2 - 5 yollu iki konumlu, akış 1’͢den 2’ye, 4’͢den 5’e
• 5/3 - 5 yollu üç konumlu, orta konumda kapalı
Çankırı Karatekin Üniversitesi 16
Kumanda Türleri
Çankırı Karatekin Üniversitesi 17
Elle Kumanda
Buton ile Kumanda
Manivela ile Kumanda
Pedal ile Kumanda
Mekanik Kumanda
Switch ile Kumanda
Makara ile Kumanda
Yay geri getirmeli
Kumanda Türleri
Çankırı Karatekin Üniversitesi 18
Hava Uyarılı
Hava uyarılı
Hem hava hem pilot uyarılı
Geri dönüşü pilot uyarılı
Selenoid Kumandalı
Hem selenoid hem pilot uyarılı
Bağlantı Tanımları Harf Ve Rakamlar
Çankırı Karatekin Üniversitesi 19
Girişler (Basınçlı hava besleme)
Çıkışlar (İş hatları)
Çıkışlar (Hava alma/boşaltma) Kontrol bağlantıları (3/2 yön denetim valflerinde)
Kontrol bağlantıları (5/2 yön denetim valflerinde)
P
A, B
R, S
Z, Y
Z, Y
1
4, 2
5, 3
12, 10
14, 12
Harf ISO 5599
Valf Sembolleri
Çankırı Karatekin Üniversitesi 20
Çek valf
Yaylı Çek valf
Veya valfi
Ve valfi
Tek yönlü akış kontrol valfi
Çift yönlü akış kontrol valfi
Basınç Emniyet valfi
Basınç Düşürme valfi
Çabuk egsoz valfi
Silindirlerin Sembolleri
Çankırı Karatekin Üniversitesi 21
Kaynaklar
• Hidrolik Pnömatik Ders Notları, …………..
• Hidrolik Pnömatik Ders Sunumları, Atalay Çiçek
Çankırı Karatekin Üniversitesi 22