Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

Embed Size (px)

Citation preview

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    1/70

    NHOM THC HIEN

    Dng Minh Ch(Bin tp)

    V Hoi BoHunh Nguyn Minh T

    Phm Anh ThH Ngc Trm

    Nguyn Bch Vi

    L Hu Tr(Kthut)

    Trn Ch ThinNguyn Phc HinNguyn Thanh ViTrn Th Anh Th

    Nguyn Th Qu Chi

    Gio Vin: Hunh Ch Ho

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    2/70

    http://www.ebook.edu.vn1

    Mng ton h phng trnh l mng ton khng kh

    lm, nhng n li c nhiu dng v nhiu cch gii khc

    nhau, thi gian gn y (t 2002 n 2010) cc thi Cao

    ng v i hc thng cho m nh im l nm 2010

    thi khi A v khi B c cc cu ny, a s cc hc sinh

    u bngv cha tng luyn gii loi ny.

    Nay nhm mnh son quyn chuyn H phngtrnh nhm gip cc bn c ti liu tham kho v n tp.

    Trong cun chuyn ny nhm mnh chia ra tng loi

    cc bn s thun tin hn trong vic tham kho.

    Trong quyn chuyn ny cc bn sc gp mt

    s cch gii hay, ngn gn v chnh xc. Mc d c gng

    khi bin son, nhng khng th trnh khi vi thiu st,

    mong cc bn gp v thng cm quyn chuyn ny

    c hon thin hn.

    Nhm 2

    vntoanhoc.com

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    3/70

    2

    & &Muc Luc

    Trang

    Phn 1 CC H PHNG TRNHTHNG THNG

    1. H phng trnh bc nht hai n...4

    2. H phng trnh bc nht ba n9

    3. H phng trnh i xng loi I.16

    4. H phng trnh i xng loi II245. H phng trnh ng cp bc hai30

    Phn 2 CC H PHNG TRNH KHC

    1. H phng trnh bc cao hai n..36

    2. H phng trnh v t......40

    3. H phng trnh khng mu mc...47

    4. H phng trnh dng phng php hnh hc vect...56

    5. H phng trnh trong cc k thi.60

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    4/70

    http://www.ebook.edu.vn3

    1Cac He Phng Trnh

    Thong Thng

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    5/70

    4

    1. H PHNG TRNH BC NHT HAI N

    1/ Dng:

    1 1 1

    2 2 2

    a x b y c

    a x b y c+ =+ =

    Cch gii:php th, php cng...

    Php th:

    V d 1: ( )2 1

    12 3

    + =

    =

    x y

    x y

    Gii

    ( )1 2 1 2

    12 3 2(1 2 ) 3

    1 71 21 2

    5 51

    15 5

    x y x y

    x y y y

    xx y

    yy

    = =

    = =

    = == =

    =

    Vy ( )7 1

    ; ;5 5

    x y x y

    = = =

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    6/70

    http://www.ebook.edu.vn5

    Php cng:

    V d 2:2 2 5 2 2 5

    3 6 2 6 12

    x y x y

    x y x y

    + = + =

    = =

    Cng 2 v phng trnh li, ta c:4 17

    174

    y

    y

    =

    =

    Gii h phng trnh (1) ta c27

    4x

    =

    Vy ( )27 17

    ; ;4 4

    x y x y

    = = =

    2/ Gii v bin lun phng trnh:

    Bc 1: Tnh cc nh thc:

    1 1

    1 2 2 1

    2 2

    a ba b a b

    a bD = =

    (gi l nh thc ca h)

    1 1

    1 2 2 1

    2 2

    x

    c bc b c b

    c bD = =

    (gi l nh thc ca x)1 1

    1 2 2 1

    2 2

    y

    a ca c a c

    a cD = =

    (gi l nh thc ca y)

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    7/70

    6

    Bc 2:Bin lun:

    NuD 0 th h c nghim duy nht:

    ;yx

    x yDD

    D D= =

    NuD = 0 vDx 0 v Dy0 th h v nghim

    NuD = Dx= Dy= 0 th h c v s nghim

    hoc v nghim.

    V d 1: Gii h phng trnh:

    5 2 9

    4 3 2

    x y

    x y

    =

    + =

    5 215 8 23

    4 3Ta c: D

    = = + =

    9 2

    27 4 232 3

    xD

    = = + =

    5 9

    10 36 464 2

    yD

    = = + =

    23 46

    1 223 23

    ;yx

    x yDD

    D D

    = = = == =

    Vy nghim ca h phng trnh l (1;2)

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    8/70

    http://www.ebook.edu.vn7

    V d 2: Gii v bin lun h phng trnh:

    1

    2

    mx y m

    x my

    + = +

    + =

    Gii

    2

    2

    1 1 ( 1)( 1)1

    1 12 ( 1)( 2)

    2

    12 1 1

    1 2

    x

    y

    mm m m

    m

    mm m m m

    m

    m mm m m

    D

    D

    D

    = = +

    += + = +

    += =

    =

    =

    =

    Bin lun:NuD 0 m 1 th h phng trnh

    c nghim duy nht l

    2

    11

    1

    mx

    m

    ym

    + = + = +

    NuD = 0 m = 1 th:

    Khi m = 1 ta c h phng trnh:2

    22

    x yx y

    x y

    + = + =

    + =

    H c v s nghim: ( )0 00

    2

    =

    =

    x xx

    y x

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    9/70

    8

    Khi m = 1 ta c h phng trnh:

    0

    2

    0

    (VN)2

    x y

    x y

    x y

    x y

    + =

    =

    =

    =

    3/ Gii h phng trnh bng phng php t n ph:

    V d 3: Gii h phng trnh:

    ( )3( ) 9 2( )

    22( ) 3( ) 11

    x y x y

    x y x y

    + + =

    + =

    Gii

    ( )3( ) 2( ) 9

    22( ) 3( ) 11

    x y x y

    x y x y

    + = + =

    t u = x + y; v = x y

    Ta c h phng trnh:

    3 2 9 12 3 11 3

    1 1

    3 2

    u v uu v v

    x y x

    x y y

    = = = =

    + = =

    = =

    Vy h phng trnh c nghim ( 1; 2)

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    10/70

    http://www.ebook.edu.vn9

    2. H PHNG TRNH BC NHT BA N

    1/ Cc phng php chung: Nguyn tc chung gii h phng trnh nhiu n

    vn l bin i h phng trnh cho thnh nhng htng ng hoc nhng h phng trnh h qu d gii

    hn, (trong c nhng phng trnh vi sn ngy cngt). t c iu ny ta thng dng:-Phng php cng i s-Phng php th

    Nu c dng php bin i khng tng ng thcn phi th li cc gi tr tm c ca n.V d 1: Gii h phng trnh :

    2 2

    3 3

    3

    ( ) 5

    9

    x y z

    I x y z

    x y z

    + =

    + = + =

    Gii

    2 2

    3 23

    2 2

    3 2

    3 3

    ( ) ( ) 2 5 9 5 2

    ( ) 3 ( ) 9 9 527 9 9

    2

    3 3

    2 9 5 2 9 5

    23 5 2 0 0 13

    + = + =

    + = = + + = =

    + = + =

    = = + = = = =

    x y z x y z

    I x y xy z z z xy

    x y xy x y z z z z z z

    x y z x y z

    xy z z xy z z

    z z z z z z

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    11/70

    10

    Vi 0z= ta c :

    0

    0

    0

    x y

    xy

    z

    + =

    = =

    H ny c nghim ( )0;0;0

    Vi 1z= ta c :

    3

    2

    1

    x y

    xy

    z

    + =

    = =

    Gii h ta c hai nghim : ( ) ( )1;2;1 , 2;1;1

    Vi 23z= ta c :

    2

    1

    32

    3

    x y

    xy

    y

    + =

    =

    =

    H c hai nghim :3 6 3 6 2 3 6 3 6 2

    ; ; , ; ;3 3 3 3 3 3

    + + .

    Vy h (I) c 5 nghim :

    ( ) ( ) ( )3 6 3 6 2 3 6 3 6 2

    0;0;0 , 1;2;1 , 2;1;1 , ; ; , ; ;3 3 3 3 3 3

    + +

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    12/70

    http://www.ebook.edu.vn11

    V d 2: Gii h phng trnh :

    ( )

    12

    III 20

    15

    xy

    yz

    zx

    =

    = =

    Nh

    n xt: Nghin cu cch gii. Hy th gii h ny bngphng php th.

    Tuy nhin c th nhn xt v du ca , ,x y z ramt cch gii cch.

    R rng , ,x y z khc 0 v cng du.

    Gii

    Nhn v vi v ca ba phng trnh ta c mtphng trnh; kt hp vi hai trong ba phng trnh cho

    ta c h:

    ( )2

    12

    20

    3600

    xy

    yz

    xyz

    =

    =

    =

    Ta d thy rng ( ) ( )III IV

    V ( )2 60

    360060

    xyzxyz

    xyz

    == =

    Nn h ( )IV tng ng vi hai h :

    ( )

    12

    V 20

    60

    xy

    yz

    xyz

    =

    = =

    v ( )

    12

    VI 20

    60

    xy

    yz

    xyz

    =

    = =

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    13/70

    12

    Gii ( )V : Thay 12xy = vo phng trnh th bat a c

    5=z ; thay 20yz= vo phng trnh th ba ta c 3=x .Thay 3, 5= =z vo phng trnh th ba ta c 4=y .

    H ( )V c nghim: ( ).3;4;5

    Gii ( )IV : Tng t h ( )IV c nghim ( )3; 4; 5 . Vy h ( )III c hai nghim: ( ) ( )3;4;5 , 3; 4; 5 .

    2/ p dng h thc Vit i vi phng trnh bc ba:

    H thc Vit i vi phng trnh bc ba c phtbiu nh sau :

    NH L:Nu phng trnh 3 2 0+ + + =ax bx cx d c

    ba nghim 1 2 3, ,x x th :

    1 2 3

    1 2 2 3 3 1

    1 2 3

    + + =

    + + =

    =

    bx x x

    a

    cx x x x x x

    a

    dx x x

    a

    Ngc li, nu ba s 1 2 3, ,x x x tha mn cc ng thc :

    1 2 3 1

    1 2 2 3 3 1 2

    1 2 3

    x x x S x x x x x S

    x x x P

    + + = + + = =

    th chng l ba nghim ca phng trnh :

    3 21 2 0 + =x S x S x P

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    14/70

    http://www.ebook.edu.vn13

    Theo nh l trn y c thgii h phng trnh ba n

    1 2 3 1

    1 2 2 3 3 1 2

    1 2 3

    + + =

    + + =

    =

    x x x S

    x x x x x x S

    x x x P

    bng cch gii mt phng trnh bc ba

    3 21 2 0 + =x S x S x P

    V d 3: Gii h phng trnh :

    1 2 3

    1 2 2 3 3 1

    1 2 3

    1

    10

    8

    x x x

    x x x x x x

    x x x

    + + =

    + + = =

    GiiTheo nh l Vit , ,x y z l ba nghim ca phng trnh

    3 2 10 8 0x x x+ + = Ta thy 1=x l mt nghim ca phng trnh trn. Do

    phng trnh trn c vit thnh : 2( 1)( 2 8) 0x x x + =

    Gii phng trnh ny ta c : 1 2 31, 4, 2x x x= = =

    V h phng trnh ny i xng i vi , ,y z nn h c

    3! 6= nghim sau :

    ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( )1; 4;2 , 1;2; 4 , 2; 4;1 , 4;1;2 , 2;1; 4 , 4;2;1

    V d 4:Gii h phng trnh :

    2 2 2

    4

    ( ) 22

    18

    x y z

    II x y z

    xyz

    + + =

    + + = =

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    15/70

    14

    GiiBin i h ny thnh h c dng ( )I . Bnh phng hai v

    phng trnh th nht ri tr tng v vi phng trnh thhai ta c :

    4 4

    2( ) 4 hay 3

    18 18

    + + = + + =

    + + = + + = = =

    x y z x y z

    xy yz zx xy yz zx

    xyz xyz

    Theo nh l Vit, , ,y z l ba nghim ca phng trnh :3 24 3 18 0x x x+ + =

    Ta c th thy 2x = l mt nghim. Do :( )( )22 6 9 0x x x + + =

    Gii phng trnh ny ta c : 1 2 32, 3x x x= = =

    Vy h c ba nghim: ( ) ( ) ( )2; 3; 3 , 3;2; 3 , 3; 3;2

    V d 5: Gii h phng trnh :

    ( ) 2 2 2

    3 3 3

    2

    III 6

    8

    x y z

    x y z

    x y z

    + + =

    + + = + + =

    Gii

    ( ) ( ) ( )

    ( ) ( ) ( )

    2

    2 2 2 2 2 2 2 2 2

    2

    III 2 6

    8

    x y z

    x y z xy yz zx

    x y z x y z xy x y yz y z zx z x

    + + =

    + + + + =

    + + + + + + + + + =

    2

    2 2 2

    2

    ( ) 2( ) 6

    ( )( ) ( )( ) 3 8

    x y z

    x y z xy yz zx

    x y z x y z xy yz zx x y z xyz

    + + =

    + + + + = + + + + + + + + + =

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    16/70

    http://www.ebook.edu.vn15

    2

    1

    2

    x y z

    xy yz zx

    xyz

    + + =

    + + = =

    Vy , ,y z l ba nghim ca phng trnh bc ba2 2 2 0t t t+ = hay 2( 2)( 1) 0t t+ =

    Phng trnh ny c nghim l : 1 2 31, 1, 2t t t= = =

    Do h phng trnh c 6 nghim l hon v ca ba s1,1, 2 :

    ( 1;1; 2), ( 1; 2;1), (1; 1; 2), (1; 2; 1), ( 2; 1;1), ( 2;1; 1)

    BITPRNLUYN

    Gii cc h phng trnh :2 2 2

    2 2 2 2 2 2

    2 2 2 3 3 3

    ( ) 2 2 1

    a) ( ) 3 b) 3 c) 9

    ( ) 4 4 1

    + = + = + + + =

    + = + = + + + = + = + = + + + =

    y z x zx xy x x y z

    z x y xy yz y x y z

    x y z yz zx z x y z

    2

    2

    2

    1 1 13

    6 ( ) 13( )( )1 1 1

    d) ( )( ) 2 e) 3 f) 3 ( ) 5

    ( )( ) 3 6 ( ) 51

    1

    + + =

    + =+ + =

    + + = + + = + = + + = + =

    =

    x y z x y z yz x y z x x

    y z x y y y z x zxxy yz zx

    z x y z z z x y xy

    xyz

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    17/70

    16

    3. H PHNG TRNH I XNG LOI I

    TM TT L THUYTV PHNG PHP GII TON:

    1/ Dng tng qut ca hi xng loi I:nh ngha: Hi xng loi I l h cha 2 n x,y

    m khi ta thay i vai tr x,y cho nhau th h phng trnhkhng thay i.

    ( )

    ( )

    , 0

    , 0

    f x y

    g x y

    =

    =, trong

    ( ) ( )

    ( ) ( )

    , ,

    , ,

    f x y f y x

    g x y g y x

    =

    =

    Phng php gii tng qut:

    i) Bc 1: t iu kin (nu c)ii) Bc 2: tS = x + y;P = xy (viS2 4P) .

    Khi , ta a h v h mi chaS,P.

    iii) Bc 3: Gii h mi tmS,P. ChnS,Ptha mn

    S2 4P.

    iiii) Bc 4: ViS,Ptm c thx,y l nghim caphng trnh:

    X2

    SX + P = 0

    ( nh l Vit o)*Ch :

    i) Cn nh:2 2 2

    3 3 3

    2

    3

    x y S P

    x y S SP

    + =

    + =

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    18/70

    http://www.ebook.edu.vn17

    ii) i khi ta phi t n ph:

    ( )

    ( )

    u u x

    v v x

    =

    =v

    S u v

    P uv

    = +

    =

    iii) C nhng h phng trnh trthnh

    hi xng loi I sau khi ta t n ph.

    2/ Mt s v d minh ha:

    V d 1:Gi h phng trnh sau:

    2 2

    2 2 7 8x y xyx y x y

    + + = + + + =

    (1)

    GII

    t:S x y

    P xy

    = +=

    , vi S2 4P.

    Khi , h (1) trthnh:

    ( )

    22

    2 22

    2

    2

    2

    77

    2 7 82 8

    77

    36 0

    2

    = =

    + = + =

    = =

    = = =

    P SS P

    S S SS P S

    P SP S

    SS S

    S

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    19/70

    18

    Vi: 3 2S P= = . Khi , x v y l nghim ca phng

    trnh: 2 3 2 0X X + =

    1

    21

    2 21

    x

    yX

    X x

    y

    = ==

    = = =

    Vi: 2 3S P = = . Khi , x v y l ngim ca

    phng trnh: 2 2 3 0X X+ =

    1

    31

    3 31

    = = =

    = = =

    x

    yX

    X xy

    Vy h cho c 4 nghim

    (x,y) = (1;2), (2;1), (1;3), (3;1).

    V d 2: Gii h phng trnh:

    2 22 2

    1 1 5

    1 19

    x yx y

    x yx y

    + + + = + + + =

    ( H Ngoi Thng TPHCM - Khi A,D nm 1997)

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    20/70

    http://www.ebook.edu.vn19

    GII

    t:

    2

    2

    22

    22

    1 12

    1 1 2

    u x x ux x

    v y y vy y

    = + + =

    = + + =

    Khi , h (1) trthnh:

    ( )

    2 2

    2

    5

    13

    5

    2 13

    5

    6

    u v

    u v

    u v

    u v uv

    u v

    uv

    + =

    + =

    + =

    + =

    + =

    =

    u, v l nghim ca phng trnh: X2 5X+ 6 = 0

    3

    2

    2

    3

    3

    2

    = =

    = =

    =

    =

    X

    X

    u

    v

    u

    v

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    21/70

    20

    Trng hp 1: u = 2; v = 3

    12

    13

    1 1

    3 5 3 5

    2 2

    xx

    y

    yx x

    y y+

    + =

    + =

    = =

    = =

    Trng hp 2: u = 3; v = 2

    1 3

    12

    3 5 3 5

    2 2

    1 1

    xx

    yy

    x x

    y y

    +

    + =

    + =

    = =

    = =

    Vy h cho c 4 nghim (x,y) l

    3 5 3 5 3 5 3 51; , 1; , ;1 , ;1

    2 2 2 2

    + +

    .

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    22/70

    http://www.ebook.edu.vn21

    3/ iu kin tham s hi xng loi I c nghim:

    Phng php gii tng qut:

    i) Bc 1: t iu kin (nu c).

    ii) Bc 2: tS = x + y; P = xy vi iu kin caS,Pv S2 4P(*).

    iii) Bc 3: Thayx,y biS,Pvo h phng trnh.Gii h tmS,Ptheo m, ri tiu kin (*) tm m.

    (vi m l tham s)

    V d 3: Tm iu kin m h phng trnh sau cnghim:

    ( )

    4 1 4

    13

    + =

    + =

    x y

    x y m

    GII

    t:4 0

    1 0

    =

    =

    u x

    v y

    Khi , h (1) trthnh:

    2 2

    4

    3 5

    u v

    u v m

    + = + =

    4

    21 32

    u v

    muv

    + =

    =

    Suy ra u,v l nghim (khng m) ca phng trnh:

    2 21 34 0 (*)2

    mX X

    + =

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    23/70

    22

    Theo , h (1) c nghim Pt (*) c 2 nghim khng m.

    3 13' 0 01320 7.

    21 3 300

    2

    m

    P mm

    S

    Vy 13 73

    m l gi tr cn tm.

    V d 4: Tm m h phng trnh sau c nghim thc:

    1(1)

    1 3

    x y

    x x y y m

    + =

    + =

    GII

    iu kin: 0; y 0x

    Khi :

    ( ) ( )3 3

    11

    1 3 1 3

    + =+ =

    + = + =

    x yx y

    x x y y m x y m

    t: ( )2

    0; P= 0 4S x y xy S P = +

    H phng trnh trthnh:

    3

    1 1

    3 1 3

    = =

    = =

    S S

    S SP m P m

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    24/70

    http://www.ebook.edu.vn23

    H (1) c nghim thc2 4

    1 4 10 0 m

    0 40

    S Pm

    Pm

    S

    Vy1

    04

    m l gi tr cn tm.

    BI TP RN LUYN

    Bi 1: Gii h phng trnh: 2 219

    133

    x y xy

    x y xy

    + + =

    + + =.

    Bi 2: Gii h phng trnh:2 2

    2 2

    1 14

    1 14

    x yx y

    x yx y

    + + + = + + + =

    .

    Bi 3: Tm m h phng trnh c ng 2 nghim thc

    phn bit.2 2

    2

    2 1

    4

    ( )

    ( )

    y m

    x y

    + = + + =

    Bi 4: Tm m h phng trnh sau c nhgim thc:2 2

    4 4 104 4

    ( )( )

    x y x yy x y m

    + + + =+ + =

    Bi 5:Tm m h phng trnh c nghim thcx > 0,y > 0:

    2 2

    1x xy y m

    x y xy m

    + + = + + =

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    25/70

    24

    4. H PHNG TRNH I XNG LOI II

    1/ nh ngha:

    H phng trnh i xng loi II l h cha hai nx,y mkhi ta thay i vai trx,y cho nhau th phng trnh ny tr

    thnh phng trnh kia ca h.*Ch :Nu 0 0( ; )y l nghim ca h th 0 0( ; )y x cng l nghim ca h.

    2/ Cc dng ca h phng trnh i xng loi II:

    DDnngg 11::( , ) 0

    ( , ) 0

    f x y

    f y x

    =

    =(i v trx vy cho nhau th

    phng trnh ny trthnh phng trnh kia).

    Phng php gii chung:Tr v vi v hai phng trnh v bin i v dng

    phng trnh tch s.

    Kt hp mt phng trnh tch s vi mt phng trnhca h suy ra nghim ca h

    V d1:Gii h phng trnh sau:2

    2I 2( ) 2x y

    y y x

    = =

    Nhn xt: Nu thay ng thix biy vy bix thphng trnh th nht s trthnh phng trnh th hai vngc li.

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    26/70

    http://www.ebook.edu.vn25

    Gii

    Tr tng v hai phng trnh trong h, ta c

    ( )( ) 2( ) ( )

    ( )( 1) 0

    0

    1 0

    y x y x y x y

    x y x y

    x y

    x y

    + =

    + =

    =

    + =

    Do , h phng trnh cho tng ng vi:

    2

    0(Ia)

    2

    x y

    x x y

    =

    =hoc

    2

    1 0(Ib)

    2

    x y

    x y y

    + =

    =

    Gii h (Ia) ta c nghim (0;0), (3;3).

    Gii h (IIa) ta c nghim:

    1 5 1 5 1 5 1 5; , ;2 2 2 2

    + +

    Vy h phng trnh c 4 nghim l

    (0;0), (3;3),1 5 1 5 1 5 1 5

    ; , ;2 2 2 2

    + +

    DDnngg 22::( , ) 0

    ( , ) 0

    f x y

    g x y

    = = (trong ch c 1 phng trnh

    i xng loi I)

    Cch gii:a phng trnh i xng v dng tch,giiy theox ri th vo phng trnh cn li.

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    27/70

    26

    V d 2: Gii h phng trnh:2

    1 1(1)

    2 1 0 (2)

    x yx y

    x xy

    = =

    Giiiu kin: 0; y 0x . Khi :

    1(1) ( ) 1 0 1

    x yx y

    xy yx

    = + = =

    Vix = y th (2) 2 1 0 1x x = =

    Vi1

    y = th (2) v nghim

    Vy h phng trnh c 2 nghim phn bit (1;1), (1;1).

    3/ Mt s bi tp v phng trnh i xng loi II :

    V d 3: Gii h phng trnh:2

    2

    3 2

    3 2

    x y

    y y x

    =

    =

    Gii

    Tr v theo v ca hai phng trnh, ta c:2 2 3 3 2 2

    0(x-y)(x+y-1) 01 0

    x y x y y x

    x yx y

    + =

    = = + =

    Vy h phng trnh cho tng ng vi:2 3 2

    (I)0

    x y

    x y

    =

    =hoc

    2 3 2(II)

    1 0

    x y

    x y

    =

    + =

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    28/70

    http://www.ebook.edu.vn27

    Gii (I):2 ( 5) 03 2

    ( ) 0 5x xx x x

    I x y x yx yx y

    = = = = = =

    ==

    Gii (II):2 23 2(1 ) 2 0

    ( ) 1 1

    1 2

    2 1

    x x x x x

    II y x y x

    x x

    y y

    = =

    = =

    = =

    = =

    Vy h phng trnh c bn nghim(0;0), (5;5), (1;2), (2;1).

    V d 4: Gii h phng trnh2 3 4 4 (1)

    2 3 4 4 (2)

    x y

    y x

    + + =

    + + =

    Gii

    iu kin:

    34

    23

    42

    x

    y

    .

    Ly(1) tr (2) ta c:

    ( ) ( )2 3 2 3 4 4 0

    (2 3) (2 3) (4 ) (4 )

    02 3 2 3 4 42 1

    ( ) 02 3 2 3 4 4

    x y y x

    x y y x

    x y y x

    x yx y y x

    y

    + + + =

    + +

    + =+ + + +

    + = = + + + +

    Thayx = y vo (1), ta c:2 3 4 4 7 2 (2 3)(4 ) 16x x x x x+ + = + + + =

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    29/70

    28

    22

    39 02 2 5 12 9 11

    9 38 33 09

    = + + =

    + = =

    xxx x x

    x x x

    Vy h phng trnh c 2 nghim phn bit

    ( ) ( )11 11

    ; 3;3 , ;9 9

    x y

    = .

    V d 5: Gii h phng trnh

    2

    2

    2

    2

    12

    12

    yy

    x

    xx

    y

    +=

    + =

    Giiiu kin: , 0>x y Khi , h phng trnh cho tng ng

    2 2

    2 22 1 (1)2 1 (2)

    yx y

    xy x

    = += +

    Ly (1) tr (2) v theo v ta c:

    ( ) ( )

    2 ( )

    ( ) 2

    (3)

    0 2 0

    m

    =

    + + = + + >

    =

    xy x y y x

    x y xy x y xy x y

    x y

    Thay (3) vo (1) ta c:3 2

    3 2

    2

    0

    2 1

    2 1 0

    ( 1)(2 1) 0 1x

    x x

    x x

    x x x x

    >

    = +

    =

    + + = =14243

    Vy h phng trnh c nghim duy nht(x;y) = (1;1).

    (thok)

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    30/70

    http://www.ebook.edu.vn29

    BI TP RN LUYN

    Bi 1:Gii h phng trnh:

    ) )

    ) )

    22

    2

    2

    321

    3 12

    4 43 3

    4 43 3

    x yy x yx

    a by y xy x

    y

    y yx y x y

    xc d

    x xy x y x

    y y

    + = + = +

    + = + + =

    = = = =

    Bi 2: Tm a h sau c nghim duy nht:

    2

    2

    ( 1)

    ( 1)

    x xy a y

    y xy a x

    + =

    + =

    Bi 3: Chng minh rng vi 0a th phng trnh

    sau c nghim duy nht:

    22

    22

    2

    2

    ax y

    y

    ay x

    x

    = + = +

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    31/70

    30

    5. H PHNG TRNH NG CPBC HAI

    1/ nh ngha:Biu thcf(x; y) gi l phng trnh ng cp bc 2nu

    f(mx; my) = m2f(x; y)

    H phng trnh ng cp bc hai c dng:

    ( )

    ( )

    ,

    ,

    =

    =

    f x y a

    g x y b

    Trong :f(x; y) vg(x; y) l phng trnh ng cp bc 2;

    vi a v b l hng s.

    2/ Cch gii:

    Xt x = 0 thay vo h kim tra.

    Vix 0 ta ty = xtthay vo h ta c:

    ( )

    ( )

    ( )

    ( )

    2

    2

    , 1,

    , 1,

    = =

    = =

    f x xt a x f t a

    g x xt b x g t b

    Sau , chia 2 v ca 2 phng trnh vi nhau ta c:( ) ( ) ( )1, 1, *=

    af t g t

    b

    Gii phng trnh (*) ta tm c t.

    Thtvo h ta tm c (x; y).

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    32/70

    http://www.ebook.edu.vn31

    3/ Cc v d:

    V d 1: Gii h phng trnh sau:( )

    ( )2 2

    2 2

    2 3 121

    2 14

    + + =

    =+

    x y xy

    yx y

    Gii

    D thyx = 0 khng l nghim ca h phng trnh

    Vix 0 ta ty = xt. Khi h phng trnh trthnh:

    ( )

    ( )

    ( )

    2 22 2 2 2

    2 2 2 2 2 2

    22

    2

    3 2 122 3 12

    2 4 14 4 2 14

    k : 4 2 03 2 62

    4 2 7 2 2

    + + = + + =

    + + = + + =

    + + + + = + +

    x t t x x t x t

    x x t x t x t t

    t tt t

    t t t

    Khi (2) 21

    3 2 02

    = + = =

    tt t

    t(tha)

    Khi t = 1 th vo h ta c (x; y) = ( )2 2;

    Khi t = 2 th vo h ta c (x; y)= (1; 2), (1; 2)

    Vy nghim ca h l:(x; y) = ( )2 2; , (1; 2), (1; 2)

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    33/70

    32

    V d 2: Tm m h phng trnh sau c nghim:

    ( )

    2 2

    2 21

    + + =

    + + =

    x xym y m

    x m xy my m

    Gii

    D thyx = 0 khng l nghim ca h phng trnh

    Vix 0 ta ty = xt. Th vo h phng trnh ta c

    ( )

    ( )

    ( )

    ( )( )

    2 22 2 2 2

    2 2 2 2 2 2

    22

    2

    1

    1 1

    011 1 0

    1 11

    + + = + + =

    + + = + + =

    =+ + = + =

    =+ + +

    x t tm mx x tm x t m

    x m x t x t m m x t m tm t m

    tt tmm t t

    m tt m tm t

    Khi t = 0 th ( )2

    k : 00

    =

    =

    x mm

    y

    Khi (1m)t= 1 ( )2

    2

    1*

    2 3 2

    =

    = +

    xy

    m

    my m m

    V2

    2 732 3 2 2 084

    m m m + = + >

    nn (*) c ngha 1m

    Vy vi 1m th h phng trnh trn c nghim.

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    34/70

    http://www.ebook.edu.vn33

    V d3: Cho h phng trnh sau:2 2

    2

    4

    3 4

    + =

    =

    x xy y m

    y xy

    Chng minh h phng trnh lun lun c nghim m .

    GiiKhix = 0 khng l nghim ca h phng trnh.

    Vix 0 ta ty = xt. Khi h phng trnh trthnh

    ( )

    ( )

    ( )

    2 22 2 2 2

    2 2 2 2 2

    22

    2

    4 14

    4 3 4

    k : 3 04 1*3 4 3

    + = + =

    + = =

    + =

    x t t mx x t x t m

    x t x t x t t

    tt t m

    t t

    Khi ( ) ( ) ( ) ( )24 16 3 4 0* ** + =m t m t

    Vi m = 4 th (**) c dng 4 4 0 1 + = =t t (tho)

    Vi m 4 th (**) c dng:

    ( ) ( )

    24 16 3 4 0 + =m t m t

    Vi2

    2 40 1289 80 192 3 03 9

    m m m = + = + >

    Vy h phng trnh lun lun c nghim m .

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    35/70

    34

    BI TP RN LUYN

    Bi 1: Gii cc h phng trnh sau:

    )

    )( )

    )

    )

    )

    2 2

    2 2

    2 2

    2 2 2

    2 2 2

    2 2

    2 2

    2 2

    2 2

    3 2 11

    2 3 17

    5 2

    10

    2 2 2

    2 2 1

    2 2

    2 2 2 0

    2 3 3

    2 2

    x xy ya

    x xy y

    x y xyb

    y x y

    x y x xc

    x y x y xy

    x y xy y xd

    x y y

    x y x xy yd

    x y x y

    + + =

    + + =

    + =

    + =

    + + =

    + =

    + + + + =

    =

    + = + +

    + = +

    Bi 2: Tm gi tr ca m phng trnh c nghim:

    2 2

    2 2

    3 2 11

    2 3 17

    + + =

    + + = +

    x xy y

    x xy y m

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    36/70

    http://www.ebook.edu.vn35

    2Cac He Phng Trnh

    Khac

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    37/70

    36

    1. H PHNG TRNH BC CAO HAI N

    H phng trnh bc cao hai n l h gm hai phngtrnh hai n trong c t nht mt phng trnh c bc lnhn 1.

    Phng php chung:Cc h phng trnh bc cao thng kh gii v khng

    th nu ra tng phng php cu th gii.Do phngphp thng c s dng l chuyn chng v h phngtrnh bc hai bng mt trong hai phng php:

    Phng php bin i tng ng.Phng php t n ph.

    Cc dng h phng trnh thng gp:H phng trnh i xng loi 1H phng trnh i xng loi 22/ Mt s v d minh ha:

    V d 1:

    ( )2 2

    4 4

    31

    17

    x xy y

    x y

    + + =

    + =

    GiiKhi (1) trthnh:

    2 2 2

    2 2 2 2 2 2 2 2

    2 2

    2 2 2 2 2 2

    2

    3 ( ) 3

    ( ) 17 2 (3 ) 17 2

    ( ) 3 ( ) 39 6 17 2 6 8 0

    ( ) 31

    22

    4

    x y xy x y xy

    x y x y xy x y

    x y xy x y xyxy x y x y x y xy

    x y xyx y

    xyxy

    xy

    + + + = +

    + = + = +

    + = + + = + + = + + + =

    + = ++ =

    = =

    =

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    38/70

    http://www.ebook.edu.vn37

    Vi1

    2x y

    xy

    + ==

    x,y l nghim ca phng trnh:

    1 2

    1 2

    2 1 2

    2 1

    12 0

    2

    x x

    y y

    tt t

    t

    = = = =

    = =

    =

    Vi

    =

    =+

    2

    1

    xy

    yx

    x,y l nghim ca phng trnh:

    3 42

    3 4

    1 212 0

    2 2 1

    x xtt t

    t y y

    = = = + = = = =

    Vy h phng trnh c bn cp nghim l

    (1;2), (2; 1), (1; 2), (2;1)

    V d 2:Gii cc h phng trnh sau:

    ) ( )3 3 2 126+ =+ =

    x yax y

    Gii

    t:x y S

    xy P

    + =

    =; iu kin 042 PS

    Khi :

    ( )3 3

    2 2 21

    3( ) 3 ( ) 26 3 26

    x y S S

    Px y xy x y S SP

    + = = =

    = + + = =

    Vi S = 2 ; P = 32 1 3

    3 3 1

    x y x y

    xy x y

    + = = = = = =

    Vy h phng trnh c hai cp nghim l (1;3),(3; 1)

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    39/70

    38

    ) 2 2 3 34

    ( )( ) 280(2)

    + =

    + + =

    x yb

    x y x y

    Gii

    ( ) 2 3

    2

    2 [( ) 2 ][( ) 3 ( )] 280

    (16 2 )(64 12 ) 2803

    3( ) 40 93 0 31

    3

    x y xy x y xy x y

    xy xy

    xy

    xy xyxy

    + + + =

    ==

    + = =

    Vixy = 3 ta c:

    =

    =+

    3

    4

    xy

    yxx;y l nghim ca phng trnh:

    2

    x 1

    y 3t 1t 4t 3 0

    t 3 x 3

    y 1

    = == + = = =

    =

    Vi3

    31=xy ta c:

    =

    =+

    331

    4

    xy

    yx

    x;y l nghim ca phng trnh:

    03

    3142 =+ tt (v nghim)

    Vy h c hai cp nghim l (1;3),(3;1)

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    40/70

    http://www.ebook.edu.vn39

    BI TP RN LUYN

    Bi 1: Gii h phng trnh:

    )

    )

    )

    )

    3 3

    4 4 2 2

    2 22 2

    2 2

    4 4

    7( ) 2

    1

    12

    1 14

    1 14

    3

    17

    = =

    + =

    + =

    + + + =

    + + + =

    + + =

    + =

    x ya

    xy x y

    x yb

    x y x y

    x yx y

    c

    x yx y

    x xy yd

    x y

    Bi 2: Cho h phng trnh:

    4 4 2 212

    x y m

    y x y

    + =

    + =

    Tm m h phng trnh c ng hai nghim.

    Bi 3: Tm m h sau c nghim duy nht:3 2 2

    3 2 2

    7

    7

    x y x mx

    y x y my

    = +

    = +

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    41/70

    40

    2. H PHNG TRNH V T

    NHNG PHNG PHP THNG DNG

    GII H PHNG TRNH V T:

    1/ Khcn thc a h cho v h hu t:

    Mt vi nh l khi kh cn thc:

    2 2

    22

    2 12 1

    2 12 1

    2 12 1

    22

    2

    ( ) ( ) ( ) ( ) 0

    ( ) 0( ) ( ) ( ) ( )

    ( ) ( ) ( ) ( )

    ( ) ( ) ( ) ( )

    ( ) ( ) ( ) ( )

    ( ) 0( ) ( )

    ( ) ( )

    ( ) 0( ) 0

    ( ) ( )(

    ++

    ++

    ++

    = =

    = =

    = =

    > >

    <

    Vy h (IV) c nghim khi1

    0;4

    m

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    46/70

    http://www.ebook.edu.vn45

    4/ Phng php nh gi:

    V d 5:Gii h phng trnh

    1 (V)2 1xy y y

    xy y y

    + = =

    Gii

    iu kin: 0 y 1, x 0, xy y 0 (*)

    D thyy = 0 khng phi l nghim ca h.

    Viy 0, (*) x 1.

    Suy ra

    1

    1

    1

    1

    xy y y

    y y y

    y

    x

    +

    + =

    =

    =

    Thay (x;y) = (1;1) vo h, ta thy tha h.

    Vy nghim ca h (V) l (x;y) = (1;1)

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    47/70

    46

    BI TP RN LUYN

    Bi 1: Gii cc h phng trnh sau:

    a)2 2 3

    3 1 3 1 4

    x y xy

    x y

    + =

    + + + =

    b)2 1 1

    3 2 4

    x y x y

    x y

    + + + =

    + =

    c)2 2 2 22 1 2 1

    12 0

    x x y x x y

    xy y

    + + + + = +

    =

    d)2 2

    3 2 2

    4 3

    4 0

    x y x y

    x x y

    + + =

    =

    Bi 2:

    Tm cc gi tr ca m h phng trnh sau c nghim

    1 2

    2 1

    y m

    y m

    + + =

    + + =

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    48/70

    http://www.ebook.edu.vn47

    3. H PHNG TRNH KHNG MU MC

    Khi nim:

    H phng trnh khng mu mc l h phng trnh

    khng c cu trc (dng) c th, do cng khng c cchgii tng qut. Phi ty vo tng h phng trnh m c

    cch gii ph hp.

    Mt s cch gii cbn:

    Phng php th,

    Phng php t n s ph,

    Phng php cng,

    Phng php dng tnh n iu ca hm s,

    Phng php dng bt ng thc,

    Phng php nh gi,

    Phng php a v h phng trnh cng bc

    (ng cp).

    Sau y l mt s v d c th cho cc phng php:

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    49/70

    48

    1/ Phng php th:

    V d 1: Gii h phng trnh sau:

    ( )

    ( )

    2

    2 2

    6 3 1 1

    1 2

    x xy x y

    x y

    + + =

    + =

    GiiTa bin i (1) thnh phng trnh bc hai theo n x:

    ( )26 1 3 1 0x y x y+ + =

    Ta tnh bit s delta ca phng trnh trn:

    ( ) ( ) ( )2 2

    1 3 24 1 3 5y y y = =

    Ta tm dc nghim l 1 12 3

    yx x

    = =

    Th 13

    x = vo (2) 2 23

    y =

    Th 12

    yx

    = vo (2)

    3 44 5

    1 0

    y x

    y x

    = =

    = =

    Vy nghim ca h l:

    ( ) ( )

    1 2 2 1 2 2, ; , ;

    3 3 3 3

    3 4; 1;0 , ;

    4 5x y

    =

    V d 2: Gii h phng trnh sau:

    ( )( ) ( )

    ( )

    2 2

    2

    1 1 3 4 1 1

    1 2

    x y x y x x

    xy x x

    + + + = +

    + + =

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    50/70

    http://www.ebook.edu.vn49

    GiiD thyx = 0 khng tha mn phng trnh (2).

    Vi x 0, t (2) ta c2 1

    1x

    yx

    + = . Thay vo (1) ta c:

    ( )( ) ( ) ( )

    ( )( ) ( ) ( )

    ( )( ) ( )

    2 22 2 2 2

    3 2

    2

    3 4 11 1

    1 2 1 1 3 1

    1 2 2 1 1 3 1

    2 2 1 0 1 2 do 0

    x xx x x x x x x x

    x x

    x x x x x x

    x x x x x x

    + = + =

    + =

    + = = =

    Vi 1 1x y= = , Vi 52

    2x y= =

    Vy h c nghim l ( ) ( )5

    21;1 , 2;;x y

    =

    V d 3: Gii h phng trnh:( )

    ( )

    2 2 1

    2

    2 7

    3

    x x y

    xy x y

    + + =

    + =

    Gii

    T ( ) ( )3

    2 11

    xy x

    + =

    +, thay vo (1) ta c:

    ( )( )( )4 3 2 22 5 2 7 2 0 1 2 2 3 1 0

    12 3 17 3 17

    1 2 4 43 172 1 1 17 1 174

    2 23 174

    x x x x x x x x

    x

    xx x

    x x

    x y yy y

    x

    + + = + + =

    == +

    = == = + = = = +

    = =

    =

    ( ) ( )3 17 1 17 3 17 1 17

    1;2 , 2; 1 , ; , ;4 2 4 2

    S

    + + +=

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    51/70

    50

    BI TP RN LUYN

    Gii cc h phng trnh sau:

    ) )( )( )

    ) )

    2 2

    3 32 2

    2 2 2

    2 2 2

    33 2 16

    2 9 2 32 3 33

    3 4 7 4 9 02 2 2 1 0 4 3

    x xy yxy x x ya b

    x y x y xyx y x y

    xy y x y x yc dxy y x y x y x y

    + = =

    = ++ =

    + + = =+ + = + = +

    2/ Phng php t n s ph:

    V d 4: Gii h phng trnh sau:

    ( )

    ( )( )( )

    2

    2

    1 4I

    1 2

    x x y y

    x x y

    y

    y

    + +

    + +

    + =

    =

    GiiD thyy = 0 khng tha h (I), nn ta c:

    ( )

    ( )

    2

    2

    14

    I1

    2 1

    x

    y

    xx y

    y

    x y

    +

    ++

    + + =

    =

    t

    2

    1, 2u v x yxy= = + + , ta c: 12 1

    1u v u

    uv v

    + = == =

    Khi , suy ra:

    221 1 1 21

    2 532 1

    xx yy x

    yx yy x

    x y

    += = == +

    = =+ =

    + =

    Vy nghim ca h l: ( ) ( ) ( )1;2 , 2;5;x y = .

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    52/70

    http://www.ebook.edu.vn51

    V d 5: Gii h phng trnh sau:

    ( )( )

    ( )

    2 22

    3

    II1

    4 4 7

    2 3

    yxy xx y

    xx y

    + +

    + =+

    + =+

    Giiiu kin:x + y 0. Khi :

    ( )

    ( ) ( )( )

    2 2

    2

    3

    II1

    3 7

    3

    x y x yx y

    x y x yx y

    +

    +

    + + =+

    + + =+

    t 1u x yy

    = + ++

    (iu kin: 2u ), v x y=

    ( )( ) ( )

    2 2

    22II

    2 133 131

    loai3 3 3 132

    u vv uu v

    uu v u u

    = == + =

    = + = + =&

    Suy ra:1

    2 10

    1

    x y xx y

    yx y

    =

    + + =+

    = =

    Vy h c mt nghim duy nht ( ) ( )1;0;yx =

    BI TP RN LUYNGii cc h phng trnh sau:2 2 2

    3 32 2 2

    2 2

    52 2 2) b)

    ( 1) ( 1) 352 2 1

    4 2 1 1) d)

    ( 1) ( 1) 2 3 2 4

    x y xyx y x xa

    x yx y x y xy

    x y x y x y x yc

    x x y y y x y

    + + =+ + =+ + + = + =

    + + + = + + + =+ + + + = + =

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    53/70

    52

    3/ Phng php cng:

    V d 6: Gii h phng trnh sau:

    1 1 4

    6 4 6

    x y

    x y

    + + =

    + + + =

    Gii

    iu kin: 1, 1y

    Cng v tr v theo v ca hai phng trnh, ta c:

    ( )*6 1 4 1 4

    6 1 4 1 6

    x x y y

    x x y y

    + +

    + + + + =

    + + + + =

    t5

    6 1 6 1u ux x x x= + =+ + + +

    54 1 4 1v

    vy y y y= + =+ +

    Khi h (*) trthnh

    10 6 1 55 35 5 5 42 4 1 5

    u vx xu x

    v yy yu v

    +

    +

    + = + + == =

    = =+ = + =

    Vy nghim ca h l ( ) ( )3;4;yx =

    V d 7: Gii h phng trnh sau:

    ( )

    ( )

    2 2

    2 2

    1

    2

    91 2

    91 2

    x y y

    y x x

    + = +

    + = + +

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    54/70

    http://www.ebook.edu.vn53

    Gii

    iu kin: , 2y >

    Ly (1) tr (2) ta c:

    ( )

    2 2 2 2

    2 22 2

    2 2

    2 2

    0 , 2

    91 91 2 2

    2 291 91

    10

    2 291 91

    x y

    x y y x y x

    x y y xy x

    y xx y

    x yx y x y

    y xx y

    x y

    > >

    +

    +

    + + = + +

    = +

    + ++ +

    + + + + =

    + ++ +

    =

    144444444424444444443

    Th y= vo phng trnh (1), ta c:

    ( )( )

    ( ) ( )

    2 2 2 2

    2

    2

    2

    0 , 2

    91 91 10 1 9

    91

    91

    2 2

    9 33 3

    2 120

    1 13 3 1 0

    2 110

    3 3x y

    x x x x x x

    x xx x

    xx

    x x

    xx

    x y

    > >

    + = + + = +

    = + +

    ++ +

    + =

    ++ +

    = =

    1444444442444444443

    Vy h c m nghim duy nht: ( ) ( )3;3;yx =

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    55/70

    54

    BI TP RN LUYN

    Gii cc h phng trnh sau:

    2 2

    2 3 2

    4 2

    13 3

    1) b)

    3( ) 2812 5

    52 6 2

    4) c)5

    (1 2 ) 2 3 24

    + + + = + + =

    + + + =

    + + =

    + + + + = + =

    + + + = = +

    x x yx y xy y

    ax y x y

    x yy

    xx y x y xy xy y x yyb

    x y xy x x x y x y

    3/ Phng php dng bt ng thc:

    V d 8: Gii h phng trnh sau:

    1 1 1 6

    9

    x y z

    x y z

    + + + + + =

    + + =

    Giiiu kin: , , 1x y z

    p dng bt ng thc Bunyakovsky, ta c:

    ( ) ( )2

    1. 1 1. 1 1. 1 3 36x y z x y z + + + + + + + =

    Suy ra: 1 1 1 6x y z + + + + +

    ng thc xy ra 3x y z = = = tha mn phng trnh th

    hai ca h.Vy h c mt nghim duy nht ( ) ( )3;3;3;;y zx =

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    56/70

    http://www.ebook.edu.vn55

    V d 9: Gii h phng trnh sau:

    2

    2

    3

    4 2

    4

    6 4 2

    2

    1

    3

    1

    4

    1

    xy

    x

    yz

    y y

    z

    z z z

    = +

    =

    + +

    =+ + +

    Gii

    V2

    2

    20

    1

    xy

    x=

    +nn xy ra hai trng hp sau:

    Viy = 0, khi x = y = z = 0Vy ( ) ( )0;0;0;;y zx = l mt nghim ca h phng trnh.

    Viy > 0, khi x > 0,z>0.

    D thy 2 21 2x x+ nn2

    2

    2hay

    1x

    x y xx

    +

    .

    Theo BT Cauchy, ta c:2

    4 2 4 2 234 2

    31 3 . .1 3 hay

    1y

    y y y y y y z yy y

    + + = + +

    T phng trnh th 3 ca h suy ra x z . Vy x y z x ,iu ny xy ra x y z = = .

    Thay vo phng trnh u ta c 1y z= = = (tho)

    Vy nghim ca h l ( ) ( )( )0;0;0 1;1;1;;y zx =

    BI TP RN LUYNGii cc h phng trnh sau:

    ) )( 1) ( 1) 2 4 1 4 1 4 1 9

    61 1

    x y y x xy x y z a b

    x y z x y y x xy

    + = + + + + + =

    + + = + =

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    57/70

    56

    4. SDNG VCT GII

    H PHNG TRNH

    Mt vi btng thc vectthng dng:

    Trong mt phng hoc trong khng gian cho hai vc t ,ur ura b ;

    khi ta c:

    ( )| | | | | | 1+ +r r r ra b a b

    Du " = " xy ra * :+ =r r r ra b k a kb hoc

    mt trong hai vc tbng0r

    ( )| | | | | | 2

    r r r ra b a b

    Du " = " xy ra * : =r r r ra b k a kbhoc

    mt trong hai vc tbng 0r

    ( )| | . | | . 3 r r r ru v u v

    Du " = " xy ra * : =r r r ra b k a kbhoc

    mt trong hai vc tbng 0r

    ( ). | | . | | 4r r r ru v u v

    Du " = " xy ra * :+ =r r r ra b k a kb hoc

    mt trong hai vc tbng 0r

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    58/70

    http://www.ebook.edu.vn57

    V d 1: Gii h phng trnh sau:

    ( )2 2 2

    2011 2011 2011

    I

    3

    3

    3

    + + =

    + + =

    + + =

    x y z

    x y z

    x y z

    Gii

    Xt ( ; ; ), (1;1;1)u x y z v= =ur ur

    Khi ta c:

    2 2 2

    2 2 2

    3

    1 1 1 3

    = + + =

    = + + =

    ur

    ur

    x y z u

    v

    M 3 3. . .= = = =+ +ur ur ur ur ur uru v x y z u v u v

    Vy uru cng phng vi urv 01 1 1x y z = = >

    0x y z = = >

    Kt hp vi (I) ta cx = y = z = 1 l nghim ca h.

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    59/70

    58

    V d 2: Gii h phng trnh sau:

    2 2

    2

    2 2

    ( )

    2

    3 8 8 8 2 4 2

    + = +

    + + =

    + + + = + +

    x y y x z

    x x y yz

    x y xy yz x z

    Gii

    2 2 2 2

    ( ) ( ) 0( 1) (2 1) 0

    4( ) 4( ) ( 1) (2 1)

    + + + = + + + =

    + + + = + + +

    x x y y y z

    x x y z

    x y y z x z

    Xt: ( ; ); ( ; ); ( 1;2 1)a x y b x y y z c x z = = + + = + +ur ur ur

    2 2. 0; . 0;4 = = =

    ur ur ur ur ur ura b a c b c

    Nu th 10 0;2

    = = = = ur ura x y z

    Nu 0 th vur r ur ur

    ba c cng phng 2 = urur

    c b

    Xt 2 trng hp 2 2v= = ur urur ur

    c b c b

    Ta cx = 0; y = 12; z = 1

    2

    Vy h c 2 nghim 1 1 10;0; v 0; ;2 2 2

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    60/70

    http://www.ebook.edu.vn59

    BI TP RN LUYN

    Bi 1: Gii h phng trnh sau:

    2( ) 1 3 2 ( ) 1

    2

    2 1

    x y x y x y x yx y

    x y

    + + + + = + +

    +

    =

    Bi 2: Chng minh rng h phng trnh sau v nghim:

    4 4 4

    2 2 2

    1

    2 7

    x y z

    x y z

    + + =

    + + =

    Bi 3: Gii h phng trnh sau:

    2 2 2

    2009 2009 2009

    3

    3

    3

    x y z

    x y z

    x y z

    + + =

    + + =

    + + =

    Bi 4: Gii h phng trnh sau:

    1 2 2008

    1 2 2008

    20091 1 ... 1 2008

    2008

    20071 1 ... 1 2008

    2008

    x x x

    x x x

    + + + + + + =

    + + + =

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    61/70

    60

    5. H PHNG TRNH

    TRONG CC K THI

    V d 1: Gii h phng trnh

    ( )2 2 21 7

    ,

    1 13

    xy x yx y

    x y xy y

    + + =

    + + =

    (Tuyn sinh i hc, cao ng khi B 2009)

    GiiD thyy = 0 khng l nghim nn h cho tng ngvi

    22

    2

    11 77

    1 1

    13 13

    xx xxy yy y

    x x

    x xy y y y

    + + =+ + =

    + + = + =

    Suy ra2

    1 120 0x x

    y y+ + + =

    151

    5

    12

    xyx

    yx y

    + = + =

    =

    (h v nghim)

    141 4

    3

    x yxy

    x y

    + =+ =

    =

    Vy trong trng hp ny, h c hai nghim

    (x;y) =1

    13

    ;

    ; (3;1).

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    62/70

    http://www.ebook.edu.vn61

    V d 2: Gii h phng trnh:

    ( )( )

    2 3 2

    4 2

    5

    4 ,5

    1 24

    x y x y xy xy

    x y

    x y xy x

    + + + + =

    + + + =

    (Tuyn sinh i hc, cao ng khi A 2008)Gii

    H phng trnh cho tng ng

    ( )

    2 2

    22

    5( )

    45

    4

    x x xy x y xy

    x y xy

    + + + + = + + =

    Suy ra2 2 2 2

    ( ) ( )x y xy x y x y+ + + = + 2 2( )( 1 ) 0x y x y xy + + =

    Vi

    2 3

    2

    3

    50

    40 5

    254

    16

    xx y

    x yxy

    y

    =+ =+ =

    = =

    Vi

    2

    2

    1

    121 0 33

    22

    xx yx y xy

    yxy

    =+ = + = =

    =

    Vy nghim ca h l (x;y) = 3 35 25

    ;4 16

    ,3

    1;2

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    63/70

    62

    V d 3: Tm m h phng trnh c nghim thc:

    3 33 3

    1 15

    1 115 10

    x yx y

    x y m

    x y

    + + + = + + + =

    (Tuyn sinh i hc, cao ng khi D 2007)

    Gii

    t ( )1 1

    ; 2, 2x a y b a bx y

    + = + =

    H phng trnh cho trthnh

    3 3

    5 5

    83( ) 15 10

    a b a b

    ab ma b a b m

    + = + =

    = + + =

    Do a, b l nghim ca phng trnh

    ( )2 5 8 0 *X X m + =

    H phng trnh cho c nghim khi v ch khi PT (*) c

    hai

    nghimX1, X2 tha 1 22, 2x x

    Vy7

    2 224

    m m

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    64/70

    http://www.ebook.edu.vn63

    V d 4: Gii h phng trnh:

    1 22

    2 33

    2002 11

    1 1

    2

    1 1

    2

    1 1

    2

    ...

    x

    x

    x

    xx

    xx

    xx

    = +

    = +

    = +

    (Olympic 30/4/2002 ti THPT Chuyn L Hng Phong)

    Gii

    Nhn xt: Nu ( )1 2 2002, ,...,x x x l nghim th 1 2 2002, ,...,x x x

    phi cng du v khc 0. ng thi ( )1 2 2002, ,...,x x x cng

    l nghim, nn ta ch cn xt vi 1 2 2002, ,...,x x x dng.

    Theo bt ng thc Cauchy: ( ) ( )1

    2 1,2,...,2002 1,+ =ii

    x ix

    T cc phng trnh trong h v (1), ta c:

    ( )2 2 1 2hayi ix x

    Mt khc cng cc phng trnh trong h th:

    1 2 20021 2 2002

    1 1 1

    ... ...x x x x x x+ + + = + + + ( )3

    T (2) v (3) ta c: 1 2 2002 1...x x x= = = =

    Kt qu: H c 2 nghim 1 2 2002

    1 2 2002

    1

    1

    ...

    ...

    x x x

    x x x

    = = = =

    = = = =

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    65/70

    64

    TUYN SINHI HC, CAONG

    Tuyn sinh i hc, cao ng khi B 2002:

    Gii h phng trnh3

    2

    y x y

    x y x y

    =

    + = + +

    Kt qu: ( ) ( )3 1

    ; 1;1 , ;2 2

    x y =

    .

    Tuyn sinh i hc, cao ng khi A 2003:

    Gii h phng trnh3

    1 1

    2 1

    x yx y

    y x

    =

    = +

    Kt qu:

    ( ) ( )1 5 1 5 1 5 1 5

    ; 1;1 , ; , ;2 2 2 2

    x y + +

    =

    .

    Tuyn sinh i hc, cao ng khi D 2004:

    Tm m phng trnh sau c nghim:

    ( )1

    ,1 3

    x yx y

    x x y y m

    + =

    + =

    Kt qu:1

    04

    m

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    66/70

    http://www.ebook.edu.vn65

    Tuyn sinh i hc, cao ng khi A 2006:

    Gii h phng trnh3

    1 1 4

    x y xy

    x y

    + =

    + + + =

    Kt qu: ( ) ( )1;1;x y =

    Tuyn sinh i hc, cao ng khi B 2008:

    Gii h phng trnh ( )4 3 2 2

    2

    2 2 9,

    2 6 6

    x x y x y xx y

    x xy x

    + + = +

    + = +

    Kt qu: ( )17

    ; 4;4

    x y =

    Tuyn sinh i hc, cao ng khi D 2009:

    Gii h phng trnh( )

    ( )( )2

    2

    1 3 0;5

    01

    x x yx y

    x yx

    + + =

    + = +

    ( ) ( )3

    ; 1;1 , 2;2

    x y =

    Tuyn sinh i hc, cao ng khi A 2010:

    Gii h phng

    trnh( ) ( )

    ( )2

    2 2

    4 1 2 5 2 0;

    4 2 3 4 7

    x x y yx y

    x y x

    + + =

    + + =

    Kt qu: ( )1

    ; ;22

    x y =

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    67/70

    66

    OLYMPIC 30/4

    Olympic 30/4/1998 ti THPT Chuyn

    L Hng Phong TP H Ch Minh:

    Gii h phng trnh( )( )

    ( )

    2

    2

    2

    0 126 2

    26 3

    ax bx cbx cx a

    cx ax b

    =

    + ++ + =

    + + =

    Hng dn: Cng (1), (2) v (3) v theo v ta c:

    ( )( )2 1 0 0a b c x x a b c+ + + + = + + = (V 2 1 0x x>+ + )

    ( )1 1c

    x xa

    = = (khng tho (2), (3) nn loi)

    ax c = thay vo (2) tm ra a v bin lun tm b, c.

    Kt qu: ( ) ( ) ( )1;4; 3 , 13;0; 13 , 26; 26;0 l 3 b s cn tm.

    Olympic 30/4/2000 ti THPT Chuyn

    L Hng Phong TP H Ch Minh:

    Gii h phng trnh

    53 2 4

    42

    53 2

    42

    yy x

    xy x

    = +

    + = +

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    68/70

    http://www.ebook.edu.vn67

    Hng dn:

    Tm iu kin, sau vit li thnh:

    ( )

    ( )

    5

    42

    1 21

    1 23 2

    y xx y

    x y

    +

    =

    + =

    1 2 15

    42x y y x =

    +

    Tm y theox sau th vo (2) ta s tm dc nghim cah.

    Kt qu: ( )5 2 6 5 2 6

    ; ;27 9

    x y + +

    =

    Olympic 30/4/2005 ti THPT ChuynL Qu n TP Nng:

    ( ) ( ) ( )

    ( ) ( ) ( )

    ( ) ( ) ( )

    22 2 2 2

    22 2 2 2

    22 2 2 2

    3 1 1

    3 1 2

    3 1 3

    x y z x x y z

    y z x y y z x

    z x y z z x y

    =

    =

    =

    + + +

    + + +

    + + +

    Hng dn: Chia lm 2 trng hp:

    Trng hp 1:xyz= 0

    Trng hp 2:xyz 0

    Kt qu: H c nghim l:

    ( ) ( ) ( ) ( )9 3 9 5 5

    0 0 0 0 0 0 113 4 11 6 4

    ; ; , ; ; , ; ; , , ; ; , ; ;vx y z x y z

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    69/70

    68

    Olympic 30/4/2007 ti Hu:

    Gii h phng trnh2 2

    2

    816

    xyx y

    x y

    x y x y

    + + = + + =

    Kt qu: ( ) ( ) ( )2;2 3;7; ,x y =

    Olympic 30/4/2008 ti THPT Chuyn

    L Hng Phong TP H Ch Minh:

    Gii h phng trnh 2 2 23 3 3

    7

    371

    x y z

    x y z

    x y z

    =+

    + = + =

    Kt qu: ( ) ( ) ( ); 9;10;12 10;9;12,x y =

    Olympic 30/4/2009 ti THPT Chuyn

    L Hng Phong TP H Ch Minh:

    Gii h phng trnh

    3 2 3

    3 2 3

    3 2 3

    2 3 18

    2 3 18

    2 3 18

    x y y

    y y z z

    z z x x

    + = +

    + = + + = +

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    70/70

    http://www.ebook.edu.vn69

    Hng dn: t 3 2( ) 2 3 18f t t t = + v 3( )g t t t = + th

    phng trnh c vit li:( ) ( )

    ( ) ( )

    ( ) ( )

    f x g y

    f y g z

    f z g x

    =

    = =

    Gi s ( )max , ,x y z = th ( ) ( )( ) ( )x y g x g yx z g x g z

    Do hm sng bin( ) ( )

    ( ) ( )

    x f y

    x f z

    Kt qu: H c nghim duy nht ( ) ( )2;2;2; ;x y z =

    Olympic 30/4/2010 ti THPT Chuyn

    L Hng Phong TP H Ch Minh:

    Gii h phng trnh

    3 3

    1 19

    1 1 1 11 1 18

    x y

    x yx y

    + = + + + =

    Hng dn: t3 3

    1 1;a b

    x y= =

    Kt qu: ( ) 1;1 1

    ; , ;18 8

    x y =