การสงเสรมการเจรญเตบโตและพฒนาการ

สชวา วชยกล

วพบ.นพรตนวชระ

หวเรอง

1. ปญหาและปจจยทมผลกระทบตอการเจรญเตบโตและพฒนาการ 2. การแบงชวงวยเดก 3. การเจรญเตบโตและพฒนาการ 4. การประเมนการเจรญเตบโต 5. พฒนาการและวธการประเมนพฒนาการ 6. การสงเสรมพฒนาการเดก

แนวคด

การเปลยนแปลงทเกดขนในมนษยทงดาน รางกาย อารมณ สตปญญา และสงคมอยางเปนล าดบขนอาจแตกตางกนในแตละคน แตละชวงอาย ชวงวยเดกเปนชวงทมการเจรญเตบโตอยางมาก ทงในดานกายภาพ (Physical growth) และ พฒนาการ การเปลยนแปลงดานตางๆ (Development) โดยเฉพาะในชวง 1 ปแรกและวยรน พยาบาลทท างานเกยวกบเดกจงมความจ าเปนทจะตองมความรเรองพฒนาการเดกในทกชวงวยตลอดจนศกษาการใชเครองมอในการตรวจพฒนาการ เพอทจะสามารถคดกรองปญหาเกยวกบการเจรญเตบโตและพฒนาการเพอทจะหาแนวทางแกไข หรอสงเสรมในการดแลเดกใหสามารถปรบตวไดกบปญหาทเกดขนในชวตประจ าวน

ปญหาปจจยทมผลกระทบตอการเจรญเตบโตและพฒนาการ

ปญหาพฒนาการทพบบอยในประเทศอเมรกา พบวา เดกรอยละ12-16 มความผดปกตของพฒนาการหรอพฤตกรรมเชน ออทสตก ปญญาออน และสมาธสน[1] จากการศกษาสถานการณดานการเจรญเตบโตและพฒนาการเดก 1600 คน ในเขตสาธารณสขเขต 4 และ 5 พบวา เดกปฐมวย (แรกเกด-5 ป) มพฒนาการสมวยคดเปนรอยละ 71.47 และพฒนาการลาชาคดเปนรอยละ 28.53 และปจจยทมผลตอพฒนาการเดกทง 4 ดานคอในดานสงคม ภาษา กลามเนอมดเลกและกลามเนอมดใหญ ไดแก สถานภาพการสมรส การศกษาของผทเลยงดเดก รายไดของครอบครว พฤตกรรมการเลยงดเดก และการมสวนรวมของชมชน[2] ปจจยทสงผลกระทบตอการเจรญเตบโตและพฒนาการของเดกมหลายดาน แบงออกเปน 2 ดานใหญๆดงนคอ

1. ปจจยภายในดานรางกายของเดก ซงอาจเปนผลกระทบจากพนธกรรม ฮอรโมน การเจรญเตบโตในครรภ ภาวะแทรกซอนของมารดาขณะคลอด และความเจบปวยของเดกเอง

2. ปจจยภายนอก ไดแก ปจจยดานครอบครว รายไดของครอบครว การเลยงดโภชนาการ สงแวดลอม และวฒนธรรม เปนตน

การแบงชวงวยเดก

นกจตวทยาไดแบงขนแบงพฒนาการของเดกในแตละวยไวดงนคอ[3]

ชวงของวย อาย วยแรกเกด(Newborn) 0-1 เดอน

วยทารก(Infant) 1 เดอน – 1 ป วยหดเดน(Toddlerhood) 1-3 ป วยกอนเรยน(Preschool age) 3-6 ป วยเรยน(School age) 6-12 ป วยรนตอนตน(puberty/teenage)

เดกชาย 12-15 ป เดกหญง 10-15 ป วยรนตอนปลาย(Adolescence) 15-18 ป

การเจรญเตบโตและพฒนาการ (Growth and Development)[4, 5]

การเจรญเตบโต (Growth) หมายถง การเปลยนแปลงทางกายภาพ (Physical growth) เชน การเพมจ านวนและขนาดของเซลลในทกๆสวนของรางกาย ทงในดานขนาดและรปราง สดสวน ซงสามารถประเมนไดจาก น าหนก สวนสง ความกวางและความหนา สามารถวดไดงาย (McKinney et al., 2013)

พฒนาการ (Development) หมายถง ล าดบของการเปลยนแปลงหรอกระบวนการเปลยนแปลง (Process of change) ของมนษยทกสวนทตอเนองกนไปในระยะเวลาหนงตงแตแรกเกดจนตลอดชวต ซงจะรวมทงพฒนาการดานรางกาย (Physical Development) พฒนาการดานสตปญญา (Mental and Intellectual Development) และพฒนาการทางอารมณและบคลกภาพ (Emotional and Personality Development) พฒนาการสามารถแบงออกเปน 3 ประเภทใหญๆ คอ 1) พฒนาการทางกาย (physical task) 2) พฒนาการทางอารมณ คณธรรมจรยธรรม (psychological tasks) และ 3) พฒนาการทางความคดและสตปญญา (cognitive tasks)

หลกของการเจรญเตบโตและพฒนาการ[3, 4]

1. รางกายจะมพฒนาการจากบนลงลาง จากใกลตวไปสไกลตว เชนเดกเกดใหมจะเคลอนไหวทงตวกอนทจะเคลอนไหวไดเฉพาะแขน เดกจะเรมตนพฒนาการจากหงาย ควา คบ นง คลาน ยน เดน วง กระโดด เปนตน

2. พฒนาการของมนษยในลกษณะตอเนอง (Continuity) ตงแตปฏสนธจนถงวฒภาวะ

3. พฒนาการของมนษยจะเกดขนตามล าดบขน (Sequence) 4.อตราการเจรญเตบโตในแตละวยจะแตกตางกน

การประเมนการเจรญเตบโต[6-9]

วธการประเมนการเจรญเตบโต สามารถวดไดจากน าหนก สวนสง ซงมหลายวธดงนคอ

1.น าหนก (weight) การชงน าหนกควรชงกอนอาหารเชา ทารกและเดกเลกทอายนอยกวา 2 ป ควรชงโดยไมสวมเสอผา ซงอตราการเจรญเตบโตจะแตกตางกนในแตละชวงวยดงนคอ

อาย น าหนก

4-5 เดอน 2 เทา ของแรกเกด

1 ป 3 เทา ของแรกเกด

2 ป 4 เทาของแรกเกด

5 ป 6 เทาของแรกเกด

10ป 10 เทา ของแรกเกด

สตรคานวณน าหนกจากอาย อาย น าหนก (กก.)

แรกเกด

3-12 เดอน

1-6 ป

7-12 ป

น าหนกเฉลย 3

อาย (เดอน)+ 9 /2

อาย (ป) ×2 + 8

อาย (ป) ×7 – 5 /2

2. ความยาวหรอความสง (length or height)

เดกเลกอายนอยกวา 2 ป วธวดคอ วดทานอนหงาย ศรษะยนเครองวด เลอนเครองวดดานสนเทามาแตะสนเทา อานความยาวเปนเซนตเมตรหรอเปนนว

เดกโต ใหเดกถอดรองเทา ยนตรง สนเทาชดกน เขาไมงอ ใหสนเทา กน สวนบนของหลง และ occiput ชดฝา แขนปลอยลงขางล าตว

ความสงของเดกในวยตางๆ

อาย สวนสง

แรกเกด 50 เซนตเมตร

6 เดอน ควรสงขน 16-17 เซนตเมตรจากแรกเกด

6-12 เดอน ควรสงขน 8 เซนตเมตร

1-2 ป สง 1.5 เทาของแรกเกด

2-5 ป สง 6-8 เซนตเมตร/ป

4 ป สง 2 เทาของแรกเกด

> 5 ป 6 เซนตเมตร/ป 13 ป สง 3 เทาของแรกเกด

การคานวณความสงจากอาย

อาย ความสง (ซม.)

แรกเกด 50

1 ป 75

2-12 ป อาย (ป) x6+ 77

3 เสนรอบวงศรษะ (head circumference)

วธวด โดยวดสวนกวางทสดของศรษะคอ วดผานบรเวณหนาผาก (frontal) หรอขอบบนของกระดกเบาตา (Supra orbital ridge) ไปยงสวนทนนทสดของทายทอย (occipital) เรยกรอบศรษะนวา (Fronto-occipital) ในเดกชายจะมเสนรอบศรษะโตกวาเดกหญงเลกนอย นอกจากเสนรอบวงแลวควรดรปราง ลกษณะ รอยประสานของกระดก กะโหลก กระหมอมหนา (anterior fontanel) ในระยะ 6 เดอนแรกเกด กระหมอมหนาจะกวางตามการเจรญเตบโตของสมองหลงจาก 6 เดอนไปแลวขนาดของกระหมอมจะคอย ๆ เลกลง กระหมอมหนา (Anterior fontanel) ปกตจะปดเมออายเฉลย ประมาณ 1 ½ป กระหมอมหลง (posterior fontanel) จะปดเรวกวากระหมอมหนา ประมาณอาย เฉลยประมาณ 1 เดอน

ความยาวของเสนรอบวงศรษะ

อาย อตราเพม(ซม.) ความยาวเสนรอบของศรษะ(ซม.) แรกเกด - 35 ± 2

4-5 เดอนแรก 1.25 / เดอน 40 ± 2 1-20 ป 10 เซนตเมตร 50 ± 2

4. เสนรอบวงอก (Chest circumference) เสนรอบวงอกมการเปลยนแปลงตามอายและความหนาแนนของไขมนใตผวหนงสวนมากจะใชเปรยบเทยบกบเสนรอบวงศรษะเพอดวาการเจรญเตบโตของสมองกบล าตวไดสดสวนกนหรอไม วธวดขนาดรอบอก วดโดยผานหวนมทง 2 ขาง ในระหวางหายใจออก ควรวดรอบอกในเดกแรกเกดถง 2 ป เดกโตวดใตอกระดบลนป 5. ความหนาของไขมนใตผวหนง (Skinfold thickness) ปรมาณไขมนใตผวหนง เปนตวชวดบอกภาวะโภชนาการไดอกอยางหนง ในวยเดกการเจรญเตบโตของไขมนใตผวหนงและกลามเนอจะเปนไปพรอมๆกน กบการเพมของน าหนกของรางกาย 6. การเตบโตของฟน (Dental growth) ฟนม 2 ชด คอ ฟนน านมและฟนแท

ฟนน านม

ม 20 ซ เรมโผลพนเหงอกเมออาย 6-8 เดอน หลงจากนนจะเฉลยเดอนละ 1 ซ

ฟนแท

ม 32 ซ ซแรกทเรมขน คอ first molar เรมขนเมออายประมาณ 6 ป ตอไปจะขนเฉลยปละ 4 ซ ตามล าดบ ดงน

ฟน อาย(ป) กรามซแรก 6-7

ฟนกดซกลาง 5-8

ฟนกดซขาง 7-9

เขยว 9-12

กรามนอยซแรก 10-12

กรามนอยซทสอง 10-13

กรามซทสอง 12-13

กรามซทสาม 17-22

พฒนาการเดก

ทศทางของพฒนาการเปนไปในรปแบบเดยวกบการเจรญเตบโต คอ มพฒนาการจากศรษะลงสเทา และเรมจากสวนกลางล าตวไปยงสวนปลาย มการเปลยนแปลงอยางตอเนอง การประเมนพฒนาการจะมหลายดานคอ ดานรางกายการเคลอนไหวและการทรงตว ดานปญญา ดานอารมณ ดานสงคม ดานคณธรรมจรยธรรม ซงแตละดานจะมนกทฤษฎศกษาสรปไดดงนคอ

1. ทฤษฎของฟรอยด Freud theory (psycho-sexual development) ซงเนนวา พฤตกรรมของบคคลเกดจากแรงจงใจหรอแรงขบ และพนฐานทกระตนใหคนมพฤตกรรมคอ สญชาตญาณทางเพศ (sexual instinct) ฟรอยดแบงระยะพฒนาการของมนษยออกเปน 5 ระยะดวยกนคอ

1.ระยะปาก (Oral Stage) คอเรมตงแตแรกเกด จนถงประมาณอาย 2 ปเปนระยะทเดกมความพงพอใจกบการใชปากโดยการดดกลน ในระยะนถาเดกไมไดรบการตอบสนองทเพยงพอ อาจท าใหเดกโตขนมปญหาดงนคอ แทะดนสอ ปากกา เคยวหมากฝรง เปนตน

2.ระยะทวารหนกหรอขบถาย (Anal Stage) เปนระยะทเดกไดรบความพงพอใจถาไดขบถาย อยในชวงอาย 2-3 ป ปญหาทเกดขนเมอพอแมเขมงวดกวดขนกบการฝกขบถายเดกมากเกนไปในระยะนคอ โตขนเดกจะมนสยดอรน เขมงวดกวดขน เจาระเบยบ และมอารมณเครยดบอยๆได

3. ระยะอวยวะเพศ (Phallic Stage) อยในชวง3-6 ป เปนระยะทเดกสนใจอวยวะเพศ เปนระยะทเดกสนใจเลนอวยวะเพศของตน สนใจความแตกตางระหวางเพศหญงและเพศชาย เดกเรมสนใจความรกจากพอแมทมเพศตรงขามกบตนเอง และเลยนแบบพฤตกรรมพอแมทมเพศเดยวกบตน (Odious complex)

4. ระยะแฝงหรอระยะพก (Latency stage) ชวงอาย 6-Puberty เปนระยะทเดกก าลงเพงความสนใจไปอยทพฒนาการดานสตปญญาและทางสงคม มเพอนสนทเพศเดยวกน สนใจบทบาททางเพศของตน

5. ระยะสนใจเพศตรงกนขาม (Genital Stage) ระยะวยรนจนถงวยผใหญ เดกจะเรมสนใจเพอนตางเพศ ตองการความรก เตรยมตวเปนผใหญ ตองการความสนใจและการยอมรบจากสงคม

2. ทฤษฎพฒนาการของเปยเจต (Piaget’s theory of cognitive Development)

เปยเจตไดแบงพฒนาการดานความคด หรอสตปญญาออกเปน 4 ระยะคอ

1. ระยะของการใชรางกายและประสาทสมผส(Sensory motor period) อาย 0-2 ป ในระยะนพฤตกรรมของเดกอยกบการเคลอนไหวเปนสวนใหญ เชนการดด การมอง การไขวควา พฤตกรรมทแสดงออกมาเปนลกษณะปฏกรยาสะทอน ยงไมสามารถเขาใจแยกแยะตนเองออกจากสงแวดลอม หรอจากมารดาของตนเองได จนกระทงอาย 7 เดอนเดกจะเรมกลวคนแปลกหนา ( Separate anxiety )

2. ระยะของการเรมมความคดและเขาใจ(Pre-Operational period) อาย 2-7 ป แบงออกเปน 2 ระยะยอยๆคอ 2.1 ขนกอนเกดสงกป (Pre-conceptual thought) 2-4 ป ในระยะนเดกจะพฒนาเรองของการใช

ภาษา รจกความสมพนธของสงของมความคดรวบยอดเกยวกบสงตางๆแตยงไมสมบรณ และยงไมมเหตผล

2.2 ขนการคดแบบสหสญาณ (Intuitive thought) 4-7 ป เดกจะมเหตผลมากขน แตการคดยงออกมาในรปของการรบรมากกวา เดกจะพฒนาการรบรอยางรวดเรว เดกจะมลกษณะพเศษอยางหนงคอ เชอตวเองโดยไมยอมเปลยนความคดและเชอในเรองของการทรงภาวะเดมของวตถ

3. ขนของการใชความคดอยางมเหตผลเชงรปธรรม(Concrete Operational period) 7-11 ป เดกเรมคดอยางมเหตผลเกยวกบสงตางๆ ทไมเคยเขาใจมากอน และเรมเขาใจลกษณะมวลสารทเทากนและการเปลยนรปราง สามารถน าความรหรอเหตการณในอดตมาแกปญหาในเหตการณใหมๆ

4. ขนของการใชความคดอยางมเหตผลเชงนามธรรม(Formal Operational period) 11-15 ป เปนขนสงสดของพฒนาการของความเขาใจ เดกสามารถคดและเขาใจเหตผลในเชงนามธรรม สามารถแกปญหาและเรมท างานแบบผใหญได

3. ทฤษฎพฒนาการของอรกสน (Erikson’s psychosocial stage of Development)

โดยอรกสนไดแบงพฒนาการตามความตองการของสงคมของบคคลวา Psychosocial stage ออกเปน 8 ระยะคอ

ระยะ พฒนาการ

1. Trust and Mistrust แรกเกด-1 ป ระยะความไววางใจและไมไววางใจ

ความอบอนทเกดขนจากครอบครวจะท าใหเดกเชอถอไวใจตอโลกไวใจคนอน ท าใหกลาทจะเรยนสงใหม

2. Autonomy and Doubt อาย 1-3 ป ระยะทมอสระกบความสงสยไมแนใจ

เปนระยะทเดกพยายามใชค าพดของตนเองและส ารวจโลกรอบๆตว ถาพอแมสนบสนนจะท าใหเดกรจกชวยตวเอง และมอสระ สงเสรมความสามารถของเดก

3. Initiative and guilt อาย4-5 ป ระยะมความคดรเรมกบความรสกผด

เดกจะชอบเลนและเรยนรบทบาททางสงคม รเรมทางความคดจากการเลน เดกทถกหามไมใหท าอะไรในสงทเขาอยากท า เปนเหตใหเดกรสกผดตลอดเวลาบดามารดาควรพจารณารวมกนวากจกรรมใดทปลอยใหเดกท าได กใหเดกท า จะไดเกดคณคาในตวเอง ลดความรสกผดลงได

4. Industry and Inferiority อาย 6-11 ป ระยะมความขยนหมนเพยรกบความรสกมปมดอย

เดกจะเรมมทกษะทางดานรางกายและสงคมมากขนโดยไมตองอาศยความชวยเหลอจากผใหญ เดกเรมมการแขงกนกนในการท างาน เดกวยนจะชอบใหมคนชม ถาขาดการสนบสนน อาจท าใหเกดความรสกมปมดอยขน

5. Intimacy and role diffusion 12-20 ป ระยะมเอกลกษณของตนเองกบความไมเขาใจตนเอง

เปนระยะทเดกเรมสนใจเพศตรงขามรจกตวเองวาเปนใคร ถนดดานใด สนใจอะไร และถาเดกมความรสกไมเขาใจตนเองกจะเกดความสบสนในตนเองและลมเหลวในชวตได

6. Intimacy and Isolation 21-25 ป ระยะความใกลชดสนทสนมกบความรสกโดดเดยวอางวาง

เปนวยผใหญตอนตน ใชชวตแบบผใหญท างานเพอประกอบอาชพ สรางหลกฐาน มความรกความผกพน

7. Geniactivity and self-absorption อายตงแต 26 ปขนไป ระยะใหก าเนดและเลยงดบตร

วยผใหญถงวยกลางคน มครอบครว มบตร ไดท าหนาทของพอแม

8. Integrity and Despair อาย 50 ปขนทเรมเขาสวยชรา ระยะความมนคง

วยทตองยอมรบความจรงของชวต ระลกถงความทรงจ าในอดต ถาอดตทผานมาแลวประสบความส าเรจจะท าใหมความมนคงทางจตใจ

4. ทฤษฎพฒนาการของซลลแวน (Sullivans’s development of personality) แฮร เอส ซลลแวน (Harry S Sullivan) เชอวาบคลกภาพของคนเปนผลมาจากสงคม ไมวาจะเปนมโนมตเกยวกบตวเอง (Self-concept) ซลลแวนชใหเหนความสมพนธของบคคลกบสงคมในระยะตางๆของชวต ซงมผลตอบคลกภาพและการเตบโตดงนคอ

1. ระยะวยทารก เรมตงแตแรกเกดถง 2 ป วยนเปนวยแหงความตองการความสบายกาย ความพอใจของเดกจะอยทการใชปากดด อม และมปฏกรยาแบบเดยวกบทผใหญใหปฏบตตอตนโดยตรง เชนถาพอแมเลยงเดกดวยความเครยด เดกกจะเปนเดกทงอแง เพราะมภาวะเครยดไปดวยเปนตน

2. ระยะวยเดกตอนตน คอ ระยะตงแตประมาณ 2-4 ป ระยะนเดกจะเรมเรยนรภาษา เรมพดได เดนได กเรมทจะเรยนรวา ท าอยางไรจะท าใหผใหญรกตนเอง

3. ระยะวยเดก อาย 4-11 ป เดกวยน จะเรมปลกตวออกจากพอแมและสนใจทจะไปรวมกจกรรมกบบคคลอน โดยเฉพาะกบเพอนวยเดยวกน เดกเรยนรเกยวกบการแขงขน การรวมมอ และรจกควบคมพฤตกรรม

4. ระยะยางเขาสวยรน มอายประมาณ11-13 ป เดกวยนตองการมเพอนเพศเดยวกน ระยะนเปนวยเหมาะตอการอบรมสงสอนใหเรยนรจรยธรรม และวฒนธรรมขนบธรรมเนยมทดงามตอไป

5. ระยะวยรนอาย13-17 ปเดกเรมทจะมความสมพนธกบเพอนตางเพศ ถาพอแมเลยงเดกแบบเกบกดมากเกนไปอาจท าใหเดกมพฤตกรรมแสดงออกทางรกรวมเพศได

6. ระยะวยรนตอนปลาย อาย 17-20 ป เดกวยนจะสนใจท ากจกรรมทเกยวของกบเพศตรงขาม เหมอนในวยผใหญ ควรฝกนสยความรบผดชอบและส านกในหนาท การเรยนรสทธและวธสนองความพอใจทเปนไปตามกฎเกณฑ

7. ระยะวยผใหญ อาย 21 ปขนไป ระยะนเปนวยทบคคลมวฒภาวะทางอารมณ รจกมความรบผดชอบตอหนาท เปนคนมเหตผล

5. ทฤษฎพฒนาการทางจรยธรรมของโคลเบอรก (Kohlberg's Moral Stages)

โคลเบอรกไดแบงจรยธรรมของมนษยออกเปน 3 ระดบ[10] ในแตละระดบแบงออกเปน 2 ขนตอนดงน คอ

1. ระดบกอนกฎเกณฑ (Pre-conventional Level) สวนมากเกดในชวงอาย 4-10 ป ในระดบนเดกจะสนองตอบตามเกณฑภายนอก ทเกยวของกบรางกาย โดยเดกจะดผลทไดรบเปนเกณฑในการประเมนจรยธรรม เชนถาตนเองถกลงโทษเดกจะประเมนวาเพราะตนเองอาจจะกระท าเรองไมด และเมอตนเองไดรบรางวลกเปนผลมาจากการท าดของตนเอง การแสดงพฤตกรรมของเดกจงเกดไดจากการรบร 2 ขนดงน ขนท 1 เพอไมใหตนเองถกลงโทษทางกาย เนองจากกลวความเจบปวดทจะไดรบและยอมท าตามค าสงของผใหญทมอ านาจเหนอตน โดยไมเอาใจใสความหมายหรอคณคาใด ๆ ขนท 2 ยนยอมท าเพอใหไดรางวล หรอใหไดรบสงทพอใจ ตลอดจนแลกเปลยนผลประโยชนกน แตเดกระดบนจะตความเกยวของทางรางกายเทานน มใชคานยม ความกตญญหรอความยตธรรม

2. ระดบตามกฎเกณฑ (Conventional Level) จะเกดกบบคคลอาย 11-16 ป การพฒนาในระดบน เดกจะเรยนรกฎเกณฑทางสงคมมากขนและจะยอมรบความมงหวงกฎเกณฑเหลานนทงในครอบครว กลมวาเปนสงทมคณคา มความถกตองและจะปฏบตใหเหมาะสมกบบทบาทของตนเองในกลม เดกจะถกควบคมโดยกลมสงคม จรยธรรมระดบนแบงเปน2 ขนตอเนองกบระดบกอนดงน คอ ขนท 3 เกณฑเดกด คอเดกยงไมเปนตวของตวเอง คลอยตามการชกจงของผอน เชน การท าใหผอนพอใจ การชวยเหลอผอน และท าใหผอนพอใจ ยนยอมท าตามเพอหลกเลยงการไมเหนดวยหรอความไมเหนชอบจากบคคลอน ขนท 4 เดกจะเรยนรถงหนาทการใชระเบยบ อยในกรอบ การกระท าตามระเบยบของสงคมพฤตกรรมทถกตองการแสดงความเคารพตออ านาจหนาทท าตามกฎเกณฑตาง ๆ ทางสงคมก าหนด คลอยตามเพอหลกเลยงการถกประณามจากสงคม (social sanction) หรอยนยอมท าตามเพอหลกเลยงการต าหนจากผทมอ านาจตามกฎหมาย

3. ระดบเหนอกฎเกณฑ (Post-conventional Level) อาย 16 ปขนไป การตดสนใจทางจรยธรรมจะใชหลกแหงเหตผลสอดคลองกบมาตรฐานสากล ไมขดกบสทธอนพงไดของผอน มความเชอมนในตนเองแยกตวออกจากอทธพลของกลมเมอมเหตผล โดยไมคลอยตามถาผอนไมมเหตผลพอระดบนเปนจรยธรรมขนสงสดจะปรากฏในบคคลทเขาสวยผใหญ แบงระดบนไดเปน 2 ขน ตอเนองกบขนกอน คอ ขนท 5 บคคลจะท าตามค ามนสญญาและการกระท าทถกตองโดยทวไปทเหนกบคนหมมาก ควบคมตนเองได ค านงถงคณคาทางความคดเหนทสมพนธกบสวนบคคลและสวนรวม ขนท 6 ยนยอมท าตามเพอหลกเลยงความรสกผดตอตนเอง เปนขนการตดสนตามเหตผลของการรบผดชอบ สรางคณธรรมประจ าทนอกเหนอกฎเกณฑทางสงคม ยอมรบสทธเทาเทยมกนของมนษยทมศกดและสทธเทาเทยม

วธการประเมนพฒนาการเดก (Development Assessment)

การประเมนพฒนาการ (Developmental assessment) เปนการใชเครองมอเพอคดกรองพฒนาการเดกทมพฒนาการปกต และคดกรองเดกทมความเสยงหรอมแนวโนมทจะมปญหาพฒนาการลาชา เชนอาย 9 เดอนแลวยงนงไมได เปนตน

เครองมอทดสอบพฒนาการเดกเพอการคดกรองทใชกนแพรหลายทวโลกมอยหลายเครองมอ เชน Bayley scale of infant and Toddler ใชประเมนเดกทมอาย 1 เดอน ถง 42 เดอน ใชประเมนสตปญญาการรบร การแสดงออกของภาษา การท างานของกลามเนอมดเลกมดใหญ และเครองมอทนยมใชและรจกกนทวไป ไดแก DDST (Denver Developmental Screening Test ) ซงเหมาะส าหรบเดกวย 1 เดอน ถง 6 ปซง Frankenburg และคณะ ไดเรมใชในป 1967 DDST ใชเวลาในการตรวจประมาณ 20-30 นาท อปกรณการตรวจไมแพง แตมผน าไปใชพบปญหาวาตรวจพบความผดปกตทางภาษาไดยาก จงไดปรบมาตรฐานของคาปกตใหมพฒนาเปน DDST II ในป 1992 มแบบทดสอบทงหมด 125 ขอ แบงการทดสอบออกเปน 4 ดานดงนคอ

1. Gross motor (กลามเนอมดใหญ) 2. Fine motor – adaptive (กลามเนอมดเลก) 3. Language (ภาษา) 4. Personal – social (ดานสงคม)

การสงเสรมพฒนาการเดก

การสงเสรมพฒนาการ หมายถง กจกรรมทท าใหแกเดกเพอพฒนาเดกแรกเกดถง 3 ป ทมความบกพรองทางพฒนาการ หรอเพอสงเสรมเดกปกตใหมความกาวหนามากขนโดยอาจจะน าเอากจกรรมในชวงพฒนาการทมากกวามาเรมสงเสรมในอายเฉลยทยงไมสามารถท าได เชนการสงเสรมกลามเนอมดใหญใหเดกอาย 1 ป 6 เดอนเลนเตะบอล ซงโดยปกตเดกจะท าไดในอาย 1 ป 8 เดอน เปนตน การสงเสรมพฒนาการมหลายรปแบบ ทงแบบเฉพาะเจาะจง เชนการสงเสรมดานภาษา หรอจะเปนการสงเสรมแบบทวไป

การเลนเปนกจกรรมทส าคญอยางหนงในชวงชวตวยเดก การเลนมประโยชนหลายประการ เชน เกดการเรยนรชวยพฒนาสตปญญา ฝกความมระเบยบวนยแกเดก ชวยใหเดกเปนผมสขภาพจตทด ฝกใหเดกมความกลาและความเชอมนในตนเอง ชวยใหเดกมทศนคตทดตอการเรยน ซงแนวทางในการดแลคอการใหค าแนะน าในการเลอกของเลนใหเหมาะสมกบวย เพอปองกนอบตเหตและสงเสรมการเรยนรพฒนาสตปญญาใหแกเดก การเลอกกจกรรมการเลนทเหมาะสมส าหรบเดกในแตละวยจงเปนสงทจ าเปนส าหรบพยาบาลและผทเลยงดเดก

ตารางแสดงกจกรรมการเลนทเหมาะสมส าหรบเดกในแตละชวงวย[9, 11]

อาย พฒนาการ การสงเสรมพฒนาการ

อาย พฒนาการ การสงเสรมพฒนาการ

1 เดอน สบตาจองหนา เดกจะมองเหนไดในระยะ 8-12 นว แยกแยะการสมผสได

ยมเลน มองสบตาเลนพดคยกบเดก นวดหรอสมผสเดกดวยความนมนวล

2 เดอน ออแอ ยม ชนคอในทาคว า โมบายแขวน จบใหนอนคว าบอยๆ หรอ

อมเดกในนอนในทาคว า จะชวยใหเดกคอแขงเรวขน พดคย รองเพลง

3 เดอน ชนคอไดตรงเมอนง สงเสยงโตตอบ อมทานง พดคยท าเสยงโตตอบ

4 เดอน ไขวควา หวเราะเสยงดง ชคอไดในทาคว า จดททปลอดภยใหเดกหดคบ เลนกบเดก

โดยชของเลนใหลกไขวควา

5 เดอน คบ พลกคว าพลกหงาย รจกชอตวเอง แสดงอารมณเมอโกรธดวยการรองไห หรอยมเมอดใจ

หาของเลนสสดใส จงใจ พดคยยมกบเดก

6 เดอน ควาของมอเดยว สงเสยงโตตอบ จ าคนทบานได รจกคนแปลกหนา นงไดชวคร

เรยกชอลก พดคยโตตอบ หาของใหเดกจบ

7 เดอน นงไดเอง เปลยนมอถอของเอง มอารมณกลวมากขน อมใหนอยลง ใหเลนของเลนทมสและ

ขนาดตางๆกน

8 เดอน มองตามของตก กลวคนแปลกหนา เรมคลาน แสดงความรกดวยการโอบกอด

กลงของเลนใหเดกมองตาม เมอเจอคนแปลกหนาอมเดกไวเพอใหอนใจ ตบมอฉะฉา เลนจะเอ

9 เดอน เขาใจเสยงหาม เลนจะเอ ตบมอ ใชนวชและนวหวแมมอหยบของได นงไดมนคง คลานไดคลอง

หดใหเกาะยน เกาะเดน หดใหเดกหยบของกนเขาปาก

10 เดอน เหนยวตวเกาะยน สงเสยง หม าหม า จะจา เรมออกเสยงเปนค าๆ

จดใหเดกคลานและเกาะเดนอยางปลอดภย เรยกและชใหเดกยนจบของเลน

12 เดอน ตงไข เรยกพอ แม พดคยชแนะ บอกสวนตางๆของรางกาย

พดชมเชย เลนรถเขน

1 ป 3 เดอน เดนไดเอง ชสวนตางๆของรางกายตามค าบอก ดมน าจากถวย วางขอซอนกนได 2 ชน เรมใชชอนไดแตยงหก

เลานทาน ชใหดภาพ ใหเดกตกอาหาร ดมน าจากแกว ลากจงของเลน

1 ป 6 เดอน เดนไดคลอง รจกขอ และท าตามค าสงอยางงาย ขดเขยนเสนยงๆ วางของซอนกนได 3 ชน ดมน าเองได

ใหโอกาสเดกเดนวง อยในทปลอดภย รองเพลงพดคย หาของเลนทมส มรป ทรงตางๆ เตะบอลกบพอ

1 ป 8 เดอน พดโตตอบได 2-3 ค าตดตอกน ขดเขยนเสนได เตะลกบอล ยนกมเกบของได

ฝกชวยตวเองเชนขบถาย ลางมอ ใหเดกมสวนรวมในกจกรรมในบาน

2 ป เรยกชอสงตางๆและคนคนเคย ตกอาหารกนเอง เดนขนบนได วางของซอนกนได 6 ชน โยนลกบอลได เปดหนงสอทละหนา บอกชอตวเอง บอกเวลาขบถายได

พอแมเปนตวอยางทด สอนใหรจกทกทาย สวสด ขอบคณ ขอโทษ ใหเดกมอสระในการเลนในททปลอดภย

2 ป 6 เดอน ซกถามอะไร พดค าคลองจอง รองเพลงสนๆ เลยนแบบทาทางหดแปรงฟน เลยนแบบ

พาเดกเดนรอบบานชใหสงเกตสงตางๆ หมนพดคยดวยค าพดทชดเจน ชวนเดกแปรงฟน

อาย พฒนาการ การสงเสรมพฒนาการ

3 ป บอกชอและเพศตวเองได เขยนวงกลมไดตามแบบ รจกรอ บอกสได 1 ส ยนขาเดยวไดชวคร ขจกรยาน 3 ลอได ขนบนไดสลบเทาได ถอดเสอผาทสวมทางศรษะได วาดวงกลมตามแบบได ควบคมการขบถายได เลาเรองไดเขาใจประมาณ 50%

สนบสนนใหลกพด จดหาของทมรปรางแปลกๆหดขดเขยน หดนบแยกกลม

4 ป ซกถาม เจาหน “จมไม” ลางหนาแปรงฟนไดเอง บอกขนาดได รจกรอคว ไมปสสาวะรดทนอน ไปหองน าเองได ขนลงบนไดสลบเทาได บอกสน-ยาวได วาดคนได 3 สวน

ตอบค าถามของเดก เลาเรองจากภาพ ฝกใหจบดนสอ แตงตว ไปหองน าเอง และลองท าสงตางๆดวยตวเอง

5 ป รจกสถกตอง 4 ส ยนทรงตวขาเดยว และเดนตอเทา นบ 1-10 ได รจกคา 1-5 เลาเรองสนๆได กระโดดขามสงขดขวางได

ใหลกหดเดนบนไมกระดานแผนเดยว หดทรงตวขาเดยว ใหเดกชวยงานบาน ฝกการชางสงเกต เลนทายอะไรเอย

6 ป นบ 1-30 รจกคา 1-10 รจกซายขวา และเรมเขยนตวอกษรได เดนบนสนเทา เดนตอเทาถอยหลง วาดรปสเหลยมขนมเปยกปนได ผกเชอกรองเทาได

ใหเดกวาดรปตามความคด สอนการขามถนน

ตวอยางแบบทดสอบ

1. เดกคนไหนมพฒนาการและการเจรญเตบโตผดปกต ก. เดก 5 ป พดตดอาง ข. เดกอาย 7 เดอน ฟนไมขน ค. เดก 1 1/2 ป เรมพดไดเปนค าๆ ง. เดก 1 ป มน าหนก 11 กโลกรม 2. เดกแรกเกดน าหนก 3,000 กรม สง 50 ซม. ขณะนเดกอาย 1 ป น าหนกและสวนสงควรเปนเทาใด

ก. 7 kg 65 cm. ข. 8 kg 70 cm. ค. 9 kg 75 cm. ง. 10 kg 90 cm.

3. เดกอาย 14 เดอนมาตรวจทคลนกสขภาพเดกดควรมพฒนาการดานการชวยเหลอตนเองอยางไร ก. แปรงฟนเองได ข. ลางมอและเชดมอไดเอง ค. แตงตวเองได ง. ตกอาหารได

4. กจกรรมในการสงเสรมพฒนาการของเดกขอใดเหมาะสมทสด ก. 1 เดอน ใหฟงเพลง ข. 2 เดอน ใหบบตกตามเสยง ค. 6 เดอน ใหตอภาพสตวตวใหญ ง. 2 ป ใหถบจกรยาน 3 ลอ 5. การเรมฝกพฒนาการทางสงคมใหเดกอ 8 เดอน จากกจกรรมการเลนใด ก. เลนซอนของ ข. เลนซอนหา ค. เลนจะเอ ง. ใหเลนกบคนแปลกหนาบอย ๆ

เฉลย

ขอ 1. ง. การเจรญเตบโตจะเปนการเพมของขนาดและรปราง และเดกจะมน าหนกเกนกวาปกต ขอ 2. ค. เดก 1 ป หนก สามเทาของแรกเกด สง 1.5 เทา ขอ 3. ง. แปรงฟนเองได ท าไดตอน 4 ป ลางมอและเชดมอไดเอง ท าไดตอน 4 ป แตงตวเองได ท าไดตอน 4 ป แตวยนเดกจะ เรมใชชอนเปน ขอ 4 ตอบ ง. เปนการสงเสรมการท างานของกลามเนอมดใหญ ขอ 5 ตอบ ค. การเลนจะเอจะชวยท าใหเดกคนชนและกลวคนแปลกหนานอยลง

บรรณานกรม

[1] Stein M, Lukeasik M. Development screening and Assessment : Infant Todlers and Preschoolers. In: Carey W, Crocker A, Colemon W, Elias E, Feldmom H, eds. Development-Behavioral Pediatrics. Philadephia: Saunders: Elsevier 2009:785-96. [2] เทพรกษ ส, มกดาเกษม ภ, สบนช ร, จตรพรเพม จ. การศกษาการเลยงดของผปกครองและการมสวนรวมของชมชนตอการสงเสรมการเจรญเตบโตและพฒนาการเดกปฐมวยในเขตสาธารณสขท4และท5. กรมอนามย 2557 [cited 2557 31 ตลาคม]; Available from: [3] Kleigman RM. Nelson Textbook of Pediatrics. . Philadelphia: Saunders 2011. [4] McKinney ES, James SR, Murray SS, Nelson KA, Ashwill JW. Maternal-Child Nursing Canada: Elsevier 2014. [5] Ricci SS, Kyle T, Carman S. Maternity and Pediatric Nursing. China Lippicott Williams & Wilkins 2013. [6] มสกสคนธ ศ, ตสกสกลชย ฟ, เลศธรรมทว ว, เปรองเวทย อ, แสงเพม พ, พยคฆเรอง ส. ต าราการพยาบาลเดกเลม1. กรงเทพมหานคร: หางหนสวนจ ากด พรวน 2555. [7] หรรษคณาชย ท, รววรรณรงไพรวลย, สจรตพงศ ส, ชลไชยะ ว. พฒนาการและพฤตกรรมเดก. กรงเทพมหานคร: บยอนด เอนเทอรไพรซ จ ากด 2556. [8] หรรษคณาชย ท. การคดกรองพฒนาการ. In: หรรษคณาชย ท, และคณะ, eds. พฒนาการและพฤตกรรมเดก. กรงเทพมหานคร: บยอนด เอนเทอรไพรซ จ ากด 2556. [9] ศรสมวงษ น. การสงเสรมพฒนาการ. In: หรรษคณาชย ท, และคณะ, eds. พฒนาการและพฤตกรรมเดก. กรงเทพมหานคร: บยอนด เอนเทอรไพรซ จ ากด 2556. [10] Ausubel DP, Robinson FG. School learning: An introduction to educational psychology. New York: Holt, Rinehart and Winston 1969. [11] วทยาธรรตน ม, ใจการณ พ. การสงเสรมการเจรญเตบโตและพฒนาการเดก. In: ศรบรณพพฒนา พ, และคณะ, eds. การพยาบาลเดกเลม1. นนทบร: ธนาเพลส จ ากด 2555.