Chăm sóc cho cây tiêu

  • Upload
    treiwe

  • View
    323

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Cy Tiu1.c im chung: H tiu l cy cng nghip lu nm, thn b, r mc nn cn c tr (che) cy bm r ph. R tiu gm h thng r di mt t (3-6 r ci v nhiu r ph) dng ht nc v phn bn. H thng r bm mc t t thn bm vo tr, gip cy h tiu vn ln v cng c kh nng ht nc, phn bn tuy kh nng ny yu hn so vi r mc trong t. Cy h tiu thch hp vi kh hu vng xch o v nhit i. Nhit thch hp trung bnh 22280C. H tiu yu cu lng ma cao t 2000-3000mm/nm, phn b u trong 7-8 thng v cn 3-5 thng khng ma cui giai on thu hoch phn ha mm hoa tt, ra hoa tp trung. H tiu c th trng c trn nhiu vng t nhng t thch hp phi l t ti xp, nhiu mn, pH 5,5-7, thot nc tt. Mt trng thch hp nht ca h tiu t 2000-2500 nc/ha, t tt nn trng tha, t xu trng dy hn. t dc cn b tr hng tiu theo ng ng mc gim bt ra tri dinh dng v xi mn t. 2. Ging v phng thc nhn ging: Vit Nam hin nay tn ti cc dng ging ch yu: - Ging tiu l c trung bnh: ngun gc c th t ging Lada Belangtoeng, ging ny c ngun gc t Indonexia v di thc vo Vit Nam nm 1947. T , ging ny c th mang nhiu tn a phng khc nhau: Nam Vang, Ph Quc, Lc Ninh, Vnh Linh v nhiu tn gi khc. Ging c c ht ln trung bnh, chiu di chm qu trung bnh 11cm. - Ging tiu s:l nh, chm qu ngn, mu xanh ca l khng m nh ging tiu Lada Belangtoeng, chiu di chm qu trung bnh khong 8cm, ht nh hn ging tiu c c l trung bnh. Ging c tn gi theo a phng nh tiu s Lc Ninh, tiu s t , tiu s M. - Tiu tru: l ln, chm qu di, ht ln nhng nng sut khng cao bng hai ging tiu l trung bnh v l nh. - Tiu n :Hin nay ging ny c a chung v chm qu di, ng ht dy, nng sut cao, cho thu hoch sm, hai ging ch lc l Panniyur v Karimunda. Hin nay, cc ging c trng ph bin mt s tnh trng tiu trng im nh:

1

Ging Vng ng Nam B - Bnh Phc

Ging aTiu Tiu phng trung tru

Vnh Ph QucLada Linh Belangtoeng

n

S Ninh ++

lc++

-

++

+

++

+ ++

- B Ra

+

+

++

+

+

S t +++ DH. Trung - Ph Yn - Qung Tr Ty Nguyn - DakLak - Gia Lai S M +++ + ++ Tin Sn + + + ++ ++ + + + M. + +++ +++ + + -

Vnh Linh+++

Ghi ch:

(+++): rt ph bin (++): kh ph bin (+): t ph bin

Phng thc nhn ging: Chn cy ging c nng sut cao, cht lng tt, khng nhim su bnh hi. Hom ging: 2

- Cnh tc (dy thn): tiu trng t cnh tc mau cho qu ln, thng nm th ba sau khi trng, nng sut cao v tui th ko di 15-20 nm, t l hom sng t cao (khong 90%). - Cnh ln: tiu trng t cnh ln cho qu chm hn v phi n tiu, thng t nm th 4 sau khi trng. Tuy vy cy tiu cho nng sut cao, n nh v lu gi ci. K thut ct hom: Ly hom bnh t, khng qu non v khng qu gi, mi hom c 4-6 t, thng thng 5 t, khng s dng on hom cch ngn 20-25cm. Ct hom tiu vo ma ma, trn cy m 1-2 nm tui. Ct cha gc mt on 40-50cm v khng lm tn hi n cy m v hom ging, phn di ca hom ct xo cch t cui cng khong 2cm, ct b nhng l t c vi vo t v ch li 2-3 l gim bt s thot hi nc ca hom. Hom tiu ct xong cn m ngay, nu vn chuyn i xa cn b mi b 50 hom, t trong thng xp, phun nc u. X l hom ging: hom tiu mau ra r, trc khi gim hom tiu c ngm trong dung dch NAA nng 500-1.000ppm hoc IBA nng 50-55ppm, nhng ngp phn gc 2-3cm trong 30 pht, x l dung dch nc tiu b 25% cho kt qu tng t IBA. m hom: Sau khi x l xong c th m hom vo lung hoc vo bu. - Lung: c chiu di 5-6m, rng 1-1,2m, t trn lung cn trn u phn theo liu lng 2530kg phn chung hoai + 0,5kg super ln cho 10m2 lung. m hom cch hom 15-20cm, lung phi c mi che, h thng phun sng to m thch hp cho tiu ra r. - Bu: c th dung bu PE hoc gi tre, bu c kch thc di 23-25cm, rng 13-17cm, bu PE c c 8-10 l d thot nc. t vo bu c thnh phn: 2 phn t ti xp + 1 phn phn chung hoai, trn u 0,5kg phn Super ln cho 200kg hn hp t v phn chung, mi bu m 2 hom. 3. Loi tr, khong cch v mt trng: Chng ti xin gii thiu vi b con mt s loi tr trng cy h tiu hin nnay, nh sau: * Tr sng: Yu cu tr sng: - Sinh trng nhanh, khe, thn cng, v tng i nhm tiu d bm. - B r n su khng cnh tranh dinh dng vi cy tiu. 3

- t l hoc tn tha khng che nh sng ca cy tiu, c kh nng chu xn ta nhiu ln m khng cht. - t su bnh hoc khng phi l cy k ch ca su bnh hi tiu. - Thng thng chn cy h u hoc mt s cy c th trng bng cnh kp cho tiu leo bm. Mt s loi tr sng c trng lm tr tiu: - ng Nam B: Keo u (Leucaena Leucocephala), lng mc (Wrightia annamensis), gn (Ceiba pentandra), gi anh o hoc cn li l quyn (Gliricidia sepium) trng vi khong cch 2,5 x 2,5m hoc 2,5 x 3,0m, mt 1.300-1.600 tr/ha. Ngoi ra cc cy nh hoa sa, nc nc (Oroxylum indicum), mung, keo cng c th dng lm cy tr cy tiu song t ph bin. - Duyn Hi Min Trung: Lng mc, keo du, mt (Artocarpus heterophyllus) trng vi khong cch 2,5 x 2,5m hoc 2,5 x 3,0m, mt 1.300-1.600 tr/ha. Ngoi ra cc cy nh hoa sa, nc nc (Oroxylum indicum), mung, keo cng c th dng lm tr cy tiu song t ph bin. - Ty Nguyn: Keo du, gi anh o, mung en (Cassia siamea), lng mc trng vi khong cch 2,5 x 2,5m hoc 3,0 x 3,0m, mt 1.100-1.600 tr/ha. * Tr g: Hin nay, cc vng c din tch tiu trng mi ch s dng tr g t vn tiu gi ci, khng dng tr g mi v lin quan n vic bo v rng, cn thay dn bng tr sng. * Tr lm bng vt liu khc: Bn gch - ng knh gc: 0,8-1m - ng knh ngn: 0,6-0,8m - Chiu cao: 3,2-3,5m - Khong cch: 2,0-2,5m x 2,0-2,5m Vng Duyn Hi Min Trung khng nn dng tr gch v tr b tng, do kh hu nng nng v ma nhiu, a hnh hp v dc, lng ma ln d gy xi mn. Cn lm gin che cho tiu trng mi, c th dng li che cng nghip, l da, phn tre hoc cc vt liu che chn nh. 4. K thut trng tiu: 4.1 Thi v trng tiu: 4

Thi v trng ty thuc vo iu kin kh hu ca tng khu vc, thng trng vo u ma ma, khi ma u v kt thc trc ma kh khong 2-2,5 thng.Thi v trng Thi v Vng ng Nam B Duyn Hi Min Trung Ty Nguyn 6-8 9-10 5-8 Thng

4.2 Chn t trng tiu, lm t, o h v thit k l trng: - t trng tiu cn ti xp, d thot nc, khng ng nc vo ma ma, dy tng t canh tc ti thiu 70cm, pH ca t khong 5,5-7,0 l thch hp cho cy tiu. - t cn c cy ba k v x l mm bnh trc khi trng, trn t chua cn bn vi trc khi ba ln cui, lng vi bn khong 1,5-2,0 tn/ha vi xay. - Kch thc h thng 30x40x40cm cho hom n hoc 40x40x40cm, mi h bn 7-10kg phn chung hoai + 200-300g phn supe ln, trn u vi lp t mt cho vo h khong 20cm. Nn tin hnh o h v trn phn lp h trc khi trng t nht na thng. t trng tiu cnh nhng vn tiu b bnh nn dng Bordeaux 1% ti trong v quanh h. Vn tiu trn vng t c dc nn o h theo ng ng mc v b tr h theo hnh nanh su. - Thit k h thng tiu nc v trng tr tiu cng lc, khong 10-15m o mt rnh thot nc vung gc vi hng dc chnh, rnh su 15-20cm, rng 20cm, gia hai hng tr tiu. Dc theo hng dc chnh, khong 30-40m, thit k mt mng su 30-40cm, rng 40cm, gia hai hng tr tiu, mng thng gc vi rnh thot nc. 4.3 t hom v buc dy: Khi t hom tiu vo h cn ch : - X b bu PE, trnh lm v bu sau lp t v nn cht gc. - Hom t ring 30-450 hng v pha tr tiu, nn t hom (bu) vo hng ng. - S hom (hoc bu) trn mt tr: 2 hom/tr cho tr sng hoc tr b tng v 5-6 hom/tr cho bn gch xy.

5

Sau khi dy tiu pht trin vn ti tr nn dng cc loi dy mm (dy nylon) buc dy tiu vo cy tr, buc vo v tr gn t ca dy tiu r d bm bo tr, sau khi r bm cht vo tr cn ct b dy buc. 4.4 n tiu: Tiu trng bng dy ln cy s cho nhiu dy thn, ct b cc dy yu, ch li 3-4 dy khe trn mt gc dy ln. Sau 12-15 thng, cc dy tiu t 1,5-2m, bt u cho cnh mang qu, khi phn ln cc dy tiu trn tr mang cnh mang qu cn tin hnh n tiu. Xi t quanh tr tiu thnh rnh su 7-10cm, cch tr 15-20cm, chn 3-4 dy tiu khe, ct ht l di cnh mang qu u tin 30-40cm, khoanh trn trong rnh sao cho cnh mang qu thp nht cch mt t 30-40cm, lp mt lp t mng 5-7cm, ti nc, khi thy r nh ra t cc t n di t cn lp thm 3-5cm t trn phn hu c. 4.5 Ta cnh, to tn cy tr sng v cy tiu trong thi k kinh doanh: Khi cy tr sng ln, tn tr giao tn cn rong ta bt cnh l tiu nhn nh sng, mi nm rong ta vi ln vo ma ma. Sau khi thu hoch tiu, n ma ma cn ta bt nhng cnh tc, cnh ln mc ra t gc tiu v cnh tc mc ngoi khung thn chnh, vic ta cnh nn tin hnh vo u ma ma to dinh dng cho mm hoa trong v tip theo. mt s vn tiu c hin tng hoa tr ri rc khng ng thi v nn ct b nhng hoa ny tp trung cho hoa ra hng lot v qu chn tp trung. 4.6 Lm bn, bn phn v chm sc: Lm bn: To bn cho cy tiu nhm mc ch gi phn khi bn trong ma ma v gi nc trong ma kh. vng t dc k thut lm bn rt quan trng, ch cn lm bn cn d tiu nc trong ma ma. Bn phn: Phn hu c

6

Lng phn hu c bn cho h tiu Loi phn Nm Phn chung, phnrcmc (kg/tr/nm) Trng mi Nm th 2, 3 T nm th 4 tr i Phn v c Lng phn v c bn cho h tiu Loi phn Nm Trng mi Nm th 2, 3 T nm th 4 tr i Thi gian bn: - Phn hu c: bn mt ln/nm, nn bn vo u ma ma, o rnh theo mp tn, su 1015cm, cho phn vo v lp t li, bn phn tin hnh vo u ma ma, nn ch trong qu trnh o rnh khng lm tn thng b r. - Phn v c: * Trng mi: Sau khi trng 1-1,5 thng bn 1/3 lng m + 1/3 lng kali, sau khi trng 2-3 thng bn s cn li. * Nm th 2 tr i: Bn 3 ln: 7 N (kg/ha/nm) 90-100 150-200 250-350 P2O5 (kg/ha/nm) 50-60 80-100 150-200 K2O (kg/ha/nm) 70-90 100-150 150-250 7-10 10-15 15 1-2 2-3 3-5 Phn hu c ch bin (kg/tr/nm)

+ Ln 1: Bn 1/3 m + 1/3 Kali v tt c lng phn ln, bn vo u ma ma. + Ln 2: Bn 1/3 m + 1/3 Kali, bn vo gia ma ma. + Ln 3: Bn lng phn cn li, bn vo cui ma ma. * Tiu cho tri: Bn 4 ln: + Ln 1: 1/4 m +1/4 Kali v tt c lng phn ln kt hp vi phn hu c, bn trc khi kt thc thu hoch khong 10 ngy; + Ln 2: Bn 1/4 m + 1/4 Kali, bn vo u ma ma. + Ln 3: Bn 1/4 m + 1/4 Kali, bn vo gia ma ma. + Ln 4: Bn lng phn cn li vo cui ma ma. Cch bn: o rnh quanh mp tn, su 7-10cm, ri phn v lp t. B sung phn trung lng (Ca, Mg) v vi lng cng rt cn cho cy tiu hn ch rng hoa v qu non, cc nguyn t vi lng cn b sung cho cy tiu l km (Zn) v bo (B), thng c trong cc loi phn bn l v phn hu c ch bin c bn trn th trng. 4.7 Ti nc: Vn tiu mi trng v trong giai on cha cho tri, vo ma kh phi ti nc v kt hp che chn, khng nn ta cnh cy tr sng trong ma kh to m trong vn v che bng cho cy tiu. Trong thi k kinh doanh, sau v thu hoch ch nn ti nc va cy tiu tn ti, khng nn ti nhiu v ti nhiu cy tiu s tip tc sinh trng v ra hoa ri rc lm nh hng ma thu hoch k tip. 4.8 Lm c, t gc: Lm c bng tay vi ln vo u v gia ma ma, lm sch c quanh gc tiu trong vng bn knh khong 0,5m, khng nn thng xuyn lm sch c gia cc tr tiu, dng c hoc rm r kh t quanh gc tiu vo u ma kh gi m. 5. Su bnh hi chnh v bin php phng tr: Rp sp (Pseudococcus sp.): - L loi cn trng nh, hnh bu dc, di 2,5-4,5mm, rng 2-3mm. C th mu vng hng, bn ngoi ph mt lp bt sp mu trng. - Cch sng v gy hi: Rp sng thnh tng m bm cht vo chm hoa, tri, k cnh hoc mt di ca l, ht nha cy v lm l, tri b ho kh. Sau mt thi gian rp hi thng thy 8

nm b hng en pht trin nhng ni c nhiu cht ng do rp tit ra. Ngoi vic gy hi nhng b phn trn mt t, rp cn chui vo t bm v chch ht dch gc thn, c r, rp sinh sn rt nhanh v pht trin mnh vo cui ma ma, thng cng sinh vi nm Bornetina sp. trong t, do vy rp kh b dit bng thuc ha hc. - Phng tr: + Thng xuyn theo di trn cy v di b r, c bit l vo cui ma ma, u ma kh. + Khi pht hin dng Fenbis 10ND, Sevin 80WP, phun vi nng 0,15-0,2% hoc dng Supracide 40 EC vi nng 0,2%. Cc loi ry mm (Toxoptera sp.) v b xt li (Elasmognathus nepalensis): - Gy hi: Ry mm v b xt li gy hi trn t non, l, chm hoa, chm qu v c trn dy tiu. - Phng tr: dng Actara, Padan 95SP, Pyrinex 25EC phun vi nng 0,15-0,2%. Tuyn trng hi tiu - Triu chng v gy hi: tuyn trng hi b r lm cho cy tiu sinh trng km, l vng, nu b nng cy s ho v cht, tuyn trng thng xut hin v gy hi trong thi k kinh doanh. Khi tuyn trng c vt thng r chch ht to iu kin cho cc loi nm nhPhytophthora capsici, Fusarium sp., Pythium sp. xm nhp qua vt thng hy hoi b r cy tiu lm cho cy tiu cng cht nhanh. - Hai loi tuyn trng thng gp l tuyn trng gy nt sn (Meloidogyne incognita)v tuyn trng c hang (Radopholus similis), ngoi ra cn c mt s loi khc t gy thit hi. - Phng tr: + Chn cc ging c kh nng khng bnh tt nh Lada Belangtoeng, Vnh Linh, n , khi bn phn khng lm tn thng b r ca tiu, bn phn hu c cho cy tiu cng l bin php phng tr sinh hc v trong phn hu c c cc vi sinh vt i khng vi tuyn trng v nm gy bnh. Bnh cht nhanh: - Do nm Phytophthora capsici gy ra. Nm xm nhp v lm hy hoi cc t bo r, thn, cnh, l ca cy tiu lm cho l ho, tp li ri rng. Khi cy b hi thn l c triu chng ho r nhanh, t khi bnh xut hin n khi cy tiu cht hon ton c th ch trong vng vi ba tun l. - Phng tr: nht thit khng vn tiu ngp nc m phi to rnh thot nc tt v pht dn vn sch s, thng thong. Khi pht hin cy tiu c du hiu bnh dng cc loi thuc nh 9

Phosphonate, Aliette 80WP, Alpin 80WP, Ridomil 24EC pha nng 0,1-0,2% phun quanh gc v ton b tn l. Bnh cht chm: - Nguyn nhn gy ra bnh no do cc nm nh Fusarium sp., Rhizoctonia sp., diplodia sp. - Triu chng: cy sinh trng chm, l nht mu v bin sang mu vng, sau l, hoa qu rng dn t di gc ln ngn, cc t rng t trn xung v gc b thi, do vy nng dn cn gi l bnh tho khp. - Phng tr: Khng nn vn b ngp nc v qu m t, khi c triu chng bnh xut hin, c th dng thuc Topsin-M, Benzeb vi nng 0.2% phun trn l v ti vo gc (2-3 lt/gc). Bnh than th: - Do nm Colletotrichum gloeosporioides gy nn. - Triu chng: Trn l c nhng vt vn ln mu vng nu, xung quanh vt vn c qung en. Nu vt bnh ly sang cnh, bng th lm rng t, cnh, ht kh en v lp. - Phng tr: dng Topsin-M, Carbenzim v Bendazol vi nng 0,2% phun xt. Bnh virus hay bnh xon ln: - Nguyn nhn gy ra bnh ny l do virus, bnh thng bt u xut hin thi k kin thit c bn, tc nhn truyn bnh vn tiu ch yu l cn trng chch ht nh b xt, ry, rp, tuyn trng v dng c dao, ko ct ta cy tiu. - Triu chng: l nh, cong queo, l c mu hi vng, thng xut hin cc l non, cy cn ci, chm pht trin, gim nng sut, khi bnh nng cy s cht. - Phng tr: phng tr bnh ny trc ht khng trng hom ging t vn tiu b bnh, khi bnh xut hin nh b nhng cy b bnh, gom li phi kh em t hn ch s ly lan. Khi pht hin cn trng mi gii truyn bnh nn dng Bassa 50EC (0,1%), Vibasa (0,2%), Suprathion 40EC (0,2%) phun xt nh k dit. 6. Thu hoch, s ch v bo qun - Ty Nguyn thu hoch t thng 2-4. - Khng nn thu hoch khi qu tiu cn xanh, thi im thu hoch tt nht lm tiu en khi chum tiu c trn 5% qu chn c mu vng, v lm tiu s khi trn 20% qu chn.

10

- Khi thu hi xong c th phi ngay lm tiu en hoc 1-2 ngy trong mt cho tiu tip tc chn lm tiu s, thng xuyn trn u trong qu trnh qu chn t ng u cao, tch ht ra khi chum qu sau khi phi 1-2 nng. - Phi kh: tiu en thng phm c mu p, trc khi phi nn nhng tiu vo nc nng 800C trong vng 1-2 pht, trn u sau ly ra trong mt cho ro nc ri em phi. Phi tiu trn sn xi mng, tm bt v nong tre, sn cn c ra sch trc mi t phi, dng li ni-lng bao quanh khu vc phi trnh th vt vo khu phi. Nu tri nng tt phi 34 ngy l t, m ca ht sau khi phi kh phi m bo di 15%, sn phm sau khi phi gi l tiu en. C th dng my sy la, sy bp, sy c ph sy h tiu, gi nhit n nh trong bung sy khong 55-600C. Sau khi phi kh, tiu cn c lm sch tp cht, l, cung chm qu bng cch sng, qut, gi. Mun lm tiu s (tiu trng), tt nht ngm tiu di 24-36 gi, vt tiu ra bc v bng tay v i sch v, 4kg tiu ti c th lm c 1kg tiu s. C th lm tiu s t tiu kh bng cch cho tiu vo bao em ngm trong nc l 8-10 ngy trong bn g, thng xuyn thay nc, khi thy v en bc ra th ly ra, cho vo nong, thng lm trc v, sau lm sch v em phi. - Bo qun: cho tiu vo bao 2 lp, lp trong l bao nilon (PE) chng m mc, lp ngoi l bao PP hoc bao b, a vo cht trn k hoc pa-lt trong kho. Kho cha phi thng thong, khng qu nng, khng m t.a ch cung cp cy ging: Cng ty TNHH MTV Dak Farm S 142- Km 12,5- QL 27- C Kuin- Dak Lak (C nh Bnh vi n a khoa C Kuin T: 05003.656.848 Website: www.caygiongdakfarm.vn

Chm sc cho cy tiu:1. Bn phn cho cy tiu. Lng phn hu c vi sinh bn lt cho mi gc tiu: 1,5 2 kg (thay th cho phn chung hoai mc: 15-20 kg) Sau s dng ch phm sinh hc Wehg pha vi t l 1/40 ti mi gc 400-500 ml dung dch pha.Sau khi ht thi gian cch ly ca thuc tr nm, bnh di t (nu b con s dng ) nh k 3 thng mt ln khi t m . Sau khi thu hai xong khong 15 ngy b con s dng phn bn l NPK c hm lng ln(P) cao phun qua l kch thch kh nng phn ha mm hoa. Khi mm hoa ra di khong 2-3 cm b con s dng phaqan bn l c hm lng kali(K) cao phun qua l tiu ra hoa ng lot. ng thi c ch bn phn hp l vi tng giai on pht trin ca cy tiu.11

Ln cui cng bn vo cui ma ma. Nhng ni c ngun gc hu c di do nh phn chung hoai mc, c th tng lng phn chung, gim lng phn v c tng ng th cng tt. Cch bn ng l ri u quanh gc phm vi ng knh 1m, khi bn khng nn cuc su qu lm t r tiu. Sau mt trn ma ln, khi nng ro tr li, cn phi xi nh lp t vng trn mt gip t thng thong. * Mt s loi bnh thng gp trn cy Tiu Bnh cht nhanh - Nguyn nhn: Do nm sng di t Phytophthora parasitica var. piperana, nm bnh ny ch yu pht sinh pht trin v ly lan trong ma ma, nht l giai on gia v cui ma ma. Thng thng nm Phytophthora kt hp vi cc loi nm sng trong t khc nh Pythium, Fusarium, Rhizoctonia Cng tn cng ln tiu lm cy tiu cht rt nhanh. Nm bnh c th xm nhp hu ht cc b phn ca cy nh l, r, thn, nhnhc bit l cc b phn nm trong v st mt t. Vo ma ma l mm bnh trong t c nc bn tung te ln trn. Thng thng cc l pha di thp b bnh trc sau n cc l pha trn, l bnh vng rng xung v tip tc chu k ly lan bnh nh nc. - Triu chng: Cy tiu b ho, xung l ri chuyn vng, rng o t ch li dy , cnh tr tri (7 10 ngy) sau cy cht trong vng vi tun l. Qun st cy bnh c nh ln th thy ton b r, than st mt t b thi r, v bong ra, c mi hi nh. - Cch phng v tr bnh: + Trng vi mt va phi, khng dy, nn xn ta cnh st mt t khng 20 30 cm. + Xen canh:vi c ph v da s gim bnh cht nhanh. + S dng cy con sch bnh + Ging khng: Cc ging tiu khc nhau c tnh chng chu khc nhau i vi bnh cht nhanh, kinh nghim cho thy ging tiu Lada Belangtoen c tnh chng chu bnh cao. Vit Nam ging tiu S Vnh Linh c kh nng tng i khng nn t nhim bnhu ny. + Hn ch gy vt thng cho r, thn + Thot nc: hn ch bnh cht nhanh, cn phi h mc thy cp xung cng su cng tt. Ti thiu phi m bo 60 cm tnh t mt t xung, khng ng nc. Trung bnh 2 hng tiu c mt mng va gip thot thy, va hn ch tuyn trng v mm bnh ly lan qua nc. + Bn phn hp l: Cn bn phn y v hp l s gip tiu chng chu bnh tt hn, ch b sung km(Zn), mangan(Mn), magie(Mg), boron(Bo), canxi(Ca).... + V sinh ng rung: Thng xuyn thu nht tn d thc vt nh l, cnh, r cy bnh trong vn mang i tiu hy. Vn tiu b bnh khng nn trng li ngay, cn tin hnh x l mm bnh v ch t nht 6 thng n 1 nm mi trng li. Cch phng bnh: S dng Ch phm sinh hc Tricomix, 500 gam pha vi 200 lt nc, phun nh k 7 10 ngy 1 ln, phun vo lc chiu mt.(Sau khi s dng phn sinh hc Wehg di t) Bnh cht chm12

- Nguyn nhn: Do mt loi nm sng trong t gi l Fusarium oxysporum gy ra, bnh xut hin v gy hi nng trn nhng vn tiu b ngp ng, thot thy km, t thong kh, bn tha m - Triu chng: Cy sinh trng chm, o ut, xung l, t rng, r, gc thi, phn mch dn nha thn dy c mu nu en n khi cy cht, qu trnh ny ko di vi ba thng n c nm. - Cch phng bnh cht chm cng tng t nh bnh cht nhanh. Bnh rng long cht dy - Nguyn nhn: Do nm Rhizoctonia solani hay do vi khun Pseudomonas sp gy ra. - Triu chng: Bnh lm cho l b vng, thi v rng i, sau lan dn vo long lm long rng dn t trn xung (nm ri rc di dc tiu do gi l bnh rng lng). Trng hp bnh do nm gy ra, ta thy hai u mt lng b thm en trong khi phn gia lng vn cn xanh v nu bnh do vi khun, quan st ta thy r b thi nhn, c mi hi, nu ct ngang th thy mch b thm en. Cy b bnh s sinh trng chm, tc non ra chm, nng sut gim nhiu, c trng hp bnh lan thnh dch rt kh phng tr. (cng ty TNHH Tre Lng)

Nhng sng kin phng bnh cht nhanh trn tiu:Bnh cht nhanh ang lm cho hng lot vn tiu ng Nam b b cht. Cc vn tiu Chu c (B Ra Vng Tu) cng khng ngoi l. Tuy nhin, nh y mnh p dng cc gii php k thut do cc nh khoa hc khuyn co, cng nh nhng sng kin ring ca nng dn trong vic phng bnh, ngi trng tiu Chu c ang dn y li c cn bnh ny. Trng xen vi c ph Trc y, phn ln din tch tiu Chu c c trng theo kiu chuyn canh. Nhng trc ri ro v gi c, v dch bnh, ngi trng tiu bt u tnh ti vic trng xen canh tiu vi c ph. Theo , thay v trng 1.700 - 2.000 nc tiu/ha nh trc y, ngi ta gim mt tiu xung cn 900 - 950 cy, v trng thm v 900 - 950 cy c ph. C mi cy tiu km mt cy c ph. Gc tiu lun c vun cao, cn t gc c ph th hm xung mt cht. Cy c ph c c tnh ht nc tt, trong khi cy tiu li k ng. V th, vi cch lm gc nh trn, khi ti vo gc tiu, nc s nhanh chng chy xung ch gc cy c ph. Nh , gc cy tiu s khng b ng nc, gp phn lm gim nguy c pht sinh dch bnh. Mt khc, vic gim mt cy tiu trong vn do trng xen vi c ph cng gp phn lm gim i kh nng ly lan dch bnh t cy tiu ny sang cy tiu khc. ng Nguyn Ng, nng dn thn Tn Bnh (x Bu Chinh) cho bit, nin v va ri, trn 2,3 ha t vn trng xen tiu v c ph, ng thu c 3 tn tiu v 2,8 tn c ph (vn ca ng Ng ang bt u hi phc sau t tiu cht my nm trc, nn sn lng tiu mi c nh vy). Vi gi tiu 110 ngn /kg, gi c ph trn 50 ngn /kg, tng doanh thu ca ng Ng l 450 triu ng. Tr chi ph, cn li gn 300 triu ng. Nh vy, mi ha thu li trn 100 triu ng. 13

Anh L Vn T, cn b nng nghip x Bu Chinh cho bit, hin c ti 80% vn tiu x ny c xen canh cy c ph. Mo l ca mt lo nng thn Tn Bnh, x Bu Chinh, vn tiu ca ng L Dng cha bao gi dnh phi dch bnh cht nhanh, d cc vn khc trong thn u tng b cn bnh ny qut qua. C c iu ny, ngoi vic tun th cht ch nhng khuyn co ca cc nh khoa hc, ng L Dng cn chu kh tm ti, pht hin, suy ngh v mnh dn p dng nhng cch phng chng bnh cht nhanh c o ngay trn khu vn ca mnh. Qua sch v, ng Dng bit c rng loi nm Phytophthora gy bnh cht nhanh trn tiu l dng nm thy sinh, d pht trin mnh trong iu kin m cao. Bi th, iu quan trng nht i vi ng l khng cho vn ca mnh b m t ko di, d l sau khi ti hay sau mi trn ma. Mt ln, khi o mt ci rnh thot nc gia 2 gc tiu (2 gc tiu cch nhau 2,5 m), ng Dng pht hin thy kh nhiu r vn ra t 2 gc tiu . Cho rng r tiu vn n tn y th c th ti nc, bn phn ngay ti , cy tiu vn c th ht c, ng Dng thc hin ngay iu ny. Cch lm gip cho cc cy tiu gim c nguy c b ng gc. Bn cnh , mi gc tiu, ng to mt ci bn nh tiu nc cc b sau mi cn ma. Nh , sau mi trn ma, trong khi nhiu vn tiu trong thn c xm xp nc, th vn tiu nh ng Dng nhanh chng tr nn kh ro. Vic ti nc trong vn tiu cng c ng Dng nghin cu rt k cng. Mi ln ti ng u tm quan st v nhn thy t bazan c kh nng gi nc tt hn l tiu thot nc, bi trong t c st. Nu dng vi ti thng xung t, s lm t b xi, cu tng lp t mt b ph v, to iu kin cho cc ht st bt kn cc khe h, hnh thnh lp vng trn b mt, khin cho kh nng tiu nc b chm hn li. T , ng Dng lun gom nht l v cnh cy trong vn b ln tng bn ti, ri cho nc ti chy qua cnh l xung t, nn t khng b xi, khng to thnh lp vng trn b mt, nc ti vo bn c thot i rt nhanh. T 3 nm nay, ng Dng gii thiu nhng cch chng m cho nhiu h trong vng lm theo hiu qu. Theo NNVN Phi lm g vi bnh cht nhanh cy tiu Do c gi, din tch trng tiu nc ta ang tng ln rt nhanh. Tiu c trng mt cch t dn n nhiu khu k thut phng nga bnh cht nhanh cy tiu do nmPhytophthora spp. (mt bnh tng hy dit nhiu vn tiu cc 14

tnh min ng Nam b v Ty Nguyn trong vi nm gn y) b ngi trng b qua. Thc t kim tra su bnh nhng vng trng tiu trong dch cht nhanh xy ra vi nm gn y, chng ti thy khng t ch vn cho rng ch c thuc ho hc mi c kh nng gii quyt c bnh. Nn khi gp cn b k thut h thng ch hi c loi thuc mi no tr ht bnh? ch t thy hi lm cch no phng nga c bnh. y c th c coi l sai lm ln nht ca b con mnh, khin cho vic ngn chn dch cht nhanh cy tiu trong nhng nm gn y mang li hiu qu rt thp. C th b con cha bit, nm Phytophthora c c im l a thch v rt cn c m t sinh sn, pht trin. Chng c th tn ti trong t, trong nc, trong tn d ca cy b bnh, hn na ngoi cy tiu chng cn gy hi trn rt nhiu loi cy trng khc, t lm cho ngun bnh tn ti rt nhiu trong t nhin. Khi gp iu kin ma m ko di, vn khng thot c nc, trn vn li c nhiu tn d ca cy tiu hoc cy k ch khc b bnh, th bnh s pht sinh, ly lan v gy hi rt mnh. Thc t ng rung cho thy khi trng tiu nu khng p dng nhng bin php phng nga t sm, gp iu kin thun li bnh c th hy dit c vn tiu ch trong mt thi gian ngn. Hin nay cc vng trng tiu cc tnh pha Nam ang bc vo giai on chun b t, ging cy cho mt v trng mi. hn ch bnh cht nhanh, b con cn ch ng thc hin tt ngay t u v nhng bin php phng nga sau y: - Khng trng tiu chn t trng, mc thy cp cao, kh nng thot nc km, hoc nhng khu t thp di chn i v nhng ni ny hng cha rt nhiu ngun bnh t cc vn trn cao theo nc ma chy xung. Mt khc ni y lun m thp nm bnh rt d pht trin v gy hi mnh. - Vn tiu phi c h thng rnh thot nc tht tt cho ma ma, m bo vn khng b ng nc. Qua kim tra nhng vng trng tiu ng Nai, Bnh Phc chng ti cho rng y l bin php quan trng s mt trong vic phng nga bnh. - Nhng vn c dc t, nn o h chn nc nm xen k gia cc tr tiu, vn khng b ng nc. - Khng cho nc bn ngoi chy vo vn tiu, nht l vn nm st khu trng cao su. Hn ch ngi v vt nui i t vn b bnh sang vn mi trng. - Trc khi lm t, thu gom sch tn d cy tiu, cy trng khc v c di a ra khi vn tiu hy. Phi lm t k v phi i t trc khi trng. - Trng tha, hng cch hng 3 m, tr cch tr 2 m vn khng b m thp.

15

- o h xong, ti 3-5 lt dung dch Formol 0,1%, hoc dung dch 0,2% ca mt trong nhng loi thuc nh: Vialphos 80WP, Mataxyl 500WP, Vilaxyl 35BHN, Aliette 80WP Vi nhng vn tiu b bnh ph hy phi trng li, th y l bin php cc k quan trng. - Bn mi h 10-20 kg phn hu c mc hoc 1-2 kg phn hu c vi sinh, lp t cao hn thnh m ri trng tiu ln trn m. Khng trng su di mt t, khng nn p dng k thut n dy, vun cao nh b con vn thng lm, gc cy lun kh ro. - Tuyt i khng ly hom nhng vn tiu b bnh lm ging. Trc khi gim, ngm hom ging 30 pht trong dung dch (nng 0,1%) ca mt trong nhng loi thuc nu trn. - Tuyt i khng ly t vn tiu b bnh gim hom. t lm bu gim hom, nn phun ti dung dch Formol nng 5%, trn u cho t hi m, ph bt 23 ngy, m bt ra ch bay ht mi Formol th cho t vo bu m hom ging. - Chn ging tiu c kh nng khng bnh cao: ging Lada Belantoeng c kh nng khng bnh, nhng nng sut thp, c th trng nhng vng thng b bnh hi nng. Ging tiu Vnh Linh cng chng chu vi bnh kh hn so vi mt s ging khc. - Thng xuyn dn sch c di, ct ta hp l cy nc, cy che bng, nhnh v hiu vn tiu thng thong, hng c nhiu nh sng. - Khng trng xen nhng loi rau mu cng l k ch ca nm Phytophthora nh: c tm, c pho, c chua, t, bu b, khoai s, c rt, sp l trong vn tiu. - Khng nn ch bn n c phn m ho hc. Phi tng cng bn phn hu c, vi lng khong 15-20 kg phn chung mc/mt tr tiu cho mi nm (nn trn thm ch phm Trichoderma nh: Vi-K vi lng 3-5 kg trong 100 kg phn hu c mc). Tng cng kali v nhng loi phn c hm lng Mg v vi cao nh phn ln Vn in. Thc t cho thy y l bin php rt quan trng trong vic phng nga bnh. - Qu trnh chm sc, c gng khng lm r tiu b tn thng, sy st. - p dng h thng ti thm kt hp vi vic bn phn ha hc tit kim cng bn, lng nc ti, trnh ng nc trong gc tiu v hn ch ngun bnh ly lan t bn ngoi vo theo con ng ti. - Nhng cy b cht phi o bi, thu gom sch s ton b gc, r, thn, l, hoa, tri a ra khi vn tiu hy. Ri ti vo gc 3-5 lt dung dch (nng 0,2%) ca mt trong nhng loi thuc nh ni phn trn v 0,5 kg vi bt, trc khi trng li. ng thi ti cho nhng cy xung quanh cy b bnh 2-3 ln, cch nhau khong 1 thng/ln phng nga. 16

- C th dng mt s loi thuc nh: Vialphos 80WP, Mataxyl 500WP, Vilaxyl 35BHN, Agri-Fos 400, ANLIEN-annong 400SC phun phng nga bnh vo u, gia v cui ma ma. Vng thng b bnh nng, trong ma ma nn phun mi thng mt ln. Ngoi ra, c th dng cc loi thuc trn hoc Bordeaux 1%, Oxyclorua ng (pha nh hng dn trn nhn) ti cho mi gc 2-3 lt vo u v cui ma ma. Theo nongnghiep.vn

Tr li cu hi bn c v cy Tiuy la mt email lin h thng qua http://khuyennongdaklak.com.vn/: nhat b/ Tr bnh: - Lm v sinh vn tiu (co sch c rc, cnh, l v dy tiu cht trong vn a i tiu hy). - Dng cuc xi nh t xung quanh gc ra n tn, su t 3 -5cm ty theo trng su hay cn. Ti gc:Pha 250ml thuc Agri-fos 400 + 500g Mancozeb hoc Difomate + 100g Foraxyl + 12,5g Fetrilon-Combi cho 100 lt nc ti ton b vng r v on thn tip gip mt t ca 25 gc tiu (4lt/ gc). Phun qua l: Song song vi vic ti gc, chng ta tin hnh phun trn thn v l vi nng sau: 500ml Agri-fos 400 + 500g Mancozeb hoc Difomate + 100g Foraxyl + 12,5g Fetrilon-Combi pha 100 lt nc phun u ton b thn v l (Phun k on thn t mt t n 2 mt). Vic ti gc v phun qua l phi tin hnh 3 ln mi ln cch nhau 10 ngy. Sau khi tr ln 3 khong 15 ngy tin hnh chm sc vn tiu nh bnh thng. 3/ Ch khi dng thuc: - Phi thng xuyn kim tra cy pht hin kp thi khi cy va chm bnh (nu mt phn c r cy tiu b thi nhn, khi s dng thuc s c tc dng ngn chn v kh nng phc hi l rt ln. Nu cy nhim bnh nng gc r thm en h thi, chy nha trn nht th kh nng phc hi khi s dng thuc l rt thp). - Phi ti nc m trc khi s dng thuc nu khng tiu s rng t v c th cht do thiu nc. - Khng phun thuc trong thi k tiu ang tr hoa nu phun vo thi k ny tiu s rng gi (chui). - Nu phun qu nng khuyn co cy tiu s b chy l v rng l. - Nn phun thuc vo sng sm hoc chiu mt. - Nu cy tiu b bnh nng, khi phun th s c hin tng rng t nhng sau cy s ht rng v hi phc pht trin chi l mi. - Trong trng hp vn tiu b ng nc, vic x l thuc Agri-fos 400 s khng mang li hiu qu. Do cy tiu khng pht trin c b r dn n cy tiu s cht dn.

54