NR

IND

372161

CCEENNAA 44,,4400 PPLLNN IISSSSNN 11223322--22662288nnrr 33’’22000000 9922 (( ))

WWWW

WW..PPEE..CC

OOMM

..PPLL

CD – PE1

©Copyright by Wydawnictwo Techniczne ARTKELE Zielona Góra

2000r.

Oto jakie miêdzy innymi progra-my znajdziecie na naszej p³ycie: – Protel 99 Second Edition,

– Eagle ver. 3.55 Win 95 DOS, – PSpice ver. 8.0, – Lab Windows/CVI, – EDWin 1.60, – AVR Studio ver. 1.45,

– MPLAB ver. 4.00, – Oscyloskop pod Windows,

– MS Internet Explorer 5.0 PL, – Adobe Acrobat Reader 4.0,

– programy z PE i wiele innych.

P³yta wydawnictwa ARTKELE zawiera blisko 2000 stron z archiwalnych numerów PE z lat 1992÷1997 zapisanych w formacie Portable Docu-ment File (PDF). Znajdziecie tu równie¿ bazê artyku³ów (w formacie html) oraz wiele pro-gramów i narzêdzi u¿ytecznych w pracowni elektronika.

Wszelkie prawa autorskie i producentów do nagranych utworów, publikacji i progra-mów zastrze¿one. Opisy uk³adów i urz¹dzeñ elektronicznych oraz ich uspraw-

nieñ zamieszczone na p³ycie mog¹ byæ wykorzystywane wy³¹cznie do po-trzeb w³asnych. Wykorzystywanie ich do innych celów, zw³aszcza do

dzia³alnoœci zarobkowej wymaga zgody redakcji „Praktycznego Elektronika”. Publiczne odtwarzanie, kopiowanie, powie-

lanie fragmentów lub ca³oœci i wypo¿yczanie bez zezwolenia zabronione.

 Made in Poland

P³ytki drukowane wysy³ane s¹ za zaliczeniem pocztowym. Orientacyjny czas oczekiwania na realizacjê zamówienia wynosi trzy tygodnie. Nie przyj-mujemy zamówieñ telefonicznych, ani poczt¹ elektroniczn¹. Zamówienia na p³ytki drukowane i uk³ady programowane prosimy przesy³aæ na kar-tach pocztowych, lub kartach zamówieñ zamieszczanych w PE. Koszt wysy³ki wynosi 8,00 z³ bez wzglêdu na kwotê pobrania. W sprzeda¿y wysy³-kowej dostêpne s¹ archiwalne numery „Praktycznego Elektronika”: 3/92, 11/95, 3/96, 9/96, 10/96, 1÷11/97, 2/98, 4÷6/98, 8/98, 10/98, 11/98wszystkie w cenie 3,00 z³, 2÷9/99, 12/99, wszystkie w cenie 3,60 z³, 1/2000, 2/2000 wszystkie w cenie 4,40 z³. Kserokopie artyku³ów i ca³ychnumerów, których nak³ad zosta³ wyczerpany wysy³amy w cenie 2,50 z³ za pierwsz¹ stronê, za ka¿d¹ nastêpn¹ 0,5 z³ plus koszty wysy³ki.

Polskiej Gie³dzie Papierów Wartoœciowych najwyraŸniej, delikatniemówi¹c, odbi³o na punkcie Internetu. Akcje spó³ek przynosz¹cych pokaŸnestraty potrafi¹ siê ostro pi¹æ w górê po og³oszeniu przez ich zarz¹dy zamiarówrozwijania portali i witryn Internetowych. Wszystko to mo¿na jeszcze zrozumieæw przypadku spó³ek z bran¿ medialnych, komputerowych i elektronicznych.Lecz kaganek oœwiaty dotar³ pod strzechy i firmy typu „Czerwony Czajnik” lub„Lepsza przysz³oœæ” produkuj¹ce buty, d¿emy i gumki do majtek te¿ garn¹ siêdo nowoczesnych technologii. Problem tylko w tym, ¿e nowe technologie po-jawi¹ siê w Internecie a nie w produkcji.

Wypuœci³em ostatnio balon próbny w postaci pytania do czego mo¿e byæprzydatny ten ca³y Internet. Odpowiedzi jakie otrzyma³em by³y ogólnikowe,mêtne i ogólnie rzecz bior¹c kompletnie bezsensowne. Nie chcê pomniejszaæroli jak¹ we wspó³czesnym œwiecie odgrywa informacja i ³¹cznoœæ, ale te¿ nieprzeceniam jej.

Na fali wzrostu popularnoœci najbardziej skorzystaj¹ firmy telekomunika-cyjne. Wszak ka¿da sekunda serfowania po falach elektromagnetycznych Inter-netu nabija licznik po³¹czeñ. W ca³ym tym zamieszaniu z Internetem wyczyta-³em gdzieœ, ¿e w USA miesiêczny abonament telefoniczny kosztuje 14 $. W ra-mach tego abonamentu mo¿na prowadziæ nieograniczon¹ iloœæ rozmów lokal-nych i wisieæ w Internecie bez przerwy. Jest to tak piêkne, ¿e chyba niepraw-dziwe.

Jeden z moich znajomych (od niedawna szczêœliwy posiadacz komputeraz modemem) obwieœci³ mi radosn¹ nowinê: „W³aœnie nawi¹za³em kontaktz ciekawym cz³owiekiem; mailujemy”. Na moje prostackie pytanie: „i co z te-go” otrzyma³em odpowiedŸ: „Jest fajnie”. Z lekka siê wkurzy³em i rzek³em:„Stary zostaw to moje piwo i spadaj do domu pomailujemy sobie i przy oka-zji odwiedzimy browar... ale wirtualnie”. Chyba siê starzejê, lubiê spokój i dys-kretny stukot klawiatury.

Nie, to jeszcze nie koniec. Znajomek przybieg³ na drugi dzieñ z piwem,ob³êdem w oczach i powita³ mnie s³owami: „Stary ratuj £indo³sy mnie siê wy-sypa³y i nie mogê mailowaæ”. Odrzek³em mu: „Jedn¹ chwileczkê ju¿ siê tob¹zajmê tylko lecê sprzedaæ akcje spó³ek Internetowych zanim siê wysypi¹„.

Redaktor Naczelny

Dariusz Cichoñski

P.S. M³odzie¿y do lat 18 alkoholu nie sprzedaje siê nawet wirtualnie.

Analizator widma z pamiêci¹..........................................4

Przestrojenie g³owicy UKF GFE-105 na górne pasmo ......9

Minutnik ......................................................................10

Prosty radiotelefon na pasmo 433 MHz .......................13

Opis programu Oscyloskop pod Windows ver. 2.51 .......17

Kupon zamówieñ na p³ytê CD-PE1 i prenumeratê.........19

Karta zamówieñ na p³ytki drukowane ..........................20

Katalog Praktycznego Elektronika TDA 2009 ................21

Gie³da PE......................................................................23

Zdalne sterowanie oœwietleniem cz. 1 ..........................26

Od’PIC’owany budzik - cz. 2 .........................................31

Wysokiej klasy rozdzielacz sygna³u wideo .....................36

Pomys³y uk³adowe - t³umik 60 dB ................................37

Mikser audio do udŸwiêkowiania filmów

lub do dyskoteki...........................................................38

Sprostowanie do mikroprocesorowego dekodera RDS .......42

Ciekawostki ze œwiata...................................................43

Adres Redakcji:„Praktyczny Elektronik”ul. Jaskó³cza 2/565-001 Zielona Góratel/fax.: (0-68) 324-71-03 w godzinach 800-1000

e-mail: redakcja@pe.com.pl; http://www.pe.com.plRedaktor Naczelny:mgr in¿. Dariusz CichoñskiZ-ca Redaktora Naczelnego:mgr in¿. Tomasz KwiatkowskiRedaktor Techniczny: Pawe³ Witek©Copyright by Wydawnictwo Techniczne ARTKELE Zielona Góra, 1999r.

Zdjêcie na ok³adce: Jaros³aw Bro¿ynaDruk: Zak³ady Graficzne „ATEXT” Gdañsk

Artyku³ów nie zamówionych nie zwracamy. Zastrzegamy sobie pra-wo do skracania i adjustacji nades³anych artyku³ów.

Opisy uk³adów i urz¹dzeñ elektronicznych oraz ich usprawnieñ za-mieszczone w „Praktycznym Elektroniku” mog¹ byæ wykorzystywanewy³¹cznie do potrzeb w³asnych. Wykorzystanie ich do innych celów,zw³aszcza do dzia³alnoœci zarobkowej wymaga zgody redakcji „Praktycz-nego Elektronika”. Przedruk lub powielanie fragmentów lub ca³oœci pu-blikacji zamieszczonych w „Praktycznym Elektroniku” jest dozwolonywy³¹cznie po uzyskaniu zgody redakcji.

Redakcja nie ponosi ¿adnej odpowiedzialnoœci za treœæ reklam i og³oszeñ.

Sza³ Internetowych cia³

Spis treœci

Analizator widma jest swego rodzajumiernikiem poziomu wysterowania. Kla-syczny miernik pokazuje jednak maksy-maln¹ wartoœæ amplitudy w ca³ym pa-œmie akustycznym obejmuj¹cym czêstotli-woœci od 20 Hz do 20 kHz. Analizatordzieli to pasmo na znacznie wê¿sze „ka-wa³ki” i przeprowadza w nich pomiar. Za-

tem wygl¹da on jak kilka lub kilkanaœciemierników wysterowania umieszczonychobok siebie, z których ka¿dy pokazujemaksymaln¹ amplitudê sygna³u w innymwycinku pasma akustycznego.

Urz¹dzenie to mo¿e byæ pomocnepodczas dobierania miejsca umieszczeniakolumn g³oœnikowych, aran¿acji akustycz-

nej pomieszczenia, testowania jakoœci ko-lumn. Wszystkie te czynnoœci opiszemyw odrêbnym artykule poœwiêconym pro-stym, domowym metodom badania ze-stawów g³oœnikowych.

Analizator zbudowano w postaci mo-du³owej. Mo¿e on sk³adaæ siê z kilku mo-du³ów, z których ka¿dy obejmuje dwie

Kilkakrotnie ju¿ publikowaliœmy uk³ady analizatorów widma. Mi-mo tego wci¹¿ spotykamy siê z pytaniami czym s¹ analizatorywidma i do czego s³u¿¹. OdpowiedŸ na te i inne pytania mo¿naznaleŸæ w poni¿szym artykule. Prezentowany poni¿ej analizatorwidma ró¿ni siê doœæ znacznie od poprzednich konstrukcji. Zosta³on zaprojektowany w taki sposób, ¿e mo¿liwe jest wykonanie gow praktycznie dowolnej konfiguracji zawieraj¹cej od 4 do 30pasm czêstotliwoœci w których dokonywany jest pomiar. Niezale¿-nie od liczby pasm analizator mo¿na tak¿e wykonaæ w wersji mo-nofonicznej lub stereofonicznej.

Analizator widma z pamiêci¹

81

2

TL082 US2A

–5V

34

6

7US2B

5

47nC9

RBCA

RC

+5V

RECB

RF

WE

10mF

–5V –5V

T

RA CA CBRD

C4C3

2,7k

1mFC1 C2

1mF22mF22mF

C8

+5V +5V

R132,7k

+5V LED

47kR14

47kR12

R11LED

T

10nC5 R15

39k

21 3 4 5 6 7 8 9 10 11

C7 47n

BA6822SUS1

mF47C6

160W 160W 160W 160W 160W 160W

1213141516171819202122

R5 R6 R7 R8 R9 R10

R4

2,2k

BC557B

T4

2,2k

R3

2,2k

D10P D11P D12PD6P D7P D8P D9PD5PD4PD3PD1P D2P

T3

R1D2LD1L D3L D4L D5L D9LD8LD7LD6L D12LD11LD10L

R2

2,2kT2

T1+8dB+5dB+2dB0dB–2dB–4dB–6dB–9dB–12dB–22dB–32dB–40dB

Rys. 1 Schemat analizatora widma (jeden modu³)

4 3/2000EElleekkttrrooaakkuussttyykkaa

czêstotliwoœci. Modu³y mo¿na ³¹czyæ rów-nolegle otrzymuj¹c w ten sposób analiza-tor o praktycznie dowolnej liczbie pasm.W praktyce stosuje siê analizatory piêcio-,siedmio-, i dziesiêciopasmowe. W studyj-nej technice pomiarowej mo¿na spotkaæanalizatory trzydziesto-kana³owe.

Poszczególne kana³y ró¿ni¹ siê od sie-bie tylko czêstotliwoœciami œrodkowymifiltrów pasmowoprzepustowych. W anali-zatorze zastosowano uk³ady miernika wy-sterowania z pamiêci¹ wskazañ tzw. PeakHold Level Meter. Bli¿sze informacje natemat tych uk³adów mo¿na znaleŸæ w PE9/98 w artykule pt. Peak Hold Level Me-ter. Szerzej natomiast opiszemy filtry za-stosowane w uk³adzie.

Filtry pasmowoprzepustowe zastoso-wane w analizatorze widma nale¿¹ dogrupy filtrów z wielokrotn¹ pêtl¹ sprzê¿e-nia zwrotnego (rys 2). Tego rodzaju filtrywymagaj¹ ma³ej iloœci elementów zewnê-trznych. Stosuje siê je w uk³adach o do-brociach ni¿szych od 10. Bardzo wa¿n¹zalet¹ jest ich stabilna praca. Natomiastwielk¹ wad¹ s¹ skomplikowane oblicze-nia. Mogê jednak pocieszyæ Czytelników,¿e w dobie komputerów przeprowadze-nie obliczeñ filtrów przy pomocy dowol-nego programu matematycznego jest ba-nalnie proste.

Istotnym parametrem filtrów jest do-broæ, czyli szerokoœæ pasma przepustowe-go zmierzona przy spadku charakterysty-ki o 3 dB w stosunku do czêstotliwoœciœrodkowej. Im wiêcej filtrów zastosuje siêw analizatorze tym wiêksz¹ dobroæ po-winny one posiadaæ. Mo¿na podaæ ogól-ny wzór na dobroæ w zale¿noœci od szero-koœci kana³u podanego w oktawach:

gdzie:Q – dobroæ filtru;x– szerokoœæ kana³u w oktawach. Wyznaczona w oparciu o ten wzór dobroæfiltrów nie jest krytyczna i w analizatorachprzyjmuje siê znacznie wiêksz¹ wartoœædobroci. Wp³ywa to korzystnie na efektwizualny. Orientacyjnie mo¿na podaæ, ¿ew analizatorach dziesiêcio-kana³owychprzyjmuje siê z dobroæ rzêdu 3÷6, sied-mio-kana³owych rzêdu 2÷4, piêcio-ka-na³owych 1,2÷2.

Poni¿ej zamieszczono wzory umo¿li-wiaj¹ce obliczenie we w³asnym zakresieelementów stosowanych w filtrach. Przyobliczaniu wartoœci elementów nale¿ykierowaæ siê kilkoma praktycznymi rada-mi. Jako dane do obliczeñ nale¿y przyj¹æwzmocnienie ku ok. 1÷5, czêstotliwoœæœrodkow¹, dobroæ i wartoœæ pojemnoœciC. Oblicza siê natomiast wartoœci rezy-stancji R1÷R3. Wartoœci te powinny za-wieraæ siê w przedziale od kilku kW i niepowinny przekraczaæ 1 MW. Je¿eli wynik

nie zmieœci siê w tym przedziale nale¿yw danych zmieniæ wartoœæ kondensatorai spróbowaæ ponownie. Po przeprowa-dzeniu kilku obliczeñ (oczywiœcie przy po-mocy komputera) nabierze siê wprawyjak¹ wartoœæ pojemnoœci zastosowaæ, abywartoœci rezystorów zmieœci³y siê w poda-nych granicach. PóŸniej przyjmuje siê rze-czywiste wartoœci R1÷R3 najbli¿sze obli-czonym, a wystêpuj¹ce w szeregu rezy-stancji 5%. Na sam koniec mo¿na jeszczezweryfikowaæ rachunki podstawiaj¹c dowzorów wartoœci R1÷R3 i C i zobaczyæczy wartoœci F0, Ku i Q nie odbiegaj¹ zbyt-nio od za³o¿onych.

UwagaWartoœci podstawiane do wzorów podajesiê w jednostkach podstawowych, tzn f –w Hz, R – w W, C – w F, Ku – w V/V.

W Tabeli 1 zamieszczono gotowe wy-niki obliczeñ dla trzech wariantów anali-

fo RD RE RF CB fo RA RB RC CA

[Hz] [kW] [kW] [kW] [nF] [Hz] [kW] [kW] [kW] [nF]

Analizator dziesiêcio-kana³owy, ku=3,4 V/V, Q=6

31 39 2,0 270 220 62 47 2,2 300 100125 47 2,4 330 47 250 51 2,4 360 22500 56 2,7 390 10 1000 51 2,4 330 5,62000 47 2,4 330 3,0 4000 47 2,4 330 1,58000 47 2,4 330 0,75 16000 51 2,6 360 0,33

Analizator siedmio-kana³owy + suma, ku=3,4 V/V, Q=3,463 47 11 330 47 160 56 13 390 15

400 56 13 390 6,2 1000 51 12 360 2,72500 56 13 390 1,0 6300 47 11 330 0,47

16000 47 11 330 0,18 Suma 10 brak 33 brakAnalizator piêcio-kana³owy + suma, ku=3,4

50 51 56 360 33 200 56 62 390 7,5800 47 51 330 2,2 3200 47 51 330 0,56

12800 56 62 360 0,12 Suma 10 brak 33 brak

Tabela 1 – Wartoœci elementów filtrów pasmowych dla ró¿nych wersji analizatora widma

R2

0 (skala log) fDf

Df

fo

fo

fgl fgh

R3

WYWE

C1R1

Ku

C1

3dB

Q=

Rys. 2 Schemat filtru pasmowoprzepustowego

Qx

x=-

2

2 1

fC

R RR R R0

12

1 21 2 3

=+

× ×P

KR

Ru =×3

2 1

RQf C Ku

12 0

=× × × ×P

( )R

Q

f C Q Ku

22 20

2=

× × × × -P

RQf C

30

=× ×P

503/2000 AAnnaalliizzaattoorr wwiiddmmaa

zatora. W wersji dziesiêcio-kana³owej za-stosowano same filtry pasmowe, nato-miast w wersjach piêcio- i siedmio-kana-³owej dodatkowo umieszczono jeszcze ka-na³ „sumy” obejmuj¹cy ca³e pasmo aku-styczne. Zastosowane w filtrach konden-satory mog¹ byæ typu MKSE i KSF o tole-rancji wykonania 5%. Nie zaleca siê sto-sowania kondensatorów ceramicznych.

Oprócz filtrów pasmowych i uk³adówsterowania wyœwietlaczami analizatorwidma wymaga jeszcze zastosowaniawzmacniacza wstêpnego, który zapewniodpowiednio nisk¹ impedancjê wyjœcio-w¹ oraz w³aœciwy poziom sygna³u. Uk³adwzmacniacza wejœciowego, wraz z bloko-wym schematem po³¹czenia p³ytekprzedstawiono na rysunku 3. Dla wersjistereofonicznej analizatora wymagane s¹dwa oddzielne wzmacniacze, tak jak po-kazano to na schemacie. W przypadkuwersji monofonicznej sygna³y lewegoi prawego kana³u nale¿y ze sob¹ zsumo-waæ. Dolny (na schemacie) wzmacniacznie jest wykorzystywany, natomiast sy-gna³ z wejœcia kana³u prawego doprowa-dza siê do górnego wzmacniacza przez re-zystor 47 kW narysowany lini¹ przerywa-n¹. W wersji stereofonicznej rezystor ten

jest zbêdny. Do regulacji czu³oœci s³u¿¹potencjometry monta¿owe. Zakres regu-lacji pozwala na wspó³pracê analizatoraz praktycznie ka¿dym Ÿród³em sygna³uakustycznego.

P³ytki filtrów (bez wzglêdu na ichliczbê) po³¹czone s¹ równolegle. Z uwagina du¿¹ dynamikê analizatora obejmuj¹-c¹ zakres prawie 50 dB du¿e znaczeniema prawid³owe prowadzeniemasy. Dlatego te¿ na p³ytkachdrukowanych rozdzielonomasy i zasilania obwodówsterowania diodami LED. Ma-sy sygna³owe i zasilania diod³¹cz¹ siê ze sob¹ dopiero nawyjœciu zasilaczy. Podobniejest z napiêciem +5 V. Mniejobci¹¿ony zasilacz –5 V wyko-rzystano do pod³¹czenia diodœwiec¹cych przeznaczonychdo podœwietlania skali.

Do zasilania uk³adu wy-magane jest napiêcie stabili-zowane ±5 V. Jako zasilaczmo¿na wykorzystaæ jedenz publikowanych na ³amachPE uk³adów. Jedna p³ytkaanalizatora, przy zapalonych

wszystkich diodach pobieraok. 70 mA pr¹du ze Ÿród³anapiêcia +5 V i 5 mA zeŸród³a –5 V.

Przed przyst¹pieniemdo monta¿u trzeba zdecydo-waæ siê któr¹ wersjê analiza-tora bêdzie siê budowaæ. Odtego zale¿y liczba niezbêd-nych p³ytek drukowanych,elementów a tak¿e wartoœcielementów zastosowanychw filtrach aktywnych. Je¿elidecyzja zostanie podjêta ko-nieczne jest zakupienie wszy-stkich podzespo³ów elektro-nicznych oraz kilku elemen-tów mechanicznych koniecz-nych do zmontowania anali-zatora. Wartoœci elementówfiltrów mo¿na obliczyæ wew³asnym zakresie jak poda-no to wczeœniej lub skorzy-staæ z danych zawartychw Tabeli 1.

P³ytki drukowane anali-zatora umieszczone s¹ pionowo jednaobok drugiej. Odstêp miêdzy p³ytkamiwynosi 16,5 mm, z czego na gruboœæp³ytki przypada 1,5 mm a na przestrzeñpomiêdzy p³ytkami 15 mm. Wymiary tedopasowane s¹ do maskownicy o którejbêdzie mowa póŸniej. Mo¿liwych jest kil-ka sposobów po³¹czenia ze sob¹ p³ytekdrukowanych.

47k 10kWEP

470k

do drugiego kana³u

10k47k

47k

WEL470k

TL082

T

ZASILACZ~220V mA

–5V

100W 100W–5V

±5VP£YTKA NR 035

podœwietlanie skali

+5V

+5V250

+5V

LE

D

–5VTT LE

D

+5V

WE

+5V

LE

D

–5VTT LE

D

+5V

WE

WE

+5VLE

D

T T

–5V

+5V

LE

D

P£YTKA NR521P£YTKA NR521P£YTKA NR521

Rys. 3 Schemat wzmacniacza wstêpnego i schemat po³¹czenia p³ytek analizatora

3,2 5,05,0

K A A K K A A K

5,0 5,03,23,2

1,5mm

LUB DRUT

15mm TULEJKA DYSTANSOWA 15mm

PRÊT NAGWINTOWANY M3

STRONA ELEMENTÓW

Rys. 4 Sposób mechanicznego po³¹czenia p³ytek drukowanych (widok od góry)

Monta¿ i uruchomienie

6 3/2000AAnnaalliizzaattoorr wwiiddmmaa

Pierwszy najprostszy polega na po³¹-czeniu p³ytek przy pomocy drutu o œre-dnicy 0,6÷1,0 mm. Do tego celu prze-znaczone s¹ trzy oczka lutownicze. Dwaz nich znajduj¹ siê z przodu p³ytki obokrezystorów R5÷R10, trzecie zaœ mieœcisiê na dole p³ytki obok kondensatora C8.Przez otwory te przewleka siê drut którynastêpnie przylutowuje siê do pó³ lutow-niczych. Podczas wykonywania tych czyn-noœci nale¿y precyzyjnie ustalaæ odleg³oœæ

pomiêdzy p³ytkami. Wolna przestrzeñpowinna wynosiæ 15 mm (rys 4).

Drugim znacznie ³atwiejszym sposo-bem mechanicznego po³¹czenia p³ytekdrukowanych jest zastosowanie tulejekdystansowych o wysokoœci 15 mm i na-gwintowanego prêta M3. W tym przy-padku opisane wczeœniej trzy otwory na-le¿y rozwierciæ wiert³em o œrednicy 3,2 mm. Prêt przek³ada siê przez otwory,a pomiêdzy p³ytki wsuwa tulejki dystan-

sowe. Na obu koñcach nakrêca siê nakrêtki. Zapewnia to sztywnoœæ kon-strukcji i zachowanie niezbêdnej dok³ad-noœci wymiarów.

Je¿eli analizator wykonuje siê w we-rsji stereofonicznej tulejka dystansowapomiêdzy p³ytkami kana³u lewego i pra-wego powinna mieæ wysokoœæ 20 mm.

Je¿eli zapad³a decyzja co do sposobupo³¹czenia p³ytek i zgromadzone zosta³ywszystkie elementy mo¿na przyst¹piæ domonta¿u elementów, który nie wymagakomentarza. Warto tylko zwróciæ uwagêna staranne lutowanie wyprowadzeñuk³adu US1, gdy¿ rozstaw jego nó¿ek jestmniejszy (1,78 mm) i bardzo ³atwo jestzrobiæ zwarcie.

Diody LED montuje siê na samymkoñcu. Na ka¿dej p³ytce zamontowane s¹ dwa rzêdy diod umieszczone na kra-wêdzi p³ytki. Jeden rz¹d znajduje siê postronie elementów, a drugi po stroniemozaiki (rys. 4).

Monta¿ diod wymaga spokoju i cier-pliwoœci. Pierwsz¹ czynnoœci¹ jest ukszta³-towanie nó¿ek. Do ustalenia rozstawu za-ginanych nó¿ek mo¿e pos³u¿yæ p³ytkadrukowana. Aby unikn¹æ pomy³ek pracênale¿y usystematyzowaæ. Najpierw kszta³-tuje siê nó¿ki diod montowanych po stronie elementów (8 zielonych, 1 ¿ó³t¹ i 3 czerwone na ka¿d¹ p³ytkê). Trzebazwróciæ uwagê na prawid³owe umieszcze-nie anody i katody (w diodach LED ano-da zawsze ma d³u¿sz¹ nó¿kê). Po ukszta³-towaniu mo¿na diody wlutowaæ w p³yt-kê. Diody powinny znajdowaæ siê 1 mmnad powierzchni¹ p³ytki drukowanej.Wszystkie nó¿ki wystaj¹ce po stronie dru-

ARTKELE 521 ARTKELE 521

CBR

FRE

RD

C9

C8C1

RA

RB

RC

+5V

T

–5VWE

CB

C6

C4

C3C2

R14

R13

R12

R11

BA6822S

TL082C7

C5US1U

S2

R4

R3 R2

R1

T

+5VR15

CA

CA

R5

R6

R7

R8

R9

R10

T4T3

T1T2

D1L

D2L

D3L

D4L

D5L

D6L

D7L

D8L

D9L

D10

L

D11

L

D12

L

D1P

D2P

D3P

D4P

D5P

D6P

D7P

D8P

D9P

D10

P

D11

P+

8dB

–12d

B

–32d

B

–22d

B

–40d

B

–9d

B

–6d

B

–4d

B

–2d

B

0dB

+2d

B

+5d

B

D12

P

Rys. 5 P³ytka drukowana i rozmieszczenie elementów

–40dB

16kHz8kHz2kHz 4kHz1kHz500Hz125Hz 250Hz31Hz 62Hz 62Hz31Hz 250Hz125Hz 500Hz 1kHz 4kHz2kHz 8kHz 16kHz

–4dB

–9dB

–22dB

0dB

+5dB

Rys. 6 Wygl¹d maskownicy dziesiêciokana³owego, stereofonicznego analizatora widma

703/2000 AAnnaalliizzaattoorr wwiiddmmaa

ku nale¿y obci¹æ jak najbli¿ej powierzch-ni p³ytki. W przeciwnym wypadku mog¹one zwieraæ siê z nó¿kami diod monto-wanych po stronie druku. Po zamontowa-niu wszystkich diod po stronie elementówmo¿na przyst¹piæ do kszta³towania nó¿ekdiod które bêd¹ montowane po stroniemozaiki. Nastêpnie diody wlutowuje siêw p³ytkê drukowan¹. Odleg³oœæ pomiê-dzy dwoma rzêdami diod powinna wy-nosiæ 3,2 mm. Do ustalenia tej odleg³oœcimo¿na pos³u¿yæ siê dyskietk¹ 3,5’ którejgruboœæ wynosi ok. 3,2 mm.

Wbrew pozorom przy dobrej organi-zacji pracy i odrobinie wprawy monta¿diod nie jest taki trudny. Wymaga on jednak cierpliwoœci co ju¿ wczeœniej zaznaczy³em. W praktyce wlutowane dio-dy bêd¹ „sta³y” nierówno, dlatego te¿wskazane jest po przylutowaniu wszyst-kich diod „powyginanie” ich w taki spo-sób aby wyrównaæ je w pionowych ko-lumnach i poziomych wierszach. Czyn-noœæ t¹ nale¿y przeprowadzaæ delikatnieaby nie spowodowaæ pêkniêcia delikat-nych korpusów diod.

Przed po³¹czeniem wszystkich p³ytekwskazane jest sprawdzenie dzia³ania ka¿-dej z nich osobno, gdy¿ w przypadkuzwaræ, bo tylko to mo¿e powodowaæ, ¿ep³ytka nie bêdzie dzia³a³a, ³atwiej jestusun¹æ b³êdy. Do wstêpnego uruchomie-nia wystarczy zasilacz stabilizowany ±5 V i Ÿród³o sygna³u akustycznego. Pluszasilania diod i masê zasilania diod mo¿-na prowizorycznie po³¹czyæ na p³ytcez zasilaniem i mas¹ uk³adu, a do wejœciaWE doprowadziæ sygna³ akustyczny zeŸród³a o ma³ej impedancji (<1 kW). Je¿e-li diody zapalaj¹ siê poprawnie tak jakw zwyk³ym wskaŸniku wysterowania toznaczy to ¿e wszystko jest w najlepszymporz¹dku. W p³ytkach z filtrami na najni¿-

sze i najwy¿sze czêstotliwoœci pasma aku-stycznego mog¹ zapalaæ siê tylko pierw-sze diody. Sytuacja taka wyst¹pi w przy-padku je¿eli sygna³ akustyczny nie jestnajlepszej jakoœci i nie zawiera tonów naj-ni¿szych i najwy¿szych.

Po wstêpnym uruchomieniu p³ytekmo¿na je po³¹czyæ mechanicznie ze sob¹.Nale¿y zwróciæ uwagê, aby kolejnoœæustawienia p³ytek odpowiada³a czêstotli-woœciom od najni¿szych do najwy¿szych,wszak ka¿da p³ytka zawiera filtry dostro-jone do innych czêstotliwoœci.

Po monta¿u mechanicznym pozosta-je monta¿ elektryczny. Wszystkie po³¹cze-nia p³ytek miêdzy sob¹ s¹ równoleg³e.Wystarczy tylko przez pola lutownicze+5VLED, ^LED, +5V, ^, –5V, WE po-prowadziæ odcinki drutu, który przyluto-wuje siê do ka¿dej z p³ytek.

Po³¹czone p³ytki analizatora ³¹czy siêz zasilaczem i dodatkowym uk³ademwzmacniacza wstêpnego zgodnie ze sche-matem zamieszczonym na rysunku 3.W zale¿noœci od wersji wykonuje siê jedenwzmacniacz wstêpny dla analizatora mo-nofonicznego. Nale¿y wtedy zamontowaærezystor 47 kW oznaczony na schemacie li-ni¹ przerywan¹, tworz¹c tym samym su-mator sygna³ów kana³u lewego i prawe-go. Wejœcia niewykorzystanej po³ówkiuk³adu TL 082 nale¿y po³¹czyæ z mas¹.Oba wzmacniacze wstêpne wystêpuj¹w analizatorze stereofonicznym. Potencjo-metry 470 kW przeznaczone s¹ do regula-cji poziomu. Ich ustawienie dobiera siêw taki sposób, aby dla sygna³u znamiono-wego analizator wskazywa³ poziom 0 dB.

Kolejn¹ czynnoœci¹ jest umieszczeniedodatkowych diod LED podœwietlaj¹cychskalê. Diody te o wymiarach 5×5 mmumieszczone s¹ w dolnym rzêdzie poni¿ejdiod analizatora oraz pomiêdzy kana³amilewym i prawym. Na ka¿dy napis przypadajedna dioda. Do zamocowania diod mo¿nawykorzystaæ kawa³ek p³ytki uniwersalnej,lub odcinki drutu o œrednicy ok. 1 mm.

Idealnie równe ustawienie diodw analizatorze jest niemo¿liwe. Zatemuzyskany efekt wizualny nie bêdzie naj-lepszy. Jedynym pewnym sposobem „wy-równania” diod jest zastosowanie specjal-nej maskownicy. Maskownicê tak¹ poka-zano na rysunku 7. Oprócz przezroczy-stych otworów posiada ona skalê czêsto-tliwoœci i poziomu sygna³u.

Maskownicê wykonan¹ z folii mo¿nazamawiaæ w sprzeda¿y wysy³kowej. Folianie jest samoprzylepna.

Poniewa¿ diody analizatora umie-szczone s¹ blisko siebie w trakcie pracywystêpuje nieprzyjemne zjawisko pod-œwietlania s¹siednich diod. Mankamentten mo¿na usun¹æ w prosty sposób „prze-plataj¹c” miêdzy diodami pasek czarnegopapieru, tak jak pokazano to na rysun-ku 7. Szerokoœæ paska powinna byæ rów-na wysokoœci diod (ok. 10 mm).

Teraz pozostaje ju¿ tylko zamontowa-nie analizatora we wzmacniaczu i podzi-wianie jego pracy.

Uwagi1. Wykaz obejmuje elementy dla jednej

p³ytki drukowanej, czyli dla dwóch ka-na³ów. Wartoœci elementów stosowa-nych w filtrach mo¿na znaleŸæ w Tabe-li 1 w tekœcie.

2. W wykazie nie uwzglêdniono elemen-tów le¿¹cych poza p³ytk¹ drukowan¹.

P³ytki drukowane wysy³ane s¹ za zaliczeniem pocztowym. P³ytki i uk³adyscalone BA 6822S mo¿na zamawiaæw redakcji PE.Cena: p³ytka numer 521 – 3,40 z³

folia F521 – 4,50 z³BA 6822S – 12,00 z³+ koszty wysy³ki.

PASEK Z CZARNEGO PAPIERU

Rys. 7 Sposób umieszczenia paska papieru zapobiegaj¹cego

podœwietlaniu s¹siednich diod

US1 – BA 6822S

US2 – TL 082

T1÷T4 – BC 557B

D1L÷D8L,

D1P÷D8P – LED 2,5×5mm zielona

D9L, D9P – LED 2,5×5mm ¿ó³ta

D10L÷D12L,

D10P÷D12P – LED 2,5×5mm czerwona

R5÷R10 – 160 WW/0,25 W

R1÷R4 – 2,2 kWW/0,125 W

R11, R13 – 2,7 kWW/0,25 W

R12, R14 – 47 kWW/0,125 W

R15 – 39 kWW/0,125 W

C5 – 10 nF/50 V ceramiczny

C7, C9 – 47 nF/50 V ceramiczny

C1, C2 – 1 mmF/50 V MKSE-20

C8 – 10 mmF/25 V

C3, C4 – 22 mmF/25 V

C6 – 47 mmF/16 V

p³ytka drukowana numer 521

Wykaz elementów

Pó³przewodniki

Rezystory

Kondensatory

Inne

àà mgr in¿. Dariusz Cichoñski

8 3/2000AAnnaalliizzaattoorr wwiiddmmaa

Wykorzystuje trzy tranzystory. T1 ja-ko wzmacniacz w.cz. pracuj¹cy w uk³a-dzie WB. T2 jako mieszacz w uk³adzie WEi T3 jako heterodyna w uk³adzie WK. Po-siada ³¹cznie trzy obwody strojone. Ob-wód wejœciowy (L1, C1, C2, D1), obwódwyjœciowy wzmacniacza w.cz. (L4, C9,C10, D2) i obwód heterodyny (L5, C13,C14, D4). Sygna³ z anteny mo¿e byæ do-prowadzany przewodem koncentrycznymlub symetrycznym.

Strojenie g³owicy odbywa siê za pomoc¹ diod pojemnoœciowych D1, D2 i D4. Zakres napiêcia stroj¹cego wy-nosi od 3÷25 V. Nominalny zakresodbieranych czêstotliwoœci wynosi od65,5÷73 MHz. Wyposa¿ona jest w mo¿-

liwoœæ automatycznej regulacji czêstotli-woœci za pomoc¹ diody pojemnoœciowejD5 do³¹czonej do obwodu heterodynyprzez kondensator C17.

Sygna³ wyjœciowy poœredniej czêsto-tliwoœci (10,7 MHz) jest wydzielany przezdwuobwodowy filtr pasmowy L7, L8i podawany dalej do wzmacniacza p.cz.G³owica zasilana jest stabilizowanym na-piêciem dodatnim 14,5 V. Schemat ideo-wy g³owicy przedstawia rys. 1.

Sprawdziæ funkcjonowanie odbior-nika i usun¹æ zauwa¿one usterki. Ponie-wa¿ odbiorniki z tymi g³owicami ju¿ ma-j¹ parê lat, zawsze coœ siê znajdzie. Naj-czêœciej rzuca siê w oczy brak oœwietle-

nia skali. Po w³¹czeniu zakresu UKFw g³oœniku powinien byæ s³yszalny cha-rakterystyczny szum œwiadcz¹cy o „¿y-ciu” toru UKF. Przykroœci¹ jest koniecz-noœæ zdemontowania obudowy (pamiê-taæ o wyci¹gniêciu wtyczki sieciowejz gniazdka). Kolejna przykroœæ to potrze-ba wymontowania g³owicy UKF. Ekwili-brystycznych wrêcz zdolnoœci wymagaprzestrojenie g³owicy bez wymontowa-nia. Po zdjêciu ekranu kolejnoœæ czynno-œci powinna byæ nastêpuj¹ca:

1. Wymontowaæ kondensatory C1 (18 pF), C9 (15 pF) i C13 (18 pF).

2. Wylutowaæ górne wyprowadzeniecewki heterodyny L5 i odwin¹æ jedenzwój. Ukszta³towaæ wyprowadzenie cewki i zalutowaæ ponownie.

3. W miejsce kondensatora C1 zamonto-waæ kondensator o pojemnoœci 4,7 pF.

4. Wykrêciæ do po³owy rdzenie cewek L1 i L4.

5. Zamontowaæ g³owicê w odbiornikunie zak³adaj¹c górnej czêœci ekranu.

6. Dalsze prace wymagaj¹ w³¹czenia za-silania. Sprawdziæ, czy nie ma mo¿li-woœci pora¿enia napiêciem siecio-wym 220 V. Ewentualnie zaizolowaæniebezpieczne punkty.

7. Po w³¹czeniu zasilania sprawdziæ wy-stêpowanie szumu w g³oœnikach. Brak szumu oznacza koniecznoœæ spraw-

Liczne telefony czytelników zmusi³y nas do ponownego zajêciasiê przestrajaniem zakresu UKF odbiorników radiowych. Okazujesiê, ¿e temat odbiorników diorowskich wcale nie zosta³ wyczer-pany. Na pocz¹tek zajmiemy siê g³owic¹ z odbiornika radiowegoZodiak i pocz¹tkowych wersji Toski.

Przestrojenie g³owicy UKF GFE-105 na górne pasmo

1n

3,3kR7

12pC6

12pL5

BB104GD4 R18

33k

+3,4V

ARCz 8, 9 – WY p.cz.7 – +14,5V

C201n

5

4,4V

T3BF195

C8 C712p

C15C13

18p

3/10pC14

5,6p

C1768k

BB105GD5

33kR17

6

100n

R8 1k

Ustrojenia

R10 15k

R9 10k10nC24

C27

2,2pR16

13V

22kR11C4 R2R1

68k1n 3,6k

R3 C5 R4 R6

5,6k 1n 4,7k68k 1n

R13510W 2,2k2,2k

C25

R14

4,7pC12

2

7300W 3

BB104B BB104B

15pC9

C26

R13

10n

R20510W

C114,7p

3/10pC10 9

75W1 L1 L3

8D1

3/10p18pC2C1 1n

100kR19 C23

1,8n

D2L4

C18C224,7n

82pC19

82pC21

L6

120pC16

BF314L2 BF314

C3L7 L8

220W

R156,2V

220E

R5

13,8V

T2T1

14,7V

Rys. 1 Schemat ideowy g³owicy UKF GFE-105

Krótki opis g³owicy

Operacja przestrajania

903/2000 TTeecchhnniikkaa RRTTVV

Uk³ad elektroniczny minutnika jesttak prosty jak tylko to mo¿liwe. Zmniej-szenie liczby elementów mo¿na uzyskaætylko w przypadku zastosowania mikro-procesora, ale nie o to mi chodzi³o. Jakowzorzec czêstotliwoœci zastosowa³em pre-ferowany przez redakcjê PE tajmer 555(US5). Zalet¹ tego uk³adu jest niska cena,ma³a iloœæ elementów zewnêtrznych i wy-starczaj¹ca jak na to zastosowanie sta³oœægenerowanej czêstotliwoœci. Generatorwytwarza przebieg prostok¹tny o czêsto-tliwoœci 1 Hz. Wype³nienie przebiegu niegra tu ¿adnej roli i zbli¿one jest do 66%.Poniewa¿ w generatorze zastosowanokondensator elektrolityczny C3 (jako je-den z elementów zadaj¹cych czêstotli-woœæ generacji) konieczne by³o umie-szczenie w uk³adzie potencjometru P1,przy pomocy którego mo¿na ustawiæ do-k³adn¹ wartoœæ czêstotliwoœci. Chcê przy-pomnieæ, ¿e kondensatory elektrolitycznecharakteryzuj¹ siê du¿ym rozrzutem po-jemnoœci znamionowej mog¹cym osi¹gaænawet –50÷+100%.

Generator mo¿na w dowolnej chwi-li „zastopowaæ” zwieraj¹c rezystor R35z mas¹ przy pomocy prze³¹cznika W£2.Funkcja ta jest przydatna podczasudŸwiêkowiania filmów video, kiedy tomierzymy czas trwania danego kadru.Zatrzymuj¹c odtwarzanie filmu mo¿nate¿ zatrzymaæ minutnik i w³¹czyæ go po-nownie po wznowieniu odtwarzania.Dziêki temu mo¿liwe jest zmierzenieczasu trwania dowolnego kawa³ka filmui dobranie odpowiedniego fragmentumuzyki.

dzenia jakoœci przeróbek. Sprawdziæ napiêcie zasilaj¹ce g³owicê, które po-winno wynosiæ oko³o 14,5 V. Spraw-dziæ tak¿e zakres zmian napiêcia stro-jenia (3÷25 V).

8. Pokrêcaj¹c pokrêt³em strojeniauzyskaæ odbiór jakiejkolwiek audycji. Korzystaj¹c z innego odbiornika okre-œliæ czêstotliwoœæ odbieranej stacji. Po-krêcaj¹c rdzeniem cewki L5 lub try-merem C14 przesun¹æ stacjê na w³a-œciwe miejsce na skali. Pokrêcaj¹crdzeniami cewek L1 i L4 uzyskaæzwiêkszenie odbieranego sygna³u.

9. Uzyskaæ odbiór stacji o czêstotliwoœcizbli¿onej do 88 MHz w pobli¿u koñ-ca skali (reguluj¹c cewk¹ L5). Nastêp-nie uzyskaæ na przeciwnym koñcu

skali odbiór stacji o czêstotliwoœcizbli¿onej do 108 MHz, reguluj¹c try-merem C14. Operacje powtórzyæ aby uzyskaæ zapas poni¿ej 87,5 i powy¿ej 108 MHz. Mo¿e okazaæ siê konieczne zmniejszenie minimalnego napiêcia strojenia do oko³o 2 V (regulacja R153 przy potencjometrze strojenia i R607 w programatorze Zodiaka). Sprawdziæ i ewentualnie skorygowaæ maksymaln¹ wartoœæ napiêcia stroje-nia. Mo¿na je zwiêkszyæ do oko³o 27 V.

10. Dostroiæ odbiornik do stacji w pobli¿u 88 MHz i nastêpnie pokrêcaj¹c rdze-niami L1 i L4 uzyskaæ maksimum sy-gna³u. Przestroiæ na stacjê w pobli¿u 108 MHz i dostroiæ na maksimum trymerami C2 i C10. Operacje te po-

wtórzyæ kilkakrotnie. Mo¿e zaistnieæ koniecznoœæ rozci¹gniêcia zwojów L4w przypadku zbyt du¿ej indukcyjno-œci pomimo wykrêcenia rdzenia.

11. Za³o¿yæ ekran górny i ewentualnieskorygowaæ po³o¿enie stacji na skali pokrêcaj¹c rdzeniem cewki L5.

12. Sprawdziæ za³¹czanie wskaŸnika stereo, dzia³anie wskaŸnika sygna³u, dzia³anieARCz i ogóln¹ jakoœæ odbioru.Wyj¹æ wtyczkê z gniazdka sieciowego

i za³o¿yæ obudowê. Pod³¹czyæ g³oœniki,antenê i sprawdziæ jeszcze raz dzia³anieodbiornika. Mo¿na teraz ponownie po-s³uchaæ ulubionego radia, które zamilk³oz okazji 2000 roku.

àà R.K.

Minutnik jak sama nazwa wskazuje s³u¿y do odmierzania czasu.Powsta³ on z myœl¹ o zastosowaniu w mikserze audio przeznaczo-nym do udŸwiêkowiania amatorskich filmów video. Jednak¿e za-stosowanie tego urz¹dzenia jest znacznie szersze. Minutnik mo¿-na wykorzystaæ nawet podczas tak prozaicznej czynnoœci jak go-towanie jajek, co jak powszechnie wiadomo jest czynnoœci¹ nie-zmiernie skomplikowan¹. Jeszcze innym zastosowaniem minutni-ka mo¿e byæ kontrola czasu prowadzenia rozmów telefonicznych,które nie nale¿¹ do najtañszych, a czasami rozmowa trwaj¹ca kil-ka sekund za d³ugo kosztuje niepotrzebnie kilkadziesi¹t groszywiêcej. Wartoœæ ta pomno¿ona przez liczbê rozmów daje ju¿znaczn¹ kwotê oszczêdnoœci.

Minutnik

10 3/2000EElleekkttrroonniikkaa ddoommoowwaa

Wzorcowy przebieg 1 Hz doprowa-dzony jest do liczników dziesiêtnych za-wieraj¹cych jednoczeœnie dekodery koduwyœwietlaczy siedmiosegmentowych(US1÷US4). Zastosowano tu uk³ady CD 4026 £¹cz¹ce w sobie obie te funk-cje. Dziêki temu znacznie uda³o siê upro-œciæ uk³ad elektroniczny. Co prawda „ko-œci” CD 4026 nie s¹ przeznaczone dosterowania wyœwietlaczami LED, ale przynapiêciu zasilania +15 V uk³ady te ma-j¹ wystarczaj¹c¹ wydajnoœæ pr¹dow¹(ok. 7÷10 mA). Uk³ady CD 4026 wy-magaj¹ stosowania wyœwietlaczy zewspóln¹ katod¹.

Sygna³ zegarowy podawany jest nawejœcie CLK (nó¿ka 1). Zmiana stanu liczni-ka nastêpuje przy narastaj¹cym zboczuprzebiegu zegarowego. Wyjœcie CO (nó¿ka5) jest po³¹czone z wejœciem CLK nastêp-nego licznika. Wyjœcie to zmienia stanz wysokiego na niski w momencie gdy licz-nik osi¹gnie wartoœæ 5. Natomiast zmianastanu wyjœcia CO z niskiego na wysoki na-stêpuje w chwili osi¹gniêcia stanu 0.

Jak powszechnie wiadomo jedna mi-nuta liczy sobie 60 sekund. Dlatego te¿ ko-nieczne by³o skrócenie cyklu pracy licznikaUS3 do 6, tak aby po odliczeniu 59 sekundna wyœwietlaczu pojawi³a siê wartoœæ

1 min 00 sek. Szczerze mówi¹c nastrêczy-³o mi to trochê problemów, które jednakuda³o siê pokonaæ w doœæ prosty sposób.

Do wyjaœnienia zasady dzia³aniauk³adu skracaj¹cego cykl pracy licznikapomocny bêdzie rysunek 2. W górnej liniiharmonogramów czasowych pracy uk³a-du wypisa³em liczbê sekund które wi-doczne s¹ na wyœwietlaczu. W ni¿szej liniinarysowany jest przebieg zegarowy wy-twarzany przez generator US5. LicznikUS3 zlicza narastaj¹ce zbocza przebieguz wyjœcia CO licznika US4 (nó¿ka 5). Ka¿-de narastaj¹ce zbocze powoduje wytwo-rzenie dodatniej szpilki w uk³adzie ró¿-niczkuj¹cym C2, R3. Jednak¿e prawiewszystkie szpilki s¹ zwierane do masyprzez w³¹czony tranzystor T1.

Wyjœcie CO licznika dziesi¹tek sekund(US3 nó¿ka 5) jest w stanie wysokim, gdyliczba dziesi¹tek sekund jest mniejsza od5 powoduje to w³¹czenie tranzystora T1który zwiera do masy wczeœniej opisywa-ne dodatnie szpilki. Dopiero w chwili gdylicznik dziesi¹tek sekund US3 osi¹gniewartoœæ 5 jego wyjœcie CO (nó¿ka 5)zmieni stan z wysokiego na niski wy³¹cza-j¹c tym samym tranzystor T1. Sytuacja tautrzymuje siê przez ca³y czas gdy na wy-

dp

R351,5k

+15V

~13V

47nC8

1000mF

+15V

C9

GB008PR1

R7R13

R14R20

R21R27

R28R34

R7÷R34 – 1,2k

2

8

2

8

2

88COCOCO

a b c d e f g

10 12 13 9 11 6 7

CLK

CI

1

CD4026US4

a b c d e f g

10 12 13 9 11 6 7

CLK

CICD4026

US3

a b c d e f g

10 12 13 9 11 6 7

CLK

CICD4026

US2US1CD4026 2CI

CLK

76119131210

gfedcba C447n

251

1 51 51 5

47n

16161616

R4220k

15

R

15

R

15

RR

15

US5NE555

6

47kR6

7

3

33 3 3

R122k

D2D1R536k4 8C7

22kP1

47n 47n

C5C6

22kR222k

ZEROWANIE PRACA C133p

T1BC547B C2 180p

W£1 R3

W£2

C310mF

STOP

START

39k

R35

Rys. 1 Schemat ideowy minutnika

NÓ¯KA 15

US3

US3

NÓ¯KA 5

NÓ¯KA 5

US4

50 51 52 53 57565554 02 03 04 0501005958LICZBA SEKUND 4948474645

US5

NÓ¯KA 3

Rys. 2 Harmonogramy czasowe pracy uk³adu zerowania licznika US3

1103/2000 MMiinnuuttnniikk

œwietlaczu pojawiaj¹ siê kolejne liczby 50,51, 52, ... 59. W momencie wyzerowanialicznika jednostek sekund na jego wyjœciuCO (nó¿ka 5 US4) pojawia siê dodatniezbocze które po zró¿niczkowaniu docieraw postaci dodatniej szpilki do wejœcia ze-ruj¹cego licznika dziesi¹tek sekund (US3nó¿ka 15). By³o to mo¿liwe dziêki temu,¿e tranzystor T1 by³ wy³¹czony. W chwilizerowania licznika US3 na jego wyjœciuCO (nó¿ka 5) pojawia siê dodatnie zboczepowoduj¹c wpisanie jedynki do licznikajednostek minut US2. Ten sam cykl po-wtarza siê co 60 sekund.

Licznik US1÷US4 posiada mo¿liwoœæzerowania przez podanie napiêcia zasila-nia przy pomocy prze³¹cznika W£1 nawejœcia zeruj¹ce. Uk³ad nie posiada auto-matycznego zerowania w momencie w³¹-czenia napiêcia zasilaj¹cego, dlatego te¿po w³¹czeniu na wyœwietlaczach mo¿e po-jawiæ siê dowolna, przypadkowa wartoœæ.

Minutnik zasilany jest napiêciem nie-stabilizowanym. Wydaje siê to dziwne,ale generator US1 jest w du¿ej mierzeniewra¿liwy na têtnienia napiêcia zasila-j¹cego, a uk³adom cyfrowym CMOS na-piêcie niestabilizowane nie przeszkadza.Urz¹dzenie mo¿e pracowaæ przy napiê-ciach 10÷15 V. Ni¿sze napiêcia nie s¹wskazane. Nie wolno przekraczaæ maksy-

malnego napiêcia pracy uk³adów CMOS,które wynosi 15 V. Przy zapalonych wszy-stkich segmentach wyœwietlaczy pobórpr¹du wynosi w przybli¿eniu 250 mA.

Minutnik nie wymaga specjalnegouruchamiania i dzia³a poprawnie od razupo w³¹czeniu napiêcia zasilania. Podczasmonta¿u nale¿y zwróciæ szczególn¹ uwa-gê na pola lutownicze w pobli¿u wyœwie-tlaczy. Ze wzglêdu na to, ¿e miêdzy nó¿-kami wyœwietlaczy poprowadzono œcie¿ki³atwo jest zrobiæ zwarcie. Dziwne wyœwie-tlanie cyfr œwiadczy o zwarciu na p³ytcedrukowanej w³aœnie w tej okolicy. Zwar-cie takie nie powoduje uszkadzania siêuk³adów.

Na sam koniec pozostaje tylko wyre-gulowanie generatora. Mo¿na to wyko-naæ mierz¹c czêstotliwoœæ, lub okresprzebiegu na wyjœciu generatora US5(nó¿ka 3). Powinna ona wynosiæ 1 Hz,lub 1 sek. Regulacjê mo¿na te¿ przepro-wadziæ porównuj¹c wskazania zwyk³egozegara ze wskazaniami minutnikaw przedziale czasu 1 minuty. Do regula-cji s³u¿y potencjometr P1. P³ytki drukowane wysy³ane s¹ za zalicze-

niem pocztowym. P³ytki mo¿na zama-wiaæ w redakcji PE.Cena: p³ytka numer 520 – 7,20 z³

+ koszty wysy³ki.

ARTKELE520

ARTKELE520

R1

START

W£2

NE

555

US5P1

R6

R5C1

C5

1000mFC8

C9

T1

R35

C3

R4

C7 D2

CD

4026

CD

4026

CD

4026

CD

4026

~–

PR1C6

PR

AC

AZ

ER

O

US1 US2

US4R2

C2

R3

Z

~+

C4 STOPD11,

2k1,

2k1,

2k1,

2k1,

2k1,

2k1,

2k1,

2k1,

2k1,

2k1,

2k1,

2k1,

2k1,

2k1,

2k1,

2k1,

2k1,

2k1,

2k1,

2k1,

2k1,

2k1,

2k1,

2k1,

2k1,

2k1,

2k1,

2k

WL£ US3

1,5k

W4W3W2W1

Rys. 3 P³ytka drukowana i rozmieszczenie elementów

US1÷US4 – CD 4026

US5 – NE 555

Wykaz elementów

Pó³przewodniki

àà Tomasz Musielak

T1 – BC 547B

D1, D2 – 1N4148

PR1 – GB 008 1A/400 V

W1÷W4 – MAN6780/QT lub podobny,

wspólna katoda

R7÷R34 – 1,2 kWW/0,25 W

R35 – 1,5 kWW/0,25 W

R1÷R3 – 22 kWW/0,125 W

R5 – 36 kWW/0,125 W

R35 – 39 kWW/0,125 W

R6 – 47 kWW/0,125 W

R4 – 220 kWW/0,125 W

P1 – 22 kWW TVP 1232

C1 – 33 pF/50 V ceramiczny

C2 – 180 pF/50 V ceramiczny

C4÷C8 – 47 nF/50 V ceramiczny

C3 – 10 mmF/25 V

C9 – 1000 mmF/16 V

W£1, W£2 – prze³¹cznik dŸwigienkowy

p³ytka drukowana numer 520

Pó³przewodniki cd.

Rezystory

Kondensatory

Inne

12 3/2000MMiinnuuttnniikk

Po przeczytaniu artyku³u pt. „Radio-powiadomienie 433 MHz” zamieszczone-go w PE 11/99 do gustu przypad³y mi go-towe modu³y nadajnika i odbiornika pra-cuj¹cego w pasmie 433 MHz. Postanowi-³em wiêc spróbowaæ wykonaæ inne urz¹-dzenie w oparciu o te podzespo³y. Ponie-wa¿ w Praktycznym Elektroniku ma³o jesturz¹dzeñ radiowych wybór mój pad³ naproste walkie-talkie czyli radiotelefon.Angielska nazwa radiotelefonu pochodziz czasów Drugiej Wojny Œwiatowej kiedyto armia amerykañska zosta³a wyposa¿o-na w prawdziwie przenoœne radiotelefo-ny. By³y one w porównaniu z dzisiejszymi„komórkami” du¿e, ciê¿kie i nieporêczne,lecz na tamte czasy by³ to szczyt osi¹gniêæelektroników. Radiotelefony te mo¿naby³o nosiæ w jednej rêce i rozmawiaæprzez nie nawet w marszu st¹d te¿ wziê³asiê ich nazwa.

Wspomniane wczeœniej modu³ynadajnika i odbiornika 433 MHz s¹ bar-dzo fajne, lecz maj¹ jak wiêkszoœæ tego ty-pu uk³adów jedn¹ podstawow¹ wadê.Jest ni¹ bardzo w¹skie pasmo przenoszo-nych czêstotliwoœci. Nie przeszkadza tow ró¿nego rodzaju prostych systemachtransmisji danych, lecz stanowi istotneograniczenie w przypadku przesy³ania sy-gna³ów fonicznych. Po próbach okaza³osiê, ¿e przydatny do radiotelefonu mo¿ebyæ tylko uk³ad odbiornika heterodyno-wego z przemian¹ czêstotliwoœci któryposiada pasmo wiêksze ni¿ 6 kHz.

Drugim problemem jest rodzaj modu-lacji. Konstrukcja nadajnika nie pozostawiatu ¿adnego wyboru i w rachubê wchodzitylko modulacja impulsowa. Oznacza to ¿enadajnik mo¿e byæ w³¹czany i wy³¹czanyz maksymaln¹ czêstotliwoœci¹ 6 kHz wyni-kaj¹c¹ z pasma odbiornika.

Trzecie zagadnienie to praca nadajni-ków i odbiorników na tej samej czêstotli-woœci. W takim uk³adzie nie jest mo¿liwerównoczesne przesy³anie informacjiw obu kierunkach. Mamy do czynieniaz ³¹cznoœci¹ typu simplex. Jeden mówia drugi w tym czasie s³ucha, a po zakoñ-czeniu monologu mówi „roger” lub„over” i rozmowê zaczyna drugi dotych-czas s³uchaj¹cy. Tak wiêc w danej chwilijeden radiotelefon pracuje jako nadajnika drugi radiotelefon jako odbiornik.

Narzucone kryteria s¹ bardzo ostregdy¿ ograniczaj¹ u¿yteczne pasmo aku-styczne do 3 kHz, co wynika z twierdze-nia Schanona. Nie jest to na pewno ja-koœæ Hi-Fi, a nawet jakoœæ dzisiejszych te-lefonów. Lecz mowa w tak w¹skim pa-smie jest jeszcze dobrze zrozumia³a (choælekko „charcz¹ca”), a przecie¿ radiotele-fon ma s³u¿yæ do porozumiewania siê,a nie do s³uchania muzyki.

Schemat blokowy radiotelefonuprzedstawiono na rysunku 1. Najpierw

omówiê przebieg sygna³u w torze nadaw-czym. Podczas nadawania naciska siêw³¹cznik W£2 zasilaj¹c tym samym ele-menty toru nadawczego. Sygna³ z mikrofo-nu kierowany jest do filtru dolnoprzepusto-wego FDP o czêstotliwoœci granicznej 3 kHz. Dalej sygna³ dociera do modulatoraszerokoœci impulsu PWM, do którego do-prowadzany jest tak¿e sygna³ z generatora6 kHz. Na wyjœciu modulatora PWM otrzy-muje siê ci¹g impulsów prostok¹tnycho sta³ej czêstotliwoœci i szerokoœci zmienia-j¹cej siê w takt sygna³u akustycznego. Sy-gna³y te w³¹czaj¹ i wy³¹czaj¹ nadajnik NAD433, który wysy³a fale radiowe w œwiat.

Podczas odbioru prze³¹cznik P1 jestustawiony w pozycji przeciwnej ni¿ na ry-sunku, a klucz K1 jest zwarty. Natomiastw³¹cznik W£2 jest rozwarty wy³¹czaj¹ctym samym napiêcie zasilaj¹ce tornadawczy. Odbiornik heterodynowy ODH433 wy³apuje z powietrza wys³anew œwiat sygna³y nadajnika. Po zdemodu-lowaniu ich na jego wyjœciu otrzymuje siê

Przedstawiamy doœæ prost¹ konstrukcjê radiotelefonu pracuj¹ce-go w pasmie 433 MHz. W urz¹dzeniu wykorzystano gotowe fa-bryczne modu³y generatora i odbiornika 433 MHz, które nie wy-magaj¹ strojenia. Dziêki temu ca³e urz¹dzenie jest wykonanew technice ma³ych czêstotliwoœci i nie wymaga uruchamiania. Takwiêc mo¿na je poleciæ œrednio zaawansowanym elektronikom. Za-siêg radiotelefonu nie jest zbyt du¿y ale w otwartym tereniemo¿na nawi¹zaæ ³¹cznoœæ na odleg³oœæ ok. 1 km. W terenie zabu-dowanym zasiêg spada do ok. 0,5 km.

Prosty radiotelefon na pasmo 433 MHz

G£OŒNOŒÆ WZM

+9V

K1ODH433

+9VGENERATOR 6kHz

FDP 3kHz NAD433PWM

NAD+9V

M1P1 TW£2

W£1+9V

+9V

Rys. 1 Schemat blokowy radiotelefonu

1303/2000 ZZaabbaawwkkii

ci¹g impulsów o czêstotliwoœci 6 kHzi zmiennym wype³nieniu. Jest to taki samci¹g impulsów jak na wyjœciu modulatoraPWM w nadajniku. Ci¹g tych impulsówkierowany jest do filtru dolnoprzepusto-wego FDP (tego samego co w nadajniku).Na wyjœciu filtru dostaje siê sygna³ aku-styczny, który po wzmocnieniu wewzmacniaczu WZM trafia do s³uchawek.Ot i ca³e urz¹dzenie.

Schemat ideowy przedstawia rysu-nek 2. Za mikrofonem umieszczonowzmacniacz US1A z regulacj¹ wzmocnie-nia przy pomocy potencjometru P1. Po-zwala to na dobranie wielkoœci amplitu-dy. Za wzmacniaczem US1A znajduje siêprze³¹cznik diodowy (ten oznaczony naschemacie blokowym jako P1). Zasadapracy takiego prze³¹cznika jest pokazanana rysunku 3. Gdy zamknie siê górnyklucz K1 dioda D1 zostanie spolaryzowa-na w kierunku przewodzenia, co oznacza¿e bêdzie przez ni¹ p³yn¹³ pr¹d. W tymsamym czasie klucz dolny jest rozwarty,

a dioda D1 jest spolaryzowana w kierun-ku zaporowym. Pr¹d p³yn¹cy przez diodêD1 powoduje „ustawienie” pewnegopunktu pracy (patrz wykres na rys. 3). Je-¿eli do wejœcia WE1 doprowadzi siê sy-gna³ zmienny, na³o¿y siê ona na pr¹d p³y-n¹cy przez diodê powoduj¹c niewielkiprzesuwanie siê punktu pracy. Przy do-braniu odpowiedniego pr¹du diody mo¿-liwe jest ustawienie punktu pracy w linio-wej czêœci charakterystyki i sygna³ zmien-ny nie bêdzie ulega³ zniekszta³ceniom.

Natomiast sygna³ doprowadzony dowejœcia WE2 nie przedostanie siê na wyj-œcie uk³adu dziêki temu, ¿e dioda D2 jestspolaryzowana w kierunku za porowym.Przy zmianie po³o¿enia kluczy uzyskujesiê odwrotne przepuszczanie sygna³u.

W czasie nadawania przez rezystorR3 dioda D1 jest spolaryzowana w kie-runku przewodzenia i sygna³ z mikrofonudociera do filtru dolnoprzepustowegoUS2A i US2B. Operuj¹c w¹skim pasmemkonieczne by³o zbudowanie filtru dolno-

Ud0,6V

punkt pracy

Umin

Umax

Id

R2

+

D2C2

WE2

R3

WE1D1 WY

C1 C3

0-WE1

1-WE2

R1

+

Rys. 3 Dzia³anie kluczy diodowych

1n

16÷32WBC557B

T4BC547B

7555

47n10k

C16

6

512

C15

G£1C13100mF

R23

5

64

78

US1B

T2

CMOSUS4

R17 3

10k 48

7

110k

BC547BT3

+9VR21100k

R2247k

BC547BT1

220p21

NAD433

R16

47k

US3

C14

6

3CMOS

5

7555WE ANT

GND

R13

1k

– 47n47mF9VBAT

30k 8,2k

C11

1mF22k-B

P2R20

C1 C2 R18 R19

8 410k22mFR14C12

7 Vcc

22kR15

+9V

W£1

+

+9V

GND

22mFC1022mF

22mFC9

W£2„NADAWANIE”

ODBIORNIKODH433

US5+9V

78L05+5V

WY

ANT

22kR22,2k

C318k

10kR11

R124,7n

R8R710k

12k

+9V

1

2

3

TL082

7

6

5

42

3

18

+9V

US2AUS2A

10k C74,7n

M1

1mF

C4

P1

D1

D2R4

12k12kR9 R10

R6R524k 24k

C5

US1A

2×1N41488,2k10kR3 4,7nC84,7nC6

+9V

R1LM358

ANTODBIORCZA

Rys. 2 Schemat ideowy radiotelefonu 433 MHz

14 3/2000RRaaddiiootteelleeffoonn 443333 MMHHzz

przepustowego o ostro za³amanej charak-terystyce. Wybór pad³ na filtr aktywnyczwartego rzêdu z charakterystyk¹ Czeby-szewa. Filtry tego typu daj¹ najostrzejszeza³amanie charakterystyki amplitudowejprzy przejœciu z pasma przepustowego dopasma zaporowego, lecz jest to okupionedoœæ du¿ym zafalowaniem w pasmiePrzepustowym. W tym przypadku wybra-³em zafalowania nie przekraczaj¹ce 3 dBi w oparciu o tablice zaprojektowa³emfiltr, którego charakterystykê przedstawiarysunek 4.

Jako modulatora PWM u¿y³em uk³a-du tajmera CMOS 7555 (US3). Jest to je-den z typowych uk³adów pracy gdzie sy-gna³ z wyjœcia filtru FDP doprowadzony

zosta³ do nó¿ki 5 US3. Do modulatoradoprowadzono tak¿e sygna³ 6 kHz wy-twarzany w generatorze US4. Bezpoœre-dnio z wyjœcia modulatora sterowany jestnadajnik 433 MHz.

W czasie nadawania, gdy w³¹cznikW£2 jest wciœniêty zasilane s¹ oba tajme-ry US3 i US4, nadajnik 433 MHz i diodaD1. Ponadto w³¹czone s¹ tranzystory T1i T2. Pierwszy z nich zwiera do masy sy-gna³ z wyjœcia odbiornika ODH 433a drugi zwiera sygna³ doprowadzany doakustycznego wzmacniacza mocy.

Podczas odbioru, gdy w³¹cznika W£2jest rozwarty oba tranzystory s¹ wy³¹czo-ne. Efektem tego jest spolaryzowaniew kierunku przewodzenia diody D2 i do-

prowadzenie do wejœcia filtru dolnoprze-pustowego sygna³u z odbiornika. Regula-cjê g³oœnoœci umo¿liwia potencjometr P2.Za filtrem FDP sygna³ trafia do nieczynne-go w tej chwili modulatora i do wejœciawzmacniacza mocy. Wzmacniacz zbudo-wano na uk³adzie US1B. Poniewa¿ pr¹dwyjœciowy wzmacniacza operacyjnegojest zbyt ma³y aby zasiliæ miniaturowyg³oœniczek lub s³uchawkê do wyjœciawzmacniacza do³¹czono tranzystorowyprzeciwsobny stopieñ mocyT3 i T4. Jeston objêty g³êbok¹ pêtl¹ sprzê¿enia zwrot-nego. Stopieñ mocy pracuje bez pr¹duspoczynkowego i wprowadza niewielkiezniekszta³cenia, lecz nie jest to przecie¿sprzêt Hi-Fi i nie ma siê co tym martwiæ.

Uk³ad pobiera ok. 20 mA pr¹du za-równo podczas nadawania jak i odbioru.Przy wy¿szej g³oœnoœci pobierany pr¹dmo¿e byæ nieco wiêkszy.

Monta¿ uk³adu sprowadza siê do po-prawnego wlutowania wszystkich ele-mentów. Poza p³ytk¹ drukowan¹ umie-szczone s¹ w³¹czniki W£1 i W£2 a tak¿epotencjometr P2. Radiotelefon musi po-siadaæ dwie anteny nadawcz¹ i odbior-cz¹. Obie wykonane s¹ z odcinka przewo-du o d³ugoœci 17 cm. Antenê odbiorcz¹wlutowuje siê w pole lutownicze na p³yt-ce drukowanej oznaczone symbolemANT. Natomiast antenê nadawcz¹ nale¿yprzylutowaæ bezpoœrednio do cewkinadajnika. Cewka wykonana jest w kszta³-

cie podkowy ze œcie¿kina p³ytce nadajnika.Miejsce wlutowania an-teny podane jest przezproducenta na karteczcedo³¹czanej do ka¿degonadajnika.

Po zmontowaniudwóch radiotelefonówmo¿na przyst¹piæ doprób najpierw w nie-wielkiej odleg³oœci ok.10÷20 m. Po w³¹czeniunadawania potencjome-trem P1 ustawia siê czu-³oœæ mikrofonu zwraca-j¹c uwagê aby znie-kszta³cenia nie by³y zbytdu¿e. Na tym polega ca-³a regulacja.

Pragnê zaznaczyæ, ¿ejakoœæ transmitowane-

100Hz 1kHz 10kHz 100kHz–20.0

–12.0

–4.0

12.0

4.0

20.0

dB

Rys. 4 Charakterystyka czêstotliwoœciowa filtru dolnoprzepustowego

510 510

P1

T

M1

082TL

R6

R7 R10

R12

R11358

US1

C4

C5

C7

C10C9

C3

D2

G£

R23

R16

R17

7555R

18

T2

C15

T4

C11

D1

T3

R2

R1

R5 R221

R9

R8

R3

R4

LMUS2 C8C6

C13

US4

C14C16

R21T R

14 7555

CM

OS

5P2

T

S

R19

R20

US

3

US5

T

+W

£2

R15

R13

T

ANT8

T1

1 2 3C2

C1

9VNAD

OD

H

12C

Rys. 5 P³ytka drukowana i rozmieszczenie elementów

Monta¿ i uruchomienie

1503/2000 RRaaddiiootteelleeffoonn 443333 MMHHzz

go dŸwiêku nie jest rewelacyjna, lecz mo-wa jest w zupe³noœci zrozumia³a. Radio-telefon ustawiony na odbiór bêdzie tro-chê szumia³, lecz jest to zjawisko normal-ne. Czasami mo¿na te¿ us³yszeæ charakte-rystyczne trzaski, to odg³os pracy pilotówod alarmów samochodowych.

P³ytki drukowane wysy³ane s¹ za zalicze-niem pocztowym. P³ytki, nadajniki odbiorniki mo¿na zamawiaæ w redakcjiPE. Przy zamawianiu prosimy wypisywaætylko symbol elementu: NAD433 – nadaj-nik 433 MHz, ODH433 – odbiornik hete-rodynowy 433 MHz.Ceny: p³ytka numer 510 – 3,35 z³

NAD433 – 14,70 z³ODH433 – 87,00 z³+ koszty wysy³ki.

àà Jerzy Koz³owski

CZÊŒCI ELEKTRONICZNEul. Parkowa 25

51-616 Wroc³awtel. (071) 34-88-277 fax (071) 34-88-137

tel. kom. 0-90 398-646e-mail:

eprom@kurier.com.pl

Czynne od poniedzia³ku do pi¹tku w godz. 9.00 - 15.00Oferujemy Pañstwu bogaty wy-bór elementów elektronicznychuznanych (zachodnich) produ-centów bezpoœrednio z naszegomagazynu. Posiadamy w sprze-da¿y miêdzy innymi:

PAMIÊCI EPROM, EEPROM,RAM (S-RAM; D-RAM)UK£ADY SCALONE SERII: 74LS..., 74HCT..., 74HC..., C-MOS (40..., 45...). MIKROPROCESORY, np.:80..,82.., Z80.., ICL71.., AT-MEL89..,UK£ADY PAL, GAL, WZMAC-NIACZE OPERACYJNE, KOM-

PARATORY, TIMERY, TRANSOP-TORY, KWARCE, STABILIZATO-RY, TRANZYSTORY, PODSTAW-KI BLASZKOWE, PRECYZYJNE,PLCC, LISTWY PIONOWE, LI-STWY ZACISKOWE, PRZE£¥CZ-NIKI SWITCH, Z£¥CZA, OBU-DOWY Z£¥CZ, HELITRYMY, LE-DY, PRZEKA�NIKI, GALANTE-RIA ELEKTRONICZNA.

POSIADAMY TAK¯E W SPRZE-DA¯Y PODZESPO£Y KOMPU-TEROWE: NOWE I U¯YWANE(NA TELEFON)P£YTY G£ÓWNE, PROCESORY,PAMIÊCI SIMM/DIMM, WE-NTYLATORY, KARTY MUZYCZ-NE, KARTY VIDEO, MYSZY,FAX-MODEM-y, FLOPP-y, DYS-KI TWARDE, CD-ROMy, KLA-WIATURY, OBUDOWY, ZASILA-CZE, G£OŒNIKI I INNE.

Programujemy EPROMy,FLASH/EEPROMy, GALe, PALe,procesory 87.., 89.. oraz inneuk³ady programowalne.

Na ¿yczenie przeœlemy ofertê.Mo¿liwoœæ sprzeda¿y wysy³kowej.

EPROM

US1 – LM 358

US2 – TL 082

US3, US4 – ICM 7555

US5 – LM 78L05

T1÷T3 – BC 547B

T4 – BC 557B

D1, D2 – 1N4148

R13 – 1 kWW/0,125 W

R2 – 2,2 kWW/0,125 W

R3, R19 – 8,2 kWW/0,125 W

R1, R4,

R7, R11,

R14, R16,

R23 – 10 kWW/0,125 W

Wykaz elementów

Pó³przewodniki

Rezystory

R8÷R10 – 12 kWW/0,125 W

R12 – 18 kWW/0,125 W

R15 – 22 kWW/0,125 W

R5, R6 – 24 kWW/0,125 W

R18 – 30 kWW/0,125 W

R20, R22 – 47 kWW/0,125 W

R21 – 100 kWW/0,125 W

R17 – 110 kWW/0,125 W

P1 – 22 kWW TVP 1232

P2 – 22 kWW-B PR 186

C14 – 220 pF/50 V ceramiczny

C15 – 1 nF/50 V ceramiczny

C5÷C8 – 4,7 nF/50 V 5% ceramiczny

C2, C16 – 47 nF/50 V ceramiczny

C4, C11 – 1 mmF/50 V MKSE-20

C3, C9,

C10, C12 – 22 mmF/16 V

C1 – 47 mmF/16 V

C13 – 100 mmF/16 V

W£1 – prze³¹cznik dŸwigienkowy

W£2 – mikrow³¹cznik

M1 – mikrofon elektretowy

Kondensatory

Inne

G£1 – miniaturowy gloœniczek lub

s³uchawka 16÷32 WW

NAD1 – nadajnik 433 MHz MN433

ODB1 – odbiornik superheterody-

nowy 433 MHz

p³ytka drukowana numer 510

Rezystory cd. Inne cd.

16 3/2000RRaaddiiootteelleeffoonn 443333 MMHHzz

Dane techniczne oscyloskopu:– dwa kana³y;– pasmo 20 Hz÷20 kHz;– maksymalne napiêcie wejœciowe

ok. 2 V (zale¿ne od parametrów kartydŸwiêkowej);

– bufor 50 ms;– analizator widma.Oto podstawowe w³aœciwoœci programu:– jedno- lub dwukana³owy tryb pracy;– tryb XY (krzywe Lissajous);– mo¿liwoœæ zapamiêtywania przebiegu;– mo¿liwoœæ eksportu danych do schow-

ka systemu Windows lub do pliku;

– pomiar czêstotliwoœci i amplitudy;– pomiar wspó³czynnika korelacji dwóch

sygna³ów;– emulacja lampy oscyloskopowej z d³u-

gim czasem poœwiaty;– regulacja trybu i poziomu wyzwalania.

Podczas instalacji nie s¹ wymagane¿adne specjalne zabiegi. Wszystkie plikinale¿y rozpakowaæ i skopiowaæ do wcze-œniej utworzonego katalogu, a nastêpniestworzyæ skrót do pliku winscope.exe. Pliki

winscope.exe i winscope.hlp powinnyznajdowaæ siê w tym samym folderze.

Wymagania programu:– 80486 lub wy¿szy PC z systemem

Windows95;– dowolna karta dŸwiêkowa z zainstalo-

wanymi sterownikami;– 300 kB wolnej przestrzeni na dysku na

instalacjê + 150 kB do pracy.Po uruchomieniu ukazuje siê standar-

dowe okno obs³ugi z ekranem oscyloskopupo lewej stronie i panelem suwaków regu-lacyjnych po prawej. W czêœci centralnejoraz na dolnej belce wyœwietlane s¹ infor-macje na temat aktualnych ustawieñ pro-gramu. Na rysunku 1 przedstawiono wy-gl¹d g³ównego okna programu w trybiewyœwietlania przebiegów.

Program jest bardzo prosty w obs³u-dze. Wiêkszoœæ funkcji dostêpna jest za po-œrednictwem ikon umieszczonych na belcew górnej czêœci okna programu.

Na rysunku 2 przedstawiono poszcze-gólne ikony znajduj¹ce siê na tej belce.W ka¿dej chwili dostêpny jest opis ka¿de-go z klawiszy (podpowiedŸ kontekstowa)poprzez najechanie na niego wskaŸnikiemmyszki. Po chwili pojawi siê tekst opisuj¹-cy spe³nian¹ przez niego funkcjê. Przyciski(ikony) spe³niaj¹ nastêpuj¹ce funkcje (w kolejnoœci od lewej):On Line – przycisk uruchamiaj¹cy prze-twarzanie A/C;Hold – przycisk zatrzymuj¹cy przetwarza-nie A/C;YT Single Trace – w³¹czenie jednokana³o-wego trybu pracy;YT Dual Trace – w³¹czenie dwukana³owe-go trybu pracy; Kana³y lewy i prawy pe³ni¹funkcjê osobnych wejœæ;XY Mode – tryb XY (sygna³ Y2 jest wyko-rzystany do odchylania poziomego plamki) 5 ms/div – wybór podstawy czasu5 ms/dz.;0.5 ms/div – wybór podstawy czasu 0,5 ms/dz.;Trigger level positive – wyzwalanie nara-staj¹cym zboczem sygna³u;Trigger off – wyzwalanie wy³¹czone;Trigger level negative – wyzwalanie opa-daj¹cym zboczem sygna³u;FFT – w³¹czenie analizatora widma;Correlometer – po w³¹czeniu tej opcji naekranie wyœwietlany bêdzie wspó³czynnikkorelacji sygna³ów Y1 i Y2;

Pragniemy zaprezentowaæ program Oscyloskop pod Windowsw wersji 2.51 (Oscilloscope for Windows v.2.51), który znalaz³ siêna p³ycie CD-PE1. Program wykorzystuje standardow¹ kartêdŸwiêkow¹ komputera do przetwarzania sygna³ów analogowych.Pozwala bez dodatkowych inwestycji wzbogaciæ system Windows95 w kompletny oscyloskop i analizator widma. Podstawowymograniczeniem takiego rozwi¹zania jest stosunkowo niewielki za-kres czêstotliwoœci przetwarzanych sygna³ów obejmuj¹cy tylkoczêstotliwoœci akustyczne. Jednak¿e w wielu przypadkach ograni-czenie to nie jest istotne. W oparciu o opisywany program mo¿-na wykonaæ wiele ciekawych doœwiadczeñ we wspó³pracy z opi-sywanym niedawno na ³amach PE charakterografem do oscylo-skopu. Analizator widma mo¿e okazaæ siê bardzo u¿yteczny przybadaniu przebiegów akustycznych. Program Oscyloskop pod Win-dows ver.2.51 jest bezp³atny pod warunkiem u¿ywania go w ce-lach prywatnych. Do programu do³¹czona jest szczegó³owa po-moc w jêzyku angielskim.

Opis programu Oscyloskop pod Windows ver. 2.51

Rys. 1 Widok programu Oscyloskop pod Windows ver. 2.51

Instalacja programu

Obs³uga

1703/2000 PPrrooggrraammyy kkoommppuutteerroowwee

Meter mode – wyœwietlanie ró¿nicy czasui/lub czêstotliwoœci pomiêdzy dwoma usta-wionymi kursorami;Phase adjustment – korekta wyzwalaniapod wzglêdem fazy;Reset controls – przywrócenie domyœl-nych ustawieñ wszystkich suwaków;Check – wy³¹cza programowe wzmocnie-nie i przesuniêcie sygna³u po wyjœciuz przetwornika A/C; ten przycisk anulujeustawienia suwaków „Y1”, „Y2”, „Pos Y1”i „Pos Y2” – ustawia przesuniêcie na zeroa wzmocnienie na 1; opcja przydatna przykalibracji programu; Storage mode – wyœwietlany przebiegpozostaje widoczny na ekranie;Wait mode – jednokrotne wyzwalanie –szczególnie przydatne przy rejestracji sy-gna³ów nieokresowych;The same gain for Y1 and Y2 – jednako-we wzmocnienie dla kana³u Y1 i Y2; regu-lacja wzmocnienia w jednym kanale spo-woduje automatyczn¹ zmianê ustawieniaw kanale drugim.

Oprócz ikon w g³ównym oknie znaj-duj¹ siê suwaki pozwalaj¹ce na p³ynneustawienie nastêpuj¹cych parametrów:Y1 – regulacja wzmocnienia w kanale Y1;po prawej stronie w oknie „Gain” w poluY1 wyœwietlana jest aktualna wartoœæwzmocnienia;Y2 – regulacja wzmocnienia w kanale Y2;po prawej stronie w oknie „Gain” w poluY2 wyœwietlana jest aktualna wartoœæwzmocnienia;

Pos Y1 – pozycja Y1 – przesuwanie prze-biegu Y1 w pionie;Pos Y2 – pozycja Y2 – przesuwanie prze-biegu Y2 w pionie;T – p³ynna regulacja podstawy czasu;w oknie „Sweep” wyœwietlana jest aktual-na wartoœæ podstawy czasu dla ca³egoekranu; aby uzyskaæ wartoœæ podstawyczasu „na dzia³kê”, nale¿y liczbê w polu„Sweep” podzieliæ przez 10;delay – dwa suwaki do regulacji opóŸnie-nia (zgrubny i precyzyjny) s³u¿¹ do regula-cji opóŸnienia wyzwalania w jednokana³o-wym trybie pracy, opóŸniania pomiêdzykana³ami Y1 i Y2 w trybie dwukana³owymlub trybie XY; suwak zgrubny regulujeopóŸnienie w zakresie ±45 ms, a precyzyj-ny ±5 ms; ca³kowite opóŸnienie jest sum¹tych dwu nastaw; w oknie „Delay” wyœwie-tlane s¹ trzy wartoœci opóŸnienia: regulacjizgrubnej, precyzyjnej oraz suma obydwu,bêd¹ca wynikow¹ wartoœci¹ opóŸnienia;mówi¹c w skrócie, suwaki te s³u¿¹ do prze-suwania przebiegu w poziomie;Trg – poziom wyzwalania; suwak pozwalaustawiæ ¿¹dany poziom wyzwalania; je¿elinie zosta³ wybrany przycisk „Trigger off” towyzwalanie nast¹pi w chwili, gdy narasta-j¹ce („Trigger level positive”) lub opadaj¹ce(„Trigger level negative”) zbocze sygna³uprzekroczy zadany poziom wyzwalania;aktualny poziom wyzwalania wyœwietlanyjest w oknie „Trg Lev”;

W oknie „1/dT” wyœwietlana jest czê-stotliwoœæ wyliczona z odwrotnoœci ró¿nicy

czasu pomiêdzy dwoma kursorami przyw³¹czonej opcji „Meter mode”.

Na samym dole znajduje siê belkawyœwietlaj¹ca aktualny status oscyloskopu(READY, ON LINE, HOLD, DISABLED), tryb(WAVE lub FFT) oraz aktualn¹ wartoœæ am-plitudy (I) i czasu lub czêstotliwoœci (w try-bie analizatora widma) dla po³o¿enia kur-sora (wskaŸnika myszki).

Na rysunku 3 przedstawiono wygl¹dg³ównego okna programu w trybie analizywidmowej. Tryb analizatora widma uru-chamia siê po klikniêciu przycisku „FFT”.W oknie oscyloskopu ukazuje siê widmoprzebiegu. W tym trybie w dalszym ci¹gumo¿na regulowaæ podstawê czasu. W³¹-czenie drugiego kana³u w trybie analizato-ra widma spowoduje wyœwietlenie faz po-szczególnych sk³adowych czêstotliwoœci.

Menu oscyloskopu sk³ada siê z czterechelementów.1. FilePolecenia pozwalaj¹ce na zapisanie zareje-strowanego przebiegu na dysku. Dane za-pisywane s¹ w postaci tekstowej umo¿li-wiaj¹cej ³atwy import do innych progra-mów obróbki danych np. Excela. W tympodmenu znajduje siê równie¿ poleceniezakoñczenia pracy oscyloskopu. 2. EditPolecenie kopiowania zarejestrowanegoprzebiegu do schowka systemu Windows.Pozwala na przekopiowanie danych do in-nego programu bez koniecznoœci zapisy-wania ich na dysku3. OptionsPolecenia pozwalaj¹ce na wybór sposoburysowania przebiegu – liniowy („Lineplot”) i punktowy („Scatter plot”). W tympodmenu istniej¹ równie¿ polecenia defi-niuj¹ce format zapisywanych danych („Da-ta file”), ustawienia próbkowania prze-twornika A/C oraz kolorów poszczególnychobiektów 4. HelpDostêp do szczegó³owej pomocy w jêzykuangielskim (gor¹co polecam zapoznaniesiê z jej treœci¹).Zachêcam do eksperymentów z progra-mem i samodzielnego odkrywania jegomo¿liwoœci.

Rys. 3 Tryb analizatora widma

Rys. 2 Belka obs³ugi programu

Analizator widma

Menu

àà mgr in¿. Tomasz Kwiatkowski

18 3/2000OOssccyylloosskkoopp ppoodd WWiinnddoowwss

Pierwsza p³yta CD-PE1 WydawnictwaARTKELE zawieraj¹ca ponad 2000stron z 65 archiwalnych numerów PEz lat 1992÷1997 zapisanych w for-macie Portable Document File (PDF).Tego jeszcze nie by³o !!!

Olbrzymie kompendium wiedzyw zakresie praktycznych zastosowañ elek-troniki. Opisy, aplikacje, urz¹dzenia, nie-typowe rozwi¹zania, jeden styl.

Na p³ycie CD-ROM znajduje siê rów-nie¿ baza artyku³ów PE (w formacie html)oraz wiele programów i narzêdzi u¿ytecz-nych w pracowni elektronika. Oto jakie min. programy znajdziecie nap³ycie CD-PE:– Protel 99 Second Edition (nowoœæ !!!)– Protel Manuals– Protel 99– Protel 99 Service Pack 1– Protel Power Tool Pack 99– PSpice ver. 8.0 – EDWin ver. 1.6– LabWindows®/CVI™

– LabWindows Manuals– Topanga SchematicMaker – PADS ver. 4.09– WinLog ver. 1.0 – CircuitMaker ver. 2.5 – WinDraft Schematic Capture – WinBoard PCB Layout – TinyCAD– PCB Developer's Individual Assistant – FaiSyn Automatic Filter

Synthesizer ver. 2.2 – AIM-Spice – ISISch – AresPCB– EMCFiltr– Qcad– Scooter-PCB– Oscilloscope for Windows ver. 2.51– Easytrax 2.06– AT90S (AVR) Family Assembler

and Simulator ver. 1.21– AVR Studio version 1.45– Microchip MPLAB ver. 4.00– CCS PIC C compiler

– Internet Explorer 5.0 PL– Adobe Acrobat 4.0 oraz wiele, wiele innychWszystkie programy w wersjach: freewa-re, shareware, trial, eval lub demo.

P³yty mo¿na zamawiaæ na kartachpocztowych, faksem lub e-mailem. Cenap³yty CD-PE jest równa 30 z³ + kosztywysy³ki.

Chc¹c obni¿yæ koszty zakupu p³ytyo 10% nale¿y zamówienie sk³adaæ nakuponie prenumeraty wp³acaj¹c nakonto Wydawnictwa ARTKELE kwotê34,00 z³ (kwota ta pokrywa koszt p³y-ty i wysy³ki). Na kuponie nale¿yw tym przypadku postawiæ krzy¿ykw kratce z napisem CD-PE1. Równo-czeœnie na tym samym kuponie mo¿nazamówiæ prenumeratê na kolejnekwarta³y roku 2000. Nie przyjmujemyju¿ zamówieñ prenumeraty na pierw-szy kwarta³ br.

Pierwsza p³yta CD-PE1 Praktycznego Elektronika

1903/2000 KKuuppoonn zzaammóówwiieeññ nnaa pp³³yyttêê CCDD--PPEE11,, PPrreennuummeerraattaa

20 3/2000KKaarrttaa zzaammóówwiieeññ nnaa pp³³yyttkkii ddrruukkoowwaannee,, PPrreennuummeerraattaa

Ten kupon mo¿na wyci¹æ i wys³aæ faxem fax (0-68) 324-71-03.

Uk³ad TDA 2009 jest podwójnym monolitycznym wzmacniaczem mocypracuj¹cym w klasie AB przeznaczonym do zastosowañ w sprzêcie Hi-Fi. Jego g³ównymi zaletami to niska cena, ma³a liczba elementów ze-wnêtrznych, dostêpnoœæ. Przeznaczony jest do stosowania g³ówniew stacjonarnych zestawach akustycznych, odbiornikach telewizyjnych,pracuje przy pojedynczym napiêciu zasilania. Jest on w stanie dostar-czyæ mocy wyjœciowej 2×10 W przy maksymalnym pr¹dzie wyjœcio-wym 3,5 A i zniekszta³ceniach nie przekraczaj¹cych 0,5%. Mo¿e te¿pracowaæ w uk³adzie mostkowym dostarczaj¹c mocy 18 W. Uk³ad TDA2009 posiada zabezpieczenie przed przekroczeniem temperatury ma-ksymalnej z³¹cza. Obudowa uk³adu po³¹czona jest wewnêtrznie z nó¿-k¹ masy, zatem nie wymaga on stosowania podk³adki izolacyjnej podradiator.

Katalog Praktycznego ElektronikaWzmacniacz mocy TDA 2009

213/2000 PPooddzzeessppoo³³yy eelleekkttrroonniicczznnee

Vs Napiêcie zasilania 28 VVs Napiêcie pracy 18 VIo Pr¹d wyjœciowy (powtarzalny) 3,5 AIo Szczytowy pr¹d wyjœciowy

(niepowtarzalny) 4,5 APtot Moc tracona Tcase=90°C 20 WTstg, Tj Temperatura przechowywania i

z³¹cza –40÷+150°C

Tabela 1 – Parametry maksymalne

Parametr Warunki pomiaru Min. Typ. Max. Jednostka

Vs Napiêcie zasilania 8 28 VVo Napiêcie sta³e na wyjœciu nó¿ka 4 11 VId Spoczynkowy pr¹d zasilania 55 120 mAPo Moc wyjœciowa d = 0,5%, f = 50 Hz÷16 kHz

Vs=23 V RL = 4 WRL = 8 W

Vs=18 V RL = 4 WRL = 8 W

10

5,5

116,56,54

WWWW

d Zniekszta³cenia f = 1 kHz, Vs =23 VPo =0,1÷8 W RL = 4 WPo =0,1÷3 W RL = 8 W

0,050,05

%%

Vi Napiêcie nasycenia wejœcia (rms) 300 mVRi Rezystancja qwejœciowa f 1 kHz, 70 200 kWfL Dolna czêstotliwoœæ gran. (–3 dB) RL = 4 W 20 HzfH Górna czêstotliwoœæ gran. (–3 dB) RL = 4 W 80 kHzGv Wzmocnienie napiêciowe przyzamkniêtej pêtli sprzê¿enia zwrotnego

f = 1 kHz 35,5 36 36,5 dB

eN Wejœciowe napiêcie szumów Rg = 10 kW 1,5 5 mVSVR T³umienie wp³ywu zasilania f = 100 Hz,

Vripple = 0,5 VRg = 10 kW

43 55 dB

Tj Temperatura w³¹czania uk³aduzabezpieczenia

145 °C

Vs=28 V

Tabela 2 – Parametry charakterystyczne (Vs=23 V, Tamb=25°C, Gv=36 dB)

1W18W22mF3 6 R4 R6

100n1,3k220mF

2RL

C9R3C7

C2

WE-P1 2/1

TDA200910

18W 1W2,2mF

2200mFC11

R5R24

RL

220mFR1

1,3k 100nC8C6

C1

WE-L5

8TDA2009

1/2 C10 2200mF2,2mF

9100n 100mF

C5+Vs

C4

2

1

3

WE ODWRACAJ¥CE (1)

WE NIEODWRACAJ¥CE (1)

SVRR

7

8

5

4

6

N.C.

GND

WE NIEODWRACAJ¥CE (2)

WY (2)

WE ODWRACAJ¥CE (1)

OBUDOWA PO£¥CZONA Z NÓ¯K¥ 6

10

11 N.C.

WY (1)

+Vs9

22 3/2000KKaattaalloogg PPrraakkttyycczznneeggoo EElleekkttrroonniikkaa TTDDAA 22000033

f [Hz]10 100 1k 10k0

0,1

0,2

0,3

8W

4W

0,6

0,5

0,4

Po=4W

d[%]

Vs=23VGv=36dB

f=1kHz 8W 4W

10

0,1

0310,30,1 [W]Po

16kHz=4W

16kHz=8W

0,3

0,2

0,4

0,5

0,6

Gv=36dBVs=23V

[%]d

0[V]Vs6 10 14 18 2622 30

4

8

12

16

d=10%

20

f=1kHz

Po[W]

24

Wzmacniacz mostkowy 18 W d=0,5% Gv=40 dB

3 6 R3 R54

C2 1W39W22uF

220mF 100n39W

8TDA2009

R2 2k5 2/

R6C9C5

12,2mF

2

8W

1WR4

100n1k220mF

C2

12,2mF

10

1/2

R1 C7C4

TDA2009

WEC1

C7100mF

C6100n

9

+Vs

Stereofoniczny wzmacniacz mocy z regulacj¹ barwy dŸwiêku, balansu, z filtrem kontur o mocy wyœciowej 2×10 W

2,2n3 6

4W

R6 R82

150n 10mF 15W 1W

100kP4

2,2nC10 2200mF

10TDA2009

/21

100kP2

2,7k

C6 R5 C8220mF 1k 100n

WE-P 5,6kP5

4

R7R4

47n47k

100k

220n

1W15W

1

2,7k

2,2nTDA2009

8

150n 2,2nC5 C7

100n1kR3

220mF4W

92,2nP3

100kP1

100k 220n2200mFC92/15

5,6kWE-L+Vs

47k47n

Uk³ad zabezpieczenia przeciwzwarciowego

0,15W22mF

3

4W

BC440

2200mF

TDA20091/2

Przyk³ad uk³adu wyciszania (MUTE)

+Vs

12k 12k

W£1

1/2 1/2

Wysokiej jakoœci wzmacniacz 10÷20 W do dwudro¿nej kolumny aktywnej

C1110mF

15W 1W

C6 R5 C822k

5,6k

63

TWEETER

R6 R82

220mF 1k 100n

1W2

TDA2320A1

– 15W

C10 100mF10

TDA2009

1/2

5,6n 2,2mF

4,7k3

+

WE-L 5,6n

1

C5 C7100n

–15V5,6k

1kR3

220mFWOOFER

4

R71/10k

2R4

10k 10kTDA2320A

2,2mF220n7

2200mFC92/1

TDA20098

5,6n

54 100n

4,7k+ 5

+15V

12n6 8

100n2/1

–9

100n

+Vs

Hobbyœci-konstruktorzy: pismo odst¹piê: elek-tronika wczoraj - dziœ, wzory, uk³ady. Pisz: K. Po-znañski Al. Kijowska 13/10 30-079 Kraków tel. (0-12) 637-86-12 i od 18.00 do 21.00 (0-601) 82-13-67. Porady darmo!Tranzystor MOS-FET JAFBC40 6,2A 600Vcena 2,40/szt, STP5N60 5,9A 600V cena2,00/szt. i inne, tel. (0-71) 348-79-73 lub (0-601) 739-748.RE94, 95, 96, tester trafopowielaczy - progra-mator EEPROM, katalog pó³przewodników i za-mienników oraz poradnik napraw RTV na PC.Info K+Z tel. (0-42) 659-55-65 lub (0-601)995-365.Sprzedam si³ownik liniowy 8kG, uk³ad za-wiera przek³adnie wielostopniow¹, silnik220V/25W, wy³. krañcowe i przeci¹¿eniowe,czujnik po³o¿enia tel. (0-25) 644-89-84.Projektowanie wielowarstwowych obwodów dru-kowanych oraz ich monta¿, tel. (0-501) 842-797.Wykrywacz metali do prac pod wod¹ i naziemi, zasiêg 3m. Dyskryminacja oraz zesta-wy do samodzielnego monta¿u, tel. (0-81)881-41-84 po 17.00 (0-603) 396-803.Wykrywacze metali, schematy, sondy, p³ytkisprzedam-kupiê-wymieniê na inne. Œmig³a odsoko³a sprzedam. Stare odbiorniki komunikacyj-ne na lampach 2K2M lub RV-12-P2000 kupiê-wymieniê. Sylwester Królak ul. K. Wyki 19/6 75-329 Koszalin TEL. (0-94) 341-28-13.Sprzedam wykrywacze metali VLF PJ JB i in-ne informacje listownie, koperta zwrotna +znaczki na listy. Kupiê PJ z rozru¿nianiemoraz dokumentacjê tego wykrywacza. Kazi-

mierz Tuka³³o ul. Katowicka 36/1 41-710Ruda Œl¹ska 10.Wyprzedam dekodery PAL-SECAM na TDA4555;Jowisz wymienne za MD2007/MD200820z³/kpl. i Helios wymienne za MD2021 18z³/szt. Wiêcej=taniej!!! Oferty, info: op.+znaczek. Grzegorz Zubrzycki ul. Zgierska 110/120m211 91-303 £ódŸ tel. (0-42) 654-40-98.Wyœwietlacz LCD 3/pó³ cyfry Lobat do PH METRU „PH 204” na gumach wymiar 50x30, ekran 22x50 pilnie kupiê, tel. (0-91)392-09-57.Sprzedam wê¿a dyskotekowego za 100z³. Kupiêdyski z programami na Atari 1040 St. Info-zna-czek na list, tel. (0-52) 355-20-89.Komplet schematów elektronicznych uk³a-dów drêcz¹cych!!! Pe³ne opisy+rys.p³.dru-kow. wysy³ka natychmiast po otrzymaniu25z³ (przekazem pocztowym) musisz jemieæ!!! Zawsze aktualne, Dariusz Knull ul. Rymera 4A/5 41-800 Zabrze.Wyprzeda¿ (tanio, lub zamiana na nadajnikiUKF-FM) roczników i pojedynczych egz. Radioe-lektronika i Krótkofalowca 1947-87, Horyzon-tów Techniki 1972-73, Henryk Kupczak Mielê-cin 3 63-640 Bralin tel. (0-62) 781-10-43.Sprzedam konwertery UKF do odbioru stacji radiowych nadaj¹cych na czêstotliwoœci 88-108 MHz, na odbiorniku z zakresem 64-74 MHz, uk³ady Holtek, nadajniki UKF, tel. (0-13) 436-60-48.Kupiê schemat serwisowy oscyloskopu produkcjiwêgierskiej Transiscope-D type TR4650. Grze-gorz Wasilewski ul. Jaworowa 14 26-110 Skar-¿ysko-Kamienna.Pilnie kupiê schematy radiotelefonów zasiêgdo 5km, w miarê ma³o skomplikowane i daj¹ce siê uruchomiæ przez pocz¹tkuj¹-cego radioamatora. Oferty na adres: Grzegorz Ligocki ul. L. Czarnego 16/69 97-500 Radomsko.

Starsz¹ prasê, ksi¹¿ki (elektroniczne, SF) M³ody Technik, PE, EP, EdW, Motor i inne sprzedam. Wykaz-oferta + znaczek. Roman Korewicki ul. Polanowska 21 76-100 S³awno tel. (0-59) 810-39-28.Dozymetr osobisty promieniowania gamma 0,2-99,99 usr/H, zasilanie bat. 9V, wym. 63x149x30, prod. WNP tel. (0-68)326-29-53.Chcesz dorobiæ, napisz. Informacje gratis, zao-patrzenie i zbyt gwarantowane umow¹. Proszêdo³¹czyæ znaczek za 1,5z³. Mariusz Jamróz BudaStalowska 5/4 39-460 Nowa Dêba.Sprzedam AMIGÊ 1200 cena 300z³, AMI-GÊ 600 cena 220z³, VBS dzia³aj¹cy z ka¿d¹AMIG¥ cena 20z³, kasety nagrane w syste-mie VBS, programy dla u¿ytkowników tanio odst¹piê. Janusz Matuszczyk ul. Dylon-ga 10/4 41-605 Œwiêtoch³owice tel. (0-32)771-18-62.Uruchomiê kodowany radioodtwarzacz, telefonkomórkowy I.T.P. kontakt telefoniczny (0-52)353-08-54 lub (0-601) 642-780.Wykrywacze metali, schematy, sondy. P³ytkisprzedam - kupiê - wymieniê. Œmig³a do he-likoptera sprzedam. Mocno uszkodzone wy-krywacze oraz sondy tanio na czêœci kupiê. Sylw. Królak ul. K. Wyki 19/6 75-329 Kosza-lin tel. (0-94) 341-28-13.Chcesz dorobiæ do pensji, kieszonkowego napisz.Zaopatrzenie zbyt gwarantowany umow¹. Infor-macja gratis. Do³¹cz znaczek za 1,6z³. KrystynaWiœniewska ul. Bytowska 31 89-600 Chojnice.

GIE£DA

Od wrzeœnia 1999 roku wprowadzamy nowyrodzaj p³atnych og³oszeñ ramkowych zamie-szczanych w rubryce Gie³da PE. Og³oszenia temog¹ mieæ typow¹ szerokoœæ jednej szpalty,tzn. 56 mm, ich wysokoœæ ograniczaj¹ jedyniewymiary strony. Minimalna wysokoœæ ramki to1 cm. Cena og³oszenia ramkowego wynosi 20 z³ + 22% podatku VAT za ka¿dy rozpoczê-ty centymetr wysokoœci. Oferta skierowana jestdo osób / firm prywatnych zamieszczaj¹cychog³oszenia w celach zarobkowych.Materia³ reklamowy przygotowany w postacielektronicznej mo¿e byæ zapisany w formacie

Adobe Illustrator (*.ai), Encapsulated Post-Script (*.eps), Tagged Image File Format (*.tif)lub Corel Draw (*.cdr). W przypadku zastoso-wania niestandardowych czcionek prosimyo do³¹czenie ich wraz z materia³em lub zamia-nê tekstu na krzywe przy generowaniu plikuwyjœciowego. Obiekty rastrowe (bitmapy) po-winny mieæ rozdzielczoœæ 300dpi. Materia³y mo¿na dostarczaæ poczt¹ na dyskiet-kach 3,5’’ (1,44 MB), wraz z wydrukiem prób-nym reklamy. Pliki o rozmiarach nie przekracza-j¹cych 500 kB (po skompresowaniu archiwize-rem pkzip, arj lub rar) mo¿na dostarczaæ poczt¹

elektroniczn¹ na adres: redakcja@pe.com.pl. Materia³ reklamowy mo¿e byæ równie¿ dostarczo-ny w postaci zdjêcia i tekstu zapisanego rêcznielub w edytorze tekstów (format TAG lub Word forWindows). Wskazane jest wówczas dodanie opisuuk³adu tekstu oraz kolorów np. w postaci odrêcz-nego szkicu. Og³oszenia opracowane w redakcji tenie bêd¹ konsultowane ze zleceniodawc¹.Nale¿noœæ za p³atne og³oszenia ramkowe mo¿ebyæ uregulowana przelewem na konto:WBK S.A. II/O Zielona Góranr 10901636-102847-128-00-0lub przekazem pocztowym na adres redakcji.

Uwaga!!! Tanie og³oszenia ramkowe w rubryce Gie³da PE!!!

2303/2000 OOgg³³oosszzeenniiaa ddrroobbnnee

Sprzedam tranzy-stor ZSC1942, uk³a-dy MCY74541 lubzamieniê na gazety Praktyczny E l e k t r o n i k12/95, 3/92, 3/97, 12/96, 4/98, 3/99. Beniamin Zganiaczul. Sobieskiego 11/9 67-300 Szprotawa tel. 376-40-37.Praca w domu. Mate-ria³y i zbyt produktugwarantowany. Infor-macje gratis. Kopertazwrotna, dwa znaczki70gr luzem. GrzegorzObara Al. Jana Paw³aII 13/134 37-450 Sta-lowa Wola.Kupiê pakiet kom-pilatora Borlan-da C++ wersja 1 do 3. tel. (0-67)263-37-06.Sprzedam profesjo-nalne koñcówki mocy AUDIO-MOS 100-300W. Bardzo ma³e p³ytki (SMD) uruchomione.Równie¿ modu³y zasilacza oraz filtry aktywne dokolumn g³. niedrogo! Arek (0-601) 740-507.Sprzedam wykrywacze metali 3 lata gwa-rancji, najni¿sza cena. Wysy³am informacjeoraz zdjêcie tel. (0-32) 476-10-09.Brockmana: Uk³ady elektroniki, konstrukcjesprawdzone. Literatura RTV. Porady darmowo.Równie¿ listownie. Poznañski Al. Kijowska13/10 30-079 Kraków tel. (0-12) 637-86-12 od18.00, (0-601) 821-367.Sprzedam cyfrowe systemy radiopowiado-mienia (du¿y zasiêg) oraz bezprzewodowenadajniki telewizyjne i radiowe, tel. (0-602)343-109.Sprzedam VBS dzia³aj¹c¹ z ka¿d¹ Amig¹ za 20z³.Amigê 600 za 220z³, Amigê 1200 za 320z³. Ka-sety nagrane w systemie VBS tanio odst¹piê.Twarde dyski do Amigi tanio, pamiêci i inne ak-cesoria. Janusz Matuszczyk ul. Dylona 10/4 41-605 Œwiêtoch³owice tel. (0-32) 77-11-862.Sprzedam g³owice UKF zachodnie pasmo dotunerów Diory GFE105 30z³, GFE110-2 35z³, AMATOR Stereo 30z³, konwertery UKF 18z³.Kupiê transkodery z demonta¿u, p³acê zasztukê, tel. (0-71) 333-98-05 Andrzej Zwa-rycz ul. Lniana 3/1 50-520 Wroc³aw.Sprzedam falowniki od 180W do 2,5kW do re-gulacji prêdkoœci obrotowej silników asynchro-nicznych. Wysy³am ofertê, 2,2kW cena 1200z³brutto, tel. (0-74) 852-92-57 Jerzy Krupiñski ul.£okietka 31/3 58-100 Œwidnica.Tanio sprzedam TRX Mobil Dragon SY5501/30W 10 pamiêci s³u¿y³ do nas³uchu do-

kum/Polska+serwis 630z³ oraz oscylo Pro-fesj C1-103 2 strum/4 kana³ dokum/serwis450z³, tel. (0-75) 75-15-177.Kupiê schemat oscyloskopu produkcji wêgierskiej Transiscope-D typ TR-4650. Grze-gorz Wasilewski ul. Jaworowa 14 26-110 Skar-¿ysko-Kamienna.Sprzedam wykrywacze metali PJ VLF dale-kiego zasiêgu do 1km na z³oto-srebro. Infor-macje listowne, koperta zwrotna + 3 znacz-ki na listy. Kazimierz Tuka³³o ul. Katowicka36/1 41-710 Ruda Œl¹ska 10.Sprzedam bocznik 40, 60, 100, 150A. Z³¹czaSzR Cannon, Eltra, ULY7741, ULY7855,UL1540, LB1403, TLC393MSD, CXA1198,CX1100, TDA1574, TDA1596, TDA1029,TDA1598, przewody okr¹g³e 4-6 ¿y³, tel. (0-61)878-81-52.Obwody drukowane - projektowanie wielo-warstwowych obwodów drukowanych orazich monta¿. Adres E-MAIL: mbut@po-czta.wp.pl tel. (0-501) 842-797.Praca cha³upnicza na umowê. Zarobki umiarko-wane ale realne. Informacja gratis. Proszê o ko-pertê i 2 znaczki po 70gr. Dariusz Lewandowskiskr. poczt. 5 20-950 Lublin 1.Sprzedam drukarki Star LC20 (9 igie³, wa³ek10"): sprawna z PL znakami 300z³; sprawne:kompletna 150z³, niekompletna 130z³; niesprawna 60z³. Oferty, info: kop.+zn. Grze-gorz Zubrzycki ul. Zgierska 110/120m211 91-303 £ódŸ tel. (0-42) 654-40-98.Chcesz dorobiæ, napisz. Zbyt, zaopatrzenie gwa-rantowane umow¹. Informacja gratis. proszê

do³¹czyæ znaczek za 1,5z³. Mariusz Jamróz BudaStalowska 5/4 39-460 Nowa D¹ba.Poszukujê urz¹dzeñ lub tylko uk³adów doprzesy³ania danych pomiêdzy komputeramilub ogólnie miêdzy sieciami LAN drog¹ ra-diow¹. Bardzo proszê o MAILE !!! Piotr Poli-szuk m3vlin@haxors.dhs.org.Regeneracja kaset do drukarek i cartridg'ów dodrukarek atramentowych tel. (0-61) 640-15-33e-mail polbas @ polbox.com.Wymieniê, ewentualnie sprzedam numeryRadioelektronika 5/95 do 12/99, inne poje-dyncze na komputer Amiga lub inny. £ukaszMajcher Ostrusza 59 33-190 Ciê¿kowice tel. po 18.00 (0-14) 65-10-649.Nadajnik 15 Watt UKF synteza 100z³, czêsto-œciomierz 1 GHz 85z³, turbo-zasilacz grzejników

24 3/2000OOgg³³oosszzeenniiaa ddrroobbnnee

2,2kW 500 z³ (dodaje 10% energii bezp³atnie),termoregulator do lutownicy ELWIK LES24, tel. (0-23) 654-32-38 W. Samoraj ul. Konopnic-kiej 2/29 06-500 M³awa.NE5044 kupiê lub zamieniê za artyku³yelektroniczne, modelarskie. Oscyloskop mi-niaturowy fabryczny, zamieniê na miernikczêstotliwoœci. Zygmunt Pietryniak ul. Legio-nów 20 90-701 £ódŸ.Sprzedam radiostacjê ZEW wraz z zasilaczem, pasmo 145 146 MHz + Pacet Radio, moc 6W, cena 200z³. Synteza krok co 25 kHz, tel. (0-52) 55-40-222.Immobilizer elektroniczny do auta-komplet-ny, w obudowie + okablowanie + instruk-cja (³atwo zmontujesz) bardzo skutecznieprzeciwstawi siê z³odziejowi (nietypowa za-sada dzia³ania) tylko 99z³. Dariusz Knull ul.Rymera 4A/5 41-800 Zabrze.Posiadam do sprzedania Radioamatory roku1968,1973,1980,1988, przekaŸniki, konaktro-my, lampy radiowe komplet, lamy telewizyjne, tel. (0-44) 64-77-180 Józef Szymczyk ul. Micha-³owska 12 97-300 Piotrków Trybunalski.Kompletne dokumentacje wykrywaczy me-tali VLF PI TR omnitrony magnetometry,echosondy i inne wysokiej klasy. Wymieniê,odst¹piê Jan KuŸma ul. Reja 9/39 22-400Zamoœæ tel. (0-84) 63-91-949.Sprzedam zdalne sterowanie (SAA1251) 25z³, tonery do OL400/800 60z³, bazê (w MSACCES) artyku³y, porady... z SE, PE itp. 20z³. LuŸne nrEP, PE itd. ksero artyku³ów. Schematy 50gr A4 tel. (0-95) 73-51-713.Legalna praca w domu, bez pobrañ i prowi-zji. Odbiór gotowych produktów. Info-ko-perta zwrotna + zn. 70gr. Przy okazji proszêo przes³anie kuponu na bezp³atne og³osze-nie z PE, EdW, AV, EP. Adam Trzeciak ul. £a-zienna 6/1 skr. poczt. 67 67-400 Wschowa.Pilnie kupiê transformator impulsowy ze starej lampy b³yskowej lub ca³¹ lampê. Piotr Wróbel ul. Medalionów 6/77 20-486 Lublin (0-81) 524-48-27 po 20.00.Wykrywacz metali White's, Tesoro, Minelabsprzedam, tel. (0-58) 781-08-89 lub (0-602)224-228.Sprzedam CB pres. Lincoln i pres. Herbert stanb.dobry. Zdecydowanie kupiê ustrój pomiarowy

(ze skal¹) do miernika UM 112. Aleksander tel. (0-75) 732-51-26.Poszukujê schematu i opisu p³ytki do elektronicznego prze³¹cznika minimum 5wejœæ stereo do wzmacniacza audio. PiotrKlupa Luszowice ul. Górna 7 32-500 Chrza-nów tel. (0-33) 711-95-26.Kupiê elektronikê do dysku HDD 7171A Maxtor lub w ca³oœci ze sprawn¹ elektronik¹, tel. (0-32)249-49-64.Wysokiej klasy wykrywacze metali typu PIz rozró¿nianiem i selekcj¹ wielkoœci metali.Zasiêg w gruncie 3,3m oraz ramowe o zasiê-gu 4,5m, ceny 950 do 1800z³. Zbigniew No-wak ul. Leœna 7e/3 42-300 Myszków tel. (0-603) 352-113.Kupiê modu³ E-43611 lub ca³y odtw. p³yt Phi-lips CD371 z uszkodzon¹ elektronik¹ a spraw-nym laserem. Oferty z cen¹ i opisem. MariuszKo³acz ul. Kose³y 18/15 27-600 Sandomierz.Kupiê stacjê dysków 3" z interfejsem, joy-stick, programy na kasetach i dyskach, czy-ste dyski, drukarkê ZX PRINTER lub SEIKO-SHA GP50A do komputera TIMEX Computer2048. ZS Nr2 Kazimierz Duda ul. Wiejska 1114-202 I³awa tel. (0-89) 649-56-61.Sprzedam Amigê 600 (kompletn¹) + 30 dyskie-tek z grami i programami cena do uzgodnienia, tel. (0-44) 633-53-89 prosiæ Marcina.Sprzedam C64 rok prod. 1995 + stacja i 80dysków + magnetofon i 40 kaset + cardrid-ge final3 i black box V8 i V3. 2+2 joystkicki+ literatura + okablowanie + czêœci za-mienne. Wszystko za cenê 200z³. Tomek Ko-walczyk ul. K³oœna 8/10m19 53-434 Wro-c³aw tel. (0-71) 787-41-28.Wykrywacze metali impulsowe lub z rozró¿nia-niem, zasiêg 5 metrów, gwarancja, sprzedam.Dokumentacjê wykrywaczy kupiê, sprzedam, za-mieniê, tel. (0-18) 353-11-49.Sprzedam przy¿¹d do sprawdzania zwaræw transformatorach, d³awikach, cewkachitp. Kompletny 70z³, zmontowana p³ytkabez obudowy 50z³. Stanis³aw S¹siadek ul.D¹browszczaków 30/D/9 80-364 Gdañsk tel. (0-58) 553-52-84.Obwody drukowane, p³yty czo³owe, nadrukiwykonam pojedyncze i krótkie serie. AndrzejMoniak Bolechowice 107 tel. (0-12) 285-34-97po godz. 18.00.Sprzedam komplet czêœciowo zmontowa-nych p³ytek 300,301,302 zasilacza mikro-procesorowego (PE 11/96-1/97)+eprom+opis+obudowa 50z³, uk³adA240D 120szt. tel. (0-42) 632-57-27 Arek.Sprzedam PC286 z dwoma seagate 251 flopy 3i 5", monitor pomarañcz, klawiatura, myszi drukarka EPSON 9-ig³ow¹, wszystko sprawneza 350z³. Odbiór osobisty. Dzwoñ (0-58) 302-05-26 Gdañsk.Kupiê komputer minimum P-100, podaæ konfiguracjê, rok produkcji i cenê. Jaros³aw Chrzêœciewski Kotwasice 80 62-709 Malanów.Kupiê mikro nadajniki TV z wejœciami audio/vi-deo m.cz. Zasiêg min. 50m nie koliduj¹cymiz pasmami radio/tv, tel. (0-58) 624-62-28.Sprzedam wzmacniacz SANYO "pó³cyfrowy"2x80W cena 280z³, dwa g³oœniki œr. 30cmmoc max 250W znam. 120W/8E 25-3500Hzcena 90z³/szt. Kupiê odtwarzacz CD Dioryoraz PE5/99. Wojciech Arciszewski Al. JanaPaw³a II 19/77 37-450 Stalowa Wola tel. (0-15) 842-20-94.Wykonam w krótkim terminie p³yty czo³owe, ta-bliczki znamionowe i opisowe na folii samo-przylepnej, blasze aluminiowej lub plexi wg in-dywidualnego projektu karty gwaranc. tel. (0-604) 815-033.Poszukujê pe³nego programu PSPICE 6.0 forwindows 3.x Jerzy Sapa ul. Poniatowskiego37/108 37-450 Stalowa Wola tel. (0-15) 844-02-76 po 18.

Zmontujê pracê dyplomow¹ i napiszê. Przyjmêpracê cha³upnicz¹ z powie¿onych elementówelektronicznych, tel. (0-22) 658-11-59 pogodz.20.00 Jacek.Monta¿ elektroniczny, projektowanie obwo-dów drukowanych, rysowanie schematów,urz¹dzenia elektroniczne na zamówienie. Andrzej Baranowski ul. Tumidajskiego 16/4620-247 Lublin.Praca w domu na umowê bez kaucji. Zarobek2000z³. Informacja bezp³atna. Proszê o kopertêi 2 znaczki na list zwyk³y. Satysfakcja gwaranto-wana. Arkadiusz Wyle¿o³ ul. Mariañska 43/6 41-501 Chorzów.Kamery do TV-przewodowej z obiektywemszerokok¹tnym 3,6 mm 12V/0,5A wyjœciechinch lub euroz³¹cze, cena 160z³ + 10z³ wysy³ka, tel. (0-601) 454-157 andrz-woz@polbox.com.Sprzedam diody i tyrystory mocy od 100 do500A, od 400 do 1400V po 10 groszy za jedenamper. Bogus³aw Boryczka ul. Bieszczadzka Le-gnica tel. (0-76) 857-03-67.Zasilacz Voltcraft z p³ynn¹ regulacj¹ pr¹dui napiêcia 0-30V/10A cena 800z³. Transfor-mator 4kW stan b.dobry 150z³.Mg201A deck du¿a wie¿a, otvc HeliosTC506 stan b.dobry 220z³. Andrzej Do³êckiul. Skwierzyñska 39/32 53-521 Wroc³aw tel.(0-71) 365-41-39.Sprzedam dysk twardy Caviar 270MB, cena50z³. Adam Salamon ul. D¹browskiej 5/122 01-903 Warszawa tel. (0-22) 669-56-11.Generator obrazu kontrolnego GTV19,obraz kontrolny jak w TVP, t³a RGB, biel,czerñ, wyjœcia AV, RGB, RF, fonia DK/BG.Wymiary 185x55x25 mm. Zadzwoñ wyœlêdok³adne dane, tel. (0-34) 357-78-34 lub357-72-55.Wykrywacze metalu - cyfrowe 299z³, analogowe499-599z³. Równie¿ cewki, kity i same doku-mentacje. Mo¿liwoœæ wykonania wykr. pod w³a-sne potrzeby (tylko cyfrowe) 350z³, tel. (0-32)279-26-85 (0-501) 813-563.Oscyloskop 15 MHz typ KR7010 w pe³nisprawny (bez sondy) sprzedam, cena 500z³.Wymiary zewnêtrzne 22x13x32 cm. Produ-cent "Radiotechnika" Wroc³aw. Wac³aw An-kudowicz ul. 1 Armii WP 1/87 43-303 Biel-sko-Bia³a tel. (0-33) 818-04-32.Sprzedam kamerê BW380TVL 03LUX obudowa190z³. Kamerê bezprzewodow¹, odbiór telewi-zor, zasiêg 30m 490z³ + koszty przesy³ki. Infor-macje tel. (0-601) 517-226.Poszukujê schematów magnetofonów Dual C844 i C810, mo¿e byæ ksero. Tomasz Nowak ul. Akademicka 5 35-064Rzeszów tel. (0-17) 854-21-32 (p.324 prosiæ Tomka).Elektronik podejmie siê monta¿u elektroniczne-go, równie¿ z uruchomieniem. Wojciech Tyluœ ul. Bracka 41/45m17 95-200 Pabianice tel. (0-42) 213-53-66.Poszukujê transformatora wysokiego napiêciado oscyloskopu C1-94. Adam Jeka Strzelno ul. Wiejska 22 84-103 £obez.Sprzedam luŸne numery i kompletne roczniki(z p³ytkami) czasopism: Chip, Enter, PCWK, CD Action Gambler oraz ksi¹¿ki o tematyce kom-puterowej lub zamieniê za antyczny sprzêt RTV i schematy. INFO e-mail: styki43@po-czta.onet.pl.

2503/2000 OOgg³³oosszzeenniiaa ddrroobbnnee

Wysokiej klasy wykrywa-cze metali typu PULSEINDUCTION z dyskrymi-nacj¹ i selekcj¹ wielko-œciow¹. Zasiêg w gruncie3,3 m (kilka wersji). 3 wy-mienne sondy, w tym wodoszczelne. Ceny 950 – 1300 z³.

Wykrywacze RAMOWE z dyskrymina-cj¹ o zasiêgu 4,5. Cena 2000 z³.

Zbigniew Nowak ul. Leœna 7e/342-300 Myszków tel. (0603) 352113

AUTO RADIO CODEOpracowana i sprawdzona dokumentacja do odblokowaniaponad 400 ró¿nych modeli. Opisy odczytanych map pamiêci,schematy zapasowe mapy, interfejsy do PC. Do zestawudo³¹czamy gratis – sposoby na telefony i liczniki samochodowe.Zadzwoñ, napisz, przyjedŸ, przyœlij do zrobienia!tel.: 0-602 723 707tel/fax: 0-63 28 81 294 od 11 do 16

MASZCZYKZAK£AD TWORZYW SZTUCZNYCH

OBUDOWY URZ¥DZEÑ ELEKTRONICZNYCH

05-071 SULEJÓWEK-MI£OSNAul. MICKIEWICZA 10e-mail: maszcz@pol.pl

TEL (0-22) 783-45-20FAX (0-22) 783-90-85

Dane techniczne:Napiêcie zasilania – 220 V/50 HzMaksymalna moc obci¹¿eñ – 1 kVAIloœæ obci¹¿eñ – 4Napiêcie steruj¹ce – TTLMedium – podczerwieñZasiêg – 10 mCzêstotliwoœæ noœna – 40÷50 kHzZasilanie nadajnika – 9 V (6F22)

Uk³ad zdalnego sterowania oœwie-tleniem sk³ada siê z nadajnika emituj¹-cego podczerwieñ, odbiornika podczer-wieni i uk³adów wykonawczych (wy³¹cz-ników lub œciemniaczy). Jak ju¿ zazna-czono oœrodkiem transmisji danychz nadajnika do odbiornika jest podczer-wieñ. Medium to jest powszechnie sto-sowane do zdalnego sterowania urz¹-dzeniami elektronicznymi powszechne-go u¿ytku.

Aby unikn¹æ wzajemnego oddzia³y-wania ró¿nych uk³adów zdalnego stero-wania niezbêdne jest kodowanie wysy³a-nych sygna³ów. W przypadku urz¹dzeñpowszechnego u¿ytku najczêœciej wyko-

rzystywany jest kod RC5 posiadaj¹cy du-¿e mo¿liwoœci kombinacji sygna³ów. Wza-jemne zak³ócanie prawie nie wystêpuje.

W proponowanym rozwi¹zaniu wy-korzystamy specyficzne kodowanie rea-lizowane przez koder MC 145026. Do-datkowym czynnikiem zmniejszaj¹cymmo¿liwoœæ zak³ócania jest zastosowanienietypowej czêstotliwoœci noœnej wyno-sz¹cej oko³o 50 kHz. Koder MC 145026posiada „partnera” w postaci dekoderaMC 145027. Koder zastosujemyw nadajniku, natomiast dekoderw odbiorniku.

Koder wysy³a szeregowo s³owa za-wieraj¹ce 9 bitów danych zale¿nych odtrójstanowych wejœæ, które mog¹ pe³niæ

rolê wejœæ adresowych lub danych. Dajeto 19683 mo¿liwych kodów. Podanieniskiego poziomu na wyprowadzenie 14powoduje wys³anie dwóch identycz-nych s³ów. Utrzymanie niskiego pozio-mu powoduje ci¹g³e wysy³anie s³ów.

Ka¿dy bit danych sk³ada siêz dwóch impulsów: – „1” odpowiadaj¹dwa d³ugie impulsy (z krótk¹ przerw¹),– „0” odpowiadaj¹ dwa krótkie impulsy(z d³ug¹ przerw¹), – trzeci stan to „od³¹-czenie” prezentowane przez d³ugi i krót-ki impuls. Ka¿dy impuls razem z prze-rw¹ trwa 4 cykle zegara w jaki wyposa-¿ony jest koder. Czêstotliwoœæ zegaraustalana jest elementami RC.

Dekoder odbiera dane i sprawdzaich poprawnoœæ. Pierwsze 5 bitów sta-nowi tzw. adres ustalany przez identycz-ne pod³¹czenie odpowiadaj¹cych sobiewyprowadzeñ w koderze i dekoderze.Po sprawdzeniu poprawnoœci adresukolejne 4 bity s¹ zapamiêtywane. Pozy-tywny wynik sprawdzenia adresu dru-giego s³owa rozpoczyna porównanie 4ostatnich bitów z poprzednio zapamiê-tanymi. Jeœli wszystko siê zgadza zostajewystawiona dana na odpowiednim wyj-œciu i sygna³ poprawnoœci danych. Sy-gna³ poprawnoœci zanika po zaniku da-nych wejœciowych lub b³êdzie. Danautrzymuje siê na wyjœciu.

Poniewa¿ koder i dekoder s¹ uk³a-dami CMOS ich w³aœciwoœci odpowia-daj¹ tym uk³adom. Maksymalne napiê-cie zasilania nie powinno przekroczyæ18 V, a maksymalny pr¹d wyjœciowy 10 mA. Pr¹d zasilania pobierany przezkoder w stanie spoczynku wynosi ma-ksymalnie 0,2 mA przy napiêciu zasila-nia 10 V. Przy wysy³aniu danych pr¹dpobierany wzrasta do oko³o 200 mA.Dekoder pobiera pr¹d mniejszy od 200 mA przy napiêciu zasilania 5 V.

Koder stanowi zasadnicz¹ czêœænadajnika, którego schemat blokowyjest pokazany na rys. 1.

Odrobina automatyzacji w warunkach domowych, chocia¿ nie tyl-ko. Proponowane urz¹dzenie umo¿liwia w³¹czanie i wy³¹czanieoœwietlenia elektrycznego bez potrzeby zmiany miejsca. Mo¿liwejest tak¿e œciemnianie oœwietlenia po zastosowaniu odpowiedniodostosowanego œciemniacza. Czêœæ 1 obejmuje nadajnik i odbior-nik zdalnego sterowania. W czêœci 2 bêdzie przedstawiony uk³adwykonawczy – wy³¹czaj¹cy oœwietlenie.

Zdalne sterowanie oœwietlenia cz. 1

GENERATOR

S4 S3 S2 S1

Dane

WMODULATORKODER

D

+9VAdres

Rys. 1 Schemat blokowy nadajnika

Opis rozwi¹zania

26 3/2000EElleekkttrroonniikkaa ddoommoowwaa

Piêæ wejœæ kodera jest wykorzystanejako wejœcia adresowe. Pozosta³e czterys¹ wejœciami danych S1÷S4. Zmniejszato iloœæ mo¿liwych kombinacji adresówdo 243. Sygna³ wyjœciowy kodera poda-wany jest do modulatora realizuj¹cegokluczowanie amplitudy noœnej z genera-tora. Zmodulowany sygna³ podawanyjest do wzmacniacza W steruj¹cego ze-spó³ diod emituj¹cych podczerwieñ D.Nadajnik zasilany jest z bateryjki o na-piêciu 9 V.

Modulacja sygna³u zmniejsza pobórmocy w nadajniku i umo¿liwia wstêp-n¹ selekcjê odbieranych sygna³óww odbiorniku. Czêstotliwoœæ fali noœnejwynosi oko³o 50 kHz.

Sygna³ podczerwieni dociera do fo-todiody odbiorczej i jest wzmacnianyw selektywnym wzmacniaczu odbiorni-ka. Poniewa¿ jest to sygna³ zmodulowa-ny, wymaga demodulacji. Regeneracjasygna³u cyfrowego danych jest realizo-wana w komparatorze K. Dane podawa-ne s¹ nastêpnie do dekodera.

Dekoder ma ustawione tak samojak koder wejœcia adresowe. Wyjœcia da-nych i sygna³u poprawnoœci s¹ pod³¹-czone do uk³adu logicznego UL. Uk³adten wystawia sygna³y steruj¹ce S1÷S4bêd¹ce iloczynem logicznym danychi sygna³u poprawnoœci.

Odbiornik zasilany jest napiêciemsta³ym –5 V uzyskanym z zasilacza stabi-lizowanego prostuj¹cego bezpoœrednionapiêcie sieci energetycznej. Napiêcie –5 V mo¿e byæ doprowadzone do uk³a-dów wykonawczych. Wyposa¿ony jestw tablicê po³¹czeñ umo¿liwiaj¹c¹ do³¹-czenie czterech urz¹dzeñ wykonaw-czych. Do ka¿dego z urz¹dzeñ doprowa-

dzane jest zasilanie 220 V/50 Hz, zasila-nie –5 V (wzglêdem zacisków L – fazy)i sygna³ steruj¹cy S.

Opis schematu rozpoczniemy od ko-dera. Wyprowadzenia adresowe 1÷5US1 pod³¹czone s¹ do „+” zasilania.Istnieje mo¿liwoœæ zmiany adresu przezprzeciêcie œcie¿ki przy wyprowadzeniuadresowym a nawet do³¹czenie jej domasy („–” zasilania). Wyprowadzenia 6,7 i 9, 10 s¹ wykorzystane jako wejœciadanych. Rezystory R3÷R6 wymuszaj¹na nich poziom wysoki. Zwarcie jedne-go z prze³¹czników W1÷W4 powodujepojawienie siê na jednym z wejœæ pozio-mu niskiego. Do³¹czone do prze³¹czni-ków diody D1÷D4 s³u¿¹ do jednocze-snego obni¿enia napiêcia na wyprowa-

dzeniu 14 uaktywniaj¹c wysy³anie da-nych. Normalnie wyprowadzenie 14jest na wysokim potencjale dziêki rezy-storowi R7. Szeregowe dane wysy³anes¹ przez wyprowadzenie 15.

Rezystor R1 i kondensator C1 usta-laj¹ czêstotliwoœæ wewnêtrznego zegarakodera. Przy podanych na schemaciewartoœciach elementów czêstotliwoœæ tawynosi oko³o 2 kHz.

Dane z wyjœcia kodera podawane s¹do wyprowadzenia 8 US2. Uk³ad scalo-ny CMOS CD 4093 jest zestawem czte-rech bramek NAND z histerez¹. Bramka8, 9, 10 pe³ni rolê modulatora. Bramka1, 2, 3 wraz z elementami towarzysz¹-cymi tworzy generator przebiegu pro-stok¹tnego tzw. noœnej. Generator jesturuchamiany po wciœniêciu jednegoz przycisków W1÷W4 przez pod³¹cze-nie bramki 5, 6, 4 do wyprowadzenia14 US1. Bramka 12, 13, 11 neguje

100WC3 R9 47k1n

T2

-16BD135

R13

7

10kR8D5

W1W2W3W4

C1

mF1000

470W

C4

1WR14

D8

R12

1112

31

246

5

MC145026 12

11

10

98

7

6

5

D4D3D2D1

4,7n

100kR2

BC558BT1

+

– 9V

BAT6F22D9

CD409313US2

D7

D6

108

9

1447k100k100k100k100k

US1

16

15

14

134

3

2

1

R1 51k

R10

4,7k

1k

1N4001

100n R11R7R6R5R4R3C2

3×LD271D1÷D5 – 1N4148

Rys. 3 Schemat ideowy nadajnika

NN1N2N3N4

~220VL1L2L3L4

L–5V

S1

5V

S2

5V

S3

5V5V

S4ZASILACZ

UL

–5V0

WZM. SEL. DEMODULATOR KDEKODER

Rys. 2 Schemat blokowy odbiornika

Schemat ideowy i dzia³anie nadajnika

2703/2000 ZZddaallnnee sstteerroowwaanniiee ooœœwwiieettlleenniieemm

przebieg noœnej podawany do wejœcia 9bramki modulatora. Modulator pracujejako uk³ad kluczuj¹cy wystawiaj¹cy nawyjœciu paczki impulsów noœnej w zale¿-noœci od sygna³u danych z kodera.

Przez rezystor R10 sygna³ z modula-tora jest podawany do wzmacniacza natranzystorach T1 i T2. W obwodzie ko-lektora T2 w³¹czone s¹ trzy diodynadawcze podczerwieni D6, D7, D8.Bez sygna³u wyjœciowego danych niep³ynie pr¹d przez tranzystor T1 i diodyco jest istotn¹ zalet¹ przy zasilaniu bate-ryjnym. Du¿a pojemnoœæ kondensatoraC4 zwiêksza energiê pocz¹tkow¹ pro-mieniowan¹ przez diody i zmniejsza im-pulsy pr¹du pobierane z baterii co jestszczególnie istotne przy jej d³u¿szej eks-ploatacji. Dioda D9 zabezpiecza nadaj-nik przed pod³¹czeniem zasilania w kie-runku odwrotnym.

Pr¹d pobierany z baterii w staniespoczynkowym wynosi kilka mA. Po wci-œniêciu jednego z przycisków wzrasta dooko³o 50 mA.

Emitowane przez diody nadajnikaimpulsy podczerwieni s¹ odbieraneprzez fotodiodê odbiorcz¹ D1. Diodajest do³¹czona do uk³adu scalonego US1(TBA 2800). Uk³ad ten zawiera specjal-

ny wzmacniacz wejœciowy dostosowanydo wspó³pracy z fotodiod¹ oraz dwastopnie wzmacniaj¹ce. Kondensatory C4i C5 zapewniaj¹ sprzê¿enie miêdzy stop-niami. Wzmocniony sygna³ noœnej zmo-dulowany danymi uzyskuje siê na wy-prowadzeniu 8.

Dioda D2 wraz z rezystorem R2i kondensatorem C6 stanowi¹ demodu-lator amplitudy. Na jego wyjœciu uzy-skuje siê sygna³ danych po wyelimino-waniu noœnej. Sygna³ ten nie nadaje siêdo bezpoœredniego sterowania dekode-ra. Wymaga tzw. regeneracji, czylizwiêkszenia wartoœci miêdzyszczytoweji poprawy stromoœci zboczy.

Funkcjê t¹ realizuje komparatorUS2. Na wejœcie odwracaj¹ce kompara-tora podawane jest napiêcie odniesie-nia ustalone dzielnikiem R4 i R5. Sy-gna³ z demodulatora podawany jest nawejœcie nieodwracaj¹ce. Na wyjœciu 7komparatora uzyskiwany jest poprawnysygna³ danych, podawany dalej do dekodera.

Dekoder (US3) musi mieæ wejœciaadresowe (1÷5) pod³¹czone tak samojak w koderze. Odpowiednio do czêsto-tliwoœci zegara kodera musz¹ byæ tak¿edobrane elementy RC do³¹czone do wy-prowadzeñ 6, 7 i 10. Jeœli wiêc zmieni-my adres w koderze, takich samychzmian dokonujemy w dekoderze. Ode-brane dane szeregowe podawane s¹ na

wyprowadzenie 9 US3. Po zdekodowa-niu poprawnie odebranych danychzmieni siê na niski stan jednego z wyjœædanych D1÷D4 (wyprowadzenia12÷15 US3) odpowiadaj¹cego wciœniê-temu przyciskowi nadajnika W1÷W4.

Na wyprowadzeniu 11 wystawionyzostanie sygna³ poprawnoœci danych(poziom wysoki). Sygna³ poprawnoœcijest nastêpnie negowany przez tranzy-stor T1 i podawany do wejœæ bramekuk³adu CMOS CD 4001 (US4) ju¿ jakopoziom niski. Bramki US4 s¹ bramkamiNOR. Stany niskie na obu wejœciachbramki daj¹ stan wysoki na wyjœciu.Stan ten wyst¹pi na wyjœciu bramki, doktórej podany jest niski poziom z wyj-œcia danych D1÷D4. Jest to w³aœnie sy-gna³ steruj¹cy (S1÷S4) podawany dalejdo uk³adu wykonawczego.

Zasilanie odbiornika jest realizowa-ne bezpoœrednio z sieci energetycznej.Napiêcie sieci przez kondensator C10i rezystor R10 jest podawane do diodyZenera D3. Na jej anodzie uzyskuje siêujemne impulsy prostok¹tne przekazy-wane dalej przez diodê D4 i filtrowanekondensatorem C11. Ujemne napiêciezasilania wynosi 5 V. Dodatni biegun za-silania jest po³¹czony z przewodem fa-zowym sieci L, co jest ujemn¹ cech¹ te-go rozwi¹zania. Wymaga to szczególnejostro¿noœci podczas uruchamiania. Zale-t¹ jest prostota zasilania uk³adów wyko-

BC548BN4 N3 N2 N1 T1

7

C10470n

R11470k

L4 L3 L2 L1D1

1112

13

141W~250V

109D2

–5V–5V–5V–5VN(zero)

~220V

D41N4007

2W

R10

47kR12

8

100WCD4001

US4

S4 S3 S2 S1 D3 64

5L(faza)

B16,3A

D35V6

C11470mF

D4 23

1

22n

100n

180k470pC6

470pC5C4

470p2,2mFC3

C9

C8180k R9390k

10nR2

8 9R5

22mF 14

3 R747k

100kR86

7 10

11MC145027

C7

1M

9 1312114 52

1 LM311C1 10n 7 D45 12TBA 2800

US1 8R3 4 13

US3D382 US2C2

D2

D12

3 14

15220kR4

1N4148D2

3

14

R62,2k

BPW84 1 16D1

100WR1

Rys. 4 Schemat ideowy odbiornika

Schemat ideowy i dzia³anie odbiornika

28 3/2000ZZddaallnnee sstteerroowwaanniiee ooœœwwiieettlleenniieemm

nawczych. Napiêcie –5 V mo¿e byæ wy-korzystane przez uk³ady wykonawcze.Bezpiecznik w obwodzie sieciowymogranicza maksymalny sumaryczny pr¹dobci¹¿eñ do 6 A, a tym samym maksy-maln¹ moc.

Tablica po³¹czeñ umo¿liwia pod³¹-czenie czterech uk³adów wykonawczych.Do ka¿dego z nich doprowadzane jest na-piêcie sieci energetycznej 220 V/50 Hz,napiêcie zasilania –5 V i sygna³ steruj¹cyS (aktywny poziomem wysokim).

Monta¿ elementów nadajnika po-winien byæ przeprowadzony pod k¹temuzyskania jak najmniejszej wysokoœcielementów nad powierzchni¹ p³ytkidrukowanej. Wymiary p³ytki drukowa-

nej s¹ dostosowane do typowej obudo-wy z tworzywa sztucznego dostêpnejw sklepach z czêœciami elektronicznymi.Obudowa powinna mieæ miejsce na ba-teriê 6F22 (9 V). Widok p³ytki drukowa-nej i rozmieszczenia elementów prezen-tuje rys. 5.

W obudowie nale¿y wykonaæ 3otwory dla diod nadawczych podczer-wieni i 4 otwory dla prze³¹cznikówchwilowych W1÷W4. Do p³ytki druko-wanej do³¹czyæ z³¹cze umo¿liwiaj¹cepod³¹czenie baterii. Mo¿na je wykonaæze starej baterii 6F22.

Przy monta¿u odbiornika zwróciæszczególn¹ uwagê na solidnoœæ realizacjiobwodów od strony sieci. KondensatorC10 powinien byæ w wykonaniu specjal-nym przewidzianym do pracy przy na-piêciu przemiennym 250 V. Kondensa-

tory takie czêsto s¹ oznaczane jako kon-densatory X. Rezystor R10 nale¿y za-montowaæ 5 mm nad powierzchni¹p³ytki drukowanej. Tak¿e na takiej wyso-koœci zamontowaæ diodê Zenera D3. Po-le kontaktowe wyposa¿yæ w ³¹czówkii nastêpnie po³¹czyæ z typow¹ listw¹ po-³¹czeniow¹ stosowan¹ w elektrotechni-ce. Przewody prowadz¹ce napiêcie siecienergetycznej powinny mieæ przekrój conajmniej 0,5 mm2 i odpowiedni¹ izola-cjê. Monta¿ pozosta³ych elementów niejest krytyczny. Jedynie zastanowieniawymaga monta¿ fotodiody. Po zamon-towaniu w obudowie powinna byæ wi-doczna jej powierzchnia odbiorcza.

Odbiornik nale¿y umieœciæ w obu-dowie z tworzywa sztucznego. Zastoso-wanie obudowy metalowej wymaga jejzerowania. Wczeœniej jednak trzeba oba

517

ARTKELE517

517

ARTKELE517

US2

R9

R8

MC

1450

26

US1

C29V+ –

D9

6,3A

A K(FAZA)

L

D4

R2

C3C4

C6

C2

C1

R1

TBA2800CD

4093

D5

C11

2W

D3D2

C3

R11

R10

R1

R2

C1

R7

C4

1000

mF

R8R9

B1R11

R10

C7

84BPW

D1

US2

US1C5

311

LM

R3

R4C9C8

R6

D2

R5

MC

145027

T1

R7 S

4

L4 N4

–5V 1W

R4 R

6

R5

R3

D3

D4D1W£1 W£2 W£3 W£4

R14 T2

R12

R13T1

A A APUS4US3 R12

(ZERO)–5V

N1

L1S1

–5V

N2

L2S2

–5V

N3

L3S3

CD4001

C10

Rys. 5 P³ytka drukowana i rozmieszczenie elementów

Monta¿ i uruchomienie

2903/2000 ZZddaallnnee sstteerroowwaanniiee ooœœwwiieettlleenniieemm

uk³ady uruchomiæ. Do tego celu nie-zbêdny jest multimetr. Wskazany jestoscyloskop i transformator oddzielaj¹cy220/220 V.

Zaczniemy od nadajnika, bo proœcieji bezpieczniej oraz przyda siê przy uru-chamianiu odbiornika. Po sprawdzeniupoprawnoœci monta¿u do³¹czamy zasila-nie 9 V przez miliamperomierz. Pobórpr¹du powinien wynosiæ kilka mA. Wci-œniêcie jednego z przycisków W1÷W4powinno zwiêkszyæ pobór pr¹du do oko-³o 50 mA. W zasadzie œwiadczy to o po-prawnym dzia³aniu nadajnika.

Jeœli wciœniêcie przycisku nie zwiêk-sza poboru pr¹du trzeba sprawdziæ na-piêcia zasilaj¹ce na poszczególnych ele-mentach uk³adu. Na prze³¹cznikachW1÷W4 powinno byæ napiêcie wysokie(oko³o 9 V). Przyciœniêcie przycisku po-winno sprowadzaæ to napiêcie do zera.Poziom wysoki powinien byæ na wypro-wadzeniu 14 US1. Na wyprowadzeniu15 powinien byæ poziom niski (oko³o 0 V). Wciœniêcie przycisku W sprowadzanapiêcie na wyprowadzeniu 14 do oko-³o 0,6 V. Na wyprowadzeniu 15 powin-no wzrosn¹æ napiêcie z uwagi na poja-wiaj¹ce siê tam impulsy.

Z uk³adem US2 myœlê, ¿e ka¿dy ju¿sobie poradzi. Generator noœnej jesturuchamiany dopiero po wciœniêciuprzycisku W. Na wyprowadzeniu 10normalnie jest poziom wysoki. Po wci-œniêciu przycisku W napiêcie to powin-no siê zmniejszyæ.

Napiêcie na bazie T2 jest równe 0 V. Po wciœniêciu przycisku powinnowzrosn¹æ. Œredni¹ wartoœæ pr¹du p³yn¹-cego przez diody nadawcze mo¿naokreœliæ przez pomiar napiêcia na rezy-storze R14.

W poszukiwaniu usterek i spraw-dzeniu poprawnoœci pracy uk³adu po-mocny jest oscyloskop. Przebieg zegarakodera mierzony na wyprowadzeniu 13US1 powinien mieæ czêstotliwoœæ oko³o2 kHz. Przebieg na wyjœciu generatoranoœnej (3 US2), widoczny po wciœniêciuprzycisku to ujemne impulsy o czasietrwania 5 ms i okresie oko³o 20 ms.

Uruchamianie odbiornika jest nie-bezpieczne i dlatego wymagane jest to-warzystwo innej osoby poinstruowanejco ma wy³¹czyæ w razie pora¿enia pr¹-dem uruchamiaj¹cego. Niebezpieczeñ-stwo pora¿enia zmniejsza siê zdecydo-wanie po pod³¹czeniu do sieci za poœre-dnictwem transformatora oddzielaj¹ce-

go. Mo¿na zupe³nie bezpiecznie urucho-miæ czêœæ sygna³ow¹ korzystaj¹c z ze-wnêtrznego zasilacza stabilizowanego 5 V. „–” zasilacza pod³¹czyæ do kontaktu–5 V, a „+” do jednego z kontaktów L.

Po pod³¹czeniu zasilania sprawdza-my napiêcia sta³e wzglêdem –5 V. Zasi-lanie uk³adu US1 (3) powinno wynosiæoko³o 5 V. Na wyjœciu 8 US1 napiêciepowinno byæ zbli¿one do zera. Na wy-prowadzeniu 3 komparatora (US2) na-piêcie powinno wynosiæ oko³o 2,2 V.Na wyjœciu komparatora powinien byæpoziom niski (0 V). Na wyjœciach da-nych (12÷15 US3) powinien byæ po-ziom wysoki. Na wyjœciu poprawnoœcidanych (11 US3) poziom niski. Nawszystkich wyjœciach US4 powinien byæpoziom niski.

Ustawiamy w pobli¿u nadajniki wciskamy jeden z przycisków. Powinnowzrosn¹æ napiêcie na wyjœciu 8 US1 dooko³o 2 V. Przy poprawnym monta¿ui dobrych elementach powinien zadzia-³aæ koder. Napiêcie na odpowiednimwyjœciu danych powinno mieæ poziomniski, a napiêcie na wyjœciu poprawno-œci poziom wysoki. Odpowiednie wyj-œcie steruj¹ce powinno siê ustawiæ napoziom wysoki. W przeciwnym przy-padku trzeba sprawdziæ monta¿ i ele-menty. Tak¿e tutaj mo¿e byæ pomocnyoscyloskop.

Nastêpnie mo¿na sprawdziæ dzia³a-nie kolejnych przycisków. Dopiero terazsprawdziæ dzia³anie uk³adu po pod³¹-czeniu napiêcia zasilania 220 V, bacz¹cna niebezpieczeñstwo. Na zakoñczeniesprawdziæ zasiêg dzia³ania, który powi-nien wynosiæ oko³o 10 m. Wymaganejest nakierowanie diod nadawczych nafotodiodê. Ci¹g dalszy nast¹pi...

P³ytki drukowane wysy³ane s¹ za zali-czeniem pocztowym. P³ytki mo¿na za-mawiaæ w redakcji PE.Cena: p³ytka numer 517 – 8,50 z³

+ koszty wysy³ki.

US1 – MC 145026

US2 – CD 4093

T1 – BC 558B

T2 – BD 135-16

D1÷D5 – 1N4148

D6÷D8 – LD271

D9 – 1N4001

R14 – 1 WW/0,5 W

R13 – 100 WW/0,125 W

R12 – 470 WW/0,125 W

R11 – 1 kWW/0,125 W

R10 – 4,7 kWW/0,125 W

R8 – 10 kWW/0,125 W

Wykaz elementów nadajnika

Pó³przewodniki

Rezystory

US1 – TBA 2800

US2 – LM 311

US3 – MC 145027

US4 – CD 4001

T1 – BC 548B

D1 – BPW 84

D2 – 1N4148

D3 – BZP 683C5V6

D4 – 1N4007

R1 – 100 WW/0,125 W

R10 – 100 WW/2 W

R6 – 2,2 kWW/0,125 W

R7, R12 – 47 kWW/0,125 W

R8 – 100 kWW/0,125 W

R5, R9 – 180 kWW/0,125 W

R4 – 220 kWW/0,125 W

R2 – 390 kWW/0,125 W

R11 – 470 kWW/1 W

R3 – 1 kWW/0,125 W

C4, C5, C6 – 470 pF/50 V KCPf

C2, C7 – 10 nF/50 V ceramiczny

C8 – 22 nF/63 V MKSE-20

C9 – 100 nF/63 V MKSE-20

C10 – 470 nF/~250 V X

C3 – 2,2 mmF/25 V

C1 – 22 mmF/16 V

C11 – 470 mmF/10 V

B1 – WTA-250/6,3 A

zaciski bezp. 2 szt.

ko³ki monta¿owe – 18 szt.

p³ytka drukowana numer 517

Wykaz elementów odbiornika

Pó³przewodniki

Rezystory

Kondensatory

Inne

àà R.K.

R7, R9 – 47 kWW/0,125 W

R1 – 51 kWW/0,125 W

R2, R3, R4,

R5, R6 – 100 kWW/0,125 W

C3 – 1 nF/50 V ceramiczny

C1 – 4,7 nF/50 V ceramiczny 10%

C2 – 100 nF/63 V MKSE-20

C4 – 1000 mmF/16 V

W1÷W4 – mikrow³¹czniki

Rezystory

Kondensatory

Inne

30 3/2000ZZddaallnnee sstteerroowwaanniiee ooœœwwiieettlleenniieemm

Po zmontowaniu wszystkich elemen-tów zegara oraz po³¹czeniu p³ytki wyœwie-tlacza i klawiatury z p³ytk¹ mikroprocesoramo¿emy przyst¹piæ do procesu pierwszegouruchomienia. Je¿eli wszystkie elementyby³y sprawne i zosta³y zamontowane w³a-œciwie, to po w³¹czeniu zasilania na wy-œwietlaczu powinno pojawiæ siê wskazaniebie¿¹cej godziny (12:00.00), a diody pe³-ni¹ce funkcjê dwukropka powinny migaæz czêstotliwoœci¹ 2 Hz. Poniewa¿ zegarprzy pierwszym w³¹czeniu uruchamia siêw trybie ustawiania bie¿¹cego czasu, cyfryodpowiedzialne za wskazywanie czasurównie¿ powinny migaæ (tak¹ sam¹ czêsto-tliwoœci¹ co dwukropek). S¹ to pierwszeoznaki poprawnie dzia³aj¹cego urz¹dze-nia. Teraz ustawiamy czas zgodnie z opi-sem obs³ugi zamieszczonym poni¿ej. Na-stêpnie wychodzimy z trybu ustawianiabie¿¹cego czasu przytrzymuj¹c klawiszPROGRAM przez oko³o 2 s.

Kolejnym etapem bêdzie sprawdzenie,czy zegar pracuje poprawnie bez zasilaniasieciowego. W tym celu pod³¹czamy bate-riê podtrzymuj¹c¹ zasilanie, po czym od³¹-czamy zasilanie sieciowe. Wygaszenie wy-œwietlaczy po oko³o 10 sekundach œwiadczyo poprawnej pracy zegara. Naciœniêcie do-wolnego klawisza powinno przy zasilaniubateryjnym spowodowaæ zapalenie wy-œwietlaczy na kolejne 10 s. Po wykonaniupowy¿szych czynnoœci proces uruchamianiazegara mo¿na uznaæ za zakoñczony.

Jeszcze jedn¹, bardzo wa¿n¹ czynno-œci¹, któr¹ warto wykonaæ na samym po-cz¹tku jest kalibracja zegara. Rezonatoryma³ej mocy, a do takich zalicza siê zastoso-wany w konstrukcji zegara rezonator o czê-stotliwoœci 32,768 kHz, charakteryzuj¹ siê

mniejsz¹ dok³adnoœci¹. Dlatego istotne jestjego dok³adne zestrojenie na samym ju¿na samym pocz¹tku.

Kalibracjê mo¿na przeprowadziæ nadwa sposoby. Pierwszy, wymagaj¹cy niecowiêcej cierpliwoœci, ale jest du¿o ³atwiejszydo wykonania w warunkach domowych.Polega on na obserwacji wskazañ zegaraprzez d³u¿szy okres czasu (z regu³y wystar-czy kilkanaœcie-kilkadziesi¹t godzin) i po-równaniu wskazania z dok³adniejszym ze-garem np. z telegazety. Je¿eli nasz zegarspieszy siê lub spóŸnia konieczna jest ko-rekta ustawienia trymera C3. Korektê tak¹nale¿y przeprowadziæ kilkakrotnie, do mo-mentu a¿ osi¹gniemy ¿¹dan¹ dok³adnoœæ.

Do kalibracji zegara wed³ug drugiegosposobu niezbêdny jest precyzyjny miernikczêstotliwoœci z mo¿liwoœci¹ pomiaru ma-³ych czêstotliwoœci. Sondy pomiarowej niemo¿emy niestety do³¹czyæ do obwodu ge-neratora, gdy¿ spowodowa³aby ona zafa³-szowanie wskazañ. Dlatego do kalibracjizegara z u¿yciem miernika czêstotliwoœciwykorzystamy specjalny tryb kalibracji ze-gara, w którym na liniê DPX (dwukropka)wyprowadzony jest sygna³ zegara podzie-lony przez 4. Po do³¹czeniu sondy do liniiDPX, miernik czêstotliwoœci powinienwskazaæ czêstotliwoœæ 8096,00 Hz. Do try-bu kalibracji przechodzimy trzymuj¹c kla-wisz PROGRAM w chwili w³¹czania zegarado sieci. Poniewa¿ w tym trybie wyœwie-tlacz i klawisze s¹ nieaktywne, jedyn¹ mo¿-liwoœci¹ wyjœcia z niego jest wy³¹czeniei ponowne w³¹czenie zasilania.

Przy obs³udze zegara mo¿na wyró¿niæ czte-ry g³ówne tryby: – wskazywanie bie¿¹cego czasu;

– przegl¹d programów;– ustawianie bie¿¹cego czasu;– ustawianie programów.Do prze³¹czania trybów wykorzystany zo-sta³ klawisz PROGRAM. Je¿eli przyciœniemygo krótko, prze³¹czamy siê pomiêdzy try-bem wskazywanie bie¿¹cego czasu a prze-gl¹dania programów. Przytrzymanie kla-wisza PROGRAM przez minimum 2 sekun-dy powoduje prze³¹czenie zegara w trybustawiania bie¿¹cego czasu lub ustawianiaprogramów zgodnie z rysunkiem 1. Ka¿dyz trybów dzieli siê na stany, które opisuje-my poni¿ej.

Ten tryb jest g³ównym trybem pracyzegara. W stanie spoczynkowym wyœwie-tlania jest przez ca³y czas bie¿¹ca godzina.Na rysunku 2 przedstawione zosta³y stanyzegara w trybie wskazywania bie¿¹cegoczasu oraz funkcje spe³niane w nim przezposzczególne klawisze. Klawisz FUNKCJAs³u¿y do sprawdzania daty i dnia tygodnia(wyznaczonego automatycznie na podsta-wie daty). U¿ytkownik ma mo¿liwoœæsprawdzenia, które z urz¹dzeñ jest w danejchwili w³¹czone, a które wy³¹czone. Istnie-je równie¿ mo¿liwoœæ prze³¹czenia ich sta-nu. Do tego celu s³u¿¹ klawisze URZ¥DZ. 1i URZ¥DZ. 2. Jednokrotne wciœniêcie kla-wisza powoduje wyœwietlenie aktualnegostanu urz¹dzenia, wciœniêcie powtórne po-woduje jego prze³¹czenie tzn. je¿eli urz¹-dzenie by³o w³¹czone to zostanie wy³¹czo-ne, a je¿eli by³o wy³¹czone to w³¹czy siê.

Klawisz W£/WY£ s³u¿y do sprawdza-nia i prze³¹czania blokady w³¹czania urz¹-dzeñ (funkcja przydatna przy nieobecnoœcidomowników). Jej dzia³anie polega natym, ¿e tak d³ugo jak d³ugo pozostaje onaw³¹czona, obydwa urz¹dzenia nie mog¹byæ w³¹czone, niezale¿nie od tego ilew tym czasie uaktywni siê programów.Funkcja ta mo¿e byæ u¿yteczna np. w sytu-acji kiedy wyje¿d¿amy na kilka dni i niechcemy ¿eby ¿adne z urz¹dzeñ w³¹czy³osiê w tym czasie. Dzia³anie blokady niewp³ywa na ustawienia programów – po jejwy³¹czeniu wszystkie programy bêd¹ mo-g³y zmieniaæ stan obydwu urz¹dzeni zgo-dnie z ustawieniami.

W trybie wskazywania bie¿¹cego czasuklawiszem DRZEMKA mo¿emy sprawdziæstan drzemki. Normalnie bêdzie ona wy³¹-czona (OFF), ale je¿eli zegar jest w³aœniew trakcie odraczania sygna³u alarmowego(drzemki), to na wyœwietlaczu pojawi siê

W poprzednim miesi¹cu zamieœciliœmy opis konstrukcji i monta¿umikroprocesorowego zegara. W drugiej czêœci artyku³u opisujemysposób uruchomienia i obs³ugi zegara.

Od’PIC’owany budzik – cz. 2

PROGRAMÓWBIE¯¥CEGO CZASU

RYS.5RYS.4

USTAWIANIEUSTAWIANIE

PROGRAMRYS.3RYS.2

PROGRAM>2s PROGRAM>2sPROGRAM>2sPROGRAM>2s

PROGRAMÓW

PRZEGLADWSKAZYWANIE

BIE¯¥CEGO CZASU

PROGRAM

Rys. 1 G³ówne tryby zegara i przejœcia pomiêdzy nimi

Uruchomienie

Obs³uga zegara

Tryb wskazywania bie¿¹cego czasu

3103/2000 EElleekkttrroonniikkaa ddoommoowwaa

napis „AL:drze”. W tym przypadku ponow-ne przyciœniêcie klawisza DRZEMKA spo-woduje anulowanie drzemki. Uwaga!Funkcja drzemki jest aktywna tylko dla tychprogramów, w których zaprogramowanezosta³o uaktywnienie sygna³u alarmowego(„On-1”, „On-2” lub „On-3”). Je¿eli uak-tywni siê któryœ z programów z w³¹czon¹opcj¹ sygna³u alarmowego, u¿ytkownik mamo¿liwoœæ w³¹czenia drzemki (odroczenia

alarmu o 10 minut) w czasie trwania sy-gna³u alarmowego tzn. w ci¹gu 30 minut.Je¿eli w tym czasie nie przyciœnie klawiszaDRZEMKA lub wy³¹czy alarm (dwukrotnieprzyciœnie klawisz DRZEMKA), drzemka niezostanie w³¹czona. Sygna³ alarmowy uak-tywni siê ponownie po 10 minutach odmomentu wciœniêcia klawisza DRZEMKA.W przypadku programów z wy³¹czonymsygna³em alarmowym (stan sygna³u alar-

mowego zaprogramowany na „Off”),w chwili uaktywnienia programu nie zosta-nie w³¹czony sygna³ dŸwiêkowy, wiêc funk-cja drzemki pozostanie nieaktywna.

Jak wczeœniej wspomniano, sygna³alarmowy wy³¹cza siê poprzez dwukrotnewciœniêcie klawisza DRZEMKA.

Z podgl¹du stanu urz¹dzenia 1, stanuurz¹dzenia 2, stanu blokady w³¹czaniaurz¹dzeñ lub podgl¹du stanu drzemki mo¿-

** – SAMOCZYNNY POWRÓT DO STANU WSKAZYWANIA BIE¯¥CEGO CZASU PO 10 SEKUNDACH

LUB PO WCIŒNIÊCIU KLAWISZY: UST+, UST–, PROGRAM

* – PRZEJŒCIE Z POZOSTA£YCH STANÓW (ZA WYJ¥TKIEM STANU DOCELOWEGO)

(JEŒLI BY£A AKTYWNA)W£¥CZANIA URZ¥DZEÑURZ¥DZENIA 1 URZ¥DZENIA 2

ZMIANA STANUZMIANA STANU ZMIANA STANU BLOKADY WY£¥CZENIE DRZEMKI

URZ¥DZ.2URZ¥DZ.1 W£/WY£ DRZEMKA

STAN URZ¥DZENIA 2STAN URZ¥DZENIA 1 W£¥CZANIA URZ¥DZEÑ STAN DRZEMKI

STAN BLOKADYDRZEMKAURZ¥DZ.1 URZ¥DZ.2

PATRZ RYS.4W£/WY£* * *

FUNKCJA, **

BIE¯¥CEGO CZASU PROGRAM>2s *FUNKCJA, **

USTAWIANIEPROGRAM>2s FUNKCJA, **

PATRZ RYS.3PROGRAM FUNKCJA, **PROGRAMÓW

PRZEGL¥DPROGRAM

**

FUNKCJA FUNKCJA

WSKAZYWANIE BIE¯¥CEGO CZSU WSKAZYWANIE DATY WSKAZYWANIE DNIA TYGODNIA

FUNKCJA, **

Rys. 2 Przejœcia pomiêdzy poszczególnymi stanami w trybie wskazywania bie¿¹cego czasu

** - PRZEJŒCIE PO WCIŒNIECIU KLAWISZA PROGRAM LUB W£/WY£ LUB SAMOCZYNNIE PO 10sek.

*** - PRZEJŒCIE Z KA¯DEGO ZE STANÓW

(ZA WYJ¥TKIEM STANU DOCELOWEGO)* - PRZEJŒCIE Z POZOSTA£YCH STANÓW

FUNKCJA

STAN URZ¥DZENIA 2STAN URZ¥DZENIA 1 STAN SYGNA£U ALARMOWEGO

FUNKCJAFUNKCJAFUNKCJA

DRZEMKAURZ¥DZ.1 URZ¥DZ.2URZ¥DZ.1,**

USTAWIANIEDRZEMKA,**

PATRZ RYS.5* * *

PROGRAMÓW PROGRAM>2s URZ¥DZ.2,**

PROGRAM>2s

WSKAZYWANIEPROGRAM

PATRZ RYS.2PROGRAMBIE¯¥CEGO CZASU

NUMER PROGRAMU WSKAZYWANIE DATY DZIEÑ UAKTYWNIENIA

**

FUNKCJA FUNKCJA

**

PROGRAMUPROGRAMU

DO POPRZEDNIEGO DO NASTEPNEGO

PRZEJŒCIE PRZEJŒCIE

UST+, ***UST–, ***

Rys. 3 Przejœcia pomiêdzy stanami w trybie przegl¹dania programów

32 3/2000OOdd’’PPIICC’’oowwaannyy bbuuddzziikk

na powróciæ wciskaj¹c klawisz USTAW+,USTAW– lub PROGRAM. Jednak¿e je¿eliw czasie 10 sekund nie wciœniemy ¿adnegoklawisza zegar automatycznie powróci dostanu wskazywania bie¿¹cego czasu.

Tryb ten pozwala na przegl¹danieprogramów w kolejnoœci ich przechowy-wania w pamiêci zegara. Dostêp do po-szczególnych programów jest sekwencyjny– pocz¹wszy od programu 1 na programie25 skoñczywszy, niezale¿nie od tego w ja-kiej kolejnoœci zosta³y zaprogramowaneani w jakiej zostan¹ uaktywnione. Na ry-sunku 3 przedstawione zosta³y stany zega-ra w trybie przegl¹dania programów orazfunkcje spe³niane w nim przez poszczegól-ne klawisze. Ka¿dy program zawiera infor-macjê o godzinie uaktywnienia, dniu (lubdniach) tygodnia, akcji zwi¹zanej z urz¹-dzeniem nr 1 i/lub urz¹dzeniem nr 2 orazrodzaju sygna³u alarmowego w chwili uak-tywnienia programu. Informacje te bêd¹wyœwietlane sekwencyjnie po ka¿dorazo-wym wciœniêciu klawisza FUNKCJA. Ostat-ni¹ w tej sekwencji jest informacja o staniesygna³u alarmowego. Przyciœniêcie klawi-sza FUNKCJA w tym stanie spowodujezwiêkszenie indeksu aktualnie wyœwietla-nego programu tzn. umo¿liwia przejœciedo nastêpnego programu (je¿eli by³ wy-œwietlany program 1 – „Pr:01” to zostaniewyœwietlony program 2 – „Pr:02”). W try-bie przegl¹dania programów naciœniêciew dowolnym momencie klawisza

USTAW+ spowoduje zwiêkszenie indeksuaktualnie wyœwietlanego programu tzn.przejœcie do wyœwietlania nastêpnego pro-gramu. Klawisz „USTAW–” pozwala z koleina zmniejszanie indeksu programu tzn.umo¿liwia przegl¹danie ustawieñ poprze-dniego programu. Dzia³anie klawiszyUSTAW+ i USTAW– podobnie jak klawiszaFUNKCJA jest oczywiœcie ograniczone doiloœci dostêpnych programów.

Dodatkowo, w ka¿dym z programów,z którym zwi¹zana jest jakakolwiek akcja,zapalona jest kropka dziesiêtna przy wy-œwietlanym numerze programu. Pozwalato na ³atwe odró¿nienie programów ak-tywnych (tzn. takich które powoduj¹ jak¹œakcje w czasie) od zdezaktywowanych.

Tryb ten, jak sama nazwa wskazuje,pozwala na ustawienie bie¿¹cego czasuoraz daty. Na rysunku 4 przedstawione zo-sta³y stany zegara w trybie ustawiania bie-¿¹cego czasu oraz funkcje spe³niane w nimprzez poszczególne klawisze. Po przejœciudo tego trybu, pierwszym polem wybra-nym do ustawiania jest godzina. Wyœwie-tlacze odpowiedzialne za wskazywanie go-dziny migaj¹ z czêstotliwoœci¹ 2 Hz. Klawi-szem USTAW+ mamy mo¿liwoœæ zwiêk-szania nastawy, a klawiszem USTAW– jejzmniejszania. Do ustawiania minut prze-chodzimy wciskaj¹c klawisz FUNKCJA.Podobnie jak w przypadku godziny klawi-szami USTAW+ i USTAW– ustawiamy ¿¹-dan¹ wartoœæ. Nastêpne w kolejnoœci jest

pole sekund. W tym wypadku wciœniêcieklawisza USTAW+ lub USTAW– spowodu-je wyzerowanie liczby sekund.

Ustawianie daty przebiega analogicz-nie jak w przypadku godziny i minut. Ana-logicznie, pomiêdzy kolejnymi nastawamiprzechodzimy klawiszem FUNKCJA,a zmian dokonujemy klawiszami USTAW+i USTAW–. Poniewa¿ dzieñ tygodnia wyli-czany jest automatycznie na podstawieustawionej daty (w programie zegara za-implementowany zosta³ wieczny kalen-darz), nie ma potrzeby jego ustawiania.Z trybu ustawiania bie¿¹cego czasu wycho-dzimy wciskaj¹c i przytrzymuj¹c przez mi-nimum 2 sekundy klawisz PROGRAM.

Tryb ten pozwala na ustawienie ka¿de-go z 25 programów. Na rysunku 5 przed-stawione zosta³y stany zegara w trybieustawiania programów oraz funkcje spe³-niane w nim przez poszczególne klawisze.

Iloœæ programów jest sta³a (równa 25)niezale¿nie od tego ile z nich zosta³o za-programowanych przez u¿ytkownika. Je¿e-li w dowolnym programie zaprogramowa-na godzina i dzieñ tygodnia pokryj¹ siêz bie¿¹c¹ godzin¹ i dniem tygodnia, stanurz¹dzeñ zmieni siê zgodnie z ustawieniem(pod warunkiem, ¿e blokada w³¹czaniaurz¹dzeñ jest wy³¹czona), je¿eli sygna³alarmowy zosta³ zaprogramowany to rów-nie¿ zostanie w³¹czony. W takim kontek-œcie pokrycie siê bie¿¹cej godziny i dnia ty-godnia nie spowoduje ¿adnej akcji w pro-

URZ¥DZ.1, URZ¥DZ.2, W£/WY£, DRZEMKA LUB PROGRAM* – PRZEJŒCIE DO STANU PO WCISNIÊCIU KLAWISZY

W DÓ£W GÓRÊW DÓ£W GÓRÊW GÓRÊ W DÓ£

USTAWIENIAUSTAWIENIA USTAWIENIA USTAWIENIA USTAWIENIA USTAWIENIA

ZMIANAZMIANA

UST+ UST–

ZMIANAZMIANA

UST+ UST–UST–UST+

ZMIANA ZMIANA

FUNKCJA FUNKCJA

USTAWIANIE DNIA MIESIACA USTAWIANIE MIESI¥CA USTAWIANIE ROKU

FUNKCJA

*

WSKAZYWANIE

BIE¯¥CEGO CZASU

FUNKCJA

PATRZ RYS.2

FUNKCJAFUNKCJAPROGRAM>2s

PROGRAM>2sUSTAWIANIE GODZINY USTAWIANIE MINUT ZEROWANIE SEKUND

USTAWIENIA USTAWIENIAUSTAWIENIAUSTAWIENIASEKUND

UST+, UST–

W GÓRÊ W DÓ£

UST+ UST–UST–UST+

W DÓ£W GÓRÊ

ZMIANA ZMIANA ZMIANAZMIANAZEROWANIE

Rys. 4 Przejœcia pomiêdzy stanami w trybie ustawiania bie¿¹cego czasu

Tryb przegl¹dania programów

Tryb ustawiania bie¿¹cego czasuTryb ustawiania programów

3303/2000 OOdd’’PPIICC’’oowwaannyy bbuuddzziikk

gramach dezaktywowanych (tak jakby ichw ogóle nie by³o).

W trybie ustawiania programówu¿ytkownik ma mo¿liwoœæ zaprogramo-wania b¹dŸ dezaktywowania dowolnegoprogramu.

Ustawianie programu przebiegapodobnie do ustawiania bie¿¹cego czasu.U¿ytkownik przechodzi pomiêdzy poszcze-gólnymi nastawami u¿ywaj¹c klawiszaFUNKCJA. Klawiszami USTAW+ i USTAW–zmienia wartoœæ nastawy. Poniewa¿ pro-

gramy uaktywniane s¹ z dok³adnoœci¹ do1 minuty pole sekund w staniu ustawianiagodziny uaktywnienia jest wygaszone.W stanie ustawiania dnia uaktywnieniaprogramu u¿ytkownik ma do wyboru ko-lejne dni tygodnia, dni robocze (ponie-dzia³ek-pi¹tek), weekend (sobota, niedzie-la) lub opcje codziennego uaktywnieniaalarmu. Znaczenie symboli zosta³o wyja-œnione na rysunku 6.

Przejœcie do programowania nastêp-nego programu jest mo¿liwe za poœrednic-twem klawiszy USTAW+ i USTAW–, aletylko w stanie wyœwietlania ustawianegoprogramu.

Przy programowaniu sygna³u alarmo-wego u¿ytkownik ma mo¿liwoœæ wyborujednego z trzech sygna³ów alarmowychlub jego wy³¹czenia w chwili aktywacjiprogramu. Opcje dostêpne przy progra-mowaniu sygna³u alarmowego przedsta-wione zosta³y na rysunku 7.

Podczas programowania stanu urz¹-dzenia 1 lub 2 u¿ytkownik ma mo¿liwoœæzdefiniowania trzech akcji (jedno z usta-wieñ jest neutralne – nie powoduje zmia-ny stanu urz¹dzenia). Mo¿liwe s¹ nastêpu-j¹ce akcje: urz¹dzenie zostanie w³¹czonew chwili uaktywnienia programu, urz¹dze-nia zostanie wy³¹czone w chwili uaktyw-nienia programu lub w chwili uaktywnie-nia programu urz¹dzenie zmieni stan naprzeciwny. Czwarte z mo¿liwych ustawieñ

nie zmieni stanu urz¹dzenia, dlatego jestokreœlane ustawieniem neutralnym. Mo¿li-we ustawienia stanu urz¹dzeñ w chwiliuaktywnienia alarmu zosta³y przedstawio-ne na rysunku 8. Tak du¿y wybór opcjiprogramowania ka¿dego z urz¹dzeñ, po-zwala na sterowanie urz¹dzeniem 1 nieza-le¿nie od urz¹dzenia 2 (i na odwrót). U¿yt-kownik programuj¹c stan neutralny dlajednego z urz¹dzeñ ma mo¿liwoœæ zmianystanu tylko urz¹dzenia drugiego.

Dezaktywowanie programu nie jestjednoznaczne z utraceniem ca³ej informa-cji w nim zapisanej. Kasowane s¹ tylko po-la odpowiedzialne za pamiêtanie stanuurz¹dzeñ (zapisywane jest ustawienie neu-tralne) oraz sygna³u alarmowego. Dlawszystkich dezaktywowanych programówkropka dziesiêtna, informuj¹ca o tym ¿ez danym programem zwi¹zana jest jakaœakcja, pozostaje wygaszona.

Kasowanie akcji zwi¹zanej z danymprogramem odbywa siê za poœrednictwem

* – PRZEJŒCIE DO STANU PO WCISNIÊCIU KLAWISZY URZ¥DZ.1, URZ¥DZ.2, DRZEMKA LUB PROGRAM

** – PRZEJŒCIE Z DOWOLNEGO STANU

W DÓ£W GÓRÊW DÓ£W GÓRÊW GÓRÊ W DÓ£

USTAWIENIAUSTAWIENIA USTAWIENIA USTAWIENIA USTAWIENIA USTAWIENIA

ZMIANAZMIANA

UST+ UST– UST–UST+

ZMIANA ZMIANA

UST–UST+

ZMIANA ZMIANA

PROGRAMOWANIE STANU

URZ¥DZENIA 2

PROGRAMOWANIE SYGNA£U

ALARMOWEGOURZ¥DZENIA 1

PROGRAMOWANIE STANU

FUNKCJAFUNKCJA

FUNKCJAPATRZ RYS.3

PROGRAMÓW

PRZEGL¥D

*FUNKCJA

FUNKCJA FUNKCJA

akcja

PROGRAMU W GÓRÊ W DÓ£

UST+ UST–

USTAWIANIE DNIA UAKTYWNIENIAUSTAWIANIE GODZ. UAKTYWNIENIANUMER PROGRAMU

PROGRAM>2s

PROGRAM>2s

PROGRAMU

UST– UST+ UST–UST+

W DÓ£W GÓRÊ

PRZEJŒCIE DO

POPRZEDNIEGO

ZMIANA ZMIANA

USTAWIENIAUSTAWIENIAUSTAWIENIA USTAWIENIANASTÊPNEGO

PRZEJŒCIE DO ZMIANAZMIANA

DEZAKTYWUJ

PROGRAM

W£/WY£>2s**

Rys. 5 Przejœcia pomiêdzy stanami w trybie ustawiania programów

– CODZIENNIE

– SOBOTA, NIEDZIELA

– PONIEDZIALEK÷PI¥TEK

– NIEDZIELA

– SOBOTA

– PI¥TEK

– CZWARTEK

– ŒRODA

– WTOREK

– PONIEDZIALEK

Rys. 6 Ustawienia dni tygodnia

– SYGNA£ ALARMOWY 3

– SYGNA£ ALARMOWY 1

– SYGNA£ ALARMOWY 2

– SYGNA£ ALARMOWY WY£¥CZONY

Rys. 7 Mo¿liwe ustawienia sygna³u alarmowego

34 3/2000OOdd’’PPIICC’’oowwaannyy bbuuddzziikk

klawisza W£/WY£. Wciœniêcie i przytrzyma-nie go przez minimum 2 sekundy spowo-duje przypisanie domyœlnych ustawieñi dezaktywowanie programu.

Poniewa¿ programy nie s¹ sortowanewed³ug kolejnoœci uaktywniania, nale¿yzwróciæ uwagê na to, ¿e istnieje potencjal-na mo¿liwoœæ, ¿eby programy o ni¿szych

numerach by³y nieaktywne, a programyo numerach wy¿szych aktywne. Dlatego,aby u³atwiæ u¿ytkownikowi rozeznanie,które z programów s¹ aktywne, a którenie, wprowadzono dodatkow¹ opcjê wska-zywania aktywnoœci programu. Wszystkieprogramy, z którymi zwi¹zana jest jakakol-wiek akcja (zmiana stanu urz¹dzeñ lubw³¹czenie sygna³u dŸwiêkowego) maj¹ za-palon¹ kropkê dziesiêtn¹ z prawej stronyw stanie wyœwietlania numeru programu.

Do obs³ugi zegara przewidzianoosiem klawiszy: URZ¥DZ.1, URZ¥DZ.2,W£/WY£, DRZEMKA, FUNKCJA, PRO-GRAM, USTAW+ i USTAW–. W Tabeli 1zestawiono funkcje jakie spe³niaj¹ onew ka¿dym z trybów. Aby u³atwiæ zrozumie-nie obs³ugi zegara poni¿ej w kilku zda-

niach opisujemy funkcje spe³niane przezposzczególne klawisze.

Klawisz FUNKCJA s³u¿y do przecho-dzenia pomiêdzy stanami w ka¿dym z try-bów. Za pomoc¹ klawisza PROGRAM ma-my mo¿liwoœæ prze³¹czania trybu pracy ze-gara. Klawisze URZ¥DZ.1 i URZ¥DZ.2 s³u-¿¹ do sprawdzania, programowaniai zmiany stanu odpowiednio urz¹dzenia 1i 2. Klawisz W£/WY£ s³u¿y do sprawdzaniai prze³¹czania stanu blokady w³¹czaniaurz¹dzeñ (przydatnej w czasie nieobecno-œci domowników). Dodatkowo klawisz tens³u¿y do dezaktywowania poszczególnychprogramów w trybie ustawiania progra-mów. Klawisz DRZEMKA s³u¿y do w³¹cza-nia drzemki oraz dodatkowo sprawdzaniai ustawiania sygna³u alarmowego. Klawi-sze USTAW+ i USTAW– s³u¿¹ do zmianynastawy w górê lub w dó³.

Klawisz\TrybWskazywanie bie¿¹cego

czasuPrzegl¹d programów

Ustawianie bie¿¹cegoczasu

Ustawianie programów

URZADZ. 1Wyœwietlenie stanu urz¹-dzenia 1/Prze³¹czenie sta-nu urz¹dzenia 1

Wyœwietlenie akcji zwi¹-zanej z urz¹dzeniem 1 dlabie¿¹cego alarmu

Powrót do stanu ustawia-nia godziny

Powrót do stanu wyœwie-tlania numeru ustawiane-go programu

URZ¥DZ. 2Wyœwietlenie stanu urz¹-dzenia 2/Prze³¹czenie sta-nu urz¹dzenia 2

Wyœwietlenie akcji zwi¹-zanej z urz¹dzeniem 2 dlabie¿¹cego alarmu

Powrót do stanu ustawia-nia godziny

Powrót do stanu wyœwie-tlania numeru ustawiane-go programu

W£/WY£

Wyœwietlenie stanu bloka-dy w³¹czania urz¹dzeñ /W³¹czenie b¹dŸ wy³¹cze-nie blokady

Przejœcie do stanu wy-œwietlania numeru progra-mu

Powrót do stanu ustawia-nia godziny

Dezaktywacja bie¿¹cegoprogramu (T > 2 s)

DRZEMKA

Sprawdzenie czy drzemkajest aktywna / Wy³¹czeniedrzemki / Wy³¹czenie sy-gna³u alarmowego

Wyœwietlenie stanu sygna-³u alarmowego dla bie¿¹-cego alarmu

Powrót do stanu ustawia-nia godziny

Powrót do stanu wyœwie-tlania numeru ustawiane-go programu

FUNKCJA

Prze³¹czanie pomiêdzywskazywaniem czasu, da-ty i dnia tygodnia / Powrótdo stanu wskazywaniaczasu

Przegl¹d ustawieñ progra-mu / prze³¹czanie pomiê-dzy poszczególnymi na-stawami

Prze³¹czanie pomiêdzyposzczególnymi nasta-wami czasu bie¿¹cego

Prze³¹czanie pomiêdzygodzin¹ i dniem uaktyw-nienia oraz stanami urz¹-dzeñ i sygna³u alarmowe-go

PROGRAM

Powrót do stanu wska-zywania czasu / Prze³¹-czenie w tryb przegl¹-dania programów / Prze-³¹czenie w tryb ustawianiabie¿¹cego czasu (T > 2 s)

Powrót do stanu wyœ-wietlania numeru progra-mu / Prze³¹czenie w trybwskazywania bie¿¹cegoczasu / Prze³¹czenie wtryb ustawiania progra-mów (T > 2 s)

Powrót do stanu usta-wiania godziny / Prze³¹-czenie w tryb wskazywa-nia bie¿¹cego czasu (T >2 s)

Powrót do stanu wyœwie-tlania numeru ustawiane-go programu / Prze³¹cze-nie w tryb przegl¹daniaprogramów (T > 2 s)

USTAW. +

Powrót do stanu wska-zywania czasu

Przejœcie do nastêpnegoprogramu

Zmiana bie¿¹cej nastawyo jednostkê w górê

Powrót do ustawiania po-przedniego programu /Zmiana nastawy o jedno-stkê w górê

USTAW. –

Powrót do stanu wska-zywania czasu

Przejœcie do poprzedniegoprogramu

Zmiana bie¿¹cej nastawyo jednostkê w dó³

Przejœcie do ustawianianastêpnego programu /Zmiana nastawy o jedno-stkê w dó³

Tabela 1 – Zestawienie funkcji spe³nianych przez poszczególne klawisze w zale¿noœci od trybu pracy zegara

ZMIANIE (STAN NEUTRALNY)

W£¥CZONE LUB ODWROTNIE)

– STAN URZ¥DZENIA NIE ULEGNIE

LI BY£O WY£¥CZONE TO ZOSTANIE

– URZ¥DZENIE ZMIENI STAN (JE¯E-

– URZ¥DZENIE ZOSTANIE W£¥CZONE

– URZ¥DZENIE ZOSTANIE WY£¥CZONE

Rys. 8 Mo¿liwe ustawienia stanu urz¹dzeñ w chwili uaktywnienia alarmu

àà mgr in¿. Tomasz Kwiatkowski

Klawisze

3503/2000 OOdd’’PPIICC’’oowwaannyy bbuuddzziikk

Podstaw¹ konstrukcji rozdzielacza by-³y dwa uk³ady firmy Maxim MAX 496i MAX 497 ró¿ni¹ce siê miêdzy sob¹ war-toœci¹ wzmocnienia sygna³owego. Uk³adMAX 496 posiada na sta³e zdefinio-wane wzmocnienie jednostkowe (0 dB),a uk³ad MAX 497 wzmacnia sygna³ wej-œciowy dwukrotnie (o 6 dB). Jak ju¿wspomniano uk³ady te cechuje bardzoszerokie pasmo przenoszenia, niski po-ziom szumów oraz zniekszta³ceñ. Wyj¹t-kowo du¿a szybkoœæ narastania napiêciawyjœciowego gwarantuje doskona³¹ od-powiedŸ uk³adu na pobudzenia impulso-we. Uk³ady te charakteryzuj¹ siê równie¿p³ask¹ charakterystyka przenoszeniaw szerokim zakresie. Zale¿noœæ wzmoc-nienia od czêstotliwoœci przedstawionazosta³a na rysunku 1. Zmiany wzmocnie-nia w paœmie 0÷120 MHz nie przekra-czaj¹ ±0,1 dB.

Zastosowanie uk³adu MAX 497 jestwskazane w rozdzielaczach sygna³u wi-deo, gdy uk³ad jest pod³¹czony do kablakoncentrycznego. Wymagane jest wtedy

obustronne dopasowanie impedancyjne.Dopasowanie to powoduje st³umienieamplitudy na wejœciu o 6 dB, gdy¿ impe-dancja falowa przewodu doprowadzaj¹-cego tworzy wrazz impedancj¹ wej-œciow¹ (rezystor do-pasowuj¹cy do³¹czo-ny do masy) dzielniknapiêciowy.

Natomiast uk³adMAX 496 znajdzie za-stosowanie we „wnê-trzu” uk³adów wizyj-nych jako bufor, gdzienie ma potrzeby sto-sowania dopasowa-nia impedancyjnegood strony wejœcia.MAX 496 posiadanieco lepsze parame-try szumowe i szerszepasmo przenoszenia.

Uk³ady MAX 496/MAX 497 zosta³yzaprojektowane w unikalnej dwustopnio-wej architekturze, która ³¹czy w sobie za-lety sprzê¿enia napiêciowego (niskie na-

piêcie niezrównowa¿enia oraz szumy)z korzyœciami jakie p³yn¹ z zastosowaniasprzê¿enia pr¹dowego (szerokie pasmoprzenoszenia i du¿a szybkoœæ narastanianapiêcia wyjœciowego).

Podstawowe dane techniczne uk³a-dów MAX 496 i MAX 497 zosta³y zgro-madzone w Tabeli 1.

Schemat ideowy rozdzielacza sygna-³ów wideo przedstawiono na rysunku 2.Do zasilania uk³adu MAX 497 niezbêdnejest symetryczne napiêcie ±5 V. W kon-strukcji rozdzielacza do wytworzenia tychnapiêæ wykorzystano jedno napiêcieprzemienne o wartoœci 8 V. Dioda D1 pe³-ni funkcjê prostownika jednopo³ówkowe-go dostarczaj¹cego dodatniego napiêcia.Jest ono nastêpnie filtrowane na konden-satorze C5 i stabilizowane w uk³adzie sta-bilizatora scalonego +5 V US2. Analo-giczn¹ funkcjê pe³ni dioda D2 dostarcza-

j¹c napiêcia ujemnego. Podobnie jakw przypadku napiêcia dodatniego jestono filtrowane na kondensatorze C6 i sta-bilizowane w uk³adzie stabilizatora scalo-nego –5 V US3.

Uk³ad MAX 496/MAX 497 jest do-stêpny w szesnastokoñcówkowej obudo-wie do monta¿u przewlekanego (DIP)oraz w obudowie typu Narrow SO (SMD).

Uk³ad rozdzielacza jest wyj¹tkowoprosty dlatego nie zosta³a do niego zapro-jektowana p³ytka drukowana. Uk³ad mo¿-na zamontowaæ na p³ytce uniwersalnej.Aby osi¹gn¹æ jak najlepsze rezultaty, szcze-góln¹ uwagê nale¿y zwróciæ na prowadze-nie masy, blokowanie napiêæ zasilaj¹cychi ekranowanie œcie¿ek sygna³owych.

Czasami spotykamy siê z koniecznoœci¹ doprowadzenia jednegosygna³u wideo do dwóch lub wiêcej wejœæ np. w celu ogl¹daniajednego programu TV na dwóch telewizorach. Zwyk³e po³¹czeniedwóch kabli nie wchodzi w ogóle w rachubê, gdy¿ spowodujeznacz¹ce pogorszenie jakoœci sygna³u. W takich sytuacjach ko-nieczne jest zastosowanie aktywnego rozdzielacza sygna³u. Opi-sywany tutaj wysokiej klasy rozdzielacz sygna³u wideo posiadacztery wyjœcia i charakteryzuje siê bardzo szerokim pasmem prze-noszenia, niskim poziomem szumów i zniekszta³ceñ, p³ask¹ cha-rakterystyk¹ czêstotliwoœciow¹ oraz bardzo dobr¹ odpowiedzi¹impulsow¹. Dziêki temu gwarantowana jest wysoka wiernoœæprzetwarzania sygna³u wideo.

Wysokiej klasy rozdzielaczsygna³u wideo

1GHz100MHz10MHz1MHz–1

0

1

2

3

4

5

6

7

dB

8

9

Rys. 1 Charakterystyka czêstotliwoœciowa uk³adu MAX 497

Parametr MAX 496 MAX 497 Jednostka

Wzmocnienie napiêciowe +1 +2 V/VMa³osygna³owe pasmo przenoszenia (–3 dB) 375 275 MHzPasmo przenoszenia mocy (–3 dB) 230 215 MHzPasmo przenoszenia (±0,1 dB) 65 120 MHz

1600 1500 V/\misPoziom szumów 5,6 5,6 nV/ Hz

Ca³kowite zniekszta³cenia harmoniczne –64 –58 dB30 30 mA

Szybkoœæ narastania napiêcia wyjœciowego

Pr¹d zasilania

Tabela 1 – Typowe wartoœci wybranych parametrów uk³adów MAX 496 i MAX 497

Opis

Budowa

36 3/2000TTeecchhnniikkaa RRTTVV

Uk³ad mo¿na równie¿ wykorzystaæ dorozdzielania sygna³u wideo w standardzieS-VHS. W tym celu do wejœæ IN0 i IN1uk³adu US1 doprowadzamy sygna³ chro-minancji C, a do wejœæ IN2 i IN3 uk³aduUS1 doprowadzamy sygna³ luminancji Y.Na wyjœciach OUT1 i OUT2 uzyskujemydwa odseparowane sygna³y chrominancji,a na wyjœciach OUT3 i OUT4 dwa odsepa-rowane sygna³y luminancji. Oczywiœcienale¿y pamiêtaæ o umieszczeniu na wej-œciach i wyjœciach rezystorów dopasowuj¹-cych 75 W.

Ceramiczne kondensatory blokuj¹cezasilanie ±5 V powinny byæ umieszczonejak najbli¿ej nó¿ek uk³adu US1. D³ugie do-prowadzenia tych kondensatorów mog¹powodowaæ przenikanie sygna³u pomiê-dzy poszczególnymi kana³ami, oraz po-wstawanie paso¿ytniczych podwzbudzeñna wyjœciach.

100mF 10mF

79L05–5V

US3

C6 C7

C7C510mF100mF

~8V

US2D1

D2

+5V78L05

100n

OUT3GND

75WWY4

+5VC4

IN3 Vcc

VeeIN2C3

–5V

R5

100n

R4

100n

WY375W

GND OUT2

OUT1GND WY275W

C2–5VIN1 Vee

VccIN0 +5V

R3

C1100nR1

75W

US1MAX497

75WWE

WY1R2

GND OUT0

Rys. 2 Schemat ideowy rozdzielacza sygna³u wideo àà Rozdzielacz

3703/2000 PPoommyyss³³yy uukk³³aaddoowwee

Podczas ró¿nego rodzaju pomiarówakustycznych a tak¿e innych niezbêdnajest regulacja amplitudy przebiegu. Naj-prostszym rozwi¹zaniem jest zastosowa-nie potencjometru. Jednak¿e to prostez pozoru rozwi¹zanie jest obarczone wie-loma mankamentami. Pierwszym z nichjest stosunkowo ma³y zakres regulacji.Wydaje siê, ¿e przy pomocy potencjome-tru mo¿na regulowaæ amplitudê przebie-gu od maksimum do zera. Konia z rzê-dem temu komu uda siê ustawiæ t³umie-

nie potencjometru na poziomie 40 dB(sto razy). Nawet je¿eli sztuka ta siê udato nastawa nie bêdzie stabilna. Pragnêdodaæ, ¿e w uk³adach regulacji amplitudystosuje siê prawie zawsze potencjometryliniowe. Drug¹ zasadnicz¹ wad¹ poten-cjometru jest zmienna w funkcji nastawyrezystancja wejœciowa i wyjœciowa.

Samego potencjometru nie da siêjednak wyeliminowaæ. Mo¿na go zast¹piæpotencjometrem elektronicznym, ale niewszêdzie jest to mo¿liwe i op³acalne. Jed-

nak¿e du¿ym u³atwieniem mo¿e okazaæsiê zastosowanie dodatkowego t³umika(rys. 1). T³umik jest to inaczej mówi¹c re-gulator którego cech¹ jest sata³oœæ rezy-stancji wejœciowej i wyjœciowej w funkcjinastaw. T³umiki jako uk³ady czwórnikowemog¹ mieæ topologiê (strukturê uk³adu)typu T, P, L. Prezentowany na rysunkut³umik posiada strukturê typu P.

Rezystancja wejœciowa t³umika wy-nosi 100 W, a rezystancja wyjœciowa 50 W, co jest wartoœci¹ typow¹ w techni-ce pomiarowej. Praktycznie wszystkie po-miarowe kable koncentryczne maj¹ impe-dancjê falow¹ równ¹ 50 W. T³umik umo¿-liwia uzyskanie jednego z czterech mo¿li-wych wartoœci t³umienia.

W uk³adzie prze³¹czania zastosowanoprze³¹czniki zale¿ne. Na rysunku 1 t³umikustawiony jest w pozycji –60 dB. Pierwszyz lewej rezystor o wartoœci 50 W mo¿eprzyjmowaæ inn¹ wartoœæ w zale¿noœci odimpedancji Ÿród³a sygna³u. Suma rezy-stancji Ÿród³a sygna³u i tego rezystora po-winna zawsze wynosiæ 50 W. W praktycetych parê rezystorów mo¿na zamontowaæbezpoœrednio na nó¿kach prze³¹czników,tak aby ca³y uk³ad zajmowa³ jak najmniejmiejsca. Wskazane jest prowadzenie ma-sy w takiej kolejnoœci jak na schemacie odwejœcia do wyjœcia.

Pomys³y uk³adowe t³umik 60 dB

62W 62W 56W 50W100W

470W 470W 470W51W

RwyRwe

–60d

B

–40d

B

–20d

B

0dB

Rys. 1 Schemat ideowy t³umika –60 dB àà Redakcja

Ka¿dy mikser sk³ada siê z kilku podsta-wowych bloków. Nale¿¹ do nich wzmac-niacze kana³owe w liczbie nawet do 64w rozbudowanych uk³adach, wzmacniacz,lub wzmacniacze sumy i inne urz¹dzeniapomocnicze. Czu³oœæ wejœæ mo¿e byæ regu-lowana umo¿liwiaj¹c pod³¹czanie zarównomikrofonów, gramofonów jak i urz¹dzeñdostarczaj¹cych du¿y sygna³ takich jak ma-gnetofony, odtwarzacze CD, itp. Nasz mi-kser jest stosunkowo prosty. Posiada ondwa stereofoniczne wejœcia liniowe, jednowejœcie mikrofonowe i jedno stereofonicz-

ne wyjœcie. Taka konfiguracja wydaje siêbyæ optymalna do zastosowañ o którychby³a mowa we wstêpie.

Na rysunku 1 zamieszczono schematwzmacniacza mikrofonowego i zasilacza.Sygna³ z mikrofonu elektretowego poda-wany jest na pierwszy stopieñ wzmacniaj¹-cy US1A. Do wejœcia nie mo¿na pod³¹czaæmikrofonów dynamicznych. PotencjometrP1 umo¿liwia regulacjê czu³oœci uk³adu, takby poziom sygna³u z mikrofonu nie powo-dowa³ przesterowania dalszych czêœci mi-ksera. Czu³oœæ tego wejœcia mo¿e byæ regu-

lowana od 30 mV do 0,5 V. Za pierwszymstopniem wzmacniaj¹cym znajduje siê filtrprezencyjny, czyli taki który uwypukla czê-stotliwoœci le¿¹ce w paœmie mowy. Wiel-koœæ podbicia mo¿na regulowaæ potencjo-metrem P2 w zakresie od 0 do +12 dB,przy czêstotliwoœci œrodkowej ok. 4 kHz.Zastosowanie tego uk³adu umo¿liwia uzy-skanie lepszej wyrazistoœci komentarza.

Za filtrem prezencyjnym znajduje siêpotencjometr regulacji si³y g³osu P3. Kolej-ny wzmacniacz to wtórnik napiêciowy zaktórym umieszczono uk³ad panoramy. Po-

Kamery video s¹ coraz popularniejsze. Parê lat temu magnetowid wy-dawa³ siê cudem techniki. Dziœ nawet kamera z zapisem cyfrowym ni-kogo nie dziwi. Urz¹dzenia te nie nale¿¹ do najtañszych, ale coraz czê-œciej mo¿na je spotkaæ w naszych domach. Nagrane wspomnieniaz wakacji, czy uroczystoœci rodzinnych odbiegaj¹ jednak od migawektelewizyjnych. Dzieje siê tak za spraw¹ podk³adu muzycznego lub ko-mentarza. Prezentowany w artykule mikser s³u¿y do wzbogaceniaobrazu o muzykê lub komentarz. Jest on na tyle uniwersalny, ¿e mo-¿e równoczeœnie spe³niaæ funkcjê miksera dyskotekowego. Zatem niepozostaje nic jak tylko zabraæ siê do roboty i zbudowaæ to urz¹dzenie.

Mikser audio do udŸwiêkowiania filmów

lub do dyskoteki

38 3/2000EElleekkttrrooaakkuussttyykkaa

–12V/40mA

C15C13

79L12LMVin –12V

C12C9470mF 47mF 47mF 47n

470mF 47mF 47mF 47n

D2

W£1

US41N4007

US3

+12VVin LM78L12

+12V/40mA

1N4007B1

200mA

TS 2/56

C8 C10 C11 C14~220V

3,3kPM–

–

P1100kA

TR1 D1

220k

P

L

5

6

7

4

8– 3,3k

R15

P422kA

US2

P347kB

R13

R12 22k

R6

22k3,3kR4

+

+

–

+7

5

6

24

1

R141/ TL082

1mFC7

47kAP2

3,9kR9 C6

10n22k1mF1mF

–

US1A

LM2 +US1B100kR3

3 8

TL082M1

3,9k 6,8k 6,8k 3,9k

R7 R8 R10 R11

C3C2

R16,2k

4,7n4,7n

PIEZO R5

+C1

C5C4R2 4,3k10mF

Rys. 1 Schemat ideowy wzmacniacza mikrofonowego i zasilacza

3903/2000 TTeecchhnniikkaa RRTTVV

STE

RE

OFO

NIC

ZN

Y W

ZM

AC

NIA

CZ

KA

NA

£OW

Y

TT

L2

P2

T

P2

L2

do

wzm

acni

acza

sum

y

4,7n

5

STE

RE

OFO

NIC

ZN

Y W

ZM

AC

NIA

CZ

KA

NA

£OW

YW

ZM

AC

NIA

CZ

SU

MY

TL08

2

R17

WY

SO

KIE

7

6

–+

1,5k

1,5k

US

2B10

0kA

C12

P4-

P

6,8k

10n

R18

C11

P3-

P

22k

T

+–

R16

100k

A

P2

1mF

C16

P5-

PR

2315

kR

210

0kP

2-P

100k

A

R13

15k

PM

R30

220k

ŒR

ED

NIE

3,6k

3,6k

WY

P47

kBR

28U

S4B

15k

R24

3,3n

C10

R14

R15

7

5 6

5

NIS

KIE

-

7

6522

nC

9R

11R

1247

0nC

2P

1C

4

P1

1mF

US

1B–

+–+

–+–+

US

3B

T

C14

15k

R22

47kB

P1-

P1m

F15

k15

k

7

6

48

+

1

32P

4-L

C8

47k

R26

4,7n

TL08

2

100k

AU

S2A

1,5k

TL08

2P

3-L

100k

A10

n

1,5k

+–

R8

R9

WY

SO

KIE

6,8k

WY

L

100k

A

R7

R6

C6

3,3n

–

R21

15k

LM–

US

4AR

2747

kB1m

F

T

–+

–22

k

3,6k

3,6k

ŒR

ED

NIE

TL08

2TL

082

220k

R29

8 4

1

2

C7

R10

1

48

2322

nC

515

kR

315

kR

4C

31m

FP

1-L

47kB

470n

R19

15k

L1+

C13

15k

R5

P2-

L10

0kR

1

T

15k

R20

L2U

S3A

+

P5-

LC

15+

–

+ –U

S1A

1mF

2 3

8 4

1

3

NIS

KIE

+L1

C1

R25

47k

Rys. 2 Schemat ideowy wzmacniacza kana³owego i wzmacniacza sumy

zwala on na kierowanie dŸwiêku do lewe-go lub prawego kana³u tworz¹c w ten spo-sób efekt stereofoniczny. Do regulacji s³u¿ypotencjometr P4. Z wyjœcia uk³adu pano-ramy sygna³ doprowadzany jest dowzmacniacza sumy.

Mikser posiada dwa identyczne, stere-ofoniczne wzmacniacze kana³owe (rys. 2).Na wejœciu ka¿dego z nich umieszczono po-tencjometr regulacji poziomu P1. Dziêki te-mu zyskano bardzo du¿y zakres dynamikiod strony wejœæ. Znamionowo czu³oœæ wejœæwynosi 1 V, przy impedancji wejœciowej 47 kW. Za potencjometrami znajduje siê se-parator US1A. Zapewnia on ma³¹ impedan-

cjê wyjœciow¹ niezbêdna dla prawid³owejpracy aktywnego regulatora barwy dŸwiê-ku. Regulator wykonano jako trzypunktowy.Zapewnia on zakres regulacji ±12 dB dlaczêstotliwoœci 100 Hz, 2 kHz, 10 kHz.Uk³ad regulatora jest typowy. Sk³ada siê onz filtrów i potencjometrów P2, P3, P4 umie-szczonych w pêtli sprzê¿enia wzmacniaczaoperacyjnego US2A. Wzmocnienie napiê-ciowe regulatora wynosi –1 V/V dla œrodko-wego po³o¿enia potencjometrów. Minusoznacza odwracanie fazy sygna³u.

Sygna³ akustyczny z wyjœæ obu wzmac-niaczy kana³owych i mikrofonowego do-prowadzony jest do wzmacniacza sumy.

Zrealizowano do na typowym uk³adzie su-matora ze wzmacniaczem operacyjnymUS3A. Sumator wprowadza jednakowewzmocnienie dla wszystkich trzech sygna-³ów wynosz¹ce ok. –3 V/V.

Za wzmacniaczem sumy umieszczonopotencjometr regulacji g³oœnoœci P5. Zanim znajduje siê kolejny wtórnik napiêcio-wy US4A i gniazdo wyjœciowe.

Uk³ad miksera zasilany jest napiêciemstabilizowanym ±12 V (rys. 1). Z uwagi nama³y pobór pr¹du nie przekraczaj¹cy 40 mA w zasilaczu zastosowano prostow-nik pó³okresowy. Sam prostownik nie obni-¿a zbytnio kosztu wykonania, ale umo¿li-

wia zastosowanie tañsze-go transformatora.

Podejrzewam, ¿e wieleosób nie wie jak pos³ugi-waæ siê takim mikserem.Sprawa jest doœæ prosta.Pierwsz¹ czynnoœci¹ jestustawienie wstêpnegowzmocnienia we wzmac-niaczu mikrofonowym(P1), przy czym potencjo-metry wzmacniacza sumyi filtru prezencyjnego po-winny byæ ustawione namaksimum. Kryteriumustawiania jest wyraŸnynie zniekszta³cony dŸwiêk.Dalej sprawa jest ju¿ pro-sta. Do jednego wzmac-niacza kana³owego pod³¹-cza siê Ÿród³o dŸwiêku(podk³ad muzyczny) a dodrugiego sygna³ fonicznyz kamery. Wyjœcie miksera³¹czy siê z wejœciem wideomagnetowidu na którynagrywany bêdzie film.Nale¿y pamiêtaæ aby wyj-œcie wideo kamery po³¹-czyæ z wejœciem wideomagnetowidu. Teraz wy-starczy ju¿ „puœciæ” wcze-œniej wybran¹ muzykêi wystartowaæ równocze-œnie kamerê i magneto-wid. W trakcie nagrywa-nia mo¿na dodawaæ swójkomentarz s³owny. Regu-lator panoramy mo¿nawykorzystaæ do ciekawychefektów. Je¿eli w trakcienagrywania komentarzabêdzie krêci³o siê poten-cjometrem panoramy P4

40 3/2000TTeecchhnniikkaa RRTTVV

519ARTKELE

Rys. 3 p³ytka drukowana

z jednego skrajnego po³o¿enia w drugieuzyska siê efekt przemieszczania siê g³osukomentatora, tak jak by by³ on w ruchu,przechodz¹c z jednej strony na drug¹. Od-powiednim ustawieniem potencjometrupanoramy mo¿na te¿ uzyskaæ „umieszcze-nie” komentatora z boku ogl¹danej sceny.

W przerwach kiedy nie ma komenta-rza potencjometr P3 we wzmacniaczu mi-krofonowym skrêca siê na minimum.Uniknie siê w ten sposób nagrania przy-padkowych dŸwiêków.

Je¿eli dŸwiêk nagrany kamer¹ ma zo-staæ z jakichœ wzglêdów wyciszony, wycinasiê go skrêcaj¹c na minimum potencjometrwe wzmacniaczu kana³owym do któregopod³¹czona jest kamera. Natomiast gdywycisza siê sam podk³ad muzyczny skrêcasiê na minimum potencjometr w drugimkanale. G³oœnoœæ nagrywanego dŸwiêkureguluje siê potencjometrem P5 wewzmacniaczu sumy, który s³u¿y tak¿e dozupe³nego wyciszania dŸwiêku na koñcunagrania.

Do zabawy z udŸwiêkowianiem filmumo¿e te¿ byæ przydatny minutnik przy po-mocy którego mo¿na mierzyæ czas trwaniaposzczególnych ujêæ dobieraj¹c odpowie-dnio komentarz i muzykê. Uk³ad minutni-ka opisano w odrêbnym artykule.

Jak ju¿ wczeœniej poda³em miksermo¿na tak¿e wykorzystaæ w dyskotece. Dowejœæ wzmacniaczy kana³owych pod³¹czasiê Ÿród³a muzyki, najczêœciej s¹ to odtwa-rzacze CD. Wyjœcie miksera ³¹czy siê z wej-œciem uniwersalnym, lub wejœciem CD do-

wolnego wzmacniaczamocy i zabawa gotowa.Mo¿na bawiæ siê w do-mu w DJ-a.

Mikser zmontowano najednej p³ytce drukowa-nej na której znajduj¹ siêwszystkie elementy ³¹cz-nie z gniazdami wejœcio-wymi, wyjœciowymi i za-silaczem. Jedynymi ele-mentami znajduj¹cymsiê poza p³yt¹ s¹ poten-cjometry i transformatorsieciowy.

Numeracja elementówwe wzmacniaczach kana-³owych jest taka sama,tzn. w obu wzmacnia-czach wystêpuj¹ elemen-ty o tych samych nume-rach. W wykazie elemen-ty wystêpuj¹ce dwukrot-nie oznaczono gwiazdk¹.Warto o tym pamiêtaæpodczas zakupów.

Po zamontowaniuwszystkich elementówna p³ytce drukowanejmo¿na zabraæ siê za naj-bardziej pracoch³onn¹czynnoœæ jak¹ jest mon-ta¿ potencjometrów. Po-tencjometry ³¹czy siêz p³ytk¹ drukowan¹przy pomocy zwyk³ychprzewodów, wygodniejest u¿yæ taœmy klejonej(trzy ¿y³y). D³ugoœæprzewodów nie powin-na przekraczaæ 10 cm.Pola lutownicze doktórych wlutowuje siê

4103/2000 TTeecchhnniikkaa RRTTVV

519ARTKELE

P3LP

P1 P1PL S +– L

PP5

R22

R26

R13

S +–R2

R1

C1 C2 C2C1

R1

R2– +S S +–

R15

R14

US1 TL082

082TL

US1 TL082

US2 082TL

C13 C14

R25

US3

R19

R20

C3 C4

R29 C15

R28

R27

TL082

R21

R24

P4+– S

C3 C4

P PS– +

PL SL

R3

R11R4

R12

P2 P2L

R23

R5

R13

C5

C9

R3

R11R4

R12

R5

R13

C5

C9

D1D2

T

Z

C16R30

C11C7

C7C6

S– +

P2LP

S +–

P3 P3

– +S

PL

R10

R18 R18C11C7 R10

C8 C9

US4US3

R11

R10R8

R7

R12

R6

R5

C6C10 C10

C6

R9 C5C4

P1PS–

R7

R15 R6

R14

R14R6

R15 R7

– S

PC12 C12

C15C14

C12C10+– SL

P4 P4L

R4

R16R8

R17

R9

R9

R17

R8

R16

C8 C8

C13C11

C3

082TL

R3

082

082

US1

Wzmacniaczsumy

Wzmacniaczmikrofonowy

Wzmacniaczkana³owy

Wzmacniaczkana³owy

R1

R2C2C1

US2 US2

WE1LWE1P WE2P WE2L

US2

WEM WYLWYPG1 G1 G1 G2

Rys. 4 Rozmieszczenie elementów

Monta¿ i uruchomienie

przewody obwiedzione s¹ na p³ytce dru-kowanej prostok¹tn¹ ramk¹ i opisane nu-merem potencjometru. We wszystkichprzypadkach suwak potencjometru jestumieszczony po œrodku.

Na rysunku 5 pokazano w jaki sposóbdomowym sposobem mo¿na wykonaæ p³y-tê czo³ow¹ do miksera. Najpierw wykonu-je siê projekt p³yty w skali 1:1 na papierze.Mo¿na tak¿e pos³u¿yæ siê komputeremi drukark¹. Mo¿na wybraæ papier koloro-wy, co uatrakcyjni wygl¹d miksera. Do go-towego rysunku p³yty czo³owej przyklejasiê z wierzchu przezroczyst¹ foliê samo-przylepn¹. Mo¿na j¹ kupiæ w wiêkszoœcisklepów papierniczych w arkuszach A4. Odspodu do rysunku przykleja siê taœmê klej¹-c¹ dwustronnie. Taœma taka sprzedawanajest w sklepach papierniczych oraz czêstow sklepach z wyk³adzinami pod³ogowymi.Taœma ta nawiniêta jest na rolkê jak zwyk³ataœma klej¹ca. Do papieru przykleja siê pa-sy taœmy jeden obok drugiego „na styk”.

Tak przygotowan¹ p³ytê czo³ow¹ ob-cina siê na zaznaczony wymiar i przyklejado obudowy miksera, w której uprzedniopowiercono otwory na potencjometry.Nastêpnie w p³ycie wycina siê ostrymskalpelem otwory w papierze. Bardzowygodny w u¿yciu jest w tym przypadkuostro zakoñczony no¿yk modelarski. Do przygotowanej w ten sposób p³ytyprzykrêca siê potencjometry, a na ich osienak³ada pokrêt³a. Nale¿y wybraæ takiepokrêt³a, które maskuj¹ nakrêtki od potencjometrów.

Poprawnie zmontowany mikser niewymaga ¿adnego uruchamiania. Jedyn¹kontrola mo¿e byæ sprawdzenie pr¹dupobieranego przez uk³ad. Nie powinienon przekraczaæ 40÷50 mA.

Uwaga – Elementy oznaczone gwiazdk¹wystêpuj¹ tak¿e w drugim wzmacniaczukana³owym pod tymi samymi numerami.

P³ytki drukowane wysy³ane s¹ za zalicze-niem pocztowym. P³ytki mo¿na zamawiaæw redakcji PE.Cena: p³ytka numer 519 – 19,80 z³

+ koszty wysy³ki.

42 3/2000TTeecchhnniikkaa RRTTVV

US1*, US2*,

US3, US4 – TL 082

R4, R14, R15 – 3,3 kWW/0,125 W

R7, R9, R11 – 3,9 kWW/0,125 W

R2 – 4,3 kWW/0,125 W

R1 – 6,2 kWW/0,125 W

R8, R10 – 6,8 kWW/0,125 W

R5, R6, R12 – 22 kWW/0,125 W

R3 – 100 kWW/0,125 W

R13 – 220 kWW/0,125 W

P4 – 22 kWW-A PR-162

P2 – 47 kWW-A PR-162

P3 – 47 kWW-B PR-162

P1 – 100 kWW-A PR-162

C4, C5 – 4,7 nF/100 V MKSE 20

C6 – 10 nF/100 V MKSE 20

C15, C14 – 47 nF/50 V

ceramiczny

C2, C3, C7 – 1 mmF/50 V MKSE 20

C1 – 10 mmF/25 V

C10÷C13 – 47 mmF/16 V

C8, C9 – 470 mmF/25 V

G1 – gniazdo stereofonicz-

ne CINCH do druku

TR1 – TS 2/59 (TS 2/049)

M1 – mikrofon

piezoelektryczny

p³ytka drukowana numer 519

Wykaz elementów

wzmacniacze mikrofonowy i zasilacz

Pó³przewodniki

Rezystory

Kondensatory

Inne

W numerze 2/98 PE zamieœciliœmyopis mikroprocesorowego dekoderaRDS-u. Niestety do opracowania wkra-d³o siê kilka b³êdów Min. zamienionezosta³y funkcje klawiszy. Najistotniej-szym jednak b³êdem by³o zawieszaniesiê mikrokontrolera przy odbiorze infor-macji RDS z niektórych stacji radiowych.

Z³o¿one œrodowisko uruchomienio-we bardzo utrudnia³o wykrycie b³êdu,lecz ostatecznie autorowi uda³o siê po-konaæ wszelkie trudnoœci i usun¹æ po-wy¿sza usterkê By³o to mo¿liwe dziêkiuwagom nadsy³anym przez Czytelników,którzy spostrzegli, ¿e zawieszanie siêprogramu nastêpowa³o przy dekodowa-

niu czasu transmitowanego w sygnaleRDS przez niektóre radiostacje.

Pragniemy poinformowaæ wszyst-kich Czytelników, którzy wczeœniej zaku-pili uk³ad EPROM z wadliwym progra-mem RDS, ¿e po jej przes³aniu na adresredakcji otrzymaj¹ EPROM z poprawniedzia³aj¹ca wersje programu.

Za powsta³e utrudnienia autor bar-dzo przeprasza.

Sprostowanie do mikroprocesorowego dekodera RDS

àà Tomasz Kwiatkowski

àà Tomasz Musielak

US1, US2 – TL 082

US3 – LM 78L12

US4 – LM 79L12

D1, D2 – 1N4007

R8*, R9*,

R16*, R17* – 1,5 kWW/0,125 W

R6*, R7*, R14*,

R15* R1*, R2* – 3,6 kWW/0,125 W

R10*, R18* – 6,8 kWW/0,125 W

R3*, R4*, R5*,

R11*, R12*, R13*,

R19÷R24 – 15 kWW/0,125 W

R29, R30 – 22 kWW/0,125 W

R25, R26 – 47 kWW/0,125 W

R1*, R2* – 100 kWW/0,125 W

R27, R28 – 220 kWW/0,125 W

P1*, P5 – 47 kWW-B PRP-162

P2*, P3*, P4* – 100 kWW-A PRP-162

C6*, C10* – 3,3 nF/400 V MKSE 20

C8*, C12* – 4,7 nF/100 V MKSE 20

C7*, C11* – 10 nF/100 V MKSE 20

C5*, C9* – 22 nF/100 V MKSE 20

C1*, C2* – 470 nF/50 V MKSE 20

C3*, C4*,

C13÷C16 – 1 mmF/50 V MKSE 20

G1*, G2 – gniazdo stereofonicz-

ne CINCH do druku

Wykaz elementów

wzmacniacze kana³owe i wzmacniacz sumy

Pó³przewodniki

kartka z rysunkiem p³yty czolowej

taœma klej¹ca dwustronnie

przezroczysta folia samoprzylepna

Rys. 5 Sposób wykonania p³yty czo³owej

Rezystory

Kondensatory

Inne

Firma Analog Devices na konferencjiIntel Developer's Forum przedstawi³a naj-lepsze rozwi¹zanie dla termicznego moni-toringu procesorów Pentium i Celeron.Uk³ady ADM 1023, ADM 1029, ADM1030 oraz ADM 1031 s¹ kompatybilne zestandardami SMBus (System ManagementBus) oraz ACPI (Advanced ConfigurationPower Interface), co pozwala na ich bez-problemow¹ wspó³pracê z BIOS’ami ró¿-nych firm, a ponadto dzia³aj¹ nawetw przypadku zawieszenia systemu. Do-k³adnoœæ pomiaru temperatury to ±1°C,a jako czujnik pomiarowy u¿ywane jestz³¹cze diodowe dowolnego tranzystora(w Pentium III tranzystora bêd¹cego czê-œci¹ procesora). Uk³ady wyposa¿one s¹w uk³ad PWM s³u¿¹cy sterowaniu wenty-latorami (jednym lub dwoma niezale¿ny-mi – w uk³adzie ADM 1031). Mimo de-dykowania urz¹dzeñ architekturze PC,mo¿liwe jest ich zastosowanie w ka¿dymsystemie mikroprocesorowym.

Analog Devices wespó³ z Staccato Sy-stems oraz firm¹ Sensuara opracowa³opart¹ o uk³ad AD 1885 kartê muzyczn¹przeznaczon¹ do monta¿u na p³ytachg³ównych PC. Rynek kart tego rodzaju toponad 1/3 ca³ego rynku kart muzycznych.Nowy chipset, nazwany SoundMAX 2.0jest zaprojektowany do monta¿u na p³y-tach z chipsetami Intel 810e, 815, 820i 440MX, umo¿liwia miêdzy innymi syn-tezê wavetable oraz uzyskiwane trójwy-miarowych efektów dŸwiêkowych.

Analog Devices wprowadzi³ na ryneknowy, potrójny multiplekser 2:1, którydziêki wysokiej wydajnoœci przeznaczonyjest do zastosowania miêdzy innymi przyprze³¹czaniu sygna³ów wizyjnych RGB lub

przeznaczonych dla wyœwietlaczy LCD.W uk³adach AD 8183 i AD 8185 prêdkoœæprze³¹czania kana³ów wynosi 20 ns, pa-smo sygna³u pe³nej mocy ponad 300 MHz, a czas narastania siêga 1000 V/ms. Wszystkie zak³ócenia mieszcz¹siê w granicy –90 dB do 5 MHz i –50 dBdo 100 MHz. Obydwa uk³ady zasilane s¹symetrycznym napiêciem 5 V i dzia³aj¹poprawnie w temperaturach od –40 do+85°C. Umieszczane s¹ w 24-pinowychobudowach TSSOP i kosztuj¹ 3,47$w partiach powy¿ej stu sztuk.

Analog Devices przedstawi³ now¹ ro-dzinê procesorów sygna³owych, DashDSP.Uk³ad ADMCF32x, oprócz procesorai analogowego inerfejsu zawiera równie¿pamiêæ Flash, a ca³oœæ umieszczona jestw 28-pinowej obudowie. DSP jest kom-patybilne z rodzin¹ procesorów ADSP-21xx, oparte jest o szesnastobitow¹ archi-tekturê sta³oprzecinkow¹, zawiera szesna-stobitowy uk³ad modulacji PWM, dziesiê-ciobitowy przetwornik A/C, uk³ady moni-torowania pr¹du/napiêcia, port transmisjiszeregowej i 12 kB pamiêci Flash o dostê-pie 22 ns. Uk³ad zosta³ zaprojektowanyjako sterownik serwomechanizmów i jestdostêpny w dwóch wersjach, ADMCF326przeznaczonej do sterowania silnikami za-silanymi pr¹dem zmiennym i ADMCF328dla silników pr¹du sta³ego.

Harris Semiconductor wygra³ przetargna zaopatrzenie wojsk NATO w wysokoczê-stotliwoœciowy system radio-wy Falcon. Oparty jest ono transcievery RF-5022R/T(E)produkcji Harrisa, pracujew zakresie czêstotliwoœci 1,6÷30 MHz i za-wiera modem (zgodny z wojskowymi stan-dardami MIL-STD-188-110A, STANAG4285, MIL-STD-188-110A oraz FSK), udo-stêpnia on funkcjê automatycznego ustana-wiania po³¹czenia ALE, kodowanie g³osuprzesy³anego zarówno w postaci analogo-wej jak i cyfrowej oraz antyzak³óceniow¹transmisjê z przeskakiwaniem czêstotliwo-œci. Urz¹dzenie dostêpne jest w wersjach20 W, 125 W, 400 W oraz 1 kW.

Harris Semiconductor pomyœlnie za-koñczy³ testowanie prototypu urz¹dzeniaTCDL (Tactical Common Data Link), którema s³u¿yæ usprawnieniu prowadzeniabezza³ogowego i za³ogowego zwiadu po-wietrznego. Prototym obejmuje szerok¹gamê urz¹dzeñ s³u¿¹cych do transmisjipowietrze-ziemia wszelkiego rodzaju da-nych – obrazu, dŸwiêku, zapisów innychurz¹dzeñ obserwacyjnych – na odleg³oœædo 200 kilomerów, a tak¿e do zdalnegosterowania bezza³ogowymi samolotamizwiadowczymi (takimi jak samolot zwia-dowczy Predator, na którym urz¹dzenieby³o testowane). TCDL produkcji Harrisaznajdzie szerokie zastosowanie w armii zewzglêdu na kompatybilnoœæ z urz¹dzenia-mi komunikacyjnymi starszej generacji.Prototyp zosta³ zaakceptowany przezDARPA (Defense Advanced Research Pro-jects Agency).

Dallas Semiconductor zaprezentowa³uk³ad obs³ugi baterii zasilaj¹cych, którywydatne zmniejsza koszt i rozmiar elek-troniki obs³uguj¹cej przenoœne Ÿród³a na-piêcia DS 2438 przechowuje dane tech-niczne baterii oraz œledzi jej parametry(temperaturê, napiêcie, pr¹d oraz pozo-sta³y ³adunek), które nastêpnie przekazu-je do systemu nadrzêdnego, dziêki czemumo¿e on automatycznie dostosowaæ swójpobór mocy do stanu i rodzaju baterii.Uk³ad zawiera iterfejs transmisji zgodnyze standartem 1-Wire, który umo¿liwiamu komunikacjê przy pomocy pojedyn-czego przewodu, posiada 40 bajtów nie-ulotnej pamiêci EEPROM do przechowy-wana danych baterii, œledzi jej tempera-turê z rozdzielczoœci¹ 0,03°C, napiêciez rozdzielczoœci¹ 10 mV. DS 2438 jestumieszczany w 8-pinowych obudowachSOIC, a w najbli¿szym czasie ma siê poja-wiæ w wersji FlipChip. Koszt to 1,15$ zasztukê w partiach powy¿ej 10.000 sztuk.

àà Marcin Witekelin@pe.com.pl

433/2000 CCiieekkaawwoossttkkii zzee œœwwiiaattaa

Firmy elektroniczne produkuj¹ urz¹dzenia coraz szybsze, mniej-sze, ³adniejsze... ale czy coraz lepsze? Czy w pogoni za postêpemnie gubi¹ gdzieœ czegoœ, co niegdyœ nazywano po prosu „solidno-œci¹”? Z zainteresowania armii amerykañskiej sprzêtem produko-wanym przez cywilne firmy widaæ, ¿e przynajmniej niektóreo tym pojêciu nie zapomnia³y...