nacional1/ E Diel,10 prill 2011

faqe 2 faqe1 2

faqe 10-11

BRENDËSI

faqe4

Në

faqe1 6

faqe1 7

faqe8

faqe8-15

faqe6-18

Ëndërr për Picasson

C M Y K

Raporti sekret përShqipërinë

E DITORIAL

Shkrimtarët “e mëdhenjtë çmimeve”

“Shtegtari i Sonatave”, botohet së parinë gjuhën shqipe

nacionalGazetë javore, letrare, kulturore, politike

BOTIM I “NACIONAL GRUP” VITI III BOTIMIT, NR. 91 10-17 PRILL ÇMIMI 30 LEKË / 0,20 EURO

Gazeta e përditshme online:www.gazeta-nacional.com

Adresa: Ish-kinostudio “Shqipëria e re”, TiranëE-mail: nacionalalbania@yahoo.com, bucpapaj@yahoo.com

Faqe 21

Faqe 21

Sulejman Mato, Mimoza Dajçi

Prozë nga:

Nga Mujë Buçpapaj

Nga Gani Tershnjaku

Si u ekzekutua në MaliqIng. Kujtim Beqiri

Festohet 10 vjetori i Shoqatës sëShkrimtarëve Shqiptaro-Amerikanë

Identiteti politik

Publikohet për herë të parë dokumenti i ushtarakëve anglezë, gjatë Luftës së Dytë Botërore

Nga Gëzim Llojdia

Repotazh nga Beqir Sina

Piktorët Muslim Mulliqidhe Jetulla HalitiNga Klodiana Kadillari

Poezi nga:

Debati

Faqe 3

Turner dhe Marinaj nëTiranë

Një kryetar“Part-time”

Musa Vyshka, Agim Bajrami, BlerinaSokoli, Laureta Petoshati, Enkelejda Kondi

Poezi nga Sanja Knezheviç

Studim nga Mimoza Erebara

Me shkrimtarët shqiptarënë SHBA

Nga Klodiana Danaj

ww

w.r

adio

nac

iona

l.al

Radio

Nacional

93.6 Mhz

Skandali i

ndryshimit tëkombësisë

Në foto nga e majta Nijada Saliasi

“Rama ka krijuarkëto vite portre-tin e një drejtuesilokal arrogant, icili edhe pas 11vjetësh në qever-isje nuk dënjon t’ijapi llogari qytetitpër çfarë ka bërë

mirë apo keq, ndërsa i kërkon këtë gjë mekëmbëngulje sfidantit të tij Lulzim Basha,akoma pa shkuar në zyren e kryebashki-akut. Idea për të trajtuar zgjedhjet lokale...

Një javë pas fillim-it të proçesit tëregjistr imit tëpopullsisë në Ko-sovë, dyshohetse është shfaqurfenomeni i ndry-shimit të kombë-

sisë të një shtresë qytetarësh të ndry-shëm në këmbim të...

Nga Prof. Luan Malltezi

Gazetarja e shquar e TVSH-së, Tefta Radi flet për “Nacional”

“Si u njoha me Françeskun në Pukë”Intervistoi: Helena Halilaj

2/ E Diel,10 prill 2011nacional REPORTAZH

U festua 10 vjetori i krijimit të Shoqatës së Shkrimtarëve Shqiptaro-Amerikanë

Me shkrimtarët shqiptarë në SHBA“Në Nju York, të shtunën u shënua dita jubilare e themelimit të Shoqatës së shkrimtarëve Shqiptaro Amerikanë, me një darkë festive. Dhjetë vjet më parë, një iarratisur nga Shqipëria, në kohën e diktaturës, shkrimtari dhe poeti i mirënjohur, nga Malësia e Madhe , Gjek Marinaj - themeloi në SHBA, të parën shoqatë tëshkrimtarëve shqiptarë.”

Nga Beqir Sina

BRONKS - NJU YORK : Themelimi i Shoqatës së shkrimtarëveShqiptaro Amerikanë ishte një ngjarje rëndësishme, jo vetëmpër shkrimtarët, por, edhe për gjithë bashkëatdhetarët tanë. Ajoedhe formalisht na la të kuptojmë, se amaneti i shkrimtarëve tëmëdhenj patriot e atdhetar në Diasporë, do të mbetej e gjallë, qëgjuha dhe kultura jonë të mos harrohej. Kjo shoqatë do të na kujtonte Shoqëritë dhe institucionet epara kulturore të bashkësisë shqiptaro-amerikane, që lindën nëfillim të shekullit të njëzetë, në emigracionin shqiptar në Amerikë.Të cilat, zënë fill qysh më  2 prill 191  , shoqata këto që u bash-kuan për të formuar 8ederatën Panshqiptare të Amerikës Fatra,me seli në Boston dhe tash në Nju Jork. Në atë kohë ato vepruan si grup politik lobist, duke u vendosnë shërbim të pavarësisë së Shqipërisë, e më pas si zë i intere-save të Shqipërisë jashtë saj - duke ushtruar mjaft ndikim edhebrenda vetë Shqipërisë.Ndër figurat kryesore që dhanë ndih-mesë për të forcuar bashkësinë e shqiptarëve në Amerikën eFeriut në ato vite të para, dhe që ndezën “flakëV shpirtin e kri-juesve shqiptarë, më pasë” ishin 8aik bej Konica, 8an Noli, SotirPeci , Kristo A. Dako dhe Kostantin A. ;ekrezi, Arshi Pipa, e tëtjerë. Mbrëmja festive për nderë të 1Ç vjetorit të krijimit të Shoqatëssë Shkrimtarëve Shqiptaro-Amerikanë, u mbjat në lokalin e njo-hur “Maestro’s 0aterersV në Broks- Nju Jork. Me poetët dheshkrimtarët, krijuesit shqiptarë në Amerikë, erdhën të festojnë sëbashku edhe personalitete të shquara dalluar në fushën e artit ekulturës, gazetarë, biznesmen dhe afaristë, studentë si dhe artistëe këngëtarë të njohur të komunitetit. Darkën e 1Ç- F jetorit të krijimit të shoqatës, e drejtuan MëhillFelaj nënCKryetar i Shoqatës së Shkrimtarëve Shqiptaro-Ameri-kanë, së bashku me poeten e njohur Ilriana Sulkuqi.Shkrimtaringa Kosova, Mëhill Felaj, në hapje të fjalës së tij tha se në këtë1Ç / vjetor se “ajo çka e bënë edhe më të bukur, është prezencae më shumë se –6 shkrimtarëve dhe poetëve shqiptarë në Amerikë,nga të gjitha vendbanimet shqiptare, Shqipëria, Kosova e visete tjera shqiptare në Ballkan.V Por, nënvizojë ai edhe prezenca e përfaqësueseve të shtetit sh-qiptarë - Konsulli i Përgjithshëm i Shqipërisë, z Dritan Mishto, përfaqësuesia e shtetit të Kosovës diplomatja Faleza Oruçi , ngaKonsullta e Përgjithshme e Kosovës në Nju Jork, zëvendës am-basadori i Shqipërisë në Kombet e Bashkuara , z Petrika Jorgjidhe zoti James Pettifer, shkrimtar, gazetar, publicist dhe analistnga Britania e Madhe, autor i disa librave për Ballkanin.Presidentii Shoqatës së Shkrimtarëve Shqiptaro Amerikanë, Adnan Meh-meti, shkrimtari dhe poeti nga Presheva, i cili qysh nga viti 1994jeton dhe krijon në SHBA, uroi përzemërsisht të gjithë shkrimtarëtnë përvjetorin të 1Ç-të të krijimit të Shoqatës. Në vazhdim AdnanMehmeti, Presidenti i kësaj shoqate, kujtoi se me nismën e 5jekëMarinajt, duke gjetur mbështetjen e njerëzve të letrave shqipe,1Ç vjet më parë, u themelua Shoqata e Shkrimtarëve Shqiptaro-Amerikanë, e cila për herë të parë, këtu në Amerike, bëri tëmundur që krijuesit të jenë sëbashku, të komunikojnë, të lidhendhe të njohin njëri-tjetrin. Presidenti i kësaj shoqate, poeti preshevar, Adnan Mehmeti, nëmënyrë simbolike përmendi faktin se Pema simbolike e sh-

krimtarëve, që ata e mbajnë si një “logoV, është gjeneza kudrejtohemi dhe ku duhet ta gjejnë vendin të gjithë krijuesitshqiptaro-amerikanë. “Kjo pemë, ceku ai është frymëzime poetes Iliriana Sulkuqi, e cila me dashuri të madhe i mblo-dhi të gjithë krijuesit shqiptarë që jetojnë në Amerikë, pët’ju bërë së bashku dhe për t’u lënë brezave jo vetëm kr-ijimtarinë tonë më të mirë por edhe frymën tonë të bash-këpunimit.V tha ai.Poeti i presekutuar zoti Dalan Luzaj, kry-etar i Shoqatës së Shkrimtarëve Shqiptaro-Amerikanë, nëSHBA, u shpreh se “; do festë ka një gëzim specifik, tëllojit të saj, ndërsa kjo festë është sa e shoqatës aq dhe ejuaja dhe e gjithë atyre që nderojnë dhe vlersojnë kul-turën, ndaj është historike si përvjetor, rruga e së cilësështë sa e sukseshme aq dhe e vështirëV u shpreh Luzaj.Shkrimtari dhe poeti 5 jek Marinaj, President Nderi i Sho-qatës së Shkrimtarëve Shqiptaro Amerikanë, themeluesi ikësaj shoqate, në fjalën e tij në këtë 1Ç vjetor falenderoi

nga zemra miqtë e tij, presidentin e shoqatës Adnan Mehmeti,kryetarin e saj Dalan Luzi, dhe kryesinë e antarët e kësaj shoqatepër këtë organizmim e shkëlqyer të kësaj darke, siç tha ai.VMe tënjëjtin kënaqësi dhe sinqeritet, tha më pas Marinaj, dëshirojë tëfalenderojë të gjithë ju të ftuarit për mbështetjen e pandërprerë qëi keni dhënë shoqatës sonë gjatë gjithë kësaj dekade të parë. Mekëtë rastë ai faleminderojë mes të tjerëve edhe, Luigj ; ekaj, Alba-na Mëlyshin, Mëhill Felajn, Kolec Traboinin, Naum Priftin, An-ton ; efën, si dhe dy dashamirësit më të mëdhënjë të shoqatës,por që nuk janë anëtarë të saj tha ai, Astrit Totën dhe Dalip 5 recënVpër mbështetjen e madhe që kanë dhënë kur shoqata jonë ishtenjë ide e cila më pasë u bë një realitetV, pra ky që është sot.VZoti5 jek Marinaj, themelusi i kësaj shoqate, gjatë fjalës së tij njëvend të posaçëm u dha dhe leGuesve dhe adhuruesve të libraveshqip në diasporë. Duke kujtuar këtë dhjetëvjetor, ai kishte shumëdëshirë të fliste siç u shpreh Marinaj pak më shumë për leGuesit edashur që janë sipas tij - njëkohësisht, edhe leGuesit më të mirë,por, edhe mbështetësit e shkrimtarëve dhe poetëve shqiptarë nëAmerikë, në shumë aktivitete dhe promovime librash e sponsori-zime librash.Zoti 5 jek Marinaj, kujtojë gjithashtu fillimet e kësajshoqate, duke thënë se “xë të nderosh një shoqatë shkrimtarësh,është gjëja më e lëhtë, e cila nuk mund të bëhet pa ndihmën easkujt - por, të ndërtosh një shoqatë shkrimtarësh të këtij kalibriështë një ëndërr e bukur e kujtëdoQ e cila bëhet realitet, por që nukmund të bëhet pa ndihmën e të gjithë shkrimtarëve dhe poetëveqë janë anëtarët e saj.VMë pasë e mori fjalën edhe shkrimtariRamiz 5 jini, i cili foli në emër të krijuesve të kësaj shoqate, përrrugën e saj dhe sfidat e mëdha që i presin shkrimtarët shqiptarënë SHBA-ës, për bërë shkrime më të mira, dhe koha t’i vlersojë. 1Ç vjetorin e krijimit të Shoqatës së Shkrimtarëve Shqiptaro-Amerikanë me telegram urimi e përshëndeti dhe shkrimtari ynë imadh IsmailKadare.Telegramet i leG-ojë poetja Iliriana Sulku-qi . Shkrimtari ynë i madh Ismail Kadare, në këtë 1Çvjetor kishte dërguar tele-gramin në të cilin thuhejse “ Shoqata e Sh-krimtarëve Shqiptaro-Amerikanë , shërben sinjë urë komunikimi dukeu ndier pjestare e “Re-publikës sonë të LetraveshqipV, kjo është më tepërse sa prekse, më tepër sesa shpresëdhënëse, nëçastet kur kemi nevojë.Vthotë në telegramin e tijKadare.Më tej ai vazh-don duke thënë se “Judërgojë urimet më të mirapër festën tuaj dhe mëvjen mirë që u bëtë bash-kë për të festuar bukur

këtë 1Ç vjetor të shoqatës tuaj, dhe do të ndaja me ju të gjithakëto gëzime, por në pamundësi për të ardhur atje, pranoni për-shëndetjet e mija më të përzemrtaV, ka uruar Kadare.Telegramurimi për shkrimtarët shqiptarë në Amerikë, në këtë festë, dërgoinë emër të institucionit të shtetit shqiptar, dhe Zevendës Minis-tria e Turizmit, Kulturës, Rinisë dhe Sporteve, Suzana Turku.Editori i gazetës Dielli, Dalip 5 reca, përshëndeti në emër të Fatrës8ederatës më të vjetër të shqiptarëve në botë, të vatranëve tëAmerikës, parardhësit e të cilës, tha ai bënë mrekullira dhe shkru-an faqen e ndritur të Shqipërisë. Ashu siç e ka thënë dhe 8aikKonica, permendi 5 reca” VFatra, mori përsipër të luaj rolin e sh-tetit - pikërishtë atëhere, kur ai mungonteV. Përshëndeti festën eshkrimtarëve shqiptarë në Nju Jork, edhe fituesi i çmimit Ariu iArgjendtë, në 8estivalin e 61-të, të Berlinit, producenti, regjizoridhe fotografi i talentuar Andamion Murataj, i cili në festivalin eBerlinit, sëbashku me regjisorin amerikan, Joshua Marston njimuaj më parë fituan çmimin për skenarin më të mirë për filmin“8alja e gjakutV. Më pas përshëndetën edhe Presidentia e sho-qatës së gruas shqiptare në Amerikës, “Motrat x iriaziV Dr. AnaKohen, përfaqësuesesit të shtetit shqiptarë - Konsulli i Përgjiths-hëm i Shqipërisë, z Dritan Mishto, përfaqësuesia e shtetit tëKosovës diplomatja Faleza Oruçi , nga Konsullta e Përgjithshmee Kosovës në Nju Jork.Darka e 1Ç F jetorit të krijimit të shoqatëssë Shkrimtarëve Shqiptaro - Amerikanë, vazhdojë me disa re-citime të poezive të poetes Iliriana Sulkuqi, dhe poetit DalanLuzi, recituar nga aktori i njohur Herijon Mustafaraj . Aktori ngaKosova Shaban Lajçi - artisti që mundohet të mbajë gjallë frymënkombëtare në mesin e shqiptarëve të Amerikës, me kostumin folk-lorik të Rugovës, dhe me lahutë i këndojë trimërisë dhe bukurivetë Kosovës me një këngë nga melosi i këtyre anëve.Poetët IlirSpata dhe 5 enci Leka, recituan poezitë e tyre,” VIkja e Madhe; amëriV kushtuar Bilal !haferrit, dhe poezinë për NënëTeresen.James Pettifer shkrimtar dhe gazetar, një ekspert Britan-ik, dhe autor librash për Ballkanin, personalitet mjaft i njohurtashmë në botën shqiptare, i cili, këto ditë ndodhet për një turnenë SHBA, përgëzojë shkrimtarët shqiptarë për arritjet e tyre dheçmojë lart aktivitetin dhe veprimtarinë e komunitetit shqiptarë nëAngli. Ai tha se vitaliteti dhe krijimtaria e shqiptarëve, është mjafte madhe kudo ku jeton dhe punon ky komunitet dhe ndihet nëçdo fushë të jetës atje.Mbrëmja festive për nder të 1Ç vjetorit tëkrijimit të Shoqatës së Shkrimtarëve Shqiptaro-Amerikanë, u sho-qërua për disa orë me një program të zgjedhur artistik, i mbushurplot me këngë e valle popullore nga Shqipëria, Kosova dhe tëgjitha trevat. Muzika ishte nën argëtimin e këngëtares së mirën-johur Merita Halilit dhe orkestrës së drejtuar prej mjeshtrit tëfrisamonikës Raif Hysenit, këngëtarit shkodran Artan Matija sëbashku me Lindita Lole, ashtu, si e njohin njujorkezët, një sopra-no shqiptare që arriti të futej në radhët e artistëve amerikanë

nacional19/ E Diel,10 prill 2011

KRITIK…

Poezia e Frederick Turner, vlerë e spikatur e letërsisë bashkëkohre amerikane

Përmasat universale të një poezie“Xrederick Turner është një emër i madh në letërsinë anglo-amerikane, një emër me ndikim me përmasa të mëdha botërore. Poezia e tij vjen në shqip falë GjekëMarinajt, po ashtu poet e pedagog, që jeton në të njëjtin qytet me poetin, në Dallas të Texasit.”

Nga: Shefqet Dibrani

Ka kohë që e kam leGuar librin me poezi “Nëshpellën e Platonit”, por kam hezituar për tëshkruar. Jo për vlerat që ka poezia e këtij libri,përkundrazi poezia e Turnerit ka shumë vleraletrare. Jam shumë i vetëdijshëm se për poez-inë e këtij autori me ndikim kanë shkruar shumë,emra të kritikës dhe drejtues me famë të rry-mave të ndryshme letrare, shkrimtarë të shquar,dramaturgë të njohur, prijës e drejtues muzike ekështu me radhë. Fazhdimisht kam pas dhe kam“drojëV në përvojën time, në dijet e mia në fush-ën e kritikës, ndonëse shumicën e shënimevepër librat i kam mbështjell me nocionin “mbre-saV. Të shkruash për një libër duhet të jesh ko-mpetent, së paku të njohësh mirë fushën për tëcilën shkruan. Mendoj se profesionalizmi bienë kurth, atëherë kur nuk ndien përgjegjësi kurshkruan. Unë këtë përgjegjësi e ndiej vazhdi-misht” për secilin libër dhe për secilin autor. Kurshkruan për poetin 8rederick Turner, natyrisht,përgjegjësia profesionale merr përmasa edhe mëtë madha.Këto hezitime për të shkruar që i kam ndrydhurqë prej kohësh, mi largoi njohja e drejtpërdrejtme autorin, i cili një ditë maji të këtij viti, sho-qëruar me përkthyesin e tij, pranuan që në am-bientet e UTD në Dallas të kalojnë një pasditeme mua. “8rikënV e tejkalova me sukses, porpërgjegjësin për të shkruar nuk ma heq askush.Nga ai takim, i njoha më mirë dy personalitete tëartit e kulturës amerikane” autorin një emër mefamë, dhe përkthyesin e librit 5 jekë Marinajn icili prej më se tetë vitesh është pedagog në atoinstitucione të larta të kulturës, artit e letërsisëamerikane. Prandaj, “mbresatV e mia letrare mëme dëshirë i zbresë në një shkallë më miqësoredhe këto interpretime dua t’i përkufizoj si njëleGim miqësor, si një leGues i pasionuar i poezisësë 8rederick Turner.8rederick Turner është një emër i madh në

letërsinë anglo-amerikane, njëemër me ndikim me përmasa tëmëdha botërore. Poezia e tij vjennë shqip falë 5 jekë Marinajt, poashtu poet e pedagog, që jetonnë të njëjtin qytet me poetin, nëDallas të TeGasit.5 jekë Marinaj, duke qenë edhevetë poet dhe në të njëjtën kohëedhe pedagog e njëkohësishtedhe interpretues i letërsisë, ika bërë një shërbim të madh, sëpari letërsisë shqipe, duke i afru-ar emra të mëdhenj të poezisëamerikane siç është rasti me8rederick Turner, i vetëdijshëmai vetë, dhe ne si leGues se gamakrijuese e këtij poeti shtrihetpërtej kontinentit duke i kapëzenitet në këtë fushë. Prendajkonstatojmë se përkthyesi5 jekë Marinaj i ka bërë një shër-bim modest edhe autorit, meshpresë se poezia e tij do ta ketëndikimin e vet edhe te KombiYnë.Shqipërimi i poezive të 8eder-ick Turner është një përkthimbrilant, dhe jo rrallë të hamend,nëse me të vërtetë janë përk-thime, apo poezi të shkruara nëorigjinal, në gjuhën tonë tëmrekullueshme.

Më duket se një nga vlerat e këtij përkthimi janëaftësitë e përkthyesit për të ruajtur muzikalitetin,sepse në një varg poezish është i arrirë ky synim,po gjithsesi vlerë edhe më të theksuar ka mendi-mi e përjetimi i poezisë që është gjithë gjëja ekëtyre përpjekjeve.Turner, si personalitet është i madh, si njeri ithjeshtë, modest dhe shumë i dashur. Ai jo vetëmpërmes poezisë, por edhe si njeri të bën për vete.Prandaj kur këto dy elemente njerëzore bashko-hen, ato të japin “madhështinë, atë përflakjenVka thënë për Turner, James Merril, një figurë tjetërmjaftë e madhe amerikane.Njerëzorja te personaliteti i tij është bartur po aqedhe në poezi duke e bërë poezinë më të pran-ueshme dhe më të afërt me leGuesin. F lerësimetqë i janë bërë poezisë së Turnerit, domosdo kanëndikuar edhe në rrjedhat e krijimtarisë së tij pub-like, por ai me vite të tëra ka mbajtur pozita aka-demike, dhe ka redaktuar revista me famë, që dotë thotë se poezia, edhe shkrimet tjera të tij janësa refleksione ndaj paraardhësve aq edhe no-cione të eksperiencës së tij profesionale e pri-vate.Përmbledhja me poezi “Në shpellën e Platonit”për letërsinë shqipe 7hë për hë(, është një dhu-ratë e vyer që i ofrohet leGuesit, më e kompletuar,e më këtë, leGuesi ynë, pak a shumë do të njihetme disa nga vizionet, konceptet dhe mënyrat eqasjeve në poezi që ky autor me dije dhe ekspe-riencë kaq të madhe i ka përdor, dhe natyrishturojmë që të luaj 7për aq sa është e mundur( edherolin e saj, sidomos të ndikojë edhe te krijuesit etashëm dhe të ardhshëm në Shqipëri, Kosovë egjetkë.Jemi të vetëdijshëm se po të përkthehej e gjithëkrijimtaria e Turnerit, mundësitë e përzgjedhjessë formave dhe mënyrave të krijimit do të ishinmë të mëdha dhe shumëllojshmëria më e duk-shme. 5 jithsesi edhe ndikimet e tij do të ishin

shumëfish më të mëdha, por si një informacioni kompletuar ia vlen edhe kështu siç është botu-ar.Mënyra e të shkruarit poezi siç e ka preferuarpër vete, ndoshta me nuanca të caktuara mundta ndeshim edhe te poetët klasik shqiptarë dhete ai brezi që për simpati ruante një lloj konser-vatizmi 7anim nga forma klasike(, por që valët ezhvillimeve të letërsisë moderne i kishin zënëedhe ata.Pikërisht Turner është nga ata poetë që kambrojtur me ngulm animin nga poezia klasikedhe pikërisht atij, pra Turnerit i hidhët“mëkatiËQV, më shumë se çdo poeti tjetër se:“mban përgjegjësinë e rikthimit të formave tëvjetra, si dhe krijimin e disa prej formave të rejapoetike, që sot i gjejmë të aplikuara në poezinëbashkëkohor,V 7Marinaj, parathënie, f. 6(.Si do që të jetë “mëkatËV a “meritëQV, Turnermund të krenohet se pak a shumë edhe me atopak elemente i ka lidhur dy epoka të mëdha tëletërsisë»klasiken me modernen.Kultivimi i esencës poetike që hasim në këtëlibër përfshinë një shumëllojshmëri stilistike emotivore, si formë e shkruar, që ka përdor kypoet në poezinë e tij. Nëse bazohemi në fillimete krijimeve të Turner do të shohim një poezi meelemente klasike mjaft e qëndrueshme dhe pashenja të transformimit modern, kjo formë epoezisë statike me gjithë kritikat e mundshmeatij do t’i japin statusin e një poeti që e njehpoezinë qysh në embrionin e zhvillimit të saj.Në të gjitha veprat e fillimit, te poezia e Turneritdo të gjejmë një konglomerat a shumëllojshmëritipesh e mënyrash të të shkruarit të poezisë dukei dhënë një lloj ylberimi poezisë së tij.Libri “Në shpellën e Platonit” pasi përfaqësonmë shumë mënyrat dhe stilet e të shkruarit qëky autor i ka aplikuar në rrugëtimin e tij letrar,është disi heterogjene, qoftë për nga temat emotivet qoftë për nga struktura stilistike e kr-ijimit të poezisë, duke na dhënë një pigmentshumë ngjyrësh që secila më shumë se tjetrashkëlqen e rrezaton vlera letrare duke e mbësh-tetur njëra tjetrën.Pavarësisht nga shumëllojshmëria esenciale leG-uesi do të vë re tipin e poezisë së Turnerit që eka vënë mbi planin filozofik, atë ekzistencialist,pastaj në planin historik dhe bartja e metaforavea simboleve nga cikli në cikël, këtë vëllim poetike bëjnë mjaft distinktiv kurse për leGuesin do tëjenë të mjaftueshme për t’i parë, shijuar e kup-tuar disa nga llojllojshmëritë tematike e stilis-tike që ka ndjekur ky autor.Natyrisht, janë këto vlera poetike që ka ditur t’ishtjelloi Turneri, të cilin jo rastësisht kritikaamerikane e trajton jo vetëm si poet të madh,por emër të veçantë në kuadrin e poezisë anglo-amerikane.Fetë lidhjet që ka poezia e këtij autori me jetën etij personale, me ambientin ku ai ka jetuar, mepërvojën e tij të gjatë, qoftë nga udhëtimet eshumta, qoftë nga eksperienca akademike, apothjesht duke pas rol me rëndësi edhe në mjaftërevista me ndikim, e kanë begatuar jo vetëmshënimin biografik por i kanë dhënë ndjenjë dhepërjetim artistik poezisë së tij.Në këtë rast, unë për një arsye a një tjetër do tëveçoja ciklin “ParajsaV në të cilin janë regjistru-ar më ndjeshëm poezitë që kanë një lloj motivinëpërmes të cilit shënohen udhë-përshkrimet epoetit qoftë në atdheun e tij Angli, apo në 5 jer-mani, Austri, 8rancë, ; eki, Maqedoni, Serbi etj.

Këtu, kuptohet, motivet dhe idetë janë të përafër-ta me poetët e tjerë që kanë mundur t’i vizitojnëkëto vende. Për mua, nga ana tjetër, ato ishin mëtepër një rifreskim apo kthjellim i gjithë asaj qëka ndodhur me mua, por që prej kohësh edhemund të jetë mbuluar pluhuri i harresës.Fetë titujt e poezive që janë brenda këtij cikli dotë ngjallin emocionet e leGuesit si dhe të autorëvetë kësaj zone gjeografike, apo të atyre që udhakrijuese jo rrallë i ka përplasur që tej.Poezitë: “Me tren nga Londra në ParisëV, “Ba-varia: Mëngjes, drejt lindjesV, “Pranë Danubit,një ditë më vonëV, “Natë në një kafe rruge” bren-da një dasmëV, “Budapest, mëngjes, dy ditë mëvonëV, “Në 5 rac, Austri, për një konferencëV,“Dhjetë paradite në Evropë, tre pasdite në Tek-sasV, “duke shkuar më tej drejt LindjesV, “Ohër,gjashtë ditë para kthimitV, “Dhuratë që marr meveteV, “Shkup, buzë mbrëmjesV, “Ferë cigane:Për Naum PanofskinV dhe poezia “Përfundim:Në aeroplanV, kanë shprehur tërë ndjenjën e njëpoeti për të cilin jo më kot janë thurur lëvdatatmë të merituara.Një ndjenjë humane, të strukturuar jashtëzakon-isht mirë, e gjejmë te poezia “5 jatë vdekjes sënjë mikuV si dhe poezia vijuese “ApologjiV e tendonjë tjetër.I theksuam vetëm këto pak poezi, jo pse ishin mëtë veçanta, por thjeshtë vetëm për shijen time sileGues ngase ishin edhe indikacione të tjera qëmë lidhën më emocionalisht me to.; farëdo që të shkruaja për këtë libër dhe veçmaspër autorin janë gjëra më se të vërtetuara nëmënyrë profesionale në shënimin hyrës që i kabërë përkthyesi 5 jekë Marinaj, shkrim ky që iparaprinë librit si një “parathënieV e cila në këtërast, mbase edhe për autorin më duket e qëlluardhe e domosdoshme.Në fund të fundit ana artistike e kësaj poezie mëshfaqet si bukuritë e pakrahasueshme të PallatitPresidencial në Monaco, 7ku jam ulur përball tij,për t’ia vënë kornizat këtij shkrimi(, kurse metafo-rat, idetë dhe të gjitha qasjet tematike e motivorengjasojnë me bukuritë e rralla të kopshtit me lulee palma përball Pallatit dhe kudo në këtë x ytet-Shtet, që e ka ngritur dora e njeriut.Ky krahasim më duket zgjidhja më fatlume për të

parë edhe përmbledhjen poetike “Në shpellën ePlatonit” si një vepër - vlerë specifike e poezisëmoderne amerikane e përkthyer në shqip nganjë mendje e dije mjeshtërore, si një mrekulli errallë, vlerë kjo që do të qëndrojë me sukses nëmesin e kolonës së gjatë të librit shqip.Monaco,   Ç11

SHËNIME PËR AUTORIN:

Frederick Turner u lind në Northamptonshire,Angli, në vitin 19–3. Pasi kaloi disa vite nëAmerikën x endrore, ku prindërit e tij F iktor ….dhe Edith L. B. Turner po bënin kërkime shken-core, Turner u edukua në Universitetin e OG-fordit, 7196  / 19?Ç(, ku fitoi gradët B.A, M.A,dhe B. Litt, 7një gradë ekuivalente me Ph.D.( nëgjuhën dhe letërsinë angleze. Turner u natyrali-zua si qytetar amerikan në 199?. Ai është profe-sori themelues i Arteve dhe Humanitetit në Uni-versitetin e Teksasit, në Dallas, por që ka mbaj-tur pozita akademike në Universitetin e Kali-fornisë në Santa Barbara, Kenyon 0 ollege dhenë Universitetin “EGeterV në Angli. Nga viti 19?2/192  ka qenë redaktor i revistës “The KenyonRevie` V.