13.02.2020

1

PATOLOJİ LABORATUVAR TEKNİKLERİ PROGRAMI

SAĞLIK HİZMETLERİ MESLEK YÜKSEKOKULU

PLT114-Genel Biyokimya

Öğretim Görevlisi Dr. Nurhan ÇON

BİYOKİMYANIN TANIMI VE

TARİHÇESİ, HÜCRE VE

ORGANİZASYON

Hafta-1

PLT114-Genel Biyokimya

13.02.2020

2

13.02.2020

3

• Organizmaları oluşturan hücre, doku ve

organların biyokimyasal yapılarını araştırıp

kan, idrar ve diğer vücut sıvılarının

bileşimlerini ve görevlerini ortaya

koymaktır.

13.02.2020

4

• Klinik tanıda hastalıkların teşhis edilmesi ve

benzerlerinin birbirinden ayrılması, izlenecek

tedavi şekillerinin belirlenmesi için hastalardan

alınan biyolojik materyallerin biyokimyasal

analizlerinin yapıldığı laboratuvar birimidir .

13.02.2020

5

• Sağlığın temeli, normal biyokimyasal

olaylardır.

• Tüm hastalıklar moleküllerin, kimyasal

reaksiyonların ya da olayların

anormallikleri sonucunda ortaya çıkar. Her

hastalığın bir biyokimyasal temeli vardır.

• Hastalıkların tanı ve tedavisinde ve

onlardan korunmada başarılı olmak için iyi

bir biyokimya bilgisine ihtiyacımız var.

13.02.2020

6

Canlı hücrelerle ilgili

kimyasal olayların

anlaşılması için

öncelikle hücrelerdeki

organellerin

fonksiyonlarının

anlaşılması gerekir

13.02.2020

7

HÜCRE

• Canlıların, canlılık özelliği gösteren en

küçük parçasına hücre denir. Hücreler

yaşayan organizmaların yapısal ve

fonksiyonel en küçük birimidir.

13.02.2020

8

Hücreler gelişmişlik düzeyine göre ikiye

ayrılır:1-Prokaryot Hücreler: Bu hücrelerin zarlı organelleri

ve belirgin bir zarla çevrili çekirdeği yoktur. Yalnızca

hücre zarı, sitoplazma ve zarsız organel olan

ribozom taşırlar. Kalıtım maddeleri (DNA)

sitoplazmada bulunur. Örneğin bakteri, mavi- yeşil

alg prokaryot hücrelidir.

2- Ökaryot Hücreler: Bu tip hücrelerin zarla

çevrili çekirdeği vardır. Zarla çevrili

organelleri, hücre zarı ve sitoplazması

vardır. Örneğin protistler, mantarlar,

hayvanlar, bitkiler ökaryot hücrelidir.

13.02.2020

9

I-HÜCRE ZARI:Hücrenin en dışında yer alan ve hücreye şekil veren kısımdır.

Hem bitkisel, hem hayvansal hücrelerde bulunur. Çift katlı,

ince bir zar olan hücre zarı üzerinde madde alış verişini

sağlayan delikler (porlar ) vardır. Hücre zarı canlı, saydam,

esnek, seçici ve geçirgendir.

Hücre zarının görevleri:

1- Hücreyi dış etkenlerden korumak

2- Hücreye şekil vermek

3- Madde alış verişini kontrol etmektir.

13.02.2020

10

• Zarın kimyasal yapısını, yağlar, karbonhidratlar ve proteinler

oluşturur. Bu moleküllerin akıcı mozaik zar modelinde düzenlendiği

kabul görmektedir.

Akıcı mozaik modeline göre hücre zarı iki sıra yağ molekülü

arasında serbest olarak bulunan protein ve glikoproteinlerden

oluşur. Madde alış verişi zar yüzeyindeki porlarla sağlanır.

Hücre zarından geçebilen maddeler: Küçük moleküller ( glikoz,

aminoasit, su, madensel tuzlar), yağda eriyen A, D, E, K vitaminleri,

nötr moleküller (oksijen ve karbondioksit )`tir.

II- SİTOPLAZMAHücre zarı ile çekirdek arasını dolduran, renksiz, yarı saydam, yumurta

akı kıvamında (kolloid) bir sıvıdır. Sitoplazma canlıdır ve hücrenin bütün

hayatsal faaliyetleri burada oluşur.

Büyük bir çoğunluğu sudan oluşan sitoplazmada:

• su

• organik, inorganik maddeler,

• organeller,

• madensel tuzlar,

• hormonlar ve vitaminler bulunur.

Organik Maddeler: Sadece canlıların yapısında bulunan yağlar,

karbonhidratlar ve proteinler bu grubu oluşturur.

İnorganik Maddeler: hem canlıların, hem de cansızların yapısında

bulunabilen su ve madensel tuzlar bu grubu oluşturur.

Organeller: Sitoplazmanın içinde yapıları ve görevleri birbirinden farklı

küçük parçacıklar vardır. Bunlara organel denir.

13.02.2020

11

Ribozom: Protein sentezinin yapıldığı

yerdir. Virüs hariç tüm canlılarda

ribozom bulunur.

Sentrozom: Yalnızca hayvan

hücresinde bulunur. Sentriol denilen

birbirine dik iki silindirik yapıdan

oluşur. Görevi, hücre bölünmesi

sırasında iğ ipliklerini oluşturmaktır.

Endoplazmik Redikulum: Hücre zarı ile

çekirdek arasında bulunur ve bunlar

arasındaki ilişkiyi sağlar. Kıvrımlı bir

yapısı olup, kanallar sistemidir.

Hücre içi taşıma ve depolama

sistemi olarak görev görür.

13.02.2020

12

Golgi Cisimciği: Salgı maddelerinin

üretilmesini sağlar.( vücudumuzun

tükürük, ter, süt bezlerinde çok bulunur.)

Depo görevi görür. ( hücrede yağ ve

protein sentezi arttığında şişerek, hacmi

büyür.) Lizozom ve koful oluşumunda

etkilidir. Sindirim enzimi üretir. Yağların

sentezinden, hücre zarının yapım ve

onarımından sorumludur.

Sperm ve alyuvar hücrelerinde golgi

bulunmaz.

Lizozom: Yalnızca hayvansal hücrelerde

bulunur. Bitki hücrelerinde benzeri yapılar

vardır. Burada sindirim enzimleri bulunur.

Görevi hücre içi sindirimidir. Karaciğer,

dalak ve akyuvarlarda çok sayıda bulunur.

Koful: Daha çok bitki hücrelerinde

görülür. Bitki hücrelerinde az sayıda ve

büyük, hayvan hücrelerinde çok sayıda

ve küçüktür. Bulunduğu hücrenin

çeşidine göre depolama, sindirim,

boşaltım gibi görevler üstlenir. Madde

taşımacılığında etkilidir.

Mitokondri: Hücre içinde oksijenli

solunum yapar. Hücreye gerekli

enerjiyi sağlar. Çift katlı zarla

çevrilidir. Karaciğer, kas ve sinir

hücreleri, fazla miktarda enerji

kullandığından çok sayıda mitokondri

içerir.

13.02.2020

13

Hücrenin bölünme ve büyüme faaliyetlerini yöneten

kısımdır. Ökaryot hücrelerde bulunur. Genellikle hücrelerde

tek çekirdek bulunur. Görevleri; hücreyi yönetmek, kalıtım

bilgisini taşımak ve hücre bölünmesini sağlamaktır.

• Hücre çekirdeği dört kısımdan oluşur:

• çekirdek zarı

• çekirdek plazması

• çekirdekçik

• kromatin

13.02.2020

14

Canlı maddede çoğunlukla hafif elementler bulunur

Karbon (C), hidrojen (H), azot (N), oksijen (O), fosfor

(P), kükürt (S), sodyum (Na), potasyum (K), klor (Cl),

kalsiyum (Ca), magnezyum (Mg) elementleri

hücrelerin ve dokuların yapısal bileşenleridirler

13.02.2020

15

Elementlerin en küçük temel kimyasal yapı

taşı atomlardır

İki atom bir molekül oluşturmak üzere yan

yana geldiklerinde elektronlar her iki atomun

çekirdek ve elektronlarının etkisi altına

girerler. Karşılıklı etkileşimler sonunda atomlar

yeni bir düzenlenme ile kararlı bir yapıya

ulaşırlar

13.02.2020

16

Elektronların yeniden düzenlenmesi sırasında

kimyasal bağlar meydana gelir

• İyonik (elektrovalent)

bağlar

• Kovalent bağlar

• Ko-ordinat (dative

kovalent) bağlar

• Hidrojen bağları

• Metalik bağlar

• Van der Waals

kuvvetleri

13.02.2020

17

KAYNAKLAR

• BİYOKİMYAYA GİRİŞ: ATOM, MOLEKÜL, ORGANİK

BİLEŞİKLER Doç.Dr. Mustafa ALTINIŞIK ADÜTF

Biyokimya AD 2009

• TEMEL BİYOKİMYA Prof. Dr. Nesrin Kartal ÖZER, Prof.

Dr. A. Süha YALÇIN Marmara Üni. Yy. No:607 SHMYO

Yy. No:1

• MEGEP TIBBİ LABORATUVAR

BİYOKİMYASAL KAN ANALİZLER ÖNCESİ HAZIRLIK

725TTT109

KAN PROTEİNLERİ ANALİZİ 725TTT112