Buklet Pang-impormasyon

BUKLET PANG-IMPORMASYON

A

Buklet Pang-impormasyon

D09

84 N

ovem

ber

2012

PAMBANSANG PROGRAMA NG SCREENING UKOL SA KANSER SA BITUKA

Mga Pagkilala:Kinikilala ng Pamahalaang Australya ang kontribusyon at suporta ng GrupongTagapayo ng Pambansang

Programa ng Screening Ukol sa Kanser sa Bituka, kabilang ang mga estado at teritoryo sa pagtatatag

nitong programa.

Buklet Pang-impormasyon sa Pambansang Programa ng Screening Ukol sa Kanser sa Bituka (National Bowel Cancer Screening Program Information Booklet) ISBN: 978-1-74241-975-6

Online ISBN: 978-1-74241-976-3

Numero ng Pagpaapruba sa mga Paglalathala: 10201

Mga Pahayag sa Kopirayt: Mga publikasyong pangpapel

© Komonwelt ng Australia 2013

Ang publikasyong ito ay may kopirayt. Maaari mong kopyahin nang buo o bahagi lang nito nang hindi binago para sa iyong pansariling gamit o kaya kung ikaw ay bahagi ng isang organisasyon, para gamitin sa loob ng organisasyon, na kung ang kinopya ay gagamitin mo lang o ng inyong organisasyon sa hindi pangkomersyal na pakay at itatago itong paunawa ng kopirayt at ang lahat ng mga paunawa sa pagtatatwa bilang bahagi ng pagkokopya. Bukod sa mga karapatang gumamit na pinapayagan ng Batas ng Kopirayt 1968 (Copyright Act 1968) o pinayagan nitong paunawa sa kopirayt, nakareserba ang lahat ng iba pang mga karapatan at hindi ka pinapayagang kumopya nang buo o bahagi nito sa anumang ibang paraan (electroniko o ibang paraan) nang walang naunang natatanging nakasulat na pagpayag mula sa Komonwelt. Ang mga kahilingan at pagtatanong tungkol sa pagkokopya at mga karapatan ay dapat ipadala sa Sangay ng Mga Komunikasyon, Kagawaran ng Kalusugan at Pagtanda (Communications Branch, Department of Health and Ageing), GPO Box 9848, Canberra ACT 2601, o ipadala sa pamamagitan ng e-mail sa [email protected].

Mga sityo sa internet (Internet sites)

© Komonwelt ng Australia 2013

Ang publikasyong ito ay may kopirayt. Maaari kang mag-download, mag-displey, maglimbag at magkopya nang buo o bahagi nito nang hindi binago para sa iyong pansariling gamit o kaya kung ikaw ay bahagi ng isang organisasyon, para magamit sa loob ng organisasyon, na kung ang kinopya ay gagamitin mo lang o ng inyong organisasyon sa hindi pangkomersyal na pakay at itatago itong paunawa ng kopirayt at ang lahat ng mga paunawa ng pagtatatwa bilang bahagi ng pagkokopya. Bukod sa mga karapatang gumamit na pinapayagan ng Batas ng Kopirayt 1968 (Copyright Act 1968) o pinayagan nitong paunawa sa kopirayt, nakareserba ang lahat ng iba pang mga karapatan at hindi ka pinapayagang kumopya nang buo o bahagi nito sa anumang ibang paraan (electroniko o ibang paraan) nang walang naunang natatanging nakasulat na pagpayag mula sa Komonwelt. Ang mga kahilingan at pagtatanong tungkol sa pagkokopya at mga karapatan ay dapat ipadala sa Sangay ng Mga Komunikasyon, Kagawaran ng Kalusugan at Pagtanda (Communications Branch, Department of Health and Ageing), GPO Box 9848, Canberra ACT 2601, o ipadala sa pamamagitan ng e-mail sa [email protected].

Itong buklet pang-impormasyon ay hindi magiging lubusang komprehensibo at sadyang gamit bilang gabay lamang. Hindi dapat nito pinapalitan ang pang-indibidwal na payong pang-medikal at kung mayroon kang anumang mga alalahanin tungkol sa iyong kalusugan o karagdagang mga katanungan, dapat mong sabihin ang mga ito sa iyong doktor.


i

Mga Nilalaman

Panimula ___________________________________________________________ 1

Tungkol sa iyong bituka _____________________________________________ 2

Tungkol sa kanser sa bituka __________________________________________ 3

Ano ang kanser sa bituka? __________________________________________ 3

Gaano ka-pangkaraniwan ang kanser sa bituka? _______________________ 3

Ano ang mga sanhi ng kanser sa bituka? ______________________________ 4

Ano ang mga sintomas ng kanser sa bituka? __________________________ 4

Napapagaling ba ang kanser sa bituka? _______________________________ 5

Nahahadlangan ba ang kanser sa bituka? _____________________________ 5

Sino ang nanganganib sa kanser sa bituka? ___________________________ 6

Ano ang mahalagang kasaysayang sakit ng pamilya ukol sa kanser sa bituka? ________________________________________________________ 6

Screening para sa kanser sa bituka ___________________________________ 7

Ano ang screening? ________________________________________________ 7

Paano kung ako ay nakapagpasuri na para sa kanser sa bituka sa kakaibang proseso? _____________________________________________ 8

Ano ang nakapaloob sa FOBT? ______________________________________ 9

Paano kung kailangan ko pa ng isa pang ‘kit’ para sa pagsusuri? _________ 9

Paano kung hindi ko maintindihan ang mga tagubilin sa pagsusuri? _______ 9

Gaano maaasahan ang pagsusuri? __________________________________ 10

Maaari ko bang ilagay ang aking mga sampol sa repridyereytor? _________ 10

Anong mangyayari sa mga resulta ng aking FOBT? ____________________ 10

Ano ang ipinapakita sa FOBT? ______________________________________ 11

Anong mangyayari kung ang aking resulta ay positibo _______________ 12

Ano ang nakapaloob sa colonoscopy? _______________________________ 12

Mayroon bang anumang mga panganib sa pagpapa-colonoscopy? ______ 13


ii

Saan ako maaaring magpa-colonoscopy? ____________________________ 14

Magkano ang gastos sa pagpapa-colonoscopy? ______________________ 14

Ano ang mangyayari kung may natuklasang kanser sa bituka? __________ 14

Paano kung ang pagpapa-colonoscopy ay hindi nagpakita ng anumang bagay? _________________________________________________ 14

Ang Pambansang Programa ng Screening ukol sa Kanser sa Bituka (The National Bowel Cancer Screening Program) ______________________ 15

Ano ang nakapaloob sa programa? _________________________________ 15

Bakit ang mga tao lamang na lagpas sa edad na 50 taon ang inaanyayahang sumali? ____________________________________________ 16

Kailangan ba akong sumali? ________________________________________ 16

Anong gagawin ko sa aking ‘kit’ ng pagsusuri kung ayaw kong makilahok? _ 16

Maaari ko bang ibigay sa iba ang aking imbitasyon? ___________________ 17

Paano kong pinili kong huwag makisali sa programa? __________________ 17

Pag-ayaw sa programa _________________________________________ 17

Pagsususpinde mula sa programa _______________________________ 17

Paano kung nagbago ako ng isip sa pakikilahok sa programa? __________ 18

Paano kung nagbago ako ng isip sa pakikilahok sa programa? ________ 19

Anong impormasyon ang itinatago ng Rehistro sa Programa? ___________ 19

Saan gagamitin ang impormasyong ito? _____________________________ 19

Ligtas ba ang aking impormasyong nasa Rehistro sa Programa (Program Register)? _______________________________________________ 20

Kanino ibibigay ang aking impormasyon? ____________________________ 20

Paano kung may mali o may nagbago sa aking mga personal na mga detalye? __________________________________________________ 20

Para sa karagdagang impormasyon _________________________________ 21

Mga Website ______________________________________________________ 22

Mga Pinagkunan ng Buklet (Bibliography) ___________________________ 23

Porma para sa Pag-ayaw ___________________________________________ 25

Porma para sa Pagsuspinde _________________________________________ 26


1

PanimulaSa Australya, halos isa sa 19 na mga lalaki at isa sa 28 na mga babae ang magkakaroon ng kanser sa bituka bago pa sumapit ang edad na 751taon. Isa ito sa pinakamataas na mga antas sa buong mundo. Noong taong 2009, halos 14,410 na bagong mga kaso ng kanser sa bituka ang nakita sa pagsusuri at noong 2010, tinatantiyang 4,000 katao ang namatay mula sa sakit na ito2. Ang kanser sa bituka ay naging pangalawang pinakapangkaraniwang dahilan ng pagkamatay nang may kinalaman sa kanser kasunod sa kanser sa baga.

Ang magandang balita ay ang kanser sa bituka ang isa sa pinakanagagamot na sa mga uri ng kanser, kung maagang matuklasan. Kung ang kanser ay natuklasan bago pa ito kumalat nang lagpas sa bituka, ang pagkakataong makaligtas nang hindi bababa sa limang taon matapos ang diyagnosis ay 90 porsiyento3. Ang maagang pagkatuklas ang nagbibigay ng pinakamagaling na pag-asang mabawasan ang dami ng mga Australyanong namamatay sa kanser sa bituka bawa’t taon.

Itong buklet ay magsasabi sa iyo ng pangunahing mga katunayan tungkol sa kanser sa bituka, tungkol sa isang simpleng screening na pagsusuri na tinatawag na Faecal Occult Blood Test (FOBT)( pagsusuri ng dugo sa dumi), na magagawa mo sa bahay at tungkol sa mga pagsusuring ‘follow-up’ na ginagamit upang tingnan ang mga pagbabago sa iyong bituka kabilang na ang kanser. Sinasabi rin nito sa iyo kung paano mo mababawasan ang panganib na magkaroon ng kanser sa bituka sa pamamagitan ng pagkukumpleto ng libreng screening na pagsusuri na ipinadala sa iyo.


2

Tungkol sa iyong bitukaAng bituka ay bahagi ng iyong sistema ng pagtutunaw ng iyong kinain. Kinokonekta nito ang iyong tiyan sa butas ng puwit (anus), kung saan ang mga itinatapong mga bagay [na ang tawag ay pagkilos ng bituka o mga tae (faeces)] ay dumaraan papalabas ng katawan. Ang gawain ng bituka ay tapusin ang pagtunaw sa pagkain sa pamamagitan ng pagsipsip ng tubig at mga sustansya.

May tatlong mga bahagi ang iyong bituka:

• ang maliit na bituka – na pangunahing sumisipsip ng mga sustansya sa mga nanguyang pagkain (broken-down food)

• ang colon – na pangunahing kinukuha ang tubig

• ang rectum – na nag-iipon ng itatapong mga bagay hanggang sa ilalabas ito ng katawan sa pamamagitan ng butas sa puwit (anus).

Ang magkasamang colon at rectum ay kilala sa tawag na malaking bituka. Karaniwang naaapektuhan ng kanser sa bituka ang malaking bituka. Ang kanser sa malaking bituka ay kilala rin sa tawag na ‘colorectal cancer’. Bihira ang kanser sa maliit na bituka.

Ang mga larawan sa pahina 2 at 3 ay hinango mula sa orihinal na mga larawan, pagmamagandang-loob ng Konseho ng Kanser sa Victoria (Cancer Council Victoria).

Tumbong (Rectum)

Colon

Maliit na Bituka

Butas ng puwit (Anus)


3

Tungkol sa kanser sa bituka

Ano ang kanser sa bituka?Ang kanser sa bituka ay isang lubhang mapaminsalang tumutubo (malignant growth) na pinakapangkaraniwang nabubuo sa looban ng malaking bituka. Karamihan sa mga kanser sa bituka ay nabubuo mula sa maliliit na mga tumutubo na ang tawag ay ‘polyps’. Ang mga ‘polyp’ ay maliliit na mga tuldok (spots) sa linyang-daanan ng bituka o parang mga bunga ng cherry na nasa tangkay (cherries on stalks). Hindi lahat ng mga ‘polyp’ ay nagiging kanser. Kung maaalis ang mga ‘polyp’, mababawasan ang panganib ng pagkakarooon mo ng kanser.

Mga pagsisimula ng kanser sa bituka

Gaano kapangkaraniwan ang kanser sa bituka?Ang kanser sa bituka ay isa sa pinakapangkaraniwang mga kanser sa Australya lalung-lalo na sa mga taong lagpas na sa edad na 50 taon. Noong 2009, umabot sa 14,410 bagong mga kaso ang nasuri. Isa rin ito sa pangunahing dahilan ng mga pagkamatay sa kanser, na may mga 80 Australyano ang namamatay sa kanser sa bituka bawa’t linggo.

Daanan ng dugo

(Blood vessel)

Hangganan (Boundary)

Mga selyulang

normal

Mga selyulang abnormal

Dumadami na ang mga selyulang

abnormal Polyp Kanser sa bituka


4

Noong 2010, ang kanser sa baga, bituka, prostate at suso ang siyang pinakapangkaraniwang mga dahilan ng pagkamatay sa kanser dito sa Australya, gaya ng ipinakikita sa Nakaguhit bilang ika-1.

Nakaguhit bilang ika-1: Ang bilang ng mga pagkamatay mula sa pinakapangkaraniwang panloob na mga kanser sa Australya, 2010

Suriang Pangkalusugan at Pangkapakanan ng Australia (Australian Institute of Health and Welfare) at Samahan ng Mga Parehistro sa Kanser ng Australasya 2012 ( Australasian Association of Cancer Registeries 2012)

Ano ang pinagmumulan ng kanser sa bituka?Mahirap magbigay ng iisang dahilan, ngunit para sa karamihang mga tao, ito ay ang kanilang edad at diyeta na nagiging dahilan sa pagkakabuo ng kanser sa bituka.

Ano ang mga sintomas ng kanser sa bituka?Nabubuo ang kanser sa bituka nang walang nakikitang mga sintomas. Kung kaya mahalaga ang pagpapa-iscreen.

Baga

4,934

2,205

3,165

1,777

2,840

3,234

Baga

BagaProstate SusoBituka Bituka

Bituka

Bila

ng n

g m

ga p

agka

mat

ay

Kalalakihan Kababaihan

Prostate

Suso


5

Maaaring kabilang sa mga sintomas ay:

• pagdurugo sa tumbomg (rectum) o anumang senyales ng dugo matapos dumumi

• isang kamakailan lang at patuloy na pagbabago sa nakaugaliang pagdumi, gaya halimbawa kung mayroon kang mas malambot na pagdumi, matinding pagtitibi at/ o madalas na pagpunta sa palikuran nang higit na madalas kaysa dati.

• hindi maipaliwanag na pagkapagod (sintomas ng anaemia) o pagkabawas ng timbang

• paninikip ng dibdib.

TANDAAN: Kung mapansin mo ang alinman sa mga sintomas na ito, hindi ibig sabihin na mayroon kang kanser sa bituka, ngunit mahalagang talakayin ninyo ang mga ito sa iyong doktor.

Napapagaling ba ang kanser sa bituka?Ang kanser sa bituka ay isa sa mga uri ng kanser na napapagaling kung matuklasan nang maaga pa. Kaya nga mahalaga ang pagkukumpleto ng libreng screening na pagsusuri na ipinadala sa iyo.

Nahahadlangan ba ang kanser sa bituka?Habang walang kanser na lubusang nahahadlangan, mababawasan mo ang panganib na magkaroon ng kanser sa bituka sa pamamagitan ng malusog na diyeta, regular na pag-eehersisyo, pagbawas sa pag-inom ng alak at pagtigil sa paninigarilyo.

Hindi pa huli ang lahat para magpanibago sa iyong diyeta at estilo ng patakbo sa buhay. Kung nais mo ng higit pang impormasyon tungkol sa malusog na diyeta, kausapin ang iyong doktor o tunghayan ang website ng programa sa: www.cancerscreening.gov.au


6

Sino ang nasa peligro ng kanser sa bituka?Parehong kababaihan at kalalakihan ay nasa peligro na magkaroon ng kanser sa bituka.

Mas mataas ang panganib mo kung ikaw:

• ay nasa edad 50 taon at mahigit pa – ang panganib mo ay tumataas dahil sa edad.

• ay mayroong sakit na namamagang bituka, tulad ng sakit na Crohn o nagsusugat na tubong daanan ng dumi (ulcerative colitis);

• ay dati nang mayroong natatanging uri ng mga polyp, na tawag ay ‘adenomas’, sa loob ng bituka; o

• ay may mahalagang kasaysayang sakit ng pamilya sa kanser sa bituka o mga ‘polyp’.

Ano ang may mahalagang kasaysayang sakit ng pamilya na kanser sa bituka?Ikaw ay masasabing may mahalagang kasaysayang sakit ng pamilya sa kanser sa bituka kung ang isang malapit na kamag-anak (magulang, kapatid na lalaki, kapatid na babae o anak) na nagkaroon ng kanser sa bituka noong nasa kabataang edad (mababa sa edad na 50) o kung mahigit sa isang kamag-anak na nasa kaparehong panig ng iyong pamilya ay nagkaroon ng kanser sa bituka.

Mahigit sa 75 porsiyento ng mga taong nagkaroon ng kanser sa bituka ang walang kasaysayang sakit na kanser sa bituka ang pamilya.4

Kung sa palagay mo na may kasaysayang sakit na kanser sa bituka ang iyong pamilya, dapat kang makipag-usap sa iyong doktor tungkol sa peligro mong magkaroon ng ganyang sakit .


7

Screening para sa kanser sa bituka

Ano ang screening?Nakapaloob sa screening ang pagsusuri sa kanser sa bituka sa mga taong wala namang nakikitaang mga sintomas ng karamdaman. Ang pakay ay para mahanap ang mga polyp o kanser habang maaga na madali pang gamutin at pagalingin ang mga ito.

Ang kanser sa bituka ay nabubuo nang walang maagang mga senyales.

Ang kanser ay maaaring tumubo sa loob ng dingding ng bituka sa loob ng maraming taon bago pa ito kumalat sa ibang mga bahagi ng katawan. Kalimitan ay kakaunting dugo ang tumatagas sa ganitong mga tumutubo (growths) at sumasamang palabas sa pagdumi bago pa mamalayan ang anumang mga sintomas.

Ang pagsusuring tinatawag na Faecal Occult Blood Test (FOBT) ay nakakatuklas ng maliliit na pagkakaroon ng dugo sa iyong pagdumi. Bagama’t walang screening na pagsusuri ang 100 porsiyentong tama, ang FOBT ang sa kasalukuyan ay ang may pinakamahusay na pagsasaliksik sa screening na pagsusuri para sa kanser sa bituka.

Ang Pambansang Konseho ng Pangkalusugan at Pangmedikal na Pananaliksik [The


8

National Health and Medical Research Council (NHMRC)] ay nagrerekomendang magpa-screening ng FOBT tuwing dalawang taon mula sa edad na 50 taon5.

Kung magkaroon ka ng anuman sa mga sintomas ng kanser sa bituka o madiskubreng may kasaysayan ang pamilya sa kanser sa bituka, dapat mong kontakin kaagad ang iyong doktor upang pag-usapan ang uri ng pagsusuring pinakabagay para sa iyo.

Paano kung ako ay nasuri na sa iba namang proseso para sa kanser sa bituka?Kung ikaw:

• ay nagkasakit sa bituka nitong nakaraang 12 buwan na ginagamot sa kasalukuyan; o

• ay nagpa-colonoscopy kamakailan (kahit kailan nitong nagdaang 5 taon); o

• ay naka-skedyul na magpa-colonoscopy sa susunod na ilang linggo;

gayunpaman, malamang kailangan mong makipag-usap sa iyong doktor sa iyong pagsali sa programa ng screening. Pakisuyong abisuhan ang Linyang Pang-impormasyon (1800 118 868) kung inirekomenda ng iyong doktor na hindi mo kailangang sumali sa programa.


9

Ano ang nakapaloob sa FOBT?Ang FOBT ay isang simpleng pagsusuri na gagawin mo sa bahay bago pa ipadala ang mga sampol sa isang laboratoryong pathology para sa pag-aanalisa. Ang pagsusuri ay mabilis, madali at hindi masakit. Para mapataas ang mga pagkakataong makatuklas ng kaunting dugo sa iyong pagdumi, kailangan mong kumuha ng dalawang mga sampol sa dalawang magkahiwalay na mga pagdumi. Pinakamaganda, dapat kolektahin ang mga sampol nang magkalapit na araw hangga’t maaari at mas gugustuhing hindi magkalayo nang mahigit sa 2-3 mga araw.

Ang kawastuan ng mga resulta ay maaaring maaapektuhan ng temperatura at nang oras mula sa pagkuha ng sampol hanggang sa pag-aanalisa. Kuhanin ang mga sampol sa magkalapit na araw hangga’t maaari, tamang pag-iimbak at pagpapadala nito kaagad pabalik para ma-analisa at matiyak na ang iyong resulta ay wasto hangga’t maaari. Kung lumampas nang mahigit pa sa 14 na mga araw mula sa unang pagkuha mo ng sampol hanggang sa makarating ang iyong mga sampol sa laboratoryo ng pathology, padadalhan ka ulit ng isa pang kit para kumpletohin.

Kasama sa kit ng FOBT ang listahan ng tagubilin na dapat mong maingat na basahin bago gawin ang pagkuha ng mga sampol.

Kapag nakolekta mo na ang mga sampol, ipadala ang mga ito sa laboratoryo ng pathology para masuri sa pamamagitan ng bayad-na-ang koreo na lalagyang embelop na kasama sa kit. Kung ipadadala ang iyong mga sampol, tiyaking kabilang ang pirmadong Participant Details Form. Hinihimok kang hirangin ang iyong doktor sa porma. Kung wala kang regular na doktor, pero pumupunta ka sa klinika o serbisyo (tulad ng Aboriginal Medical Service) para sa pangkalusugang pangangalaga, gayunpaman, maaari mong hirangin ang serbisyong iyon.

Ipapadala ng laboratoryo ng pathology ang mga resulta ng pagsusuri sa iyo at iyong doktor/pangkalusugang serbisyo (kung hinirang). Kung may positibo kang resulta sa pagsusuri, dapat mong kausapin ang iyong doktor / pangkalusugang serbisyo tungkol sa resulta.

Paano kung kailangan ko nang isa pang ‘kit’ ng pagsusuri?Kung nawala o nasira mo ang kit ng pagsusuri at kailangan mo ng kapalit, pakitawagan ang Linyang Pang-impormasyon sa 1800 118 868

Paano kung hindi ko maintindihan ang mga tagubilin sa pagsusuri? Tawagan ang Linyang-pantulong ng FOBT sa 1800 738 365 kung hindi ka nakatitiyak kung paano gagawin ang pagsusuri. Ipapaliwanag nila sa iyo ang tungkol sa bawa’t hakbang.


10

Gaano maaasahan ang pagsusuri?Walang screening na pagsusuri ang 100 porsiyentong tama. Katulad nang sa karamihang mga pagsusuri, kung kaagad ay maa-analisa ang mga sampol, mas lalong tama ang resulta. Sa pagkuha ng mga sampol na magkalapit ang araw, pag-iimbak nang maayos at maagap na pagpapadala sa koreo ang magpapasiguradong makukuha ang pinakatamang resulta.

Ang dugo ay nag-uumpisang magwatak-watak kapag napahiwalay sa katawan. Ang likidong nasa pangkolektang tubo ay gumaganap na pangpreserba ng dugo. May ilang kondisyon na nagpapabilis sa pagwawatak-watak ng dugo at kapag nangyari na iyon sa dugo, mahihirapan nang tuklasin sa proseso ng screening. Maaaring magresulta ito ng maling negatibo (‘false negative’). Ang mga sampol na nalantad ng matagal sa mataas na mga temperatura, o naatraso sa pag-aanalisa ay maaaring maapektuhan sa ganitong paraan.

Upang maiwasan ang pagwatak-watak ng anumang dugo sa mga sampol, mahalagang hindi ito malantad sa mataas na mga temperatura at kumpletohin kaagad ang pagsusuri.

Maitatago ko ba ang mga sampol sa repridyereytor?Oo. Sa kakaunting patak ng sampol na kakailanganin at nang apat na pamprotektang mga tubo (ang tubong lagayan ng sampol, ang pambiyaheng tubo, ang plastik na ‘ziplock’ na bag at ang bayad-na-ang koreong embelop) walang panganib ng anumang kontaminasyon sa ibang nilalaman ng iyong repridyereytor.

Ang repridyereytor ang magbibigay ng pinakamaayos na mga kondisyon para sa iyong sampol subali’t HUWAG PAPAGYELOHIN.

Ano ang mangyayari sa aking mga resulta ng FOBT?Ang mga resulta ay ipadadala sa iyo at iyong doktor (kung mayroong hinirang) at sa Rehistro ng Programa (Program Register) dalawang linggo makalipas ang pagpapakoreo mo sa laboratoryo ng nakumpletong pagsusuri.

Kung pinili mong umalis sa Programa matapos mong kumpletohin ang FOBT at naipadala sa pagpapaanalisa, ang mga resulta ay ipadadala sa iyo at iyong doktor (kung mayroong hinirang).


11

Ano ang ipinapakita ng FOBT?Ang FOBT ay magpapakita kung mayroon o walang nakitang dugo sa iyong mga sampol.

Kung walang nakitang dugo sa iyong mga sampol na ipinadala sa laboratoryo, ang resulta ng iyong FOBT ay negatibo. Datapwa’t hindi ibig sabihin nito na wala ka o hindi magkakaroon ng kanser sa bituka, dahil ang ilang mga kanser sa bituka ay hindi dumudugo o nagdurugo tapos nawawala. Inirerekomenda ng NHMRC na magpa-FOBT bawa’t dalawang taon mula sa edad na 50 anyos6.

Kung magkaroon ka ng anumang mga sintomas ng kanser sa bituka matapos tumanggap ng negatibong resulta, magpatingin kaagad sa iyong doktor.

Kung mayroong dugo sa mga sampol na ipinadala mo sa laboratoryo, ang resulta ng iyong FOBT ay positibo. Mga isa sa 13 katao ang magkakaroon ng positibong resulta, na nagtutukoy na may nakikitang dugo7. Ito ay maaaring sa mga kondisyong iba pa sa kanser, gaya ng mga ‘polyp’, almoranas o pamamaga ng bituka, ngunit kailangang maimbistigahan ang dahilan ng pagdurugo. Kung may natuklasang dugo, sasabihin sa iyong kumontak sa iyong doktor para pag-usapan ang tungkol sa resulta.


12

Anong mangyayari kung positibo ang aking resultaKung ang resulta ng iyong FOBT ay positibo, kailangang talakayin ninyo ng doktor mo ang tungkol sa resulta. Maaaring magrekomenda ang doktor mo ng karagdagang pagsusuri, kalimitan ay ang ‘colonoscopy’, upang hanapin ang dahilan ng pagdurugo. Kailangang talakayin ninyo ng doktor mo ang anumang mga panganib na may kinalaman sa katulad na pagsusuri.

Anong ang nakapaloob sa colonoscopy?Ang colonoscopy ay isang operasyon na iiksaminin ang iyong bituka. Ang karaniwang operasyon ng colonoscopy ay nakapaliwanag sa ibaba.

Sa araw nang bago operahan:

Sa araw nang bago gawin ang colonoscopy, ikaw ay hihilinging uminom ng isang ispesyal na preparasyon para malinis ang iyong bituka. Napakamahalaga nito, dahil makakatulong ito sa doktor na makita ng mas malinaw ang dingding (lining) ng iyong bituka at makita ang anumang mga pagbabago. Kailangang kang nasa malapit sa banyo buong araw, kaya kailangan mong lumiban sa iyong trabaho o magplano nang maaga pa kung kailangan mong magbiyahe papunta sa iyong ‘colonoscopy’.


13

Sa araw na ng pag-oopera:

Sa araw na ng pag-oopera, maaaring painumin ka ng pampakalmang gamot na makakaramdam ka ng pagkaantok. Tapos ipapasok ng doktor ang isang makitid, nababaluktot na tubo sa iyong tumbong (rectum). Itong tubo ay tinatawag na ‘colonoscope’. Mayroon itong maliit na ‘camera’ na nakakabit sa dulo, na siyang tutulong sa doktor sa paghahanap ng mga ‘polyp’ o may kanser na mga tumutubo (growths) sa loob ng bituka.

Ang mismong pagsusuri ay aabutin ng mga 20 hanggang 30 minuto at kalimitang ginagawa sa isang ospital o pang-araw na klinika. Pagkatapos ng pag-oopera, mananatili ka muna sa ospital ng mga dalawang oras para magparekober hanggang sa mawala na ang epekto ng gamot na ininom mo.

Pagkatapos ay makakauwi ka na. Kailangan mong may kasama para sunduin ka. Dahil sa gamot, napakamahalagang hindi ka muna magmamaneho ng sasakyan, magbibiyahe sa pampublikong transportasyon nang nag-iisa (kabilang na ang taksi), magpapaandar ng makinarya, pumirma sa anumang mga legal na dokumento o uminom ng alak sa loob ng 24 oras matapos ang iyong pagsusuri.

Kung may nakitang anumang mga ‘polyp’, kalimitang tatanggalin kaagad ng doktor ang mga ito at susuriin kung may kanser. Makakaramdam ka ng di-pagkakomportable matapos ang pag-oopera, ngunit mawawala din iyon kaagad. Wala kang mararamdamang anumang masakit.

Ang karagdagang mga detalye sa colonoscopy ay matutunghayan sa website ng programa sa: www.cancerscreening.gov.au

Mayroon bang anumang mga panganib sa colonoscopy?Maaaring mangyari ang mga komplikasyon sa colonoscopy. Maaaring kasama sa seryosong komplikasyon ang pagkabutas (pagkakaroon ng butas) sa dingding ng bituka (may 1 sa 1,000 na mga pag-iiksamin) at /o matinding pagdurugo mula sa bituka (mga 3 sa1,000 na mga pag-iiksamin)8.

Maaari ding magkaroon ka ng masamang reaksyon sa preparasyong gamot para sa bituka (bowel preparation) at /o sa mga gamot pampakalma (sedatives) o pang-anestisya. Posibleng mangyari ang pambihirang mga epekto sa anumang pag-oopera. Malayong mangyari ang mamatay.

Mahalagang talakayin ninyo ng doktor mo ang mga panganib at pakinabang bago pa ikaw pumayag sa anumang pag-oopera kabilang na ang colonoscopy.


14

Saan ako maaaring magpa-colonoscopy?Ang mga pagpapa-colonoscopy ay karaniwang ginagawa ng isang espesyalista sa mga ospital o pang-araw na klinika. Kalimitang kakailanganin mo ang pagsasangguni ng iyong doktor at maisasangguni ka bilang pasyenteng pampubliko o pampribado. May mga listahan ng paghihintay para sa pagpapa-colonoscopy sa ilang mga bahagi ng Australya. Kung nag-aalala ka, kailangang talakayin ninyo ng doktor mo sa unang paghaharap.

Magkano ang gastos sa isang colonoscopy?Binabayaran ng Pamahalaan ang Medicare rebate para sa mga colonoscopy na ginawa sa pribadong sektor. Depende kung ipinagawa mo ang colonoscopy bilang isang pasyenteng pampubliko o pampribado, maaaring magbayad ka pa ng dagdag na puwang na bayarin (gap fee). Kailangan mong makipag-usap sa iyong doktor o sa pasegurong pangkalusugan tungkol sa maaaring maging gastos.

Anong mangyayari kung may natuklasang kanser sa bituka?Karaniwang ikaw ay kakailanganing magpa-opera kung may nakitang kanser sa bituka. Kung nakita ang kanser habang nasa maagang yugto, mataas ang pagkakataon ng lubusang paggaling. Karamihan sa mga tao ay nakakabalik sa dati nilang istilo ng pamumuhay.

Paano kung walang anumang naipakita ang colonoscopy?Ibig sabihin ng malinaw na colonoscopy ay walang natuklasang ‘polyps’ o may-kanser na mga tumutubo (cancerous growths).

Kakausapin ka ng iyong espesyalista tungkol sa iyong resulta at kung gaano kadalas at klase ng pagsusuri sa hinaharap ang kakailanganin mo ayon sa iyong indibidwal na mga kalagayan. Maaaring kasama dito ang pagbabalik sa tuwing dalawang taon na screening ng FOBT, na siyang inirerekomenda ng NHMRC9.

Pansamantala, kung ikaw ay nagkaroon ng anumang mga sintomas na nakapaliwanag sa buklet na ito, dapat kang magpatingin kaagad sa iyong doktor.


15

Ang Pambansang Screening Ukol sa Kanser sa Bituka Programa (The National Bowel Cancer Screening Program)Ang Pambansang Programa ng Screening ukol sa Kanser sa Bituka (National Bowel Cancer Screening Program) ay inisyatiba ng Pamahalaang Australya sa pakikipagsosyohan ng mga pamahalaang estado at teritoryo. Layunin nitong makatulong sa maagang pagtuklas ng kanser sa bituka at mabawasan ang bilang ng mga Australyanong namamatay bawat taon mula sa sakit na ito.

Ano ang nakapaloob sa programa?Inaanyayahan ng programa sa kasalukuyan ang mga Australyanong magiging edad 50, 55, 60, 70 at 74 na taon na sumali. Palalawakin ito upang isali ang mga magiging edad 70 mula 2015.

Paunti-unting isasama ang iba pang mga edad na grupo, na pagsapit ng taong 2020, ang lahat ng mga Australyanong nasa pagitan ng edad 50 at 74 na taon ay aanyayahang magpa-screen tuwing dalawang taon. Ito ay alinsunod sa mga rekomendasyon ng NHMRC10.

Ang karagdagang impormasyon ukol sa pagpapasimula ng tig-dalawang taon(two yearly) na pag-screening ay makukuha sa website ng programa sa: www.cancerscreening.gov.au.


16

Ang mga pangalan at tirahan ng mga taong karapat-dapat sumali sa programa ay kinuha sa mga talaan ng Medicare o Kagawaran ng Mga Kapakanang Pambeterano (Department of Veterans’ Affairs). Matatanggap ng karamihan sa mga tao ang kanilang paanyaya sa bandang panahon ng kanilang kaarawan, ngunit maaaring umabot pa nang anim na buwan mula sa kanilang kaarawan. Ang mga taong nakatira sa mainit na bahagi ng Australya ay tatanggap ng kanilang paanyaya sa mga buwan na malamig ang panahon.

Ang mga taong karapat-dapat ay pinadadalhan ng kit ng pagsusuri sa kanser sa bituka (isang FOBT) sa pamamagitan ng koreo at hihilingang kumuha ng mga sampol sa dalawang magkahiwalay na pagdumi bago ipadadala ang nakumpletong pagsusuri sa laboratoryo para sa pag-aanalisa. Walang bayad ang pagkukumpleto ng pagsusuri.

Bakit ang mga taong lampas sa edad na 50 lamang ang mga inaanyayahang sumali?Ipinapakita sa pananaliksik na ang panganib ng pagkakaroon ng kanser sa bituka ay tumataas nang husto mula sa edad na 50 taon.

Inirerekomenda ng NHMRC ang pag-screening na FOBT tuwing dalawang taon mula sa edad na 50 taon.11 Dapat mong kausapin ang iyong doktor tungkol sa regular na

screening ng FOBT.

Kailangan ba akong sumali?Hindi. Boluntaryo ang pagsali sa programa – ikaw ang bahalang pumili.

Kung hindi mo nakumpleto ang FOBT, may isang pampaalalang sulat na ipadadala sa iyo.

Anong gagawin ko sa aking ‘kit’ ng pagsusuri kung ayaw kong sumali?Dapat mong itapon ang ‘kit’ sa iyong basurahan. Pakisuyong huwag ibabalik o ipamigay sa ibang tao ang hindi nagamit na ‘kit’.


17

Maaari ko bang ipamigay ang aking imbitasyon sa ibang tao?Hindi. Sa ngayon, ang libreng screening na pagsusuri ay para lamang doon sa mga taong inanyayahang sumali sa programa. Kung may alam kang tao na gustong magkaroon ng pagsusuri sa kanser sa bituka o nag-aalala sa kanilang kalusugan, dapat mong payuhan silang makipagkita sa kanilang doktor.

Paano kung pinili kong huwag sumali sa programa?Pag-ayaw sa programa

Kung pinili mong huwag sumali sa programa, maaari kang umayaw (opt off). Pakisuyong huwag ibabalik o ipamigay sa ibang tao ang hindi nagamit na ‘kit’.

Kapag pinili ang pag-ayaw sa programa, hindi ka makakatanggap ng anumang paalalang mga sulat at hindi ka na aanyayahan sa pagpapa-screen sa hinaharap, maliban kung ipinaalam mo sa programa na gusto mo na ngayong sumali.

Maaari kang umayaw sa programa sa pamamagitan ng pagkukumpleto ng ‘opt off form’ sa pahina 25 nitong buklet pang-impormasyon na ito o sa pamamagitan ng pagtawag sa Program Information Line sa 1800 118 868. Kung umayaw ka sa pamamagitan ng telepono, may ipadadala sa iyong sulat ng kumpirmasyon.

Kung umayaw ka na sa programa pagkatapos ay nagdesisyong sumali sa pamamagitan ng pagkumpleto ng FOBT na ipinadala sa iyo, ituturing kang kasali sa programa. Ibig sabihin nito na ang iyong mga resulta sa pagsusuri ay itatala sa Rehistro ng Programa (Program Register) at may paalalang mga sulat na ipadadala sa iyo, kung kinakailangan.

Pagpapa-suspinde mula sa programa

Kung hindi ka makakasali ngayon sa programa ngunit gusto mo sa darating na hinaharap, maaari mong ipasuspinde ang iyong pagsali nang hanggang sa isang taon. O maaari mong piliing padalhan ka ng kit ng pagsusuri sa susunod na pagkakataong naging karapatdapat ka sa pagsali sa programa (sa loob ng limang taon).

Magagawa mo ito sa pamamagitan ng pagkumpleto ng ‘suspend form’ sa pahina 26 nitong buklet pang-impormasyon o sa pamamagitan ng pagtawag sa Linyang Pang-impormasyong ng Programa (Program Information Line) sa 1800 118 868. Kung nagpasuspinde ka sa pamamagitan ng telepono, may ipadadala sa iyong sulat ng kumpirmasyon.


18

Kung pinili mong ipasuspinde ang pagsali sa programa, hihilingin sa iyong maghirang ng gugustuhing araw na magpasimula ulit, pagkatapos niyon ay magpapadala sa iyo ang Rehistro ng Programa (Program Register) ng mga imbitasyong magpa-screen at iba pang sulat ng programa.

Paano kung magbago ako ng isip tungkol sa pagsali sa programa?Kung nagdesisyon kang saka ka sasali sa programa sa hinaharap, tawagan ang Linyang Pang-impormasyon ng Programa (Program Information Line) sa 1800 118 868.

Ang Linyang Pang-impormasyon ng Programa (Program Information Line) ang makapagsasabi tungkol sa iyong pagiging karapatdapat para sumali at kung kailan mo maaasahang makatanggap ng ‘kit’ ng pagsusuri.


19

Pinoprotektahan ang iyong personal na impormasyon

Anong impormasyon ang itinatago ng Rehistro ng Programa (Program Register)?Ang Rehistro ng Programa (Program Register) ay pinamamahalaan ng Kagawaran ng Mga Serbisyong Pangtao (Department of Human Services). Nagtatago ito ng personal na impormasyon gaya ng iyong pangalan, mga detalye ng matatawagan, edad, kasarian, numero ng Medicare, mga resulta ng iyong screening na pagsusuri, pangalan ng iyong hinirang na doktor at iba pang mga propesyonal sa kalusugan na nagbigay sa iyo ng mga serbisyo sa screening at ang mga resulta ng anumang karagdagang mga pagsusuri na ginawa mo gaya ng colonoscopy at mga resulta sa histopathology (pagbabago ng maysakit na himaymay na nakikita sa mikroskopyo).

Para maanyayahan kang sumali sa programa, ang iyong pangalan ay kinuha sa mga talaan ng alinman sa Medicare o Kagawaran ng Mga Kapakanang Pambeterano (Department of Veterans’ Affairs).

Para saan gagamitin ang impormasyong ito?Gagamitin ang iyong personal na mga detalye sa:

• pagpapaalala sa iyo na kumpletohin ang FOBT;

• pagtulong sa iyong makatanggap ng nauugmang ‘follow up’ at paggamit ng mga serbisyong pangkalusugan alinsunod sa pangklinikang pamamaraan;

• pagpapadala ng sulat pampaalala at / o pagtawag sa iyo sa telepono (kung kinakailangan) at sa hinirang mong doktor;

• pagkontak sa mga tagapagdulot ng pangmedikal na serbisyo para humiling ng mga kaugnay na mga ulat na isasalang sa Rehistro ng Programa (Program Register);

• pag-tsek sa Medicare at Kagawaran ng Mga Kapakanang Pambeterano (Department of Veterans’ Affairs) para sa mga pag-iiksamin sa bituka kung kailangan; at

• pagmonitor at pagtasa sa pagiging epektibo ng programa at ang impluwensya nito sa mga nangyayaring kanser sa bituka.


20

Ligtas ba ang aking impormasyon sa Rehistro ng Program (Program Register)?Magagarantiyahan sa iyo na ang personal na impormasyon at mga resulta ng pagsusuri na nakatago sa Rehistro ng Programa (Program Register) ay protektado ng Batas ng Pagkapribado 1988 (Privacy Act 1988) at ang iyong mga personal na mga detalye ay pangangasiwaan nang alinsunod sa Mga Prinsipyong Pagkapribado (Privacy Principles) ng Impormasyon na itinakda sa loob ng Batas.

Kanino ibibigay ang aking impormasyon?Maaaring ibunyag ang personal na impormasyong nakatago sa Rehistro ng Programa (Program Register) sa pangkalusugang mga propesyonal na nagbibigay ng mga serbisyo sa ilalim ng programa, gaya ng hinirang mong doktor, espesyalistang pangmedikal, ang laboratoryo ng pathology na responsable sa pag-aanalisa ng iyong mga sampol sa FOBT, empleyado at nakakontratang mga tagadulot ng serbisyo ng mga kagawarang pangkalusugan ng estado at teritoryo, ang Kagawaran ng Kalusugan at Pagtanda (Department of Health and Ageing) ng Pamahalaang Australya, ang Suriang Pangkalusugan at Pangpakanan ng Australya (Australian Institute of Health and Welfare) at alinmang awtorisadong pangatlong partido na iyong hinirang.

Paano kung may mali o nagbago sa aking personal na mga detalye?Kung nagbago ang iyong personal na mga detalye o mali ang pagkakalista, pakitawagan ang Linyang Pang-impormasyong ng Programa (Program Information Line) sa 1800 118 868.


21

Para sa karagdagang impormasyon

Linyang Pantawag-tulong sa FOBT:

Para sa impormasyon kung paano gagawin ang Faecal Occult Blood Test.

1800 738 365

Linyang Pang-impormasyon ng Pambansang Programa ng Screening ukol sa Kanser sa Bituka (National Bowel Cancer Screening Program Information Line):

1800 118 868

Mga Linyang Pantawag-tulong ng Konseho ng Kanser (Cancer Council Helpline):

Nagbibigay ng kompidensyal na serbisyo ang konseho ng kanser ng iyong estado o teritoryo na maaari mong kausapin ang tanging sinanay na kawani tungkol sa iyong mga alalahanin o mga katanungan tungkol sa kanser. Makapagpapadala ang kawani sa iyo ng nakasulat na impormasyon at maaari kang isangguni sa mga serbisyo sa lokal mong lugar .

13 11 20

Serbisyo ng Pagsasalin-wika at Pag-iinterprete (Translating and Interpreting Service): 13 14 50

TTY:

Serbisyong Teletypewriter para matulungan ang mga taong may kapansanan sa pandinig.

1800 552 152


22

Mga Website

Pambansang Programa ng Screening ukol sa Kanser sa Bituka (National Bowel Cancer Screening Program)

www.cancerscreening.gov.au

Mga Konseho ng Kanser sa Estado /Teritoryo

Australian Capital Territory www.actcancer.org

New South Wales www.nswcc.org.au

Northern Territory www.cancercouncilnt.com.au

Queensland www.qldcancer.com.au

South Australia www.cancersa.org.au

Tasmania www.cancertas.org.au

Victoria www.cancervic.org.au

Western Australia www.cancerwa.asn.au

Konseho ng Kanser sa Australia (Cancer Council Australia) www.cancer.org.au

Pangkalusugang Insite www.healthinsite.gov.au

Samahang `Gastroenterological`ng Australia (Gastroenterological Society of Australia)

www.gesa.org.au

Kanser sa Bituka ng Australya (Bowel Cancer Australia) www.bowelcanceraustralia.org


23

Mga Pinagkunan ng Buklet (Bibliography)1. Australian Institute of Health and Welfare & Australasian Association of Cancer Registeries 2012. Cancer

in Australia: an overview, 2012. Cancer series no. 74. Cat. No. CAN 70. Canberra: AIHW Suriang Pangkalusugan at Pangkapakanan ng Australia (Australian Institute of Health and Welfare) at Samahan ng Mga Parehistro sa Kanser ng Australasya 2012 ( Australasian Association of Cancer Registeries 2012). Kanser sa Australia: isang maikling buod, 2012. Seryeng kanser no. 74. Catalogo No. CAN 70. Canberra: AIHW

2. ibid. mula sa parehong pinagkunan (ibidem).

3. Commonwealth Department of Health and Family Services, Colorectal Cancer Screening: A report of the Australian Health Technology Advisory Committee, Canberra, Canberra, 1997, p 11. Kagawaran ng Kalusugan at Mga Serbisyong Pampamilya ng Komonwelt (Commonwealth Department of Health and Family Services), Screening ng Colorectal Kanser (Colorectal Cancer Screening): Isang ulat ng Samahan ng Tagapayo sa Pangkalusugang Teknnolohiya ng Australia (Australian Health Technology Advisory Committee), Canberra, Canberra, 1997, pahina 11.

4. ibid, p 72. mula sa parehong pinagkunan (ibidem), pahina 72.

5. The National Health and Medical Research Council (NHMRC) Clinical Practice Guidelines for the Prevention, Early Detection and Management of Colorectal Cancer (2nd edition, December 2005), p 38. Ang Pambansang Konseho sa Pangkalusugan at Medikal na Pananaliksik [The National Health and Medical Research Council (NHMRC)] Mga Tagubilin sa Pangklinikang Pamamalakad para sa Paghadlang, Maagang Pagkatuklas at Pangangasiwa ng Colorectal na Kanser (Clinical Practice Guidelines for the Prevention, Early Detection and Management of Colorectal Cancer) (Ikalawang edisyon, Disyembre 2005), pahina 38.

6. ibid, p 38. mula sa parehong pinagkunan (ibidem), pahina 38

7. AIHW 2012. National Bowel Cancer Screening Program: annual monitoring report: Phase 2, July 2008-June 2011. CANCER SERIES NO. 65. CAN 61. Canberra: AIHW, p 25. AIHW 2012.Pambansang Programa ng Screening ng Kanser sa Bituka (National Bowel Cancer Screening Program): taunang ulat sa pag-monitor: Bahaging ika-2, Hulyo 2008-Hunyo 2011. MGA SERYE NG KANSER NO. 65. CAN 61. Canberra: AIHW, pahina 25.

8. The National Health and Medical Research Council (NHMRC) Clinical Practice Guidelines for the Prevention, Early Detection and Management of Colorectal Cancer (2nd edition, December 2005), p 92. Ang Pambansang Konseho sa Pangkalusugan at Medikal na Pananaliksik [The National Health and Medical Research Council (NHMRC)] Mga Tagubilin sa Pangklinikang Pamamalakad para sa Paghadlang, Maagang Pagkatuklas at Pangangasiwa ng Colorectal na Kanser (Clinical Practice Guidelines for the Prevention, Early Detection and Management of Colorectal Cancer) (ika-2 edisyon, Disyembre 2005), pahina 92.





24


25

National Bowel Cancer Screening Program

Acknowledgments: The Australian Government acknowledges the contribution and support of the National Bowel Cancer Screening Program Advisory Group, including states and territories, in establishing this program.

National Bowel Cancer Screening Program Information BookletISBN: 978-1-74241-787-5Online ISBN: 978-1-74241-788-2Publications Approval Number: D0862

Copyright Statements: Paper-based publications© Commonwealth of Australia 2012

This work is copyright. You may reproduce the whole or part of this work in unaltered form for your own personal use or, if you are part of an organisation, for internal use within your organisation, but only if you or your organisation do not use the reproduction for any commercial purpose and retain this copyright notice and all disclaimer notices as part of that reproduction. Apart from rights to use as permitted by the Copyright Act 1968 or allowed by this copyright notice, all other rights are reserved and you are not allowed to reproduce the whole or any part of this work in any way (electronic or otherwise) without first being given the specific written permission from the Commonwealth to do so. Requests and inquiries concerning reproduction and rights are to be sent to the Communications Branch, Department of Health and Ageing, GPO Box 9848, Canberra ACT 2601, or via e-mail to [email protected].

Internet sites© Commonwealth of Australia 2012

This work is copyright. You may download, display, print and reproduce the whole or part of this work in unaltered form for your own personal use or, if you are part of an organisation, for internal use within your organisation, but only if you or your organisation do not use the reproduction for any commercial purpose and retain this copyright notice and all disclaimer notices as part of that reproduction. Apart from rights to use as permitted by the Copyright Act 1968 or allowed by this copyright notice, all other rights are reserved and you are not allowed to reproduce the whole or any part of this work in any way (electronic or otherwise) without first being given the specific written permission from the Commonwealth to do so. Requests and inquiries concerning reproduction and rights are to be sent to the Communications Branch, Department of Health and Ageing, GPO Box 9848, Canberra ACT 2601, or via e-mail to [email protected].

This information booklet cannot be completely comprehensive and is intended as a guide only. It should not replace individual medical advice and if you have any concerns about your health or further questions you should raise them with your doctor.

Information booklet

Arabic :يمكنك العثور على المعلومات باللغة العربية عن البرنامج من خالل

1-information-/Content/multilingualhttp://www.cancerscreening.gov.au/internet/screening/publishing.nsf .من أجل المساعدة 131450الرقم التحريرية والشفھية علىأو اتصل بخدمة الترجمة

Chinese Simplified 有关计划的中文资料可以在网站 http://www.cancerscreening.gov.au/internet/screening/publishing.nsf/Content/multilingual-information-1找到，或者请致电翻译服务寻求协助，电话131450。 Chinese Traditional 用你的語言編寫的計劃資料可以在網站 http://www.cancerscreening.gov.au/internet/screening/publishing.nsf/Content/multilingual-information-1 找到﹐ 或者請致電翻譯服務尋求協助﹐ 電話是 131450。 Croatian Informacije o Programu na vašem jeziku mogu se naći na Internet stranicama: http://www.cancerscreening.gov.au/internet/screening/publishing.nsf/Content/multilingual-information-1 ili molimo nazovite za pomoć Službu prevoditelja i tumača na 131450. Dutch U kunt informatie over het programma in uw eigen taal vinden op: http://www.cancerscreening.gov.au/internet/screening/publishing.nsf/Content/multilingual-information-1 of u kunt hulp vragen aan de Tolk- en Vertaaldienst op nummer 131450. Filipino Ang impormasyon ukol sa Programa sa iyong wika ay matatagpuan sa: http://www.cancerscreening.gov.au/internet/screening/publishing.nsf/Content/multilingual-information-1 o para sa tulong mangyari lamang na tumawag sa Serbisyo ng Pagsasaling-wika at Pang-interpreter sa 131450. German Informationen über das Programm in Ihrer Sprache finden Sie unter: http://www.cancerscreening.gov.au/internet/screening/publishing.nsf/Content/multilingual-information-1 oder rufen Sie bitte den Übersetzungs- und Dolmetschdienst (Telephone Translating and Interpreting Service) unter 131450 an, falls Sie Fragen haben. Greek Πληροφορίες του προγράμματος στη γλώσσα σας μπορείτε να βρείτε στο: http://www.cancerscreening.gov.au/internet/screening/publishing.nsf/Content/multilingual-information-1 ή παρακαλείστε να καλέσετε την Υπηρεσία Μετάφρασης και ∆ιερμηνείας (Translating and Interpreting Service) στο 131450 για βοήθεια. Italian Informazioni nella tua lingua circa il Programma possono essere trovate sul sito http://www.cancerscreening.gov.au/internet/screening/publishing.nsf/Content/multilingual-information-1 Oppure per assistenza telefona al Servizio traduttori e interpreti al 131450. Khmer B&t(manGMBIkmμviZICaPasarbs'elakGñk GacrkeXIjenARtg'viubsay; http://www.cancerscreening.gov.au/internet/screening/publishing.nsf/Content/multilingual-information-1 ßsUmTUrs&BÞeTAkic©bMerIbkERbPasasresr nigPasaniyayelx 131 450 edIm|IsuMCMnYy. Korean 한글로 작성된 프로그램 정보는 다음 웹사이트에서 찾으실 수 있습니다. http://www.cancerscreening.gov.au/internet/screening/publishing.nsf/Content/multilingual-information-1 혹은 언어지원을 위한 통·번역 서비스에 131450으로 전화하십시오. Macedonian Информации за Програмата на вашиот јазик може да најдете на: http://www.cancerscreening.gov.au/internet/screening/publishing.nsf/Content/multilingual-information-1 или ве молиме јавете се во Преведувачката служба (Translating and Interpreting Service) на 131450 за помош. Maltese Tagħrif bil-lingwa tiegħek dwar il-Programm jinstab fuq: http://www.cancerscreening.gov.au/internet/screening/publishing.nsf/Content/multilingual-information-1 jew jekk jogħgbok ċempel lis-Servizz tat-Traduzzjoni u l-Interpretar fuq 131450 għall-għajnuna. Polish Polskojęzyczną informację o programie znajdziesz pod: http://www.cancerscreening.gov.au/internet/screening/publishing.nsf/Content/multilingual-information-1 ; pomoc otrzymasz dzwoniąc do Translating and Interpreting Service [Usługi Tłumaczy] pod numer 131450. Serbian Информације о програму на вашем језику могу да се нађу на интернету на: http://www.cancerscreening.gov.au/internet/screening/publishing.nsf/Content/multilingual-information-1 или назовите за помоћ службу за превођење на 131450. Spanish Para acceder a la información sobre el Programa en su idioma, visite: http://www.cancerscreening.gov.au/internet/screening/publishing.nsf/Content/multilingual-information-1 o pida ayuda llamando a TIS (Servicio de traducción e interpretación), al 131450. Turkish Kendi dilinizde bilgi edinmek için: http://www.cancerscreening.gov.au/internet/screening/publishing.nsf/Content/multilingual-information-1 internet adresini ziyaret edebilir ya da Yazl ve Sözlü Çeviri Servisi’nin (Translating and Interpreting Service) 131450 numaral telefonunu arayabilirsiniz. Vietnamese Quí vò coù theå tìm thoâng tin veà chöông trình naøy baèng ngoân ngöõ cuûa mình taïi: http://www.cancerscreening.gov.au/internet/screening/publishing.nsf/Content/multilingual-information-1 hoaëc goïi cho Dòch Vuï Thoâng Ngoân vaø Phieân Dòch qua soá 131450 ñeå ñöôïc giuùp ñôõ.

Arabic :يمكنك العثور على المعلومات باللغة العربية عن البرنامج من خالل

1-information-/Content/multilingualhttp://www.cancerscreening.gov.au/internet/screening/publishing.nsf .من أجل المساعدة 131450الرقم التحريرية والشفھية علىأو اتصل بخدمة الترجمة

Chinese Simplified 有关计划的中文资料可以在网站 http://www.cancerscreening.gov.au/internet/screening/publishing.nsf/Content/multilingual-information-1找到，或者请致电翻译服务寻求协助，电话131450。 Chinese Traditional 用你的語言編寫的計劃資料可以在網站 http://www.cancerscreening.gov.au/internet/screening/publishing.nsf/Content/multilingual-information-1 找到﹐ 或者請致電翻譯服務尋求協助﹐ 電話是 131450。 Croatian Informacije o Programu na vašem jeziku mogu se naći na Internet stranicama: http://www.cancerscreening.gov.au/internet/screening/publishing.nsf/Content/multilingual-information-1 ili molimo nazovite za pomoć Službu prevoditelja i tumača na 131450. Dutch U kunt informatie over het programma in uw eigen taal vinden op: http://www.cancerscreening.gov.au/internet/screening/publishing.nsf/Content/multilingual-information-1 of u kunt hulp vragen aan de Tolk- en Vertaaldienst op nummer 131450. Filipino Ang impormasyon ukol sa Programa sa iyong wika ay matatagpuan sa: http://www.cancerscreening.gov.au/internet/screening/publishing.nsf/Content/multilingual-information-1 o para sa tulong mangyari lamang na tumawag sa Serbisyo ng Pagsasaling-wika at Pang-interpreter sa 131450. German Informationen über das Programm in Ihrer Sprache finden Sie unter: http://www.cancerscreening.gov.au/internet/screening/publishing.nsf/Content/multilingual-information-1 oder rufen Sie bitte den Übersetzungs- und Dolmetschdienst (Telephone Translating and Interpreting Service) unter 131450 an, falls Sie Fragen haben. Greek Πληροφορίες του προγράμματος στη γλώσσα σας μπορείτε να βρείτε στο: http://www.cancerscreening.gov.au/internet/screening/publishing.nsf/Content/multilingual-information-1 ή παρακαλείστε να καλέσετε την Υπηρεσία Μετάφρασης και ∆ιερμηνείας (Translating and Interpreting Service) στο 131450 για βοήθεια. Italian Informazioni nella tua lingua circa il Programma possono essere trovate sul sito http://www.cancerscreening.gov.au/internet/screening/publishing.nsf/Content/multilingual-information-1 Oppure per assistenza telefona al Servizio traduttori e interpreti al 131450. Khmer B&t(manGMBIkmμviZICaPasarbs'elakGñk GacrkeXIjenARtg'viubsay; http://www.cancerscreening.gov.au/internet/screening/publishing.nsf/Content/multilingual-information-1 ßsUmTUrs&BÞeTAkic©bMerIbkERbPasasresr nigPasaniyayelx 131 450 edIm|IsuMCMnYy. Korean 한글로 작성된 프로그램 정보는 다음 웹사이트에서 찾으실 수 있습니다. http://www.cancerscreening.gov.au/internet/screening/publishing.nsf/Content/multilingual-information-1 혹은 언어지원을 위한 통·번역 서비스에 131450으로 전화하십시오. Macedonian Информации за Програмата на вашиот јазик може да најдете на: http://www.cancerscreening.gov.au/internet/screening/publishing.nsf/Content/multilingual-information-1 или ве молиме јавете се во Преведувачката служба (Translating and Interpreting Service) на 131450 за помош. Maltese Tagħrif bil-lingwa tiegħek dwar il-Programm jinstab fuq: http://www.cancerscreening.gov.au/internet/screening/publishing.nsf/Content/multilingual-information-1 jew jekk jogħgbok ċempel lis-Servizz tat-Traduzzjoni u l-Interpretar fuq 131450 għall-għajnuna. Polish Polskojęzyczną informację o programie znajdziesz pod: http://www.cancerscreening.gov.au/internet/screening/publishing.nsf/Content/multilingual-information-1 ; pomoc otrzymasz dzwoniąc do Translating and Interpreting Service [Usługi Tłumaczy] pod numer 131450. Serbian Информације о програму на вашем језику могу да се нађу на интернету на: http://www.cancerscreening.gov.au/internet/screening/publishing.nsf/Content/multilingual-information-1 или назовите за помоћ службу за превођење на 131450. Spanish Para acceder a la información sobre el Programa en su idioma, visite: http://www.cancerscreening.gov.au/internet/screening/publishing.nsf/Content/multilingual-information-1 o pida ayuda llamando a TIS (Servicio de traducción e interpretación), al 131450. Turkish Kendi dilinizde bilgi edinmek için: http://www.cancerscreening.gov.au/internet/screening/publishing.nsf/Content/multilingual-information-1 internet adresini ziyaret edebilir ya da Yazl ve Sözlü Çeviri Servisi’nin (Translating and Interpreting Service) 131450 numaral telefonunu arayabilirsiniz. Vietnamese Quí vò coù theå tìm thoâng tin veà chöông trình naøy baèng ngoân ngöõ cuûa mình taïi: http://www.cancerscreening.gov.au/internet/screening/publishing.nsf/Content/multilingual-information-1 hoaëc goïi cho Dòch Vuï Thoâng Ngoân vaø Phieân Dòch qua soá 131450 ñeå ñöôïc giuùp ñôõ.

Nepalese योजनाको जानकारी तपाईको भाषामा वेभसाईटमा गन ुहुनेछ http://www.cancerscreening.gov.au/internet/screening/publishing.nsf/Content/multilingual-information-1 वा सहयोगको लािग कृपया Translating and Interpreting Service को १३१४५० मा गनहुोला।


26

/ /

/ /

( ) ( )

NBCSP Register

Reply Paid 83061

Hobart TAS 7001

Porma para sa Pag-ayaw (Opt off form)Ginagamit ang porma na ito kung ayaw mong sumali sa programa.

Pakibigay ng iyong dahilan kung bakit umaayaw ka sa programa:

Mangyaring Tandaan: Itong porma ay dapat na pinirmahan ng taong inanyayahang sumali sa programa o ng isang pangatlong partido na autorisadong kumatawan para sa kanila. Kung pipirma bilang kinatawan ng taong inanyayahan, pakisulat ng inyong pangalan at impormasyon para matawagan:

Sa oras na makumpleto mo itong porma, pakitanggal sa buklet at ipadala sa Rehistro ng Programa (Program Register) sa sumusunod na address (di kailangan ang selyo):

Naiintindihan ko na sa pagpili ng pag-ayaw: • Hindi na ako makakatanggap ng mga paalalang sulat at hindi na mai-iimbitahan sa

hinaharap para sa screening, maliban kung ipinaalam ko sa programa na gusto kong makasali.

• Kung umayaw na ako sa programa pagkatapos ay nagdesisyong sumali sa pamamagitan ng pagkumpleto ng programang FOBT, ituturing akong kasali sa programa. Ibig sabihin nito na ang aking mga resulta sa pagsusuri ay itatala sa Rehistro ng Programa (Program Register) at may pampaalalang mga sulat na ipadadala sa akin, kung kinakailangan.

Numero ng ID

Apelyido

may regular na mga pagpapa-colonoscopy

nasa ilalim ng pangangalaga sa kanser

mga alalahanin sa pagkapribado

hindi interesado

iba pa

di-komportable sa prosesomay regular na mga FOBT screening

may pagpapayong medikal para huwag sumali

Petsa ng Kapanganakan

Pangalan(mga)

Nilagdaan

Trabaho: Bahay: (Mobile)

Pangalan ng autorisadong pangatlong partidoMga matatawagang numero ng autorisadong pangatlong partido:

Petsa

Babae Lalaki

(makikita mo ito sa itaas ng iyong paanyayang sulat)


27

/ /

/ /

NBCSP Register Reply Paid 83061 Hobart TAS 7001

( ) ( )

/ /

Porma para sa pagsuspinde

humihingi ng payo sa doktor karamdaman

nagbibiyahe

iba pakamakailan lang na colonoscopy

kamakailan lang na screening sa kanser sa bituka

Numero ng ID

Apelyido Petsa ng Kapanganakan

Pangalan(mga) Babae Lalaki

(makikita mo ito sa itaas ng iyong paanyayang sulat)

Itong porma ay gagamitin kung gusto mong isuspinde ang pagsali sa programa sa isang yugto ng panahon.

Nais kong isuspinde ang aking pagsali hanggang sa (lagyan ng tsek ang isa sa mga sumusunod):

(Pakisulat ang petsang nais ninyong magpasimula ulit sa programa. Hindi ito maaaring lagpas pa sa isang taon mula sa petsa nang ikaw ay inanyayahang sumali)

Ako ay susunod na karapatdapat sumali sa programa

Mangyaring Tandaan: Itong porma ay dapat na pinirmahan ng taong inanyayahang sumali sa programa o ng isang pangatlong partido na autorisadong kumatawan para sa kanila. Kung pipirma bilang kinatawan ng taong inanyayahan, pakisulat ng inyong pangalan at impormasyon para matawagan:

Nilagdaan

Trabaho: Bahay: (Mobile)

Pangalan ng autorisadong pangatlong partidoMga matatawagang numero ng autorisadong pangatlong partido:

Petsa

Sa oras na makumpleto mo itong porma, pakitanggal sa buklet at ipadala sa Rehistro ng Programa (Program Register) sa sumusunod na address (di kailangan ang selyo):


28


29

Linyang Pang-impormasyon 1800 118 868Lunes hanggang Biyernes sa mga oras nang may opisina

(8.30n.u.hanggang 5.00n.h) sa bawa’t estado at teritoryoSerbisyo ng Pagsasalinwika at Pag-iinterprete (Translating and Interpreting Service) 13 14 50

TTY 1800 552 152

www.cancerscreening.gov.auAng lahat ng impormasyon sa lathalaing ito ay wasto nitong Mayo 2013

(National Bowel Cancer Screening Program)

1020

1 M

ay 2

013


Documents

Buklet Pang-impormasyon