BTA Makieta 3/2005inzynier.rzeszow.pl/download/czytelnia/literatura/3_2005.pdf · potraﬁ ∏y wyprowadziç jà z tej, oby chwilowej, s∏aboÊci. Bo ta s∏aboÊç to gorsze perspektywy

budownictwo • technologie • architektura

1

BUDOWNICTWOARCHITEKTURANr 3(31)/2005

Cena 9 z∏LIPIEC– WRZESIE¡ 2005

TECHNOLOGIETECHNOLOGIE

Sika Poland Sp. z o.o.ul. Karczunkowska 8902-871 Warszawatel. (022) 31 00 700 fax (022) 31 00 [email protected]

Dobry beton – 100 lat doÊwiadczeƒ

MODYFIKACJE BETONU

Produkty modyfi kujàce mieszank´ betonowà były pierwszymi produktami oferowanymi przez fi rm´ na poczàtku XX wieku. Rodzina plastyfi katorów Plastiment® polepszajàcych urabialnoÊç, superplastyfi katory Sikament®, oraz grupa domieszek kompleksowych Sikacrete® opartych na technologii mikrokrzemionki znane sà powszechnie na całym Êwiecie. Domieszki polikarboksylanowe czwartej generacji Sika ViscoCrete® wyznaczajà kierunki rozwoju modyfi kacji mieszanek betonowych nie tylko w Europie. Dzi´ki domieszkom tej grupy fi rma Sika stała si´ liderem we wdra˝aniu technologii betonowych mieszanek samozag´szczalnych.Opóêniacze Sika® Retarder, niealkaliczne przyspieszacze Sika® Rapid, czy dodatki do betonów układanych w niskich temperaturach Sika® Antifreeze sà stałymi elementami na polskich budowach o zaawansowanej technologii robót.Przejmujàc mark´ Addiment oprócz doskonałych produktów Sika umocniła swojà pozycj´ oraz zyskała dodatkowe doÊwiadczenia w działalnoÊci na rynku producentów betonu.

NAPRAWA BETONU

Wyprodukowane po raz pierwszy przez Sik´ 30 lat temu systemy naprawcze SikaTop®, Icoment® i Sika MonoTop® stworzyły Êwiatowy kanon rozwiàzaƒ problemu naprawy ˝elbetu.Kleje i modyfi kowane z aprawy epoksydowe Sikadur® razem z szybkosprawnymi mineralnymi zaprawami SikaGrout® umo˝liwiajà wykonanie wi´kszoÊci prac naprawczych i kotwiàcych. Szpachlówki i inne materiały epoksydowo-cementowe typu EpoCem®, oraz systemy powłokowe Sikagard® i Icosit®, doskonale chronià powierzchnie betonowe. Uzupełnieniem sà inhibitory korozji Sika FerroGard®, zabezpieczajàce stal zbrojeniowà przed rozwojem korozji. Wszystkie te materiały tworzà kompleksowy system ochrony konstrukcji ˝elbetowych.Czasami jedynà mo˝liwoÊcià naprawy sà iniekcje. Na tym polu Sika te˝ zdobyła niemałe doÊwiadczenie przez lata doskonalàc dodatki do iniektów mineralnych Intraplast® i Intracrete® oraz ˝ywice iniekcyjne Sikadur® i Sika Injection®.

www.sika.pl


3

Wreszcie mamy wyczekiwany poczàtek letniej kaniku∏y, a w zasi´gu r´ki goràcà jesieƒ wyborczà. Po-litycy nie ˝a∏ujà sobie razów, zbyt cz´sto karmiàc przy tym woich wyborców populistycznà papkà. Zdecy-dowanie za rzadko dyskutuje si´ o realnych pomys∏ach na gospodark´, màdrà walk´ z bezrobociem i ubó-stwem. Zresztà, ca∏a Europa ma problemy z trudem wychodzàc „z kaca” po przegranych referendach we Francji i Holandii, których wyniki ewidentnie dowodzà, ˝e pok∏ady obaw przed nowym a tak˝e zwyk∏ego partykularyzmu sà wcià˝ ogromne i muszà byç brane pod uwag´ przez rzàdzàcych. Problemy z unijnym bud˝etem, „omijanie” nas w kontaktach pomi´dzy naszymi silnymi sàsiadami europejskimi to fakty, które nie napawajà optymizmem. Wypada tylko ˝ywiç nadziej´, ˝e znajdà si´ w Europie autorytety, które b´dà potrafi ∏y wyprowadziç jà z tej, oby chwilowej, s∏aboÊci. Bo ta s∏aboÊç to gorsze perspektywy dla naszej go-spodarki, dla naszego rolnictwa, budownictwa, a przede wszystkim dla nas wszystkich – Polaków.

Tym trudniej o optymizm w sytuacji, gdy wielokrotnie zapowiadane o˝ywienie gospodarcze wyglàda doÊç rachitycznie. Zapowiedziana przez GUS po pićiu miesiàcach tego roku korekta w dó∏ rocznego wzro-stu PKB, spadek tempa wzrostu w przemyÊle, s∏abe wyniki budownictwa (np. spadek iloÊci pozwoleƒ w in-dywidualnym budownictwie, spadek sprzeda˝y cementu) to bardzo niepokojàce sygna∏y. Bardziej optymi-styczny jest raport Instytutu Badaƒ nad Gospodarkà Rynkowà (tekst M. Peterlika), który dziÊ, w poczàtkach lipca, nie wycofuje si´ ze swoich prognoz odnoÊnie rocznego wzrostu PKB (ponad 3%) i 10-procentowe-go wzrostu nak∏adów inwestycyjnych. To chyba zrozumia∏e, ˝e chcia∏oby si´ wierzyç w spe∏nienie si´ tej bardziej optymistycznej prognozy.

Ostatnie dwa miesiàce to wiele wa˝nych wydarzeƒ w polskiej bran˝y cementowej. Piszemy o nich w na-szym kwartalniku, a ja chcia∏bym zwróciç uwag´ na dwa spoÊród nich. W maju, po dwuletniej, pe∏nej zaanga˝owania pracy prezesa Andrzeja Tekiela przewodniczàcym Zarzàdu Stowarzyszenia Producentów Cementu na kolejnà kadencj´ zosta∏ wybrany prezes Góra˝d˝e Cement – Andrzej Balcerek. O planach nowego przewodniczàcego, o jego spojrzeniu na bran˝´ i problemy polskiego budownictwa dowiedzà si´ Paƒstwo z wywiadu, który publikujemy. Drugie wydarzenie to walne zgromadzenie europejskiego stowarzyszenia cementowego CEMBUREAU, które w czerwcu odby∏o si´ w Polsce. Polska, jako jedyny dotàd kraj Europy Ârodkowo-Wschodniej, by∏a gospodarzem tego ogromnego (270 osób) spotkania ka-dry zarzàdzajàcej ca∏ym europejskim przemys∏em cementowym. Opierajàc si´ na opiniach wyra˝anych przez uczestników, a tak˝e w∏asnych obserwacjach mog´ Êmia∏o powiedzieç, e, pochylajàc g∏ow´ przed naszà trudnà, a czasami tragicznà historià, wszyscy byli pod wra˝eniem tego, co ju˝ zrobiono i z szacun-kiem wypowiadali si´ o naszych mo˝liwoÊciach.

Co jeszcze w tym numerze? MyÊl´, e nie zawiedziemy naszych Czytelników – ciekawe i wa˝ne teksty technologiczne, porcja pi´knej architektury, troch´ historii z betonem w tle, aktualnoÊci drogowe, norma-lizacja itp. W cz´Êci technologicznej zwraca uwag´ kolejny tekst poÊwićony problemom monitorowania m∏odego betonu w konstrukcji. Od wielu lat zajmuj´ si´ betonem i wiem, ˝e nigdy nie za du˝o màdrych tekstów i dyskusji o problemach cieplnych w konstrukcjach masywnych, a do∏o˝enie do tego nowocze-snej elektroniki i informatyki otwiera dzisiaj nowe mo˝liwoÊci przed technologiem.

Proces akcesji europejskiej spowodowa∏, ˝e w ostatnich miesiàcach i latach dochodzi do rewolu-cji w zakresie norm dotyczàcych sk∏adników betonu, samego betonu i wreszcie konstrukcji. Staramy si´ mo˝liwie szybko reagowaç na te zmiany, stàd równie˝ w tym numerze wartoÊciowe teksty specjalistów zajmujàcych si´ tà problematykà. Tych, którzy przeje˝d˝ajàc kiedyÊ ko∏o Brna (Czechy) zwrócili uwag´ na dziwnà trójk´ ˝o∏nierzy napoleoƒskich stojàcych obok armaty, z pewnoÊcià zainteresuje tekst Z. Kohutka „Napoleon i beton”, opisujàcy t´ oryginalnà konstrukcj´ na historycznym tle bitwy pod Austerlitz.

Âwiat nauki reprezentuje dziÊ profesor Zbigniew Janowski z Politechniki Krakowskiej, który jak ma∏o kto potrafi ∏àczyç nauk´ z placem budowy i salà wyk∏adowà.

Wakacje to czas urlopów, ale tak˝e goràcy okres dla budowlaƒców. Oby tylko by∏o co projektowaç i budowaç. A jeÊli ju˝ uda si´ „wykroiç” kilka dni urlopu, to ˝ycz´, w przerwach mi´dzy leniuchowaniem na pla˝y lub w wodzie, mi∏ej lektury.

Budownictwo, Technologie, Architektura – kwartalnikCena: 9 z∏, w prenumeracie rocznej: 7 z∏Wydawca Polski Cement Sp. z o.o., ul. Lubelska 29, 30-003 Kra kówRada Programowa Andrzej Balcerek, Ernest Jelito, Zofi a Kachlik, Krzysztof Kocik, Leonard Palka, Andrzej Ptak, Marek Soboƒ, An drzej TekielRedaktor naczelny Jan DejaZespó∏ redakcyjny Katarzyna KaraÊ, Adam Karbowski, Piotr Kijowski, Dariusz Konieczny, Piotr Piestrzyƒski, Pawe∏ Pićiak, Zbigniew Pilch,Konrad Sa balFotoreporter Micha∏ Braszczyƒski Korekta Ka ta rzy na Standerska Opracowanie grafi czne Andrzej J´drychowski, Artur Dar∏akAdres redakcji Polski Cement Sp. z o.o., ul. Lubelska 29, 30-003 Kra ków, tel./fax (012) 423 33 45, 423 33 49 e-mail: po lcem@pol ski ce ment.com.plReklama, kolporta˝, prenumerata Adam Karbowski, tel. (012) 423 33 49e-mail: [email protected] Vena Studio, tel./fax (041) 366 44 16, e-mail: [email protected] Druk Drukarnia „Skleniarz”, www.skleniarz.com.pl nak∏ad 8000 egz.

Za treÊç reklam redakcja nie ponosi odpowiedzialnoÊci. Redakcja zastrzegasobie prawo dokonywania zmian w materia∏ach zaakceptowanych do publikacji. Materia∏ów nie zamówionych redakcja nie zwraca.

w

nu

me

rz

e

Od Wydawcy

Czekamy... ............................................................ 4O rozwoju bran˝y i odpadach .................................. 5Polska gospodarka po pierwszym kwartale 2005 roku..... 6Budownictwo mieszkaniowe w systemie Consolis ...... 8Komentarze......................................................... 10Napoleon i... beton .............................................. 12Nie powiedzieliÊmy ostatniego s∏owa ...................... 15Potencja∏ drzemiàcy w architekturze poprzemys∏owej ... 16Betony w projektowaniu ogrodów........................... 20Ponad tysiàc osób obejrza∏o pokaz budowy drogi betonowej .............................. 24Betonowe nawierzchnie ulic (III) ............................ 28Grupa na autostradzie........................................... 30Pierwsza i nie ostatnia .......................................... 32Przybys∏awice ruszy∏y ........................................... 32Przypadek nr 812 ................................................ 33Popió∏ lotny do betonu – nowelizacja normy EN 450 .... 34Góra˝d˝e w Bia∏ostockiem..................................... 37Nowoczesny beton towarowy z wykorzystaniem domieszek z serii Glenium Sky ..... 38Beton napowietrzony ............................................ 40Umacniamy pozycj´ ............................................. 43System symulacji i monitorowania cech m∏odego betonu w konstrukcji – przyk∏ady praktycznego zastosowania .................. 44Nowe laboratorium REMEI .................................... 47PN-B-06265:2004 – Krajowe uzupe∏nienia normy PN EN 206-1:2003................................... 48Targowica – nowe z∏o˝e, wi´kszy zasi´g.................. 51Przysz∏oÊç nale˝y do konglomeracji materia∏ów........ 52Doktorat honoris causa dla prof. Jana Ma∏olepszego...... 54Dbajmy o atrakcyjnoÊç betonu ............................... 55Beton w sàdzie .................................................... 56Sta∏a poprawa jakoÊci........................................... 58Reologia w technologii betonu ............................... 60Wysoka jakoÊç w standardzie ................................ 61Najwa˝niejsze budowy w Warszawie ...................... 62O trwa∏ym betonie................................................ 64Sezon p∏yt obornikowych....................................... 65Ma∏ogoszcz ma rozgrywajàcego ............................. 66Wyspecjalizowany operator logistyczny ................... 67Decyzje walnego zgromadzenia.............................. 68Faelbud roÊnie w si∏´ ............................................ 68Bazaltex ma nowà lini´......................................... 68Polska gospodarzem spotkania CEMBUREAU.......... 69ITB – dostojny jubilat z planami na przysz∏oÊç ......... 70Wyró˝nione publikacje Polskiego Cementu .............. 71O bezpieczeƒstwie pracy w Nowinach .................... 71

Ok∏adka: budynek Rondo 1 przy rondzie ONZ w Warszawiefot. Micha∏ Braszczyƒski

lipiec – wrzesieƒ 2005

4

– W maju br. stowarzyszenie zmieni∏o nazw´. Z czym to jest zwiàzane?– Obecna nazwa brzmi „Stowarzyszenie Producen-tów Cementu”. Zmiana nazwy wynik∏a ze zmian or-ganizacyjnych. Nasi koledzy – producenci wapna – którzy byli aktywnym cz∏onkiem naszego stowarzy-szenia w ubieg∏ym roku podj´li decyzj´ o utworzeniu w∏asnego Stowarzyszenia Producentów Przemys∏u Wapienniczego.

– Czy w zwiàzku z tym nastàpià jakieÊ zmiany w dzia∏alnoÊci stowarzyszenia?– Nie. Te dwie bran˝e – cementowa i wapiennicza – po-przednio doÊç mocno si wspiera∏y. Nasza dzia∏alnoÊç pokrywa∏a si w wielu p∏aszczyznach. Tam, gdzie bran˝e mia∏y odr bny program, koledzy z przemys∏u wapien-niczego realizowali go w ramach swojej sekcji wapna. W tej chwili realizujemy ten sam program dzia∏ania co poprzednio, tylko mamy mniej partnerów do dyskusji.

– Jakie zagadnienia b´dà zaprzàta∏y uwag´ zarzàdu stowarzyszenia w nowej kadencji, rozpocz´tej w maju br.?– Jest kilka tematów, które stanowià wa˝ne elementy w programie dzia∏ania stowarzyszenia. Po pierwsze, do-prowadzenie do koƒca programu zwiàzanego z alokacjà CO2, z pozwoleniami na emisje. Gdy pierwszy etap zo-stanie defi nitywnie zatwierdzony, pojawi si element monitorowania tego procesu, natychmiast przechodzi-my do drugiego etapu zarzàdzania emisjami.Innym istotnym elementem dla ca∏ej bran˝y jest spra-wa ochrony produktu. W Polsce prawo zwiàzane z pro-duktem jest precyzyjne i dobre. MyÊl´ tu o certyfi ka-cji i kontroli jakoÊci produktów. Niestety, je˝eli cho-dzi o przestrzeganie tego prawa – jest ró˝nie. W tym pakiecie mieÊci si´ równie˝ kontrola redukcji chromu szeÊciowartoÊciowego. JesteÊmy zobligowani do jego redukcji od 17 stycznia br. Trzeba zadbaç tak˝e o wie-le innych elementów zwiàzanych z kontrolà jakoÊci, tak by klient by∏ pewien, ˝e ma w∏aÊciwy produkt. Na ryn-ku pojawili si´ producenci wytwarzajàcy cement w wa-runkach niekoniecznie gwarantujàcych jego jakoÊç. Mam na myÊli pojawiajàce si´ mieszalnie oraz workow-nie cementów. Sà to tendencje niebezpieczne nie tyl-ko dla nas, ale tak˝e dla inwestorów i ca∏ego rynku bu-dowlanego. W tym zakresie chcemy wspieraç dzia∏ania G∏ównego Urz´du Nadzoru Budowlanego.

W dzia∏alnoÊci stowarzyszenia wiele cza-su i energii b´dziemy poÊwićaç na wspó∏prac´ mi´dzynarodowà. Polska od roku jest cz∏onkiem Unii Europejskiej, a my od wielu lat nale˝ymy do Europej-skiego Stowarzyszenia Producentów Cementu CEM-BUREAU. B´dziemy intensywnie uczestniczyç w pra-cach wszystkich grup roboczych i zarzàdu CEMBU-REAU. Poprzez t´ organizacj´ chcemy mieç wp∏yw na decyzje parlamentu europejskiego, a przez to na przemys∏ cementowy w Europie i Polsce.Bardzo zale˝y mi na tym, by post´powa∏a integra-cja bran˝y cementowej. My jesteÊmy postrzegani na zewnàtrz jako bran˝a zintegrowana, ale od wewnàtrz wyglàda to ró˝nie. Integracja jest niepe∏na, mamy wiele sfer ˝ycia, w których ró˝ne grupy cementowe prowadzà w∏asnà polityk´. Sà te˝ grupy cementowe, które nie sà cz∏onkami stowarzyszenia. JeÊli mówimy o integracji, to chcia∏oby si´, by wszyscy producenci byli cz∏onkami stowarzyszenia.Istotnym elementem, którym musimy si´ zajmowaç, sà szeroko rozumiane paliwa alternatywne – sprawy zwiàzane ze stosowaniem tych paliw w produkcji klinkieru, wspó∏spalaniem paliw alternatywnych, ale tak˝e zagadnienia zwiàzane z ochronà Êrodowiska, z pozwoleniami na utylizacj´ paliw alternatywnych. Równie˝ zagadnienia zwiàzane z przekonywaniem sàsiadów, szeroko rozumianej opinii spo∏ecznej, do akceptacji naszych dzia∏aƒ.Od wielu lat zajmujemy si´ popularyzacjà beto-nu jako produktu koƒcowego naszej bran˝y. Na t´ dzia∏alnoÊç b´dziemy przeznaczaç Êrodki, si∏y i czas. MyÊl´ tu o programie wielokierunkowym, m.in. popu-laryzacji budowy dróg o nawierzchniach betonowych, przybli˝aniu architektury betonowej – w konkursach dla studentów i architektów. W paêdzierniku 2006 roku zorganizujemy po raz czwarty Dni Betonu.Poza CEMBUREAU chcemy rozwinàç wspó∏prac´ ze stowarzyszeniami cementowymi z innych kra-jów, m.in. S∏owacji i S∏owenii, a tak˝e Ukrainy. ChcielibyÊmy, by te stowarzyszenia by∏y naszymi partnerami.

– Na poczàtku czerwca br. w Warszawie odby∏o si´ walne zgromadzenie CEMBUREAU. Jaka jest Pana ocena tego wydarzenia?– By∏o to ogromne wyzwanie organizacyjne dla nasze-go stowarzyszenia. Do Warszawy przyjechali przedsta-

ak

tu

al

no

Êc

iCzekamy...Sprawa alokacji CO2, ochrona produktu, wspó∏praca mi´dzynarodowa, integracja bran˝y cementowej, paliwa alternatywne oraz promocja betonu jako produktu koƒcowego bran˝y cementowej – to zagadnienia, które zdominujà prac´ Stowarzyszenia Producentów Cementu w ciàgu najbli˝szych dwóch lat. – Niestety, po szeÊciu miesiàcach 2005 roku zu˝ycie cementu jest na poziomie minus 15% w stosunku do roku ubieg∏ego. To bardzo negatywny sygna∏ zwiàzany z niskà aktywnoÊcià budownictwa – mówi Andrzej Balcerek, prezes Stowarzyszenia Producentów Cementu. Rozmawia z nim Piotr Piestrzyƒski.

fot.

Mich

a∏ B

rasz

czyƒ

ski


5

wiciele wszystkich producentów cementu w Euro-pie, ze wszystkich stowarzyszeƒ narodowych, z kra-jów – cz∏onków CEMBUREAU. GoÊciliÊmy grup´ oko∏o 270 osób. By∏a to ogromna szansa na promocj´ Pol-ski jako kraju i promocj´ naszego przemys∏u cemento-wego. To szansa jedna na dwadzieÊcia kilka lat, gdy˝ wÊród 25 krajów – cz∏onków CEMBUREAU – jest d∏uga kolejka do organizacji walnego zgromadzenia.Jak oceniam to spotkanie? Bardzo udane, jeÊli chodzi o cz´Êç merytorycznà. Walne zgromadze-nie poÊwićone by∏o g∏ównie dyskusji nad skutka-mi protoko∏u z Kioto – emisji CO2 i skutkami alokacji CO2 dla bran˝y cementowej, dla rozwoju gospodar-ki, dla Êrodowiska i przysz∏oÊci. MogliÊmy wys∏uchaç doskona∏ych referatów przygotowanych przez wyso-kiej klasy prelegentów dzia∏ajàcych w strukturach UE oraz europejskich instytucjach naukowych.Walne zgromadzenie jest równie˝ zawsze okazjà do promocji kraju, w którym si´ odbywa. By∏a okazja do pokazania naszym goÊciom Warszawy, Krakowa oraz innych zakàtków Polski. Okaza∏o si´, ˝e nasz kraj jest przygotowany do przyjćia takich goÊci, ˝e mamy im co pokazaç.

– Min´∏o szeÊç miesićy, za nami pó∏metek. Jak mo˝na scharakteryzowaç rynek cementu w tym roku?– Min´∏o szeÊç miesićy i te szeÊç miesićy bar-dzo nas rozczarowa∏o. Po pó∏ roku zu˝ycie cemen-tu jest na poziomie minus 15% w stosunku do roku ubieg∏ego. OczekiwaliÊmy, ˝e w tym roku nastàpi odwrócenie trendu spadkowego i na koniec roku b´dzie wynik minimum plus 5%. Wiele instytucji analizujàcych rynki spodziewa∏o si´ w tym roku wzro-

stu aktywnoÊci budowlanej w Polsce. Po zapotrzebo-waniu na cement na razie tego nie widaç. Te minus 15% bran˝y cementowej jest niezgodne z oczekiwa-niem wielu analityków. Sam czerwiec br. przyniós∏ pierwszy pozytywny sygna∏, gdy˝ w czerwcu przy-rost zu˝ycia cementu wyniós∏ plus 10% w stosun-ku do czerwca 2004. Tu trzeba zaczàç mówiç „gdy-by”. Wić „gdyby” ten trend z czerwca utrzyma∏ si´ i przeniós∏ na ca∏e drugie pó∏rocze, to jest szansa, przynajmniej z matematycznego punktu widzenia, ˝e mo˝e przyrost zu˝ycia cementu w roku 2005 wynie-sie 3-4%. Ale na razie wszystko jest dalekie od na-szych oczekiwaƒ. Wszyscy oczekiwali rozruszania in-westycyjnego po naszym wejÊciu do Unii Europej-skiej. Tymczasem obecne zu˝ycie cementu na pozio-mie 11 mln ton rocznie daje ok. 280 kg na jedne-go mieszkaƒca. To jeden z najni˝szych wskaêników w Europie! Nasi sàsiedzi Czesi, majà obecnie ponad 400 kg na jednego mieszkaƒca, podobnie W´grzy. Bardzo os∏abliÊmy w aktywnoÊci budowlanej, a mi-nus 15% po pó∏ roku to bardzo negatywny sygna∏.

– Czy tylko mniejsza aktywnoÊç budownictwa zawa˝y∏a na takim wyniku?– Wy∏àcznie. Cement ktoÊ musi wykorzystaç, wybudowaç dom, most czy drog´. Je˝eli cement si´ nie sprzedaje, to znaczy, ˝e aktywnoÊç budow-nictwa jest niska. Nie buduje si´, nie inwestuje. Ca∏y czas czekamy, czekamy..!

– Dzi´kuj´ za rozmow´.

Piotr Piestrzyƒski

Na zjazd przybyli delegaci z zak∏adów cementowych i wapienniczych z ca∏ej Polski. W zwiàzku z utwo-rzeniem 1 stycznia br. Stowarzyszenia Producentów Przemys∏u Wapienniczego i wystàpieniem zak∏adów wapienniczych z SPCiW delegaci zdecydowali o zmianie nazwy na Stowarzyszenie Producentów Cementu. Wys∏uchali tak˝e dwóch referatów.Referat pt. „Prognozy rozwoju bran˝y cemento-wej w Polsce – bariery i nowe mo˝liwoÊci” przed-stawi∏ zebranym Bohdan Wy˝nikiewicz z Instytu-tu Badaƒ nad Gospodarkà Rynkowà. Wed∏ug nie-go perspektywy rynku cementu w d∏u˝szym okresie przedstawiajà si´ raczej korzystnie. Nastàpi popra-wa sytuacji budownictwa wynikajàca z oczekiwa-nego rozwoju inwestycji infrastrukturalnych (w tym autostrad) ze wsparciem fi nansowym UE, a tak˝e z przyspieszenia w budownictwie mieszkanio-wym. Za bariery dla rozwoju rynku cementu Boh-

dan Wy˝nikiewicz uzna∏ VAT (gasnàco) i zmniej-szanie si´ cementoch∏onoÊci produkcji budowla-no-monta˝owej wynikajàce z upowszechniania si´ surowcooszcz´dnych technologii i z mo˝liwoÊci po-jawienia si´ substytucyjnych technik na rynku.Z kolei Beata K∏opotek z Ministerstwa Ârodowiska zaprezentowa∏a „Gospodark´ odpadami w Polsce. Wst´pne za∏o˝enia do aktualizacji krajowego planu gospodarki odpadami”.Podczas zjazdu wybrano w∏adze Stowarzyszenia Producentów Cementu w nast´pujàcym sk∏adzie:• przewodniczàcy: Andrzej Balcerek – Góra˝d˝e

Cement• zast´pcy przewodniczàcego: Andrzej Ptak – Gru-

pa O˝arów, Andrzej Tekiel – Lafarge Cement, Krzysztof Kocik – Dyckerhoff Cementownia No-winy,

• sekretarz: Jan Deja – Polski Cement• cz∏onkowie zarzàdu: Dariusz Gawlak

– KCW Warta, Ernest Jelito – Góra˝d˝e Cement, Leonard Palka – Lafarge Cement, Marek Soboƒ – Cement O˝arów

• zast´pcy cz∏onków zarzàdu: Leszek Myrdko – Ekocem, Andrzej Rybarczyk – Cementownia Odra, Henryk Szelàg – IMMB

• komisja rewizyjna: przewodniczàcy – Zbigniew Borowski – Lafarge Cement, cz∏onkowie: Jacek KwaÊniak – Góra˝d˝e Cement, Marek Majcher – Grupa O˝arów

pie

O rozwoju bran˝y i odpadachO rozwoju bran˝y cementowej w Polsce oraz o gospodarce odpadami dyskutowali uczestnicy walnego zjazdu Stowarzyszenia Producentów Cementu i Wapna, który 23 maja odby∏ si w Krakowie. By∏ to ostatni zjazd SPCiW, gdy delegaci zdecydowali o zmianie nazwy na Stowarzyszenie Producentów Cementu. Wybrali tak˝e nowe w∏adze stowarzyszenia.


6

Najwa˝niejszà przyczynà spowolnienia gospodarczego w pierw-szym kwartale by∏o zaskakujàco niskie tempo wzrostu inwe-stycji, które, wed∏ug GUS, wzros∏y jedynie o 1,1 procent. Ska-la wzrostu inwestycji jest tak niska, ˝e dane GUS zosta∏y pod-dane w wàtpliwoÊç przez wielu analityków, jako niewiarygodne i opierajàce si´ w zbyt du˝ej cz´Êci na szacunkach. Po wzroÊcie inwestycji w czwartym kwartale o ponad 7 procent spodziewaç si´ mo˝na by∏o nawet wzrostu w granicach 10 procent w pierw-szym kwartale. Wskazywa∏o na to wiele czynników, mi´dzy in-nymi badania przedsi´biorstw prowadzone tak˝e przez Instytut Badaƒ nad Gospodarkà Rynkowà, z których jednoznacznie wy-nika, ˝e aktywnoÊç inwestycyjna fi rm roÊnie.W pierwszym kwartale wolno rós∏ te˝ drugi g∏ówny sk∏adnik popytu krajowego – spo˝ycie indywidualne. W porównaniu do pierwszego kwarta∏u roku poprzedniego wzros∏o ono o 1,7 pro-cent. W tym przypadku jednak s∏aby wzrost wynika w du˝ej mierze z tzw. efektu bazy – w pierwszym kwartale 2004 roku byliÊmy w okresie przedakcesyjnym, który charakteryzowa∏ si´ wzmo˝onym zakupem wielu dóbr, zarówno przez gospodarstwa domowe, jak i przez przedsi´biorstwa. Wzmo˝one zakupy do-konywane by∏y w obawie przed wzrostem cen po wejÊciu do Unii Europejskiej. Pierwszy kwarta∏ bie˝àcego roku porównuje-my w∏aÊnie z pierwszym kwarta∏em 2004 roku, kiedy to poziom spo˝ycia by∏ nienaturalnie wysoki.W pierwszym kwartale motorem wzrostu pozostawa∏ handel za-graniczny, chocia˝ jego dynamika by∏a ujemna w stosunku do tego samego okresu roku poprzedniego. Jednak tempo wzrostu eksportu nadal pozostawa∏o istotnie wy˝sze od tempa wzrostu importu, a zatem wk∏ad wymiany mi´dzynarodowej w tworzenie PKB pozostaje dodatni. W ujćiu sektorowym, najszybciej rozwijajàcym si´ dzia∏em w pierwszym kwartale by∏o budownictwo, w którym wartoÊç dodana wzros∏a o 5,3 procent. Tak dobry wynik, szczególnie w porównaniu z innymi sektorami, jest tak˝e po cz´Êci efek-tem bazy, z tym ˝e w tym wypadku majàcym pozytywne skutki dla kszta∏towania si´ wskaênika. W pierwszym kwartale 2004 roku w budownictwie mieliÊmy do czynienia z prawie 4-procen-towym spadkiem wartoÊci dodanej, który zresztà by∏ charakte-rystyczny dla tego sektora przez poprzednie trzy lata. W efekcie tych spadków poziom wartoÊci dodanej w budownictwie jest tak niski, ˝e nawet niewielka poprawa skutkuje pokaênà poprawà wskaêników. Nie zmienia to jednak faktu, ˝e pierwszy kwarta∏ 2005 roku uznaç nale˝y za bardzo dobry dla budownictwa – wy-daje si´, ˝e mo˝emy ju˝ mówiç o zakoƒczeniu kryzysu w tym sektorze gospodarki.Znacznie wolniej ni˝ w roku 2004 ros∏a w pierwszym kwartale

wartoÊç dodana w przemyÊle – wzrost wyniós∏ 0,9 procent. War-to przypomnieç, ˝e w pierwszym kwartale 2004 roku wartoÊç dodana w przemyÊle wzros∏a o 14,5 procent, a w drugim o 12,9 procent! Przemys∏ by∏ najwi´kszym benefi cjentem przedakcesyj-nej goràczki zakupów, gdy˝ to w∏aÊnie wzrostu cen artyku∏ów przemys∏owych obawiano si´ najbardziej. Dotyczy∏o to mi´dzy innymi niektórych produktów spo˝ywczych, materia∏ów bu-dowlanych czy nowych samochodów. W efekcie, w przemyÊle baza, do której odnosimy pierwszy kwarta∏ bie˝àcego roku, jest ukszta∏towana niezwykle wysoko, co powoduje, ˝e wyniki tego-roczne sà s∏abe.Wolniej ni˝ w roku 2004 rozwija∏y si´ te˝ us∏ugi rynkowe, które powi´kszy∏y wartoÊç dodanà o 2,5 procent (w pierwszym kwar-tale 2004 roku wzrost w tym sektorze wyniós∏ 5,2 procent).Mimo s∏abszych ni˝ oczekiwano wyników pierwszego kwarta∏u, IBnGR nie zmienia istotnie swojej prognozy na ca∏y rok 2005, która zak∏ada dynamik´ wzrostu PKB na poziomie zbli˝onym do 4,5 procent. W naszej opinii, niemal pewne jest przyspiesze-nie wzrostu w drugiej po∏owie roku, kiedy to punktem odniesie-nia b´dzie trzeci i czwarty kwarta∏ ubieg∏ego roku, a wić okres pewnego spowolnienia rozwoju po przedakcesyjnym o˝ywieniu. Spodziewaç si´ wić mo˝na, ˝e w drugim pó∏roczu tempo wzro-stu PKB przekroczy 5 procent. Ponadto, prawdopodobnie ju˝ wyniki drugiego kwarta∏u b´dà znacznie lepsze ni˝ dane za pierwsze trzy miesiàce – po zakoƒczeniu pierwszego pó∏rocza GUS b´dzie dysponowa∏ danymi na temat inwestycji ze znacz-nie wi´kszej populacji fi rm ni˝ obecnie, a zatem dane na temat nak∏adów na Êrodki trwa∏e b´dà pe∏niejsze (i prawdopodobnie du˝o lepsze). S∏abe wyniki inwestycji w pierwszym kwartale nie wykluczajà jesz-cze, ˝e w ca∏ym roku 2005 b´dzie mo˝liwy oko∏o 10-procentowy wzrost inwestycji, gdy˝ kolejne kwarta∏y majà wi´kszà „wag´” w inwestycjach ni˝ pierwszy kwarta∏. Nie mo˝na te˝ wykluczyç, ˝e GUS dokona rewizji danych za pierwszy kwarta∏ i wyniki oka˝à si´ lepsze ni˝ podawane obecnie. Tak wić, w opinii IBnGR, inwesty-cje nadal pozostajà czynnikiem, który b´dzie mia∏ istotne znacze-nie dla wzrostu gospodarczego w tym roku.Na pewno nieco wolniej ni˝ w roku ubieg∏ym ros∏o b´dzie nato-miast spo˝ycie – tempo wzrostu w ca∏ym roku 2005 prawdopo-dobnie nie przekroczy 2,5 procent, wobec 2,9 procent w roku poprzednim. W efekcie tempo wzrostu popytu krajowego w tym roku powinno wynieÊç nieco ponad 3 procent. Handel zagraniczny nadal odgrywa∏ b´dzie istotnà rol´ we wzroÊcie gospodarczym. Spodziewamy si´, ˝e eksport b´dzie rós∏ o kilka punktów procentowych szybciej ni˝ import, co oznacza dodatni wk∏ad wymiany mi´dzynarodowej w tworze-nie PKB. Nie zmieni to oczywiÊcie tego, ˝e saldo wymiany mi´dzynarodowej Polski pozostanie ujemne. Najwi´ksze zna-czenie dla eksportu w roku 2005 b´dà mia∏y te same ga∏´zie przemys∏u co w latach poprzednich, a wić przemys∏ samocho-dowy, spo˝ywczy, maszynowy, meblowy.W roku 2005 nie spodziewamy si´ zagro˝enia ze strony rosnàcej infl acji. Prognoza IBnGR zak∏ada Êrednioroczny wzrost cen to-warów i us∏ug konsumpcyjnych na poziomie 2,6 procent, a wić niemal o 1 punkt procentowy mniej ni˝ w roku poprzednim, kie-dy to akcesyjny wzrost cen oraz wzrost cen paliw sprawi∏y, ˝e in-fl acja by∏a wy˝sza ni˝ si´ spodziewano. Spadek infl acji pozwo-li Radzie Polityki Pieni´˝nej na kontynuowanie obni˝ek pod-stawowych stóp procentowych, co z kolei powinno skutkowaç

an

al

iz

y Polska gospodarka po pierwszym kwartale 2005 rokuOpublikowane na prze∏omie maja i czerwca przez G∏ówny Urzàd Statystyczny dane na temat wyników polskiej gospodarki w pierwszym kwartale zaskoczy∏y nawet najbardziej pesymistycznych analityków. Tempo wzrostu produktu krajowego brutto, który jest najlepszym pojedynczym miernikiem sytuacji gospodarczej, wynios∏o jedynie 2,1 procent, podczas gdy wczeÊniejsze szacunki wskazywa∏y na mo˝liwoÊç wzrostu na poziomie 3-4 procent.


7

ni˝szym oprocentowaniem kredytów bankowych, a przez to wi´kszà ich dost´pnoÊcià. Poziom stóp b´dzie jednym z czyn-ników oddzia∏ujàcych na wzrost spo˝ycia i inwestycji, a zatem b´dzie wspomaga∏ wzrost gospodarczy. W roku 2005 spodziewaç si´ nale˝y dalszej poprawy sytuacji na rynku pracy – post´p w tym obszarze jest wyraênie widoczny w pierwszej po∏owie roku – wed∏ug wst´pnych szacunków Mini-sterstwa Gospodarki, na koniec maja stopa bezrobocia wynios∏a 18,3 procent, podczas gdy w tym samym czasie przed rokiem wynosi∏a 19,5 procent. Wed∏ug szacunków IBnGR, na koniec roku stopa bezrobocia powinna wynieÊç 18 procent, a byç mo˝e b´dzie nawet nieco ni˝sza. Poprawa na rynku pracy jest mo˝liwa dzi´ki odwróceniu tendencji w poziomie zatrudnienia, które pod koniec ubieg∏ego zacz´∏o, po raz pierwszy od ponad dwudziestu kwarta∏ów, rosnàç. Oznacza to, ˝e w gospodarce tworzone sà nowe miejsca pracy, co jest warunkiem koniecznym do rzeczy-wistej poprawy sytuacji na rynku pracy. Wzrost liczby nowych miejsc pracy jest z regu∏y powiàzany z koniecznoÊcià podejmo-wania inwestycji. Oznacza to, ˝e dane o rynku pracy w pierw-szym kwartale nie sà w pe∏ni spójne z danymi o inwestycjach.W naszej opinii, jednym z istotniejszych zjawisk gospodar-czych w roku 2005 b´dzie o˝ywienie w sektorze budowla-nym. Po trwajàcym blisko cztery lata kryzysie, w czasie które-go z kwarta∏u na kwarta∏ zmniejsza∏a si´ wartoÊç dodana wy-tworzona w sektorze, na poczàtku bie˝àcego roku przysz∏o o˝ywienie. W pierwszych dwóch miesiàcach produkcja bu-dowlana wzros∏a niemal o 15 procent. Marzec, a szczególnie kwiecieƒ, by∏y ju˝ znacznie gorsze – w kwietniu produkcja bu-downictwa by∏a o kilkanaÊcie procent mniejsza ni˝ w kwiet-niu roku ubieg∏ego. W tym przypadku jednak tak˝e musimy pami´taç o efekcie bazowym zwiàzanym z przygotowaniami do akcesji – w kwietniu ubieg∏ego roku obroty budownictwa by∏y znacznie wy˝sze z uwagi na obawy przed wzrostem cen w maju. W opinii IBnGR wyniki kolejnych miesićy bie˝àcego roku b´dà zbli˝one do tego, co obserwowaliÊmy w styczniu i lutym, co po-zwoli w ca∏ym roku na uzyskanie dodatniej dynamiki wzrostu produkcji i wartoÊci dodanej. Wed∏ug prognozy IBnGR, w roku 2005 spodziewaç si´ nale˝y wzrostu wartoÊci dodanej w bu-downictwie o oko∏o 6 procent. W tym czasie produkcja sprzeda-na sektora powinna byç realnie o co najmniej 10 procent wy˝sza ni˝ w roku poprzednim.

W sektorze budowlanym spodziewaç si´ nale˝y o˝ywienia w bu-downictwie przemys∏owym – tutaj popyt powinien byç genero-wany przez przedsi´biorstwa, które stopniowo, na coraz wi´kszà skal´, intensyfi kowaç b´dà swojà aktywnoÊç inwestycyjnà. Wraz z nap∏ywem Êrodków unijnych spodziewaç si´ nale˝y tak˝e o˝ywienia w segmentach budownictwa ekologicznego i drogo-wego. Segmentem rozwojowym mo˝e staç si´ w nied∏ugiej przysz∏oÊci tak˝e budownictwo jednorodzinne. Wynika to z kilku czynników. Po pierwsze, wzrost zamo˝noÊci spo∏eczeƒstwa, a szczególnie rozwój tzw. klasy Êredniej, b´dzie czynnikiem kreujàcym popyt na obiekty jednorodzinne. Po drugie, w Polsce spodziewaç si´ nale˝y powstawania „mody” na mieszkanie w domach – klasa Êrednia coraz ch´tniej przeprowadzaç si´ b´dzie z miast na te-reny podmiejskie lub wiejskie. W Polsce nie ma jak na razie tra-dycji mieszkania w domach jednorodzinnych, jednak sytuacja powinna powoli ewoluowaç w tym kierunku. Kolejnym czyn-nikiem sprzyjajàcym rozwojowi budownictwa jednorodzinnego jest wzgl´dne tanienie tego typu obiektów – jest i nadal b´dzie to efekt stosowania przy budowie domów jednorodzinnych coraz nowoczeÊniejszych i taƒszych technologii.Wydaje si´, ˝e najgorsze perspektywy, przynajmniej w okresie najbli˝szych kilku lat, ma przed sobà budownictwo wielorodzin-ne. W Polsce od wielu lat nie powsta∏ spójny program wspierania budownictwa mieszkaniowego, bez którego nie mo˝na liczyç na dynamiczne przyspieszenie w tym segmencie. Jednak w d∏ugiej perspektywie budownictwo wielorodzinne jest segmentem majàcym dobre prognozy rozwoju, ze wzgl´du na du˝e potrzeby mieszkaniowe spo∏eczeƒstwa.Podsumowujàc, wyniki pierwszego kwarta∏u bie˝àcego roku nie napawajà optymizmem. Nie nale˝y ich lekcewa˝yç, ale te˝ nie nale˝y na ich podstawie wyciàgaç zbyt daleko idàcych wnio-sków. Po pierwsze dlatego, ˝e du˝à cz´Êç odpowiedzialnoÊci za niskie wskaêniki wzrostu w pierwszym kwartale ma wspomina-ny kilkakrotnie efekt bazy, a po drugie dlatego, ˝e istnieje spo-re prawdopodobieƒstwo rewizji danych GUS, szczególnie tych dotyczàcych inwestycji, co mia∏oby istotne znaczenie tak˝e dla dynamiki wzrostu PKB.

Marcin PeterlikInstytut Badaƒ nad Gospodarkà Rynkowà

0

2

4

6

8

I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw IV kw I kw II kw III kw IV kw

2,3

3,9 4,0

4,7

6,9

6,1

4,8

3,9

2,1

4,64,9

5,3

2003 2004 2005

Kwartalne tempo wzrostu PKB w latach 2003-2004 i prognoza na rok 2005èród∏o: GUS, od drugiego kwarta∏u 2005 roku prognoza IBnGR


8

standard wykoƒczenia wewn´trznych powierzch-ni Êcian nie jest wymagane ich tynkowanie. War-stwa zewn´trzna samonoÊna przenosi tylko ci´˝ar w∏asny. Âciany z prefabrykatów mogà byç wykaƒczane praktycznie w dowolny sposób, w zale˝noÊci od woli projektanta i inwestora. Stosowane sà tu wykoƒczenia z klinkieru, ceg∏y, kamienia natural-nego, polerowanego granitu, betonu barwionego, tynku cienkowarstwowego itp. Je˝eli architekt chce zachowaç wyglàd betonu, elementy mogà byç pro-dukowane w szerokiej gamie modeli i wykoƒczeƒ, które uwydatniajà naturalne pi´kno kruszywa.Consolis opracowa∏ równie˝ nowe rozwiàzanie p∏yty fasadowej z pustkà powietrznà pomi´dzy warstwà betonu i izolacji, umo˝liwiajàcà odparo-wywanie skroplin wody. W sk∏ad systemu wchodzà tak˝e detale wykonywania po∏àczeƒ pomi´dzy ele-mentami fasadowymi, fasadami, stropami, balko-nami, rozwiàzanie naro˝y itp.Optymalnym rozwiàzaniem konstrukcji stro-pu jest stosowanie p∏yt HC. Sà to strunobetono-we kana∏owe p∏yty spr´˝one. Wi´ksze rozpi´toÊci i mniejsze wymiary konstrukcji mogà byç osiàgni´te dzi´ki zastosowaniu betonu spr´˝onego.

Konstrukcja tego typu obiektów sk∏ada si´ z prefa-brykowanych Êcian noÊnych oraz p∏yt stropowych HC opartych na Êcianach. G∏ównà zaletà tego typu konstrukcji jest ∏atwe uzyskanie du˝ej sztywnoÊci przestrzennej oraz wysokiej odpornoÊci ogniowej. Ponadto elementy prefabrykowane zachowujà nor-my akustyczne w zakresie izolacyjnoÊci.Âciany zewn´trzne w systemie majà zwykle wysokoÊç jednej kondygnacji, a ich nominal-ne szerokoÊci okreÊla projektant. Mogà byç wy-konane jako Êciany trójwarstwowe sk∏adajàce si´ z dwóch warstw betonowych z warstwà izolacyjnà pomi´dzy nimi. Warstwa zewn´trzna mo˝e byç projektowana jako warstwa noÊna lub samonoÊna. Warstwa wewn´trzna noÊna p∏yt sandwiczo-wych stanowi oparcie dla stropów i konstruk-cji nast´pnej kondygnacji. Ze wzgl´du na wysoki

pr

ez

en

ta

cj

e

Budownictwo mieszkaniowe w systemie ConsolisSystem Consolis to sprawdzona w Europie i na Êwiecie technologia, ∏àczàca w sobie zalety ˝elbetu i strunobetonu jako materia∏u konstrukcyjego oraz prefabrykatu jako technologii wznoszenia. Consolis wykonuje mi´dzy innymi budynki mieszkalne w uk∏adzie konstrukcyjnym z prefabrykowanych Êcian noÊnych.

fot.

Arch

iwum

fot.

Arch

iwum

fot.

Arch

iwum

fot.

Arch

iwum


9

dynki mieszkalne, poczàwszy od g∏ównych ele-mentów konstrukcyjnych, jak Êciany, stropy, po-przez szyby wind i prefabrykaty klatek schodo-wych, a na balkonach koƒczàc. Prefabrykacja w systemie CONSOLIS to gwarancja swobody projektowania i sprostania oczekiwaniom najbardziej wymagajàcych klientów.

cp

Nominalna szerokoÊç elementu wynosi 1200 mm, razem z po∏àczeniami wzd∏u˝nymi.Kraw´dzie p∏yt sà profi lowane w celu zapewnie-nia odpowiedniego przenoszenia si∏ poprzecznych pomi´dzy przyleg∏ymi elementami. P∏yty formuje si´ przejezdnym agregatem Elematic w postaci ciàg∏ego pasma, a nast´pnie po stwardnieniu betonu tnie na odpowiednià d∏ugoÊç przy u˝yciu pi∏y tarczowej. P∏yty mogà byç docinane zarówno pod kàtem pro-stym, jaki i po skosie. Mo˝liwe jest tak˝e wykonywa-nie ci´ç wzd∏u˝nych w celu zmniejszenia szerokoÊci elementu, co jednak nie jest korzystne ze wzgl´dów ekonomicznych i przy projektowaniu nale˝y braç pod uwag´, ˝e szerokoÊci modularne p∏yt wynoszà 1,2 m. W p∏ytach kana∏owych wykonuje si´ otwo-ry okràg∏e i wycićia do prowadzenia przejÊç instala-cyjnych i przewodów wentylacyjnych. Otwory mo˝na wykonywaç na budowie, jednak nale˝y to robiç ze szczególnà starannoÊcià, tak aby nie uszkodziç ˝eber p∏yty. Podstawowà technikà ich wykonywania jest wiercenie. Wycićia natomiast wykonuje si´ podczas produkcji p∏yt, poniewa˝ majà wi´ksze wymiary ni˝ otwory i naruszajà pod∏u˝ne ˝ebra p∏yt.Niewàtpliwà zaletà budowli prefabrykowanych jest bardzo szybki monta˝ konstrukcji. P∏yty stropowe mo˝na montowaç bez koniecznoÊci stosowania podpór tymczasowych. Montowanie odbywaç si´ mo˝e równie˝ bezpoÊrednio z samochodu, co jest szczególnie wa˝ne na ma∏ych placach budowy. Od-powiednio zorganizowany monta˝ stropowych p∏yt HC mo˝e odbywaç si´ w tempie nawet 500 m kw. na dzieƒ. Dzi´ki spr´˝eniu uzyskano mo˝liwoÊç zwi´kszenia rozpi´toÊci, ograniczenia ci´˝aru, re-dukcji ugi´ç. Monta˝ nie jest uzale˝niony od wa-runków klimatycznych, technicznie nie ma prze-szkód, aby go kontynuowaç nawet w okresie zi-mowym do temperatury -20ºC. P∏yty z betonu spr´˝onego majà ognioodpornoÊç do 2h – od R60 do R120. IzolacyjnoÊç akustyczna w∏aÊciwa stro-pów bez warstwy wykoƒczeniowej mo˝e si´gaç do 57 db, natomiast wskaênik poziomu uderzeniowe-go tych samych stropów wynosi 74 db.Consolis opracowa∏ kompletny system konstrukcji prefabrykowanych, w którym realizowane sà bu-

Siedziba fi rmy:ul. Przemys∏owa 4097-350 Gorzkowicetel. (044) 732-73-00fax (044) 732-73-01

Biuro Handlowe:ul. Wejnerta 26/202-619 Warszawa

tel. (022) 844-18-38fax (022) 844-95-35

Consolis Polska Sp. z o. o.

e-mail: [email protected]

fot.

Arch

iwum

fot.

Arch

iwum

fot.

Arch

iwum


10

ko

me

nt

ar

ze Czy 2005 rok b´dzie prze∏omowy dla

– Wydaje mi si´, e 2005

Brakuje przes∏anek do takich zmian. Powa˝nym problemem jest brak planów zagospodarowa-

Kolejnà bolàczkà jest brak nowych gruntów pod zabudow´ mieszkaniowà. Samorzàdy lokalne nie

nie kredytów dla inwestorów. Banki walczàc o klienta indywidualnego niemal zupe∏nie zapomnia∏y o dewelope-rach. ˚a∏uj , ˝e nie ma równie˝ ˝adnych nowych inicjatyw w zakresie fi nansowania rynku wtórnego.I wreszcie najwi´kszy problem: nie przyby∏o pieni´dzy na zakup w∏asnego „M” w kieszeni przeci´tnego Polaka. Bez wzrostu zamo˝noÊci naszego spo∏eczeƒstwa nie ma szansy na o˝ywienie i popraw´ sytuacji w budownictwie.

: – Nie przewiduj´, aby do

zatrzymaç, trzeba liczyç si´ z wi´kszymi wydatkami.W minionym roku nasza fi rma wybudowa∏a 63 tys. m.kw. powierzchni mieszkalnej, tj. 1022 mieszkania (dla porównania w roku 2003 wybudowaliÊmy ponad 101 tys. m.kw.). Mam nadziej´, ˝e najbli˝sze lata przyniosà widoczne o˝ywienie na rynku mieszkaniowym, a co za tym idzie wzrost przychodów i rentownoÊci tej bran˝y.

Dr Bohdan Wy˝nikiewicz, Instytut Badaƒ nad Gospodarkà Rynkowà: – Rozwój budownic-twa mieszkaniowego jest uzale˝niony w pierwszej kolejnoÊci od sytuacji dochodowej ludnoÊci i jej dost´pu do Êrodków pozwalajàcych na nabywanie nowych mieszkaƒ. W dalszej kolejnoÊci wymieniç nale˝y uwarunkowania systemowe z szeroko rozumianego otoczenia budownictwa. Dochody ludnoÊci w du˝ej mierze sà odbiciem sytuacji makroekonomicznej, a tak˝e pozio-mu oprocentowania kredytów na cele mieszkaniowe. W tym zakresie od d∏u˝szego czasu daje si´ zauwa˝yç popraw´ sytuacji. Banki w indywidualnych nabywcach mieszkaƒ widzà bardzo atrakcyjnà grup´ klientów, ze wzgl´du na pewnoÊç zabezpieczenia kredytów. Poprawa sytuacji makroekonomicznej i obni˝anie stóp procentowych obserwowane w roku 2005 sà korzystnymi sygna∏ami dla budownictwa mieszkaniowego. Nie stanowià jednak

wystarczajàcych powodów gwarantujàcych zmian´ w budownictwie mieszkaniowym o prze∏omowym cha-rakterze. Popyt na nowe mieszkania zg∏aszajà ludzie o dochodach okreÊlanych jako co najmniej Êrednie w skali kraju i ludzie o wysokich dochodach. Tymczasem brakuje rzàdowych programów wspierania budow-nictwa mieszkaniowego o powszechnym charakterze. W rezultacie mieszkania zwalniane przez nabywców nowych mieszkaƒ sà przedmiotem obrotu wtórnego i nabywane przez osoby, które mog∏yby byç uczestnika-mi programów rzàdowych. Efektem takiej sytuacji jest daleko posuni´ta dekapitalizacja substancji mieszka-niowej. Z kolei niekorzystne uwarunkowania prawne obni˝ajà popyt na budow´ mieszkaƒ na wynajem. Rok 2005 powinien przynieÊç popraw´ w budownictwie mieszkaniowym. Nie b´dzie ona jednak prze∏omowa.


11

Piotr Biskup, prezes Zarzàdu Consolis Polska Sp. z o.o.: – Bie˝àcy rok mo˝e zakoƒczyç si´ lekkim wzrostem wartoÊci sektora budownictwa mieszkaniowego w naszym kraju. Segment ten trwa∏ w nieprzerwanej recesji od 2001 roku, a wić z tego punktu widzenia rok 2005 ma szans´ byç prze∏omowym. Z drugiej jednak strony kondycja budownictwa mieszkaniowego w Polsce nadal jest bardzo s∏aba i na tle innych krajów europejskich, w tym nowo przyj´tych do Unii, lokujemy si´ na koƒcu wszelkich porównaƒ.Nie znaczy to, ˝e nie wierzymy w rozwój tego sektora w Polsce – wrćz przeciwnie, nasz kraj posiada jeden z najwi´kszych w Europie potencja∏ów wzrostu segmen-tu budownictwa mieszkaniowego. Czekamy na uwolnienie na razie jeszcze „wirtu-alnego” popytu. Mam na myÊli dalsze obni˝enie kosztów kredytów budowlano-hi-potecznych, ustabilizowanie warunków spo∏ecznych, takich jak dost´pnoÊç pracy, stabilnoÊç zatrudnienia oraz spadek bezrobocia. Nie bez znaczenia sà te˝ aspekty formalno-prawne, przede wszystkim uporzàdkowanie spraw zwiàzanych z aktualnymi planami zagospodarowania tere-nu, a przez to znaczne u∏atwienie procedur uzyskania pozwoleƒ na budow´. Reasumujàc, w bie˝àcym roku mo˝emy byç Êwiadkami zatrzymania 4-letniej recesji budownictwa mieszkaniowego w Polsce. Przy sprzyjajàcym otoczeniu zewn´trznym segment ten ma szans´ bardzo dynamicznego rozwoju w nadchodzàcych latach. Potwierdzajà to nasze rynkowe badania oraz doÊwiadczenia Grupy Conso-lis z ró˝nych rynków. Dlatego te˝ Consolis Polska przygotowuje si´ ju˝ od d∏u˝szego czasu do obecnoÊci w tym sektorze. Przekazujemy swojà wiedz´, doÊwiadczenie, know-how z ró˝nych europejskich rynków jako wk∏ad w ewolucj´ budownictwa mieszkaniowego w naszym kraju.

Artur Pietraszewski, prezes fi rmy Grupa Effektiv: – Na warszawskim rynku nieruchomoÊci od koƒca 2004 roku daje si´ zauwa˝yç wysoki poziom optymizmu zarówno wÊród inwe-storów indywidualnych, jak i fi rm deweloperskich, przek∏adajàcy si´ nie tylko na wyraêny wzrost popytu na nowe mieszkania i wzrost cen. W ostatnich miesiàcach na rynku pojawi∏a si´ liczna grupa nowych graczy, szczególnie z rynku hiszpaƒskiego, izraelskiego, irlandzkie-go i holenderskiego dokonujàcych znaczàcych transakcji zakupów gruntów, wp∏ywajàc tym samym na przewidywanà poda˝ mieszkaƒ w kolejnych latach. Transakcje sprzeda˝y tere-nów pod nowe inwestycje dokonywane i rozliczane sà w bardzo krótkim czasie, z wyraênà tendencjà do podejmowania ryzykownych zakupów dzia∏ek na terenach nieobj´tych plana-mi, na podstawie wst´pnych wyliczeƒ maksymalnej ch∏onnoÊci zabudowy. Ryzyko i relatyw-nie wysokie ceny zakupu gruntów nie pozostanà bez wp∏ywu na spodziewane ceny sprzeda˝y mieszkaƒ w przysz∏ych okresach. Spodziewana znaczàca poda˝, nastawiona na maksymalizacje efektów handlo-wych przed prognozowanymi, choç niepewnymi zmianami podatkowymi od 2008 roku, w kolejnych miesiàcach znajdzie odpowiedê w rosnàcym popycie wzmacnianym przez trendy migracyjne i akcj´ kredytowà banków. Gwa∏towny rozwój sektora mieszkaniowego w 2005 i 2006 roku, rosnàce ceny i rosnàca rynkowa konkurencja mo˝e jednak negatywnie wp∏ynàç na mo˝liwoÊci i tempo sprzeda˝y, obni˝ajàc spodziewanà rentownoÊç inwestycji. W powiàzaniu z rosnàcymi kosztami realizacji i sta∏ymi kosztami fi nansowymi d∏ugookresowa prognoza rozwoju sektora budownictwa mieszkaniowego dla ryn-ku warszawskiego wskazuje na tylko stopniowy wzrost rynku w okresie do 2010 roku. Sytuacja ta ma swoje dobre strony z punktu widzenia potencjalnych nabywców i prze∏o˝y si´ na wzrost standardów jakoÊciowych realizacji i coraz lepsze warunki prawne zawierania transakcji. Benefi cjentami konkuren-cyjnego rynku z pewnoÊcià zostanà fi rmy z bran˝y reklamowej i media, w których deweloperzy deklarujà coraz wy˝sze bud˝ety marketingowe. Nie wydaje si´ jednak, e o˝ywienie lokalnego, warszawskiego ryn-ku, a tak˝e rynków w kilku innych miastach Polski w 2005 i 2006 roku generowane przez fi rmy de-weloperskie wp∏ynie na zmian´ sytuacji ca∏ego sektora budownictwa mieszkaniowego, w którym nadal brak systemowych i prawnych rozwiàzaƒ problemów zwiàzanych z planowaniem przestrzennym, fi nan-sowaniem rynku i bezpieczeƒstwem obrotu. Na prawdziwy prze∏om przyjdzie jeszcze poczekaç.

budownictwa mieszkaniowego w Polsce?


12

S∏awków (Slavkov) ko∏o Brna – malownicze, mo-rawskie miasteczko z licznymi zabytkami ar-chitektury. Jego zniemczona nazwa – Austerlitz – z koƒcem 1805 roku obieg∏a ca∏y Êwiat. Koja-rzono jà z druzgocàcà pora˝kà antynapoleoƒskiej koalicji. Sta∏a si´ symbolem francuskiego panowa-nia nad Europà kontynentalnà, zmieniajàcego jej wizerunek polityczny, gospodarczy i kulturalny na kolejne dziesiàtki lat.Dlaczego dosz∏o do konfrontacji? Wobec sprzymie-rzenia lub wrćz podporzàdkowania zachodniej i wi´kszoÊci centralnej cz´Êci Europy przez cesarza Napoleona I Bonaparte, zagro˝eni inwazjà Brytyj-czycy du˝ym nak∏adem Êrodków i aktywnoÊci dy-plomatycznej montujà alians, którego g∏ównymi fi -larami na làdzie stajà si´ Rosja i Austria. Wówczas to impet napoleoƒskiej machiny wojennej odwra-ca si´ przeciw nim. Blok austriacko-rosyjski reagu-je pospiesznym zwieraniem szeregów, aby wspól-nie przeciwstawiç si´ zaawansowanej ju˝ ekspan-sji Francji na Wschód. Rosji bardzo zale˝y na tym, aby co najmniej powstrzymaç francuskà nawa∏´ jeszcze przed granicami imperium. ZaÊ po niedaw-nym zajćiu Bawarii, Tyrolu i Wiednia przez Fran-cuzów – dla zrozpaczonego cesarstwa Austrii to przys∏owiowa ostatnia deska ratunku, szansa na zachowanie resztek suwerennoÊci.Starcie g∏ównych si∏ w rejonie S∏awkowa sta∏o si´ nieuniknione. Od wschodu nadciàgnà∏ tu z wojska-mi genera∏ Michai∏ Illarionowicz Goleniszczew Ku-tuzow, do którego w O∏omuƒcu do∏àczy∏ sam car Wszechrosji – Aleksander I Romanow wracajàcy z Berlina, gdzie zachća∏ Prusy do udzia∏u w ko-alicji. Ze strony S∏owacji nadesz∏o zgrupowanie au-striackie w towarzystwie jego cesarskiego majesta-tu – Franciszka I Habsburga.Podà˝ajàc na spotkanie bitewne cesarz Napole-on nieustannie kluczy∏, dzieli∏, ∏àczy∏ i miesza∏ w marszu swoje formacje, dyskretnie wplatajàc do kolumn posi∏ki. Utrudnia∏ w ten sposób rachu-nek si∏ szpiegom. Podczas potyczek zaczepnych ust´powa∏ pola, pozorujàc s∏aboÊç, zmćzenie i bojaêƒ. Rozpowszechnia∏ informacje o gotowoÊci do rokowaƒ. Koniecznie chcia∏ wyrobiç wÊród ko-alicjantów przekonania o ich wyraênej przewadze. Spycha∏ za to ich wojska na dogodne mu pozycje, tj. na rozcz∏onkowany topografi cznie teren, którego atuty umia∏ doskonale wykorzystywaç.

Gdy poranne opad∏y mg∏y...Front walki uformowa∏ si´ na d∏ugim jak na owe czasy odcinku, liczàcym oko∏o 13 km, w ∏agod-

nie pagórkowatym terenie, wzd∏u˝ wst´gi poto-ków: Z∏otego, Welatickiego i Twaro˝neƒskiego, odpowiadajàcej mniej wićej kierunkowi NE-SW. Pot´dze oko∏o 90 tysićy wojsk rosyjsko-austriac-kich Napoleon I przeciwstawi∏ mniejszà, bo oko∏o 75-tysićznà armi´. Regularne uzbrojenie jego ar-tylerii w oÊmiofuntowe dzia∏a kalibru 12,2 cm, miotajàce kule, granaty lub kartacze na odleg∏oÊç 1200 m – przewa˝a∏o co nieco nad trzyfuntowy-mi dzia∏ami systemu „Liechtenstein” (wzór: 1753), kalibru 7,14 cm i donoÊnoÊci 800 m, b´dàcymi na standardowym wyposa˝eniu Austriaków. Ale nie to okaza∏o si´ najistotniejsze.Wzgórze ˚uraƒ obrano za punkt naczelnego do-wództwa Francuzów. W przeddzieƒ bitwy, w po-bliskim zajeêdzie Pindulka, wódz ze swojà Êwità zjad∏ kolacj´ i po∏o˝y∏ si´ spaç w prymitywnej chat-ce niedaleko kamienio∏omu. Podczas nocy donie-siono mu o taktycznym planie sojuszników. Za-mierzali otoczyç armi´ francuskà od po∏udnia, odcinajàc drog´ odwrotu na Wiedeƒ, skàd spo-dziewano si´ tak˝e dla niej posi∏ków, a nast´pnie – zepchnàç jà w kierunku wzniesieƒ Wysoczyzny Czesko-Morawskiej. Konsekwencjà tego zamiaru by∏a wi´ksza koncentracja piechoty, jazdy i artyle-rii na po∏udniowej fl ance koalicjantów, obejmujàca oko∏o 2/3 ich si∏. Napoleon I natychmiast nakreÊli∏ genialnà i odwa˝nà wizj´ wyprzedzajàcego, zma-sowanego i niespodziewanego uderzenia Êrodkiem, wprost na centrum frontu austriacko-rosyjskiego, obsadzone zgrupowaniem „Kolowrat”, za którym lokowa∏ si´ sztab sprzymierzonych. W tym celu nad ranem, w pó∏mroku, gdy dolinki mi´dzy wzgó-rzami spowite by∏y g´stà mg∏à, Francuzi pospiesz-nie i niepostrze˝enie dokonali istotnego wzmocnie-nia swojej Êrodkowej gardy. Zadanie czo∏a ataku powierzono oddzia∏om marsza∏ka Soulta, w Êlad za którymi podà˝aç mia∏y silne jednostki marsza∏ka Bernadotte’a ubezpieczane dodatkowo konnicà i piechotà marsza∏ka Bessieres’a. Na skrzy-dle po∏udniowym formacja marsza∏ka Davouta mia∏a ogniem i walkà wrćz wiàzaç przeciwnika, utrzymujàc za wszelkà cen´ zajmowane pozycje. ZaÊ trudu dzia∏aƒ na lewym skrzydle podj´∏y si´ oddzia∏y marsza∏ka Lannes’a, wspierane ogniem artyleryjskim m.in. ze wzgórza Santon.Gdy poranne opad∏y mg∏y, oczom os∏upia∏ych sprzymierzeƒców ukaza∏ si´ obraz przegrupowa-nej armii francuskiej, ze zmasowaniem si∏y ude-rzeniowej w strefi e Êrodkowej. By∏o za póêno na jakikolwiek manewr korygujàcy. Bowiem wraz z pierwszymi promieniami legendarnego s∏oƒca nad horyzontem, jak wspomina∏ sam Napoleon I „le soleil d’Austerlitz”, wydawa∏ on w∏aÊnie rozkaz zeÊrodkowanego uderzenia, które przesz∏o do hi-storii wojen pod nazwà „lwi skok”.Po rozbiciu Êrodkowego odcinka oporu rosyjsko-au-striackiego w pobli˝u przysió∏ka Prace, francuskie natarcie centralnego sektora frontu zmieni∏o kie-runek na po∏udniowy, przychodzàc ze skutecznà odsieczà krwawiàcym jednostkom marsza∏ka Da-vouta. Na pó∏nocy natomiast na nic nie zda∏o si´

z

ka

rt

h

is

to

ri

iNapoleon i... betonW tym roku przypada 200-lecie najcenniejszego w historii zwyci´stwa Napoleona I Bonaparte w s∏ynnej „bitwie trzech cesarzy”, jak okreÊlili jà potomni. Otworzy∏o ono dalszà drog´ jego kampanii na Wschód. Czy mo˝na dopatrzyç si´ zwiàzku mi´dzy wydarzeniem tamtej epoki a realiami dzisiejszego betonu towarowego?

fot.

Zdzis

∏aw

B. K

ohut

ek

Trzyfuntowe dzia∏o polowe (replika)


1313

wsparcie austriackiej jazdy podmarsza∏ka Mo ica Josefa Jana ksićia Liechtensteinu dla odizolo-wanych ju˝ od dowództwa naczelnego rosyjskich oddzia∏ów genera∏a-porucznika Piotra Iwanowicza Bagrationa. Po nieudanej próbie ofensywy, pod na-porem francuskich pićiu dywizji kawalerii i dwu dy-wizji piechoty – wycofywa∏y si´ zwartym szykiem. I tylko ogieƒ zaporowy odwodu 12 dzia∏ ci´˝kiej ar-tylerii majora Václava J. Frierenbergera uchroni∏ je od rozproszenia.

Wiele pamiàtekPoniedzia∏ek, 2 grudnia 1805, po∏udnie. Napole-on I Bonaparte koƒczy swojà „bataille d’Auster-litz”. Krajobraz po bitwie by∏ przera˝ajàcy. Tysiàce martwych w Êmiertelnym bezruchu. J´k rannych, b∏agajàcych o pomoc. Cia∏a ludzkie splàtane ze zw∏okami koni. Wsz´dzie porzucony i zniszczony sprz´t wojskowy. Ziemia zdeptana butami piechu-rów i kopytami rumaków, zryta pociskami armatni-mi. Dooko∏a swàd spalenizny i dymu z broni pal-nej. Tu i ówdzie przemykajàcy kapelani i sanita-riusze. W polowych ambulansach i prowizorycz-nych szpitalikach medycy nie nadà˝ajà z opatry-waniem ran. Strona rosyjsko-austriacka pozostawi∏a na pobo-jowisku co najmniej 13 tysićy zabitych lub ran-nych oraz 12 tysićy wzi´tych do niewoli. Francu-zi stracili 9 tysićy wojowników, z tego wi´kszoÊç to l˝ej lub ci´˝ej ranni. Zmar∏ych chowano w gro-bach zbiorowych. Rozsiane sà one po ca∏ym polu bitewnym.Do dzisiaj zachowa∏o si´ wiele pamiàtek i miejsc, zwiàzanych ze s∏awkowskà bitwà. Wa˝niejsze z nich to:– zabudowania Starej Poczty, za∏o˝onej w 1785 r.

jako dziedziczne nadanie urz´du austriackiego, usytuowanej w po∏owie drogi z Brna do Wyszko-wa (Vyškov). Budynki zajazdu, mieszkania, staj-ni i innych obiektów gospodarczych przetrwa∏y do wspó∏czesnoÊci niemal w niezmienionym sta-nie. 4 dni przed bitwà, do rozbitego na terenie Starej Poczty namiotu marsza∏ka Murata, który wyró˝ni∏ si´ m´stwem podczas póêniejszych au-sterlitzkich zmagaƒ, wezwa∏ cesarz Napoleon swojà generalicj´, aby rozwa˝yç ró˝ne warian-ty rozwoju sytuacji. W przeddzieƒ decydujàcego starcia Rosjanie z marszu obsadzili Starà Poczt´. Stàd próbowali obejÊç lewe skrzyd∏o Francuzów. Bezskutecznie. Po zakoƒczeniu dzia∏aƒ bitew-nych Napoleon I znowu pojawi∏ si´ na Starej Po-czcie, by porozmawiaç z wys∏aƒcem cesarza Au-strii. Omawiali okolicznoÊci majàcego nastàpiç sekretnego spotkania obu cesarzy przy spalo-nym m∏ynie, poprzedzajàcego ofi cjalne negocja-cje o zawieszeniu broni

– okaza∏a, barokowa rezydencja Kouniców w S∏awkowie, wybudowana przez architek-ta Domenica Martinelliego. Przed bitwà goÊci∏ tu car Aleksander I razem z cesarzem Fran-ciszkiem I. Po bitwie pa∏ac przejà∏ cesarz Bo-naparte na tymczasowà kwater´. To tu reda-gowano najwa˝niejsze dokumenty zwyci´skiej strony. To tutaj w dniu 6.12.1805 r. w sali odtàd zwanej „historycznà”, podpisano akt se-peratystycznego przymierza mi´dzy Francjà i Austrià. Z pa∏acowego balkonu Napoleon I

wyg∏osi∏ s∏ynnà deklaracj´ do podw∏adnych, wypowiadajàc na zakoƒczenie: „˚o∏nierze! Je-stem z was zadowolony. Wype∏niliÊcie to, cze-go oczekiwa∏em od nieustraszonych. OkryliÊcie swoje proporce nieÊmiertelnà chwa∏à. Gdy ktoÊ z was powie kiedykolwiek – walczy∏em pod S∏awkowem – us∏yszy w odpowiedzi: ohoo, bo-hater!”

– monumentalny, secesyjny obelisk, zwany Mogi∏à Pokoju (Mohyla Míru), wybudowany w 1912 roku z inicjatywy ksi´dza Aloisa Slovaka, wed∏ug projektu architekta Josefa Fanty z Pragi. Symbo-lizuje jednoÊç ofi ar bitwy, niezale˝nà od ich po-chodzenia, których koÊci pozosta∏y na zawsze na morawskiej ziemi. Tutaj corocznie w kapli-cy wewnàtrz obelisku odnawiany jest akt pie-ty. Na pomniku pod kopu∏à – napis w j´zyku niemieckim, francuskim, rosyjskim i czeskim – g∏osi: „Mogi∏a Pokoju – walczy o Êwiatowy pokój na Êwiatowej arenie. Pamići austriac-kich, rosyjskich i francuskich ˝o∏nierzy, którzy zgin´li w bitwie pod S∏awkowem w dniu 2 grud-nia 1805 r.”. Obok obelisku postawiono pawilon muzealny

– wzgórze Santon na pó∏nocnym odcinku daw-nego pola walki, obsadzone wówczas 17. pu∏kiem lekkim francuskiego genera∏a Clapare-da, liczàcym 1800 ˝o∏nierzy i 18 dzia∏. Obecnie na wzgórzu – ma∏a, XIX-wieczna kapliczka i re-plika oÊmiofuntowej armaty

– kamieƒ upami´tniajàcy bohaterski czyn majo-ra Frierenbergera, za który odznaczony zosta∏ Krzy˝em Rycerskim Orderu Wojennego Cesarzo-wej Marii Teresy.

„Kubiki” od NapoleonaAle co mo˝e mieç wspólnego cesarz Napoleon I Bonaparte i zwyci´skie starcie jego „Grande ar-mée” pod Austerlitz – z betonem? Otó˝ na pó∏nocno-wschodnim kraju dawnego pola

P∏askowy˝ pagórka ˚uraƒ

Spotkanie cesarzy – Napoleona I (z prawej)z Franciszkiem I (z lewej)przy spalonym m∏ynie (in-scenizacja muzealna na podstawie obrazu Jeana-Antoine’a Grosa)

fot.

Zdzis

∏aw

B. K

ohut

ek

fot.

Zdzis

∏aw

B. K

ohut

ek


14

walki, przy szosie wyszkowskiej w Holubicach, znalaz∏a lokalizacj´ wytwórnia betonu towarowe-go fi rmy ZAPA, znanej w Czechach, na Morawach oraz na S∏owacji. Zak∏ad wyposa˝ono w czeski kompleks urzàdzeƒ „Stasis-CE 50” o wydajnoÊci 50 m3/godz. Mieszalnik zarobu o pojemnoÊci 1,0 m3 jest zespolony z trzema silosami na sk∏adniki mia∏kie. Z oddalonego o kilkanaÊcie me-trów sk∏adowiska, po nawa˝eniu kruszywo trans-portowane jest do mieszalnika wznoszàcym si´ taÊmociàgiem. O nowoczesnoÊci zak∏adu Êwiadczy równie˝ blok recyklingu resztek mieszanki beto-nowej. Automatykà ciàgu produkcyjnego w sys-temie „Asterix ATX 300” steruje komputer. Jego oprogramowanie umo˝liwia ponadto zarzàdzanie gospodarkà materia∏owà oraz wydruk raportów produkcyjnych i dokumentów dostawy. I trzeba mieç wiele wyobraêni, aby najzwyklej-szy, wspó∏czesny zestaw urzàdzeƒ fabrycznych, pierwotnie nie wyró˝niajàcy si´ wizualnie niczym szczególnym, przyodziaç w kostium barokowej ar-maty z trzyosobowà za∏ogà. Wie˝owym silosom, po przemalowaniu, nadano postaç ludzkà. To niby artylerzyÊci z pasami do zawieszenia rynsztunku, skrzy˝owanymi na piersiach. Groênym wzrokiem wypatrujà wroga. Ich g∏owy chronià napoleoƒskie pirogi, przykrywajàce w rzeczywistoÊci kominki fi l-trów. Do pi´trowego budynku mieszalnika po bo-kach doczepiono wydatne ko∏a na masywnych szprychach, podobne do tych, na jakich wojska francuskie toczy∏y dzia∏a po bezdro˝ach wojen-nych Europy na poczàtku XIX w. Wy˝ej – pot´˝na lufa z obro˝à wzmacniajàcà wylot, przytwierdzona do dachu betoniarni. Z ty∏u – korpus przenoÊnika taÊmowego podajàcego kruszywo (niewidoczny na fotografi i) – imituje lawet´ dzia∏a, jakby zapartà w grunt, by nie cofa∏o si´ podczas wystrza∏u. Nieopodal – wbite w ziemi´ sztuczne drzewce

z p∏omieniem do odpalania panewki oraz z propor-cem jednostki artyleryjskiej, dzisiaj z god∏em fi r-mowym ZAPA.Robi wra˝enie wyolbrzymiona skala aran˝acji. Podje˝d˝ajàce po mieszank´ prawdziwe betono-wozy si´gajà zaledwie wysokoÊci stóp „dzielnych wojaków”.– W Brnie bardzo przywiàzani jesteÊmy m.in. do tradycji napoleoƒskich – mówi szef dzia∏u sprzeda˝y opisywanej wytwórni betonu towarowe-go – in˝. Martin Kola ík. – Na terenach austerlitz-kiej batalii corocznie w grudniu przywo∏ywane sà obrazy bitewne, zbli˝one scenariuszem do wyda-rzenia sprzed dwóch wieków, z udzia∏em setek sta-tystów w strojach i w uzbrojeniu tamtych czasów, podzielonych na „francuskich”, „ruskich” i „raku-szan”. Happening koƒczy si´ zawsze kufl em wy-bornego czeskiego piwa, przy ognisku w zainsce-nizowanym, ˝o∏nierskim taborze. Wszystko orga-nizuje i dba o podobieƒstwo z dawnymi realiami Czesko-S∏owackie Towarzystwo Napoleoƒskie. Ta w∏aÊnie tradycja, jak i lokalizacja, zainspirowa∏y nas i upowa˝ni∏y jednoczeÊnie do obecnego wy-stroju wytwórni, który wyró˝nia jà spoÊród innych. Ma to i swoje prze∏o˝enie marketingowe. W Brnie zamawia si´ beton towarowy u Napoleona. I wszy-scy wiedzà o co chodzi.Holubicki kompleks betoniarni ZAPA, wystylizo-wany w roku 2002 na napoleoƒski dzia∏on, jest dobrze widoczny z autostrady D1 na 7 km przed zjazdem „Brno-Východ” (Brno-Wschód), po pra-wej stronie jadàc w kierunku zachodnim. War-to zwróciç na niego uwag´, podobnie – zwiedziç pamiàtki po jednym z wi´kszych pobojowisk schy∏ku epoki nowo˝ytnej Europy.

dr in˝. Zdzis∏aw KohutekStowarzyszenie Producentów Betonu Towarowego

Wytwórnia betonu towaro-wego w Holubicach


15

– Co w ostatnim czasie zmieni∏o si´ w strukturze fi rmy, którà znaliÊmy jako BRAAS POLSKA?– Jesienià zesz∏ego roku fi rma Braas po∏àczy∏a si´ z RuppCe-ramika [producent dachówki ceramicznej – przyp. red.], drugà spó∏kà nale˝àcà do grupy Lafarge. W wyniku fuzji powsta∏a fi r-ma pod nazwà LAFARGE DACHY Sp. z o.o. Ju˝ wczeÊniej zarzàdzaliÊmy obydwiema fi rmami, jednak za ich po∏àczeniem przemawia∏y czynniki strategiczne, jak i organizacyjne, a tak˝e zwiàzane z politykà fi nansowà. Skutkiem po∏àczenia jest wi´ksza przejrzystoÊç organizacji, zdolnoÊç szybkiego podej-mowania decyzji, identyfi kacja pracowników, którzy faktycznie nale˝à do jednej organizacji. UzyskaliÊmy te˝ lepszà komuni-kacj´ i wi´kszà mo˝liwoÊç koordynowania dzia∏aƒ. To wszyst-ko pozwala po prostu byç konkurencyjnym na rynku. ˚adna ze spó∏ek nie narzuci∏a nazwy nowego podmiotu. Bez podkreÊlania ˝adnej z marek nadaliÊmy fi rmie nowà nazw´. Sygnalizujemy w ten sposób, ˝e rozpoczà∏ si´ nowy okres w naszej historii. Tam gdzie jest to konieczne, zachowujemy rozdzielnoÊç. Inny klient poszukuje dachówki ceramicznej, a inny cementowej. W handlu pozostaje utrzymany i widoczny podzia∏ na poszczególne marki.

– Dachówka betonowa konkuruje z ceramicznà?– W pewnym stopniu na pewno tak. Rynek w naszym kraju wyglàda inaczej ni˝ cztery czy pi´ç lat temu. Budownictwo jed-norodzinne rozwija si´ bardzo s∏abo. Nie widaç te˝ zbyt wie-lu nowych osiedli, a renowacje i odbudowa substancji miesz-kaniowej le˝y. Mamy do czynienia z nadprodukcjà i ogromnà konkurencjà producentów ró˝nego rodzaju pokryç dachowych. Ka˝dy z producentów szuka swojego miejsca na rynku czy te˝ niszy. Za dachówkà cementowà przemawiajà nie tylko ni˝sza cena i mniejszy ci´˝ar pokrycia. Dachówka Romaƒska wypro-dukowana w innowacyjnej technologii Cisar, którà niedaw-no wprowadziliÊmy do sprzeda˝y, jest dro˝sza ni˝ niektóre da-chówki ceramiczne. Atutem naszych produktów jest jakoÊç, jakà osiàgamy poprzez innowacyjnoÊç. Dachówka Romaƒska wyprodukowana w P∏oƒsku jest obecnie najnowoczeÊniejszym rozwiàzaniem wÊród pokryç dachowych w kraju. Wykonana w technologii Cisar prezentuje nowy standard na rynku pokryç da-chowych. I to jest sposób na przekonanie klienta, który do tej pory myÊla∏ o betonie: „szary, brzydki, nadaje si´ tylko do fun-damentów”. JakoÊç produktu widoczna poprzez g∏adkoÊç po-wierzchni, po∏ysk, s∏owem: estetyk´ ca∏ego pokrycia – jest argu-mentem trudnym do przebicia.

– Jak w takim razie przyjà∏ si´ nowy produkt – czyli dachówka Romaƒska?– Produkt zosta∏ przyj´ty bardzo dobrze. Nowy standard spe∏ni∏ oczekiwania klientów. Spodoba∏y si´ profi le, kszta∏t i kolory. Do tej pory inwestorów powstrzymywa∏ fakt, ˝e dachówka porasta, ˝e jest chropowata albo ˝e si´ nie Êwieci. Widzimy, jak wzros∏a ÊwiadomoÊç klienta. Wk∏ad pracy producentów betonu i pokryç dachowych jest bardzo du˝y. I cieszy mnie fakt, e takim produk-tem mog´ konkurowaç nie tylko na rynku pokryç betonowych, ale równie˝ ceramicznych i wielkoformatowych. Obserwujemy zresztà w skali ca∏ego rynku, ˝e dachówka jest coraz cz´Êciej wybierana w miejsce pokryç wielkoformatowych.

– Jak wyglàda rynek, na którym dzia∏a LAFARGE DACHY?– Szacujemy, ˝e ca∏y rynek mo˝e w tym roku zmniejszyç si´ o 10-15% w porównaniu z rokiem poprzednim. Trzeba przyznaç, ˝e rok 2004 by∏ nietypowy. W kwietniu odnotowaliÊmy bardzo du˝à sprzeda˝. Ale równie˝ kolejne miesiàce by∏y dobre. Ogól-nie dachówka jako pokrycie dachowe zyskuje udzia∏y w rynku i zbli˝a si´ do poziomu 50%. Przyczynia si´ do tego bogactwo oferty i iloÊç producentów. Klient ma coraz wićej informacji na

temat produktu, jest on ∏atwo dost´pny, a tak˝e konkurencyj-ny cenowo. Poza tym klienci sami mieli okazj´ wypróbowaç i poznaç skutki stosowa-nia poszczególnych rodzajów pokryç. To te˝ przemawia za dachówkà.

– Gdzie najcz´Êciej znajduje zastosowania dachówka?– JeÊli chodzi o cz´Êci na-szego kraju, to obserwuje-my swego rodzaju regionali-zmy. Polska zachodnia, Po-morze i Ma∏opolska – miej-sca dobre dla dachówki BRA-AS – to obszary, które z naszej perspektywy wyglàdajà zupe∏nie inaczej ni˝ Rzeszowszczyzna, Kieleckie czy Radomskie. Wa˝na jest zatem zasobnoÊç portfe-la klienta. Du˝e znaczenie ma te˝ kwestia, ile na danym terenie dzia∏a fi rm dekarskich. Dobrze jest na Dolnym Âlàsku, ale gorzej w okolicach Bia∏egostoku. A jeÊli chodzi o segment budownic-twa, to domy jednorodzinne, rezydencje czy szeregowce sà za-wsze projektowane, i prawie zawsze wykonywane z pokryciem dachówkowym. Inaczej wyglàda sytuacja w budownictwie wiel-kopowierzchniowym. W budowie osiedli wielorodzinnych du˝à rol´ odgrywa cena za metr kwadratowy gotowego mieszkania, dlatego podejmowane sà decyzje na rzecz ceny, a nie na rzecz jakoÊci budownictwa czy jego estetyki. Ale pocieszajàce jest to, ˝e coraz wićej jest dachów nachylonych, ˝e w budownictwie przemys∏owym pojawiajà si´ dachy kryte dachówkà, chocia˝by na niektórych supermarketach. W konserwacji zabytków i odbu-dowie obiektów Êródmiejskich przyjmuje si´ zasad´, ˝e to, co by∏o pokryte dachówkà – nie zmieni charakteru pokrycia. Ale w dalszym ciàgu wiele zale˝y od ogólnej kondycji budownictwa.

– Jaki b´dzie rok 2005 dla dachówki BRAAS?– Wszystko wskazuje na to, ˝e lepszy ni˝ poprzedni. Wp∏yw majà na to: jakoÊç produktu, ludzie, którzy go produkujà i sprzedajà, zaplecze fi nansowe, które daje LAFARGE, swoboda dzia∏ania i zaufanie tych, którzy nam je powierzyli.

– BRAAS cz´sto wprowadza do swojej oferty nowoÊci. Co mo˝na jeszcze zmieniç w dachówce?– Cement i beton zmieniajà si´ w szybkim tempie. Historia be-tonu nie jest zbyt d∏uga, a sami widzimy, ile nowego dzieje si´ w bran˝y w ostatnich latach, np. w rozwiàzaniach komunika-cyjnych. Wiele nowoÊci pojawia si´ w pokryciach dachowych i ostatnie s∏owo nie zosta∏o jeszcze powiedziane. Wzornictwo byç mo˝e zosta∏o wyczerpane, ale pozostaje du˝o do zrobie-nia pod kàtem kolorystyki i przede wszystkim jakoÊci. Klient kupujàc dachówk´ chce byç g∏´boko przekonany, ˝e jego ocze-kiwania sà spe∏nione. A te oczekiwania to pewnoÊç, ˝e przez 20-30 lat z dachówkà nic si´ nie stanie, to gwarancja pomo-cy inwestorom ze strony producenta i serwis. Stale pracujemy nad jakoÊcià naszych wyrobów. Pow∏oka Cisar na razie jest sto-sowana na jednym rodzaju dachówki, ale z czasem b´dziemy jà wykorzystywaç przy produkcji innych modeli. MyÊlimy tak˝e o nowych rozwiàzaniach. Stosujemy przek∏adki silikono-we, które zapobiegajà rysowaniu si´ dachówki. Mamy gotowà i opatentowanà pow∏ok´ „antybrudzàcà”, dzi´ki której dachów-ka b´dzie si´ sama oczyszczaç. Nowy model dachówki wpro-wadzamy równie˝ w naszej grupie produktów ceramicznych. MyÊl´, ˝e LAFARGE DACHY ma przed sobà dobre perspektywy.


Konrad Sabal

pr

ez

en

ta

cj

eNie powiedzieliÊmy ostatniego s∏owaRozmowa z Wojciechem Gàtkiewiczem, prezesem LAFARGE DACHY Sp. z o.o.

fot.

Arch

iwum


16

– Mieszka Pan z rodzinà w ˝ywym betonie, w sta-rej lampiarni, na terenie nieczynnej kopalni w By-tomiu. Otacza Pana rumowisko, z okien widaç ko-palniane szyby. Dlaczego zdecydowa∏ si´ Pan oswoiç w∏aÊnie takie miejsce?– To jest moja osobista odpowiedê na pytanie, jak mieszkaç, które sobie zadaje masa ludzi. Powody ta-kiej decyzji by∏y prozaiczne. Jak ka˝dy szuka∏em w miar´ du˝ej przestrzeni do ˝ycia za ma∏e pieniàdze. Zachowa∏em si´ inaczej ni˝ przeci´tny cz∏owiek, ale takie rozwiàzanie nie jest dziwne w Europie czy USA. JeÊli chodzi o widok z okna, to mam nie gorszy, ni˝ wi´kszoÊç ludzi na Âlàsku ma ze swoich bloków czy nawet domów jednorodzinnych. Patrz´ na szyby kopalƒ, w niektórych ko∏a si´ jeszcze krćà, a inne ju˝ stojà. Nie mam dyskomfortu. Krajobraz Âlàska, nawet ten bardzo agresywny, jest dla mnie atutem.

– W jakich okolicznoÊciach znalaz∏ Pan lampiar-ni´?– Po powrocie z Francji zaczà∏em szukaç miejsca, w którym móg∏bym zamieszkaç. Âlàsk daje mo˝liwoÊci, które do tej pory w ogóle nie by∏y wykorzystywane. Szuka∏em obiektu poprzemys∏owego. Przez przypa-dek znalaz∏em si´ w bazie materia∏ów budowlanych i obejrza∏em za siebie. Zobaczy∏em obiekt stojàcy na oÊmiu ˝elbetowych palach. By∏ brzydki. Jego walory

przy zakupie okaza∏y si´ zerowe. Nie by∏ skomuniko-wany z ziemià, nie posiada∏ klatki schodowej, przez szeÊç lat próbowano go sprzedaç i w koƒcu zosta∏a wydana decyzja o wyburzeniu.

– Móg∏ Pan zaadaptowaç strych albo stary dom, albo mieszkanie w rozpadajàcej si´ kamienicy.– Ja zdecydowa∏em si´ na coÊ, co na pierwszy rzut oka wydaje si´ najbardziej brutalne, ale takie nie jest. Gdybym tam mieszka∏ sam, mo˝na by mnie podejrzewaç o autoreklam´ albo wzbudzanie sensa-cji. Ja tam mieszkam z ˝onà i synami. Jestem zado-wolony z potencja∏u, jaki daje mi lampiarnia, jej kuba-tura, u˝ytkowanie tak du˝ej przestrzeni wraz z dzia∏kà za tak ma∏e pieniàdze. Wiem, ˝e to nie jest sposób ˝ycia dla ka˝dego. Takie miejsce kupuje si´ z pe∏nym inwentarzem. Nale˝y mu si´ w pewnym sensie podporzàdkowaç, uszanowaç jego specyfi k´. Zrobi∏em ten dom dla rodziny. Moja decyzja nie by∏a ˝adnym wielkim manifestem. Nie krzycza∏em: „Poka˝´ wam, jak mieszkaç!” Teraz widz´, e budynek sam zaczà∏ si´ idealizowaç przez zainteresowanie ludzi i mediów.

– Adaptujàc lampiarni´ wiedzia∏ Pan dobrze, ˝e dzia∏a w zgodzie z intuicjà przysz∏oÊci. W Euro-pie Zachodniej i USA tego typu mieszkania sà naj-modniejsze i najdro˝sze.– Mam innà tez´. Genezà loftów na Zachodzie, tak jak genezà mojej decyzji, by∏a potrzeba ogra-niczona kosztami. Pierwsze lofty, które powsta∏y na Manhattanie i Soho siedemdziesiàt lat temu, to by∏y dziko zamieszkane przestrzenie po zak∏adach w∏ókienniczych czy warsztatach tkackich. Zaj´∏a je bohema artystyczna. Ci ludzie nie p∏acili czyn-szu i ˝yli sobie na dziko. OczywiÊcie gdybym te-raz chcia∏ kupiç loft w Nowym Jorku, który kiedyÊ by∏ za prawie darmo, tobym zap∏aci∏ wićej ni˝ za

ar

ch

it

ek

ci

Potencja∏ drzemiàcyw architekturze poprzemys∏owej – Mo˝e fakt, ˝e na co dzieƒ obcuj´ z kratownicà, betonem, kominem, stalà, zardzewia∏à blachà, powoduje, ˝e nie przera˝a mnie to, co wywodzi si´ z przemys∏u. Jest w nas coÊ z podejÊcia „przemys∏owego”. Odpowiadamy na to, w co wierzymy, a wierzymy we wspó∏czesnà architektur´, architektur´ w biednych czasach – mówi arch. Przemo ¸ukasik. Rozmawia z nim Pawe∏ Pićiak

fot.

Arch

iwum

fot.

Arch

iwum


17

pot´˝nà will´ w dobrej dzielnicy. Tanie mieszka-nie zamieni∏o si´ w gad˝et dla kogoÊ, kto specjal-nie szuka czegoÊ innego. Ta zmiana jest oczywiÊcie fa∏szywa, paradoksalna, jest zaprzeczeniem sa-mej idei loftu. To samo dzieje si´ z przestrzenia-mi w Barcelonie, Mediolanie, Pary˝u. Przewagà Polski jest to, ˝e mog´ kupiç obiekt bezpoÊrednio od w∏aÊciciela, od fabryki czy kopalni. W Zag∏´biu Ruhry w Niemczech wszystko jest ju˝ w r´kach agencji i deweloperów.

– JeÊli adaptacja budynków przemys∏owych ma tyle zalet, dlaczego inni nie idà w Pana Êlady?– Wiem, ˝e niektórzy nie chcà w czymÊ takim mieszkaç. I wiem, e mnóstwo ludzi nawet nie wie, ˝e mo˝na w czymÊ takim mieszkaç. Gdyby wie-dzieli, byliby ch´tni. Ja na to patrz´ w kontekÊcie napi´ç i przemian spo∏ecznych. Dziejà si´ z∏e i do-bre rzeczy. Osiemset metrów od mojego domu gdzieÊ na dachu strajkowali górnicy, bo by∏a za-mykana kopalnia. A tu˝ obok mojego domu jest kopalnia, którà wkrótce b´dzie mo˝na zwiedzaç. Czyli coÊ si´ dzieje w spo∏eczeƒstwie. W obiek-tach poprzemys∏owych z powodzeniem mo˝na by umieszczaç choçby TBS-y. Istnieje masa bu-dynków po warsztatach szkolnych, po podmio-tach gospodarczych, które obs∏ugiwa∏y huty i ko-palnie, a te przesta∏y istnieç. Takie budynki nie sà ucià˝liwe i stojà nieraz w samym centrum miasta. Majà lepszà lokalizacj´ ni˝ nowe osiedla.

– Zainteresowanie obiektami poprzemys∏owymi w Polsce jest minimalne. Nie chroni si´ tego dzie-dzictwa, jest to raczej balast dla gmin. Mo˝e nie jesteÊmy jeszcze na takim etapie rozwoju, ˝eby przyglàdaç si´ temu z uwagà? Mo˝e jest za wczeÊnie?– Jest za póêno. Pracuj´ w Gliwicach, mieszkam w Bytomiu, je˝d˝´ przez Katowice. Widz´ wszyst-ko, co si´ uwalnia z funkcji przemys∏owej, po-tem d∏ugo stoi puste, nie pojawia si´ ˝aden po-mys∏, a koniec jest taki, ˝e teren zostaje rozszabro-wany, a budynkom zaczyna groziç katastrofa bu-dowlana. Architektura poprzemys∏owa ma poten-cja∏. By∏a kiedyÊ kszta∏towana w oparciu o tamte, ówczesne, konkretne za∏o˝enia techniczne. Je˝eli to dzisiaj zburzymy, to w przysz∏oÊci nie powsta-nie nic podobnego. Budynki przemys∏owe sprzed kilkudziesićiu lat spe∏niajà kryteria staroÊci i autentycznoÊci. Widaç w nich wàtki murów, bo-gaty detal, sztukaterie, które sà na najwy˝szym po-ziomie.

– Jakà wartoÊç niosà ze sobà budynki poprzemys∏owe, które chcia∏by Pan przywracaç do ˝ycia?– Dajà ciàg∏oÊç w krajobrazie Âlàska, która jest przekreÊlana wyburzeniami. Wiem, ˝e nie wszyst-ko da si´ zaadaptowaç. Adaptacja mo˝e byç dro˝sza ni˝ nowy budynek, ale przyk∏ad mojego domu udowodni∏, ˝e tak byç nie musi. Nie mówi´ za wszelkà cen´: „Nie burzcie tego, bo nie”, tylko chc´ powiedzieç: „Zastanówmy si´, w∏aÊciwa kon-cepcja spowoduje, ˝e obiekt b´dzie ciekawy”. Pro-blem w tym, ˝e w Polsce projekty centrów handlo-wych czy rozrywkowych to sà projekty desantowe. Robione przyk∏adowo w USA. Projektanci pytajà

si´: „Gdzie projektujemy? Na jakimÊ Âlàsku? To w Êrodku zrobimy plac i nazwiemy go placem Âlàskim, a obok powiesimy zdjćia ze Âlàska”. Na tym koƒczy si´ dyskusja o zwiàzkach funkcji ze Âlàskiem, Krakowem czy Warszawà.

– Jakie sà atuty budynków uwolnionych z funkcji przemys∏owej?– W wi´kszoÊci przypadków da si´ wykorzystaç potencja∏ noÊny tych budynków. W przypadku funkcji handlowej potrzebna jest du˝a noÊnoÊç, w tym miejscu projekt musi byç zgodny z surowy-mi polskimi normami. Bardzo wa˝ne sà obcià˝enia stropów. Obiekty przemys∏owe majà zapas tej noÊnoÊci, wynikajàcy z celu, dla jakiego zosta∏y stworzone. Poza tym majà lepszà architektur´ ni˝ ta, którà si´ próbuje nieudolnie naÊladowaç. W no-wym centrum handlowym w Krakowie widzia∏em niedawno wàtki rzymskie i greckie, boniowanie i ornamenty, a wszystko zosta∏o wyci´te ze styro-pianu.

– Pana pracownia bra∏a udzia∏ w kilku konkursach na zagospodarowanie terenów poprzemys∏owych. W jaki sposób podchodzicie do problemu?– Musi dojÊç do próby oszacowania, bo oczywiÊcie wszystko da si´ zmieniç, przebudowaç, nadbudowaç. Nie ma problemów technicznych nie do przekroczenia. Zawsze jest pytanie, za jakà cen´. Ja wyznaj´ zasad´ architektury w biednych czasach. Jest to próba odpowiedzi na problemy spo∏eczne, ale przez pryzmat mo˝liwoÊci miasta, gminy, paƒstwa. Teraz pracujemy nad adaptacjà szybu Wilson w Katowicach. Mo˝na powiedzieç, ˝e on jest kompletnà ruinà. No ale gdybym po-kaza∏ ludziom zdjćia mojej lampiarni w formie, w jakiej jà kupi∏em, to wi´kszoÊç by∏aby sk∏onna obróciç si´ na pićie i zapomnieç o tym. Tymcza-sem pod ∏uszczàcà si´ farbà zwykle kryje si´ po-tencja∏ architektoniczny i noÊny. Adaptacj´ mo˝na przeprowadziç w bardzo prosty sposób, wystarczy dobry pomys∏, a oprzeç si´ mo˝na nawet na niewy-kwalifi kowanym zespole pracowników.

– Na czym polega architektura w biednych cza-sach?– Spo∏eczeƒstwo polskie jest biedne albo rozwijajàce si´. Architektura powinna odpowiadaç na potrze-by tego spo∏eczeƒstwa i dopasowaç si´ do jego mo˝liwoÊci. Nie znaczy, ˝e moja architektura ma byç

Architekt Przemo ¸ukasik ma 35 lat, razem z ¸uka-szem Zaga∏à prowadzi w Gliwicach autorskà pra-cowni´ Medusa Group Architects. Urodzi∏ si´ w Chorzowie, studiaukoƒczy∏ na Wydziale Architektury PolitechnikiÂlàskiej w Gliwicach. By∏ stypendystà rzàdu francu-skiego. Odbywa∏ praktykiprojektowe w Berlinie i Pary˝u. Jest uwa˝any za jednego z najciekawszych architektów m∏odego po-kolenia. W 2003 roku za-adaptowa∏ dawnà lampiar-ni´ pokopalnianà w By-tomiu na loft mieszkal-ny. Bolko loft by∏ w 2004 roku nominowany do na-grody Miesa Van der Ro-che. Pracownia Medusa Group Architects jest auto-rem mi´dzy innymi budyn-ku biurowego fi rmy ENTE (2004) i nadbudowy bu-dynku fi rmy Wasko (2003), oba w Gliwicach. Za tóstatnià prac´ architekci otrzymali nagrod´ GRANDPRIX Wojewody Âlàskiego za najlepszà realizacj´ roku. Medusa Group jest równie˝ autorem licznych ciekawych wspó∏czesnych wn´trz, jak wn´trza Pubu 3m w Gliwicach czy wn´trza laboratorium fo-tografi i cyfrowej w Zabrzu. Przemo ¸ukasik interesuje si´ grafi kà, fotografi à, pro-jektowaniem przedmiotów i modà. 17

fot.

Arch

iwum


18

gorsza czy niepe∏nowartoÊciowa, nie, bo Êrodków wyrazu jest bardzo wiele. Moi przyjaciele Francuzi w ˝yciu nie widzieli takich banków jak w Polsce. Same marmury, z∏oto i mosiàdz. Chocia˝ widz´, ˝e ostat-nio banki projektuje si´ po to, ˝eby lepiej obs∏ugiwa∏y klientów, a nie emanowa∏y zb´dnym detalem.

– W budynkach pokopalnianych i pofabrycznych materia∏em cz´sto spotykanym jest beton. Czy ma to znaczenie dla architekta?– Z doÊwiadczenia wiem, ˝e stal mo˝na ∏atwo zlustrowaç, zorientowaç si´, czy sà braki w kon-strukcji, czy jest nadwyr´˝ona np. korozjà, jak wyglàdajà po∏àczenia itd. Przy ˝elbecie potrzeb-ne jest wi´ksze doÊwiadczenie, zastosowanie me-tod badawczych w celu okreÊlenia jego noÊnoÊci, zu˝ycia si´ materia∏u. Czasem ods∏ania si´ zbroje-nie, ale to nie jest problem. W moim domu dosz∏o w niektórych miejscach do zniszczenia otuliny. W zesz∏ym roku prowadzi∏em prace polegajàce na uzupe∏nieniu tych braków. Problem le˝y gdzie indziej. Kto w Polsce potrafi zrobiç ˝elbet? ZaprojektowaliÊmy dom jednorodzinny w Toruniu, ca∏y w betonie, a nie ma jednej fi rmy, która by si´ chcia∏a tego podjàç. Jest po∏owa roku, a budowa nie mo˝e ruszyç z prozaicznego powodu – nikt nie jest w stanie zaproponowaç betonu architektonicz-nego. ZrobiliÊmy projekt i mamy poczucie, e klient zosta∏ w coÊ uwik∏any przez naszà, nazwijmy to,

niefrasobliwoÊç. Mówi´ o domu jednorodzinnym, wić mo˝e problemem jest jego ma∏a skala.

– Architektura Pana pracowni jest rozpoznawal-na. Czy by∏aby inna, gdybyÊcie nie pracowali na Âlàsku?– Przypisuje si´ nam zwiàzki ze Âlàskiem, wić sam si´ nad tym zaczà∏em zastanawiaç. Na pewno nie mamy ˝adnej strategii z tym zwiàzanej. Byç mo˝e niektóre decyzje cz∏owiek podejmuje podÊwiadomie. Nie mnie to oceniaç. Mo˝e fakt, e na co dzieƒ obcuj´ z kratownicà, betonem, kominem, stalà, zardzewia∏à blachà, powoduje, ˝e nie przera˝a mnie to, co wy-wodzi si´ z przemys∏u. Jest w nas coÊ z podejÊcia „przemys∏owego”. Projektujàc dom jednorodzin-ny w ˚ernicy zachowaliÊmy si´ troch´ tak, jak przy projektowaniu linii technologicznej w zak∏adzie przemys∏owym. SzukaliÊmy powtarzalnoÊci konstruk-cji, ˝eby by∏o bardziej oszcz´dnie. Odpowiadamy na to, w co wierzymy, a wierzymy we wspó∏czesnà ar-chitektur´, architektur´ w biednych czasach.

– Odnosz´ wra˝enie, ˝e jest Pan architektem no-woczesnym. Czy to okreÊlenie ma dla Pana jakieÊ znaczenie?– To jest podstawa mojej dzia∏alnoÊci. Wol´ s∏owo – wspó∏czesny. Architekt musi wiedzieç, jakie procesy zachodzà w spo∏eczeƒstwie, ale ponad globalizacjà, ekonomià, politykà jest pojedynczy cz∏owiek. Archi-tektura dotyka podstawowych zagadnieƒ jego ˝ycia. Moim protestem wobec lekcewa˝enia ˝ycia pojedyn-czego cz∏owieka jest odpowiedê na pytanie, czy mamy do sprzedania architektur´ typowà, powtarzalnà. Od-powiadam – nie, nie mamy. Nie projektujemy dom-ków typowych, chocia˝ jest na nie popyt. Nie projek-tujemy te˝ dworków, bo wspó∏czesne spo∏eczeƒstwo rzàdzi si´ innymi prawami ni˝ to, które wyda∏o ar-chitektur´ szlacheckà, skàdinàd ciekawà. Chocia˝... mam pewnà przewrotnà ide´ architektury typowej, która dotyczy ludzi, dla których problem typowoÊci czy nietypowoÊci naprawd´ nie ma ˝adnego znacze-nia. Mam na myÊli bezdomnych, którzy potrzebujà miejsca, ˝eby prze˝yç, umyç si´, zjeÊç. B´d´ próbo-wa∏ uruchomiç kilka idei, które mo˝e pomogà tym lu-dziom.


Pawe∏ Pićiak

fot.

Arch

iwum

fot.

Arch

iwum

fot.

Arch

iwum


19


20

Od najdawniejszych czasów na kszta∏t kompozycji ogrodowych sk∏ada∏y si´ tworzywa zarówno natural-ne, jak i sztuczne. Do tworzyw naturalnych zaliczyç mo˝emy roÊlinnoÊç, masy ziemne, ska∏y i wod´ wyst´pujàce na danym terenie; sztucznymi zatem sà ró˝nego rodzaju materia∏y budowlane, które zostajà przetworzone przez cz∏owieka. Dzi´ki stosowaniu tego typu tworzyw powstawa∏y artefakty ogrodowe1 przybierajàce kszta∏ty: budowli ogrodowych, rzeêb, budowli ziemnych, sztucznych form terenowych, jak równie˝ kana∏ów i wodospadów. Materia∏ami wyko-rzystywanymi do formowania elementów wodnych by∏ i jest: kamieƒ, glina, ceramika, ró˝nego rodzaju metale2, drewno oraz oczywiÊcie beton.Zastosowanie materia∏u sztucznego, jakim jest be-ton, w kszta∏towaniu wody w za∏o˝eniach krajobrazo-wych pojawia si´ ju˝ w czasach rzymskich. Od I wie-ku przed Chrystusem sta∏ si´ on cz´sto u˝ytkowanym materia∏em. Nie by∏ to co prawda beton bazujàcy na cemencie portlandzkim, lecz mieszanina u˝lu paleni-skowego, wapna, t∏ucznia ceglanego oraz kamienia3. Rzymianom znane by∏y równie˝ domieszki w postaci zwiàzków organicznych i olejów, jak równie˝ zaprawy wapienne z dodatkiem piasku i pucolany stosowane do masowego budownictwa in˝ynierskiego i wodne-go4. Wykorzystywano wszystkie te materia∏y mi´dzy innymi do budowania kopu∏5, ∏uków, dróg, falochro-nów, nabrze˝y portowych, ale tak˝e do wykaƒczania koryt akweduktów. Przypuszczaç mo˝na, ˝e tzw. be-ton rzymski móg∏ mieç swe zastosowanie równie˝ przy powstawaniu wodnych elementów ogrodowych. W okresach póêniejszych, do XVIII wieku, materia∏ ten stosowano sporadycznie. Wi´kszà intensywnoÊç mo˝na zanotowaç jedynie w okresie gotyku, kiedy to u˝ywano mieszaniny zaprawy wapiennej z bardzo

drobnym piaskiem do wykonywania odlewów powta-rzalnych elementów dekoracyjnych. Nie stosowano natomiast w Êredniowieczu wapna wodotrwa∏ego a w budownictwie wodnym bazowano na materia∏ach ta-kich jak drewno, rzadziej kamieƒ.Mimo i˝ elementy wodne w za∏o˝eniach ogro-dowych pojawia∏y si´ cz´sto, niejednokrotnie charakteryzujàc si´ olbrzymim przepychem form (renesans, barok), to zastosowanie betonu w ich kszta∏towaniu wià˝e si´ ÊciÊle z wiekiem XIX, kiedy to znalaz∏ si´ on w powszechnym u˝yciu.W ewolucji zwiàzanej ze sztukà ogrodowà prze∏omem okaza∏o si´ wynalezienie cemen-tu portlandzkiego, póêniej ˝elbetu oraz stosowa-nie go w odlewach betonowych (rzeêby, detale ar-chitektoniczne), w produkcji prefabrykatów i przy wykonywaniu wype∏nieƒ niecek basenowych. I tak poczàwszy od XIX wieku znajdujemy wie-le interesujàcych przyk∏adów zastosowania beto-nu w projektach urzàdzeƒ wodnych kszta∏tujàcych przestrzenie ogrodowe i parkowe.Beton, posiadajàcy w∏asnoÊci zwiàzane z wodoszczelnoÊcià, b´dàcy materia∏em bar-dzo trwa∏ym i wytrzyma∏ym, da∏ równie˝ wiele mo˝liwoÊci zwiàzanych z kszta∏towaniem jego faktu-ry. RównoczeÊnie poprzez odpowiednie kompozycje zwiàzane z technologià przygotowania da∏ mo˝liwoÊç naÊladownictwa materia∏ów szlachetnych, jakimi sà marmur czy te˝ granit. Faktura dostosowana mo˝e byç odpowiednio do danego za∏o˝enia kompozycyj-nego, mo˝e ukazywaç natur´ odlewu eksponujàc po-wierzchnie surowe z odciÊni´tymi s∏ojami drewna, mo˝e równie˝ zostaç w sposób idealny wyszlifowana a tak˝e pokryta dowolnym materia∏em (∏upki kamien-ne, glazura). Ten kamieƒ XXI wieku znajduje wykorzy-stanie nie tylko w wielkokubaturowych za∏o˝eniach, ale tak˝e poprzez mo˝liwoÊç dowolnego formowania daje nieskoƒczone mo˝liwoÊci aran˝acji z wykorzysta-niem elementu wody w krajobrazie. Tak wić zarów-no w miejskich ogrodach publicznych, na skwerach, jak i przy restaurowanych za∏o˝eniach historycznych beton jest nieod∏àcznym materia∏em towarzyszàcym wodzie.

ar

ch

it

ek

tu

ra

Betony w projektowaniu ogrodówW sztuce ogrodowej prze∏omem okaza∏o si´ wynalezienie cementu portlandzkiego, póêniej ˝elbetu oraz stosowanie go w odlewach betonowych. Od XIX wieku znajdujemy wiele interesujàcych przyk∏adów zastosowania betonu w projektach urzàdzeƒ wodnych kszta∏tujàcych przestrzenie ogrodowe i parkowe.

Fot. 1. Park Guell, Barce-lona. Schody z fi nezyjnie kszta∏tujàcym si´ elemen-tem wody wyp∏ywajàcej ze zwierzćych g∏ów fo

t. To

mas

z Sul

imier

ski


21

W XIX wieku w zwiàzku z rewolucjà przemys∏owà i zmianami spo∏ecznymi rozpowszechni∏y si´ miej-skie za∏o˝enia ogrodów publicznych, posiadajàce coraz to szerszy program u˝ytkowy. Choç idea ogrodów publicznych znana by∏a od czasów rzym-skich6, to dopiero pod koniec XIX wieku pojawi∏y si´ tendencje do Êwiadomego planowania prze-strzennego rozleg∏ych parków miejskich w tkance urbanistycznej miast.Pierwszym krajobrazowym parkiem publicznym powsta∏ym na terenie Stanów Zjednoczonych by∏ Central Park (1850 rok), stworzono go jako powie-lenie tego typu za∏o˝eƒ z Europy (Pary˝, Londyn). Ta komponowana przestrzeƒ zielona zaaran˝owana zosta∏a na 340 hektarach, autorem projektu by∏ Frederic Law Olmsted7 wraz z Calvrtem Vauxem i Andrew Jacksonem Downingiem.Uk∏ad kompozycyjny utrzymany by∏ w stylu angiel-skim, na terenie parku powsta∏y jeziora, liczne zbior-niki wodne, fontanny, jak równie˝ tereny zabaw prze-znaczone dla dzieci, boiska, drogi do przeja˝d˝ek konnych, a w 1871 roku uruchomiono karuzel´ oraz Êlizgawk´. Park ten w znakomity sposób do dnia dzi-siejszego spe∏nia swà funkcj´, a woda, ograniczo-na cz´Êciowo z wykorzystaniem elementów betono-wych, stanowi interesujàce urozmaicenie tego tere-nu.Kolejnym ciekawym przyk∏adem, tym razem z Euro-py, sà rozwiàzania autorskie Gaudíego w Parku Guell w Barcelonie. Stosujàc skromne Êrodki, osiàgnà∏ ory-ginalne wra˝enia estetyczne. Po∏àczy∏ techniki trady-cyjne z betonem wzmacnianym ˝elaznymi pr´tami. Ca∏oÊç ukry∏ pod wielobarwnà szklano-ceramicznà mozaikà. Ideà kompozycji parku by∏o wykorzystanie naturalnego ukszta∏towania terenu poprzez pe∏ne do-pasowanie si´ do niego. Gaudí wprowadzajàc tu ele-ment wody rozwiàza∏ równoczeÊnie problem nawad-niania roÊlinnoÊci. Zaprojektowa∏ 2000-litrowy zbior-nik wodny przeznaczony na deszczówk´. Element ten, ciekawie wkomponowany w ca∏oÊç za∏o˝enia, zosta∏ urozmaicony symbolicznymi rzeêbami smoka i w´˝a (nawiàzanie do legendarnego stra˝nika wód pod-ziemnych oraz god∏a Katalonii). Te betonowe rzeêby w praktyce sà zaworami przelewowymi8 (fot. 1).Wiek XX przyniós∏ ciekawe rozwiàzania fontann zlokalizowanych w tkance miejskiej zespolonej z za∏o˝eniami zielonymi (fot. 2). Zastosowanie betonu, w szczególnoÊci przy kompozycjach wodnych, sta∏o si´ bardzo popularne. Projektant Lawrence Halprin stosujàc „rzeêbione” betonowe bloki w Parku Freeway w Seattle (1972-76 rok) stworzy∏ ca∏y system kaska-dowych fontann imitujàcych w doskona∏y sposób na-tur´. Posi∏kujàc si´ tym samym materia∏em, fi nezyj-

nie kszta∏tujàc jego powierzchni´, wykona∏ projekt oryginalnego i zachwycajàco dynamicznego za∏o˝enia wodnego w parku w Portland w 1999 roku.Kolejny ciekawy przyk∏ad obejmuje tereny zlokalizo-wane na obszarze poprzemys∏owej dzielnicy Pary˝a. W 1970 roku powsta∏ tam na 35 akrach Park Andre Citroëna, zaprojektowany przez Alaina Provosta i Gel-lesa Clémenta. Za∏o˝enie to nawiàzuje do postmoder-nistycznego nurtu, wÊród geometrycznych podzia∏ów wyznaczonych przez Êcie˝ki, na rozleg∏ym trawniku wkomponowano dwa szklane pawilony (oran˝erie). Woda pojawia si´ tu w postaci projektowanych zbiorni-ków z „taƒczàcymi” fontannami, kaskadà uformowanà w kszta∏cie stopni oraz kana∏ów (fot. 3, 4).Na terenie Finlandii w mieÊcie Tapiola zlokalizowanym nieopodal Espoo znajduje si´ udane rozwiàzanie kom-pozycji ∏àczàcej miejskà zieleƒ w urbanistycznej tkan-ce nowoczesnego centrum miasta. W perfekcyjny spo-sób wpisano tu architektur´ w leÊny krajobraz. Liczne tarasy, skarpy, Êcie˝ki piesze i rowerowe w po∏àczeniu z tworzywem naturalnym (zieleƒ, istniejàce ska∏y) osadzone w kontekÊcie urbanistycznym dajà pe∏ne rozwiàzanie krajobrazowe. W tak skomponowanym obszarze nie mog∏o zabraknàç nieod∏àcznego elemen-tu krajobrazu Finlandii, jakim jest woda. Imponujàce rozwiàzania wodospadów, fontann i zbiorników wod-nych wykonanych z u˝yciem elementów betono-wych, urozmaicajà elewacje budynków. Dodatkowo ciekawy efekt uzyskuje si´ tu poprzez zró˝nicowane podÊwietlanie kaskad wodnych w porze wieczornej.W londyƒskim City przy zabudowie mieszkaniowej powsta∏ej w latach 70.-80. znaleêç mo˝emy kolej-ny przyk∏ad, gdzie element wody kszta∏towany za pomocà materia∏ów betonowych pokrytych klinkie-rem organizuje nam przestrzeƒ rekreacyjnà w moc-no zurbanizowanej tkance (fot. 5).Zdecydowanie bardziej statyczne rozwiàzanie z za-

Fot.2. Betonowa fontanna, Port jachtowy, Gdynia.Fot. 3. Kaskada wodna, Park Andre Citroëna

32

Fot. 4. Taƒczàce fontanny, Park Andre Citroëna

fot.

Tom

asz S

ulim

iersk

i

fot.

Kata

rzyna

Hod

or

fot.

Tom

asz S

ulim

iersk

i


22

stosowaniem elementu wody znalaz∏o si´ w ogro-dzie miejskim jest park Interpolis w Tilburgu, w Holandii. Projekt powsta∏y w 1997 roku przed-stawia wizj´ nowoczesnego ujćia przestrzeni pu-blicznej. Dynamiczne, ostre formy wyniesionych ponad poziom basenów wodnych przenikajà si´ z zielenià. Do kszta∏towania tej przestrzeni u˝yto stali, szk∏a, drewna, betonu, ciekawie uformowane stanowià o oryginalnoÊci tego miejsca (fot. 6).We wspó∏czesnych za∏o˝eniach krajobrazowych woda pe∏ni ró˝norakie funkcje, b´dàc elementem ˝yciodajnym dla roÊlin. Wykorzystuje si´ równie˝ jej walory estetyczne polegajàce na efektach odbi-cia, grze Êwiat∏a i barw oraz doznaniach akustycz-nych. Woda poprzez systemy irygacyjne polepsza mikroklimat jonizujàc ujemnie powietrze.Element wody wyst´pujàc w ró˝nych formach, ta-kich jak oczka wodne, sadzawki, baseny, kana∏y, strumienie, wodospady, wykorzystuje beton jako materia∏ posiadajàcy wszechstronne mo˝liwoÊci kszta∏towania. Ze wzgl´du na swà trwa∏oÊç (nawet w Êrodowisku wodnym), mo˝liwoÊci dowolnego for-mowania, jest materia∏em podstawowym w u˝yciu do tego typu za∏o˝eƒ (fot. 7). Rozwiàzujàc umoc-nienia brzegów, wysepek lub pó∏wyspów projektujàc sztuczne zbiorniki wodne niezale˝nie od ich skali, zabezpiecza si´ je przed wyp∏ukiwaniem w∏aÊnie stosujàc beton w po∏àczeniu z siatkà Rabitza. Aby osiàgnàç naturalny wyglàd, zewn´trznà warstw´ okrywa si´ drobnymi kamieniami, które z czasem zostajà poprzerastane trawà. Beton znajduje swe

zastosowanie równie˝ w przypadku wykonywania niecek zbiorników wodnych. Technika ta oparta jest na siatkobetonie9 pozwala to uzyskiwaç dowol-ne rozmiary i kszta∏t. Tak wykonana niecka odpor-na jest na niskà temperatur´ i uszkodzenia mecha-niczne i wykonana poprawnie jest niezwykle trwa∏a. Posi∏kujàc si´ nim mamy, przy rzetelnym wykonaniu, pewnoÊç o doborze dobrego materia∏u, a surowoÊç mo˝emy ukryç stosujàc naturalny materia∏ i tworzy-wo roÊlinne jako warstw´ wierzchnià. Ciekawe do-znania estetyczne znaleêç mo˝emy w kreowaniu przestrzeni ogrodowych za pomocà prefabrykatów betonowych wykonanych z cementu hydrotechnicz-nego, stanowiàcych przejÊcie w zbiornikach wod-nych. Przybieraç one mogà ró˝ne kszta∏ty od owal-nych, nawiàzujàcych do kamieni, po prostokàtne zbli˝one do bloków skalnych.Na koniec wspomnieç nale˝a∏oby o barwio-nych pigmentami betonach. Znajdujà one liczne przyk∏ady zastosowaƒ na placach zabaw, gdzie wyst´pujà równie˝ w formie bardzo p∏ytkich sadza-wek, przeznaczonych dla najm∏odszych10. Daje to oryginalny, ale przede wszystkim trwa∏y efekt.W przesz∏oÊci istnia∏y ró˝ne idee i formy kszta∏towania przez cz∏owieka wody w krajobrazie. Wynalezie-nie betonu, a póêniej popularyzacja tego „kamie-nia” XXI wieku da∏y szans´ na powstanie zupe∏nie nowych koncepcji formowania ogrodów, zarów-no publicznych, jak i prywatnych. Rozpowszech-nienie si´ tego sztucznego kamienia, jakim jest be-ton, sprawi∏o, i˝ elementy wodne szczególnie ch´tnie stosuje si´ w uk∏adach krajobrazowych. Mo˝liwoÊci tego materia∏u zwiàzane z jednej strony z trwa∏oÊcià i wytrzyma∏oÊcià oraz wodoodpornoÊcià, z drugiej zaÊ z ∏atwoÊcià dowolnego formowania, pozwalajà na re-alizacj´ najÊmielszych nawet koncepcji utalentowa-nego projektanta.11

mgr in˝. arch. Katarzyna HodorPolitechnika Krakowska, Wydzia∏ Architektury

1 Marek Siewniak i Anna Mitkowska, Tezaurus sztuki ogro-dowej, Warszawa 1998, „Artefakty ogrodowe”, s. 30

2 W Rzymie stosowano do rozprowadzania wody w mieÊcie rury o∏owiane

3 Budownictwo betonowe, T. 1. Technologia Betonu, red. Ignacy P∏oƒski, Warszawa 1963, s. 25

4 Sposoby wykonywania betonu i zapraw opisuje Wi-truwiusz (I wiek p.n.e.)

5 red. Ignacy P∏oƒski, c.oo, „kopu∏´ Panteonu w Rzymie wykonano z lekkiego betonu pumeksowego”, s. 25

6 Siewniak i Mitkowska, O.c., „Ogrody (parki) publicz-ne”, Zjawisko udost´pniania ogrodów pojawia si´ we wszystkich kolejnych epokach historycznych, s. 163

7 Fredric Law Olmsted (1822-1903) wybitny architekt krajobrazu popularyzujàcy tereny zieleni istniejàcej w aglomeracjach miejskich, propagowa∏ grupowy i rodzinny wypoczynek

8 Rainer Zerbst, Antoni Gaudí, s. 151, n, n9 Kilka warstw siatki Rabitza obrzuconej betonem

z dodatkiem preparatów uszczelniajàcych (szk∏o wodne, Hydrobet itp.)

10 Marty Carlock, One Park, one Artist, [w:] „Landscape Architecture”, 2004, nr 6, s. 34

11 Autorka sk∏ada podzi´kowania Pani Profesor Annie Mitkowskiej za udzielone wskazówki i konsultacje dotyczàce przygotowania artyku∏u.

Fot. 5. Kana∏ wodny z licz-nymi dyszami, urozmaicony sztucznymi zatokami, dziel-nica City Londyn

Fot.7 Basen w przydomo-wym ogrodzie oparty na konstrukcji betonowej, gdzie warstwa zewn´trzna wykonana zosta∏a z p∏ytek kamiennych

Fot. 6. èród∏o

fot.

Kata

rzyna

Hod

or


23


24

W dniach 11-13 maja w Kielcach odby∏y si´ XI Mi´dzynarodowe Targi Budownictwa Drogowego Autostrada-Polska. To jedna z najwi´kszych im-prez tej bran˝y w Europie. W tym roku swoje ofer-ty zaprezentowa∏o ponad 690 fi rm z 19 krajów. – Jest to najwi´ksza z dotychczasowych edycji tar-gów – rekordowa zarówno pod wzgl´dem iloÊci wy-stawców, którzy zg∏osili swój udzia∏, jak i wielkoÊci ekspozycji. Teren otwarty w sàsiedztwie pawilonów targowych zosta∏ w 100 procentach wype∏niony maszynami, sprz´tem i stoiskami fi rm – mówi∏ To-masz Raczyƒski, prezes Targów Kielce.Na specjalnym terenie prezentacyjnym Targów Kielce, tzw. poligonie, odbywa∏y si´ dynamiczne pokazy maszyn do budowy dróg. Tym razem do pokazu maszyn do∏àczy∏ pokaz budowy drogi be-tonowej.

Betonowe z zaletamiOrganizatorami „Pokazu budowy drogi betonowej” by∏y: Stowarzyszenie Producentów Cementu oraz spó∏ka Polski Cement. – Celem naszego pokazu jest uzmys∏owienie przedstawicielom samorzàdów, wykonawcom dróg, producentom betonu towaro-wego, jak w prosty sposób mo˝na wykonaç bar-dzo trwa∏à inwestycj´, gminnà drog´ o nawierzch-ni betonowej – mówi∏ Andrzej Tekiel, prezes Lafar-ge Cement SA. – Gminne drogi betonowe sà pewnà alternatywà dla samorzàdów. Mo˝na je w du˝ej mierze budowaç sposobem gospodarczym. Sàdz´, ˝e ten kierunek budowy dróg b´dzie si´ w Polsce rozwija∏. Budowa takiej drogi, lokalnej, gminnej, nie jest trudnà sztukà. Nie wymaga wyrafi nowa-nych materia∏ów, wszystko jest w zasi´gu ka˝dego samorzàdu. Takie drogi nie wymagajà kosztów zwiàzanych z utrzymaniem.Zrealizowanych gminnych dróg betonowych jest na terenie kraju kilkaset kilometrów. Inwestorzy w wielu przypadkach decydujà si´ na budow´ dróg betonowych ze wzgl´du na ich zalety: trwa∏oÊç (co najmniej 30 lat), niskie koszty utrzymania (poza uzupe∏nianiem ubytków szczelin masà bitumicznà droga nie wymaga ˝adnych remontów), brak kole-inowania, wi´ksze bezpieczeƒstwo, wykonanie na-wierzchni z naturalnych, krajowych surowców.Wykonawcà drogi betonowej podczas pokazu by∏a fi rma Mo-Bruk z Korzennej k. Nowego Sàcza. Mo-Bruk zajmuje si´ wykonawstwem dróg beto-nowych od dziewićiu lat. Prezes fi rmy Józef Mo-

dr

og

i

be

to

no

we

Ponad tysiàc osóbobejrza∏o pokazbudowy drogi betonowejFrekwencja jak na dobrym koncercie, kapryÊna aura, wiele rozwianych mitów i odpowiedzi na szereg wa˝nych pytaƒ towarzyszy∏y „Pokazowi budowy drogi betonowej”, który w dniach 11-12 maja 2005 roku odby∏ si´ w Kielcach. 30-metrowy odcinek drogi betonowej powsta∏ na „poligonie” Targów Kielce podczas XI Mi´dzynarodowych Targów Budownictwa Drogowego „Autostrada-Polska”. Pokaz budowy drogi przygotowany przez Stowarzyszenie Producentów Cementu i Polski Cement zosta∏ nagrodzony Wyró˝nieniem Specjalnym Targów Kielce.

fot.

Piot

r Pies

trzyƒ

ski

Przedstawiciele samorzàdów oraz wykonawcy dróg z ca∏ego kraju przyglàdali si´ budowie modelowej dro-gi betonowej na „poligonie” Targów Kielce. Na zdjćiu zag´szczanie mieszanki be-tonowej przy pomocy listwy wibracyjnej

Wszystko podczas pokazu dzia∏o si´ „na ˝ywo”. Józef Mokrzycki (z prawej) – pre-zes fi rmy Mo-Bruk – komen-towa∏ ka˝dy etap budowy drogi, przekonywa∏, udziela∏ rad, odpowiada∏ na wszelkie pytania widzów

fot.

Piot

r Pies

trzyƒ

ski


25

krzycki t∏umaczy∏, ˝e w ciàgu tego czasu uda∏o mu si´ zbudowaç ponad 150 km dróg o nawierzch-ni betonowej.– Naszym zdaniem prezentowana technologia bu-dowy dróg betonowych jest tak prosta, jak robie-nie placka. Ka˝dy sobie z tà technologià poradzi bez problemu. Jednak musimy zaznaczyç, e bez betonu odpowiedniej klasy – co najmniej B30 – o trwa∏oÊci nawierzchni betonowej nie mo˝e byç mowy – mówi∏ dr Jan Deja, prezes spó∏ki Polski Cement.

Kilka osób, listwa, pi∏ai beton towarowyWidzowie, których na pokaz przyby∏o ponad 1000, mogli si´ przekonaç na w∏asne oczy, ˝e do budowy drogi betonowej wystarczà: czteroosobowa bryga-da, listwa wibracyjna i pi∏a do betonu.Cz´Êç pierwsza pokazu odby∏a si´ 11 maja.– To nie jest d∏uga droga, ale b´dziecie paƒstwo mogli zaobserwowaç, w jak prosty sposób mo˝na jà wykonaç. Wystarczy dobry szalunek, deski, któ-re s∏u˝à do dobrego ukszta∏towania kraw´dzi na-wierzchni i stanowià oparcie dla listwy wibracyj-nej. Dobra konsystencja betonu i dobre zawibro-wanie to gwarancja trwa∏oÊci drogi – mówi∏ prezes Józef Mokrzycki.Na przygotowanà wczeÊniej podbudow´ zosta∏ u∏o˝ony beton klasy B30. Beton dostarczy∏y na miejsce betonowozy.

fot.

Mich

a∏ B

rasz

czyƒ

ski

1. Na wykonanà wczeÊniej podbudow´ jest wylewany beton towarowy. Trzeba go równomiernie rozmieÊciç na powierzchni drogi

3. Fragment drogi z u∏o˝onà i zawibrowanà mieszankà betonowà4. Nacinanie pi∏à szczelin skurczowych w odst´pach co 2,5 m

fot.

Mich

a∏ B

rasz

czyƒ

ski

fot.

Piot

r Pies

trzyƒ

ski

fot.

Mich

a∏ B

rasz

czyƒ

ski

2. Mieszanka betonowa zostaje zag´szczona listwà wibracyjnà


26

ment SA, najwa˝niejsze jest, ˝e przez ostatnie lata bran˝y cementowej w Polsce uda∏o si´ przekonaç polityków, ˝e warto budowaç drogi betonowe i nie sà one dro˝sze od dróg bitumicznych. – Zamie-rzamy przeprowadziç inwentaryzacj´ dróg beto-nowych zbudowanych na terenie kraju, pokazaç gdzie sà, w jakim sà stanie. Drogi betonowe mo˝na budowaç tanio, prosto, przy udziale osób bezrobot-nych pod kierunkiem majstra. OczywiÊcie beton powinien byç zrobiony profesjonalnie. Ale w ka˝de miejsce w Polsce mo˝na obecnie dowieêç ju˝ taki beton.– Nie rozmawiamy tu o kosmicznych i abstrak-cyjnych technologiach. W Polsce jest du˝a iloÊç dróg gminnych o nawierzchni betonowej. Mo˝ecie paƒstwo sami przekonaç si´, jak one sà u˝ytkowane – mówi∏ do widzów dr Jan Deja. – Drogi betono-we sà popularne w Europie. Nawierzchnie betono-we sà dominujàce na drogach w Belgii. Sporo ta-kich dróg znajdziecie paƒstwo na drogach Anglii, Austrii czy Niemiec. Zachćamy do kontaktu z Pol-skim Cementem.Uczestnicy pokazu otrzymali specjalnie przygoto-wany poradnik pt. „Nawierzchnie betonowe na dro-gach gminnych” autorstwa prof. Antoniego Szyd∏o i dr. Piotra Mackiewicza oraz fi lm instrukta˝owy (VCD) pt. „Jak zbudowaç dobrà drog´?”. Zarówno poradnik jak i fi lm dost´pne sà dla za-interesowanych w siedzibie spó∏ki Polski Cement (www.polskicement.pl).– Od 11 lat na targach „Autostrada” w Kielcach przekonujemy z dobrym skutkiem, ˝e nawierzch-nie betonowe sà dobre nie tylko na autostradach, ale tak˝e na drogach lokalnych. Realizujàc drog´ betonowà samorzàdowcy b´dà mogli przy okazji pozostawiç po sobie coÊ trwa∏ego. Przecie˝ kaden-cja samorzàdu trwa cztery lata, a droga betonowa b´dzie s∏u˝y∏a minimum przez 30 lat – powiedzia∏ na zakoƒczenie dr Jan Deja.

Piotr Piestrzyƒski

Zosta∏ on wylany w specjalnie u∏o˝ony szalunek i rozprowadzony rćznie.Kolejnym etapem by∏o zag´szczanie betonu przy u˝yciu listwy wibracyjnej.Wreszcie nawierzchni nadano tekstur´ przy pomo-cy szczotki, a nast´pnie spryskano specjalnym pre-paratem hamujàcym odparowywanie wody.Podczas drugiej cz´Êci pokazu – 12 maja – widzo-wie mogli zobaczyç, w jaki sposób naciàç szczeliny skurczowe w nawierzchni betonowej. Wykonano je w odst´pach co 2,5 metra.Pokazowi budowy na bie˝àco towarzyszy∏y komen-tarze wykonawców, technologów oraz naukowców zajmujàcych si´ na co dzieƒ tematykà dróg beto-nowych.Pokaz by∏ na bie˝àco transmitowany na stoisku Stowarzyszenia Producentów Cementu, gdzie w specjalnie przygotowanym „kinie” wszyscy ch´tni mogli Êledziç budow´ drogi.

Film i poradnik dla ka˝degoZdaniem Andrzeja Balcerka, prezesa Góra˝d˝e Ce-

O drogach betonowych infor-mowano te˝ na stoisku Sto-warzyszenia Producentów Cementu i Polskiego Cemen-tu. W specjalnie urzàdzonym „kinie” ch´tni mogli oglàdaç pokaz budowy drogi, który odbywa∏ si´ na „poligonie”

Tak wyglàda droga betonowazbudowana na „poligonie” Targów Kielce – zdjćie z 12 maja 2005 r.

fot.

Mich

a∏ B

rasz

czyƒ

ski


27

PCBC


28

cze w Chrzanowie, chocia˝ znajdujàcej si´ ju˝ w nie najlepszym stanie, pokazuje fot. 3. Nawierzch-nia betonowa imitowa∏a nawierzchni´ kamiennà z p∏yt porfi rowych. Po kilku latach nawierzchnia ta jest usuwana i zast´puje si´ jà nawierzchnià z be-tonowej kszta∏tki wibroprasowanej. Na opisanych systemach i propozycjach wykorzy-stania betonu cementowego nie koƒczy si´ jego zastosowanie w nawierzchniach ulic. Trzeba bo-wiem wziàç pod uwag´ równie˝ wykorzystanie go do produkcji kraw´˝ników, do wykonywania stu-dzienek rewizyjnych, ∏aw pod kraw´˝niki i Êcieki czy wreszcie do zalewania spoin w nawierzchniach kamiennych. Nie wspominam tutaj o innych ty-pach nawierzchni stosowanych dawniej, takich jak nawierzchnie typu „sandwich”. Równie˝ nie wspomnia∏em o wykorzystaniu betonu cemento-wego do budowy mostów, wiaduktów, k∏adek dla pieszych, tuneli czy murów oporowych. Te sprawy wymagajà oddzielnego artyku∏u.Na zakoƒczenie warto jeszcze odnotowaç pomys∏y racjonalizatorskie i zg∏oszenia paten-towe dotyczàce rozwiàzaƒ ró˝nego typu ele-mentów betonowych usprawniajàcych bu-dow´ czy utrzymanie dróg i ulic. Przyk∏adem, pochodzàcym z koƒca lat osiemdziesiàtych, sà be-tonowe elementy nawierzchniowe zaproponowa-ne i zg∏oszone do urz´du patentowego przez in˝. Antoniego Gar´ z Krakowa. Pomys∏ na „p∏yty dro-gowe 15 i 12”, „p∏yty chodnikowe 7”, „nak∏adk´ L do kraw´˝ników ulicznych”, „nak∏adk´ zet” czy „p∏yty o trzech p∏aszczyznach podparcia” wydawa∏ mi si´ tak niezwyk∏y, ˝e umieÊciliÊmy te propozy-cje w „Transporcie Miejskim” nr 4/1990. Szczegól-ne zainteresowanie wzbudza∏y „nak∏adka L”, która umo˝liwia∏a regulacj´ wysokoÊci kraw´˝ników bez ich „rozbierania i uniknićia wielu k∏opotliwych i kosztownych robót, jak to jest pokazane na

Opracowano system znaków dla p∏yt betonowych znajdujàcych si´ na górnej powierzchni p∏yty, które pozwala∏y „rozpoznaç” zakodowanà infor-macj´. Informacje te polega∏y na zastosowaniu okreÊlonej faktury p∏yt, na pokryciu p∏yt innym ni˝ beton materia∏em, np. gumà, wykonaniu w war-stwie nawierzchniowej p∏yt okreÊlonych wg∏´bieƒ, rowków, fal, wyst´pów w formie „guzów”, które mog∏y zarówno prowadziç osoby niewidzàce lub s∏abowidzàce, jak i ostrzegaç takie osoby przed niebezpieczeƒstwem, np. wystajàcymi przed-miotami, s∏upami, przejÊciem przez jezdnie. Przyk∏ady rozwiàzaƒ ideowych takich p∏yt poka-zano na rys. 1. Najcz´stszym rodzajem p∏yt, któ-re wykonano i zastosowano w miastach, szczegól-nie przy przejÊciach dla pieszych, sà p∏yty beto-nowe posiadajàce seri´ „guzów” wyraênie wyczu-walnych pod stopami, jak i rejestrowanych przez osob´ s∏abowidzàcà za pomocà laski. Przyk∏ady rozwiàzaƒ z zastosowaniem ma∏ych p∏ytek beto-nowych o wielkoÊci ok. 10 x 20 cm, w kolorze ceglastym pokazano na fot. 2 (Katowice), nato-miast z zastosowaniem du˝ych p∏yt w kolorze sza-ro-˝ó∏tym o wymiarach ok. 35 x 35 cm pokazano na i 2 (Warszawa).Dla porzàdku trzeba wspomnieç jeszcze o dwóch systemach wykorzystujàcych beton cementowy, które próbowano wdro˝yç do budowy nawierzch-ni dróg i ulic. Pierwszy, stosowany jeszcze przed II wojnà Êwiatowà, to system pasowy. Polega∏ on na budowaniu nawierzchni z dwóch rodzajów materia∏ów. Materia∏em „noÊnym” by∏ beton ce-mentowy lub ˝elbeton rozk∏adany w formie pasów o rozstawie kó∏ pojazdów. Wype∏nienie stanowi∏ pas nawierzchni z tzw. „dzikiego kamienia”. Sys-tem ten zosta∏ opracowany przez Martiniego i zo-sta∏ od nazwiska nazwany systemem Martiniego (rys. 2). Idea ta jest wykorzystywana do dzisiaj, np. przy wjazdach do gara˝y na prywatnych po-sesjach.Drugi system, lansowany w latach dziewi´ç-dziesiàtych w zarzàdach drogowych przez wy-brane fi rmy, to wykonywanie nawierzchni beto-nowych wylewanych z zastosowaniem form odci-skanych w nawierzchni tzw. beton odciskany. Poza odpowiednià recepturà betonu cementowego, za-stosowanym barwnikiem (mo˝na by∏o bowiem uzyskiwaç ró˝nokolorowe nawierzchnie), stoso-wano formy dajàce w efekcie wyglàd nawierzchni podobny do np. p∏yt kamiennych, bruku, klinkieru itp. Przyk∏ad takiej nawierzchni zachowanej jesz-

dr

og

ow

ni

ct

wo Betonowe nawierzchnie ulic (III)

Kolejny nowatorski pomys∏ wykorzystania betonu cementowego do budowy nawierzchni lub ich fragmentów, w szczególnoÊci nawierzchni chodników, dotyczy∏ osób niepe∏nosprawnych i u∏atwieƒ w ich poruszaniu si´ w przestrzeni ulicy. Przewodnià ideà tego pomys∏u by∏o wykonanie p∏yt betonowych, których powierzchnia „wyposa˝ona” zosta∏a w system znaków u∏atwiajàcych poruszanie si´ osób niewidomych lub s∏abowidzàcych z laskà.

30 cm 30 cm 30 cm 40 cm

30 c

m

30 c

m

30 c

m 40 c

m

5 cm 6,5 cm

0,5

cm

0,5

cm

1 2 34Prowadzenie

typ (1) – kierunek na wprost (Êcie˝ki, aleje parkowe, drogi osiedlowe)typ (2) – kierunek na wprost (ulice, przejÊcia dla pieszych, skrzy˝owania)typ (3) – kierunek na skos (w prawo lub w lewo)typ (4) – stop, uwaga! (zmiana kierunku ostrze˝enia)

typ (5) – uwaga! stop: zmiana kierunku drogi, przejÊcie przez jezdni´, przeszkoda (drzewo, gablota), zmiana linii naturalnejna pas prowadzàcy

typ (6) i (7) – stop!: wejÊcie na schody, pochylnie, platforma– wejÊcie do budynku, obiektu, obiekt wiszàcy, miejscewypoczynku

30 cm 60 cm 60 cm

30 c

m

60 c

m

60 c

m

5 c

m

5 c

m

5

3 c

m

5 6 7

Ostrzeganie

guma guma guma

beton0,5

5

1,5

cm

Fot. 1. Przyk∏ady rozwiàzaƒ z zastosowaniem ma∏ych p∏ytek betonowych – Ka-towice

fot.

Jerzy

Dud

a

Rys. 1. Elementy nawierzchni ciàgów pieszych do wykona-nia Êcie˝ek prowadzàcych osoby niepe∏nosprawne

Fot. 2. Przyk∏ady rozwiàzaƒ z zastosowaniem du˝ych p∏yt betonowych (War-szawa)

fot.

Jerzy

Dud

a


29

rys. 3 oraz nak∏adka zet, którà stanowi∏ prefabry-kat przeznaczony do „podwy˝szania Êcian oporo-wych podtrzymujàcych masy ziemne”. Wed∏ug pomys∏odawcy nak∏adka ta mog∏a s∏u˝yç do kon-struowania rowów odwadniajàcych, muld, przepu-stów, stopni, kaskad wodnych, schodów, ogrodzeƒ. Kszta∏tka oraz przyk∏ad zastosowania pokazu-je rys. 4.Interesujàcy by∏ tak˝e prefabrykat nazwany „p∏ytà o trzech p∏aszczyznach podparcia”, który s∏u˝y∏ przede wszystkim do zabudowy drogowych prze-jazdów kolejowych. Stan tych przejazdów by∏ w la-tach osiemdziesiàtych wielkim problemem zarów-no dla drogowców, jak i kolejarzy, z którym próbo-wano sobie w najró˝niejszy sposób radziç. Jeden z pomys∏ów na popraw´ stanu tych przejazdów za-proponowany zosta∏ przez in˝. Gar´.Niestety, po krótkim czasie straci∏em kontakt z pomys∏odawcà i losy zg∏oszenia patentowego nie sà mi znane.Pomys∏ów na rozwiàzania majàce charakter uni-wersalny czy to w postaci elementów, kszta∏tek, p∏yt z betonu cementowego przeznaczonych na u˝ytek drogowców by∏o zapewne wiele i byç mo˝e wraz z rozwojem technologii betonu do niektórych b´dzie si´ w przysz∏oÊci wracaç.

dr in˝. Jerzy DudaInstytut Rozwoju Miast

1,00 0,65 1,00 0,65 1,00 0,65 1,00 1,000,65

0,2

0

0,2

0

6,00

Rys. 2. Nawierzchnia ˝el-betowa pasowa systemu Martiniego

Fot. 3. Chrzanów, ul. Konopnickiej

16,5

33,0

Przekrój poprzeczny

11,0 11,0 11,0

11,0 22,0

1,0 11,0

5,5

1,0

Beton – klasa B20Masa prefabrykatu – 40 kg (20 kg)

Obj´toÊç betonu – 0,0178 m3 (0,0087 m3)

Widok z przodu

49,0 (24,0)

16,5

33,0

Widok z góry

Przyk∏ady zastosowaƒPodwy˝szenie Êcian koryta "krakowskiego"

22,0

22,0

Projektowanaskarpa

Nak∏adka280 do osi toru

Nak∏adka

Istniejàcaskarpa

1:n

Rys. 4. Nak∏adka „ZET”

24,5

2420,53,5

161

1116

27

1

1

2,51

8

Widok z bokuWidok z przodu

75 (50)

Widok z góry

75 (5

0)

Klasa betonu – B25Obj´toÊç betonu – 0,027 m3

(0,018 m3)

8-11

War

stw

a w

ià˝à

caÂc

iek 0-2,5

Nak∏adka "L"

P∏ytachodnikowa

15 15

30

Istn

iejà

cykr

aw´˝

nik

15

x 3

0O

pór

11-1

5

0-4

15

1919

8-11

1,5-3,5

11-1

5

3,5-5

Istn

iejà

cykr

aw´˝

nik

19

x 3

0

W planie od 2,5 do 4,0 cmW profilu od 8,0 do 15,0 cm

W planie od 1,5 do 5,0 cmW profilu od 8,0 do 15,0 cm

Przyk∏ady zastosowaƒ

Rys. 3. Nak∏adka „L” – do kraw´˝ników ulicznych


30

Autostrada A2Konkretne realizacje sprawiajà, ˝e fi rma staje si´ w pe∏ni wiarygodna i udowadnia, ˝e mo˝e sprostaç skomplikowanym projektom. Dla spó∏ek beto-nowych Grupy O˝arów (Faelbud, Polbet B-Com-plex, Bosta-Beton, Bazaltex) niewàtpliwie ta-kim wyzwaniem jest udzia∏ w budowie autostra-dy A2. Zanim opiszemy szczegó∏y zwiàzane z tym przedsi´wzićiem w kilku zdaniach przedstawimy Paƒstwu jakie sà mo˝liwoÊci Grupy O˝arów.

Du˝y mo˝e wićej...Grupa O˝arów jest w stanie wyprodukowaç i dostarczyç ka˝dy materia∏ niezb´dny do budowy drogi czy autostrady. Beton towarowy, kraw´˝niki, koryta odwadniajàce, studnie kanalizacyjne, p∏yty a˝urowe, kostka brukowa i inne elementy z betonu, to wszystko mo˝emy dostarczyç w ka˝de miejsce i w ka˝dej iloÊci. Ostatnie zapewnienie nie jest bez znaczenia, bo wszyscy zdajemy sobie spraw´ jak skomplikowana mo˝e byç obs∏uga „du˝ej budo-wy”. Poni˝ej poka˝emy, ˝e obok wysokiej jakoÊci materia∏ów (dbamy o sta∏à kontrol´ jakoÊci, prowa-dzimy badania materia∏ów i poddajemy si´ kontro-lom zewn´trznym) potrafi my zapewniç odpowied-nie zaplecze logistyczne. Ze wzgl´du na gwaranto-wane terminy, i co za tym idzie kary od ich niedo-trzymania, w∏aÊnie logistyka jest obecnie niezwykle wa˝na. Jako grupa mo˝emy zrealizowaç zamówie-nie na terenie ca∏ego kraju z zachowanie umówio-nych terminów.

W terenie...Na podstawie podpisanych w 2004 r. (w ramach konsorcjum) kontraktów z fi rmami realizujàcymi budow´ autostrady A2 na odcinku Konin – Stry-ków, Faelbud SA rozpoczà∏ we wrzeÊniu 2004 r.

produkcj´ i dostawy betonów konstrukcyjnych (g∏ównie „mostowych” klasy od B35 do B50) na wszystkie obiekty in˝ynierskie.¸àczna iloÊç betonów wynikajàca z podpisanych kon-traktów z fi rmami: Strabag, Budimex-Dromex, Mo-sty-¸ódê, Kirchner-Polska oraz Hochtief które nale˝a∏o wyprodukowaç i dostarczyç na 94 obiekty in˝ynierskie (g∏ównie wiadukty drogowe, mosty, przepusty i przejÊcia dla zwierzàt) wynios∏a ponad 180.000 m3.Podstawowymi surowcami u˝ytymi do produkcji betonów (zgodnie z zatwierdzonymi przez nadzór inwestorski recepturami) by∏y grysy granitowe oraz cementy 42,5 HSR i MSR.W celu zapewnienia dostaw tak du˝ych iloÊci beto-nów na wszystkie obiekty rozlokowane na odcinku o d∏ugoÊci blisko 100 km, w pierwszej kolejnoÊci nale˝a∏o zorganizowaç odpowiednie zaplecze pro-dukcyjne i transportowe, logistyk´ dostaw surow-ców oraz w∏aÊciwe rozlokowanie zak∏adów produk-cyjnych wzd∏u˝ realizowanej autostrady.Ca∏oÊç zadania podzielono na cztery odcinki:1. Konin – Dàbie – d∏ugoÊç ok. 36 km, 25 obiek-

tów in˝ynierskich (mosty, wiadukty)2. Dàbie – Wartkowice – d∏ugoÊç ok. 16 km, 29

obiektów in˝ynierskich, w tym 12 mostów i wia-duktów

3. Wartkowice – Emilia – d∏ugoÊç ok. 24 km, 20 obiektów

4. Emilia – Stryków – d∏ugoÊç ok. 18 km, 20 obiektów.

Roboty budowlane prowadzone sà równoczeÊnie na wszystkich obiektach. W zwiàzku z tym czte-ry w´z∏y betoniarskie muszà zabezpieczyç dostawy betonów na 94 budowy. ˚eby sprostaç temu za-daniu nale˝a∏o zgromadziç znaczne iloÊci sprz´tu, i tak, na sta∏e zaanga˝owanych jest do tego celu osiem pomp do betonu i 25 betonowozów.Ârednia miesićzna produkcja betonów przekracza 16 tys. m3. Niejednokrotnie przy realizacji betono-wania na jednym obiekcie zaanga˝owane sà cztery pompy, 12 betonowozów i dwie betoniarnie, które

pr

ez

en

ta

cj

e

Grupa na autostradzieW poprzednich numerach kwartalnika pokazaliÊmy jak funkcjonuje cz´Êç Grupy O˝arów odpowiedzialna za produkcj´ betonu, prefabrykatów, kostki brukowej i elementów ma∏ej architektury. DziÊ chcemy pokazaç jak potrafi my dzia∏aç „w terenie”.

fot.

Mich

a∏ B

rasz

czyƒ

ski

30

Dyrektor Aleksander Szyszko z Grupy O˝arów, sprawujàcy nadzór w∏aÊcicielski nad spó∏kami grupy, zajmujàcymi si´ produkcjà kostki bruko-wej i elementów drogo-wych wibroprasowanych oraz produkcjà betonu to-warowego: – Kontynuujàc prezentacj´ mo˝liwoÊci spó∏ek betonowych Gru-py O˝arów chcia∏bym dziÊ przedstawiç nasz udzia∏ w realizacj autostrady A2. KomplementarnoÊç ofer-ty wszystkich spó∏ek Grupy (cement, beton towarowy, wyroby betonowe, kruszy-wa, asfalt i wapno) a tak˝e gwarancja jakoÊci i pe∏ne zaanga˝owanie w realizo-wane kontrakty czyni z nas wygodnego a jednoczeÊnie wiarygodnego partneradla fi rm wykonawczych. Na dalszych stronach miesićznika prezentowa-na jest kolejna spó∏ka Gru-py O˝arów – Bosta Beton – specjalista od betonu towarowego.

fot.

moje

auto

.pl

Grupa O˝arów


31

nieprzerwanie pracujàc, produkujà po 500 m3 be-tonu na jednà zmian´.Dostawy masowych iloÊci grysów granitowych i ˝wirów zorganizowano transportem kolejowym do miejscowoÊci K∏udna na wydzier˝awionà bocznic´ kolejowà, a dalej transportem samochodowym do poszczególnych zak∏adów produkcyjnych.Dostawy cementów realizowane sà transportem samochodowym bezpoÊrednio z cementowni oraz stacji przesypowej cementu w ¸odzi.Zak∏ady produkcyjne betonów rozlokowane zosta∏y wzd∏u˝ realizowanej autostrady w miejscowoÊciach Parzćzew i Dàbie (Faelbud SA), co zasadniczo u∏atwi∏o organizacj´ logistyki dostaw betonów na re-alizowane obiekty. Dodatkowo w Parzćzewie urucho-miona zosta∏a przez Mosty-¸ódê produkcja belek stru-nobetonowych na wiadukty drogowe. Do ich produkcji stosowany jest beton produkowany przez Faelbud.Zgodnie z wymogami kontraktów zorganizowane zosta∏y te˝ w´z∏y betoniarskie rezerwowe: w ¸odzi (Faelbud SA) oraz Sieradzu.Wszystkie te w´z∏y i zak∏ady produkcyjne zosta∏y zg∏oszone i dopuszczone prze nadzór inwestorski do produkcji betonów na potrzeby A2. Nale˝y dodaç, ˝e Polbet B-Complex dostarcza koryta Êciekowe, kraw´˝niki, obrze˝a i p∏yty typu MEBA.Wa˝nym elementem przy produkcji i sprzeda˝y od-powiedzialnych betonów konstrukcyjnych przy bu-dowie A2 by∏o zapewnienie kontroli jakoÊci. W tym celu ujednolicone zosta∏y wymagania dotyczàce zakresu, metod i cz´stotliwoÊci badaƒ dla Faelbu-du jako producenta oraz wszystkich odbiorców be-tonu. Opracowany i wdro˝ony zosta∏ plan zapew-nienia jakoÊci, dostosowany do technologii produk-cji, wymagaƒ norm i specyfi kacji technicznych.Ka˝dy etap produkcji jest szczegó∏owo monitorowa-ny przez odpowiednie piony w strukturze organizacyj-nej fi rmy, poczàwszy od przeglàdu specyfi kacji tech-nicznych, zatwierdzania surowców do produkcji i re-ceptur na betony, produkcj´ (dozowanie, mieszanie, za∏adunek) na dostawach do odbiorców koƒczàc.Materia∏y, mieszanki betonowe i betony sà sys-tematycznie badane przez laboratoria fi rm wykonujàcych roboty oraz inwestora.Ponadto badania ciàg∏e materia∏ów i betonów pro-wadzi niezale˝ne laboratorium fi rmy Barg z Pozna-nia i ¸odzi, które otworzy∏o dla potrzeb obs∏ugi A2 laboratorium w Powodowie. Od wrzeÊnia 2004 r. do koƒca maja 2005 r. zre-alizowana zosta∏a produkcja i sprzeda˝ ponad 75.000 m3 betonów.

Jeszcze kilka faktów...Autostrada A2 jest cz´Êcià mi´dzynarodowego szlaku E-30 Berlin Moskwa. W Polsce ma przebiegaç na tra-sie Âwiecko – Poznaƒ – ¸ódê – Warszawa – Kukury-ki. Na przejÊciu granicznym w Âwiecku b´dzie ∏àczyç si´ z niemieckà autostradà A12. ¸àczna d∏ugoÊç au-tostrady wynosi 149 km (Nowy TomyÊl – Konin – Mod∏a). Wed∏ug planów, ca∏y odcinek od granicy z Niemcami do Warszawy ma byç gotowy do koƒca 2008 roku. Do 2013 roku przewiduje si´ powstanie odcinka Warszawa – Kukuryki.Z wielu powodów autostrada A2 jest Polsce bardzo po-trzebna. Historia pokazuje, ˝e budowa trwa∏ych dróg by∏a niezb´dnym czynnikiem rozwoju ka˝dego kra-ju, a tym bardziej mocarstwa. Nie by∏oby pot´gi Rzy-

mu bez „szybkich po∏àczeƒ” z wszystkimi kraƒcami im-perium, bez wzgl du na por´ roku. Do dziÊ mo˝emy podziwiaç dzie∏a drogowe i mostowe z tamtych cza-sów, które przetrwa∏y dzi ki temu, ˝e zbudowano je z odpowiednich materia∏ów. Dlatego nale˝y pami taç, ˝e budujàc mosty, wiadukty, drogi trzeba wybieraç do ich budowy trwa∏e i sprawdzone materia∏y. Takie, któ-re po odpowiednim wbudowaniu b´dà s∏u˝y∏y dziÊ i w przysz∏oÊci.My tworzymy odpowiednie materia∏y, a do Was Szanowni Czytelnicy, nale˝y wybór.

Jacek KaêmierczakAdam Karbowski

fot.

moje

auto

.pl

BAZALTEXBAZALTEX ®

fot.

moje

auto

.pl

Zdjćia pochodzà z portalu internetowego: www.mojeauto.plgdzie w dziale Polskie Drogi mo˝na przeczytaç wićej na temat budowy dróg i autostrad w Polsce

BAZALTEX Sp. z o.o.ul. Batalionów Ch∏opskich 2, 42-680 Tarnowskie Góry

tel. (032) 384-32-12, tel./fax (032) 284-18-92www.bazaltex.pl,

e-mail: [email protected] ,[email protected]


32

Budowa gminnej drogi betonowej w miejscowoÊci Przybys∏awice (gmina O˝arów, woj. Êwi´tokrzyskie) rozpocz´∏a si´ pod koniec maja br. – Wykonawcà jest Przedsi´biorstwo Robót Drogowych z KraÊnika, a budowa ma zostaç zakoƒczona, wed∏ug umowy, 30 sierpnia br. – powiedzia∏ nam Marcin Majcher, burmistrz O˝arowa. – Na razie [6 lipca 2005 – przyp. red.] koƒczà wykonanie podbudowy. Wkrót-ce zacznà uk∏adaç nawierzchni´ betonowà. Beton na drog´ w Przybys∏awicach b´dzie produ-kowany z cementów Grupy O˝arów SA. Nadzór technologiczny b´dzie prowadzi∏o Biuro Doradztwa Technicznego Grupy O˝arów SA. Droga ma 1200 m d∏ugoÊci.

pie

Ulica Kwiatkowskiego ma 6 metrów szerokoÊci i 850 metrów d∏ugoÊci. Z jednej strony wzd∏u˝ ulicy biegnie Êcie˝ka rowerowa z kostki brukowej o szerokoÊci 3 metrów, z drugiej strony – chodnik o szerokoÊci 1,5 metra. Realizacja ulicy zosta∏a zakoƒczona przed Wigilià 2004 roku, a jej otwarcie prze∏o˝ono w∏aÊnie na 15 kwietnia 2005 roku. Na uroczystoÊç przybyli samorzàdowcy z ca∏ego regionu, przedstawiciele fi rm wykonawczych, dziennikarze i wszyscy zaintereso-wani pierwszà drogà betonowà w Stalowej Woli.Jak powiedzia∏ Andrzej Szl´zak, prezydent Stalowej Woli, kolejne przetargi na budow´ lub modernizacje ulic w Stalowej Woli b´dà uwzgl´dnia∏y alternatywnà – betonowà technologi´. – W tym roku b´dziemy rozstrzygaç kolejne przetargi na modernizacje ulic w mieÊcie. Na niektórych odcinkach zostaje ju˝ tyl-ko ∏ata na ∏acie, a to mo˝e odbiç si´ negatywnie na bezpieczeƒstwie kierujàcych. B´dziemy ws∏uchiwali si´ w g∏osy kierowców, którzy b´dà u˝ytkowaç betonowà nawierzchni´ ulicy Kwiatkowskiego. Ze wzgl´du na praktyczny brak kosztów utrzymania dro-gi myÊl´, ˝e efekt ekonomiczny na pewno zostanie osiàgni´ty – doda∏ prezydent Szl´zak.W dniu otwarcia ulicy Kwiatkowskiego przetarg na budow´ drogi betonowej rozstrzyga∏ si´ w O˝arowie. – Dzisiaj otwieramy koperty i wy∏aniamy wyko-nawc´ drogi o d∏ugoÊci 1,3 km o nawierzchni be-tonowej w miejscowoÊci Przybys∏awice – mówi∏ Marcin Majcher, burmistrz O˝arowa. – Droga po-wstanie na terenach lessowych, a jej nawierzch-nia ma wytrzymaç ci´˝ki transport p∏odów rolnych, m.in. buraków cukrowych. Gratuluj´ prezydentowi Stalowej Woli tak pi´knego odcinka drogi jak ulica Kwiatkowskiego.Nowa ulica powsta∏a dzi´ki ogromnemu zaanga˝owaniu Grupy O˝arów. – Bardzo intensyw-nie w∏àczyliÊmy si´ w popularyzacj´ dróg o na-wierzchniach betonowych. Dzisiejsza uroczystoÊç jest zwieƒczeniem naszej d∏ugoletniej pracy organicznej – t∏umaczy∏ z dumà Andrzej Ptak, wiceprezes Grupy O˝arów SA. – W Stalowej Woli znaleêliÊmy dobry grunt do realizacji inwestycji. ZnaleêliÊmy te˝ wykonawc´, który tak pokierowa∏ kosztami, ˝e nasza oferta na bu-dow´ drogi by∏a konkurencyjna. Teraz decyzje o budo-wie kolejnych odcinków dróg betonowych powinny byç ∏atwiejsze dla innych samorzàdowców z regionu.GoÊcie uroczystoÊci podziwiali staranne wykonaw-stwo. – Jest szansa, by te drogi robiç jeszcze sta-ranniej, pod warunkiem ˝e na budow´ wejdziemy wczeÊniej, a nie dopiero 10 paêdziernika, jak to mia∏o miejsce w Stalowej Woli. CzuliÊmy oddech zimy na plecach i niejednokrotnie pracowaliÊmy

nocà. Je˝eli zaczniemy wiosnà czy póênà wiosnà, na pewno nasze drogi mogà byç jeszcze lepsze – przekonywa∏ Marian Dejwór, szef fi rmy Stalprzem, która realizowa∏a ul. Kwiatkowskiego.Doda∏, ˝e Stalprzem rozwa˝a zakup kontenerowej wytwórni betonu, która pozwoli∏aby na realizacj´ dróg praktycznie w ka˝dym miejscu. – Co prawda nie boimy si´ dojazdu na odleg∏oÊç kilkudziesićiu kilo-metrów, ale w´ze∏ kontenerowy pozwoli∏by nam na wi´kszy komfort pracy – wyjaÊnia∏ Marian Dejwór.

Piotr Piestrzyƒski

dr

og

i

be

to

no

we Pierwsza i nie ostatnia

– To pierwsza droga betonowa w naszym mieÊcie i mam nadziej´, ˝e nie ostatnia. Koledzy samorzàdowcy, którzy przyjechali na dzisiejszà uroczystoÊç, mogà si´ naocznie przekonaç, ˝e ulice i drogi mo˝na budowaç nie tylko z asfaltu – mówi∏ Andrzej Szl´zak, prezydent Stalowej Woli. 15 kwietnia br. uroczyÊcie oddano tam do u˝ytku kilometrowy odcinek ulicy Kwiatkowskiego o nawierzchni betonowej.

fot.

Mich

a∏ B

rasz

czyƒ

ski

Ulic´ Kwiatkowskiego otwo-rzyli (od lewej): Andrzej Szl´zak – prezydent Sta-lowej Woli i Andrzej Ptak – wiceprezes Grupy O˝arów

fot.

Mich

a∏ B

rasz

czyƒ

ski

Marcin Majcher, burmistrz O˝arowa

fot.

Mich

a∏ B

rasz

czyƒ

ski

Marian Dejwór, szef fi rmy Stalprzem

fot.

Mich

a∏ B

rasz

czyƒ

ski

Andrzej Ptak, wiceprezes Grupy O˝arów SA

fot.

Mich

a∏ B

rasz

czyƒ

ski

Przybys∏awice ruszy∏y


33

W∏odawa to przygraniczne miasto liczàce obec-nie oko∏o 20 tysićy mieszkaƒców. Ze wzgl´du na bliskoÊç granicy z ZSRR (obecnie Bia∏orusi) do roku 1958 ka˝dy, kto przyjecha∏ do W∏odawy, mu-sia∏ si´ meldowaç w ciàgu 24 godzin. Przypadek zdecydowa∏ o tym, ˝e w tamtych trudnych czasach we W∏odawie powsta∏a droga betonowa.– Wtedy, w roku 1956, do W∏odawy bieg∏y tylko dwie twarde – t∏uczniowe drogi: jedna z Che∏ma, a druga z Lublina – wspomina Ryszard Kral z ów-czesnego Wydzia∏u Komunikacji Prezydium Powia-towej Rady Narodowej we W∏odawie. – Traf chcia∏, ˝e akurat z okolic W∏odawy pochodzi∏ sekretarz Ko-mitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Drog´ w kierunku ˚ukowa, przy któ-rej mieszkali jego bliscy, wpisano w jakiÊ central-ny program strategiczny i zacz´to budowaç w tech-nologii betonowej. „Dojechano” ok. 14 kilometrów z W∏odawy do Siedlisk k. ˚ukowa i... zmieni∏y si´ w∏adze KW PZPR w Lublinie. Poparcie w stolicy dla strategicznej inwestycji tak˝e stopnia∏o i za-przestano budowy drogi o nawierzchni betonowej. Dalszy odcinek obecnej drogi wojewódzkiej nr 812 otrzyma∏ nawierzchni´ bitumicznà.Wed∏ug Ryszarda Krala wykonawcà drogi betono-wej by∏o Warszawskie Przedsi´biorstwo Robót Dro-gowych, a za jej budow´ odpowiada∏ bezpoÊrednio in˝. Szlicht. Jej nawierzchnia sk∏ada si´ z warstwy betonu uk∏adanego na betonie chudym i oczywiÊcie odpowiedniej podbudowie. – Beton uk∏ada∏ spe-cjalny samojezdny „kombajn” na szynach, bar-dzo nowoczesny jak na owe czasy. Tworzy∏y go: betoniarka, rozk∏adarka, zag´szczarka m∏otkowa i taÊma profi lujàco-zag´szczajàca. Wod´ do budo-wy a potem piel´gnacji nawierzchni zabezpieczono poprzez przeprowadzenie wzd∏u˝ drogi wodociàgu – t∏umaczy Ryszard Kral.Nawierzchnia betonowa ma 6 metrów szerokoÊci i zakoƒczona jest opaskà z ceg∏y klinkierowej.Kiedy ukoƒczono rozpocz´tà w 1956 budow´ drogi betonowej? Tego Ryszard Kral dok∏adnie nie pami´ta. Zbigniew Wojtowicz, jego kolega z wydzia∏u komunikacji, który odpowiada∏ za utrzy-manie dróg, twierdzi ˝e móg∏ to byç rok 1959 lub 1960. Z tego wniosek, ˝e w∏odawska betonówka liczy sobie 45-46 lat!Zdaniem Kazimierza Âpiewaka, inspektora ds. utrzymania dróg i placów w Urz´dzie Miasta we W∏odawie, technologia budowy drogi na owe czasy by∏a wyjàtkowa i nowatorska.– Najlepiej Êwiadczy o tym fakt, ˝e droga

przetrwa∏a do dzisiaj. Zapewne dzi´ki wyso-kiej jakoÊci u˝ytych materia∏ów i równie wyso-kiej jakoÊci wykonania – dodaje. – Po 45 latach od zakoƒczenia budowy ostatniego odcinka dro-ga jest w niez∏ym stanie. Prowadzone sà tylko prace piel´gnacyjne, uzupe∏niane sà ewentual-ne ubytki. KiedyÊ mówi∏o si´, ˝e ta droga to pas startowy dla samolotów. Jej nawierzchni´ wyko-nano jak nawierzchni´ lotniskowà, bez przeszkód mog∏y tu làdowaç i startowaç samoloty MIG 21. Na pewno w tych gdybaniach jest odrobina praw-dy. Faktem jest, ˝e droga dalej s∏u˝y. To szlak mi´dzyregionalny, ∏àczy Podkarpacie z Mazurami. Nawierzchnia betonowa przetrwa∏a 45 lat, a od-cinek bitumiczny zmieni∏ si´ ju˝ ca∏kowicie trzeci raz, nie liczàc remontów czàstkowych.Zbigniew Wojtowicz podkreÊla odpowiednie utrzy-manie zimowe drogi. – Nigdy nie u˝ywaliÊmy soli, zawsze tylko p∏ug i piasek. Teraz s∏ysza∏em, ˝e ze wzgl´dów bezpieczeƒstwa od kilku lat sypie si´ sól na zakr´tach i podjazdach pod wzniesienia – mówi Wojtowicz.Nawierzchnia faktycznie jest w dobrym stanie. Nie-mniej czas zrobi∏ swoje. Komfort jazdy pogarszajà wykonane z asfaltu wype∏nienia szczelin dylatacyj-nych. Asfalt wyp∏ywajàc tworzy swoiste garby.

Piotr Piestrzyƒski

dr

og

id

ro

gi

b

et

on

ow

ePrzypadek nr 812Ponad 45 lat i ponad 14 kilometrów liczy biegnàca z W∏odawy do ˚ukowa betonowa droga wojewódzka nr 812. Jej budow´ za∏atwi∏ pochodzàcy z okolic W∏odawy ówczesny sekretarz Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Po wpisaniu inwestycji do strategicznego planu centralnego móg∏ nawet làdowaç samolotem przed oknami rodzinnego domu. Droga bitumiczna, biegnàca jako przed∏u˝enie betonówki, po tym samym czasie po raz trzeci ca∏kowicie zmieni∏a nawierzchni´, nie liczàc remontów czàstkowych. fo

t. Pi

otr P

iestrz

yƒsk

i

fot.

Piot

r Pies

trzyƒ

ski


34

Zmiany, jakie nastàpi∏y na rynku paliw, spowodowa∏y, ˝e wdro˝ona przed kilkoma laty nor-ma PN-EN 450:1998 „Popió∏ lotny do betonu – De-fi nicje, wymagania i kontrola jakoÊci” uleg∏a dezak-tualizacji. Liczne elektrownie i elektrociep∏ownie wprowadzi∏y, lub wprowadzajà, wspó∏spalanie z w´glem biomasy, drewna oraz szeregu innych pa-liw. Naturalnà konsekwencjà takich dzia∏aƒ sà pew-ne zmiany sk∏adu i w∏aÊciwoÊci popio∏ów lotnych, które pozostajàc nadal wartoÊciowym sk∏adnikiem cementów i betonów wymagajà jednak wzmo˝onej kontroli i dodatkowych badaƒ, umo˝liwiajàcych rzetelnà ocen´ ich jakoÊci. KoniecznoÊç okreÊlenia warunków, jakie powinny spe∏niaç popio∏y lotne, powstajàce w procesach wspó∏spalania, przynios∏a nowelizacj´ przez Komitet Techniczny 104 CEN normy EN 450 i zastàpienie jej normà EN 450-1 „Popió∏ lotny do betonu – Defi nicje, wymagania i kryteria zgodnoÊci”, uzupe∏nionà normà EN 450-2 „Popió∏ dla betonu – Cz´Êç 2: Ocena zgodnoÊci”.Za najwa˝niejsze ró˝nice pomi´dzy PN-EN 450:1998 a normà EN 450-1:2004 uznaç nale˝y:• zmian´ zakresu normy, która w swej znoweli-

zowanej formie obejmuje popio∏y krzemionko-we, powstajàce w wyniku spalania w´gla oraz popio∏y ze wspó∏spalania z w´glem materia∏ów wyszczególnionych w EN 450-1

• wyró˝nienie w EN 450-1, w zale˝noÊci od do-puszczalnych strat pra˝enia, trzech kategorii popio∏ów lotnych: A, B i C, a w zale˝noÊci od ich mia∏koÊci – dwu kategorii popio∏ów: S i N

• wprowadzenie szeregu nowych badaƒ popio∏ów lotnych powstajàcych podczas wspó∏spalania

• zwi´kszenie cz´stotliwoÊci oznaczeƒ niemal wszystkich cech jakoÊciowych popio∏ów lotnych

• uzupe∏nienie zapisów normy za∏àcznikami, które zawierajà mi´dzy innymi opis procedur atestacji zgodnoÊci popio∏u lotnego.

W prezentowanej pracy autorzy pomin´li szczegó∏owe porównania norm PN-EN 450:1998 i EN 450-1:2004, koncentrujàc si´ na omówieniu najistotniejszych zmian wymagaƒ normowych, sta-wianych popio∏om lotnym, powstajàcym w wyni-ku wspó∏spalania z w´glem materia∏ów wyszcze-gólnionych w normie EN 450-1.

Zakres normy EN 450-1:2004Znowelizowana norma EN 450-1:2004 dotyczy popio∏ów krzemionkowych, wytwarzanych w wy-niku spalania w´gla lub wspó∏spalania w´gla z materia∏ami roÊlinnymi takimi jak: wióry drzew-ne, s∏oma, ∏upiny z oliwek, w∏ókna roÊlinne, Êwie˝e drewno, biomasa, màczka zwierzća, osa-dy z oczyszczalni Êcieków komunalnych, pulpa pa-pierowa, koks naftowy oraz niemal bezpopio∏owe paliwa p∏ynne i gazowe. Popio∏y lotne otrzymane ze wspó∏spalania mogà byç wykorzystane jako do-datek typu II w mieszankach betonowych, zapra-wach i zaczynach (materia∏y o w∏aÊciwoÊciach pu-colanowych lub utajonych w∏aÊciwoÊciach hydrau-licznych) [1]. Maksymalny udzia∏ popio∏u lotnego otrzymanego z materia∏ów wspó∏spalanych z w´glem nie mo˝e przekroczyç 10% ca∏kowitej masy popio∏u. Na fot. 1 przedstawiono zdjćia mikroskopowe (SEM) ziaren popio∏u lotnego uzyskanego w wyni-ku wspó∏spalania w´gla i biomasy.Norma EN 450-1:2004 nie obejmuje popio∏ów lotnych uzyskanych w wyniku wspó∏spalania z w´glem innego typu materia∏ów ni˝ wymienio-ne w normie oraz popio∏ów lotnych, w których zawartoÊç popio∏u pochodzàcego z materia∏ów wspó∏spalanych z w´glem stanowi wićej ni˝ 10% ich ca∏kowitej masy. W zakres omawianej normy nie wchodzà przepi-sy regulujàce praktyczne zastosowania popio∏u lot-nego w procesie produkcji betonu, tj.: sk∏ad beto-nu, sposoby wytwarzania betonu, jego zabudowy-wania, piel´gnacji itp.

Ustalenie przydatnoÊci popio∏u lotnegodo produkcji betonów PrzydatnoÊç do produkcji betonów popio∏u lotnego, otrzymanego w wyniku wspó∏spalania z w´glem materia∏ów wymienionych w normie EN-450-1, powinna zostaç ustalona i udokumentowana przez ich producenta. Popió∏ lotny mo˝e byç u˝yty jako dodatek do betonów wówczas, gdy spe∏ni wszyst-kie wymagania dotyczàce:• sk∏adu chemicznego• w∏asnoÊci fi zycznych• pozosta∏ych w∏aÊciwoÊci normowych (wymaga-

te

ch

no

lo

gi

e Popió∏ lotny do betonu – nowelizacja normy EN 450

Fot. 1. Popió∏ lotny ze wspó∏spalania w´gla ka-miennego i biomasy


35

nia wzgl´dem trwa∏oÊci oraz zawartoÊci sub-stancji niebezpiecznych i promieniowania radio-aktywnego).

Wymagania chemiczneWymagania dotyczàce sk∏adu chemicznego dla popio∏u uzyskanego w wyniku wspó∏spalania przedstawiono w tabeli 1.Analizujàc wymagania chemiczne zawarte w ta-beli 1, podkreÊliç nale˝y wprowadzonà w normie kategoryzacj´ popio∏ów lotnych, której celem jest zró˝nicowanie jakoÊci popio∏ów lotnych w opar-ciu o ich straty pra˝enia. Podzia∏ taki stanowiç mo˝e podstaw´ wyboru popio∏ów do wykorzysta-nia ich w betonach o okreÊlonej przydatnoÊci. Po-pió∏ o niskich stratach pra˝enia (kategoria A) jest popio∏em najwy˝szej jakoÊci, który w mieszance betonowej b´dzie móg∏ wykazaç wszystkie swo-je zalety, bez niepo˝àdanych „skutków ubocz-nych”, wynikajàcych z obecnoÊci w nim niespalo-nego w´gla w iloÊciach, które mogà wp∏ynàç np. na nadmierne zu˝ycie, lub zmniejszaç skutecznoÊç dzia∏ania domieszek chemicznych, w wyniku ich adsorpcji na ziarnach koksiku. Wysoka zawartoÊç niespalonego w´gla w popiele nie pozwala równie˝ na uzyskanie betonu mrozoodpornego [2]. Wpro-wadzenie do betonu wysokiej jakoÊci popio∏ów lot-nych, dzi´ki kulistemu kszta∏towi ich ziaren, wy-datnie poprawi urabialnoÊç mieszanki betono-wej, co jest wa˝ne, zw∏aszcza w przypadku be-tonów pompowalnych, poprawi równie˝ spoistoÊç mieszanki betonowej oraz ograniczy tendencje do odsàczania wody.Straty pra˝enia popio∏ów lotnych stanowià rów-nie˝ miernik wp∏ywu popio∏ów lotnych na iloÊç wody niezb´dnej do uzyskania po˝àdanej konsy-stencji betonów. Znaczna zawartoÊç niespalonego w´gla, obserwowana w popio∏ach gorszej jakoÊci (zazwyczaj w popio∏ach o grubszym uziarnieniu), jest przyczynà zwi´kszenia iloÊci wody zarobowej, natomiast popio∏y drobne, zawierajàce niewielkie iloÊci niespalonego w´gla, zmniejszajà iloÊç wody zarobowej w betonie (tabela 2) [3]. Kolejnymi parametrami oceny jakoÊci popio∏ów lotnych sà zawartoÊci w nich niezwiàzanych che-micznie tlenków wapnia i magnezu. Oba te tlen-ki sà sk∏adnikami niepo˝àdanymi. Ogranicze-nia zawartoÊci CaO i MgO w popiele wynikajà z mo˝liwoÊci zmian destrukcyjnych betonów w wy-niku zbyt póênej hydratacji wspomnianych tlenków, spowodowanej ma∏à reaktywnoÊcià CaO i MgO powsta∏ych w wysokich temperaturach. Czynni-kiem dodatkowo opóêniajàcym hydratacj´ tlenku wapnia mogà byç szkliste otoczki pokrywajàce po-wierzchnie ziaren CaO i utrudniajàce dost´p wody do ich wn´trza. Hydratacja CaO i MgO zachodzi ze znacznà zmianà obj´toÊci i powoduje powsta-nie napr´˝eƒ rozciàgajàcych w nieplastycznym za-czynie, które prowadzà do powstawania sp´kaƒ, a nawet mogà doprowadziç do zniszczenia beto-nu [4-6].Nale˝y zaznaczyç, ˝e krajowe, krzemionko-we popio∏y lotne, otrzymane w wyniku spalania py∏u w´glowego w kot∏ach konwencjonalnych, charakteryzujà si´ bardzo niskà zawartoÊcià CaO i MgO, natomiast wysokà zawartoÊç, zw∏aszcza wolnego CaO, wykazujà popio∏y lotne wapnio-

we, otrzymane w wyniku spalania w´gla brunat-nego oraz popio∏y zawierajàce produkty odsiarcza-nia (popio∏y z suchej metody odsiarczania, popio∏y z kot∏ów fl uidalnych) [7].WÊród wymagaƒ normowych wymienionych w tabeli 1, zwraca uwag´ doÊç liberalne ustalenie dopuszczal-nej granicy zawartoÊci alkaliów (Na2Oeq) w popio∏ach lotnych. Omawiana norma dopuszcza do zasto-sowania w betonach popio∏y lotne o zawartoÊci Na2Oeq ≤5,0% ca∏kowitej masy popio∏u. Za∏o˝enie, ˝e taka zawartoÊç alkaliów w popiele nie stanowi zagro˝enia dla betonu spowodowanego reakcjà al-kalia-krzemionka jest s∏uszne, gdy˝ wyst´pujàce w krzemionkowych popio∏ach lotnych alkalia sà bar-dzo trudno rozpuszczalne i w ograniczony sposób wp∏ywajà na zmian´ sk∏adu cieczy w porach beto-nu. Stàd te˝ wzrost zawartoÊci popio∏u w cemen-cie powoduje obni˝enie st´˝enia alkaliów w fazie ciek∏ej, pomimo tego, ˝e zawartoÊç Na2Oeq w popiele jest znacznie wi´ksza ni˝ w klinkierze portlandzkim. IloÊç alkaliów, jaka mo˝e przejÊç z popio∏u do roz-tworu, uzale˝niona jest g∏ównie od rodzaju popio∏u i warunków jego powstania. Najmniej alkaliów prze-chodzi do roztworu z popio∏ów uzyskanych ze spala-nia w´gla kamiennego w kot∏ach konwencjonalnych, najwićej zaÊ z popio∏ów pochodzàcych z kot∏ów fl u-idalnych [8].Wspó∏spalanie z w´glem biomasy, drewna i szere-gu innych materia∏ów mo˝e spowodowaç wzboga-cenie popio∏ów lotnych w zwiàzki fosforu, powy˝ej zawartoÊci dopuszczalnej, okreÊlonej w normie EN-450-1 jako 100 mg rozpuszczalnych fosfora-nów (P2O5) na kilogram popio∏u. Fosfor zawarty w popiele przechodzi do fazy ciek∏ej zaczynu ce-mentowego w formie jonów fosforanowych, któ-re reagujàc z obecnymi w zaczynie jonami wap-nia tworzà bardzo trudno rozpuszczalny fosforan

Sk∏adnik popio∏uZawartoÊç sk∏adnika

w popiele lotnym

Straty pra˝enia • kategoria A • kategoria B • kategoria C

≤5,0% mas.pomi´dzy 2,0% a 5,0% mas.pomi´dzy 4,0% a 9,0% mas.

Chlorki ≤0,10% mas.

SO3 ≤3,0% mas.

CaO wolny ≤2,5%1) mas.

CaO reaktywny ≤10% mas.

SiO2 reaktywny ≤25%

Sumaryczna zawartoÊç tlenków: SiO2, Al2O3, Fe2O3 ≥70% mas.

ZawartoÊç MgO ≤4,0% mas.

Ca∏kowita zawartoÊç alkaliów w przeliczeniu na Na2Oeq ≤5,0% mas.

ZawartoÊç rozpuszczalnych zwiàzków fosforu w przelicze-niu na P2O5

≤100 mg/kg

1) Popió∏ lotny, w którym zawartoÊç wolnego CaO jest wi´ksza ni˝ 1,0% masy lecz nie wi´ksza ni˝ 2,5%, mo˝e byç akceptowany pod warunkiem zachowania sta∏oÊci obj´toÊci – próba Le Chateliera max. 10 mm.

Tabela 1. Wymagania dotyczàce sk∏adu chemicz-nego popio∏ów lotnych ze wspó∏spalania zawarte w normie EN 450-1

Tabela 2. Przyk∏ady wodo˝àdnoÊci mieszanek cementowo-popio∏owych

Rodzaj spoiwa Wodo˝àdnoÊç [%]

Cement CEM I 32,5R 26,1

Cement CEM I 32,5R (80%) + popió∏ lotny o pozosta∏oÊci na sicie 0,045 mm – 3,7% (20%)

24,6

Cement CEM I 32,5R (80%) + popió∏ lotny o pozosta∏oÊci na sicie 0,045 mm – 40,3% (20%)

25,9


36

trójwapniowy Ca3(PO4)2. Reakcja zachodzi w stre-fi e kontaktowej ziarno cementu – faza ciek∏a i pro-wadzi do utworzenia na powierzchniach ziaren ce-mentu zwartych, ciàg∏ych otoczek drobnokrysta-licznego Ca3(PO4)2, utrudniajàcych w znaczàcy sposób dost´p wody [4]. Konsekwencjà takiego dzia∏ania jonów fosforanowych jest znaczne spo-wolnienie hydratacji oraz wyd∏u˝enie poczàtku i koƒca wiàzania cementu, a tak˝e obni˝enie jego wytrzyma∏oÊci wczesnych. Wytrzyma∏oÊci normo-we cementów wzbogaconych w P2O5 nie ulegajà istotnym zmianom.

Wymagania fi zyczneWymagania dotyczàce w∏aÊciwoÊci fi zycz-nych popio∏ów lotnych powstajàcych w wyniku wspó∏spalania podano w tabeli 3.Analizujàc wymagania dotyczàce w∏aÊciwoÊci fi -zycznych popio∏ów, nale˝y podkreÊliç konse-kwencj´ autorów normy w dà˝eniu do katego-ryzacji popio∏ów lotnych – podzia∏ popio∏ów ze wzgl´du na uziarnienie na kategorie N i S. Doko-nanie takiego podzia∏u jest wa˝ne, gdy˝ popio∏y bardzo drobne, które sà cz´sto sk∏adnikami beto-nów wysokowartoÊciowych [9], umo˝liwiajà zre-dukowanie wodo˝àdnoÊci mieszaniny cementowo-popio∏owej o ≥5%. (Opis wykonania odnoÊnych oznaczeƒ zawiera za∏àcznik B normy EN 450-1). Norma EN 450-1 okreÊla znacznie ÊciÊlej ni˝ norma PN-EN 450 wymagania, jakie powinien spe∏niaç cement portlandzki CEM I u˝yty do wyko-nywania oznaczeƒ wskaênika aktywnoÊci pucola-nowej. Wymagania te sà nast´pujàce:• klasa wytrzyma∏oÊciowa 42,5 lub wy˝sza, zgod-

nie z wymaganiami normy EN 197-1• powierzchnia w∏aÊciwa wed∏ug Blaine’a nie

mniejsza ni˝ 300 m2/kg• zawartoÊç glinianu trójwapniowego od 6% do

12%• zawartoÊç alkaliów w przeliczeniu na Na2Oeq od

0,5% do 1,2%.Nale˝y zaznaczyç, ˝e okreÊlenie wskaênika aktywnoÊci pucolanowej popio∏u nie stano-wi informacji, którà mo˝na wykorzystaç w spo-sób bezpoÊredni do oceny wp∏ywu popio∏u na w∏aÊciwoÊci betonu, np. wytrzyma∏oÊç. Wp∏yw ten uzale˝niony jest od szeregu w∏aÊciwoÊci popio∏u

i jego sk∏adu chemicznego, a tak˝e od zawartoÊci popio∏u w mieszance betonowej, sposobu jego wprowadzania do mieszanki betonowej, piel´gnacji betonu oraz od rodzaju u˝ytego cementu [10].

Pozosta∏e wymaganiaWymagania odnoÊnie trwa∏oÊci Ze wzgl´dów oczywistych, nale˝y za∏o˝yç, ˝e sk∏ad i w∏aÊciwoÊci popio∏u pozwolà na produkcj´ be-tonu trwa∏ego. Szczególnà uwag´ nale˝y zwróciç na w∏aÊciwy wybór kategorii popio∏u przezna-czonego do wykonywania betonów nara˝onych na ekstremalne oddzia∏ywanie Êrodowiska (odpornoÊç na dzia∏anie mrozu w obecnoÊci Êrodków odladzajàcych, silna agresja chemiczna). Najcz´Êciej sà tu pomocne odnoÊne normy i prze-pisy obowiàzujàce w kraju stosowania popio∏u, np. wskazówki zawarte w normie PN-EN 206-1 i jej krajowym uzupe∏nieniu [11].Wymagania dotyczàce substancji niebezpiecznych i radioaktywnoÊci Popió∏ nie powinien zawieraç substancji, które po uwolnieniu z betonu mog∏yby stanowiç zagro˝enie dla zdrowia ludzi i zwierzàt oraz Êrodowiska natural-nego. Wymagania w tym zakresie wynikajà z prze-pisów i uregulowaƒ krajowych. Przyk∏adem mogà byç wymagania krajowe dotyczàce zawartoÊci na-turalnych izotopów promieniotwórczych w surow-cach, odpadach przemys∏owych i materia∏ach sto-sowanych w budynkach przeznaczonych na pobyt ludzi lub inwentarza [12, 13].

Cz´stotliwoÊç badaƒZgodnoÊç popio∏u z omawianà normà jest ocenia-na na podstawie badaƒ próbek testowych wykony-wanych przez producenta (dystrybutora) popio∏ów z cz´stotliwoÊcià podanà w tabeli 4. W przypad-ku popio∏u lotnego certyfi kowanego, jego zgodnoÊç z wymaganiami normy EN 450-1 oceniona b´dzie wed∏ug procedur podanych w normie EN 450-2:2004 (tabela 4).Norma zaleca, aby oznaczanie strat pra˝enia i mia∏koÊci wykonywaç w dniu dostawy, co po-zwala na bie˝àco oceniaç jakoÊç dostarczanego popio∏u lotnego.

PodsumowanieNowa norma europejska EN 450-1, okreÊlajàca wy-magania stawiane popio∏om lotnym przeznaczonym do wytwarzania betonów, uwzgl´dnia mo˝liwoÊç wy-korzystania do tego celu obok popio∏ów konwen-cjonalnych równie˝ popio∏y powstajàce w wyniku wspó∏spalania z py∏em w´glowym szeregu innych materia∏ów. Norma ta stanowi dokument o znacznie szerszym zakresie i stawia wi´ksze wymagania ni˝ obowiàzujàca obecnie norma PN-EN 450:1998. Do-tyczy to zw∏aszcza wymagaƒ chemicznych. Znaczàcà nowoÊcià w stosunku do normy PN-EN 450:1998 jest kategoryzacja popio∏ów w zale˝noÊci od ich strat pra˝enia (kategorie A B i C) oraz mia∏koÊci (kategorie N i S). Wyró˝nienie kilku kategorii popio∏ów lotnych, pozwalajàce na dokonanie podzia∏u popio∏ów i wpro-wadzenie na rynek popio∏ów o ró˝nej jakoÊci, umo˝liwi dokonanie w∏aÊciwego ich doboru w zale˝noÊci od przeznaczenia oraz wymagaƒ stawianych be-tonom i zaprawom wytwarzanym z ich udzia∏em. Jest to szczególnie wa˝ne przy wykonywaniu betonu

Tabela 3. Wymagania stawiane popio∏om lot-nym w normie EN 450-1 – w∏aÊciwoÊci fi zyczne

W∏aÊciwoÊci Wymagania

Mia∏koÊç – pozosta∏oÊç na sicie o oczkach 0,045 mm przy przesiewaniu na mokro wg EN

451-2: • kategoria N • kategoria S

≤40% mas. ≤12% mas.

Wskaênik aktywnoÊci pucolanowej: • po 28 dniach • po 90 dniach

≥75%≥85%

Sta∏oÊç obj´toÊci. Badanie jest konieczne, gdy zawartoÊç CaOwolne zawiera si´ pomi´dzy 1,0% a

2,5% masy popio∏u.max. 10 mm

G´stoÊç obj´toÊciowamaksymalna ró˝nica ±200 kg/m3

w stosunku do wartoÊci zadeklarowanej przez producenta

Poczàtek czasu wiàzania zaczynu zawierajàcego 25% popio∏u ze wspó∏spalania i 75% cementu

portlandzkiego CEM I

Nie d∏u˝szy ni˝ 120 minut w stosun-ku do czasu wiàzania cementu CEM I

u˝ytego do badaƒ

Wodo˝àdnoÊç (dotyczy popio∏u o mia∏koÊci ka-tegorii S)

≤95% wodo˝àdnoÊci cementu port-landzkiego CEM I u˝ytego do badaƒ


37

nara˝onego na dzia∏anie mrozu w obecnoÊci Êrodków odladzajàcych oraz silnej korozji chemicznej. Nale˝y podkreÊliç, ˝e w trosce o u˝ytkowników popio∏ów lotnych norma EN 450-1 narzuca znacznie wi´kszà cz´stotliwoÊç wykonywania badaƒ ni˝ norma PN-EN 450:1998. Wprowadzenie normy EN 450-1 stanowiç b´dzie niewàtpliwie znaczàcy krok w kierunku popra-wy jakoÊci popio∏ów i racjonalizacji ich wykorzystania w wytwórniach betonu. Norma EN 450-1, stanowiàca swego rodzaju wyzwanie dla wytwórców i dystrybuto-rów popio∏ów, umo˝liwi producentom betonów uzy-skanie dobrego jakoÊciowo surowca, o stabilnych ce-chach u˝ytkowych, pozwalajàcych na produkcj´ beto-nów wysokiej jakoÊci.

dr in˝. Zbigniew Giergicznydr in˝. Marek Gawlicki

Literatura1 PN-EN 206-1:2003 „Beton. Cz´Êç 1: Wymagania,

w∏aÊciwoÊci, produkcja i zgodnoÊç”2 Use of Fly Ash in Concrete. Reported by ACI Commit-

tee 232. American Concrete Institute, 20033 Giergiczny Z., Gawlicki M., Popió∏ lotny jako aktywny

sk∏adnik cementów i dodatek mineralny do betonu”. Konferencja „DNI BETONU” Polski Cement, Wis∏a 2004, s. 277-293

4 Kurdowski W., Chemia cementu, PWN Warszawa, 1991

5 Giergiczny Z., Michniewicz E., Badanie procesu ze-stalania zaczynów z popio∏ów be∏chatowskich, Gór-nictwo Odkrywkowe, nr 1, 1991

6 Pytel Z., Technologia i w∏aÊciwoÊci autoklawizowa-nego materia∏u budowlanego z siarczanowo-wap-niowych popio∏ów lotnych. Rozprawa doktorska. AGH Kraków, 1994

7 Giergiczny Z., Popio∏y lotne z du˝à zawartoÊcià zwiàzków wapnia, „Cement, Wapno, Beton” 2005, nr 4

8 Giergiczny Z., Trwa∏oÊç betonu wed∏ug wymagaƒ nor-my PN-EN 206-1. Sympozjum Naukowo-Techniczne „Beton w infrastrukturze wsi i miast”, Poznaƒ 2005, s. 31-43

9 Sear L.K.A., Properties and use of coal fl y ash. Tho-mas Telford. Londyn 2001

10 Giergiczny E., Rajczyk K., Wskaênik aktywnoÊci pu-colanowej a zastosowany cement porównawczy, „Ce-ment, Wapno, Beton”, nr 6, 2004, s. 307-311

11 PN-B-062265:2004 Krajowe uzupe∏nienia PN-EN 206-1 Beton – Cz´Êç 1: Wymagania, w∏aÊciwoÊci, produkcja i zgodnoÊç

12 Rozporzàdzenie Rady Ministrów z dnia 3 grudnia 2002 r. w sprawie wymagaƒ dotyczàcych zawartoÊci naturalnych izotopów promieniotwórczych w surow-cach i materia∏ach stosowanych w budynkach prze-znaczonych na pobyt ludzi i inwentarza ˝ywego, a tak˝e w odpadach przemys∏owych stosowanych w budownictwie, oraz kontroli zawartoÊci tych izoto-pów. Dziennik Ustaw nr 220 z 2002 r., poz. 1850

13 Instrukcja 234 ITB „Badanie promieniotwórczoÊci naturalnej surowców i materia∏ów budowlanych”, Warszawa 2003

Cecha Metoda badaƒ

Minimalna cz´stotliwoÊç oznaczeƒ

Okres produkcji poczàtkowej

Produkcja ciàg∏a

Strata pra˝enia EN 196-2 2/dzieƒ 1/dzieƒ

Mia∏koÊç EN 451-2 2/dzieƒ 1/dzieƒ

CaO wolny EN 451-1 2/tydzieƒ 1/tydzieƒ

CaO reaktywny EN 196-2 2/miesiàc 1/miesiàc

ZawartoÊç SO3 EN 196-2 2/miesiàc 1/miesiàc

G´stoÊç EN 196-6 2/miesiàc 1/miesiàc

Wskaênik aktywnoÊci pucolanowej

EN 196-1 4/miesiàc 2/miesiàc

Sta∏oÊç obj´toÊci (jeÊli wymagana)

EN 196-3 2/tydzieƒ 1/tydzieƒ

SiO2 reaktywny EN 197-1 2/miesiàc 1/miesiàc

Sumaryczna zawartoÊç tlen-ków: SiO2, Al2O3, Fe2O3

EN 196-2 2/miesiàc /miesiàc

ZawartoÊç MgO EN 196-2 2/miesiàc 1/miesiàc

Ca∏kowita zawartoÊç alkaliów w przeliczeniu na Na2Oeq

EN 196-21 2/miesiàc 1/miesiàc

ZawartoÊç rozpuszczalnych zwiàzków fosforu w przelicze-

niu na P2O5

Wed∏ug za∏àcznika C do

normy EN 450-1

2/miesiàc 1/miesiàc

Poczàtek wiàzania EN 196-3 2/miesiàc 1/miesiàc

Wodo˝àdnoÊç (dotyczy popio∏u kategorii S)

Wed∏ug za∏àcznika B do

normy EN 450-1

4/tydzieƒ 2/tydzieƒ

ZawartoÊç substancji niebez-piecznych, radioaktywnoÊç

Wed∏ug wymagaƒ okreÊlonych w za∏àczniku ZA do nor-my EN 450-1

Tabela 4. Cz´stotliwoÊç badaƒ popio∏u lotnego

Góra˝d˝e Kruszywa naby∏y udzia∏y w BKSM Sp. z o.o. od grupy prywatnych udzia∏owców spó∏ki, w tym równie˝ pracowników. Na pod-stawie pe∏nomocnictw do wykonywania prawa g∏osu Góra˝d˝e Kruszywa kontrolujà obecnie 99% g∏osów tej spó∏ki. Nabycie pozosta∏ych udzia∏ów planowane jest do koƒca 2005 roku. Bia∏ostockie Kopalnie Surowców Mineralnych prowadzà

dzia∏alnoÊç w dwóch kopalniach kruszyw mineral-nych, zlokalizowanych oko∏o 50 km od Bia∏egostoku w miejscowoÊciach Racewo i Zadworzany. Obie kopalnie mogà ∏àcznie dostarczaç na rynek 600 tysićy ton kruszyw mineralnych rocznie. Ko-palnia Zadworzany wyposa˝ona jest w bocznic´ kolejowà i b´dzie dostarczaç kruszywa mineralne g∏ównie do wytwórni betonu towarowego Góra˝d˝e Beton po∏o˝onych na terenie Warszawy. Spó∏ka za-trudnia oko∏o 50 pracowników. Nabywajàc udzia∏y w BKSM Sp. z o.o., Góra˝d˝e Kru-szywa wchodzà na dynamicznie rozwijajàcy si rynek materia∏ów budowlanych w Warszawie. Inwestycja ta jest elementem realizacji strategii Grupy Góra˝d˝e w za-kresie rozwoju produkcji kruszyw mineralnych w Polsce.

md

Góra˝d˝e w Bia∏ostockiemOpolskie Kopalnie Surowców Mineralnych, spó∏ka wchodzàca w sk∏ad linii biznesowej Góra˝d˝e Kruszywa, podpisa∏y 3 czerwca br. umow na zakup 74% udzia∏ów w Bia∏ostockich Kopalniach Surowców Mineralnych Sp. z o.o.


37


38

– optymalizacja stanów magazynowych– ∏atwiejsza logistyka– mniejsze inwestycje w zbiorniki, pompy itp.

• Optymalizacja kosztów realizowana przez:– redukcj´ iloÊci cementu– u˝ywanie ni˝szych klas cementu (32,5 za-

miast 42,5)– optymalizacje recept mieszanek.

KorzyÊci dla budowy• ¸atwiejsze wbudowanie mieszanki betonowej

i wi´ksze wytrzyma∏oÊci wczesne• Lepsza powierzchnia betonu, ∏atwiejsze rozsza-

lowanie• Gwarancja jakoÊci betonu na budowie taka

sama jak na w´êle betoniarskim• Mniej reklamacji zwiàzanych z utratà jakoÊci

w transporcie• JeÊli w´ze∏ stoi na budowie, to te same korzyÊci,

co dla betoniarni.

KorzyÊci dla in˝ynierów• PewnoÊç, ˝e beton spe∏nia zaprojektowane wy-

magania• Wysokiej jakoÊci beton o podwy˝szonej

trwa∏oÊci:– rozszerzona gwarancja – mniej napraw betonu – ca∏oÊciowo poprawiona ekonomia

przedsi´wzićia• Niskie w/c w kombinacji z d∏ugà urabialnoÊcià

pozwala dostarczaç beton mo˝liwy do wbudo-wania w szalunki z bardzo g´stym zbrojeniem.

Reasumujàc, seria Glenium SKY stwarza nowe mo˝liwoÊci przed producentami betonu, pozwala spojrzeç z innej perspektywy na problem nowocze-snego betonu towarowego i w pe∏ni wykorzystaç jego zalety w aspekcie techniczno-ekonomicznym.

Tomasz KlimalaWoermann Polska Sp. z o.o.

Wymagania podzieliç mo˝emy na trzy segmenty, które przedstawia poni˝szy diagram.

PodkreÊliç nale˝y koniecznoÊç uwzgl´dnienia rów-nolegle zarówno czynników czysto technologicz-nych, jak i aspektów ekonomicznych.Domieszkà spe∏nieniajàcà wymagania stawiane przed nowoczesnym betonem towarowym jest seria produktów Glenium SKY. Seria produktów Glenium SKY jest rozwinićiem superplastyfi katorów na bazie eterów polikarboksylanowych (PCE). Seria bazuje na koncepcji Total Performance Con-trol umo˝liwiajàcej dzi´ki nanotechnologii utrzyma-nie kontroli nad reologià betonu. Domieszki z serii Glenium SKY umo˝liwiajà posiadanie realnego wp∏ywu na krótko- i d∏ugoterminowe w∏asnoÊci mieszanki betonowej. Pozwalajà produkowaç mie-szanki o bardzo szybkim przyroÊcie wytrzyma∏oÊci wczesnych, d∏ugim czasie urabialnoÊci i utrzy-maniu konsystencji, bez pojawiajàcego si´ cz´sto efektu opóênienia poczàtku wiàzania. Mo˝liwoÊç znacznej redukcji wspó∏czynnika wodno-cemen-towego nie bez wp∏ywu pozostaje oczywiÊcie na wysokà trwa∏oÊç betonu i wytrzyma∏oÊci koƒcowe.

KorzyÊci z zastosowania domieszek z seriiGlenium SKY dla producenta betonu towarowego• Mo˝liwoÊç dostarczenia wysokiej jakoÊci mie-

szanki w ka˝dym miejscu i czasie:– wy˝sza elastycznoÊç – bezpieczny transport – uniknićie redozowania

domieszek na budowie– pewnoÊç co do jakoÊci betonu: zachowanie

konsystencji betoniarnia – budowa• Produkcja betonów o niskim w/c • Jedna technologia/produkt do niemal wszystkich

zastosowaƒ:

pr

ez

en

ta

cj

e Nowoczesny beton towarowy z wykorzystaniem domieszek z serii Glenium SkyRosnàce wymagania stawiane producentom betonu towarowego przez coraz to ostrzejsze kryteria, którym odpowiadaç ma beton dostarczany na budow´, nada∏y bieg badaniom uruchomionym przez Dzia∏ Badawczy Degussa Admixture Systems. Wymagania i oczekiwania w stosunku do betonu towarowego majà z kolei prze∏o˝enie na wykorzystywane do ich produkcji domieszki.

In˝ynierBudowaProducent

Wysoka trwa∏oÊç

D∏uga urabialnoÊç

Niskie kosztyprodukcji

Niskie W/C

Minimalna utrata

konsystencji

Wszechstronna technologia

Betonstwardnia∏y

BetonÊwie˝y

Segmentbudowlany:

Kluczowewymagania:

Kluczowew∏asnoÊciproduktów:

Stanbetonu:

Diagram 1. Wymagania stawiane przed nowocze-snym betonem towarowym

Tradycyjny superplastyfi kator o d∏ugim utrzymaniu konsystencji

Tradycyjny superplastyfi kator silnie redukujàcy wod´

Utrzymaniekonsystencji

Wysoka wytrzyma∏oÊç

koƒcowa

Wysoka wytrzyma∏oÊç poczàtkowa

Diagram 2. Zale˝noÊci pomi´dzy utrzymaniem konsystencji, wytrzyma∏oÊciami poczàtkowymi i koƒcowymi dla ró˝nych rodzajów domieszek oraz pozycja serii Glenium SKY

Budowa „Infi neon”,Monachium (Niemcy)

fot.

Arch

iwum


39


40

Beton profesjonalnie napowietrzony znany jest na Êwiecie od polowy lat 50 XX wieku, wtedy to pojawi∏y si´ pierwsze domieszki napowietrzajàce. Ideà wprowadzenia tego typu domieszek do pro-dukcji betonu towarowego by∏a ch´ç popra-wy parametru mrozoodpornoÊci betonu. Jak wiadomo, zamarzajàca woda zwi´ksza swojà obj´toÊç w betonie o ok. 9%, dodanie domiesz-ki napowietrzajàcej spowodowa∏o, ˝e wytwarza si´ pewna iloÊç mikroporów, które przerywajà ciàg∏oÊç kapilarnà betonu, nast´pstwem czego jest zwi´kszenie mrozoodpornoÊci.

1. Powietrze w betonieZasadniczo powietrze zawarte w Êwie˝ej mieszan-ce betonowej mo˝emy podzieliç na przypadkowo schwytane i wprowadzone w sposób celowy. Po-wietrze przypadkowe to pćherzyki o Êrednicach powy˝ej 1 mm, s∏abo zdyspergowane i najcz´Êciej zwiàzane z charakterystykà u˝ytych kruszyw. Po-wietrze wprowadzone w sposób celowy poprzez u˝ycie domieszek napowietrzajàcych, charaktery-zuje si´ bardzo dobrà dyspersjà w strukturze mie-szanki betonowej porów, których Êrednica zawie-ra si´ w przedziale 10-100 µm. O tych dwóch pa-rametrach decyduje w wi´kszoÊci rodzaj u˝ytej do-mieszki. W praktyce sà to substancje powierzch-niowoczynne, które dodane do betonu w czasie mieszania stabilizujà wprowadzone w ten sposób powietrze tworzàc stabilne i równomiernie roz-mieszczone pćherzyki. Napowietrzenie, czyli celowe wprowadzenie po-wietrza do betonu, przeciwdzia∏a dwóm mechani-zmom niszczàcym beton podczas jego zamra˝ania. Po pierwsze, przerywajàc pory kapilarne zmniejsza podciàganie kapilarne, po drugie, stwarza miej-sce dla zwi´kszajàcej swojà obj´toÊç zamarzajàcej wody. Powtarzajàce si´ cykle zamra˝ania i odmra˝ania dajà efekt kumulacyjny, który przy-czynia si´ do utraty trwa∏oÊci betonu.

2. Wymogi betonów napowietrzonych i metody pomiaruW betonach napowietrzonych nale˝y dà˝yç do zminimalizowania obj´toÊci porów kapilar-nych, gdy˝, jak wiadomo, to one w g∏ównej mie-rze przyczyniajà si´ do kumulowania wody, czego nast´pstwem jest jej zamarzanie (wzrost obj´toÊci o ok., 9%), co powoduje, ˝e zamarzajàca woda prowadzi do destrukcji betonu. Wprowadzenie domieszki napowietrzajàcej ogranicza poprzez powstajàcà sieç mikroporów podciàganie kapilar-

ne, co w konsekwencji prowadzi do zwi´kszenia mrozoodpornoÊci. Obecnie znana jest ciÊnieniowa metoda pomiaru zawartoÊci powietrza w Êwie˝ej mieszance betono-wej pozwalajàca na zbadanie ca∏kowitej iloÊci po-wietrza w betonie. Jednak pomiar tà metodà nie jest odpowiedzià na interesujàce nas pytanie: czy beton jest mrozoodporny?Tak jak wczeÊniej wspomniano pomiaru zawartoÊci powietrza w betonie na placu budowy mo˝na dokonywaç metodà ciÊnieniowà. Oparta jest ona na zale˝noÊci mi´dzy obj´toÊcià powietrza i oddzia∏ujàcym na mieszank´ ciÊnieniem. Metoda ta ma jednà zasadniczà wad´. Otrzymany wynik ca∏kowitej obj´toÊci powietrza nie mówi nic o je-go strukturze i w szczególnych przypadkach mo˝e byç obarczony znacznym b∏´dem. Nie mamy te˝ mo˝liwoÊci odró˝nienia iloÊci powietrza przypadko-wo wprowadzonego do betonu od powietrza wpro-wadzonego w sposób celowy. Dok∏adne informacje o systemie pustek powietrznych w stwardnia∏ym betonie (L300,SF) mo˝na uzyskaç na podstawie ob-serwacji pod mikroskopem specjalnie przygotowa-nych zg∏adów stwardnia∏ego betonu. Chcàc mieç mo˝liwoÊç kontroli struktury powie-trza w trakcie produkcji Êwie˝ej mieszanki betono-wej mo˝emy pos∏u˝yç si´ opracowanym w 1990 roku przez Dansk Beton Teknik urzàdzeniem o na-zwie Air-Void-Analyzer (w póêniejszym tekÊcie wyst´pujàcym pod nazwà AVA). Procedura badawcza przedstawia si´ nast´pujàco:• Przygotowanie AVA

– wype∏nienie cylindra wodà destylowanà, wprowadzenie na spód p∏ynu o wysokiej lepkoÊci

• Pobranie 20 cm3 próbki zaprawy o kruszywie do 6 mm z mieszanki betonowej– poprzez u˝ycie prostego sita zamontowane-

go na wiertarce udarowej oraz odpowiednio przygotowanej strzykawki

• Wprowadzenie zaprawy do p∏ynu o wysokiej lepkoÊci i mieszanie przez 30 s.

• Stopniowe (zale˝ne od Êrednicy) uwalnianie pćherzyków powietrza i wy∏apywanie ich na szklanym dekielku– pćherzyki o wi´kszej Êrednicy uwalniane sà

szybciej – szklany dekiel jest zanurzony w wodzie – wraz

ze wzrostem iloÊci znajdujàcego si´ pod nim powietrza roÊnie jego wypornoÊç – rejestro-wana za pomocà wagi

• Rezultat – struktura powietrza– wyniki zale˝noÊci wskazaƒ wagi od czasu

sà nast´pnie przetwarzane przez komputer wed∏ug algorytmu opracowanego na podsta-wie wielu porównawczych prób laboratoryj-nych i przemys∏owych.

Badania porównawcze pomi´dzy wskazaniami AVA oraz wynikami obserwacji mikroskopowych prowa-dzono w Niemczech przez VDZ (Verein Deutscher Zementwerke) a tak˝e w Stanach Zjednoczonych. W Niemczech zbadanych zosta∏o 31 mieszanek

te

ch

no

lo

gi

e Beton napowietrzony

ZawartoÊç pćherzyków o Êrednicy <300 µm

[L300]

Wspó∏czynnik rozstawu

pćherzyków [SF]

Badania laboratoryjne wst´pne

>1,8 <0,20 mm

Beton po zag´szcze-niu badanie kontrolne

>1,5 <0,24 mm

Tablica 1. Zalecane wielkoÊci w „Merkblatt für die Her-stellung und Verarbeitung von Luftporenbeton, Ausga-be 1991”

Fot. 1. Urzàdzenie AVA

fot.

Arch

iwum


41

betonów napowietrzonych o ró˝nym sk∏adzie kru-szyw i ró˝nych cementach. Wskazania AVA za-wsze zawiera∏y tzw. margines bezpieczeƒstwa, któ-ry w przypadku wspó∏czynnika rozstawu wynosi:

SFBetonu stwardnia∏ego = 0,714 x SFBetonu Êwie˝ego

Badania porównawcze wzgl´dem normy ASTM C457 przedstawiajà si´ nast´pujàco:ZawartoÊç powietrza: AVA < ASTM C457 (~2%)Wspó∏czynnik rozstawu AVA ~ ASTM C457Powierzchnia w∏aÊciwa AVA > ASTM C45Nie tylko iloÊç powietrza w betonie, ale tak˝e wspó∏czynnik rozstawu pćherzyków (SF), tzn. maksymalna odleg∏oÊç od dowolnego punktu wewnàtrz stwardnia∏ego zaczynu cementowego do powierzchni zewn´trznej betonu, lub do po∏o˝onej w pobli˝u pustki powietrznej, jest odpowiedzialna za mrozoodpornoÊç betonu.Nast´pnymi wa˝nymi wspó∏czynnikami sà zawartoÊç pćherzyków o Êrednicy <300 µm (L300) i powierzchnia w∏aÊciwa pustek w betonie. W przybli˝eniu wynosi ona oko∏o 16 do 24 a nawet 32 mm-1. Powierzchnia w∏aÊciwa pćherzyków, które przypadkowo dosta∏y si´ do betonu, wynosi max 12 mm-1 (w póêniejszym tekÊcie wielkoÊci te wyst´pujà pod nazwà „struktura powietrza”)

3. Czynniki wp∏ywajàce na napowietrzenieStruktura i iloÊç powietrza, które zostanà wpro-wadzone przez domieszki napowietrzajàce, jest zale˝na od szeregu czynników.

3.1 IntensywnoÊç mieszania• MieszalnikMieszalnik musi nie tylko zapewniç jednolitoÊç roz-prowadzenia domieszki napowietrzajàcej w beto-nie, ale musi tak˝e umo˝liwiaç usunićie mieszan-ki z mieszalnika bez naruszenia jednolitoÊci beto-nu. Zu˝ycie ∏opatek zbieraka powinny byç regular-nie kontrolowane. • Czas mieszaniaW betonie napowietrzonym istnieje optymalny czas mieszania. Za krótki czas mieszania nie pozwala domieszce na wprowadzenie maksymalnej iloÊci powietrza przy wybranym dozowaniu. Za d∏ugi czas mieszania mo˝e prowadziç do redukcji iloÊci powietrza. W wi´kszoÊci wypadków wystarcza 45-sekundowy czas mieszania od chwili wprowadze-nia domieszki napowietrzajàcej.Ca∏kowita iloÊç powietrza zmienia si´ minimal-nie, ale jego struktura ulega stopniowemu polep-szeniu.

3.2 Konsystencja betonuAby nastàpi∏a odpowiednia aplikacja i dzia∏anie domieszki napowietrzajàcej, musi byç zagwa-rantowana wystarczajàca iloÊç wody w zarobie.

Konsekwencjà za du˝ej iloÊci wody mo˝e byç znaczna utrata powietrza.

3.3 Temperatura Êwie˝ego betonuPomi´dzy temperaturà betonu a dzia∏aniem domie-szek napowietrzajàcych istnieje liniowa zale˝noÊç. Ze wzrostem temperatury obni˝a si´ iloÊç uzyska-nego powietrza, a wić ze wzrostem temperatury musi byç zwi´kszone dozowanie domieszki.

3.4 JakoÊç domieszek napowietrzajàcychRodzaj surowca i jego koncentracja nie zawsze mo˝e mówiç o jakoÊci danej domieszki. Znajàc struktur´ wprowadzonego przez niego powietrza do betonu, mo˝na okreÊliç jego jakoÊç i skutecznoÊç.

3.5 Rodzaj cementuWp∏yw rodzaju cementu na struktur´ syste-mu powietrza jest oczywisty. Pozytywne wyni-ki mrozoodpornoÊci i odpornoÊci na dzia∏anie Êrodków odladzajàcych uzyskuje si´ dla ró˝nych rodzajów cementów powszechnego u˝ytku pod warunkiem przeprowadzenia prawid∏owego napo-wietrzenia.

3.6 Dodatki do betonu3.6.1 Popio∏y lotneWykorzystywanie popio∏ów lotnych w betonach napowietrzonych jest problematyczne. Poprzez ad-sorpcj´ banieczek powietrza na czynnej powierzch-ni czàstek w´gla pogarsza si´ jego struktura.

3.6.2 Py∏ krzemionkowyKompatybilnoÊç py∏u krzemionkowego i domieszek napowietrzajàcych sprawdzono z pozytywnym wy-nikiem. Jednak warto wspomnieç, ˝e przy odpo-wiednio niskim stosunku w/c i udziale py∏u krze-mionkowego, betony sà na tyle szczelne, ˝e bez

Napowietrzenie

Czas

Rys. 1. Zasadnicza zale˝noÊç czasu mieszania do iloÊci napowietrzenia

Czas mieszania[s]

Metoda ciÊnieniowa

[%]

L300

[V-%]AF

[mm]

30 5,3 74 0,14

60 5,7 73 0,14

120 5,2 94 0,10

Tablica 2.Struktura powietrza w zale˝noÊci od czasu mieszania

Nap

owie

trze

nie

[%]

0,40 0,45 0,50 0,55

Dozowanie: 0,25 LP

3

3,5

4

4,5

5

30ºC

20ºC

W/C

Rys. 2. Napowietrzenie w zale˝noÊci od konsysten-cji i temperatury


42

napowietrzania sà odporne na dzia∏anie mrozu i Êrodków odladzajàcych.

3.6.3 Plastyfi katory i superplastyfi katoryZastosowanie plastyfi katorów i superplastyfi katorów mo˝e negatywnie wp∏ynàç na struktur´ powietrza. Wa˝ne jest, aby znaç ich kompatybilnoÊç z domieszkà napowietrzajàcà. U˝ywanie domieszek opóêniajàcych hydratyzacj´ cementu w betonach napowietrzonych jest niewskazane. Istnieje niebezpieczeƒstwo, ˝e nie-odpowiednia piel´gnacja betonu mo˝e doprowadziç do wysuszenia górnej jego warstwy i do utraty powie-trza wprowadzonego podczas napowietrzenia.

3.7 Sk∏ad mieszankiReceptury betonów napowietrzonych powin-ny posiadaç odpowiednià iloÊç zaprawy drobnej (uziarnienie <0,125 mm i woda zarobowa), by wprowadziç 40-60 l/m3 pćherzyków powietrza. Zasadniczà zale˝noÊç tego uziarnienia do napowie-trzenia betonu pokazano na rys. 3.Beton bez udzia∏u domieszek napowietrzajàcych za-wiera oko∏o 10-20 l/m3 powietrza. Sà jednak betony o zawartoÊci powietrza powy˝ej 30 l/m3. W tym wypadku po dozowaniu domieszek napowietrzajàcych, powietrze w∏asne mieszanki wchodzi do zawartoÊci ca∏kowitej po-wietrza w Êwie˝ym betonie. W zasadzie takie betony nie zawierajà dobrej struktury pćherzyków.

3.8 Dozowanie domieszek napowietrzajàcychNa ostatecznà zawartoÊç i struktur´ powietrza wp∏ywa równie˝ sposób wprowadzania domieszki napowietrzajàcej do zarobu. Zaleca si´ dozowanie domieszki napowietrzajàcej dopiero po wst´pnym zmieszaniu pozosta∏ych sk∏adników. W przypad-ku kombinacji z innymi domieszkami powinno zachowaç si´ nast´pujàce zasady:• dodanie domieszek opóêniajàcych wiàzanie ce-

mentu (co nie jest zalecane) powinno poprzedzaç dodanie domieszki napowietrzajàcej

• dodanie plastyfi katorów lub superplastyfi kato-rów powinno nastàpiç po dodaniu i wst´pnym zamieszaniu pozosta∏ych sk∏adników z domieszkà napowietrzajàcà.

3.9 Transport i zabudowa betonu

Czas pomi´dzy zamieszaniem betonu a jego wbu-dowaniem powinien byç jak najkrótszy. Z up∏ywem czasu nast´puje utrata zawartoÊci ca∏kowitej po-wietrza w betonie. Jednak stabilna i odpowiednia struktura powietrza nie ulega nadmiernej utracie jakoÊci w czasie.W czasie, gdy ca∏kowita zawartoÊç powietrza ule-ga redukcji o 1,3%, zawartoÊç pćherzyków mikro-skopowych (L300) nie ulega nadmiernej eliminacji.Nadmierne i niejednolite zag´szczanie betonu mo˝e doprowadziç do przewibrowania betonu i utraty mrozoodpornoÊci. Piel´gnacja betonów napowietrzonych ma du˝y wp∏yw na mrozoodpornoÊç. Utrata wilgotnoÊci we wczesnym wieku betonu mo˝e doprowadziç do ca∏kowitego zniszczenia systemu pćherzyków w powierzchniowych warstwach betonu. Jest to niepo˝àdane, gdy˝ ta w∏aÊnie strefa jest szczegól-nie podatna na zamra˝anie i odmra˝anie oraz na dzia∏anie Êrodków odladzajàcych.

4. Wady i zalety AVAZalety1. Natychmiastowy wynik – natychmiastowa reakcja

a. Mo˝liwoÊç dokonywania korekt w procesie mieszania i transportu ju˝ w czasie produkcji betonu – uniknićie kosztów napraw lub za-bezpieczania.

b. Ka˝de badanie zajmuje oko∏o 25 minut, przy u˝yciu standardowych metod nie wczeÊniej ni˝ po 2 tygodniach od chwili wbudowania.

2. Badania mogà byç przeprowadzane w dowolnym miejscu. AVA jest urzàdzeniem przenoÊnym.

3. Oszcz´dnoÊç energii w procesie produkcji beto-nu poprzez skorelowanie optymalnej struktury powietrza z czasem mieszania.

4. Mo˝liwoÊç pobrania próbki z wbudowanego be-tonu (wp∏yw pompowania, wibrowania itp.)a. OkreÊla jakoÊç betonu w wykonanym elemencie.

Wady1. AVA jest czu∏y na wibracje, wymaga stabilnego

sto∏u.2. Ma∏y rozmiar próbki3. Struktura powietrza przeliczona jest na be-

ton z zaprawy o ziarnach kruszywa nie przekraczajàcych 6 mm.

4. Ma∏y zakres temperatury wody, w jakiej mo˝e byç wykonane badanie 23±2ºC.

5. PodsumowanieBeton napowietrzony stawia technolo-gom najwy˝sze wymagania. IloÊç czynników wp∏ywajàcych na napowietrzenie i ich wza-jemny wp∏yw utrudniajà uzyskanie stabilnych i jakoÊciowo odpowiednich systemów pustek po-wietrznych.ZnajomoÊç wp∏ywu powy˝ej podanych czynników u∏atwia projektowanie i wykonywanie betonów na-powietrzonych. Poprzez wykorzystanie urzàdzenia AVA, które umo˝liwia okreÊlanie jakoÊci napo-wietrzania w Êwie˝ym betonie, mo˝na, szczegól-nie podczas badaƒ laboratoryjnych i wdro˝eƒ, optymalizowaç sk∏ad i sposób wykonania betonów napowietrzonych.

in˝. Konrad Grzesiakmgr in˝. Przemys∏aw Gemel

Napowietrzenie

kruszywo i dodatki <0,125 mm

Rys 3. Wp∏yw uziarnienia < 0,125 mm na napowie-trzenie betonu

Czas od zamieszania

Metoda ciÊnieniowa [%]

L300 [%]

5 minut 5,3 3,0

60 minut 4,0 2,8

Tablica 3. Wyniki badaƒ zawartoÊci powietrza w funkcji czasu od chwili zmieszania


43

– Historia fi rmy SIKA si´ga poczàtków minionego wieku, a Sika Poland – 10 lat. Jak oceni∏by Pan obecnà pozycj´ fi rmy na polskim rynku?– Po ponad dziesićiu latach obecnoÊci na polskim rynku wyroby Sika sà szeroko znane projektantom i architektom oraz specjalistycznym wykonaw-com. Inwestorzy cz´sto decydujà si´ na przyjćie proponowanych przez nas rozwiàzaƒ kierujàc si´ ich trwa∏oÊcià potwierdzonà na wielu obiektach refe-rencyjnych. W okresie tego dziesićiolecia rozwiàzania systemowe fi rmy Sika zastosowano w Polsce do naprawy wi´kszoÊci ch∏odni kominowych i komi-nów ˝elbetowych oraz budowy i remontów kilkuset obiektów mostowych, m.in. w ciàgu autostrad A4 i A2. Drugim obszarem dzia∏ania naszej fi rmy jest przemys∏. Coraz cz´Êciej elastyczne po∏àczenia klejone zast´pujà sztyw-ne po∏àczenia mechaniczne, zw∏aszcza tam, gdzie ∏àczone sà ró˝ne materia∏y o ró˝nej rozszerzalnoÊci cieplnej. Przoduje tu przemys∏ samochodowy, stocz-niowy, jachtowy, produkcja sprz´tu AGD, elektronika, gdzie wiele elementów jest obecnie klejonych. Sika jest jednym z liderów tego rynku. Jednà z miar na-szego sukcesu jest tak˝e wejÊcie na rynek ukraiƒski. W styczniu br. na bazie naszego biura handlowego w Kijowie zarejestrowaliÊmy samodzielnà spó∏k´. W ten sposób powsta∏o przedstawicielstwo fi rmy Sika na Ukrainie.

– W 2002 roku SIKA kupi∏a mark´ Addiment, a 2004 roku odkupi∏a od fi rmy Wacker dzia∏ silikonów szklenia strukturalnego. Dla jakich bran˝ przeznaczona jest dziÊ oferta fi rmy?– Zakupy, o których Pan wspomina, to tylko ostatnio przeprowadzone transakcje. Zakupy te prowadzone sà od kilku lat bardzo konsekwentnie i majà na celu rozszerzenie udzia∏ów w rynku nowoczesnych technologii stosowanych w budownictwie. Przyk∏adowo w 2001 roku SIKA przej´∏a niemieckà fi rm´ TROCAL, znanego producenta membran dachowych i hydroizolacyjnych. Te produkty nasza spó∏ka w∏àczy∏a do swojego pro-gramu przed dwoma laty. Membrany PVC sà szeroko stosowane w kryciu dachów p∏askich na du˝ych obiektach przemys∏owych lub handlowych. W tym roku realizowany by∏ dach o powierzchni ok. 60.000 m2 na fa-bryce Gillette pod ¸odzià. Obecnie w realizacji jest dach na Silesia Cen-ter o powierzchni ponad 70.000 m2. O jakoÊci tych materia∏ów Êwiadczà gwarancje udzielane na okresy 10-15-letnie. Mamy w ofercie membra-ny do hydroizolacji tuneli czy g∏´bokich fundamentów. Jestem pewien, ˝e kompleksowo stosowane technologie hydroizolacji majà coraz wi´ksze znaczenie dla jakoÊci wykonywanych budów.Przejćie fi rmy Addiment w 2002 to dzia∏anie w innym segmencie ryn-ku, który mo˝e najbardziej zainteresowaç czytelników Paƒskiego pisma. Sika wywodzi swojà histori´ od technologii domieszek do betonów, któ-re wprowadzono do produkcji betonów hydrotechnicznych i w budow-nictwie tunelowym w Szwajcarii ju˝ w poczàtkach ubieg∏ego wieku. Fu-zja obu fi rm w Polsce znakomicie po∏àczy∏a doÊwiadczenie kolegów z fi r-my Addiment w zakresie technologii betonu z obecnoÊcià Siki na pla-cach wielu budów obiektów in˝ynieryjnych, komunikacyjnych i infra-strukturalnych. Zbieg∏o si´ to w czasie z wprowadzeniem przez Sik´ na Êwiatowe rynki domieszek polikarboksylanowych czwartej generacji Sika ViscoCrete. Domieszki te wyznaczajà kierunki rozwoju modyfi kacji mie-szanek betonowych. Dzi´ki domieszkom tej grupy Sika sta∏a si´ liderem we wdra˝aniu technologii betonowych mieszanek samozag´szczalnych. Domieszki Sika, pod handlowymi nazwami Addiment, Plastiment, Sika-ment, znane sà bardzo szeroko i stosowane przez czo∏owych producen-tów betonów w Polsce.Przejćie w ub. roku od fi rmy WACKER dzia∏u silikonów szklenia struktural-nego s∏u˝y wzmocnieniu naszej pozycji na wysoko wymagajàcym i specjali-stycznym rynku szklanych fasad. Obok betonu to w∏aÊnie szk∏o jest jednym z podstawowych materia∏ów nowoczesnej architektury. Fasady wysokich bu-dynków to cz´sto ogromne tafl e szk∏a. Mocowanie tafl i szk∏a w ramach oraz budowa fasady wysokiego budynku to wielkie wyzwanie techniki. Powierzch-nie te sà przecie˝ nara˝one na silne nas∏onecznienie, du˝e zmiany temperatur, silny wiatr itd. Stosowane sà tu ró˝ne kleje na bazie poliuretanów i silikonów. Przyk∏adem zastosowania naszych technologii jest budynek Swiss Re w Lon-dynie, ostatnio wzniesiony szklany wie˝owiec o charakterystycznym kszta∏cie czarnego cygara, jeden z najwy˝szych budynków Europy.

– W jakich kierunkach rozwinie si´ fi rma w ciàgu najbli˝szych lat?– Firma koncentruje si na rynku polskim. Mamy nadziej , ˝e zaznaczajàce si w maju i czerwcu pozytywne trendy w budownictwie b´dà trwa∏e i w koƒcu

wszyscy b´dziemy Êwiadkami od lat zapowiadanego boomu w budownictwie. Cieszymy si tutaj podwójnie, po pierwsze, jako u˝ytkownicy dróg marzymy o szybkim rozwoju budownictwa autostradowego. Z drugiej strony, budowy te b´dà generowaç popyt na nasze wyroby.W perspektywie czasu chcemy rozwijaç te technologie, które niosà ze sobà du˝y ∏adunek wiedzy technicznej. Przyk∏adowo w przesz∏oÊci fi rma Sika przodowa∏a wprowadzajàc na rynek jednokomponentowe mieszanki PCC w naprawach ˝elbetu czy ró˝ne technologie modyfi kacji w∏aÊciwoÊci betonów. Obecnie technologie te nale˝à do standardów techniki budowlanej.NowoÊciami technologicznymi sà przyk∏adowo technologie wzmacniania kon-strukcji materia∏ami kompozytowymi na bazie w∏ókien w´glowych. Prostota i szybkoÊç aplikacji w po∏àczeniu z bardzo wysokimi parametrami technicznymi sprawi∏y, ˝e w krótkim czasie zdoby∏y one uznanie inwestorów i projektantów.Drugim przyk∏adem sà wszystkie technologie uszczelnieƒ stosowanych w budownictwie przy pomocy kitów, szczeliw, klejów, taÊm, profi li itp. Sika ma tu wielkie doÊwiadczenie i bardzo szerokà ofert´ stosowanà zarów-no na posadzkach przemys∏owych, w budownictwie podziemnym, bu-downictwie wysokim, mostowym, w budowie oczyszczalni Êcieków i wie-lu innych obszarach.MyÊl´, ˝e nauka mo˝e nas jeszcze zaskoczyç na zdawa∏oby si´ znanych po-lach. Np. rozwój nanotechnologii mo˝e zapowiadaç prze∏om w technolo-giach ochrony betonu przed czynnikami agresywnymi.

– Jakie pozytywne sygna∏y mogà wp∏ynàç na rozwój fi rmy, a jakie mogà ten rozwój ograniczaç?– Wydaje si´ pewne, e gospodarka polska wesz∏a na Êcie˝k´ trwa∏ego wzro-stu. Wszyscy chcielibyÊmy, by wzrost ten by∏ szybszy, gdy˝ opóênienia, ja-kie mamy do nadrobienia w stosunku do innych krajów, sà jeszcze wielkie. Z drugiej strony modne w budownictwie has∏o tzw. zrównowa˝onego wzrostu ma tak˝e zastosowanie w gospodarczej makroskali. Ograniczenie bezrobocia, zwi´kszenie popytu wewn´trznego, rozszerzenie skali dobrobytu to wszystko b´dzie wp∏ywaç tak˝e na nasz przysz∏y rozwój.

– Klienci majà dobrà dost´pnoÊç do produktów fi rmy Sika. Zauwa˝yliÊmy nawet sklep internetowy z produktami fi rmy. Który ze sposobów docierania do klientów jest najlepszy w przypadku fi rmy Sika?– Z naszymi 10 biurami sprzeda˝y oraz trzema du˝ymi magazynami w War-szawie, Krakowie i Poznaniu jesteÊmy obecni w ca∏ej Polsce. Mamy obecnie 120 pracowników, w tym grup´ ponad 50 doÊwiadczonych doradców tech-niczno-handlowych s∏u˝àcych swojà pomocà inwestorom, projektantom i wy-konawcom na terenie ca∏ego kraju. Jednak chcàc dotrzeç do jeszcze wi´kszej liczby klientów wspó∏pracujemy z szeregiem hurtowni materia∏ów budowla-nych. Chcemy w dalszym etapie wprowadziç nasze wyroby tak˝e do handlu detalicznego. Idea jest prosta – jeÊli nasze produkty sprawdzi∏y si´ w najbar-dziej ekstremalnych warunkach budownictwa in˝ynieryjnego i przemys∏owego, to dlaczego nie mo˝e korzystaç z nich mniejsza fi rma budowlana, rzemieÊlnik czy wrćz przys∏owiowy Kowalski. Ten nowy dla nas kana∏ sprzeda˝y, tzw. dystrybucja, rozwija si´ bardzo dynamicznie i upatrujemy w nim jednego z wa˝niejszych motorów naszego wzrostu w kolejnych latach.

– W czerwcu br. biuro Dzia∏u Industry Sika Poland zosta∏o przeniesio-ne z Katowic do Krakowa. Na jakie udogodnienia mogà liczyç w zwiàzku z tym klienci fi rmy?– RozmawialiÊmy o zakupach innych fi rm przez Sik´ w zakresie technolo-gii stosowanych w budownictwie. Innym przyk∏adem udanego przejćia jest zakup duƒskiej fi rmy CASCO, producenta dwusk∏adnikowych klejów i pia-nek poliuretanowych. Wyroby te stosowane sà w Polsce do wype∏niania pa-neli stalowych stosowanych w budownictwie i przemyÊle. Wprowadzenie tych wyrobów do naszej oferty w∏aÊnie si´ odbywa i wià˝e z planami uru-chomienia w Krakowie, jeszcze w tym roku, Centrum Technicznego Industry, gdzie b´dziemy w laboratorium testowaç mo˝liwoÊci konkretnych aplikacji przemys∏owych naszych wyrobów. Przeprowadzka Biura Industry z Katowic do Krakowa nie jest wić tylko zmianà adresu. Powsta∏e laboratorium apli-kacji Industry z pewnoÊcià wzmocni nasz serwis pomocy technicznej ofero-wany dla naszych klientów z przemys∏u.

– Dzi´kuj´ za rozmow´.Piotr Piestrzyƒski

pr

ez

en

ta

cj

eUmacniamy pozycj´– Od kilku lat systematycznie przejmujemy inne fi rmy. Robimy to bardzo konsekwentnie w celu rozszerzenia udzia∏ów w rynku nowoczesnych technologii stosowanych w budownictwie. Jednà z miar naszego sukcesu jest tak˝e wejÊcie na rynek ukraiƒski – mówi Maciej Hora ek, prezes Zarzàdu Sika Poland. fo

t. M

icha∏

Bra

szcz

yƒsk

i


43


44

cji, zwiàzanych z doborem zastosowanej mieszanki betonowej, g∏ównie pod kàtem iloÊci wydzielanego ciep∏a hydratacji. Jednym z celów by∏o niedopusz-czenie do powstania wysokich temperatur i gra-dientów w betonowanym bloku betonowym, któ-re mog∏yby spowodowaç powstanie mikrosp´kaƒ. Dodatkowo, istotnym powodem prowadzenia mo-nitorowania by∏o dobranie optymalnych czasów ro-tacji szalunków. Wykonawcy zale˝a∏o na jak naj-szybszym rozszalowaniu zabetonowanego elemen-tu, z drugiej jednak strony rozszalowanie Êcian by∏o mo˝liwe w chwili, gdy ró˝nica temperatury otocze-nia i temperatury wewnàtrz elementu by∏aby na tyle niska, ˝e nie powstanà rysy na skutek szoku ter-micznego. Autorzy w trakcie swojej pracy, spotka-li si´ z sytuacjami, gdy z powodu zbyt wczesnego rozszalowania Êcian ró˝nice mi´dzy temperaturà powietrza i temperaturà betonu wewnàtrz Êciany

fot.

Arch

iwum

Rys. 1. Schemat betonowanego elementu – Êciana oczysz-czalni Êcieków

Âciany zbiornika oczyszczalni ÊciekówJednym z przyk∏adów wykorzystania systemu jest monitorowanie temperatury oraz gradien-tów temperatur w masywnych Êcianach zbiorni-ka oczyszczalni Êcieków. Klasa betonu wg projek-tu: C30/37, cechy trwa∏oÊciowe okreÊlono dodat-kowo stopniem wodoszczelnoÊci W8 oraz stopniem mrozoodpornoÊci F150. WysokoÊç Êcian zbiornika dochodzi∏a do 6 metrów, szerokoÊç u podstawy 1,6 metra, u góry 0,6 metra (rys 1). Prace budowlane prowadzone by∏y w okresie znacznych wahaƒ tem-peratury otoczenia mi´dzy dniem a nocà (2-20ºC). Jako ˝e betonowano element masywny, koniecz-ne by∏o przeprowadzenie szeregu badaƒ i symula-

te

ch

no

lo

gi

e System symulacji i monitorowaniacech m∏odego betonu w konstrukcji– przyk∏ady praktycznego zastosowaniaW poprzednim numerze kwartalnika „Budownictwo, Technologie, Architektura” [1] staraliÊmy si´ Paƒstwu pokazaç mo˝liwoÊci, jakie stwarza w nowoczesnej technologii betonu zintegrowany system symulacji i monitorowania cech m∏odego betonu w konstrukcji. Zastosowanie opisywanego systemu, w trakcie wykonywania betonowych elementów konstrukcji, pozwala dobraç najbardziej optymalne rozwiàzanie materia∏owe, wskazuje newralgiczne miejsca w konstrukcji, gdzie nale˝y si´ spodziewaç najwi´kszych napr´˝eƒ termicznych oraz pozwala dobraç odpowiedni sposób zabezpieczenia i przeciwdzia∏ania negatywnym zjawiskom. Poni˝ej przedstawiono przyk∏ad praktycznego zastosowania systemu przez Dzia∏ Technologii Betonu RMC Polska Sp. z o.o.

Point 8Point 7

Point 6Point 5

Point 4Point 3

Point 2Point 1

Finite element mesh

Points:Point 1[2.79;20.59]Point 2[3.04;20.59]Point 3[2.81;18.79]Point 4[3.02;18.81]Point 5[2.82;15.95]Point 6[3.26;15.96]Point 7[2.81;15.25]Point 8[3.50;15.25]

Geometry Analysis X:1.76Y:20.44

Fot. 1. Instalacja czujni-ków temperatury – termo-par w betonowanej Êcianie oczyszczalni Êcieków


45

spowodowa∏y powstawanie rys ze wzgl´du na gwa∏towne och∏odzenie (A. Neville, W∏aÊciwoÊci be-tonu, str. 550-554, Polski Cement, Kraków 2000). Zadaniem dostawcy mieszanki betonowej by∏o wskazanie wykonawcy momentu bezpiecznego roz-szalowania elementu pozwalajàcego na uniknićie powstania tego typu rys skurczowych.Pierwszym etapem by∏o przeprowadzenie badaƒ w „kabinie hydratacyjnej” i zebranie informacji na temat w∏aÊciwoÊci cieplnych zastosowanego be-tonu. Nast´pnie wykonano szereg symulacji za-chowania si´ betonu w elemencie konstrukcji dla ró˝nych warunków atmosferycznych, sposobów zabezpieczenia i piel´gnacji elementu. Zak∏adano ró˝ne terminy rozszalowania Êcian w zale˝noÊci od przewidywanej temperatury otoczenia oraz tem-peratur w zabetonowywanym elemencie. Prze-prowadzone symulacje pozwoli∏y na przekazanie szczegó∏owych wytycznych dotyczàcych harmono-gramu betonowania i zaleceƒ piel´gnacji. Ustalo-no mi´dzy innymi godzin´ rozpoczćia betonowa-nia, tak aby w momencie wystàpienia maksymal-nej temperatury w betonowanej Êcianie tempera-tura powietrza by∏a równie˝ najwy˝sza. Przekaza-no wytyczne na temat sposobu piel´gnacji (zasto-sowano w niektórych miejscach izolacj´ w postaci folii bàbelkowej ze wzgl´du na niskie temperatury powietrza w nocy).Na zdjćiach 1-2 pokazano przygotowania do mo-nitorowania elementu i instalacj´ aparatury na pla-cu budowy. Wykresy 2 i 3 pokazujà rzeczywiste temperatury w elemencie konstrukcji w najbardziej ekstremalnych punktach oraz gradient temperatu-ry, jaki wystàpi∏ mi´dzy tymi punktami. „Najcie-plejsze” miejsce elementu – punkt 1; temperatu-ra przy szalunku – punkt 5. Na wykresie 4 pokaza-no zmian´ „dojrza∏oÊci” betonu we wszystkich mo-nitorowanych punktach konstrukcji. Na podstawie wykresu „dojrza∏oÊci” oszacowano wytrzyma∏oÊç betonu w elemencie.Przeprowadzony monitoring betonu w Êcianie oczyszczalni Êcieków pozwoli∏ na potwierdzenie doboru prawid∏owego rozwiàzania recepturowe-go. Nie zosta∏y przekroczone, podawane w lite-raturze, maksymalne dopuszczalne temperatury

w bloku betonowym. Nie zosta∏y równie˝ przekro-czone dopuszczalne maksymalne gradienty tempe-ratury w betonowanych Êcianach. Wskazano wy-konawcy najpierw sposób zabezpieczenia betonu przez warunkami atmosferycznymi, a potem ter-min bezpiecznego rozszalowania Êcian i unikni´to tym samym ryzyka powstania rys na skutek szo-

ku termicznego. Oszacowano wytrzyma∏oÊç beto-nu w konstrukcji po 119 godzinach, wykorzystujàc funkcj´ dojrza∏oÊci. Wytrzyma∏oÊç betonu w najcie-plejszym miejscu elementu oszacowano na 46,8 MPa, a w miejscu najch∏odniejszym na 30,8 MPa.

fot.

Arch

iwum

Fot. 2. Ogólny wyglàd beto-nowanego zbiornika

Rys. 2. Uzyskane tempera-tury w trakcie monitorowa-nia Êcian zbiornika oczysz-czalni Êcieków. Temperatu-ry we wszystkich monitoro-wanych punktach i tempe-ratura powietrza

Rys. 3. Uzyskane tempera-tury w trakcie monitorowa-nia Êcian zbiornika oczysz-czalni Êcieków. Gradient mi´dzy punktami

Temperature

ºC

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

16 0 8 16 0 8 16 0 8 16 24 8 16 24 8 16 24 8Timehours

Log period 4-10-22 00:24 to 4-10-28 14:20Total records: 2026Plot period 4-10-22 08:00 to 4-10-29 00:00

1 Temp. – punkt 12 Temp. – punkt 23 Temp. – punkt 34 Temp. – punkt 45 Temp. – punkt 56 Temp. – punkt 67 Temp. – punkt 78 Temp. – zewn´trzna

Temp. difference

ºC

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

16 0 8 16 0 8 16 0 8 16 24 8 16 24 8 16 24 8Timehours

Log period 4-10-22 00:24 to 4-10-28 14:20Total records: 3038Plot period 4-10-22 08:00 to 4-10-29 00:00

1 Temp. – punkt 12 Temp. – punkt 5OI


46

P∏yta fundamentowaInnym przyk∏adem wykorzystania systemu by∏ do-bór rozwiàzania materia∏owego, które zastosowa-no betonujàc fundamentowà p∏yt´ dennà, gruboÊci metra pod budynek mieszkalny. Przewidywana kla-sa betonu okreÊlona zgodnie z normà PN-EN 206-1 wynosi∏a C 30/37. Podstawowym celem by∏o ograniczenie do minimum gradientów tempera-

tur, powstajàcych w p∏ycie fundamentowej w trak-cie procesów hydratacji cementu w poczàtkowym okresie twardnienia betonu. Zaproponowano trzy rozwiàzania recepturowe dla realizacji tego zada-

Rys. 5b. Analiza tempera-tur w p∏ycie fundamentowej – spoiwo cement CEM III/A 32,5N + popió∏ lotny – re-cepta C

Rys. 5a. Analiza tempera-tur w p∏ycie fundamento-wej – spoiwo cement CEM II/B-S 32,5R – recepta A

TemperatureºC

15

20

25

30

35

40

45

50

Timehours

Analysis point(s)

Point 1[2.50; 0.74]

48 96 144 192 240 288

Point 2[2.49; 1.15]

Point 3[3.48; 0.76]

Point 4[3.47; 1.15]

Point 5[4.48; 0.76]

Point 6[4.44; 1.14]

Temperature Analysis

TemperatureºC

15

20

25

30

35

Timehours

Analysis point(s)

Point 1[2.50; 0.74]

48 96 144 192 240 288

Point 2[2.49; 1.15]

Point 3[3.48; 0.76]

Point 4[3.47; 1.15]

Point 5[4.45; 0.76]

Point 6[4.44; 1.14]

Temperature Analysis

Rys. 4. Wykres dojrza∏oÊci betonu we wszystkich mo-nitorowanych punktach.Âciana oczyszczalni Êcieków

1 Temp punkt 12 Temp punkt 23 Temp punkt 34 Temp punkt 45 Temp punkt 56 Temp punkt 67 Temp punkt 7

1281191121059870 91847763584942352821147 hours

Loq period 4-10-22 09:24 to 4-10-27 08:15Plot period 4-10-22 09:24 to 4-10-28 05:24

Time0

21

52

63

114

145

176

207

215

289

Total records: 7132

225%

148%

Maturityhours

nia. Recepta A – jako spoiwo zastosowano cement CEM II/B-S 32,5R; recepta B – spoiwo CEM III/A 32,5N; recepta C – CEM III/A 32,5N + popió∏ lot-ny zgodny z PN-EN 450. Wszystkie badane recep-ty wykonane by∏y przy tym samym wspó∏czynniku wodno/cementowym. W ka˝dym przypadku zastoso-wano równie˝ ten sam rodzaj superplastyfi katora. Dla powy˝szych rozwiàzaƒ recepturowych przeprowadzo-no badania w „kabinie hydratacyjnej” i okreÊlono iloÊç ciep∏a wydzielajàcà si´ w procesie twardnienia beto-nu w przeliczeniu na jeden kilogram cementu. Wyniki pomiarów iloÊci wydzielanego ciep∏a, jednoznacznie wskazywa∏y, ˝e ze wzgl´du na w∏aÊciwoÊci termiczne najlepszym rozwiàzaniem jest zastosowanie do beto-nowania p∏yty recepty C. Dodatkowo wykonano sy-mulacj´ zachowania si´ betonów w elemencie kon-strukcji, przy za∏o˝onej sta∏ej temperaturze powietrza równej 15ºC. Wyniki symulacji dla dwóch skrajnych przypadków pokazano na rysunkach 5a i 5b – zmia-ny temperatury w wybranych punktach betonowane-go elementu w funkcji czasu.Opierajàc si´ na pokazanych na rysunkach 5a i 5b analizach temperatur powstajàcych w p∏ycie fun-damentowej, zdecydowano si´ na wykonanie p∏yty z recepty C. Ró˝nice temperatur mi´dzy wn´trzem elementu, a jego powierzchnià nie przekroczy∏y 12ºC. Maksymalna temperatura wewnàtrz beto-nowego bloku wystàpi∏a w 30. godzinie po zabe-tonowaniu i wynios∏a oko∏o 35ºC. Powsta∏y gra-dient jest bezpieczny z punktu widzenia powsta-nia ewentualnych napr´˝eƒ termicznych w beto-nie, a osiàgni´ta maksymalna temperatura znacz-nie poni˝ej tzw. temperatury krytycznej.

PodsumowanieOpisywany w dwóch kolejnych numerach kwar-talnika „Budownictwo, Technologie, Architek-tura” system symulacji i monitorowania cech m∏odego betonu w konstrukcji – stwarza bardzo wiele mo˝liwoÊci zapewnienia bezpieczeƒstwa betonowania budowli. Nowoczesne budownic-two nie mo˝e obejÊç si´ bez nowoczesnej tech-nologii betonu i nowoczesnego sprz´tu. Opisywa-ny system pozwala nie tylko monitorowaç tem-peratury, jakie powstajà w elemencie konstruk-cji w poczàtkowym okresie twardnienia betonu. Daje mo˝liwoÊç wykonywania badaƒ porównaw-czych pod kàtem iloÊci wydzielanego ciep∏a, dla ró˝nych betonów i receptur, przy wykorzystaniu „kabiny hydratacyjnej”. Pozwala symulowaç za-chowanie si´ betonu w ró˝nych elementach kon-strukcji z uwzgl´dnieniem jej kszta∏tu, zastoso-wanego deskowania, temperatur zewn´trznych, pr´dkoÊci wiatru, sposobu piel´gnacji itp. Jesz-cze przed przystàpieniem do betonowania ele-mentu mo˝liwy jest wybór najbardziej optymal-nego rozwiàzania materia∏owego, które zagwaran-tuje uniknićie powstania napr´˝eƒ termicznych prowadzàcych do powstania mikrosp´kaƒ i rys w m∏odym betonie. Mo˝liwe jest bardzo dok∏adne oszacowanie wytrzyma∏oÊci betonu w wybranych miejscach elementu, co w przypadku prowadzenia betonowania w warunkach zimowych (termin roz-szalowania) oraz przy elementach spr´˝onych jest niezmiernie istotne.

mgr in˝. Rafa∏ Gajewskimgr in˝. ¸ukasz Szabat


47

– Czym kierowali si´ Paƒstwo uruchamiajàc t´ jednostk´?– Wprowadzenie nowych norm dotyczàcych galan-terii budowlanej (normy PN EN 1338, 1339, 1340) oraz wymagania zwiàzane z Zak∏adowà Kontrolà Pro-dukcji spowodowa∏y ogromny wzrost zainteresowa-nia tego typu ofertà. Wychodzàc naprzeciw zapotrze-bowaniu zorganizowaliÊmy jednostk´ opracowujàcà i wdra˝ajàcà zak∏adowà kontrol´ produkcji oraz wykonujàcà szereg badaƒ i analiz laboratoryjnych.

– Jakie konkretnie badania oferuje Paƒstwa labo-ratorium?– W zasadzie ca∏oÊç potrzebnych badaƒ. Poczàwszy od opracowywania receptur, poprzez badania kru-szyw, a skoƒczywszy na badaniach betonu.

– Co odró˝nia Paƒstwa od innych laboratoriów ?– MyÊl´, ˝e najwa˝niejszym czynnikiem prze-mawiajàcym za nami jest fakt, ˝e jednoczeÊnie oprócz

prowadzenia prac badawczych produkujemy domiesz-ki do betonu. Pozwala nam to na optymalne opraco-wanie receptur odbiorcy nie tylko teoretycznie, „na su-cho”, lecz tak˝e takie dobranie odpowiedniej chemii, aby mo˝liwie najlepiej wykorzystaç parametry za-równo stworzonej receptury, jak i domieszki do beto-nu. Dopiero doprowadzenie do wspó∏grania tych dwu czynników a tak˝e uwzgl´dnienie parametrów wibro-prasy dla np. kostki brukowej umo˝liwia produkcj´ wy-robów najwy˝szej klasy. Co oznacza, ˝e nasi laboran-ci zajmujà si´ nie tylko pracà badawczà, lecz tak˝e wdra˝ajà swoje propozycje bezpoÊrednio u odbiorcy. To powoduje, ˝e nasza oferta cieszy si´ du˝ym zainte-resowaniem.Dodatkowo nale˝y wspomnieç, ˝e dysponujemy bardzo dobrym, nowoczesnym parkiem maszyno-wym. Mi´dzy innymi jako nieliczni w kraju oferuje-my badania ÊcieralnoÊci wg nowych norm na sze-rokim wa∏ku, badania mrozoodpornoÊci oraz bada-nia zginania kraw´˝ników, p∏yt itp.Bardzo wa˝nym czynnikiem jest tak˝e nasza po-moc w opracowaniu oraz wdro˝eniu zak∏adowej kontroli produkcji oraz w badaniach typu. S∏u˝ymy tutaj doÊwiadczeniem, które zdobyliÊmy w kraju, a dodatkowo korzystamy z pomocy, jakà Êwiadczy dla nas nasze centralne laboratorium w Niem-czech oraz uznane niemieckie laboratorium ba-dawcze BPB z siedzibà w Blombergu. Oferta ta do-tyczy tak˝e oznakowania wyrobu znakiem B lub, w zale˝noÊci od rodzaju elementu, znakiem CE.Z naszej oferty korzystajà nie tylko producenci beto-nu, lecz tak˝e urz´dy nadzorujàce rynek materia∏ów budowlanych, a tak˝e fi rmy wykonawcze.

REMEI POLSKA Sp. z o.o.ul. K´pska 12, 45-130 OPOLE

www.remei.com.pl

pr

ez

en

ta

cj

e

Nowe laboratorium REMEINowe laboratorium betonu utworzone zosta∏o w roku 2004 roku w Opolu przy siedzibie REMEI Polska Sp. z o. o. Z dyrektorem handlowym REMEI, panem Arnoldem Tomalà, rozmawiamy o powodach powstania oraz mo˝liwoÊciach laboratorium.

Lista badaƒ oferowanych przez laboratorium REMEI:

• Badanie nasiàkliwoÊci• Badanie odpornoÊci na Êcieranie• Badanie odpornoÊci na zamra˝anie/rozmra˝anie• Badanie wytrzyma∏oÊci na roz∏upywanie• Badanie wytrzyma∏oÊci na Êciskanie• Badanie wytrzyma∏oÊci na zginanie• Ocena kszta∏tu i wymia-rów elementu• Ocena wyglàdu zewn´trznego elementu • OkreÊlenie g´stoÊci stosu kruszywa• OkreÊlenie g´stoÊci w∏aÊciwej kruszywa• OkreÊlenie iloÊci nad- i podziarna• OkreÊlenie krzywej uziar-nienia• OkreÊlenie wilgotnoÊci kruszywa• OkreÊlenie zawartoÊci chlorków w kruszywie• OkreÊlenie zawartoÊci czàstek organicznych kru-szywa• OkreÊlenie zawartoÊci po-rów powietrza w mieszance• OkreÊlenie zawartoÊci py∏ów w kruszywie• OkreÊlenie zawartoÊci siarczanów w kruszywie• OkreÊlenie zdatnoÊci re-ceptury

Wi´kszoÊç badaƒ posiada pozytywnà ocen´ IBDIM.

fot.

Arch

iwum

fot.

Arch

iwum

47


48

Takà Êcie˝kà od samego tworzenia normy EN 206-1 poszli Niemcy, pracujàc jednoczeÊnie nad normà DIN 1045-2, która jest jej krajowym odpo-wiednikiem. Niektórzy z innych cz∏onków CEN-u te˝ poczynili pewne zmiany, jak chocia˝by Austria-cy w swoim odpowiedniku krajowym oznaczonym jako ONORM EN 206.W Polsce inicjatyw´ stworzenia takiego uzupe∏nienia do normy europejskiej podj´∏o Sto-warzyszenie Producentów Betonu Towarowego z siedzibà w Krakowie. Majàc na uwadze specy-fi k´ polskiej bazy surowcowej, standard produkcji i dystrybucji betonu, stan rodzimych i zagranicz-nych doÊwiadczeƒ in˝ynierskich, uwzgl´dniajàc jednoczeÊnie sprawdzone regionalne praktyki bu-dowlane, zaproponowano wprowadzenie do sto-sowania na rynku polskim krajowych uzupe∏nieƒ w postaci normy PN-B-06265.Celem niektórych z zaproponowanych korekt by∏o te˝ dostosowanie si´ do zapisów ju˝ istniejàcych np. w normie konstrukcyjnej PN-B-03264, w ra-mach porzàdkowania i pewnej harmonizacji syste-mu normalizacyjnego obejmujàcego problematyk´ konstrukcji z betonu.Istotnym elementem nowej normy jest tabli-ca stosowania ró˝nych rodzajów cementów do okreÊlonych zastosowaƒ ze wzgl´du na zagro˝enie Êrodowiskowe oraz interakcj´ stali spr´˝ajàcej. Na pewno b´dzie ona cennà wskazówkà dla techno-logów w zakresie projektowania mieszanek beto-nowych.

Zmiany i rozszerzenia w stosunku do PN-EN 206-11. Klasyfi kacja betonuWprowadza si´ nowà klas´ ekspozycji XM – Agre-sja wywo∏ana Êcieraniem.Podane przyk∏ady majà charakter informacyjny (ta-blica 1).

2. OkreÊlenie wytrzyma∏oÊci na ÊciskanieDla betonów wysokiej wytrzyma∏oÊci dopuszczono do badania formy szeÊcienne boku 100 mm przy zastrze˝eniu maksymalnego ziarna kruszywa w be-tonie do 16 mm.Wytrzyma∏oÊç okreÊlonà w oparciu o takie prób-ki przelicza si´ na normowy wymiar próbek szeÊciennych za pomocà mno˝nika 0,95.Zapis taki daje mo˝noÊç badania betonów BWW na prasach o ni˝szych zakresach pomiarowych.

3. Sk∏ad betonua) z wyjàtkiem elementów budowlanych nara˝onych

na oddzia∏ywanie Êrodków odladzajàcych (klasa ekspozycji XF2, XF3 i XF4) – dopuszcza si´ za-stosowanie wartoÊci wspó∏czynnika k wg PN-EN 206-1:2003, p. 5.2.5.2.2 dla popio∏u lotne-go zgodnego z PN-EN 450 u˝ytego razem z ce-mentem CEM II/A, zgodnym z PN-EN 197-1 (z wyjàtkiem cementu portlandzkiego popio∏owego CEM II/A-V)

b) dopuszcza si´ zastosowanie wartoÊci wspó∏czynnika k wg PN-EN 206-1:2003, p. 5.2.5.2.3 dla py∏u krzemionkowego zgodnego z prEN 13263:1998 u˝ytego razem z cementem CEM II/A zgodnym z PN-EN 197-1 (z wyjàtkiem cementu portlandz-kiego krzemionkowego CEM II/A-D).

Zapis taki pozwala na zastàpienie cz´Êci cemen-tu dodatkiem mineralnym typu II przy okreÊlaniu wspó∏czynnika wodno-cementowego.WartoÊci wspó∏czynnika k dla tych dodatków po-zostawiono na niezmienionym poziomie, tj. dla ce-mentów klasy 32,5 k=0,2, a dla cementów kla-sy ≥42,5 k=0,4 (przy stosowaniu popio∏u lotne-go) oraz k=2,0 (przy stosowaniu py∏u krzemion-kowego) wraz ze wszystkimi zapisami punktów 5.2.5.2.2 oraz 5.2.5.2.3 normy PN EN206-1.

4. Dostawa mieszanki betonowej„Je˝eli dostawca z odbiorcà nie uzgodnià ina-czej, to w przypadku mieszanki betono-wej niezawierajàcej domieszek o dzia∏aniu opóêniajàcym, przy temperaturze otoczenia at-mosferycznego nieprzekraczajàcej +20ºC, beto-niarki samochodowe nale˝y ca∏kowicie roz∏adowaç w czasie nie d∏u˝szym ni˝ 90 min, liczàc od chwili pierwszego kontaktu wody z cementem”.Wiadomym jest, e bardzo newralgicznym punktem ca∏ego procesu wytwarzania i dostawy mieszanki betonowej jest transport. Idealnym rozwiàzaniem by∏by w ogóle jego brak i czasami ma to ju˝ miej-sce w przypadku niektórych konstrukcji, gdzie mie-szalnik umieszczony jest bezpoÊrednio nad beto-

te

ch

no

lo

gi

e PN-B-06265:2004 – Krajowe uzupe∏nienia normy PN EN 206-1:2003Norma europejska PN-EN 206-1:2000 zosta∏a zatwierdzona przez CEN w roku 2000. Kraje cz∏onkowskie, zgodnie z przepisami wewn´trznymi CEN-u, winny jà by∏y uznaç lub opublikowaç najpóêniej do czerwca 2001 r., a normy krajowe sprzeczne z tà normà powinny byç wycofane do grudnia 2003 r. Taki zapis znajduje si´ w przedmowie normy europejskiej. Jednak ju˝ we wprowadzeniu zapisano, ˝e w kraju stosowania betonu odpowiednie klauzule mogà zawieraç pozwolenia na stosowanie norm krajowych.

Oznaczenie klasy

Opis Êrodowiska Przyk∏ady wyst´powania klas ekspozycji

Agresja wywo∏ana Êcieraniem

W przypadku, gdy powierzchnia betonu nara˝ona jest na obcià˝enie mechaniczne, oddzia∏ywanie Êrodowiska nale˝y klasyfi kowaç w nast´pujàcy sposób:

XM1Umiarkowane zagro˝enie Êcieraniem

Posadzki i nawierzchnie eksploatowane przez po-jazdy o ogumieniu pneumatycznym

XM2Silne zagro˝enie Êcieraniem

Posadzki i nawierzchnie eksploatowane przez pojazdy o ogumieniu pe∏nym oraz wózki podnoÊnikowe z ogumieniem elastomerowym lub na rolkach stalowych

XM3Ekstremalnie silne zagro˝enie Êcieraniem

Posadzki i nawierzchnie cz´sto naje˝d˝ane przez pojazdy gàsienicowePowierzchnie przelewówÂciany spustów i sztolni hydrotechnicznychNiecki wypadowe , fi lary mostów

Tablica 1. Klasy ekspozycji betonu dotyczàce agresji wywo∏anej Êcieraniem


49

nowanym elementem, a dostarczane sà do nie-go jedynie poszczególne sk∏adniki surowcowe. Sà to jednak wyjàtki i dlatego w codziennej praktyce trzeba braç szczególnie pod uwag´ faz´ transportu, majàcà istotny wp∏yw na w∏aÊciwoÊci Êwie˝ego, jak i stwardnia∏ego betonu.Tym zapisem podkreÊlono koniecznoÊç zdyscy-plinowania wszystkich stron, zarówno producen-ta-dostawcy przy planowaniu dostawy, jak i wy-konawcy przy organizacji robót na placu budowy, do jak najszybszego zabudowania mieszanki beto-nowej, zaznaczajàc fakt przebiegu pewnych nieod-wracalnych procesów chemicznych zachodzàcych w Êwie˝ej mieszance.

5. WartoÊci graniczne dotyczàce sk∏adu betonuZmieniono zalecenia dotyczàce wartoÊci granicz-nych dla sk∏adu betonu (za∏àcznik F normy PN-EN 206-1). Zmiany, które odnoszà si´ do dwóch klas ekspozycji X0 i XC, spowodowa∏y obni˝enie mini-malnej klasy wytrzyma∏oÊci oraz w jednym przy-padku (dla XC3) podwy˝szenie wspó∏czynnika w/c:– dla klasy ekspozycji XO minimalna klasa

wytrzyma∏oÊci betonu = C8/10– dla klasy ekspozycji XC1 i XC2 minimalna klasa

wytrzyma∏oÊci betonu = C16/20– dla klasy ekspozycji XC3 minimalna klasa

wytrzyma∏oÊci = C20/25 oraz w/c ≤0,6– dla klasy ekspozycji XC4 minimalna klasa

wytrzyma∏oÊci = C25/30.Postanowienia dotyczàce minimalnej klasy wytrzyma∏oÊci betonu, okreÊlone w tablicy 2 oraz PN-EN 206-1:2003, tablica F1, nie dotyczà beto-nu lekkiego.Podczas prac nad polskà wersjà normy europej-skiej zauwa˝ono pewnà niekonsekwencj´ twór-ców PN-EN 206-1, którzy w za∏àczniku F1 nie umieÊcili w ogóle klasy C8/10 w ˝adnej ekspozy-cji, mimo i˝ klasa ta jest wyszczególniona w tablicy 7 tej˝e normy. Chcàc to przeoczenie naprawiç oraz majàc na wzgl´dzie potrzeby rynkowe dla tej klasy betonu postanowiono dopuÊciç jà do stosowania w klasie X0, tj. przy braku agresji Êrodowiskowej. Po-nadto z∏agodzono wymagania dotyczàce betonów w klasie ekspozycji XC, dostosowujàc je tym sa-mym do odpowiednich zapisów w normie na pro-jektowanie konstrukcji betonowych.Istotnym uzupe∏nieniem tablicy 2 jest te˝ poda-nie minimalnych zawartoÊci cementu w betonie dla poszczególnych klas ekspozycji zgodnie z za-leceniem normy PN EN2016-1 pkt 5.2.5.2.2 przy zastosowaniu w produkcji mieszanek betono-wych popio∏u lotnego zgodnego z PN EN 450 dla wspó∏czynnika k=0,2 i k=0,4.I w koƒcu w nast´pstwie rozszerzenia klas eks-pozycji o agresj´ wywo∏anà Êcieraniem (patrz p.1) sformu∏owano zalecenia dotyczàce betonu nara˝onego na tego typu agresj´.

6. Normowy beton recepturowy (NBR)Zgodnie z zapisami normy europejskiej normo-wy beton recepturowy okreÊlany jest w normie przyj´tej w kraju jego stosowania. Korzystajàc z te-go zapisu autorzy sprecyzowali w∏aÊciwoÊci, zakres stosowania oraz wymagania, jakie temu betonowi mogà byç stawiane:

Kla

sy e

kspo

zycj

i

Bra

k za

gro˝

enia

ag

resj

à Êr

odow

iska

lu

b za

gro˝

enia

ko

rozj

à

Kor

ozja

spo

wod

owan

a ka

rbon

atyz

acjà

Kor

ozja

wyw

o∏an

a ch

lork

ami

Zam

ra˝a

nie/

rozm

ra˝a

nie

Ârod

owis

ka a

gres

ywne

ch

emic

znie

Agr

esja

wyw

o∏an

a Êc

iera

niem

a )w

oda

mor

ska

chlo

rki n

iepo

chod

zàce

z

wod

y m

orsk

iej

X0XC

1XC

2XC

3XC

4XS

1XS

2XS

3XD

1XD

2XD

3XF

1XF

2XF

3XF

4XA

1XA

2XA

3XM

1XM

2XM

3

Mak

sym

alne

w

/c--

--0,6

50,6

00,6

00,5

00,5

00,4

50,4

50,5

50,5

50,4

50,5

50,5

50,5

00,4

50,5

50,5

00,4

50,5

50,5

50,4

5

Min

imal

na kl

asa

wyt

rzym

a∏oÊ

ciC

8/1

0C

16/2

0C

16/2

0C

20/2

5C

25/3

0C

30/3

7C

35/4

5C

35/4

5C

30/3

7C

30/3

7C

35/4

5C

30/3

7C

25/3

0C

30/3

7C

30/3

7C

30/3

7C

30/3

7C

35/4

5C

30/3

7C

30/3

7C

35/4

5

Min

imal

na z

awar

toÊç

ce

men

tu (

kg/m

3)

----

260

280

280

300

300

320

340

300

300

320

300

300

320

340

300

320

360

300

300

320

Min

imal

na il

oÊç

CEM

32,5

prz

y k=

0,2

(k

g/m

3)

----

250

260

260

280

280

300

310

280

280

300

280

b)b)

b)280

300

330

280

280

300

Min

imal

na il

oÊç

CEM

42,5

prz

y k=

0,4

(k

g/m

3)

----

240

250

250

270

270

270

280

270

270

270

270

b)b)

b)260

270

300

260

260

280

Min

imal

na z

awar

toÊç

po

wie

trza

(%

)--

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

----

--4,0

c )4,0

c )4,0

c )--

----

----

----

----

----

--

Inne

wym

agan

iaK

rusz

ywo

zgod

ne z

PN

-EN

12620 o

od-

pow

iedn

iej o

dpor

noÊc

i na

zam

ra˝a

nie/

rozm

ra˝a

nie

Cem

ent

odpo

rny

na

siar

czan

y d )

Piel

´gna

cja

pow

ierz

chni

beto

nu e)

Kru

szy-

wo

o du

˝ej

odpo

rnoÊ

ci

na Ê

cier

anie

a ) Z

alec

a si

´ st

osow

anie

kru

szyw

o u

ziar

nien

iu d

o 4 m

m, sk

∏ada

jàcy

ch s

i´ g

∏ów

nie

z kw

arcu

lub

mat

eria

∏ów

co

najm

niej

tej

sam

ej t

war

doÊc

i; frak

cje

grub

sze

– ze

ska

∏ mag

mow

ych

czy

met

amor

fi czn

ych

lub

twor

zyw

szt

uczn

ych

o d

u˝ej

odp

orno

Êci

na Ê

cier

anie

. Za

leca

si´

, ab

y zi

arna

odz

nacz

a∏y

si´

umia

rkow

anie

chr

opow

atà

pow

ierz

chni

à or

az w

ypuk

∏ym

ksz

ta∏te

m, a

mie

szan

ka b

y∏a

mo˝

liwie

gru

bozi

arni

sta.

Pow

ierz

chni

a be

tonu

mo˝

e by

ç us

zlac

hetn

iona

mat

eria

∏am

i odp

orny

mi n

a Êc

iera

nie.

W

war

unka

ch e

kspl

oata

cji p

owie

rzch

ni p

rzez

wóz

ki n

a ro

lkac

h st

alow

ych

lub

poja

zdy

gàsi

enic

owe

– dl

a kl

as e

kspo

zycj

i XM

2 i

XM3 z

alec

a si

´ st

osow

anie

dod

atku

zia

rnis

tych

opi

∏ków

sta

low

ych

lub

gran

ulow

aneg

o Êr

utu

˝eliw

nego

, za

st´p

czo

za g

rube

frak

cje

pias

ku o

raz

˝wiru

od

2 m

m d

o 4 m

m. Za

st´p

stw

o to

dot

yczy

rów

now

a˝ne

j obj

´toÊ

ci w

∏aÊc

iwej

kru

szyw

a pr

zez

takà

sam

à ob

j´to

Êç w

∏aÊc

iwà

tego

dod

atku

w il

oÊci

nie

wi´

ksze

j ni˝

100 d

m3.

b ) D

opus

zcza

si´

sto

sow

anie

dod

atkó

w t

ypu

II do

pro

dukc

ji be

tonu

, le

cz n

ie ja

ko e

kwiw

alen

t cz

´Êci

zaw

arto

Êci c

emen

tu o

raz

bez

mo˝

liwoÊ

ci u

wzg

l´dn

iani

a te

go d

odat

ku p

rzy

okre

Êlan

iu w

/c.

c ) G

dy b

eton

nie

jest

nap

owie

trza

ny, za

leca

si´

bad

anie

jego

w∏a

Êciw

oÊci

u˝y

tkow

ych

odpo

wie

dnià

met

odà,

por

ównu

jàc

z be

tone

m, kt

óreg

o od

porn

oÊç

na z

amra

˝ani

e/ro

zmra

˝ani

e w

dan

ej k

lasi

e ek

spoz

ycji

jest

pot

wie

rdzo

na.

d ) W

prz

ypad

ku, gd

y za

war

toÊç

SO

42

- wsk

azuj

e na

kla

sy e

kspo

zycj

i XA2 o

raz

XA3, st

osuj

e si

´ ce

men

t o

wys

okie

j odp

orno

Êci n

a si

arcz

any

HSR

zgo

dny

z PN

-B-1

9707.

e ) N

p. p

oprz

ez p

ró˝n

iow

anie

i w

yg∏a

dzan

ie b

eton

u.

Tabl

ica

2.

Zale

cane

war

toÊc

i gr

anic

zne

dla

sk∏a

du

oraz

w∏a

Êciw

oÊci

be

tonu


50

a) sk∏ad mieszanki winien si´ opieraç wy∏àcznie na cemencie, kruszywie naturalnym o ciàg∏ym uziar-nieniu i wodzie, bez ˝adnej modyfi kacji dodatkami czy domieszkami (oczywiÊcie ka˝dy ze sk∏adników winien byç zgodny z odpowiednimi normami po-danymi w powo∏aniach normatywnych)

b) mo˝na go wytwarzaç jedynie w trzech klasach wytrzyma∏oÊci na Êciskanie: C8/10, C12/15 i C16/20, dla których przyjmuje odpowiednie oznaczenia: NBR 10, NBR 15, NBR 20 oraz w trzech klasach konsystencji: S1, S2, S3

c) przeznaczony jest do wbudowania jedynie w Êrodowisku odpowiadajàcemu klasom ekspozycji: X0 , XC1 , XC2 (uwaga: punkt ten nale˝y czytaç razem z pkt. 5 stanowiàcym o min. klasie wytrzyma∏oÊci betonu w danej klasie ekspozycji: czyli ˝e NBR 10 i NBR15 wolno stosowaç wy∏àcznie do klasy X0, a NBR20 do klasy X0, XC1 i XC2)

d) minimalna zawartoÊç cementu klasy 32,5 na ka˝dy 1 m3 mieszanki przy za∏o˝eniu kruszywa o maksymalnym, nominalnym górnym wymia-rze ziarna D w zakresie od 32 do 45 mm winna byç zgodna z tablicà 3.

ZawartoÊç cementu nale˝y zwi´kszyç o:– 10%, gdy maksymalna wielkoÊç ziarna kruszy-

wa wynosi 16 mm– 20%, gdy maksymalna wielkoÊç ziarna kruszy-

wa wynosi 8 mmZawartoÊç cementu mo˝na obni˝yç:

– maksymalnie o 10% przy zastosowaniu cemen-tu klasy 42,5.

Takie doprecyzowanie normowego betonu receptu-rowego (NBR) jest cennym uzupe∏nieniem ca∏oÊci ro-dzajów betonów uj´tych i szeroko opisanych w nor-mie europejskiej PN EN 206-1. Ma to równie˝ nie-bagatelne znaczenie rynkowe, gdy˝ pozwoli wytwór-niom o mniejszym zapleczu technologiczno-laborato-ryjnym, których przecie˝ na rynku polskim nie bra-kuje, wytwarzaç beton zgodnie z normà europejskà bez bardzo drogich badaƒ wst´pnych wymaganych w przypadku pozosta∏ych dwóch rodzajów (betonu pro-jektowanego i betonu recepturowego).

7. Rodzaj agresji Êrodowiskowej a rodzaj cementuNiezwykle wartoÊciowym dodatkiem normy PN-B-06265:2004, szczególnie dla technologów betonu sà tablice A.1 i A.2, w których podano zakresy sto-sowania cementów zgodnych z PN EN 197-1 do pro-dukcji betonu. Zainteresowanych odsy∏am do nume-ru 1/2005 „Budownictwo, Technologie, Architektura”, gdzie temat ten zosta∏ szczegó∏owo opisany.

PodsumowanieNorma krajowa PN-B-06265:2004 jest pierwszà normà krajowà dotyczàcà problematyki betonu od roku 1997, tj. od czasu wprowadzania do Polski norm europejskich. Jest normà opracowanà przez Êrodowisko producentów betonu towarowego jako wyraz zaanga˝owania si´ producentów w przepi-sy normatywne majàce istotny wp∏yw na póêniejszy wyrób koƒcowy. OczywiÊcie nie wszystkie postula-ty Êrodowiska uda∏o si´ tutaj umieÊciç, chocia˝by ze wzgl´du na szybkoÊç jej opracowywania, jej obj´toÊç, jak i pewne procedury, uzgodnienia etc., które tej ran-gi dokumentowi muszà z natury rzeczy towarzyszyç. Uda∏o si´ jednak zawrzeç w niej te najistotniejsze, ∏agodzàce w pewnych miejscach doÊç ostre wymogi normy europejskiej w sposób na tyle bezpieczny, aby nie spowodowaç pogorszenia jakoÊci betonu. Przeja-wem troski o jakoÊç jest te˝ punkt mówiàcy o cza-sie roz∏adunku mieszanki, gdzie autorzy poszli nawet jeszcze dalej ni˝ zapisy europejskie. Powy˝sza norma jest tak˝e przyk∏adem dla innych bran˝, ˝e nie wszyst-ko, co przychodzi z zewnàtrz, musimy bezkrytycznie przyjmowaç na naszym podwórku. Czasami pewne uwarunkowania typowe dla danego miejsca stosowa-nia trzeba i nale˝y podkreÊliç, a jeÊli jest to mo˝liwe – dokonywaç zmian i modyfi kacji. Zmiany te jednak muszà byç na tyle przemyÊlane, ˝eby nie powodowaç niepotrzebnych zawirowaƒ na rynku, który od maja ubieg∏ego roku wspó∏tworzymy.Na koniec nale˝y jeszcze raz mocno podkreÊliç, ˝e norma PN-B-06265:2004 jest tylko krajo-wym uzupe∏nieniem normy europejskiej PN-EN 206-1:2003 i jest z nià ÊciÊle powiàzana. Jakiekol-wiek przywo∏anie normy europejskiej automatycznie przywo∏uje norm´ krajowà i na odwrót. Obie te nor-my na obszarze Polski stanowià jeden zintegrowa-ny pakiet.

mgr in˝. Krzysztof SzewczykStowarzyszenie Producentów Betonu Towarowego w Polsce

Literatura:PN-B-06265:2004 – Krajowe uzupe∏nienia PN-EN

206-1:2003

Normowy beton recepturowy

Klasy konsystencji

S1 S2 S3

NBR 10NBR 15NBR 20

210270290

230300320

260330360

Tablica 3. Minimalna zawartoÊç ce-mentu, w kg/m3, dla normo-wego betonu recepturowego

fot.

Mich

a∏ B

rasz

czyƒ

ski


51

– Kopalnia Bazaltu Targowica to Wasza nowo otwarta kopalnia. Skàd narodzi∏ si´ pomys∏ na jej uruchomienie i jakie korzyÊci wynik∏y z tej decyzji?Pawe∏ Zieliƒski, dyrektor ds. surowców skalnych Olsztyƒskich Kopalni Surowców Mineralnych: – Aby odnieÊç si do decyzji zakupu z∏o˝a bazaltu Targo-wica i uruchomienia tam kopalni, nale˝y w kilku s∏owach przedstawiç fi lozofi naszej spó∏ki. Olsztyƒskie Kopalnie Surowców Mineralnych Sp. z o.o. sà w przededniu swoje-go czterdziestolecia. Zarzàd spó∏ki zawsze przyk∏ada∏ du˝à wag do nowych lokalizacji celem zapewnienia nowych z∏ó surowca. Jak zapewne wiadomo, obecnie eksploatu-jemy surowce naturalne, tj. piaski i ˝wiry, w 12 zak∏adach górniczych w pó∏nocnej i centralnej cz´Êci kraju. Jest to bardzo powa˝ny potencja∏. Filozofi à spó∏ki jest wi c eksploatacja i produkcja najwy˝szej klasy kru-szyw – w tym grysów, ale tak˝e ekspansja na rynku i równoleg∏e za-pewnienie nowych depozytów dla przysz∏ej produkcji. Niektóre z depo-zytów b´dà eksploatowane za kilka bàdê nawet kilkanaÊcie lat. Ogromne doÊwiadczenia, dobra pozycja spó∏ki na rynku, mo liwoÊci i stabilnoÊç fi -nansowa, kapita∏ ludzki i posiadane zasoby surowcowe spowodowa∏y, i na poczàtku roku 2000 powsta∏a w spó∏ce strategia rozwoju w kierunku surowców skalnych. Jednym z projektów prowadzonych z determinacjà przez naszà spó∏k jest w∏aÊnie projekt „Targowica”. Posiadanie takiego z∏o˝a i jego eksploatacja poszerzy asortyment oferowanych przez spó∏k produktów i zapewni surowiec na kolejne 30-40 lat. Z tà decyzjà OKSM staje si automatycznie spó∏kà o zasi gu ogólnokrajowym.

– Czy pojawienie si´ Olsztyƒskich Kopalni Surowców Mineral-nych na po∏udniu kraju oznacza rozpoczćie ekspansji na ca∏y kraj?– OczywiÊcie, mo˝emy tak powiedzieç i wierzymy, ˝e tak si stanie. Ale pojawienie si spó∏ki w∏aÊnie na po∏udniu kraju nie wynika∏o tyl-ko z naszej woli, lecz przede wszystkim z budowy geologicznej kraju. Tu znajdujà si g∏ówne zasoby surowców skalnych. Chcàc mieç w na-szej ofercie surowce skalne, byliÊmy niejako zmuszeni do pojawienia si na tym terenie. Musimy tak˝e pami taç, i nie jesteÊmy sami na rynku. Mamy bardzo silnà konkurencj o wieloletnim doÊwiadczeniu na rynku surowców skalnych.Z naszych w∏asnych doÊwiadczeƒ wynika, i klienci niech tnie zmieniajà wypróbowanych dostawców, wi c przed nami d∏uga i mudna praca.Jak jednak widzimy po pierwszych dwóch miesiàcach produkcji zain-teresowanie naszym produktem jest olbrzymie. Kopalnia ma wspania∏à lokalizacj , dost p do bocznicy kolejowej, przyjazne w∏adze lokalne a przede wszystkim doskona∏y materia∏ do produkcji najwy˝szej klasy grysów bazaltowych. Mamy wi c szans .

– Jaka jest oferta nowej kopalni? Na jakim asortymencie koncentruje si Kopalnia Bazaltu Targowica?– W obecnej chwili nasza oferta jest bardzo skromna. Prosz pami taç, i formalnoÊci z zakupem z∏o˝a zakoƒczyliÊmy w grudniu 2004, a na z∏o˝e weszliÊmy w lutym bie˝àcego roku. Ogromnym wysi∏kiem zarzàdu i ca∏ej za∏ogi, a tak˝e naszych partnerów, zorganizowaliÊmy infrastruk-tur kopalni z niewielkim, ale nowym i nowoczesnym zak∏adem prze-róbczym i uruchomiliÊmy produkcj ju w drugiej po∏owie marca. W tym zak∏adzie produkujemy mieszank drobnà granulowanà 0-5, którà w najbli szym czasie rozsiejemy na piasek 0-2 i grys 2-5. Ponadto pro-dukujemy grysy 5-8 i 8-12,8, a tak˝e odsiewamy mieszanki do stabi-lizacji mechanicznej 0-31 i 0-63. Poprzez zmian uk∏adu sit, jesteÊmy gotowi do produkcji frakcji 2-8 i 8-16, które b´dziemy mogli oferowaç w wersji p∏ukanej, poniewa w tym miesiàcu uruchomiliÊmy p∏uczk do p∏ukania grysów. Klient, który zdecyduje si na ulokowanie u nas du˝ego zamówienia na inne ni wymienione wy˝ej frakcje, mo˝e liczyç na jego realizacj . JesteÊmy gotowi odpowiednio dostosowaç naszà produkcj

do potrzeb klienta. Planujemy tak˝e uruchomienie w najbli szym czasie drugiej linii produkcyjnej wy∏àcznie dla mieszanek i frakcji do produkcji we∏ny mineralnej.

– Czym OKSM Sp. z o.o. Kopalnia Bazaltu Tar-gowica mo˝e si´ pochwaliç przed konkurencjà i klientami? Co odró˝nia fi rm´ i jej wyroby od in-nych?– Pytanie jest trudne, bioràc pod uwag pozycj na-szej konkurencji na rynku. Prawd mówiàc Targowi-ca jest w obecnej chwili jedynà nowo otwartà kopalnià surowców skalnych w kraju, budujàcà swojà po-

zycj od podstaw. Naszà zaletà jest fakt, i kopalnia powsta∏a „od zera” – mogliÊmy wi c wszystkie elementy ekonomiczne i technicz-ne zaplanowaç i wdro˝yç. Nie posiadamy ˝adnego tzw. ogona, który w wielu kopalniach naszej konkurencji jest zmorà w∏aÊcicieli i ma swoje prze∏o˝enie na koszty produkcji i cen wyrobu gotowego. W tym procesie niezwykle istotne sà czynniki, które dajà nam pewnà przewag nad konkurencjà, a wi c lokalizacja z∏o˝a, dost pnoÊç bocz-nicy kolejowej, dobra infrastruktura drogowa, niskie zatrudnienie, a za-tem i ni sze koszty produkcji. Jak wspomnia∏em, mamy nowoczesny zak∏ad przeróbczy, w którym zastosowaliÊmy nowatorskà metod kru-szenia ska∏y bazaltowej. Wysokà „kubicznoÊç” grysów uzyskujemy ju w drugim stopniu kruszenia.Parametry fi zyko-chemiczne ska∏y, którà mamy w z∏o˝u, klasyfi kujà jà wÊród najlepszych w kraju. Grysy wszystkich frakcji spe∏niajà wymaga-nia dla klasy I i marki 50. Materia∏ jest czysty, ale na ˝yczenie klientów mo˝emy go jeszcze wyp∏ukaç.W z∏o˝u posiadamy równie tuf bazaltowy, który znajduje zastosowanie w petrochemii jako absorbent, w rolnictwie jako element wzbogacajàcy ja∏owe gleby i regulujàcy ich wilgotnoÊç, a tak˝e, ze wzgl du na sk∏ad chemiczny, mo˝e byç dodatkiem do produkcji we∏ny mineralnej. Po od-powiedniej przeróbce mo˝e byç te stosowany do betonów ni szych ma-rek oraz mieszanek drogowych.Produkowany obecnie w kopalni Targowica asortyment otrzyma∏ ju aprobat Instytutu Mechanizacji Budownictwa i Górnictwa Skalnego z Warszawy za zgodnoÊç z wymaganiami normy PN-B-11112:1996 dla klasy I. Do utrzymywania najwy˝szej jakoÊci oferowanych przez Olsztyƒskie Kopalnie Surowców Mineralnych produktów zobowiàzuje nas przede wszystkim przyznany we wrzeÊniu 2004 r. certyfi kat ISO 9001:2001 oraz znak CE!

– Jakie sà perspektywy na ten rok i najbli˝sze lata?– Ju po pierwszych tygodniach istnienia na rynku widzimy bardzo powa˝ne zainteresowanie naszymi wyrobami. Odczuwa si wzmo˝ony popyt na najbardziej poszukiwane frakcje grysowe w I klasie i gatunku. JesteÊmy przekonani, i b´dziemy zdolni do sprzeda˝y ca∏ej zaplanowa-nej na ten rok produkcji. Wiemy tak˝e, i nie wszystkich klientów zaspo-koimy pod wzgl dem mo liwych do sprzeda˝y iloÊci.Zatem perspektywy dla kopalni sà dobre, a bioràc pod uwag fakt, i w samej grupie CRH, do której nale˝ymy, roczne zapotrzebowa-nie na grysy kszta∏tuje si w iloÊci oko∏o 0,5 mln ton i wzrasta, mo˝na powiedzieç, ˝e bardzo dobre. Najbli sze lata przyniosà zwi kszenie pro-dukcji poprzez wybudowanie zak∏adu przeróbczego o wy˝szej zdolnoÊci produkcyjnej. Jego powstanie zaplanowane jest na rok 2006.Technologia tego nowego zak∏adu powstanie w oparciu o doÊwiadczenia uzyskane z eksploatacji obecnego. Zawsze byliÊmy pe∏ni pokory dla su-rowców, które wydobywamy i wiemy, e najlepszym czynnikiem uzyska-nia wysokiej jakoÊci produktu jest nauka na b∏ dach i sukcesach.

– Dzi´kujemy za rozmow´.

red

pr

ez

en

ta

cj

eTargowica – nowe z∏o˝e, wi´kszy zasi´g

Pawe∏ Zieliƒski, dyrektor ds. Surowców Skalnych OKSM

fot.

Arch

iwum


52

– Skàd wzi´∏o si´ u Pana zainteresowanie budow-nictwem?– Naprawd´ od dziecka chcia∏em si´ tym zajmowaç. To jest moja pasja, o tym marzy∏em. Skoƒczy∏em tech-nikum budowlane w Krakowie. To, co robi´, uwa˝am za przyjemnoÊç, a nie obowiàzek. Budownictwo, a zw∏aszcza dzia∏alnoÊç konstruktora, jest zwiàzane z wielkim ryzykiem. Nie mo˝na powiedzieç, ˝e jak ju˝ in˝ynier umie policzyç konstrukcj´, to wystarczy. Trze-ba mieç szcz´Êcie, trzeba mieç wyczucie i zrozumieç projektowany obiekt. Im jestem starszy, tym bar-dziej jestem przekonany, ˝e budownictwo jest sztukà. KiedyÊ wydawa∏o mi si´ to nieprawdopodobne, ale dzisiaj widz´, ˝e to mo˝na porównaç tak˝e do sztuki.

– Jak potoczy∏y si´ Pana losy?– Po skoƒczeniu szko∏y i zdaniu matury obowiàzywa∏y nakazy pracy, ma∏o kto dziÊ o tym pami´ta. Tylko dwóch, trzech uczniów z klasy mog∏o iÊç na studia, reszta musia∏a iÊç do pracy. Mia∏em szcz´Êcie, bo zosta∏em wytypowany na wy˝sze studia. Rozpoczà∏em nauk´ na Politechnice Krakowskiej, na ówczesnym Wydziale Budownic-twa Làdowego. Ju˝ po czwartym roku rozpoczà∏em prac´ na uczelni. Dyplom zrobi∏em z konstrukcji ˝elbetowych. Podjà∏em równie˝ prac´ w biurach projektowych i jako m∏ody cz∏owiek wykonywa∏em projety du˝ych obiektów przemys∏owych, jak i bu-downictwa u˝ytecznoÊci publicznej. W Krakowie pracowa∏em w zespole projektujàcym hotel Cra-covia. By∏a to wówczas budowa, gdzie stosowano najwi´ksze w Polsce prefabrykowane p∏yty o po-wierzchni 43 m2 oraz prefabrykaty przestrzenne. Projektowa∏em równie˝ Zak∏ad Ciàg∏ego Odlewa-nia Rur oraz wiele obiektów dla przemys∏u skórza-nego b´dàc jeszcze studentem. Doktorat obroni∏em w 1967 roku, a habilitacj´ w 1974. Od poczàtku jednak wiedzia∏em, ˝e moja potrzeba projektowa-nia nie b´dzie mog∏a byç w ca∏oÊci zaspokojona na uczelni.

– Co Pan sàdzi o betonie jako materiale konstruk-cyjnym?– Powiem szczerze, beton jest pi´kny, wdzićzny i mo˝na go idealnie formowaç w dowolne kszta∏ty. Jest obecny pod ka˝dà szerokoÊcià i d∏ugoÊcià geografi cznà. Natomiast wydaje mi si´, e jesteÊmy

wy

wi

ad

z

..

.

Przysz∏oÊç nale˝ydo konglomeracji materia∏ówWydaje mi si´, ˝e jesteÊmy zbyt konserwatywni w nauczaniu. Sam wyk∏adam konstrukcje ˝elbetowe, ale trzeba wiedzieç, ˝e dziÊ ju˝ nie ma konstrukcji jednomateria∏owych. Wiemy, jakie sà zalety i wady ró˝nych materia∏ów. Nie da si´ budowaç z samego betonu, musi byç ceramika, która teraz bardzo si´ rozwija, czy stal, gdy wchodzà w gr´ du˝e rozciàgania. My kszta∏cimy jednoimiennie, ka˝dy mówi swoje, a takich budowli ju˝ nie ma. InterdyscyplinarnoÊç w budownictwie jest rzeczà podstawowà, bez niej nie powstanie ˝aden dobry projekt. Przysz∏oÊç nale˝y do konglomeracji ró˝nych materia∏ów – mówi prof. Zbigniew Janowski z Politechniki Krakowskiej. Rozmawiajà z nim Jan Deja i Zbigniew Pilch.

fot.

Mich

a∏ B

rasz

czyƒ

ski


53

zbyt konserwatywni w nauczaniu. Sam wyk∏adam konstrukcje ˝elbetowe, ale trzeba wiedzieç, ˝e dziÊ ju˝ nie ma konstrukcji jednomateria∏owych. Wie-my, jakie sà zalety i wady ró˝nych materia∏ów. Nie da si´ budowaç z samego betonu, musi byç za-stosowana na przyk∏ad ceramika, która teraz bar-dzo si´ rozwija, czy stal, gdy wchodzà w gr´ du˝e rozciàgania. My kszta∏cimy jednoimiennie, a takich budowli ju˝ nie ma. InterdyscyplinarnoÊç w bu-downictwie jest rzeczà podstawowà, bez niej nie powstanie ˝aden dobry projekt. Przysz∏oÊç nale˝y do konglomeracji ró˝nych materia∏ów.

– Obserwuje Pan od lat, jak beton si´ zmienia. Czy da si´ przewidzieç jego przysz∏oÊç?– Studentom mówi´, ˝e w oko∏o 1985 roku w USA ukaza∏ si´ artyku∏ o tym, jakà wytrzyma∏oÊç osiàgnie beton w roku 2000. W Ameryce, któ-ra jest technologicznie na bardzo wysokim pozio-mie, autor pisa∏, ˝e w 2000 roku osiàgniemy beton o wytrzyma∏oÊci 100 MPa. Perspektywa dziesićiu lat, jeÊli ktoÊ coÊ przewiduje, to nie jest to zupe∏nie nieznana przysz∏oÊç, nie jest to odleg∏a futurolo-gia. Mimo to autor pomyli∏ si´ przynajmniej kilka razy w stosunku do tego, co osiàgn´liÊmy w roku 2000. Chocia˝by w tym, e betony osiàgn´∏y kilka-set, a nie sto megapaskali. Post´p wić jest ogrom-ny.

– Od lat umiej´tnie ∏àczy Pan prac´ na uczelniz rzeczywistà budowà. Jakie to daje doÊwiadczenia?– Ja po prostu lubi´ budowanie. Kiedy prowadz´ wyk∏ady, to oko∏o 80 procent treÊci, o których mówi´ studentom, doÊwiadczy∏em w projektowa-niu lub ekspertyzach na w∏asnej skórze. Jest tylko ma∏a grupa konstrukcji, którymi nigdy w ˝yciu si´ nie zajmowa∏em praktycznie lub naukowo. Je˝eli ktoÊ si´ zajmuje szeroko rozumianymi konstruk-cjami, to musi byç to cz∏owiek, który mia∏ z nimi kontakt. W przeciwnym wypadku dzieci uczà dzie-ci. Je˝eli ten, kto uczy, uczy si´ razem z tym, kogo uczy, to jest tragedia. Zw∏aszcza na kierunkach po-litechnicznych prowadzàcy zajćia musi, po pierw-sze, sam coÊ umieç, teoretycznie i doÊwiadczalnie. Poza tym powinien byç màdry tak˝e w tym ogól-nym, akademickim, humanistycznym ujćiu. Mój poglàd nie jest chyba popularny.

– Studenci pewnie to doceniajà?– Oni wyczuwajà, czy ktoÊ tylko opowiada o kon-strukcjach, czy wie naprawd´ o co chodzi. Poza tym przep∏yw informacji jest teraz taki, ˝e wiado-mo jest, co kto naprawd´ robi. Na uczelni nie da si´ tego ukryç. Inaczej wyglàda wyk∏ad kogoÊ, kto re-alnie dotknà∏ problemu. Mnie ju˝ kr´pujà wyk∏ady z dziedzin, w których nie mam doÊwiadczenia. Sà takie dzia∏y, chocia˝ jest ich niewiele. Nie mia∏em doÊwiadczeƒ z kopu∏ami, o których te˝ musz´ mówiç. Potrafi to zrobiç, ale nie czuj´ si´ komforto-wo. Jak by∏em m∏ody, nie zwraca∏em na to uwagi.

– Pracuje Pan od lat w historycznym centrum Krakowa, mi´dzy innymi wprowadzajàc beton do obiektów zabytkowych, przy ich wzmacnia-niu, konserwacji i rekonstrukcji. Nowe technologie w zabytkach to temat delikatny. Jak ma si´ beton do zabytku?

– D∏ugie lata by∏em cz∏onkiem Rady Konserwator-skiej przy Wojewódzkim Konserwatorze Zabytków. By∏y czasy, mo˝e ktoÊ jeszcze pami´ta, ˝e w maje-stacie prawa wyrzuca∏o si´ ze wszystkich starych budynków zabytkowe drewniane stropy, drewniane klatki schodowe, wi´êby dachowe. Zast´powano je stropami stalowo-betonowymi (WPS), któ-re by∏y gorsze od stropów drewnianych. W komi-sji pracowa∏em z prof. Zinem, który by∏ medialny, g∏oÊny, mia∏ nazwisko i cudownie rysowa∏. Pytano nas, co proponujemy w zamian, je˝eli nie chcemy tamtego, z∏ego rozwiàzania. Wtedy opracowano i zastosowano w starych budynkach stropy drewnia-no-˝elbetowe. Powsta∏o nowe rozwiàzanie równie˝ dla budowli zabytkowych. W Krakowie zbudowa-no hektary takich zespolonych stropów drewnia-no-˝elbetowych. Ta metoda pozwoli∏a umiej´tnie wprowadziç beton do starego budownictwa. Najwi´ksze rozpi´toÊci stropów drewniano-˝elbe-towych zrealizowano w Akademii Sztuk Pi´knych, wybudowanej jeszcze przez Matejk´. Zaletà tej me-tody jest to, ˝e stropy sta∏y si´ niepalne i to by∏o wielkie osiàgnićie. Na stropach mo˝na robiç nowà aran˝acj´, która si´ wià˝e z rozwojem cywilizacyj-nym. DaliÊmy sygna∏ z Krakowa, ˝e mo˝na wejÊç z betonem do zabytku z szacunkiem, zostawiajàc stare konstrukcje drewniane. – Ma Pan jakàÊ ulubionà rekonstrukcj´ albo reno-wacj´?– Moja najwi´ksza odbudowa to wielka biblioteka tyniecka, czyli tak zwana „wielka ruina”, w klasz-torze o.o. Benedyktynów w Tyƒcu. Odbudowa∏em ca∏e skrzyd∏o zachodnie, by∏em generalnym pro-jektantem. Obiekt zosta∏ zrujnowany w czasie konfederacji barskiej, zniszczy∏y go tak˝e dzia∏a genera∏a Suworowa. By∏em inicjatorem odbudowy. Takie wielkie decyzje czasem zapadajà przypad-kiem, w czasie jakichÊ dyskusji i niezale˝nych roz-mów. Na szcz´Êcie w Krakowie mamy Spo∏eczny Komitet Odnowy Zabytków. Z biblioteki tyniec-kiej zachowa∏ si´ tylko fragment Êciany, reszta by∏a wielkà ruinà. Przyjà∏em koncepcj´, w której budynek by∏ z betonu. Wymiary, przekroje p∏yt i s∏upów by∏y takie, ˝e wszystko mog∏o zostaç od-tworzone w postaci starych murów, na zewnàtrz natomiast mog∏y byç po∏o˝one kamieƒ albo ceg∏a. Beton dawa∏ mo˝liwoÊç wyrównania odkszta∏ceƒ i napr´˝eƒ uzyskania dostatecznej sztywnoÊci przestrzennej budynku. Konstrukcja z ˝elbetu by∏a niezb´dna. Niestety, ostatnio roboty stan´∏y, gdy˝ nie ma pieni´dzy. Za to jestem dumny, ˝e na 950-lecie opactwa tynieckiego odby∏ si´ w nim Êwiatowy zjazd opatów. Kongres odby∏ si´ na beto-nowych p∏ytach stropowych wy∏o˝onych dywana-mi. Nast´pna taka uroczystoÊç b´dzie pewnie za tysiàc lat. Kolejna moja wielka renowacja to zabez-pieczenie zespo∏u koÊcielno-klasztornego oo. Fran-ciszkanów-Reformatów (XVI w. – przyp. autora), który uleg∏ powa˝nym uszkodzeniom w wyniku ka-tastrofy w Kopalni Soli w Wieliczce. Jako g∏ówny projektant odbudowy zastosowa∏em wzmocnie-nie istniejàcej uszkodzonej konstrukcji budowli, tarczami ˝elbetowymi w cz´Êci podziemnej. Tar-cze opasujàce koÊció∏ i klasztor mia∏y wysokoÊç do 3,5 m. W cz´Êci nadziemnej zespo∏u zastoso-wano rygle i s∏upy, które w znacznej cz´Êci zosta∏y

Dr hab. in˝. Zbigniew Janowski, profesor Poli-techniki KrakowskiejUrodzi∏ si´ 28 paêdziernika 1937 roku w Krakowie. W 1961 roku ukoƒczy∏ stu-dia na Wydziale Budownic-twa Làdowego Politechniki Krakowskiej (kierunek kon-strukcje budowlane). Prac´ na PK rozpoczà∏ w 1960 roku, przeszed∏ wszystkie szczeble od asystenta, adiunkta, docenta do pro-fesora PK.Opublikowa∏ oko∏o 120 prac naukowych w czaso-pismach krajowych i zagra-nicznych. Promotor 5 roz-praw doktorskich oraz re-cenzent 7. Jest redaktorem serii Zeszytów Naukowych In˝ynierii Làdowej Wydaw-nictw Politechniki Krakow-skiej.Równolegle z pracà na uczelni od 1 marca 1961 roku pracowa∏ w biurach projektów na stanowisku st. asystenta, projektanta i st. projektanta. W 1965 roku uzyska∏ uprawnienia bu-dowlane w zakresie projek-towania i wykonawstwa ro-bót budowlanych.By∏ projektantem kilkudziesićiu obiektówbudownictwa przemys∏owego,miejskiego i sakralnego (siedem koÊcio∏ów i kaplic, trzy klasztory). Projektowa∏m.in. o∏tarz papieski na Rynku w Krakowie.Bra∏ udzia∏ w akcji ratowni-czej obiektów naziemnych (49 budynków) oraz akcji ratowniczej Kopalni Wie-liczka. Opracowa∏kilkaset opinii i ekspertyzdotyczàcych konstrukcji obiektów. Bra∏ tak˝e czynny udzia∏ w pracach konserwa-torskich i rewaloryzacyjnych obiektów zabytkowych na terenie Polski. 53


54

latach uda∏o sie nawet pokonaç próg odpornoÊci po˝arowej betonów wysokowartoÊciowych. Obec-nie Unia Europejska przeznacza wielkie pieniàdze, oko∏o 67 mln euro, na badania po˝arowe obiek-tów budowlanych. Pisa∏em na temat projektowa-nia konstrukcji z betonu z uwagi na nowe przepisy UE, zwiàzane z bazpieczeƒstwem po˝arowym, któ-re chc´ przybli˝yç projektantom, bo one sà jeszcze ostrzejsze ni˝ w Eurokodzie 2. Mówi si´ czasem, e Êwiat zwariowa∏ na punkcie po˝arów, bo tu sà naj-silniejsze wymagania dla budowli, ale w∏aÊnie be-ton jest jedynym materia∏em, gdy chodzi o wysokie bezpieczeƒstwo po˝arowe konstrukcji. Nie ma al-ternatywy.

– Ma Pan kontakt z m∏odymi ludêmi. Co Pan sàdzi o ich przysz∏oÊci?– ˚ycz´, ˝eby im si´ wszystko udawa∏o, ale wiem, ˝e nie jest to w stu procentach mo˝liwe. DziÊ trud-no o prac´. Pracy jest na Êwiecie dla oko∏o jednej trzeciej ludnoÊci. Trzeba znaleêç wyjÊcie z tej sy-tuacji. Nie da si´ dzisiaj powtórzyç drogi, którà ja sam przeszed∏em, sà inne warunki. Mog´ natomiast powiedzieç, ˝e op∏aca si´ byç uczciwym i twór-czym. Dobrze jest du˝o wiedzieç, trzeba si´ wić stale dokszta∏caç. Ludzie zdajà ju˝ sobie spraw´, ˝e jak b´dà lepsi, to b´dà mieç lepszy start. W sumie mój zawód jest stresujàcy, ale pi´kny. Mówi si´, ˝e architekt odpowiada przed Bogiem, a in˝ynier przed prokuratorem. Nie wolno si´ pomyliç. Jak saperowi. Mo˝na zrobiç krzywd´ sobie i innym.

– Jakie sà Pana inne, poza budowaniem, zainte-resowania? – Kiedy wyje˝d˝am gdzieÊ dalej na urlop, mam oczy otwarte na wszystko co mnie otacza. Par´ razy uda∏o mi si´ przejechaç Europ´ wzd∏u˝ i wszerz, równie˝ jako uczestnik s∏ynnych ju˝ wy-praw mostowych. Sà to du˝e prze˝ycia. A mnie bli-ska jest sztuka, lubi´ stare grafi ki i rzeêby, intere-suje mnie kolekcjonerstwo.

– Dzi´kujemy za rozmow´.Jan Deja

Zbigniew Pilch

spr´˝one. Z zespo∏em koÊcielno-klasztornym by∏em zwiàzany przez ponad 2 lata, w tym 14 miesićy jako szef akcji ratowniczej obiektów nadziemnych [49 budowli – przyp. autora] na terenie obj´tym katastrofà.

– Czy ma Pan obawy przed pokazaniem betonu w obiekcie zabytkowym?– Chodzi o kompromis. Nie mo˝na byç sta-le m∏odym, pi´knym i bogatym. Nie da si´ odbudowaç zabytku tylko w starych materia∏ach, w kamieniu. Beton jest nieunikniony. Trzeba wprowadzaç du˝e elementy usztywniajàce. One w zasadzie mogà byç schowane, ale nie muszà. W Rynku G∏ównym 13 w Krakowie ods∏oni∏em, wyeksponowa∏em ca∏y beton. On si´ dobrze sam t∏umaczy. Jestem w pewnym sensie wielbicielem betonu i nie mam si´ czego wstydziç. Poza tym rosnà wymagania, które niesie cywilizacja, trze-ba uwzgl´dniaç instalacje, centralne ogrzewanie, klimatyzacj´ i inne. W Êredniowiecznej kamieni-cy pod Wawelem, którà adaptowa∏em na nowocze-sny hotel, trzeba by∏o poprowadziç instalacje, a nie mo˝na ich by∏o umieÊciç w zabytkowych murach. Przeprowadzono je wić jako widoczne b∏yszczàce stalowe rury na zewnàtrz Hallu. Trudno, jest to wy-nik naszych czasów i odpowiada Êwiatowym stan-dardom.

– Czy to, co robimy w Polsce w zakresie betonu, jest zgodne z trendami Êwiatowymi?– Wymagania zwiàzane z rozwojem cywilizacji sà takie, ˝e nie da si´ dziÊ zaprojektowaç budynku, w którym nie by∏oby fragmentów konstrukcji z be-tonu. Niektóre wymagania mo˝e spe∏niç tylko beton zbrojony. Pewnych konstrukcji nie da si´ wykonaç ze stali. ˚elbet jest lepszy od stali chocia˝by ze wzgl´dów po˝arowych. WidzieliÊmy tragedi´ World Trade Center. Znam raporty i twierdz´, ˝e gdyby konstrukcja by∏a z betonu, by∏oby znacznie mniej ofi ar. Post´p w technologii betonu spowodo-wa∏, ˝e w budynkach wysokich przekroje elemen-tów betonowych sà niemal zbli˝one do przekro-jów stalowych. DziÊ prawdopodobnie nie zaprojek-towano by wie˝owców WTC ze stali. W ostatnich

Techniczny Uniwersytet Budownictwa i Architektury w Charkowie nale˝y do wa˝niejszych uczelni Ukrainy. Uczy si na nim kilkanaÊcie tysi cy studentów. Na tej uczelni pracowali tak znani na Êwiecie naukowcy, jak prof. O. P. Mczed∏ow-Petrosjan czy Babuszkin. Ich publi-kacje i ksià˝ki sà znane na ca∏ym Êwiecie, m.in. „Termo-

dynamika krzemianów”, która zosta∏a przet∏umaczona i wydana w j zykach niemieckim i angielskim.Wydzia∏ In˝ynierii Materia∏owej i Ceramiki AGH od wielu lat wspó∏pracuje z charkowskà uczelnià. W roku 2000 doktoratem honoris causa tej uczelni zosta∏ wyró˝niony prof. Wies∏aw Kurdowski, a w tym roku prof. Jan Ma∏olepszy, który od niemal 30 lat wspó∏pracuje z ukraiƒskà uczelnià utrzymujàc Êcis∏e kontakty m.in. z prof. A. Uszerowem-Marszakiem, zajmujàcym si mikrokalorymetrià materia∏ów wià˝àcych.Prof. Jan Ma∏olepszy nale˝y do czo∏ówki polskich specja-listów z zakresu materia∏ów wià˝àcych i technologii beto-nu i od wielu lat wspó∏pracuje z Polskim Cementem.Gratulujemy!

Redakcja

Doktorat honoris causadla prof. Jana Ma∏olepszegoProf. dr hab. in˝. Jan Ma∏olepszy z Akademii Górniczo-Hutniczej otrzyma∏ 24 czerwca tytu∏ doktora honoris causa Technicznego Uniwersytetu Budownictwa i Architektury w Charkowie. UroczystoÊç przyznania doktoratu odby∏a si´ w dniu obchodów 75-lecia charkowskiej uczelni.


54


55

Sympozjum w Budapeszcie odby∏o si´ pod has∏em „Keep Concrete Attractive”, co w wolnym t∏umaczeniu mo˝na oddaç jako „Dbajmy o atrakcyjnoÊç betonu”. BezpoÊrednim organizatorem by∏a Narodo-wa Grupa W´gierska i W´gierska Akademia Nauk. Sympozjum towarzyszy∏y doroczne zebrania statutowe – Rady fi b i Komitetu Kierujàcego, a tak˝e tematyczne seminaria i prezenta-cje nagrodzonych m∏odych badaczy i projektantów lub wykonawców. Zebrania te poprzedza∏y sympozjum i odby∏y si´ w dniach 20 i 21 maja. Jak to ju˝ jest w tradycji tej Êwiatowej organizacji, w trakcie i po sympozjum pracowa∏y komisje i zespo∏y tematyczne, opracowujàce nowe dokumenty oraz nowe zalecenia i mi´dzynarodowe normy.Do wyg∏aszania zakwalifi kowano w wyniku mi´dzynarodowego procesu recenzji 181 prac z 38 krajów. Ró˝norodnà tematyk´ podzielono na szeÊç grup tematycznych:• AtrakcyjnoÊç konstrukcji betonowych – cztery sesje, 25 refe-

ratów, w tym dwa polskie z Wroc∏awia• Innowacyjne materia∏y i technologie w konstrukcjach be-

tonowych – osiem sesji, 52 referaty, w tym jeden polski z Bia∏egostoku

• Modelowanie konstrukcji betonowych – osiem sesji, 44 referaty, w tym jeden polski z Wroc∏awia

• Konstrukcje betonowe w strategii zrównowa˝onego rozwoju – pi´ç sesji, 31 referatów, w tym jeden polski z Gdaƒska

• Prefabrykacja – dwie sesje, 11 referatów, w tym jeden polski z Gliwic

• Projektowanie konstrukcji betonowych zagro˝onych po˝arem – trzy sesje, 18 referatów.

Dodatkowo na plenarnej sesji otwarcia przedstawiono cztery wyk∏ady, które opracowali zaproszeni wybitni specjaliÊci: H. C. Peiretti (Hiszpa-nia) – „Dlaczego powinniÊmy dbaç o atrakcyjnoÊç betonu”, J. Yama-zaki (Japonia) – „AtrakcyjnoÊç wykonawstwa i kszta∏towania z be-tonu”, J.-Ph. Fuzier (Francja) – „Co czyni niektóre bardzo stare kon-strukcje betonowe ciàgle atrakcyjnymi?”, S. Rostam (Dania) – „Kon-strukcje betonowe w zrównowa˝onym rozwoju”.Obrady konferencji odbywa∏y si´ w pi´knych wn´trzach zabytko-wego gmachu W´gierskiej Akademii Nauk, w samym centrum Bu-dapesztu. Obszerne wn´trza i godna pozazdroszczenia liczba sal wyk∏adowych umo˝liwia∏y prowadzenie czterech sesji równolegle, co pozwoli∏o na wyg∏oszenie wszystkich referatów.Urozmaicona i w wi´kszoÊci interesujàca tematyka dotyczy∏a w równym stopniu prac teoretyczno-badawczych, jak i problema-tyki powiàzanej z projektami lub realizacjami. Materia∏y opubli-kowano w dwóch tomach (razem ponad 1200 stron) w wersji czarno-bia∏ej, a pe∏ne teksty w kolorach wydano na p∏ycie CD.Spotkania towarzyszàce i wystawa techniczna odbywa∏y si´ na przystosowanym do du˝ych konferencji statku „Europa”, zacu-mowanym przy nabrze˝u Dunaju, w bezpoÊrednim sàsiedztwie miejsca obrad. Innà atrakcj´ dla uczestników stanowi∏ ban-kiet na przedmieÊciach, w folklorystycznej scenerii, na który przep∏ywa∏o si´ statkami w gór´ biegu Dunaju. Wa˝ne dla ujednolicenia podejÊcia do konstrukcji betonowych by∏o przedstawienie stanu przygotowaƒ dwóch oczekiwanych dokumentów wzorcowych (Model Code):

1) „Projektowanie konstrukcji betonowych”, w skrócie fi b MC 2006 („fi b Model Code2006 on Concrete and Concrete Struc-tures”) – prezentowa∏ J. Walraven (Holandia)

2) „Projektowanie konstrukcji betonowych na okres u˝ytkowania”, w skrócie fi b MC SLD („fi b Model Code on Service Life Design of Concrete Structures”) – prezentowa∏ S. Helland (Norwegia).

O ile proces opracowania pierwszego z tych dokumentów by∏ ju˝ prezentowany w Polsce i pe∏ny dokument jest przewidziany do przedstawienia na Kongresie fi b w Neapolu (2006), o tyle drugi dokument jest ca∏kowicie nowy (nie by∏o poprzednich podobnych) i b´dzie ju˝ nied∏ugo stawiaç europejskim projektantom konstrukcji betonowych zupe∏nie nowe wymagania. W niedalekiej przysz∏oÊci warto ten dokument przybli˝yç Êrodowisku budowlanemu (inwesto-rom, projektantom, technologom i wykonawcom) naszego kraju.W ramach towarzyszàcego programu technicznego przewidziano trzy wycieczki techniczne. Dwie pó∏dniowe obejmowa∏y: budow´ nowego centrum kultury w Budapeszcie (z nowym gmachem Te-atru Narodowego i nowà salà koncertowà) oraz rozbudow´ linii metra. Ca∏odniowa wycieczka obejmowa∏a budow´ nowego wia-duktu autostradowego w Köröshegy nad Balatonem – jest to obiekt spr´˝ony o d∏ugoÊci 1872 m, wznoszony metodà wspornikowà, z prz´s∏ami 120 m i podporami do 80 m wysokoÊci.Szczególnà atrakcj technicznà stanowi∏a prezentacja p∏yty z pó∏przezroczystego betonu drobnoziarnistego (fot. 1), przygotowana w hallu W´gierskiej Akademii Nauk, z ró˝nokolorowym podÊwietleniem. Materia∏ ten zosta∏ opatentowany jako LiTraCon (Light-Transmitting Concrete). Istotà zjawiska przenikania Êwiat∏a sà optyczne w∏ókna szklane usytuowane wzajemnie równolegle, w kierunku prostopad∏ym do powierzchni zewn´trznych p∏yty. Udzia∏ w∏ókien jest niewielki, 4% obj toÊciowo, a zatem nieznacznie obni a wytrzyma∏oÊç betonu. Po-kazana na fot. 1 p∏yta mia∏a gruboÊç oko∏o 60 mm. Kolor Êwiat∏a przenikajàcego jest ca∏kowicie niezmieniony, a przy∏o˝one od strony Êwiat∏a przedmioty (symbol fi b i d∏oƒ) majà ostro widoczne kraw´dzie po drugiej stronie. Jest to oczywiÊcie przedmiot szczególnego zaintere-sowania architektów, a tajemnic´ technologicznà stanowi odpowiednie u∏o˝enie w∏ókien w matrycy betonowej.Pokazana ciekawostka techniczna by∏a doskona∏ym potwierdze-niem mo˝liwoÊci betonu, materia∏u o stale rozszerzanym zakresie „atrakcyjnoÊci”, a wić Êwietnie ilustrowa∏a tytu∏ sympozjum.

prof. Andrzej AjdukiewiczPrzewodniczàcy Polskiej Grupy fi b

sy

mp

oz

ja

Dbajmy o atrakcyjnoÊç betonuPodobnie jak w latach ubieg∏ych, Mi´dzynarodowa Federacja Betonu Konstrukcyjnego – fi b zaplanowa∏a pierwsze w roku 2005 sympozjum w Europie (wiosenne) i jedno poza Europà (jesienne). Sympozjum europejskie odby∏o si´ w Budapeszcie w dniach 23-25 maja, a sympozjum jesienne przygotowywane jest w La Plata w Argentynie (28-30 wrzeÊnia).

Fot. 2. Cz´Êciowo przezroczysta p∏yta betonowa

fot.

Arch

iwum


56

Dlaczego omawiaç sprawy sàdowena konferencji naukowej?Tytu∏ porusza wa˝ne pytanie. Wi kszoÊç z uczestni-ków konferencji zajmuje si betonem od strony prak-tycznej – projektuje, bada lub wbudowuje beton. Pra-wie nikt z nas nie musia∏ byç z jego powodu w sàdzie. Dla wszystkich nas, specjalistów zajmujàcych si beto-nem, sprawy sàdowe dotyczàce tego materia∏u sà jak antyreklama, bez wzgl du na to kto ma racj w spo-rze. JednoczeÊnie wszyscy jesteÊmy zainteresowani tym, ˝eby beton by∏ jak najwy˝szej jakoÊci. Zdarzajà si jednak sytuacje, ˝e beton staje si powodem sporu sàdowego. Gdyby uda∏o si stworzyç procedur´ unikania spraw sàdowych, mo˝na by oszcz´dziç niepotrzebnych kosztów i podwa˝ania wartoÊci betonu jako materia∏u. Istnieje przecie˝ szereg êróde∏ informacji na temat tego, jak mo˝na zrobiç dobry beton i uniknàç sporu

sàdowego. Niestety wielu „màdrych” uczy si dopie-ro po fakcie.

„SprawiedliwoÊç” du˝o kosztujeSprawiedliwoÊç, w Êcis∏ym tego s∏owa znaczeniu, czasami nie jest przedmiotem sprawy sàdowej. Znana jest sprawa strony, która by∏a nieobecna pod-czas wydawania wyroku przez s´dziego. Jej adwo-kat, który wygra∏ spraw´, wys∏a∏ telegram do swo-jego klienta: „SprawiedliwoÊç wygra∏a”. Odpowiedê klienta brzmia∏a: „Natychmiast sk∏adaj apelacj´”.W Anglii czy Stanach Zjednoczonych bardzo cz´sto spory koƒczà si´ w sàdach. Niezale˝nie od wyniku do-wolnej sprawy sàdowej, koszty sà wysokie ze wzgl´du na stracony czas przez strony, honoraria adwokatów, rzeczoznawców i koszty badaƒ materia∏ów.W efekcie ktoÊ musi zap∏aciç! Koszty sporów podwy˝szajà koszty ca∏ej inwestycji i w sumie za b∏´dy i tak p∏aci ostateczny klient.

Uboczne skutki sprawy sàdowejPo pierwsze, je˝eli budownictwo b´dzie postrze-gane jako ryzykowny interes, inwestorzy b´dà wybieraç inne inwestycje. Po drugie, je˝eli beton b´dzie cz´sto przedmiotem sporu to nale˝y si´ spodziewaç, ˝e tym rzadziej b´dzie wybierany jako materia∏ budowlany. Przyk∏adowo stal produkowa-na fabrycznie (beton najcz´Êciej dojrzewa na bu-dowie) nie podlega dyskusji i mówiàc „kolokwial-nie” jest odporna na g∏upot´ ludzkà, której na bu-dowach nie brakuje.

pr

aw

o

na

b

ud

ow

ie

Beton w sàdziePoni˝szy tekst jest skrótem referatu jaki przygotowa∏ prof. Adam Neville na VIII Mi´dzynarodowà Konferencj´ CANMET/ACI w Las Vegas (maj 2004). Jak wskazuje tytu∏, Neville omawia problem spraw sàdowych dotyczàcych betonu. Daje jednoczeÊnie cenne rady jak mo˝na uniknàç sàdu i co powinno si´ zrobiç, aby w ogóle tam nie trafi ç. OczywiÊcie nie twierdzi Neville, ˝e zawsze mo˝na uniknàç sporu. PodkreÊla natomiast, ˝e beton jest na tyle dobrym materia∏em, ˝e nie warto tworzyç wokó∏ niego z∏ej atmosfery, która nikomu nie przynosi po˝ytku.


57

si´gajà Êredniowiecza, wymaga specjalisty, którego akceptujà obie strony kontraktu, ze wzgl´du na jego wiedz´ w danej dziedzinie. W razie sporu osoba taka rozstrzyga kto ma racj´ zanim sprawa trafi do sàdu. Autorytet arbitra pozwala uniknàç kosztownych pro-cesów. Je˝eli któraÊ ze stron nie b´dzie usatysfakcjo-nowana zawsze mo˝e wnieÊç spraw´ do sàdu.

Techniczna prezentacja w sàdzieZe wzgl´du na obowiàzujàce zasady, w sàdzie eksperci nie mogà wyst´powaç bezpoÊrednio, a muszà to robiç w ich imieniu adwokaci. Dlatego cz´sto bywa tak, ˝e prawnik nie potrafi odpowied-nio uzasadniç racji jednej ze stron i przegrywa pro-ces ze wzgl´du na brak wiedzy z konkretnego te-matu. Tak samo bywa z betonem. Ilu prawników rzeczywiÊcie zna si´ dobrze na betonie? Wniosek jest prosty. Lepiej dyskutowaç w gronie fachow-ców (arbitra˝) ni˝ liczyç na talent adwokata. Nie-co ironicznie mo˝emy stwierdziç, ˝e jest to „nie na r´k´” adwokatom i dlatego nie mo˝emy liczyç na ich wsparcie w tym temacie.

Co mo˝emy zrobiç?Niektórzy Czytelnicy mogà potraktowaç powy˝sze stwierdzenia jak zwyk∏e teoretyzowanie. Niestety to wszystko jest oparte o ogromne doÊwiadczenie, które podpowiada, ˝e nieuczciwoÊç nie jest domenà jednego zawodu. Bywajà chciwi adwo-kaci, którzy zrobià wszystko, by wygraç proces. Powy˝ej zosta∏ zaprezentowany sposób jak mo˝na uniknàç sprawy sàdowej i znaleêç rozwiàzanie za-nim na betonie zechcà zarobiç prawnicy.Jest jeszcze jeden aspekt, na który warto zwróciç uwag´. W wielu krajach legislacja jest w r´kach prawników. Eksperci od betonu cz´sto nie majà wp∏ywu na obowiàzujàce prawo, które ma rozstrzygaç kwestie sporne dotyczàce ich zawodu. Dlatego nale˝y czynnie braç udzia∏ w pracach nad tworzeniem takiego prawa, które nie by∏oby jasne i zrozumia∏e tylko dla prawników.

oprac. Adam Karbowski

Przyczyny spraw sàdowych w budownictwieW przypadku budownictwa sà mo˝liwe dwa po-wody: z∏a konstrukcja i niew∏aÊciwe przygotowa-nie kontraktu. Je˝eli chodzi o konstrukcj´, to nie ma wyt∏umaczenia dla êle przygotowanego projek-tu lub nieodpowiedniego wykonania. Sà wprawdzie przypadki, gdy pewnych warunków czy zdarzeƒ nie mo˝na by∏o przewidzieç, a uwzgl´dnienie warunków ekstremalnych by∏oby zbyt kosztowne. Przyk∏adowo sà rejony, gdzie nie uwzgl´dnia si´ huraganów, ale to nie znaczy, ˝e konstrukcja jest z∏a.Nieco inaczej wyglàda problem „przygotowania kontraktu”. Zazwyczaj g∏ówny dokument nie budzi zastrze˝eƒ. Natomiast gorzej jest ze specyfi kacjami technicznymi i rysunkami. Bywa, ˝e specyfi kacje do jednego kontraktu sà sprzeczne ze sobà.Powszechnà przyczynà jest opracowywanie specyfi -kacji metodà „wycinania i wklejania”, lub ∏àczenia ze sobà elementów istniejàcych specyfi kacji dla innych projektów. Przyk∏adem jest klauzula o piel´gnacji betonu w celu ochrony przed mrozem na budowie w Hongkongu. DoÊwiadczony inwestor, zw∏aszcza sprytny, znajdzie s∏abe punkty, aby je wykorzystaç.

Zwiàzki personalneJest jeszcze inny czynnik w tendencji do procesowa-nia si´ – relacje mi´dzy in˝ynierami reprezentujàcym projektanta i wykonawc´. Na mocy kontraktu pro-jektant zatwierdza prace wykonawcy i mo˝e na-wet „cofnàç” wykonane prace. Czasami dochodzi do sporu. Wykonawca jest przekonany do swojej ra-cji, a projektant nie udziela zgody na kontynuowa-nie prac. Powstaje impas, który cz´sto rozwiàzujà sàdy, czyli rzeczoznawcy. Tym samym koszty inwe-stycji rosnà. Istnieje jednak sposób, aby zapobiegaç tego typu problemom.

Arbitra˝Arbitra˝, chocia˝ dotyczy w pe∏ni rozwini´tych spo-rów, jest cz´sto rozumiany jako sposób rozwiàzywania problemów z punktu widzenia profesjonalnego jak i kontraktowego. Praktyka arbitra˝u, której korzenie

prof. Adam Neville, CBE, DSc (Eng), DSc, PhD, FIStructE, FICE, FEeng, FRSE, jest konsultantem w zakresie budownictwa,ekspertem i wice-przewodniczàcym Królew-skiej Akademii In˝ynierii. Pe∏ni∏ funkcje dyrektora i prorektora Uniwersytetu w Dundee, by∏ profesorem budownictwa na Uniwersy-tecie w Leeds, dziekanem Wydzia∏u Budownictwa na Uniwersytecie w Calgary.Jest uznanym autorytetemmi´dzynarodowym w dzie-dzinie betonu i autorem kilku ksià˝ek oraz kilkusetartyku∏ów naukowych i technicznych. Najbardziej znanaksià˝ka jego autorstwato „W∏aÊciwoÊci betonu”– uznana w skali mi´dzynarodowej za dzie∏o fundamentalne z zakresu betonu. 57

fot.

Mich

a∏ B

rasz

czyƒ

ski


58

Grupa Schomburg to prawie 70 lat doÊwiadczeƒ w rozwiàzywaniu trudnych problemów w zakresie technologii betonu, budowli in˝ynieryjnych i bu-downictwa mieszkaniowego. Dewizà fi rmy jest in-dywidualne i fachowe podejÊcie do ka˝dego proble-mu budowlanego, odpowiednie dla danego obiektu i wymagaƒ stawianych zarówno przez prawo budow-lane, jak i przez inwestora.Kompetencje fi rmy Schomburg zosta∏y kilkakrotnie wyró˝nione presti˝owymi nagrodami i certyfi kata-mi. Od roku 2001 fi rma posiada certyfi kat jakoÊci ISO 9001:2000.Firma Schomburg specjalizuje si´ w produkcji nast´pujàcych systemów:– domieszek do betonu– barwników do betonu– Êrodków antyadhezyjnych– Êrodków do czyszczenia i renowacji kostki bru-

kowej– lakierów/impregnatów do betonu– uszczelnieƒ budowlanych– renowacji starego budownictwa– klejenia wy∏o˝eƒ ceramicznych– posadzek przemys∏owych– renowacji betonu– dociepleƒ budynków– tynków i farb.W 2002 r., w odpowiedzi na zapotrzebowanie zg∏aszane przez klientów, uruchomiona zosta∏a w Kutnie produkcja czerwonych barwników na bazie tlenków ˝elaza REMICOLOR. W roku 2003 zakupio-ny zosta∏ kolejny mieszalnik do produkcji barwników czarnych. Natomiast w marcu 2005 r. po instalacji kolejnego mieszalnika uruchomiono produkcj´ barw-ników ˝ó∏tych, pomaraƒczowych i bràzowych. W zwiàzku ze sta∏ym wzrostem sprzeda˝y podsta-

wowych domieszek do betonów wibroprasowa-nych SAVEMIX-2000 (BV) PURCOLOR-5000 (ST) koniecznoÊcià by∏o rozbudowanie i modernizacja linii produkcyjnych, tak aby dostosowaç mo˝liwoÊci pro-dukcyjne do zg∏aszanego zapotrzebowania. T inwe-stycj´ przeprowadzono w fi rmie SCHOMBURG-POL-SKA równie˝ w marcu 2005 r. W ostatnim okresie fi rma SCHOMBURG POLSKA odnotowa∏a znaczne zwi´kszenie produkcji i sprzeda˝y podstawowych domieszek do betonów wibroprasowa-nych SAVEMIX-2000 (BV) i PURCOLOR-5000 (ST). W zwiàzku z tym koniecznoÊcià by∏o zainstalowanie nowych mieszalników produkcyjnych. Produkcja domieszek do betonu obj´ta jest zak∏adowà kontrolà produkcji, co jest potwierdzo-ne odpowiednimi certyfi katami ITB.Zak∏ad produkcyjny w Kutnie stale poprawia jakoÊç produkcji. Intensywny rozwój fi rmy spowodowa∏ koniecznoÊç licznych inwestycji. Poza tym w fi r-mowym laboratorium pojawi∏ si´ nowy sprz´t.WÊród realizacji, w których zastosowano materia∏y z fi rmy SCHOMBURG POLSKA, znajduje si´ wiele znanych i presti˝owych obiektów. Sà to m.in. po-sadzki przemys∏owe w jednym z magazynów przy lotnisku Okćie oraz hala produkcyjna w fabryce STAR w Starachowicach. Renowacj´ betonu z za-stosowaniem systemów SCHOMBURGA wykonano mi´dzy innymi na zaporze wodnej na rzece So∏a, wie˝y ciÊnieƒ w Bia∏ymstoku oraz na wie˝y telewi-zyjnej na Âwi´tym Krzy˝u. WÊród realizacji takich jak uszczelnienia budowlane i klejenie wy∏o˝eƒ ceramicznych mo˝na wymieniç: oczyszczalnie Êcieków w PrzemyÊlu i Koninie, tam´ w LeÊnej ko∏o Lubania czy basen przy szkole nr 27 w Kiel-cach. Systemy SCHOMBURGA by∏y stosowane w budowie kopu∏, które sà siedzibà radia RMF FM, przy autostradzie A4.

SCHOMBURG Polska Sp. z o.o.ul. Sklćzkowska 18a

99-300 Kutnowww.schomburg.pl

pr

ez

en

ta

cj

e

Sta∏a poprawa jakoÊciSchomburg Polska od 1992 roku zaopatruje rynek polski w wysokiej jakoÊci produkty z zakresu chemii budowlanej. Dzia∏ajàcy na terenie ca∏ego kraju przedstawiciele techniczno-handlowi wspierajà klientów poprzez pomoc w doborze skutecznych i sprawdzonych technologii, odpowiednich dla danego rodzaju obiektu lub problemu.

fot.

Arch

iwum


59


60

Organizatorem sympozjum by∏y Góra˝d˝e CEMENT SA i Katedra Procesów Budowlanych Politechniki Âlàskiej. W obradach wzi´∏o udzia∏ ponad 120 osób, reprezentujàcych producentów materia∏ów budowla-nych, fi rmy wykonawcze, biura projektowe oraz insty-tuty naukowo-badawcze i wy˝sze uczelnie techniczne.Tematyka dziesićiu referatów zaprezentowanych w dwóch sesjach obejmowa∏a zarówno praktyczne doÊwiadczenia z wykonywania elementów i kon-strukcji betonowych, jak równie˝ prezentacj´ wy-ników prac badawczych, realizowanych przez pra-cowników naukowych Politechniki Âlàskiej, Akade-mii Górniczo-Hutniczej, Politechniki Krakowskiej i Politechniki Opolskiej. Referaty przedstawione w pierwszej sesji dotyczy∏y w∏aÊciwoÊci i zastosowaƒ cementów z dodatkami mineralnymi, a zw∏aszcza cementów portlandzkich ˝u˝lowych i hutniczych. Prelegenci podkreÊlali, ˝e efektem u˝ycia takich spoiw jest przede wszystkim trwa∏oÊç betonu, zapewnienie której jest nadrz´dnym celem spe∏nienia wymagaƒ normy PN-EN 206-1. Zgodnie z krajowym uzupe∏nieniem tej normy (PN-B-06265) cementy z dodatkami ˝u˝la posiadajà szero-ki zakres stosowania w ró˝nych klasach ekspozycji be-tonu na oddzia∏ywanie Êrodowiska, co umo˝liwia wy-korzystanie ich jako pe∏nowartoÊciowych spoiw w bu-downictwie ogólnym i specjalistycznym. Praktycznym tego przyk∏adem jest omówiona w jednym z referatów, budowa obiektów mostowych na drodze krajowej S1 Bielsko-Bia∏a – Cieszyn oraz tunelu na skrzy˝owaniu Hulanka w Bielsku-Bia∏ej, gdzie do realizacji konstruk-cji betonowych u˝yto cement portlandzki ˝u˝lowy CEM II/B-S 42,5N. Mieszanka betonowa i stwardnia∏y beton na bazie tego cementu spe∏nia∏y wszelkie projek-towane w∏aÊciwoÊci i wymagania jakoÊciowe, typowe dla konstrukcji mostowych.Zaprezentowane wyniki prac badawczych nad przepuszczalnoÊcià i odpornoÊcià korozyjnà two-

rzyw cementowych równie˝ wykaza∏y korzystne w∏aÊciwoÊci zapraw i betonów wykonanych na ba-zie cementów z dodatkami mineralnymi. Pomimo bezpoÊredniego wp∏ywu silnych substancji korozyj-nych, zachowujà one projektowane w∏aÊciwoÊci i tym samym zapewniajà bezpiecznà eksploatacj´ obiektów budowlanych. Wiodàcym tematem w drugiej sesji sympozjum by∏a reologia mieszanek betonowych stosowanych w tech-nologiach fi brobetonu i betonu samozag´szczalnego. W referatach przedstawiono zagadnienia dotyczàce wp∏ywu domieszek napowietrzajàcych, a tak˝e kszta∏tu, rodzaju i zawartoÊci w∏ókien stalowych na parametry reologiczne. Uzyskane wyniki badaƒ labo-ratoryjnych pozwalajà na ocen´ oraz prognoz´ zmian urabialnoÊci i konsystencji mieszanek betonowych podczas praktycznych realizacji elementów i konstruk-cji betonowych. Beton samozag´szczalny by∏ równie˝ przedmiotem referatu omawiajàcego produkcj´ prefabrykatów wielkowymiarowych. Technologia SCC umo˝liwia wytwarzanie gotowych elementów o wysokiej es-tetyce przy zachowaniu bardzo dobrych i stabil-nych parametrów wytrzyma∏oÊciowych. Dosko-nale sprawdza si´ w produkcji betonu architek-tonicznego oraz prefabrykatów o skomplikowa-nym kszta∏cie i uk∏adzie zbrojenia. Zastosowa-nie betonu samozag´szczalnego wymaga wysokie-go re˝imu technologicznego, nowoczesnej wytwór-ni mieszanki betonowej i wysokiej jakoÊci surow-ców. Jednak˝e, pomimo wy˝szych kosztów produk-cji betonu, obni˝eniu ulegajà nak∏ady ponoszone na czynnoÊci robocze zwiàzane z zabudowà mieszanki i wykaƒczaniem prefabrykatów. Obserwowane jest równie˝ mniejsze zu˝ycie form. Majàc na wzgl´dzie zalety technologii SCC, szersze jej stosowanie po-winno byç przysz∏oÊcià prefabrykacji betonowej.Podsumowujàc, nale˝y stwierdziç, ˝e uczestnicy sympozjum bardzo pozytywnie przyj´li zaprezento-wane referaty. PodkreÊlali równie˝ celowoÊç orga-nizacji podobnych spotkaƒ, umo˝liwiajàcych wy-mian´ doÊwiadczeƒ i przybli˝ajàcych aktualne pro-blemy nowoczesnej technologii betonu.

mgr in˝. Marcin Soko∏owskiDzia∏ Doradztwa Technologicznego

Góra˝d˝e CEMENT SA

sy

mp

oz

ja

Reologia w technologii betonuPraktyczne doÊwiadczenia z wykonywania elementów i konstrukcji betonowych, jak równie˝ prezentacja wyników prac badawczych z∏o˝y∏y si´ na Sympozjum Naukowo-Techniczne „Reologia w technologii betonu”. Sympozjum, organizowane po raz siódmy, odby∏o si´ 14 czerwca 2005 roku na Wydziale Budownictwa Politechniki Âlàskiej.

fot.

Arch

iwum

W obradach wzi´∏o udzia∏ ponad 120 osób, reprezentujàcych produ-centów materia∏ów budow-lanych, fi rmy wykonawcze, biura projektowe oraz insty-tuty naukowo-badawcze i wy˝sze uczelnie techniczne


61

– BOSTA-BETON jest absolutnym liderem na ryn-ku warszawskim. Jaka jest droga, którà trzeba pokonaç, aby osiàgnàç t´ pozycj´?– Udzia∏ w rynku osiàga si´ intuicjà, strategià i ci´˝kà pracà. Nasza fi rma utrzymuje pozycj´ li-dera od 1995 roku. Wtedy byliÊmy jeszcze spó∏kà cywilnà. Inwestycje rozpocz´liÊmy w czasach o wie-le trudniejszych. Decyzja o ekspansji zosta∏a podj´ta w chwili, kiedy inni jeszcze si´ zastanawiali, czy na tym rynku warto inwestowaç. W Warszawie dzia∏a∏y wtedy tylko rodzime, lokalne fi rmy. Z dzisiejszej per-spektywy nasze posunićia sprzed dziesićiu lat mo˝emy oceniaç jako dobrà strategi´. W biznesie za-wsze jest tak, e po kryzysie przychodzà lata wzrostu. LiczyliÊmy na normalny rozwój rynku, na naszà prze-wag´ z tytu∏u zorientowania naszej fi rmy na klienta i jego dobrà, kompleksowà obs∏ug´. PostawiliÊmy na inwestycje w urzàdzenia, ludzi i technologie. I przez to, i˝ wykonaliÊmy kilka posuni´ç wczeÊniej ni˝ inni, zwi´kszyliÊmy nasz udzia∏ w rynku. MyÊl´ rów-nie˝, ˝e nasze ruchy by∏y kopiowane przez innych uczestników rynku. Nasze dobre relacje z klientami zaprocentowa∏y: w pewnym momencie klienci pierw-si informowali nas o zbli˝ajàcej si´ koniunkturze.

– Z czasem pojawili si´ na rynku warszawskim najwi´ksi producenci betonu. Jak wówczas uda∏o si´ fi rmie utrzymaç pozycj´?– W okresie najwi´kszej ekspansji Êwiatowych producentów betonu i cementu stan´liÊmy przed decyzjà: czy nadal zostaç fi rmà polskà, czy mo˝e poszukaç partnerów, którzy pomogà nam si´ rozwinàç i utrzymaç dobrà pozycj´ na ryn-ku, a jednoczeÊnie stawiç czo∏o du˝ym konku-rentom. Zapad∏a decyzja o poszukiwaniu part-nerów. ZawiàzaliÊmy spó∏k´ z fi ƒskà fi rmà Loh-ja Rudus – cz´Êcià koncernu Euroc, co pozwoli∏o nam pozyskaç doÊwiadczenie du˝ego koncer-nu i przenieÊç to w realia rynku polskiego. Po przejćiu naszego partnera przez irlandzki kon-cern CRH w 1999 roku staliÊmy si´ cz´Êcià Grupy O˝arów. Polityka rozwoju naszej spó∏ki nadal jest bar-dzo wa˝nym elementem dzia∏alnoÊci. Decyzje zapadajà w naszej spó∏ce. Uwa˝amy, ˝e obra-ny kierunek i doÊwiadczenia z poprzednich lat te-raz wspaniale procentujà. Dzisiaj dzia∏amy o wie-le lepiej, mamy wi´ksze mo˝liwoÊci, mamy silnych partnerów i dzi´ki temu osiàgamy zak∏adane cele. Co wa˝ne, nasi zagraniczni partnerzy majà t´ samà polityk´: sà nastawieni na ciàg∏y rozwój, a co za tym idzie na inwestycje. W tej chwili sytuacja rynkowa jest z∏o˝ona, mamy silnych konkurentów, a pozycja lidera to powa˝ne zadanie, poniewa˝ ca∏y czas jesteÊmy obserwowa-ni. Od pićiu lat, niezale˝nie od dzia∏aƒ konku-rencji, utrzymujemy pozycj´ lidera z jednà trzecià udzia∏u w rynku. Na pozycjach drugiej, trzeciej czy

czwartej sà byç mo˝e zmiany, ale BOSTA-BETON zajmuje i zajmowaç b´dzie w Warszawie pierw-sze miejsce.

– Firma wybra∏a jako swój wyró˝nik betony spe-cjalistyczne i wysokowartoÊciowe. Dlaczego warto si´ specjalizowaç w tym segmencie?– Produkcja betonów niskiej klasy, przy dobrej jakoÊci kruszyw, cementu i domieszek chemicznych nie jest adnym problemem. Idziemy wić w tym kie-runku, ˝eby zrobiç coÊ wićej ni˝ inni, ˝eby sprostaç zapotrzebowaniom rynku. JednoczeÊnie trzeba zaznaczyç, ˝e rynek Warszawy jest specyfi czny. Na tutejszych budowach zmniejszy∏y si´ Êrednice s∏upów i gruboÊci stropów, pojawi∏y si´ wysokie jakoÊci be-tonów. Dlatego te˝ w Warszawie wznosimy budynki z zastosowaniem betonów o wysokiej wytrzyma∏oÊci (BWW) i samozag´szczalnych (SCC). Sà to nowe wy-zwania technologiczne, które wymagajà odpowied-nich dzia∏aƒ w sferze organizacji fi rmy. Wymaga∏o to od nas rozwoju w∏asnego laboratorium, zaplecza produkcyjnego i transportowego a tak˝e milowych zmian w organizacji fi rmy. W technologii projekto-wania mieszanek betonowych, transportu i podawa-nia zrobiliÊmy bardzo du˝y krok naprzód. Ale ˝eby dokonaç tego post´pu, trzeba by∏o zainwestowaç w maszyny, w transport, bo takie mieszanki trze-ba szybko dostarczyç, trzeba je równie˝ podaç na du˝e wysokoÊci, dlatego nale˝a∏o zaopatrzyç si´ w pompy stacjonarne z wysi´gnikami hydrauliczny-mi. Kluczowà rol´ odgrywajà równie˝ ludzie i dobrze wyposa˝one laboratorium. Osiàgn´liÊmy poziom – standard naszej pracy – który pozwala nam dostarczyç klientowi beton BWW na czas bez specjalnych przygotowaƒ, czy mobilizacji.

– Czy pod wzgl´dem technologicznym BOSTA BE-TON równie˝ wyprzedza konkurencj´?– Nasze has∏o reklamowe to „Beton dla najlep-szych”. Chcemy produkowaç betony skomplikowa-

pr

ez

en

ta

cj

eWysoka jakoÊç w standardzieRozmowa z Bogus∏awem Kisielem, prezesem zarzàdu Bosta-Beton Sp. z o.o.

fot.

Mich

a∏ B

rasz

czyƒ

ski

ciàg dalszy na s. 63


62

Wizytówka WarszawyZ∏ote Tarasy to najwi ksza inwestycja budowlana, jaka obecnie jest realizowana w Warszawie. Budowa jest do-brze znana mieszkaƒcom miasta i wszystkim przyjezd-nym, poniewa˝ znajduje si w Êcis∏ym centrum stolicy, tu˝ obok Dworca Centralnego. Panuje te˝ opinia, e sta-nie si wizytówkà miasta ze wzgl du na rozmiary oraz rozbudowanà i nietypowà form´. Kompleks jest zlokali-zowany pomi dzy ulicami Emilii Plater i Cha∏ubiƒskiego. Od strony al. Jana Paw∏a II powstanie kino z kilko-ma salami, wzd∏u˝ ulicy Z∏otej powstajà dwa budynki wygi te w ∏uk, a od strony ul. Emilii Plater – wie˝owiec o wysokoÊci 105 metrów. Centralna cz´Êç kompleksu b´dzie pokryta szklanym dachem, pod którym znajdzie si galeria handlowa. Planowana wielkoÊç powierzchni ca∏kowitej to 225 tys. metrów kwadratowych, z czego 65 tys. zajmà kino, galeria handlowa i centrum rozryw-kowe, a 55 tys. metrów biura. Inwestorem komplek-su jest ING Real Estate, generalnym wykonawcà Skan-ska SA. Planowana data oddania Z∏otych Tarasów do u˝ytku to jesieƒ 2006 roku. Firma BOSTA-BETON by∏a dostawcà betonu towaro-wego na budow´ w okresie od maja 2003 r. do maja 2005 r. Skal tej inwestycji mo˝e oddaç równie˝ iloÊç materia∏u dostarczonego przez BOSTA-BETON. àcznie by∏o to ok. 120.000 m3 betonu. Dostawy mo˝na podzieliç na poszczególne etapy budo-wy. Na fundamenty dostarczono 56.000 m3 (85 p∏yt po 500 do 1500 m3). Na ten etap budowy fi rma BO-STA-BETON dostarcza∏a materia∏ (B37 W8) w okresie: czerwiec 2003 r. – styczeƒ 2004 r.

Na budow´ powy˝ej fundamentu BOSTA-BETON dostarcza∏a beton na cz´Êç pó∏nocnà obiektu. By∏ to mi dzy innymi materia∏: B37 i B50 i inne klasy, z czego betonu B50 zu˝yto 14.000 m3.Zadaniem fi rmy BOSTA-BETON by∏a nie tylko dosta-wa mieszanki betonowej, ale równie nadzór techno-logiczny nad procesem uk∏adania betonu. Temperatu-ra wewnàtrz p∏yty ˝elbetowej o gruboÊci do 2 metrów by∏a starannie monitorowana od pierwszej do ostatniej dzia∏ki. Wprawdzie po wykonaniu badania 20-30 p∏yt technolodzy z BOSTA-BETON byli w stanie dok∏adnie przewidywaç rozwój ciep∏a w nast pnych p∏ytach, jed-nak generalny wykonawca zdecydowanie egzekwowa∏ przeprowadzanie badaƒ a do ostatniej p∏yty. Badanie to by∏o prowadzone przez laboratorium zak∏adowe BO-STA-BETON. Laboratorium producenta by∏o obecne pod-czas wszystkich dostaw betonu i bada∏o równie para-metry standardowe, takie jak konsystencja mieszanki i wytrzyma∏oÊç. Realizacja pe∏nego nadzoru laboratoryj-nego przy tylko niewielkim udziale niezale˝nego labo-ratorium by∏o niewàtpliwym dowodem zaufania klienta do kontroli jakoÊci w fi rmie BOSTA-BETON. Wykonaw-ca korzysta∏ te cz´sto z doradztwa technicznego dostaw-cy betonu, np. przy opracowaniu sposobu betonowania elementów o skomplikowanych kszta∏tach, których nie brakowa∏o na tym nietypowym architektonicznie obiek-cie. Ciekawym rozwiàzaniem w tej realizacji by∏ „podwój-ny fundament”, czyli p∏yta stropowa a w∏aÊciwie funda-mentowa, o gruboÊci 80 cm, oparta na s∏upach. Du˝à trudnoÊcià, z którà musia∏ radziç sobie produ-cent betonu towarowego, by∏a organizacja betonowaƒ ciàg∏ych w zat∏oczonym, a przez kilka godzin na dob za-korkowanym centrum Warszawy. Przy Rondzie ONZTak powszechnie mówi si na wie˝owiec, którego bu-dowa w∏aÊnie si koƒczy, ale jego przejrzysta, smuk∏a sylwetka wtopi∏a si ju w pejza miasta. Budowa-ny wie˝owiec to g∏ówna cz´Êç kompleksu pod nazwà

pr

ez

en

ta

cj

e

Najwa˝niejsze budowy w WarszawieBOSTA-BETON – lider na rynku warszawskim wÊród dostawców betonu towarowego – jest fi rmà, która podejmuje si´ zadaƒ trudnych, nietypowych, ale i takich, które stanowià wyzwania technologiczne. Do nich mo˝na zaliczyç dostawy mieszanki betonowej na najwa˝niejsze budowy w stolicy.

fot.

Mich

a∏ B

rasz

czyƒ

ski


63

„Rondo 1”. Budynek ma 40 kondygnacji i b´dzie mieç 194 metry wysokoÊci (po zamontowaniu 40-metrowego masztu). B´dzie trzeci pod wzgl dem wysokoÊci w War-szawie, po Pa∏acu Kultury i Warsaw Trade Tower przy ul. Towarowej. Budynek sàsiadujàcy z nim i wchodzàcy w sk∏ad kompleksu ma 10 pi ter.W wie˝owcu znajdà si´ biura na ∏àcznej po-wierzchni blisko 60 tysićy metrów kwadratowych. Betonowa konstrukcja jest w∏aÊnie przes∏aniana szklanà fasadà. Inwestor – Hochtief Project Deve-lopment Polska Sp. z o.o. – planuje tutaj najwy˝szy standard wyposa˝enia. Znajdzie si´ tu 18 szybkich wind (dodatkowo 12 wind towarowych), prawie 500 miejsc parkingowych, nowoczesne urzàdzenia pozwalajàce zarzàdzaç budynkiem. Planowana data oddania do u˝ytku to 31 grudnia 2005 r. Generalnym wykonawcà kompleksu Rondo 1 jest fi r-ma Hochtief SA. BOSTA-BETON dostarcza∏a mieszank betonowà na budow obiektu w okresie: 1 paêdziernika 2003 – 21 czerwca 2005 roku. 22 czerwca br. by∏ pami tnym dniem dostarczenia betonu „na wiech´”. IloÊç i klasa betonu dostarczonego przez BOSTA-BETON: B30 W8 (fundament) – 10.200 m3, B37 – 28.900 m3, B50 – 5400 m3, B60 i beton SCC – 5300 m3, inny be-ton – ok. 2000 m3, Êciana szczelinowa – 4500 m3.Równie˝ przy budowie wie˝owca Rondo 1 technolodzy BOSTA-BETON mieli wÊród swoich obowiàzków trud-ne zadania. GruboÊç p∏yty fundamentowej wie˝owca wynosi∏a nawet do 4,5 metra, dlatego niezb´dny by∏ ciàg∏y monitoring temperatury wewnàtrz elementu. Pomiary wykaza∏y, ˝e temperatura w ˝adnym mo-mencie nie przekroczy∏a 48ºC. Wp∏yn´∏o to na uzyska-nie korzystnego i bezpiecznego gradientu temperatury i da∏o mo˝liwoÊç zmniejszenia zabezpieczenia termicz-nego w czasie piel´gnacji betonu.

ne i jeÊli pojawia si´ nowa technologia, to chcemy byç pierwszymi, którzy jà stosujà.

– Na czym polega specyfi ka warszawskiego rynku odbiorców betonu towarowego?– Mamy tu do czynienia z najbardziej rozwini´tym budownictwem kubaturowym, czyli z budownic-twem mieszkaniowym i du˝ych biurowców. War-szawa jest mimo wszystko wiodàcym odbiorcà na tle kraju. Stolica pozostaje centrum, które nadaje tempo w dziedzinie betonu towarowego. Nasza fi r-ma dobrze si´ czuje w dostawach na skomplikowa-ne technicznie „drapacze chmur”. Obliczamy, ˝e przy budowie 70 procent takich budynków w War-szawie u˝yto naszych produktów i naszej techno-logii. Mamy przez to najwi´ksze doÊwiadczenie w produkcji BWW. Ale zanim osiàgnie si´ taki wy-nik, trzeba wdra˝aç technologie, szkoliç pracowni-ków, po to, ˝eby taki beton móg∏ staç si´ naszym typowym produktem. Klienci indywidualni kupujà od 5 do 8 procent naszej rocznej produkcji i jest to beton ni˝szych klas. Oko∏o 20-30 procent to beto-ny dostarczane przez nas dla budownictwa miesz-kaniowego. Pozosta∏a cz´Êç to powa˝ne, zaawan-sowane technologicznie budowy i kontrakty.

– Czy, z perspektywy fi rmy, mo˝na czekaç na dal-szy i wi´kszy rozwój rynku?

– Kiedy pod koniec zesz∏ego roku dokonywaliÊmy podsumowania i prognozowaliÊmy rok 2005, wyra˝aliÊmy umiarkowany optymizm. Pierwsze miesiàce tego roku ka˝à nam ten optymizm nieco sch∏odziç. Produkcja utrzymuje si´ na poziomie po-przedniego roku. Byç mo˝e wzrost pojawi si´ w dru-giej po∏owie roku i nadal czekamy na normalne wa-runki funkcjonowania rynku. Czekamy te˝ na dyna-miczny rozwój, który – miejmy nadziej´ – nastàpi w roku 2006. W Warszawie planuje si´ budow´ kolejnych przepraw przez Wis∏´, od strony ¸odzi zbli˝a si´ do Warszawy autostrada, stawiamy wić na drogownictwo i majàcà ulec przyspieszeniu bu-dow´ metra. Czekamy na to, co na razie pojawia si´ w zapytaniach ofertowych czy artyku∏ach pra-sowych, jednak nie przeistoczy∏o si´ jeszcze w kon-krety. Dzia∏amy na rynku warszawskim, ale chcemy zaistnieç na rynkach poznaƒskim i wroc∏awskim. Uwa˝am, ˝e w∏aÊnie w zachodniej Polsce budow-nictwo b´dzie si´ rozwijaç bardziej dynamicznie. We Wroc∏awiu i Poznaniu mamy po jednej wytwór-ni betonu towarowego, ale planujemy dalszy rozwój i przejćie du˝ej cz´Êci tamtych rynków. Mamy za-miar przenieÊç nasze doÊwiadczenia z bardzo trud-nego rynku warszawskiego, które z pewnoÊcià nam pomogà tam zaistnieç i osiàgnàç sukces.

– Dzi´kuj´ za rozmow´

Konrad Sabal

Na budowie zastosowano pomp´ stacjonarnà nale˝àcà do BOSTA-BETON, o wysokoÊci pod-noszenia mieszanki do 350 metrów. Pod koniec budowy rurociàg, którym t∏oczono mieszank´, osiàgnà∏ d∏ugoÊç 230 metrów. Rami´ pompy po-zwala na uk∏adanie betonu w promieniu 28 me-trów na ka˝dej kondygnacji budynku. Jest to najwi´ksza pompa do betonu w Polsce. Stanowi-sko odbioru betonu z gruszek to powierzchnia za-ledwie 60 m2 (dwie gruszki i pompa 2 x 5 metrów w rzucie pionowym), co mia∏o ogromne znacze-nie, gdy powierzchnia placu budowy jest tylko nie-znacznie wi´ksza od powierzchni zabudowy.Podczas tej realizacji specjaliÊci z BOSTA-BETON musie-li opanowaç trudnoÊci zwiàzane ze zmianà konsystencji mieszanki przy pompowaniu na tak znacznà wysokoÊç. Zmiana ta si ga nawet 50 mm opadu sto˝ka.Poprzez dostawy materia∏u na budowy nietypowe i wymagajàce fi rma BOSTA-BETON podkreÊla swój profesjonalizm. Technologie budowlane rozwijajà si´ bez przerwy, aby mo˝na by∏o budowaç szyb-ciej i wydajniej. Aby byç liderem, nale˝y sprostaç najwy˝szym wymaganiom.

Konrad Sabal

fot.

Mich

a∏ B

rasz

czyƒ

ski

ciàg dalszy ze s. 61

Bosta-Beton Sp. z o.o.ul. Ksawerów 3002-656 Warszawatel./fax (022) 843-74-27853-79-31www.bostabeton.com.pl


64

– Na konferencj´ zaprosiliÊmy przede wszystkim pro-ducentów betonu towarowego, ale równie˝ przedsta-wicieli zak∏adów prefabrykacji, dla których porusza-na tematyka mo˝e okazaç si´ ciekawa – podsumo-wuje Jaros∏aw Wilk, dyrektor handlowy LAFARGE CE-MENT. – Musimy przyznaç, ˝e nasi klienci znajà si´ na betonie. My natomiast znamy si´ na cemencie. Tego rodzaju seminaria sà okazjà do pog∏´biania wie-dzy i wymiany doÊwiadczeƒ. Bo gdy z betonem dzie-je si´ coÊ z∏ego, pojawiajà si´ zwykle zastrze˝enia do producenta cementu. Podczas tej konferencji mo˝emy porozmawiaç jak unikaç problemów w przysz∏oÊci. Konferencj´ otworzy∏ Andrzej Tekiel, prezes Lafarge Ce-ment SA, przedstawiajàc koncern LAFARGE na Êwiecie i w kraju. Koncern jest obecny w Polsce od dziesićiu lat. Swojà pozycj´ umacnia nie tylko poprzez pozyski-wanie nowych rynków, inwestycje (jakà jest mi´dzy in-nymi modernizacja cementowani Kujawy), ale równie˝ poprzez wprowadzanie na rynek nowych produktów. Bydgoska konferencja by∏a poÊwićona m.in. cemen-towi specjalnemu do budowy obiektów mostowych CEM I 42,5 N-HSR/NA „Kujawy”.– To jest cement specjalny, a w zwiàzku z tym nie spodziewamy si´, e sprzedamy tego cementu bardzo du˝o – mówi dyrektor Jaros∏aw Wilk. – Uzupe∏niliÊmy nim gam´ produktów LAFARGE CEMENT, mi´dzy in-nymi z myÊlà o klientach w Polsce Pó∏nocnej. Po pro-stu s∏uchamy tego, czego oczekujà od nas odbiorcy. Podczas pierwszej sesji konferencji referaty wyg∏osili przedstawiciele Instytutu Mineralnych Materia∏ów Bu-dowlanych. Referat wprowadzajàcy wyg∏osi∏ prof. Wies∏aw Kurdowski, który przedstawi∏ beton jako mate-ria∏ podlegajàcy oddzia∏ywaniom Êrodowiska oraz spo-soby ochrony betonu przed poszczególnymi zwiàzkami chemicznymi. W kolejnym referacie dr Stefan Góral-czyk z Instytutu Mechanizacji Budownictwa i Górnic-

twa Skalnego przedstawi∏ zagadnienie korozji alkalicz-nej betonu ze szczególnym uwzgl dnieniem typów i po-chodzenia kruszyw. Dr S∏awomir Ch∏àdzyƒski z IMMB przestawi∏ zagad-nienie korozji betonu w Êrodowisku wody morskiej i siarczanów. Na te Êrodowiska korozyjne nara˝one sà mosty, wiadukty, tunele, obiekty i konstrukcje be-tonowe na nabrze˝ach lub w pobli˝u wody morskiej. Sposobem na zapobieganie zjawiskom przedwcze-snej destrukcji betonu jest m.in. dodatkowa ochro-na materia∏owo – strukturalna, czyli stosowanie ce-mentów specjalnych. Jak wielokrotnie podkreÊlono podczas konferencji, w takich przypadkach za szczególnie korzystne nale˝y uznaç stosowanie ce-mentu specjalnego CEM I 42,5 N-HSR/NA. Sam cement zosta∏ scharakteryzowany w kolejnej sesji konferencji przez Dariusza Bocheƒczyka z LAFARGE CE-MENT. Produkt ten spe∏nia: normy PN-EN 197-1, oraz PN-B-19707, uzyska∏ ponadto aprobat´ technicznà IB-DiM. Dariusz Bocheƒczyk przedstawi∏ uczestnikom kon-ferencji liczne zastosowania cementu. Przede wszystkim winien byç on stosowany w budowie betonowych kon-strukcji mostowych i nawierzchni drogowych, lotnisko-wych i parkingów, w budowie konstrukcji nara˝onych na dzia∏anie wody morskiejoraz konstrukcji i elementów nara˝onych na dzia∏anie Êcieków przemys∏owych i ko-munalnych, szczególnie w warunkach korozji siarczano-wej. Z uwagi na niskie ciep∏o reakcji z wodà mo˝e byç stosowany do budowy obiektów hydrotechnicznych, np. tam, Êluz i przepustów. W trakcie konferencji prof. Zbigniew Rusin z Poli-techniki Âwi´tokrzyskiej przybli˝y∏ uczestnikom za-gadnienia zwiàzane z trwa∏oÊcià nawierzchni beto-nowych w warunkach oddzia∏ywania mrozu i soli odladzajàcych, a prof. Antoni Szyd∏o z Politechniki Wroc∏awskiej zagadnienia skurczu i dylatowania be-tonowych nawierzchni drogowych. WÊród materia∏ów konferencyjnych, które otrzymali uczestnicy, znalaz∏y si´ ksià˝ki prof. Z. Rusina „MrozoodpornoÊç betonu” i prof. A. Szyd∏o „Betonowe nawierzchnie drogowe”.W drugim dniu konferencji goÊcie zwiedzali Ce-mentowni´ Kujawy. W∏aÊnie tam jest produkowany cement CEM I 42,5 N-HSR/NA.

sab

ko

nf

er

en

cj

e

O trwa∏ym betonie„Cement a trwa∏oÊç betonu” – konferencja pod takim tytu∏em odby∏a si´ w dniach 5 i 6 maja 2005 roku w Bydgoszczy. Zosta∏a zorganizowana przez LAFARGE CEMENT SA i zgromadzi∏a kilkadziesiàt osób: klientów LAFARGE oraz przedstawicieli jednostek naukowych wspó∏pracujàcych z koncernem.

Konferencj´ otworzy∏ Andrzej Tekiel, prezes Lafarge Cement SA fo

t. Ar

chiw

um


65

• p∏yta konstruk-cyjna z beto-nu cementowe-go gruboÊci 17 cm, klasy C30/37 (B35) (wykonana z cementu hutni-czego CEM III/A 32,5 N- LH/HSR/NA)

• folia izolacyjna gruboÊci 0,3 mm

• podbudowa pod konstrukcje p∏yty z betonu cementowego gruboÊci 12 cm, klasy C12/15 (B15) (wykonana z cementu CEM II/A-S 42,5 N)

• piasek ubity, warstwa mrozochronna gruboÊci min. 20 cm.

Projektowanie mieszanki betonowej i betonuPrzy wykonaniu obiektu takiego jak p∏yta oborni-kowa kierowano si ustaleniami zawartymi w no-wej normie betonowej PN-EN 206-1. „Beton. Cz´Êç 1: Wymagania, w∏aÊciwoÊci, produkcja i zgodnoÊç”, w szczególnoÊci uwzgl dniajàc rodzaj Êrodowiska agre-sywnego (przyj to klas´ ekspozycji XA2, gdzie zgodnie z normà mamy: klas´ wytrzyma∏oÊci betonu C30/37, minimalny poziom cementu 320 kg/m3, maksymalne W/C=0,50). Zgodnie z normà betonowà zaleca si sto-sowanie cementów, których w∏aÊciwoÊci odpowiadajà wymaganiom i zapewniajà gwarancje trwa∏oÊci i jakoÊci budowli w Êrodowisku pracy. Wskazanym w tym przy-padku by∏o zastosowanie cementu hutniczego. Do wy-konania mieszanek betonowych do p∏yty zastosowa-no kruszywo ∏amane dolomitowe, p∏ukane o maksy-malnym wymiarze ziaren do 16 mm. U˝yte domiesz-ki chemiczne do betonu mia∏y na celu zapewniç àdanà konsystencj i napowietrzenie betonu. Konsysten-cja mieszanki betonowej pó∏ciek∏a, dostosowana do warunków transportu oraz wbudowania – uk∏adania i zag´szczania.Wbudowanie betonu i piel´gnacjaPo uprzednim wykonaniu wypoziomowania i spad-ków p∏yty obornikowej (max 2%), wykonano pod-budow´, a nast´pnie p∏yt´ g∏ównà. Zakresy tempe-ratur podczas wykonania robót betonowych waha∏ si´ w przedziale od 15ºC do 25ºC. Zastosowano metod´ piel´gnacji na mokro, utrzymujàc mokrà powierzchni´ betonu przez okres 14 dni.Szczeliny dylatacyjneZmiany wymiarów liniowych p∏yty betonowej w trakcie jej twardnienia wymuszajà koniecznoÊç wykonania szczelin dylatacyjnych poprzecznych. P∏yt´ konstrukcyjnà podzielono na segmenty/pola o wymiarze boków 3,3 x 5,0 m.

Powodem degradacji wi´kszoÊci rolniczych obiek-tów budowlanych jest ich niska jakoÊç, brak bie˝àcej konserwacji i napraw, z∏e odwodnienie oraz destrukcyjny wp∏yw warunków atmosferycznych i Êrodowiska, w którym pracujà. Rozwiàzaniem powy˝szych problemów jest wykonanie obiektu bu-dowlanego we w∏aÊciwej jakoÊci i technologii.W czerwcu br. wybudowano wzorcowà p∏yt´ obornikowà na terenie gospodarstwa rolnego w miejscowoÊci Ostrów. Obiekt ten wykonano spo-sobem gospodarczym, wykorzystujàc lokalnà si∏´ roboczà i podstawowy sprz´t budowlany przy wspar-ciu Dzia∏u Doradztwa Technicznego Lafarge Cement SA w Ma∏ogoszczu (projekt, recepta na beton, nad-zór robót). Dostawcà betonu by∏a fi rma STRUNOBET Henryka Migacza z Kuzek ko∏o W∏oszczowy.Analiza obcià˝enia pojazdami i sk∏adowanym materia∏emUwzgl´dniajàc obcià˝enia na p∏yt´ oraz jej trwa∏oÊç, przyj´to gruboÊç p∏yty obornikowej betonowej równà 17 cm. Elementem wzmacniajàcym konstrukcje p∏yty by∏o zbrojenie krzy˝owe p∏yty stalà A0 i AI Êrednicy Ø8 (pr´t g∏adki) o rozstawie pr´tów co 25 cm. Usytuowa-nie zbrojenia w 1/3 gruboÊci p∏yty liczàc od do∏u, przy czym zachowano warunek, aby otulina stali zbrojenio-wej nie by∏a mniejsza od 50 mm.OkreÊlenie warunków gruntowo-wodnych w miejscu lokalizacji projektowanej p∏yty Warunki wodne – sprawdzenie poziomu wody grun-towej okreÊlono na podstawie wykonania wyko-pów kontrolnych poza obrysem p∏yty. Wykopy wy-konano oko∏o 20 cm poni˝ej planowanego wykopu pod p∏yt´. Stwierdzono, ˝e poziom wód gruntowych znajduje si´ poni˝ej poziomu posadowienia p∏yty.Warunki gruntowe – okreÊlenie cech gruntu na podstawie badaƒ poligonowych, podstawowym kryterium oceny jest zawartoÊç procentowa drob-nych czàstek gruntu (tzw. cz´Êci pylastych). Grunt zakwalifi kowano jako wàtpliwy (piasek pylasty i pospó∏ki gliniaste). G∏ bokoÊç przemarzania (hz) – oddzia∏ywanie mrozu mo˝e mieç szkodliwy wp∏yw na ca∏à konstrukcj p∏yty. G∏ bokoÊç przemarzania gruntu – hz ró˝ni si w poszczególnych regionach Polski i jest przyjmowana zgodnie z PN-81/B-03020 w zale˝noÊci od strefy klimatycznej (od 0,8 m do 1,2 m). Zabezpie-czenie mrozowe pod∏o˝a gruntowego powinno wynosiç min. 0,4 hz. Przyj´to dla bezpieczeƒstwa nieko-rzystny wariant, tj. 1,2 m. Warstw´ mrozochronnà i odsàczajàcà uzyskano poprzez wbudowanie ubi-tego piasku na ca∏ej powierzchni korpusu p∏yty obornikowej, jej gruboÊç wynios∏a 20-25 cm. Ustalenie docelowego przekrojukonstrukcji p∏yty obornikowejMajàc na uwadze uprzednio przytoczone uwa-runkowania, ostateczny uk∏ad warstw konstrukcji p∏yty obornikowej jest nast´pujàcy:

te

ch

no

lo

gi

eSezon p∏yt obornikowychKorzystajàc z dobrej pogody rolnicy mogà zastanowiç si´ nad realizacjà w swoich obejÊciach p∏yt obornikowych odpornych na destrukcyjny wp∏yw Êrodowiska i warunków, w których pracujà. Dodatkowà zach´tà powinna byç mo˝liwoÊç zdobycia Êrodków unijnych na takà realizacj´. W czerwcu br. modelowa p∏yta obornikowa zosta∏a zbudowana w gospodarstwie Zenona Sobczyka w miejscowoÊci Ostrów (woj. Êwi´tokrzyskie).

Polska wst´pujàc do Unii Europejskiej w dniu 1 maja 2004 roku otrzyma∏a mo˝liwoÊç korzystania z ró˝nych form wsparcia rozwoju obszarów wiejskich.Ârodki pomocowe dla polskiej wsi zawarte sà w dwóch programach w:– Planie Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW) oraz– Sektorowym Programie Operacyjnym (SPO) „Re-strukturyzacja i moderniza-cja sektora ˝ywnoÊciowego oraz rozwój obszarów wiej-skich”.Obydwa wymienione pro-gramy b´dà obowiàzywa∏y w latach 2004-2006.Gdzie szukaç informacji– przydatne adresy i telefony:1. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsiul. Wspólna 3000-930 Warszawatel. (022) 623-10-00www.minrol.gov.pl2. Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa00-175 Warszawaal. Jana Paw∏a II 70infolinia 0 800 38-00-84www.armir.gov.pl3. OÊrodki doradztwa rolniczegowww.cdr.gov.pl4. Lafarge Cement SA28-366 Ma∏ogoszczul. Warszawska 110tel. (041) 385-42-40www.lafarge-cement.pl 65ciàg dalszy na s. 66

P∏yta obornikowa w przekroju:1. Dylatacja – nacićie p∏yty do 1/3 jej gruboÊci, szerokoÊç szczeliny 6 mm2. P∏yta konstrukcyjna z betonu klasy C30/37, gruboÊç 17 cm3. Krzy˝owe zbrojenie p∏yty górnej Ø8 co 25 cm4. Folia izolacyjna o gruboÊci 0,3 mm5. Podbudowa z betonu kla-sy C12/15, gruboÊç 12 cm6. Piasek ubity, gruboÊç min. 20 cm7. Grunt


66

Prac´ w Cementowni Ma∏ogoszcz rozpoczà∏ 22 lata temu, po ukoƒczeniu Wydzia∏u Mechanicznego Po-litechniki Âwi´tokrzyskiej w Kielcach. Zaczyna∏ jako specjalista w dziale g∏ównego mechanika. Potem by∏ kolejno: mistrzem utrzymania ruchu, dyspozytorem zmianowym i sztygarem transportu samochodowe-go. W 1988 roku zosta∏ najpierw zast´pcà kierowni-ka, a od 1992 roku kierownikiem transportu samo-chodowego. Od 1 stycznia do 28 paêdziernika 1998 by∏ zast´pcà dyrektora handlowego Cementowni Ma∏ogoszcz, a nast´pnie, do 31 grudnia 2004 – dy-rektorem logistyki Lafarge Cement Polska. – Cementowni´ znam od podszewki. Przychodzàc do zak∏adu nie spodziewa∏em si´, ˝e b´d´ tu tak d∏ugo, ale idàc po Êcie˝ce kariery od do∏u do góry cz∏owiek jest zmotywowany do pracy. Du˝y wp∏yw na mojà prac´ mia∏o przyjÊcie do zak∏adu Andrzeja Tekiela. Od tego czasu – od po∏owy lat 80. – w zak∏adzie zacz´∏y si´ przemiany, poczàwszy od budowy dróg do grun-townej modernizacji zak∏adu. Prezes Tekiel da∏ nam pewnà wizj´ – mówi.W roku 2005 Stanis∏aw Sobczyk rozpoczà∏ swojà prac´ za oceanem. Pó∏ roku sp´dzi∏ w USA, w Lafar-ge North America – River Region Devenport Plant. – To pi´kny zak∏ad, nad brzegiem Missisipi, produkujàcy nieco ponad 1 mln ton cementu rocznie. Oko∏o 40%

cementu wysy∏ane jest barkami do klienta, barkami do zak∏adu trafi ajà te˝ surowce i paliwa alternatywne. W okresie zimowym cement jest na rzece nawet magazy-nowany – opowiada dyrektor Sobczyk. – Pojecha∏em tam uczyç si´ zarzàdzania zak∏adem i nadzorowaç lo-gistyk´. Wiele rozwiàzaƒ, które u nas funkcjonujà od lat, tam nie by∏y wprowadzone. Nie by∏o np. poko-ju odpoczynku kierowców czy biura logistyki, w któ-rym odbywa∏aby si´ obs∏uga klienta. Uda∏o mi si´ tam zrealizowaç obydwa projekty. W Polsce, w Lafarge od kilku lat przyznajemy m.in. statuetk´ dla Przewoênika Roku. Amerykanom bardzo si´ to spodoba∏o.Po powrocie z USA, 1 czerwca br., rozpoczà∏ si najwa˝niejszy etap w ˝yciu Stanis∏awa Sobczyka – zosta∏ dyrektorem Cementowni Ma∏ogoszcz. – Co chcia∏bym z doÊwiadczeƒ amerykaƒskich zaszczepiç w Ma∏ogoszczu? Po g∏owie chodzi mi wiele projektów. W USA pozna∏em wiele metod zarzàdzania. Imponujàca jest ich dba∏oÊç o bezpieczeƒstwo w pracy, zdrowie pra-cowników, majà dobrze rozwini ty przep∏yw informa-cji. Na ka˝dym kroku propagujà zdrowy styl ˝ycia. Np. ca∏a za∏oga cementowni w czasie pracy ma mo liwoÊç çwiczenia przy muzyce czy wideo – t∏umaczy.Stanis∏aw Sobczyk ma 46 lat. Jest ˝onaty (Ewa) i ma dwóch synów (Piotr – 16, Micha∏ – 19 lat, stu-dent Akademii Ekonomicznej w Krakowie). Miesz-ka w Kielcach. – Zawsze marzy∏em o ma∏ym dom-ku na du˝ej dzia∏ce i to moje marzenie spe∏ni∏o si´ dwa lata temu. Na dzia∏ce posadzi∏em ponad 600 roÊlin, wić jest czym si´ zajmowaç – mówi dyrek-tor Sobczyk. Jego hobby to pi∏ka no˝na. Gra∏ m.in. w juniorach Korony Kielce i na politechnice, na pozy-cji rozgrywajàcego. Lubi bryd˝a, a od paru lat gra w golfa. W USA mia∏ równie˝ mo˝liwoÊç poprawiç i te umiej´tnoÊci, grajàc w Lafarge Golf League.

Piotr Piestrzyƒski

pr

ze

my

s∏

c

em

en

to

wy Ma∏ogoszcz ma rozgrywajàcego

Cementowni´ Ma∏ogoszcz zna od podszewki. Po 22 latach pracy w zak∏adzie i pó∏rocznym pobycie w USA 1 czerwca br. zosta∏ dyrektorem cementowni. – Co chcia∏bym z doÊwiadczeƒ amerykaƒskich zaszczepiç w Ma∏ogoszczu? Po g∏owie chodzi mi wiele projektów. Imponujàca jest ich dba∏oÊç o bezpieczeƒstwo w pracy, zdrowie pracowników, majà dobrze rozwini´tà komunikacj´ wewn´trznà, czyli przep∏yw informacji – wylicza Stanis∏aw Sobczyk.

fot.

Mich

a∏ B

rasz

czyƒ

ski

Szczeliny w nawierzchni p∏yty wykonano do 1/3 wysokoÊci przekroju (gruboÊci) poprzez nacićie pi∏à diamentowà w momencie gdy wytrzyma∏oÊç betonu osiàgn´∏a poziom 10-12 MPa (praktycz-nie poznamy to po tym, i˝ w momencie cićia pi∏à diamentowà z kraw´dzi betonu nie powinny byç wyrywane ziarna kruszywa – dla cementu hutni-czego czas uzyskania tej wytrzyma∏oÊci przypada po oko∏o 3-5 dniach, w zale˝noÊci od temperatury dojrzewania betonu). Do wype∏nienia szczelin za-stosowano bitumicznà mas´ zalewowà na goràco.W przypadku szczegó∏owych pytaƒ dotyczàcych re-alizacji powsta∏ej p∏yty, jak równie˝ z zakresu tech-nologii betonu i wykonywania robót budowlanych, prosimy o kontakt z Dzia∏em Doradztwa Technicz-nego Lafarge Cement SA.

mgr in˝. Jaros∏aw RutczyƒskiLafarge Cement SA

Rodzaj cementu Klasa betonu

IloÊç sk∏adników na 1 m3 w kg

Cement piasek kruszywo 2-8 i 8-16

woda

CEM III/A 32,5 N-LH/HSR/NA C30/37 380 470 1340 170

Recepta na beton zastoso-wana do wykonania p∏yty obornikowej, sk∏adniki na 1 m3 betonu

ciàg dalszy ze s. 66

fot.

Arch

iwum

U góry powierzchnia p∏yty ze zbrojeniem przed beto-nowaniem, a na dole – go-towa

W tym roku Izba Go-spodarcza Transportu Làdowego obchodzi jubi-leusz dziesi ciolecia. Z tej okazji 23 czerwca 2005 r. w Jachrance odby∏o si uroczyste spotkanie z udzia∏em fi rm transpor-towych i spedycyjnych po-∏àczone z konferencjà nt. perspektyw rozwoju trans-portu kolejowego. Podczas uroczystoÊci wrćzono wyró˝nienia dla fi rm szcze-gólnie zaanga˝owanych w rozwój Izby. WÊród nagro-dzonych znalaz∏a si m.in. fi rma CEMET SA – jeden z za∏o˝ycieli IGTL. G∏ównym tematem obchodów jubileuszu by∏a przysz∏oÊç transportu kolejowego w Polsce. Nad strategià rozwoju kolei dyskutowali praktycy (repre-zentanci Centrali PKP SA, spó∏ki PKP Cargo SA, PCC Rail Szczakowa SA) oraz ustawodawcy m.in. pose∏ J. Piechociƒski – szef Sejmowej Komisji Infrastruktury.

sab

Wyró˝nienie dla CEMET SA

Wyró˝nienie odebra∏ Grzegorz Lipowski,prezes Zarzàdu CEMET SA


67

– Dlaczego bran˝a cementowo-wapiennicza potrzebuje us∏ug fi rmy CEMET?Jan Ogurkis, dyrektor logistyki CEMET SA: – CEMET zasadniczo jest jedynà fi rmà logistycznà w zakresie przewozów materia∏ów sypkich, któ-ra dysponuje ogromnym doÊwiadczeniem, wiedzà i potencja∏em tech-nicznym. Dzi ki temu mo˝emy sprostaç nawet najwi kszym wymaga-niom bran˝y cementowo-wapienniczej w dziedzinie przewozów ich pro-duktów. Dostarczamy materia∏y sproszkowane w ma∏ych partiach, jak równie w sk∏adach kilkusettonowych i wi kszych (np. do prze∏adunku na statki). Przewozimy w Polsce, jak równie do innych krajów europej-skich. Nasze wagony s∏u˝à nie tylko do transportu, lecz cz´sto wykorzy-stywane sà przez naszych klientów jako magazyny. Nasz transport jest ekologiczny. Potrafi my przewieêç du˝e iloÊci towarów bez obcià˝enia dla okolicznych mieszkaƒców oraz degradacji Êrodowiska naturalnego. Do-starczamy towary na czas bez wzgl du na warunki atmosferyczne.Obs∏ugujàc ca∏à bran˝´ cementowo-wapienniczà mo˝emy wynegocjowaç lepsze warunki handlowe z przewoênikami kolejowy-mi, ni˝ gdyby robi∏y to pojedynczo poszczególne zak∏ady. Poza tym fi rma nasza jest hamulcem cen us∏ug przewozowych dla bran˝y ce-mentowo-wapienniczej. Ceny naszych us∏ug w ciàgu ostatnich lat sà bardzo stabilne, wzrost raczej nigdy nie przekracza infl acji. Do tych warunków muszà dostosowaç si´ równie˝ inni przewoênicy. Sàdz´, ˝e gdyby naszej fi rmy nie by∏o na rynku, ceny us∏ug transportowych, szczególnie materia∏ów sypkich by∏yby wy˝sze.

– Prosz´ przedstawiç g∏ówne us∏ugi fi rmy CEMET.– CEMET SA specjalizuje si w Êwiadczeniu us∏ug logistycznych i orga-nizacji transportu kolejowego materia∏ów sypkich. G∏ównà dzia∏alnoÊcià fi rmy jest organizacja transportu w wagonach, b´dàcych w∏asnoÊcià CE-MET SA. Wspó∏pracujemy z cementowniami i zak∏adami przemys∏u wa-pienniczego w Polsce w zakresie transportu wyrobów bezpoÊrednio od producenta do odbiorców. Âwiadczymy równie us∏ugi dla elektrowni i elektrociep∏owni przy przewozach sorbentu, wapna i popio∏ów. Dzia∏ajàc w bran˝y transportowej od wielu lat zdobyliÊmy równie doÊwiadczenie i pozycj na rynku jako spedytor kolejowy. Zajmujemy si g∏ównie spedycjà materia∏ów budowlanych oraz wyrobów wapienniczych i popio∏ów. RównoczeÊnie nast puje rozszerzenie oferty o nowe us∏ugi ta-kie jak: organizacja prze∏adunków polowych cementu luzem (wagon-sa-mochód) i spedycja samochodowa materia∏ów budowlanych. W ra-mach optymalizacji ∏aƒcucha dostaw integrujemy transport kolejowy i samochodowy z kompleksowym zarzàdzaniem infrastrukturà bocz-nic. Wizjà CEMET-u jest utrzymanie dominujàcej pozycji jako specjali-stycznego operatora kolejowego dla przemys∏u cementowego i wapien-niczego. Naszà znaczàcà pozycj na rynku potwierdzi∏ ostatni ranking fi rm transportowo-spedycyjno-logistycznych opracowany przez dziennik „Rzeczpospolita”. Cemet zajà∏ 30 miejsce pod wzgl dem przychodów oraz 3 wÊród fi rm z bran˝y transportu kolejowego.

– Na czym polega transport zintegrowany i jak powsta∏a idea wprowadzenia do oferty tej us∏ugi?– Przez szereg lat CEMET SA obs∏ugiwa∏ wy∏àcznie klientów, któ-rzy posiadali w∏asne bocznice kolejowe. Oznacza∏o to, ˝e cement lub inny towar by∏ roz∏adowywany z wagonów bezpoÊrednio do silosów lub magazynów odbiorcy. Z uwagi na to, ˝e iloÊç klientów na rynku posiadajàcych w∏asne bocznice i silosy jest ograniczona, hamowa∏o nam to ekspansj przewozów naszymi wagonami. JednoczeÊnie otrzymywaliÊmy od fi rm nieposiadajàcych bocznic zapytania na temat dostaw materia∏ów sproszkowanych kolejà. Zacz liÊmy wi c oferowaç nowà us∏ug´ transportowo-spedycyjnà tzw. transport zintegrowany. Po-lega ona na przewozie towaru wagonami od producenta do najbli szej stacji kolejowej odbiorcy, prze∏adunku na samochody i dostawie bezpoÊrednio na plac budowy lub betoniarni wg okreÊlonego harmo-nogramu. Przy czym cz´sto, w zale˝noÊci od sytuacji i potrzeb klien-

tów, wagony s∏u˝à równie˝ jako magazyn buforowy. Mo liwy jest rów-nie˝ prze∏adunek materia∏ów luzem z samochodów na wagony. Ta-kie us∏ugi Êwiadczymy dla nadawców materia∏ów sypkich, którzy nie posiadajà odpowiedniej infrastruktury kolejowej a muszà przewieêç du˝e partie ∏adunków np. do prze∏adunku na statki. Nasza fi rma ofe-ruje kompleksowà organizacj transportu zintegrowanego. Obecnie transport taki realizujemy m.in. przy dostawach cementu i wyrobów wapienniczych na budow´ autostrad.

– Jakie jest postrzeganie fi rmy wÊród kontrahentów i jak fi rma dba o jak najlepszy wizerunek?– Firma CEMET funkcjonuje na rynku od ponad 45 lat. D∏ugoletnia tradycja przek∏ada si przede wszystkim na doÊwiadczenie oraz wiedz´, dzi ki czemu mo˝emy lepiej zrozumieç oczekiwania klien-tów i szybciej reagowaç na ich zmieniajàce si potrzeby. Te wszyst-kie elementy, a wi c doÊwiadczenie, wiedza, rzetelnoÊç, wiarygodnoÊç i jakoÊç us∏ugi majà bardzo du˝e znaczenie dla naszych klientów, co potwierdzi∏y przeprowadzone ju˝ po raz drugi badania satysfakcji klientów. Parametry te spotka∏y si z wysokà ocenà, zarówno w opi-nii naszych klientów, jak i kapitu∏y konkursu, organizowanego przez Krajowà Izb´ Gospodarczà. Ju˝ po raz czwarty przyznano nam tytu∏ przedsi biorstwa Fair Play. Jest to wyrazem uznania dla naszego post´powania w praktyce biznesowej.

– Z pewnoÊcià w bie˝àcej dzia∏alnoÊci nale˝y poprawiaç stan sprz´tu, udoskonalaç metody zarzàdzania fi rmà i sposób obs∏ugi klienta. Jakie Êrodki sà wprowadzane w tej materii w fi rmie CEMET?– WprowadziliÊmy i nadal wprowadzamy wiele nowych rozwiàzaƒ i narz´dzi zarzàdzania. Przyczyniajà si´ one do lepszego postrzega-nia nas przez klientów i innych uczestników rynku, ale i do podnie-sienia w widoczny sposób rzeczywistego standardu oferowanych us∏ug. S∏u˝y temu m.in. system zarzàdzania jakoÊcià wg normy ISO 9001, zintegrowany system informatyczny zarzàdzania logistykà i obs∏ugà taboru, a ostatnio wprowadzona zosta∏a zrównowa˝ona karta wyników (balance scorecard). Przygotowujemy si´ równie˝ do wdro˝enia Sytemu ERP, który obejmie najwa˝niejsze modu∏y syste-mu zarzàdzania fi rmà. Równie˝ w dziedzinie infrastruktury staramy si´ spe∏niaç oczekiwania klientów. Cemet rozpoczà∏ modernizacj´ wagonów zbiornikowych – w dolnej cz´Êci zbiorników zamontowano klapy zsypowe, które s∏u˝à do grawitacyjnego roz∏adunku wagonu. Po modernizacji wagony mogà przewoziç m.in. wapno kawa∏kowe, piasek, kamieƒ gipsowy, u˝el. Wszystkie te dzia∏ania majà zapewniç klientom kompleksowà obs∏ug´ zgodnà z ich oczekiwaniem.– Dzi´kuj´ za rozmow´.

Konrad Sabal

CEMET SAul. Przasnyska 6A, 01-756 Warszawa

www.cemet.pl

pr

ez

en

ta

cj

eWyspecjalizowany operator logistyczny

Jan Ogurkis – dyrektor logistyki CEMET SA

fot.

Mich

a∏ B

rasz

czyƒ

ski


68

Nowa linia produkcyjna Hess RH 2000 SVA ma wydajnoÊç 7 tys. m2 na dob´, stan´∏a obok swo-jej „starszej siostry” – maszyny Hess RH 1500 VA z 1995 roku o wydajnoÊci 3,2 tys. m2 na dob´.Jak poinformowa∏ nas in˝. Wojciech Wolak, mistrz pro-dukcji, do obs∏ugi jednej linii wystarczà cztery osoby. – Linia jest w pe∏ni zautomatyzowana. Mo˝emy Êledziç na monitorze ka˝dy cykl, w którym znajduje si maszy-na. Jest pe∏na diagnostyka komunikatów i wyÊwietlane wszelkie usterki – t∏umaczy∏ w sterowni in˝. Wolak.

pie

br

an

˝a

b

et

on

ow

a

Faelbud roÊnie w si∏Ńowà lini´ produkcji elementów wibroprasowanych uruchomiono w marcu w warszawskiej wytwórni Faelbudu przy ul. Che∏m˝yƒskiej. – Teraz nasze moce produkcyjne wzros∏y do 2 mln m2 kostki brukowej rocznie – stwierdzi∏ Edward Sierakowski, prezes Zarzàdu Faelbud SA.

Uroczystego otwarcia nowej linii dokonali (od lewej): Andrzej Ptak – wiceprezes Grupy O˝arów SA, Edward Sierakowski – prezes Fael-budu SA oraz Marek Soboƒ – cz∏onek zarzàdu Grupy O˝arów SA

fot.

Piot

r Pies

trzyƒ

ski

Zgromadzenie odby∏o si w zabytkowej renesansowej sali goÊcinnego Domu Polonii w Rynku G∏ównym. Fre-kwencja dopisa∏a. Na ∏àcznà iloÊç 75 mandatów, któ-rymi dysponujà cz∏onkowie wspierajàcy w bie˝àcym roku, na walnym zgromadzeniu reprezentowanych by∏o 52. To upowa˝ni∏o prowadzàcego obrady do uzna-nia prawomocnoÊci zebrania oraz wa˝noÊci przyj tych przez to gremium rozstrzygni ç. Jak zwykle, krajowe forum zrzeszonych producentów betonu towarowego stworzy∏o okazj do podsumowania dzia∏alnoÊci sto-warzyszenia w roku poprzednim. Przypomniano o wielu sukcesach, spoÊród których za najwa˝niejsze uznano:– publikacj krajowego aneksu do normy europejskiej

PN-B-06265 „Krajowe uzupe∏nienia PN-EN 206-1 – Beton ...”, opracowanego przez Polski Komitet Nor-malizacyjny w oparciu o projekt SPBT, przy wsparciu fi nansowym stowarzyszenia

– pomyÊlny fi na∏ ogólnopolskiej kampanii, zwiàzanej z kwalifi kacjà i wyró˝nieniem wytwórni betonu to-warowego znakiem jakoÊci SPBT „Dobry Beton” (II edycja)

– aktywny udzia∏ w XIV Europejskim Kongresie Betonu Towarowego ERMCO (Helsinki, 16-18.06.2004)

– wspó∏organizacj bloku tematycznego „Beton to-warowy” II Konferencji „Dni Betonu” (Wis∏a, 11-13.10.2004) wraz z wystàpieniami spikerów z gro-na SPBT

– kontynuacj szkoleƒ, konkursów oraz dzia∏alnoÊci pu-blikatorskiej.

Zgromadzenie podj ∏o 10 uchwa∏, ∏àcznie z udzie-leniem absolutorium dla w∏adz stowarzyszenia. Na-tomiast w zwiàzku z zakoƒczeniem ich III kadencji, drogà tajnego g∏osowania wy∏oni∏o kolejny sk∏ad orga-nu zarzàdzajàcego i kontrolujàcego. I tak, w sk∏ad nowej komisji rewizyjnej we-szli: Jacek Falkowski (Unicon Sp. z o.o.), Maciej Marciniak (Góra˝d˝e Beton Sp. z o.o.), Jacek Kaêmierczak (Faelbud SA), Krzysztof Olczak (Góra˝d˝e Beton Sp. z o.o.).Z kolei wybrany przez XI walne zgromadzenie Zarzàd SPBT, ukonstytuowa∏ si w dniu 8 czerwca br. w nast´pujàcym sk∏adzie: prezes zarzàdu – Witold Koz∏owski (Dyckerhoff Beton Polska Sp. z o.o.), wice-prezes zarzàdu – Roman Kempe (Góra˝d˝e Beton Sp. z o.o.), wiceprezes zarzàdu – Aleksander Szyszko (Gru-pa O˚ARÓW SA), cz∏onek zarzàdu – skarbnik – Jacek Sanecki (ABeT Sp. z o.o.), cz∏onek zarzàdu – sekretarz – Jerzy Werbiƒski (Lafarge Beton Sp. z o.o.).

dr in˝. Zdzis∏aw KohutekBiuro SPBT

Wywiad z nowo powo∏anym prezesem Zarzàdu SPBT uka˝e si´ w nast´pnym numerze kwartalni-ka „Budownictwo, Technologie, Architektura”

Decyzje walnego zgromadzeniaWalne zgromadzenie cz∏onków Stowarzyszenia Producentów Betonu Towarowego w Polsce odby∏o si´ w Krakowie 23 maja 2005 roku. Spotkanie by∏o okazjà do podsumowania dzia∏alnoÊci stowarzyszenia w roku poprzednim.

24 czerwca br. Bazaltex Sp. z o.o. uroczyÊcie „otwo-rzy∏” nowà lini produkcyjnà Hess w zak∏adzie w Opo-lu. Przeci cia wst´gi dokonali przedstawiciele Gru-py O˝arów, w∏adz miasta i województwa oraz ksiàdz, który poÊwi ci∏ nowà lini . Rol gospodarza pe∏ni∏ Stanis∏aw D∏ugoszewski – prezes spó∏ki Bazaltex, która od 2005 roku wchodzi w sk∏ad Grupy O˝arów. Podczas uroczystoÊci wrćzono dyplomy najlepszym klientom, przedstawicielom i wspó∏pracownikom. Spó∏ka Bazal-tex powsta∏a w 1991 roku. Obecnie produkcja odby-wa si w czterech zak∏adach na szeÊciu liniach produk-cyjnych. Bazaltex produkuje kostk´ brukowà i elemen-ty ma∏ej architektury.

karb

Bazaltex manowà lini´

fot.

Adam

Kar

bows

ki


69

2. Frank Brannvoll – wiceprezydent Departamentu ds. Korporacji w Brukseli. Referat pt. „The Days until 2012 ... A View from an Energy Intensive Company”

3. Paul Bulteel – sekretarz generalny Zwiàzku Przemys∏u Energetycznego. Referat pt. „Compe-tition and Competitiveness: Challenges for the European Electricity Industry”

4. Benoît-Henri Koch – cz∏onek rady nadzorczej Holcim. Referat pt. „The Cement Sustainability Initiative: Progress promised, Progress made”.

Dyskusja merytoryczna pomi´dzy delegatami a re-ferentami dotyczy∏a przede wszystkim sprawnoÊci i profesjonalizmu dzia∏ania Komisji Europej-skiej w zakresie nowego prawodawstwa unijne-go. Delegaci zwrócili te˝ uwag´ na problema-tyk´ gospodarowania energià, co ich zdaniem ma znacznie wi´kszy wp∏yw na redukcj´ emi-sji CO2 ni˝ dzia∏alnoÊç przemys∏owa. Poruszano te˝ kwestie wielu niebezpieczeƒstw mogàcych si´ pojawiç w Êlad za wprowadzeniem sytemu han-dlu emisjami CO2 i ograniczeƒ dla przemys∏ów wykorzystujàcych energi´, tj. du˝y nieuzasadnio-ny wzrost cen energii, ograniczenie wielkoÊci pro-dukcji przemys∏owej w UE i przeniesienie jej poza obszar Unii.II sesji plenarnej przewodniczy∏ prezydent CEMBU-REAU dr Alessandro Buzzi.Stowarzyszenie Producentów Cementu jako go-spodarz spotkania zapewni∏o wszystkim, którzy przybyli do Warszawy, nie tylko doskona∏e warun-ki do obrad plenarnych, ale równie˝ ciekawy pro-gram dodatkowy, dzi´ki któremu uczestnicy mogli zapoznaç si´ z Polskà – nowym cz∏onkiem Wspól-noty Europejskiej.

mgr in˝. Dariusz Koniecznydyrektor Biura

Stowarzyszenia Producentów Cementu

Europejskie Stowarzyszenie Cementu – CEMBURE-AU z siedzibà w Brukseli jest organizacjà, która re-prezentuje europejski przemys∏ cementowy, obejmu-je swoim zasi´giem 25 krajów i dzia∏a na szczeblu mi´dzynarodowym w imieniu oko∏o 80 tys. zatrud-nionych w tym przemyÊle osób. Walne zgromadze-nie CEMBUREAU jest organizowane od ponad 40 lat – corocznie w innym kraju cz∏onkowskim.Po raz pierwszy odby∏o si´ ono w Polsce, która jest cz∏onkiem tej organizacji od roku 1993. Sto-warzyszenie Producentów Cementu odebra∏o de-cyzj´ z Zarzàdu CEMBUREAU o powierzeniu or-ganizacji tego spotkania jako ogromne wyró˝nienie dla dzia∏alnoÊci samego stowarzyszenia oraz doce-nienie Polski jako znaczàcego producenta cemen-tu w Europie.Walne zgromadzenie CEMBUREAU odby∏o si´ w Warszawie w dniach 6-8 czerwca w hotelu In-tercontinental. Wzi´∏o w nim udzia∏ 168 delegatów z 25 krajów. Obrady sk∏adajàce si´ z dwóch sesji otworzy∏ dr Alessandro Buzzi – prezydent CEM-BUREAU. Sesja I pod has∏em „Post-Kioto Era” by∏a poÊwićona zagadnieniom rozwoju przemys∏u w kontekÊcie ochrony klimatu i emisji dwutlenku w´gla. Sesja II obejmowa∏a sprawy statutowe i or-ganizacyjne samego CEMBUREAU. Referat otwierajàcy pt. „Nowe kraje cz∏onkowskie UE – szanse i zagro˝enia” wyg∏osi∏ europarlamentarzy-sta Janusz Lewandowski, szef Komisji Bud˝etowej Unii Europejskiej. Referat ten wzbudzi∏ ogromne za-interesowanie zgromadzonych i nagrodzony zosta∏ oklaskami obecnych na sali delegatów.W sesji poÊwićonej problematyce emisji CO2 re-feraty wyg∏osili:1. Michel Catinat – szef Sekretariatu Generalnego

ds. Przedsi´biorstw i Przemys∏u w Komisji Euro-pejskiej. Referat pt. „Post-Kyoto Challenges: The Point of View of the Commission”

wy

da

rz

en

ia

Polska gospodarzemspotkania CEMBUREAU168 delegatów z 25 krajów Europy wzi´∏o udzia∏ w walnym zgromadzeniu Europejskiego Stowarzyszenia Cementu – CEMBUREAU, które 6-8 czerwca br. odby∏o si´ w Warszawie. Polska oraz polskie Stowarzyszenie Producentów Cementu po raz pierwszy by∏o gospodarzem tego wydarzenia. To ogromne wyró˝nienie dla dzia∏alnoÊci samego stowarzyszenia oraz docenienie Polski jako znaczàcego producenta cementu w Europie.

fot.

Mich

a∏ B

rasz

czyƒ

ski

Od prawej: Jean-Marie Chandelle – dyrektor wy-konawczy CEMBUREAU, dr Alessandro Buzzi – pre-zydent CEMBUREAU, An-drzej Balcerek – prezes Stowarzyszenia Producen-tów Cementu, pose∏ Janusz Lewandowski

W walnym zgromadzeniu CEMBUREAU wzi´∏o udzia∏ 168 delegatów z 25 krajówEuropy


70

Sympozjum, które rozpocz´∏o jubileusz, by∏o okazjà do zaprezentowania dzia∏alnoÊci instytucji badawczych w Europie. Przedstawiono informa-cje o wspó∏pracy europejskiej i o instytucjach naro-dowych z Francji i W´gier. Ukazano równie˝ nowe wyzwania dla ITB i rol´ Instytutu w rozwoju nauki. Przeprowadzona zota∏a tak˝e próba klasyfi kacji dzia∏aƒ tego rodzaju jednostek badawczych. Historia ITB – wielokrotnie przywo∏ywana pod-czas uroczystoÊci jubileuszowych – si´ga maja 1945 roku, Instytut powo∏ano dwa tygodnie po zakoƒczeniu II wojny Êwiatowej. Pierwszym wy-zwaniem dla ITB by∏a odbudowa kraju po znisz-czeniach wojennych. Wa˝nà rol´ Instytut odegra∏ równie˝ w okresie intensywnej budowy zak∏adów przemys∏owych.Najwa˝niejsze wydarzenia w historii ITB wed∏ug dyrektora Instytutu Stanis∏awa M. Wierzbickie-go? „Uwa˝am, ˝e dwie decyzje w∏adz z 1967 r. dotyczàce uprawnieƒ Instytutu by∏y bardzo wa˝nymi wydarzeniami, gdy˝ do dzisiaj majà wp∏yw na dzia∏alnoÊç ITB. Pierwsza decyzja, z 18 stycznia 1967 r., przyznawa∏a Instytutowi upraw-nienia do nadawania stopnia naukowego doktora nauk technicznych w zakresie budownictwa. Do dzisiaj Instytut nada∏ stopieƒ doktora 79 osobom. Druga decyzja, z 20 maja 1967 r., upowa˝nia ITB do decydowania o dopuszczaniu do stosowania w budownictwie powszechnym i specjalnym nowych materia∏ów, elementów i konstrukcji budowlanych oraz nowych metod budowy.”G∏ównym zadaniem ITB sà prace badawcze. Ich ce-lem jest rozwój wiedzy o budownictwie, a ponadto rozwój kadr w∏asnych i innych jednostek. Kolejnym obszarem dzia∏alnoÊci jest doskonalenie warsztatu

naukowego, czyli ulepszanie metod badawczych. W ITB powstajà zalecenia dla producentów, projek-tantów i wykonawców. ITB opracowuje dokumen-ty pomocnicze dla projektowania i wykonawstwa, a tak˝e propozycje do aktów techniczno-prawnych. Prace dotyczàce wyrobów budowlanych widaç w postaci specyfi kacji technicznych, norm wyrobów, aprobat technicznych, ocen zgodnoÊci i dobrowol-nych dokumentów aplikacyjnych.„Odnotowujemy w ITB rozwój dzia∏alnoÊci zwiàzanej z dobrowolnà certyfi kacjà z zakresu oce-ny zgodnoÊci wyrobów z wymaganiami norm i apro-bat technicznych, z zakresu systemów zarzàdzania i zak∏adowej kontroli produkcji, z zakresu robót bu-dowlanych oraz kompetencji personelu” – informu-je dyrektor ITB Stanis∏aw Wierzbicki. Instytut Techniki Budowlanej z dniem 1 maja 2004 r. zosta∏ jednotkà notyfi kowanà Komisji Eu-ropejskiej jako: laboratorium badawcze, jednost-ka udzielajàca europejskich aprobat technicz-nych, certyfi kujàca wyroby, certyfi kujàca kontrol´ produkcji w zakresie oceny wyrobów budowla-nych (w ramach Dyrektywy 89/106 EWG). Po-woduje to, ˝e obszar funkcjonowania ITB obejmu-je obecnie ca∏à Uni´ Europejskà. Nadaje to zada-niom Instytutu nie tylko nowy wymiar, ale te˝ przy-nosi nowe wyzwania wobec koniecznoÊci dzia∏ania w warunkach konkurencji z podobnymi instytuta-mi europejskimi.Instytut stale wspó∏pracuje z bran˝à budowlanà przy wa˝niejszych realizacjach. Tylko w roku 2004 wydano orzeczenia i opinie naukowo-techniczne w przypadkach budowy kilkunastu obiektów komer-cyjnych (m.in. centrum handlowe Arkadia w War-szawie, Galeria Kazimierz w Krakowie), budyn-ków biurowych, jak równie˝ w przypadku renowa-cji obiektów istniejàcych. W roku 2004 roku ITB organizowa∏o lub wspó∏organizowa∏o kilkanaÊcie konferencji naukowych.

Konrad Sabal

ko

nf

er

en

cj

e

ITB – dostojny jubilat z planami na przysz∏oÊçUroczystoÊci z okazji 60-lecia dzia∏alnoÊci Instytutu Techniki Budowlanej odby∏y si´ 24 maja 2005 roku, w siedzibie Naczelnej Organizacji Technicznej w Warszawie. Obchody jubileuszu rozpocz´∏o sympozjum naukowe pt. „Instytuty badawcze budownictwa w Unii Europejskiej”.

fot.

ITB

Dyrektor ITB Stanis∏aw M. Wierzbicki otwiera sym-pozjum „Instytuty badawcze budownictwa w Unii Euro-pejskiej”


71

UroczystoÊç wrćzenia Nagród Mi-nistra Infrastruktury za prace dy-plomowe, doktorskie, habilitacyj-ne i publikacje w dziedzinie ar-chitektury, budownictwa, urbani-styki, gospodarki przestrzennej, mieszkaniowej i komunalnej oraz geodezji i kartografi i odby∏a si´ 22 kwietnia br. na Zamku Królewskim w Warszawie.W tegorocznej – 39. edycji na-grody wrćza∏ podsekretarz stanu Andrzej Bratkowski w obecnoÊci ministra nauki i informatyza-

cji Micha∏a Kleibera. W 2004 roku na konkurs wp∏yn´∏o 212 prac: 106 prac dyplomowych magisterskich, 10 dyplomowych in˝ynierskich, 42 prace doktorskie, osiem habilitacyjnych oraz 46 publikacji, w tym cztery wnioski o nagrod´ specjalnà dla wy-dawnictw. Ksià˝ki wydane przez POLSKI CEMENT zosta∏y na-grodzone w kategorii „publikacje naukowo-techniczne”.

sab

Wyró˝nione publikacje Polskiego Cementu„Beton wed∏ug normy PN-EN 206-1” – praca zbiorowa pod kierunkiem prof. Lecha Czarneckiego, „Nawierzchnie drogowe z betonu cementowego” profesora Antoniego Szyd∏o, „Konstrukcje z betonu spr´˝onego” profesora Andrzeja Ajdukiewicza – wszystkie pozycje wydane przez wydawnictwo POLSKI CEMENT – zosta∏y wyró˝nione Nagrodami Ministra Infrastruktury za rok 2004.

Twórcy „Betonu wed∏ug nor-my PN-EN 206-1” podczas uroczystoÊci wrćzania nagród

Na miejsce spotkania wybrano Cementowni´ Nowiny z uwagi na znaczne polepszenie w tym zak∏adzie bezpieczeƒstwa pra-cy. Przyczyn polepszenia jakoÊci i bezpieczeƒstwa pracy nale˝y szukaç m.in. we wdro˝eniu nowoczesnych i bezpiecznych tech-nologii w cementowni. Nie bez znaczenia sà równie˝ sta∏e szkolenia pracowników, którzy sà w coraz wi´kszym stopniu Êwiadomi zagro˝eƒ.Podczas spotkania odby∏a si´ nieofi cjalna premiera fi lmu instrukta˝owego o BHP, do którego zdjćia realizowano na te-renie Cementowni Nowiny. Zorganizowano równie˝ zwiedzanie zak∏adu, aby móc zapoznaç si´ z zastosowanymi rozwiàzaniami polepszajàcymi warunki pracy.Organizatorem seminarium by∏ Zarzàd Okr´gu ZZ „Budowla-ni” wraz ze ZZ „Budowlani” Cementowni Nowiny. W spotkaniu wzià∏ równie˝ udzia∏ pose∏ Zbigniew Janowski, przewodniczàcy Rady Ochrony Pracy przy Sejmie RP.

ryb

O bezpieczeƒstwie pracy w NowinachO bezpieczeƒstwie pracy rozmawiali przedstawiciele przemys∏u cementowo-wapienniczego podczas seminarium, które 8 czerwca br. zorganizowano w Cementowni Nowiny. W czasie spotkania odby∏a si´ prapremiera fi lmu instrukta˝owego o BHP, do którego zdjćia realizowano na terenie podkieleckiej cementowni.


71


72

Documents

BTA Makieta 3/2005inzynier.rzeszow.pl/download/czytelnia/literatura/3_2005.pdf · potraﬁ ∏y wyprowadziç jà z tej, oby chwilowej, s∏aboÊci. Bo ta s∏aboÊç to gorsze perspektywy