BÁT NHÃ ĐĂNG LUẬN · chỗ tự mình phủ nhận ý nghĩa bản chất của mệnh đề do chính mình chủ trương (Tự ngã mà có Sinh, Diệt, thì không còn

BAacuteT NHAtilde ĐĂNG LUẬNPrajnatilde-pradipa

Luận giải ETHegraven Baacutet NhatildeThanh Biện Bhagravevaviveka

Triacutech dịch Cao Dao

---o0o---Nguồn

httpthuvienhoasenorgChuyển sang ebook 18-01-2014

Người thực hiện Nam Thiecircn ndash namthiengmailcom

Link Audio Tại Website httpwwwphatphaponlineorg

Mục Lục

PHẦN I

1 PHỦ ĐỊNH TỰ NGAtilde (NHƯ LAgrave MỘT THỂ ĐỒNG NHẤT CỦA

THAcircN VAgrave TAcircM)

2 PHỦ ĐỊNH THAcircN TAcircM NHƯ LAgrave HAI THỰC THỂ DỊ BIỆT

3 PHEcirc PHAacuteN LUẬN CHỨNG VỀ TỰ NGAtilde CỦA CAacuteC HỌC PHAacuteI KHAacuteC

4 PHỦ ĐỊNH TƯƠNG QUAN CỦA NGAtilde (AgraveTMAN) VAgrave NHỮNG GIgrave THUỘC VỀ NGAtilde(AgraveTMIYA-NGAtilde SỞ)

PHẦN II

5 CHỦ THỂ GIẢI THOAacuteT

6 GIẢI THOAacuteT NHƯ LAgrave MỘT TRẠNG THAacuteI VOcirc NGAtilde

7 THUYẾT GIẢNG CỦA THẾ TOcircN

8 TIacuteNH CHAcircN THỰC CỦA THỰC TẠI (PHAacuteP TIacuteNH)

PHẦN III

9 TRUNG QUAacuteN KHOcircNG PHẢI LAgrave HƯ VOcirc LUẬN

10 HAI BẢN THỂ CHAcircN LYacute

11 ĐỊNH NGHĨA THỰC TẠI TỐI HẬU_(paramārthasatya)12 CHAcircN LYacute QUI ƯỚC VAgrave MẶC ĐỊNH CỦA THẾ GIAN (lokasaṃvṛtisatya)

---o0o---

PHẦN I

1 PHỦ ĐỊNH TỰ NGAtilde1 (NHƯ LAgrave MỘT THỂ ĐỒNG NHẤT CỦATHAcircN VAgrave TAcircM)

Trước hết chuacuteng ta (những người đứng trecircn lập trường Trung Quaacuten)phecirc phaacuten caacutec quan điểm của caacutec học phaacutei khaacutec nhằm mục điacutech noacutei lecircn quanđiểm chacircn xaacutec của migravenh rằng Tất cả caacutec Taacutec vi của nhận thức (Hagravenh)2 nhưlagrave những caacutei coacute thể chuyển hoacutea-biến đổi đều thiếu vắng Tự Ngatilde vagrave caacutei gigravethuộc về Tự Ngatilde Đacircy lagrave tacircm điểm của luận chứng được viết trong Phẩm 18Trung Luận

Coacute nhiều định kiến cho rằng Tự Ngatilde tồn tại nhưng vigrave tất cả nhữngđịnh kiến nagravey đều lấy Năm Điều Kiện Nhận Thức (Ngũ Ấm)3 lagravem đối tượngluận cứ của họ vigrave vậy chuacuteng ta hatildey bắt đầu khảo saacutet từ Năm Điều Kiện NhậnThức Thế Tocircn cũng đatilde noacutei Dugrave lagrave người xuất gia hay lagrave bagrave la mocircn khimuốn hiểu rotilde những vấn đề của chiacutenh migravenh một caacutech đuacuteng đắn thigrave tất cả đềuphải suy xeacutet một caacutech chacircn xaacutec từ Năm Điều Kiện Nhận Thức

Trong đoacute đầu tiecircn lagrave Bốn Thực Thể (Tứ Đại Đất Nước Gioacute Lửa) lagravenhững yếu tố căn bản higravenh thagravenh necircn higravenh tướng của thacircn xaacutec Những yếu tốnagravey tập hợp (skandha) lại thagravenh caacutec Cơ Năng Nhận Tri (Lục Căn Mắt TaiMũi Lưỡi Thacircn thể vagrave Yacute thức) Caacutec cơ năng nhận tri nagravey hay noacutei caacutech khaacuteccaacutec dạng thức của tacircm thức nagravey đối với một số người thigrave lagrave Tự Ngatilde Về điểmnagravey coacute những quan niệm khaacutec nhau của nhiều học phaacutei necircn cần phải thiết lậpvấn đề như sau_Bốn Thực thể vagrave những Cơ năng Nhận tri hoặc 1 Từngphần riecircng lẻ higravenh thagravenh từng dạng thức riecircng biệt của tacircm thứchoặc 2Cugraveng tập họp chung lại thagravenh một thể chung nhất gọi lagrave Thacircn -Tacircm Vigrave vậynếu cho rằng những Điều kiện Nhận thức ấy vốn lagraveTự Ngatilde hay noacutei nhưTrung Luận nếu Tự Ngatilde đồng nhất với những Điều kiện Nhận thức thigravephải chăng chuacuteng ta (những người tầm cầu đạo phaacutep) đang suy nghĩ theo thoacuteithường của thế gian rằng thay vigrave noacutei về Điều kiecircn nhận thức thigrave đangchuyển sang noacutei về caacutei Tocirci Hoặc giả khocircng phải như thế

Họ cho rằng Cho dugrave suy nghĩ theo caacutech nagraveo đi nữa một khi đatilde thừanhận rằng Tự Ngatilde tồn tại thigrave yacute nghĩa magrave chuacuteng tocirci muốn noacutei đến đatilde thagravenhhigravenh rocirci Vigrave thế giờ đacircy chuacuteng ta hatildey suy gẫm thử theo chủ trương của họ

Nếu Tự Ngatilde đồng nhất với những Điều kiện Nhận ThứcThigrave Ngatilde lagrave một tồn tại coacute Sinh Khởi vagrave Hoại Diệt (TL181ab)Vậy thigrave những Điều kiện nhận thức ấy vốn lagrave caacutei gigrave coacute Sinh Khởi vagrave

Hoại Diệt tức lagrave noacute được thể hiện ra như lagrave caacutei coacute những tiacutenh chất được sinhra rồi mất đi Trong trường hợp nagravey khi noacutei caacutei coacute sinh coacute diệt lagrave noacutei với

tiacutenh caacutech biểu trưng4 qua đoacute chỉ đơn cử ra một đặc trưng Điều Kiện NhậnThức lagrave caacutei coacute Sinh-Diệt nhưng coacute thể hiểu ra được tất cả những tương quankhaacutec coacute cugraveng tiacutenh caacutech như thecirc như tương quan Nhacircn-Quả quaacute trigravenh tiacutech lũytạo taacutec (Nghiệp) kết quả (Quả) vagrave sự gặt haacutei (Baacuteo)hellipNhững điểm nghị luậnnagravey được toacutem lại trong cấu truacutec luận lyacute5 như sau

a Mệnh đề chủ trương Từ điểm nhigraven của Thực Tại tối hậu thigrave từ bốnthực thể (đất nước gioacute lửa) cho đến những cơ năng nhận tri_như lagrave tập họpcủa bốn yếu tố ấy cho đecircn tacircm thức_như lagrave tập họp của những cơ năng nhậntri vagrave cả thacircn_như lagrave caacutei coacute những cơ năng cảm giaacutec vagrave cả tacircm_như lagrave caacuteicoacute trong thacircn đều lagrave những gigrave khocircng coacute tự ngatilde

b Luận cứ Bởi vigrave chuacuteng coacute sinh khởi vagrave hoại diệtc Tỉ dụ Viacute dụ như những thực thể vật chất (đều lagrave những caacutei coacute sinh

diệt necircn khocircng coacute tự ngatilde)Theo quan điểm của học phaacutei Số luận (Sagravemkhya)6 nếu thacircn xaacutec lagrave caacutei

gigrave coacute nguyecircn do từ Linh Ngatilde magrave higravenh thagravenh thocircng qua những yếu tố vậtchất thigrave hẳn trong thacircn xatildec phải tồn tại Linh Ngatilde Tuy nhiecircn lại cũng theoquan điểm của học phaacutei Số Luận nagravey thigrave tiacutenh tugravey biến của Linh Ngatilde_nhưnước trong bigravenh biến ứng theo higravenh dạng của noacute_lagrave luận cứ hi ển nhiecircn chotiacutenh Vocirc Ngatilde Theo đoacute nếu họ qui kết rằng trong thacircn xaacutec tồn tại Linh Ngatildethigrave chiacutenh họ macircu thuẩn với chiacutenh luận chứng của họ

Hoặc giả Nếu Tự Ngatilde đồng nhất với những Điều kiện nhận thức(Ngũ Ấm) trong đoacute vigrave vốn coacute những Điều kiện nhận thức (mắt tai mũilưỡi thacircn thể yacute thức) với những phương thức nhận tri khaacutec nhau vậy Thigravetrong một thacircn xaacutec hẳn phải coacute nhiều Tự Ngatilde khaacutec nhau (tương ứng vớinhững điều kiện nhận thức khaacutec nhau)

Hơn thế nữa Nếu Tự Ngatilde đồng nhất với những Điều kiện nhận thứcthigrave hẳn lagrave noacute cũng phải coacute Sinh khởi vagrave Hoại Diệt Hai cacircu sau của thi tụngnagravey coacute thể hiểu lagrave Nếu thừa nhận tiền đề cho rằng Tự Ngatilde đồng nhất vớiĐiều kiện tạo taacutec thigrave tất yếu phải đi đến kết luận cho rằng Tự Ngatilde coacute SinhDiệt điều nagravey phủ định chiacutenh chủ trương ban đầu cho rằng Tự Ngatilde lagrave caacuteigi khocircng Sinh khocircng Diệt Do đoacute kẻ đưa ra mệnh đề căn bản cho chủtrương của chiacutenh migravenh lại rơi vagraveo chỗ chiacutenh migravenh phản lại noacute

Hoặc giả trong cugraveng một luận cứ Nếu Tự Ngatilde đồng nhất với nhữngĐiều kiện nhận thức thigrave hẳn lagrave noacute cũng phải coacute Sinh khởi vagrave Hoại Diệt magravenếu người phản luận đưa ra chủ trương rằng Tự Ngatilde lagrave caacutei coacute Sinh Diệt thigravetrong trường hợp nagravey chiacutenh người đưa ra mệnh đề chủ trương ấy lại rơi vagraveochỗ tự migravenh phủ nhận yacute nghĩa bản chất của mệnh đề do chiacutenh migravenh chủtrương (Tự ngatilde magrave coacute Sinh Diệt thigrave khocircng cograven lagrave Tự Ngatilde như noacute đượcđịnh nghĩa lagrave caacutei thường hằng bất biến nữa)

Hơn thế nữa cũng cugraveng một luận cứ Nếu Tự Ngatilde đồng nhất vớinhững Điều kiện nhận thức thigrave hẳn lagrave noacute cũng phải coacute Sinh khởi vagrave HoạiDiệt magrave nếu người phản luận chủ trương khocircng thừa nhận Tự Ngatilde lagrave caacutei coacute

Sinh Diệt thế nhưng chiacutenh người ấy lại khocircng thể đưa ra luận cứ chứngminh cho sự tồn tại của caacutei Tự Ngatilde khocircng coacute tiacutenh Sinh Diệt ấy đượcNhưng mặt khaacutec chuacuteng ta lại coacute thể đưa ra luận cứ để chứng minh rằng Từđiểm nhigraven của Thực Tại tối hậu thigrave Tự Ngatilde khocircng tồn tại vigrave noacute vốn lagrave caacuteikhocircng coacute Sinh Diệt Những caacutei gigrave vốn khocircng coacute Sinh Diệt như locircng rugraveasừng thỏ đều vốn khocircng tồn tại

Vả lại Nếu Tự Ngatilde đồng nhất với những Điều kiện nhận thức thigrave hẳnlagrave noacute cũng phải coacute Sinh khởi vagrave Hoại Diệt từ hai mệnh đề coacute tiacutenh biểutrưng nagravey cograven coacute nghiệm suy ra rất nhiều yacute nghĩa cograven hagravem ẩn trong đoacute NhưTừ điểm nhigraven của Thực Tại tối hậu thigrave Năm Điều Kiện Nhận Thức (1 Tiacutenhchất của sự vật (Sắc) 2 Thụ cảm (Thọ) 3 Khaacutei niệm Biểu tượng của Nhậnthức(Tưởng) 4 Taacutec vi của Tacircm thức (Hagravenh) 5 Thức Biệt (Thức) đều khocircngphải lagrave Tự Ngatilde vigrave chuacuteng lagrave những điều kiện vốn coacute Sinh Khởi vagrave Hoại Diệtviacute như caacutei bầu chứa nước vậy Hơn nữa chuỗi mắc xiacutech Nhacircn -Quả cũng lagravecaacutei gigrave khocircng Thường Hằng Bất Biến (Vocirc Thường) coacute khi noacute tạo ra vui thuacutecoacute khi tạo ra phiền natildeo coacute khi tạo ra những nhận thức sai lầm rồi tạo ranhững hoagravei nghi tiếp nốihellip Vagrave cograven coacute thể ng hiệm suy ra muocircn vagraven yacute nghĩakhaacutec nữa hellip

---o0o---

Học phaacutei Thắng Luận (Vainshesika)7 chủ trương rằng Tự Ngatilde tồn tạivới nhiều thực thể khaacutec nhau trong đoacute thacircn xaacutec vagrave Điều kiện Nhận thức lagravenhững caacutei dị biệt coacute thực thể cảm xuacutec coacute thực thể như lagrave chủ thể của nhậnthức vagrave hagravenh vi lagrave caacutei gigrave thường hằng lagrave caacutei gigrave coacute biecircn tại vagrave tất cả nhữngcaacutei ấy đều khocircng phải lagrave Tacircm

Hơn nữa học phaacutei nagravey cho rằng Linh Ngatilde -Purusa lagrave Nguyecircn NhacircnĐầu Tiecircn của vạn hữu kết quả sinh ra lagrave thiecircn higravenh vạn trạng những caacutei caacutebiệt Tuy Linh Ngatilde khocircng phải lagrave chủ thể (của nhận thức vagrave hagravenh vi) nhưngnoacute thụ hưởng những kết quả (của chuacuteng) lagrave caacutei gigrave vốn thanh tịnh khocircng coacutegiới hạn khocircng biến đổi vagrave lagrave caacutei gigrave coacute tiacutenh minh tuệ

Những người chủ trương rằng Ngatilde -Purusa lagrave Nguyecircn nhacircn khởi đầucho tất cả mọi hiện tượng (học phaacutei Vedanda) thigrave cũng như vậy họ cho rằngNgatilde vagrave Điều kiện Nhận thức lagrave hai thực thể caacute biệtNhững người lập luận như thế thigrave phản baacutec rằng luận chứng phủ định Tự Ngatildetrecircn (hai mệnh đề đầu của thi tụng 1) khocircng coacute hiệu quả đối với họ Vigrave vậyLuận sư (Long Thụ) đatilde đưa ra luận chứng cho rằng Ngatilde vagrave Điều kiện Nhậnthức khocircng thể tồn tại như hai thực thể caacute biệt như sau (thi tụng 1 hai mệnhđề sau)

Nếu Ngatilde lagrave một caacutei dị biệt với Điều kiện Nhận thứcThigrave Ngatilde lagrave caacutei gigrave phi-Điều kiện Nhận thức (TL181cd)Trong đoacute phức hợp ngữ phi-Điều-kiện-Nhận-thức (phi-Ngũ Ấm

tướng) khẳng định rằng Điều kiện Nhận thức khocircng phải lagrave đặc trưng củaNgatilde vagrave tự chuacuteng khocircng coacute tiacutenh đặc trưng (như lagrave thuộc tiacutenh của một chủ thể)Tức lagrave Tự Ngatilde tự noacute khocircng coacute tương quan với 1 Tiacutenh chất của sự vật (Sắc)2 Thụ cảm (Thọ) 3 Khaacutei niệm Biểu tượng của Nhận thức 4 Taacutec vi của Tacircmthức 5 Thức Biệt Vigrave vậy điểm ngộ nhận căn bản cho rằng Tự Ngatilde như lagravecaacutei gigrave coacute Tự tiacutenh magrave noacute lại khocircng coacute những tiacutenh chất của Điều kiện Nhậnthức thigrave noacute cũng khocircng thể coacute những tiacutenh chất nagraveo khaacutec được nữa Điều nagraveydẫn đến kết luận (mặc nhiecircn) rằng caacutei Tự tiacutenh đoacute vốn khocircng tồn tại vagrave do đoacutechiacutenh bản thacircn Tự Ngatilde cũng khocircng tồn tại Luận chứng nagravey đưa ra hai yếutố luận lyacute 1_Sở Chứng(thuộc tiacutenh coacute thể luận chứng được ở đacircy khocircng tồntại) vagrave 2_ Năng chứng (luận cứ chứng minh ngoagravei Điều kiện Nhận thức)lagrave hai yếu tố hiển nhiecircn magrave người phản luận vagrave người luận chứng đều phảithừa nhận Viacute dụ như đứa con (Sở chứng) của Thạch nữ7 (Năng chứng) Coacutethể thấy cấu truacutec luận lyacute như thế trong

a Mệnh đề chủ trương Từ điểm nhigraven của Thực Tại tối hậu thigrave caacutei TựNgatilde biệt lập với những yếu tố vật chất (Thacircn) vagrave yếu tố Nhận thức (Tacircm)vốn khocircng tồn tại

b Luận cứ Bởi vigrave rằng những yếu tố vật chất (Thacircn) vagrave những yếu tốthuộc Nhận thức (Tacircm) vốn đều khocircng coacute tự tiacutenh

c Dị Tỉ dụ Giống như đứa con của thạch nữ vậy (lagrave caacutei thuộc vềtưởng tượng vốn khocircng tồn tại khocircng coacute những yếu tố vật chất hay nhậnthức)

Những người phản luận coacute thể sẽ cho rằng Như thế thigrave Niết Bagraven caacuteiđược xem như lagrave khocircng coacute (hay khocircng tugravey thuộc) những tiacutenh caacutech của vậtchất vagrave của tacircm thức magrave vẫn được cho lagrave tồn tại vigrave vậy luận cứ trecircn khocircngthể dẫn đến kết luận lagrave Tự ngatilde khocircng tồn tại được Tuy nhiecircn khi noacutei rằng

Những caacutei gigrave khocircng coacute tiacutenh chất của noacuteThigrave bất kỳ ở đacircu cũng khocircng tồn tại (TL52ab)

thigrave lập trường của Trung Quaacuten cũng phủ định Niết Bagraven như lagrave caacutei gigrave tuyệtnhiecircn vocirc tiacutenh (như hư khocircng hay đoạn diệt của Cực đoan luận) Vigrave thế trongluận chứng trecircn dị tỉ dụ necircu lecircn tiacutenh caacutech khocircng tồ n tại của những gigrave khocircngcoacute tiacutenh chất khocircng phải lagrave khocircng thể dẫn đến kết luận nhất định

Coacute lẽ những người phản luận chứng sẽ cho rằng_Luận chứng noacutei trecircn(TL52 vagrave những luận chứng khaacutec của Trung Luận do Long Thọ viết đều)khocircng chỉnh bị vigrave khocircng thiết định cấu truacutec luận lyacute ở dạng hoagraven chỉnh củasuy luận thức gồm mệnh đề chủ trương vagrave caacutec chi phacircn (theo mocirc higravenh luận lyacutecủa Trần Na đatilde thagravenh một cơ sở để phaacuten đoaacuten luận lyacute) necircn noacute vi phạm vagraveonhững sai lầm trong việc bất chỉnh bị những yếu tố luận lyacute cơ bản Tuynhiecircn đoacute lagrave những giải minh (artha-vagraveda) necircn khocircng phạm vagraveo sai lầm luận

lyacute Tức lagrave lập ngocircn của luận sư (Long Thọ) lagrave để minh giải chứ khocircng phảilagrave để minh chứng Trong đoacute nội dung thacircm viễn được bao hagravem trong caacutechbiểu hiện giản khiết lagrave những gigrave coacute thể xem lagrave căn cứ cho nhiều suy luậnthức Nếu cho đoacute lagrave những suy luận thức để chỉ triacutech lagrave chuacuteng sai lầm thigrave sựchỉ triacutech nagravey khocircng đuacuteng chỗ Hơn thế nữa cho dugrave coacute xem đoacute lagrave những suyluận thức đi nữa thigrave những mệnh đề cần thiết khaacutec (cho một suy luận thứchoagraven chỉnh) vốn khocircng được ngocircn biểu ở đoacute nhưng coacute thể thấy đacircy đoacute đầydẫy trong Luận thư vagrave caacutec kinh điển

Coacute những người (thuộc học phaacutei Thắng Luận) phản đối rằng_Phươnghướng (lagrave một thực thể cũng như Tự ngatilde) 8 lagrave caacutei gigrave vốn tự noacute coacute tiacutenh thườnghằng nhưng bởi noacute được nhận thức hay khocircng được nhận thức magrave coacute tiacutenhsinh khởi vagrave hoại diệt Vigrave vậy khocircng thể theo như trecircn magrave đưa ra luận cứ vigravechuacuteng coacute sinh diệt hay chuacuteng đồng nhất với điều kiện nhận thức để dẫnđến kết luận chuacuteng khocircng phải lagrave Tự ngatilde vagrave chuacuteng khocircng tồn tại được

Tuy nhiecircn (tiền đề của) học phaacutei Thắng Luận khocircng đuacuteng Nếu quanniệm như họ rằng Tự ngatilde lagrave caacutei gigrave khocircng coacute những tiacutenh chất đặc trưng củathacircn xaacutec vagrave tacircm thức (vốn lagrave những điều kiện nhận thức Ngũ Ấm) thigrave Tựngatilde theo quan niệm của họ như lagrave caacutei khocircng coacute tiacutenh chất ấy cũng vẫn cứlagrave đối tượng đatilde bị phủ định Những caacutei gigrave khocircng coacute tiacutenh chất của noacute thigrave bấtkỳ ở đacircu cũng khocircng tồn tại (TL5ab) (Magrave nếu cho Tự ngatilde lagrave caacutei gigrave thườnghằng khocircng coacute giới hạn như họ quan niệm thigrave tồn tại của noacute bị phủ định bờinhững suy luận thức như sau)

Suy luận thức 1a Mệnh đề chủ trương Caacutei gigrave thường hằng khocircng coacute giới hạn thigrave

khocircng phải lagrave caacutei coacute thể lagravem cơ sở cho những điều kiện nhận thức đượcb Luận cứ Bởi vigrave những điều kiện đều lagrave những caacutei vốn coacute sinh khởi

vagrave hoại diệtc Tỉ dụ Những tiacutenh chất của vật chất (Sắc)

Vagrave suy luận thức 2a Mệnh đề chủ trương Tự Ngatilde khocircng phải lagrave caacutei gigrave khocircng coacute giới

hạnb Luận cứ Bởi vigrave noacute lagrave một thực thể riecircng biệt (caacute thể)c Tỉ dụ như caacutei bigravenh nagravey

Người ta coacute thể phản luận lại rằng luận cứ của suy luận thức 2 noacuteitrecircn nếu đặt vagraveo trường hợp của hư khocircng như lagrave một thực thể (caacutei hưkhocircng nagravey)vốn khocircng coacute giới hạn thigrave khocircng thể nagraveo dẫn đến k ết luận rằngnoacute khocircng lagrave caacutei gigrave khocircng coacute giới hạn được Tuy nhiecircn chuacuteng ta phủ địnhrằng hư khocircng khocircng phải lagrave một thực thể vagrave tiacutenh khocircng coacute giới hạn của noacutecũng luocircn thể bị phủ định cũng như trường hợp của Tự ngatilde Như thế khocircngphạm vagraveo lỗi lagrave khocircng qui kết được

Vả lạia Mệnh đề chủ trương Tự ngatilde khocircng phải lagrave chủ thể của những điều

kiện nhận thức (tiacutenh chất của vật chất cảm thụ của giaacutec quan biểu tượng vềsự vật taacutec vi của tacircm thức vagrave thức biệt)

b Luận cứ Bởi vigrave noacute khocircng coacute tự thể (hay tự tiacutenh caacutei lagravem cho noacute lagravenoacute)9

c Tỉ dụ như tiacutech lũy của những tạo taacutec (Nghiệp)

Điều nagravey cũng coacute thể dẫn đến qui kết của suy luận thức 2 ở trecircn a Tựngatilde khocircng phải lagrave caacutei gigrave khocircng coacute giới hạn b bởi vigrave noacute lagrave một thực thể riecircngbiecirct c như caacutei bigravenh nagravey

Đồng dạng thức lyacute luận như thế cũng coacute thể sử dụng đối tượng củanhận thức đối tượng của ngocircn ngữ tồn tại của sự vật như lagrave luận cứ a Tựngatilde khocircng phải lagrave caacutei gigrave khocircng coacute nhacircn tố tạo taacutec ra b bởi vigrave noacute lagrave caacutei gigraveđang tồn tại c như caacute i bigravenh nagravey Cũng như thế nếu sử dụng luận cứ như lagraveđối tượng của nhận thức đối tượng của ngocircn ngữ

Cũng giống như trường hợp của học phaacutei Thắng Luận đối với quanniệm của học phaacutei Số Luận cho rằng Linh Ngatilde khocircng phải lagrave chủ thể củanhận thức vagrave hagravenh vi đoacute lagrave một tồn tại thường hằng vagrave bagraveng quan với nhữngcaacutei như thế vậy thigrave

a Mệnh đề chủ trương Từ điểm nhigraven của Thực Tại tối hậu thigrave Tự ngatildekhocircng coacute những tiacutenh caacutech của Linh Ngatilde cũng khocircng phải lagrave caacutei gigrave thườnghằng vagrave khocircng coacute giới hạn cũng khocircng phải lagrave caacutei gigrave khocircng coacute nguyecircn nhacircn

b Luận cứ Bởi vigrave noacute lagrave caacutei gigrave đang tồn tại Vả lại noacute lagrave caacutei gigrave đocirci khiđem lại caacutei biết đuacuteng đắn đocirci khi đem lại caacutei biết nhầm lẫn đocirci khi đem lạinhững những hoagravei nghi Vả lại noacute lagrave caacutei gigrave đocirci khi đem lại niềm vui đocirci khiđem lại sầu bi

c Tỉ dụ Như caacutei trụ (một sự vật tồn tại người ta cũng coacute khi biết vềnoacute đuacuteng coacute khi biết về noacute sai coacute khi hoagravei nghi noacute vagrave coacute khi noacute đem lại niềmvui cũng coacute khi đem lại nỗi buồn)

Vả lại coacute nhiều người cho rằng Lập trường của Trung Quaacuten khocircngthừa nhận Tự ngatilde như lagrave một thực tại magrave ngocircn ngữ noacutei đến 10 vigrave vậy tất cảnhững điều họ luận về tiacutenh chất đặc thugrave của Tự ngatilde đều khocircng chiacutenh xaacutec Vigraveđiều đoacute cũng giống hệt như luận về magraveu trắng hay magraveu xanh của đứa concủa thạch nữ (vốn khocircng tồn tại)

Tuy nhiecircn chỉ triacutech nagravey khocircng đuacuteng Caacutei Tự ngatilde magrave chuacuteng ta đang noacuteiđến trong yacute nghĩa lagrave chủ thể thụ nhận những sinh diệt tiếp nối nhau magrave tồntại Trong yacute nghĩa nagravey thigrave Tacircm Thức lagrave đối tượng magrave chuacuteng ta đang giảthiết lagrave Tự Ngatilde trecircn bigravenh diện ngocircn ngữ vagrave caacutei gọi lagrave Tự Ngatilde ấy chẳng lagravecaacutei gigrave khaacutec hơn Tacircm Thức cả Thế Tocircn cũng thuyết giảng với ngocircn ngữnhư thế

Chiacutenh chuacuteng ta phải lagrave chủ thể của chiacutenh migravenh (agravetman tự ngatilde)11chứ cograven một chủ thể nagraveo đacircu khaacutec hay sao Người coacute triacute tự điều ngự chiacutenhmigravenh (agravetman) thigrave mới nhận được niềm vui của cotildei trời (kinh Phaacutep Cuacute)Với cugraveng yacute nghĩa của ngocircn ngữ (chiacutenh migravenh -agravetman-tự ngatilde) như thế chuacutengta vẫn đang sử dụng theo thoacutei quen của thế tục thừa nhận caacutei magrave một caacutechphổ quaacutet được thừa nhận vagrave phủ định caacutei gigrave khocircng thể thừa nhận được Caacutei(Tự ngatilde_caacutei chiacutenh migravenh) magrave chuacuteng ta đang luận chứng khocircng coacute lầm lẫn

Hơn nữa cũng coacute caacutech khaacutec để luận chứng (cugraveng một yacute với suy luậnthức trecircn magrave khocircng phải phủ định Tự Ngatilde như đatilde bị chỉ triacutech)

aMệnh đề chủ trương Thacircn xaacutec như lagrave caacutei được trang bị những cơnăng cảm giaacutec khocircng thể lagrave caacutei coacute thể lagravem nhacircn tố tạo taacutec necircn nhận thứcmột caacutei gigrave thường hằng vagrave vocirc hạn (_như lagrave Linh Ngatilde magrave đối phươngquan niệm) được

b Luận cứ Bởi vigrave thacircn xaacutec cũng chỉ lagrave một caacutei gigrave coacute thể tri giaacutec đượcc Tỉ dụ Như caacutei bigravenhCugraveng yacute nghĩa như thế cũng coacute thể sử dụng luận cứ khaacutec ngoagravei caacutei coacute

thể tri giaacutec đượcVề điều nagravey những người chủ trương coacute Tự ngatilde coacute thể phả n luận rằng

Những điều kiện nhận thức coacute được thocircng qua cảm giaacutec vagrave thacircn xaacutec khocircngphải lagrave Tự ngatilde (theo như quan niệm của Trung Quaacuten) vậy thigrave Tự ngatilde noacute lagravecaacutei gigrave Nếu cho đưa ra chủ trương rằng Tự Ngatilde hoagraven toagraven khocircng tồn tại trongnhững điều kiện như thế thigrave sẽ khocircng coacute được caacutei gigrave coacute thể lagravem tỉ dụ để điđến kết luận được Tức lagrave ngay cả ở caacutei bigravenh (magrave luận chứng của TrungQuaacuten lấy lagravem tỉ dụ về caacutei khocircng coacute Tự ngatilde) thực ra trong một caacutech nagraveo đoacutecũng tồn tại Tự Ngatilde12 Hơn nữa theo như chủ trương t recircn thigrave cho dugrave thacircnxaacutec lagrave một caacutei gigrave khocircng thể tri giaacutec được thigrave cũng khocircng thể coacute tỉ dụ nagraveo coacutethể minh chứng được cho điều ấy vigrave rằng caacutei bigravenh đi nữa thigrave cũng lagrave đốitượng của tri giaacutec Vagrave hơn nữa nếu cho rằng thacircn xaacutec khocircng phải lagrave nhacircn tốtạo taacutec necircn nhận thức thigrave cũng khocircng thể nagraveo kiếm ra được một caacutei gigrave đểlagravem tỉ dụ minh chứng được Bởi vigrave ngay chiacutenh caacutei bigravenh cũng coacute thể lagrave nhacircntố tạo taacutec necircn nhận thức (theo quan điểm của những người cho rằng Linh ngatildetồn tại)

Để trả lời điều nagravey cần xaacutec định lagrave mệnh đề chủ trương chuacuteng ta đưara với yacute nghĩa rằng Thacircn xaacutec vagrave caacutec cơ năng cảm giaacutec của noacute khocircng thể lagravecăn nguyecircn cho nhận thức của Tự ngatilde được Điều nagravey khocircng coacute yacute nghĩa đơnthuần như lagrave khocircng phải lagrave căn nguyecircn của nhận thức hay như lagrave khocirc ngphải lagrave căn nguyecircn nhận thức của một caacutei gigrave ngoagravei Tự ngatilde Những chỉ triacutechnoacutei trecircn khocircng thể phản luận hay phecirc phaacuten chủ trương ấy được

Theo đoacute người tigravem cầu đạo lyacute coacute thể tự tra vấn chiacutenh migravenh những vấnnạn như sau Caacutei magrave theo quan niệm của thế gian cho lagrave Tự ngatilde lagrave caacutei gigraveCaacutei đoacute noacutei cho cugraveng coacute phải lagrave caacutei coacute những tiacutenh chất của những điều kiệnnhận thức hay khocircng Hoặc những yếu tố của thacircn xaacutec vagrave tacircm thức tồn tại

đồng nhất hay biệt lập với nhau Trong đoacute trước hết lagrave tra vấn Những yếutố của thacircn xaacutec vagrave tacircm thức tồn tại đocircng nhất hay biệt lập nhau Nếu Tự ngatildeđồng nhất với những điều kiện của nhận thức thigrave noacute tất nhiecircn lệ thuộc vagraveonhững điều kiện sinh diệt Vagrave như thế vigrave những yếu tố của thacircn xaacutec vagrave tacircmthức cũng phải sinh diệt như caacutei bigravenh necircn chuacuteng đều khocircng phải lagrave Tự ngatildeNgược lại điều nagravey nếu Tự ngatilde lagrave caacutei gigrave tồn tại biệt lập với những điều kiệnnhận thức như lagrave những yếu tố của thacircn xaacutec vagrave tacircm thức thigrave những điều kiệnnagravey đều lagrave những caacutei khocircng coacute tự tiacutenh Cũng như hoa đốm giữa khocircng trung(viacute dụ của những caacutei gigrave khocircng tồn tại) những điều kiện nhận thức khocircng coacutetự tiacutenh ấy vốn khocircng tồn tạiCũng giống như vậy khi thay thế bằng luận cứ rằng Tự ngatilde lagrave caacutei gigrave khocircngnguyecircn nhacircn necircn noacute cũng khocircng tồn tại

---o0o---

3 PHEcirc PHAacuteN LUẬN CHỨNG VỀ TỰ NGAtilde CỦA CAacuteC HỌC PHAacuteIKHAacuteC

Những người quan niệm Tự ngatilde tồn tại (của học phaacutei Thắng Luận vagravehọc phaacutei Chiacutenh Lyacute) lập luận như thế nagravey

Tự ngatilde hẳn nhiecircn tồn tại (chủ trương)Vigrave noacute lagrave chủ thể của nhận thức (luận cứ)Tức lagrave nếu trong thacircn xaacutec khocircng tồn tại Tự ngatilde thigrave giống như caacutei cửa

sổ chỉ tồn tại những cơ năng cảm giaacutec magrave khocircng hề coacute được nhận thức vềnhững đối tượng becircn ngoagravei (đồng tỉ dụ) Mặt khaacutec Tự ngatilde như lagrave caacutei gigrave tồntại dị biệt với những cơ năng cảm giaacute c necircn noacute coacute thể nhận thức được nhữngđối tượng becircn ngoagravei (dị tỉ dụ)

Caacutei chủ thể của nhận thức ấy khocircng lagrave caacutei gigrave khaacutec hơn Tự ngatilde (liecircnkết luận lyacute)

Vigrave vậy Tự ngatilde hẳn phải tồn tại (qui kết)13Tuy nhiecircn lập luận nagravey khocircng chuẩn xaacutec Đacircy lagrave lậ p luận của học phaacutei

Thắng Luận vagrave Niyaya chứ khocircng phải lagrave của chuacuteng ta (Trung Quaacuten) giữamệnh đề chủ trương của suy luận thức nagravey Tự ngatilde hẳn nhiecircn tồn tại vagrave luậncứ vigrave noacute lagrave chủ thể của nhận thức trong đoacute tương quan tất nhiecircn giữa Tựngatilde vagrave thacircn xaacutec chưa được minh chứng Nếu như đổi mệnh đề chủ truơng lạithagravenh Trong thacircn xaacutec coacute chứa Tự ngatilde thigrave coacute thể neacute traacutenh được sai lầm củaluận cứ

Học phaacutei Chiacutenh Lyacute cho rằng Caacutei magrave mắt phải nhigraven thấy thigrave mắt traacuteitaacutei nhận hay lagrave Những gigrave kinh nghiệm đ ược thigrave được kyacute ức lưu giữ lạihay lagrave Quaacute trigravenh tiacutech lũy những tạo taacutec (Nghiệp) được ghi nhận lại trong kếtquả gặt haacutei (Baacuteo) như lagrave căn cứ để minh chứng cho sự tồn tại chủ thể nhận

thức thường hằng lagrave Tự ngatilde thigrave đatilde được chuacuteng ta phecirc phaacuten như trecircn (ở 1 vagrave2) rồi Xa hơn nữa những người tri thức (của học phaacutei Thắng Luận) chorằng

Luận chứng AKhi thocircng qua thacircn xaacutec để gọi lagrave caacutei tocirci-Tự ngatilde (Agravetman) thigrave tecircn gọi

Tự ngatilde nagravey đaacutep ứng với một đối tượng trecircn thực tế khocircng phải lagrave thacircnxaacutec (Mệnh đề chủ trương)

Vigrave noacute đang giả thiết về một caacutei khaacutec đang tồn tại (Luận cứ)Viacute dụ như Giả thuyết rằng caacutec trẻ em bagrave-la-mocircn lagrave những con sư tử

thigrave từ những con sư tử lagrave những tồn tại khaacutec (đối với những trẻ em bagrave -la-mocircn) với racircu vagrave bờm của chiacutenh sư tử tự noacute được xem như lagrave những caacutei thựcsự kinh nghiệm được (Tỉ dụ)

Tecircn gọi Tự ngatilde cũng giống như thế tuy lagrave caacutei được giả thiết chothacircn xaacutec vagrave những cơ năng cảm giaacutec vagrave noacutei chung lagrave nhận thức nhưng đoacute lagravecaacutei được giả thiết dựa trecircn cơ sở thực tế lagrave một tồn tại khaacutec (với thacircn xaacuteccảm giaacutec nhận thức) đaacutep ứng với thực tại đoacute đoacute chiacutenh lagrave Tự ngatilde tự noacute(Liecircn kết luận lyacute)

Vigrave vậy Tự ngatilde lagrave một caacutei gigrave tự noacute (chứ khocircng phải lagrave giả thiết) tồntại (Qui kết)

Hoặc giả họ lập luận như thế nagraveyLuận chứng BNhững tri thức magrave chuacuteng ta coacute thể biết được về Tự ngatilde lagrave những tri

thức coacute thể biết được về một đối tượng thực sự tồn tại (Mệnh đề chủtrương)

Bởi vigrave rằng Những caacutei khaacutec noacute thigrave chuacuteng ta biết lagrave khocircng phải noacute(Luận cứ)

Viacute dụ như Caacutei biết phacircn định về một người vagrave một gốc cacircy (Tỉ dụ)Cũng giống như thế Chuacuteng ta coacute thể phacircn định những tri thức magrave

con người ta coacute thể biết được về Tự ngatilde (như lagrave nguyecircn nhacircn của sự tụ hộinhững thực thể đất nước gioacute lửa để thagravenh ra kết quả lagrave thacircn xaacutec vagrave tacircmthức) với những caacutei biết sai lầm về Tự ngatilde Theo đoacute caacutei magrave chuacuteng ta coacute thểbiết được về Tự Ngatilde lagrave tri thức đaacutep ứng với một caacutei gigrave thực sự tồn tại (Liecircnkết luận lyacute)

Vigrave vậy Tự ngatilde thực sự tồn tại (Qui kết)

Đối với những luận chứng nagravey chuacuteng ta (Trung Quaacuten) trả lời rằngNếu dựa trecircn cơ sở định thuyết của học phaacutei nagravey thigrave vẫn khocircng thể xaacutec đinhđược tự tiacutenh (như lagrave bản chất) của Tự ngatilde magrave nếu cứ theo caacutech hiểu thocircngtục của thế gian trong một yacute nghĩachung chung để chủ trương rằng Tự ngatilde(agravetman) tồn tại như lagrave caacutei chiacutenh migravenh caacutei tocirci thigrave noacute cũng chẳng chứngminh được điều gigrave hơn được cả ngoagravei những gigrave người ta ai cũng biết rồiKhocircng kể trường hợp trong kinh điển gọi Agravetman trong yacute n ghĩa như lagrave một

tacircm thức chacircn thực vốn coacute thigrave ngoagravei ra chỉ lagrave những trường hợp của giảthuyết hay phỏng đoaacuten coacute tiacutenh caacutech caacute nhacircn Điều nagravey chẳng khaacutec gigrave như noacuteinhững bộ phận của caacutei xe họp lại thigrave cứ cho lagrave caacutei xe những yếu tố của thacircnvagrave tacircm họp lại thigrave cứ cho lagrave một caacutei gigrave hữu tigravenh hữu lyacute lagrave được Vả lại trongyacute nghĩa rằng tacircm thức lagrave một caacutei gigrave coacute thể taacutei sinh khởi liecircn tục vagrave tồn tại thigravenoacute được gọi caacutei chiacutenh migravenh caacutei tocirci (agravetman) trong yacute nghĩa thocircng dụng củakhaacutei niệm nagravey (vagrave với yacute nghĩa thocircng dụng như thế thigrave chuacuteng ta cũng khocircngcần gigrave phải phủ định cả)

Tuy nhiecircn nếu cho rằng Tacircm thức lagrave cũng chiacutenh lagrave caacutei magrave ngocircn ngữđang noacutei đến (pardagravertha) như lagrave Tự ngatilde thigrave cũng phải biết rằng Tự ngatildekhocircng phải lagrave đối tượng magrave tri thức coacute thể biết được Bởi vigrave rằng Noacute (caacuteitương ứng với tacircm thức vagrave chủ thể của nhận thức) một mặt được xem nhưlagrave caacutei gigrave do nhacircn tạo taacutec vagrave điều kiện tạo taacutec magrave higravenh thagravenh cũng giống nhưthacircn xaacutec mặt khaacutec noacute lại được quan niệm như lagrave một thực thể thường hằngbất biến vagrave khocircng coacute giới hạn (như lagrave Tự ngatilde) Trong trường hợp nagravey chodugrave người đối luận coacute quan niệm như thế nagraveo đi nữa dugrave cho tacircm thức lagrave caacuteimagrave khaacutei niệm ngocircn ngữ đang noacutei đến như lagrave Tự ngatilde đi nữa thigrave việc chủtrương rằng Tự ngatilde khocircng phải lagrave đố i tượng coacute thể tri thức được cũng chẳngkhaacutec gigrave hơn lagrave chứng minh cho một việc magrave ai cũng đatilde biết rồi Cograven chuacuteng tathigrave trong bất kỳ trường hợp nagraveo cũng đều phủ định những kiến giải cho rằngTự ngatilde tồn tại

Vả lại nếu chỉ theo như thoacutei thường mặc nhiecircn cocircng nhận của thếgian thigrave luận chứng trecircn (của người đối luận) cũng khocircng chiacutenh xaacutec Bởi vigraverằng cả ngocircn ngữ vagrave giả thiết vagrave cả đối tuợng đoacute (Tự ngatilde tự noacute) magrave họcphaacutei ấy vagrave caacutec học phaacutei khaacutec cocircng nhận lagrave thỏa đaacuteng thigrave khi mới vừa tiền đềhọ cũng đatilde mặc nhiecircn cocircng nhận theo thoacutei thường của thế gian (tuy nhiecircntrong mặc định như thế suy luận thức trecircn của họ thiếu đi một điều kiện cầnthiết lagrave xaacutec định tacircm thức như lagrave một thực thể biệt lập)

Nếu nhigraven từ điểm nhigraven chacircn thật tối hậu thigrave khaacutei niệm Tự ngatilde củangocircn ngữ khocircng đaacutep ứng với caacutei magrave noacute noacutei đến trong thực tại(như lagrave Tự ngatildetự noacute) Ngay cả khaacutei niệm sư tử được necircu ra trong tỉ dụ của luận chứng Avới tiacutenh caacutech lagrave khaacutei niệm thuộc về thực tại ngocircn ngữ vagrave với tiacutenh caacutech nhưlagrave giả thiết chứ khocircng phải lagrave caacutei đang thực sự tồn tại (con sư tử trong thựctế) necircn chỉ coacute thể lagrave một phản tỉ dụ Theo đoacute ngay cả khaacutei niệm ngocircn ngữ vềcon sư tử cũng tự noacute khocircng noacutei lecircn tiacutenh chacircn thực của thực tại magrave noacute đangnoacutei đến Noacutei một caacutech khaacutec chuẩn xaacutec hơn

a Mệnh đề chủ trương Đối với một khaacutei niệm ngocircn ngữ giả thiết vềmột thực tại thigrave phải hiểu rằng noacute tương ứng với một tổng thể magrave noacute noacutei đến

b Luận cứ Bởi vigrave noacute đang giả thiết về tổng thể của caacutei đoacutec Tỉ dụ Như khaacutei niệm về con sư tửNhư vậy thigrave coacute thể phủ định luocircn cả caacutei khaacutei niệm về Tự ngatilde (theo

như họ quan niệm lagrave một caacutei gigrave tồn tại biệt lập với thacircn xaacutec vagrave những điều

kiện nhận thức) Theo đoacute mệnh đecirc chủ trương ở suy luận thức A của họ đatildegiả thiết Tự ngatilde như lagrave một thực thể biệt lập khocircng phải lagrave thacircn xaacutec đồngthời cũng bao hagravem yacute nghĩa của luận cứ đoacute lagrave giả thiết về một tổng thể (củamột caacutei vagrave của một caacutei khaacutec khocircng phải lagrave noacute) vậy thigrave chủ trương mệnh đềnagravey tự phủ định bởi tiacutenh caacutech macircu thuẩn giữa nhacircn tố đồng loại (Phaacutep sai biệttương dị nhacircn)

Đối với mệnh đề chủ trương của suy luận thức B của họ thigrave chuacuteng tacũng coacute thể phecirc phaacuten như ở suy luận thức A

Những người của học phaacutei Số Luận thigrave lập luận như sauLinh ngatilde lagrave bản chất tinh yếu của caacute nhacircn vagrave lagrave caacutei magrave tất cả mọi

người đều coacute thể thừa nhận Chuacuteng ta khocircng phải luận bagraven gigrave thecircm về sự tồntại của noacute nữa magrave tốt hơn lagrave chỉ necircn luận bagraven về tiacutenh caacutech thụ nhận nhữngđặc tiacutenh của noacute Coacute lẽ những tiacuten đồ Phật giaacuteo sẽ phản luận lại rằng Caacutei gọilagrave Linh ngatilde cũng chỉ đồng dạng với tacircm thức vagrave tacircm thức thigrave cũng chỉ lagrave trinăng (buddhi) Theo đoacute thigrave khocircng thể noacutei Linh ngatilde lagrave caacutei gigrave tinh yếu như lagravebản chất của con người được Tuy nhiecircn điều nagravey khocircng được (học phaacutei SốLuận) đồng yacute với lyacute do

Tri năng khocircng phải lagrave Linh ngatilde (mệnh đề chủ trương)Bởi vigrave đoacute lagrave caacutei gigrave coacute sinh khởi (luận cứ)Cũng giống như caacutei bigravenh (tỉ dụ)Cũng giống như thế đường thocirc coacute thể thanh lọc những chất tạp nhiễm

để trở thagravenh caacutei hữu ich được sử dụng (với cocircng nă ng tiacutenh vagrave thực dụng tiacutenh)tri tiacutenh con người khocircng phải lagrave Linh ngatilde bản chất tinh yếu của con ngườiNhigraven từ goacutec độ của lập luận nagravey thigrave Linh ngatilde (magrave họ quan niệm) khocircng phụthuộc vagraveo trong thacircn xaacutec lagrave đối tượng thụ nhận của noacute magrave lagrave chủ thể của vậtthụ nhận (thacircn xaacutec) Chiacutenh xaacutec hơn thigrave trong yacute nghĩa nagravey Linh ngatilde đồngngữ nghĩa với Tự ngatilde lagrave caacutei tri giaacutec được thacircn xaacutec vagrave cũng theo quanniệm của họ thigrave noacute thường hằng khocircng coacute giới hạn vagrave bagraveng quan đối vớinhững gigrave đang diễn ra của thacircn xaacutec như lagrave một tồn tại biệt lập

Về vấn đề nagravey thigrave đatilde coacute luận chứng phủ định về tiacutenh caacutech Linh ngatilde củaTự ngatilde tiacutenh thường hằng vocirc hạn của noacute tiacutenh thụ nhận(như ở phần 1 vagrave 2)Cograven soacutet lại vấn đề Tri năng khocircng phải lagrave Linh Ngatilde_điều nagravey coacute yacute nghĩa nhưthế nagraveo Rằng tri năng (buddhi) tự noacute coacute hay khocircng coacute tri tiacutenh Hoặc giả trinăng cũng chỉ lagrave một khả năng nagraveo đoacute của Linh ngatilde (điều magrave caacutec tiacuten đồ Phậtgiaacuteo đatilde phản đối) Học phaacutei Số Luận muốn cho rằng triacute năng vốn lagrave caacutei chacircntri (cetanagrave) của Linh ngatilde (một caacute i biết minh mẫn ở ngoagravei những điều kiệnthụ cảm của giaacutec quan vagrave thacircn xaacutec) Tuy nhiecircn khi cho rằng caacutei chacircn tri ấy lagravemột caacutei gigrave biệt lập thigrave caacutei thực thể biệt lập ấy chưa được chứng minh Nhưvậy bởi vigrave caacutei magrave họ quan niệm như lagrave chacircn tri thuộc về Linh ngatilde lagrave caacuteichưa được minh chứng necircn chủ từ của mệnh đề chủ trương magrave họ đưa ra bịphạm vagraveo lỗi sai lầm lagrave khocircng coacute căn cứ luận chứng (Sở Y Bất Thagravenhagravesrayagravesiddhi)

Vả lại luận cứ Bởi vigrave đoacute lagrave caacutei gigrave coacute sinh khởi coacute yacute nghĩa như thếnagraveo Nếu lagrave yacute nghĩa sinh ra từ chỗ khocircng tồn tại thagravenh ra tồn tại thigrave luận cứmagrave học phaacutei Số Luận đưa ra phản lại chiacutenh cơ sở học thuyết của họ (dựa trecircnNhacircn-trung-hữu-Quả luận rằng trong vạn hữu coacute tiềm tại nguyecircn nhacircn tốisơ-prakrti vagrave noacute ứng hiện ra trong mọi tồn tại) Tuy nhiecircn họ coacute thể phản baacutecnhư sau

Cho dugrave rằng khocircng thagravenh lập được căn cứ cho luận chứng thigrave cũngvẫn coacute thể noacutei lecircn yacute nghĩa muốn noacutei của migravenh (Chủ trương) Bởi vigrave căn cứđoacute coacute thể higravenh thagravenh trong tương quan đối lập với caacutec học thuy ết khaacutec (Luậncứ) Cũng giống như căn cứ của luận chứng higravenh thagravenh trong tương quan đốilập của người lập luận vagrave người đối luận (Tỉ dụ)

Tuy nhiecircn chuacuteng ta cũng coacute thể đưa ra lyacute luận ngược lại Nếu chỉ coacutethể đưa ra căn cứ của luận chứng thocircng qua tương quan đối lập với người đốiluận thigrave khocircng thể minh chứng được cho nội dung của caacutei magrave migravenh muốnchứng minh (Chủ trương) Bởi vigrave cũng coacute trường hợp yacute nghĩa của người lậpluận khocircng higravenh thagravenh được (Luận cứ) Cũng giống như trường hợp yacute nghĩacủa người đố i luận khocircng thagravenh lập được (thigrave luận cứ higravenh thagravenh từ caacutei khocircngthể thagravenh lập được ấy cũng khocircng hữu hiệu) (Tỉ dụ) Bởi lẽ ấy điều magrave họlập luận tri năng khocircng phải lagrave Linh ngatilde bị loại bỏ như lagrave một suy lyacutekhocircng đủ điều kiện luận lyacute Theo đoacute điều magrave chuacuteng ta phecirc phaacuten lagrave noacute khocircngcoacute căn cứ luận chứng vẫn thỏa đaacuteng

Ngược lại nếu yacute nghĩa của luận cứ Bởi vigrave đoacute lagrave caacutei gigrave coacute sinh khởicoacute yacute nghĩa như lagrave sự chuyển biến ứng hiện (qua tương taacutec của Linh ngatilde vagravenhững nguyecircn nhacircn tối sơ -prakrti theo quan niệm của Số luận) thigrave lyacute luậnvề sự chuyển biến-vyakti cũng đatilde bị phủ định necircn luận cứ khocircng thagravenh lậpđược Hơn nữa tỉ dụ (caacutei bigravenh) được đưa ra để thực chứng cho luận cứ (lagrave caacuteicoacute sinh khởi chuyển biến ứng hiện) thigrave khocircng coacute tiacutenh caacutech đoacute

Những người khocircng ragravenh luận lyacute (theo caacutech tự gọi một caacutech khiecircmcung vagrave tự ngụy trang của trường phaacutei luận lyacute học Chiacutenh Lyacute chuyecircn về lyacuteluận) thigrave cho rằng Năm điều kiện nhận thức (tiacutenh chất của vật chất cảm thụcủa giaacutec quan biểu tượng về sự vật taacutec vi của tacircm thức vagrave thức biệt) vagravethacircn xaacutec với những cơ năng cảm giaacutec của noacute khocircng phải lagrave nguyecircn nhacircnkhiến cho Tự ngatilde nhận thức được Vagrave lập trường của Trung Quaacuten vigrave ngay từđầu khocircng thừa nhận sự tồn tại của Tự ngatilde necircn cũng khocircng thể thagravenh lậpđược luận chứng tiếp theo liecircn quan đến những thuộc tiacutenh của noacute Vigrave vậynhững người theo lập trường Trung Quaacuten vốn coacute địch yacute với Tự ngatilde họkhocircng muốn thừa nhận những gigrave traacutei với chủ trương Vocirc Ngatilde của họ

Về điểm nagravey thigrave chuacuteng ta (với lập trường của Trung Quaacuten) cũng đatildetrigravenh bagravey như phần trecircn rằng Vigrave caacutec học phaacutei khaacutec thừa nhận theo thoacuteithường của thế gian về Agravetman-caacutei chiacutenh migravenh caacutei tocirci như lagrave Tự ngatildeDựa trecircn cơ sở đoacute họ cũng ngộ nhận vagrave gaacuten cho noacute những thuộc tiacutenh như lagravethường hằng khocircng coacute giới hạn lagrave chủ thể của hagravenh vigrave vagrave nhận thức

lagrave chủ thể thụ nhận những xuacutec cảm những thagravenh quả (Baacuteo) của quaacute trigravenhtạo taacutec (Nghiệp)Vagrave lập trường Trung quaacuten chuacuteng ta phủ định tiacutenh caacutechngộ nhận (Vọng Tưởng) nagravey Trong thế giới quan magrave con người thế gianquan niệm thigrave caacutei tocirci-Tự ngatilde mặc nhiecircn được thừa nhận như lagrave caacutei gigrave coacutetiacutenh chất cụ thể vagrave higravenh tướng hẳn hoi nhưng nếu nhigraven từ điểm nhigraven củaThực Tại tối hậu thigrave caacutei Tự ngatilde ấy vốn khocircng tồn tại vagrave cả những tiacutenhchất tương đối của vạn hữu trong tương quan tương taacutec cũng khocircng tồn tạiTheo đoacute thigrave lập trường Trung Quaacuten phủ định tất cả mọi thuộc tiacutenh magrave theothoacutei thường của thế gian ngộ nhận vagrave gaacuten cho caacutei tocirci-Tự ngatilde trecircn cơ sở lấyThực Tại tối hậu lagravem chuẩn cứ Điều nagravey khocircng coacute nghĩa lagrave Tru ng Quaacuten chủtrương Vocirc Ngatilde (như lagrave một định thuyết về nguồn gốc của tồn tại) hay điều gigravenhư thế cả Vigrave thế sự cocircng kiacutech trecircn chỉ lagrave cocircng kiacutech vagraveo khoảng khocircng (chỗTrung Quaacuten khocircng hề chủ trương)Những người phản luận coacute thể cho rằng

Tự ngatilde hẳn phải tồn tại (mệnh đề chủ trương)Bởi vigrave chỉ coacute thể phủ định noacute ở một chỗ nagraveo đoacute thocirci (luận cứ)Viacute dụ như phủ định caacutei giếng nagravey khocircng coacute nước thigrave chỉ coacute thể phủ

định lagrave khocircng coacute nước trong caacutei giếng nagravey nhưng coacute thể biết được nước tồntại ở những nơi khaacutec (tỉ dụ)

Cũng giống như thế khi phủ định Tự ngatilde khocircng tồn tại ở thacircn xaacutec vagravenhững cơ năng cảm giaacutec vagrave nhận thức thigrave chỉ coacute thể phủ định ở những chỗđoacute ngoagravei những chỗ ấy ra thigrave Tự ngatilde vẫn tồn tại (liecircn kết luận lyacute)

Vigrave vậy Tự ngatilde hẳn phải tồn tại (qui kết)Đaacutep lại điều nagravey Về những cơ quan cảm giaacutec của con người thigrave cho

dugrave coacute phủ định rằng Chủ Thể Saacuteng Tạo ra chuacuteng như thần Tự Tại Thiecircn tốicao của caacutec vị thần khocircng tồn tại hay phủ định nguyecircn nhacircn tối sơ -prakrticủa chuacuteng khocircng tồn tại hay phủ định tất cả những đại loại như thế đềukhocircng tồn tại đi chăng nữa thigrave cũng khocircng coacute nghĩa lagrave ở những chỗ khaacutecnagraveo đoacute những cơ quan cảm giaacutec ấy tồn tại Vigrave vậy luận cứ tồn tại ở nhữngchỗ khaacutec nagravey khocircng thể dẫn đến kết lu ận được Hơn thế nữa nhigraven cho rốtraacuteo vấn đề thigrave cũng khocircng coacute nghĩa lagrave caacutei gigrave khaacutec với nước cũng tồn tại(như bản chất của vấn đề giả thiết Tự ngatilde tồn tại như lagrave caacutei gigrave khaacutec với thacircnxaacutec) necircn cả tỉ dụ để thực chứng cũng khocircng thagravenh lập được Toacutem l ại đacircykhocircng phải lagrave một luận chứng đuacuteng đắn

Vả lại coacute nguời trong học phaacutei Số Luận chỉ triacutech luận chứng phủ địnhTự ngatilde của chuacuteng ta rằng Cũng giống như caacutei trụ khocircng thể lagrave nhacircn tố tạotaacutec necircn nhận thức thacircn xaacutec với những cơ năng cảm giaacutec cũng khocircng thể lagravenhacircn tố tạo taacutec necircn nhận thức của Tự ngatilde như sau

Những hagravenh giả phaacutei Du giagrave (Yoga) coacute thể chuyển tacircm thức của migravenhvagraveo thacircn xaacutec của người khaacutec khi họ tập luyện đến mức độ coacute thể khocircng trigiaacutec thacircn xaacutec của migravenh thigrave họ cũng coacute thể chuyể n tacircm thức sang một thacircnxaacutec khaacutec khi thacircn xaacutec nagravey biến hoại Đối với những hagravenh giả coacute thể chuyển

dịch thacircn xaacutec (như đổi một caacutei bigravenh) như thế thigrave một caacutei binh hay những gigravecoacute thể biến hoại như thacircn xaacutec cũng coacute thể lagravem nhacircn tố tạo taacutec necircn nhận thức(được quan niệm như lagrave Linh ngatilde) Trường hợp nagravey thigrave tỉ dụ của luậnchứng trecircn khocircng hiệu nghiệm nữa Vả lại ở chung cuộc của mọi sự khichuacuteng băng hoại hoagraven nguyecircn thagravenh những thực thể tối sơ (đất nước gioacutelửa) vagrave lại kết hợp để thagravenh một cuộc sống khaacutec coacute thể hoagraven bị những cơnăng cảm giaacutec (như của con người) thigrave luacutec ấy những nguyecircn tố tối sơ ấy lạiđoacuteng vai trograve nhacircn tố tạo taacutec necircn nhận thức

Tuy nhiecircn đacircy khocircng phải lagrave nghị luận chiacutenh đaacuteng Vigrave rằnga Mệnh đề chủ trương Caacutei bigravenh hay mộ t caacutei gigrave đại loại như thế

khocircng thể lagrave nhacircn tố tạo taacutec necircn nhận thức của một hagravenh giả đatilde thể nghiệmchacircn lyacute của sinh tồn

b Luận cứ Bởi vigrave noacute chỉ lagrave đối tượng của những cơ năng cảm giaacutec(như thiacutenh giaacutec thị giaacutec) để bắt đacircu higravenh thagravenh necircn những cảm giaacutec về noacute

c Tỉ dụ Viacute dụ như Caacutei gigrave được nghe (đối tượng của thiacutenh giaacutec) bởimột người khaacutec với hagravenh giả nọ (thigrave chưa chắc hagravenh giả đoacute coacute thể nghe đượchay nhận thức được)

Vả lại chuacuteng ta cũng đatilde đưa ra tỉ dụ về caacutei bigravenh như lagrave caacutei gigrave khocircngphải lagrave nhacircn tố tạo taacutec necircn nhận thức necircn chuacuteng ta khocircng phạm vagraveo chỗ sailầm magrave họ đatilde chỉ triacutech

Học phaacutei Số Luận cho rằng Vạn hữu đều higravenh thagravenh qua tương giaocủa những thực thể tối sơ vagrave Linh ngatilde trong yacute nghĩa nagravey thigrave trong caacutei bigravenhcũng tiềm tại những tiacutenh năng cảm giaacutec vagrave nhận thức (magrave Linh ngatilde coacute thể)Tuy nhiecircn với caacutei tiềm tại tiacutenh như thế cũng khocircng thể noacutei được rằng tỉ dụcho luận cứ vagrave chủ trương của chuacuteng ta khocircng thagravenh lập được Vigrave thế bảnchất của chỉ triacutech nagravey lagrave khocircng coacute yacute nghĩa

---o0o---

4 PHỦ ĐỊNH TƯƠNG QUAN CỦA NGAtilde (AgraveTMAN) VAgrave NHỮNG GIgraveTHUỘC VỀ NGAtilde (AgraveTMIYA-NGAtilde SỞ)

Những người quan niệm Tự ngatilde tồn tại noacutei rằngTự ngatilde hẳn phải tồn tại (mệnh đề chủ trương)Bởi vigrave caacutei sở thuộc (caacutei của migravenh) của noacute tồn tại (luận cứ)Viacute dụ như Coacute tagravei sản thigrave phải coacute chủ nhacircn của noacute (tỉ dụ)Những caacutei sở thuộc của Tự ngatilde trong đoacute coacute nhagrave của migravenh phograveng

ngủ quần aacuteo mắt tai của migravenh(liecircn kết luận lyacute)Vigrave vậy Tự ngatilde hẳn phải tồn tại (qui kết)Trả lời điều nagravey chuacuteng ta coacute thể noacutei Nếu từ giờ trở đi magrave caacutei gọi lagrave

Tự ngatilde bắt đầu tồn tại thigrave chuacuteng ta coacute thể noacutei với anh ta rằng caacutei nagravey lagrave

của anh noacute lagrave một tồn tại thuộc về anh lagrave sở hữu chủ của noacute (vigrave noacute magraveanh tồn tại đấy) Thế nhưng đatilde rotilde r agraveng rằng một caacutei Tự ngatilde như thếkhocircng tồn tại

Nếu khocircng tồn tại Tự ngatildeThigrave lagravem sao coacute được những tiacutenh chất vagrave tiacutenh năng thuộc về Tự ngatilde

ấy (TL182ab)Như vậy thigrave luận cứ của suy luận thức trecircn khocircng higravenh thagravenh yacute nghĩa

được Tỉ dụ đưa ra thực tế thigrave cũng khocircng thể coacute được Nghĩa lagrave nếu nhigraven từđiểm tối hậu của thực tại thigrave cả tagravei sản vagrave cả chủ nhacircn tagravei sản đều khocircng tồntại như lagrave một thực tại (magrave chỉ tồn tại như lagrave sự vật vật thể hiện vật theoquan điểm của thế gian) Hơn thế nữa đặt cơ sở trecircn vật thể tiacutenh14 (củanhững caacutei như tagravei sản vagrave sở hữu chủ) để luận chứng cho tồn tại của Tựngatilde-caacutei tocirci theo thế gian thường tigravenh quan niệm như vậy thigrave kết luận coacuteđược dựa trecircn sự qui kết vagraveo những quan điểm thế gian ấy yacute nghĩa của noacutekhocircng thỏa đaacuteng trong caacutei nhigraven từ Thực tại tối hậu

Cugraveng một suy lyacute như thế rằng những hệ quả coacute từ Tự ngatilde cũng tồn tạinhững tiacutenh chất vagrave tiacutenh năng của Tự ngatilde cũng tồn tại chuacuteng ta coacute thể phecircphaacuten đoacute lagrave những sai lầm được diễn dịch từ luận cứ sai lầ m Vigrave thế ngườitacircm cầu Triacute tuệ Giải thoaacutet khi tinh tấn quaacuten saacutet những điều như thế thigrave

Nếu triệt tiecircu được tất cả caacutei Ngatilde vagrave tiacutenh chất thuộc về caacutei Ngatilde ấyThigrave gọi lagrave chứng đắc được Triacute Tuệ Vocirc Ngatilde (TL182cd)Đacircy lagrave yacute nghĩa của việc tu chứng Vocirc ngatilde

Những người quan niệm Tự ngatilde tồn tại cograven phản luận xa hơn nữaTự ngatilde hẳn nhiecircn tồn tại (mệnh đề chủ trương)Bởi vigrave đối với người đatilde chứng đắc Chacircn Thực Triacute khocircng cograven tương

quan với caacutei chiacutenh migravenh-Tự ngatilde vagrave caacutei thuộc về migraven h thigrave người ấy tựmigravenh biết rằng caacutei tự migravenh biết ấy thuộc về một caacutech nhigraven khaacutec khocircng cogravenbị hạn định trong caacutei tocirci-Tự ngatilde vagrave caacutei thuộc về tocirci nữa(luận cứ)

Viacute dụ như Đứa con của thạch nữ một caacutei gigrave được cho hoagraven toagravenkhocircng tồn tại thigrave khocircng thể coacute caacutei biết như thế

Một người đatilde chứng đắc Giải Thoaacutet thigrave biết caacutei biết Chacircn Thực nhưthế(liecircn kết luận lyacute)

Vigrave vậy Tự ngatilde hẳn nhiecircn tồn tại (như lagrave chủ thể của caacutei biết chacircn thựcđoacute) (qui kết)

Về điểm nagravey chuacuteng ta đaacutep lại rằng Tất cả những gigrave coacute thay đổi-chuyển biến thuộc vagraveo những điều kiện tạo taacutec đều lagrave những caacutei gigrave do từ caacuteikhaacutec sỉnh ra từng mỗi mỗi saacutet-na sinh khởi ra vagrave hoại diệt đi Ở đoacute khocircngtồn tại Tự ngatilde vagrave những gi thuộc về noacute Tất cả những đệ tử Phật giaacuteo(Thượng Tọa bộ) cũng hiểu điều nagravey như lagrave

Thực thể gọi lagrave Tự ngatilde khocircng tồn tại chỉ coacute những gigrave sinh khởi vagravehoại diệt như chuacuteng được sinh ra như thế vagrave phải diệt mất đi như thế thocirciVigrave rằng caacutei gọi lagrave Tự ngatilde đoacute chỉ lagrave đối tượng của yacute thức biện biệt (ThứcBiệt) về noacute thocirci Nếu Tự ngatilde khocircng coacute thigrave yacute thức về noacute cũng khocircng coacute yacutethức về noacute khocircng coacute thigrave khocircng dấy lecircn được yacute thức về những gigrave nội tại vagravengoại tại thuộc về noacute Một khi yacute thức về Tự ngatilde vagrave yacute thức về những caacuteithuộc về noacute khocircng khởi dấy lecircn thigrave cho dugrave caacutei magrave ngocircn ngữ thế gian ragravengbuộc (vagrave giả định) như lagrave caacutei tocirci -Tự ngatilde -Agravetman như thế nagraveo đi nữa thigravecũng khocircng thể quyết định được rằng caacutei tocirci bản thể ấy lagrave thực sự tồn tạiđược

Huống chi lagrave người chứng đắc một trạng thaacutei đatilde vượ t qua khỏi nhữngkhaacutei niệm hạn định vagrave tương đối của tư duy về vạn hữu nhigraven rotilde một caacutechchacircn thực (Chacircn Thực Triacute Chacircn Tri) rằng mọi sự vốn khocircng tự-noacute khởi sinhra Trong quan điểm tinh cần Bồ Taacutet đạo (như lagrave một lyacute tưởng của Đại Chuacutengbộ) như thế thigrave khocircng cần phải noacutei nữa

Tất cả những yếu tố nội tại vagrave ngoại tại của caacutei Ngatilde (Agravetman)vagrave nhữnggigrave thuộc về Ngatilde (Agravetmigraveya-Ngatilde Sở)đều triệt tiecircu hoagraven toagraven khocircng tồn tại nữa(TL184ab)

Nghĩa lagrave Tự ngatilde như lagrave một tồn tại coacute tiacutenh caacutech giả định (Giả Danh)vagrave cả Điều kiện Nhận thức (tiacutenh chất của vật chất cảm thụ của giaacutec quanbiểu tượng về sự vật taacutec vi của tacircm thức vagrave thức biệt_Ngũ Ấm) cũng vốnkhocircng phải lagrave những gigrave tự-chuacuteng khởi sinh ra Việc nagravey cũng giống nhưngười bị bệnh đau mắt nhigraven thấy dạng tướng (ngẫu nhiecircn đo những taacutec độngkhaacutec) của racircu toacutec magrave cho rằng đoacute lagrave những tồn tại cố hữu

Những caacutei thụ nhận đều triệt tiecircuCaacutei thụ nhận triệt tiecircu thigrave hẳn chủ thể thụ nhận cũng triệt tiecircu

(TL184ab)Nghĩa lagrave Tồn tại hay khocircng-tồn tại đoacute cũng chỉ lagrave những gigrave chẳng khaacutec hơnsự chấp trước vagraveo những kiến giải dựa trecircn cơ sở của ảo tưởng

Vigrave thế luận cứ của người phản luận đưa ra (rằng Tự ngatilde tồn tại như lagravechủ thể nhận biết của Chacircn Tri) khocircng thagravenh lập yacute nghĩa được Vả l ại trongtiền đề được đặt ra (một caacutech mặc định rằng caacutei Chacircn Tri ấy thuộc về nhậnbiết của chủ thể Tự ngatilde) thigrave yacute thức về Tự ngatilde vagrave những gigrave thuộc về noacute vẫntồn tại như lagrave một cứ điểm của yacute thức biện biệt (Thức biệt -thuộc Ngũ Ấm) vigravevậy đoacute khocircng thể gọi lagrave Chacircn Tri được Hơn thế nữa trong luận cứ ấy cogravenbao hagravem cả tiacutenh caacutech phản-tồn tại của Tự ngatilde trecircn cơ sở của Tự ngatilde magrave lạikhocircng cograven tương quan với Tự ngatilde vagrave những gigrave thuộc về noacute vigrave vậy khocircngthể xaacutec quyết được tự thể của caacutei Tự ngatilde ấy lagrave gigrave được

---o0o---

PHẦN II

Học phaacutei Số Luận cho rằng Yacute thức về Tự ngatilde vagrave những gigrave thuộcvề noacute vốn thuộc về Linh ngatilde (như lagrave một thực thể tối sơ của tinh thần lagrave caacuteitương taacutec với những Thực Thể Tối Sơ của vật chất như Đất Nước Gioacute Lửađể ứng hiện necircn những tồn tại cụ thể của vạn hữu Vagrave Linh ngatilde như lagrave mộtthực thể tinh thần thường hằng vagrave vocirc hạn tồn tại biệt lập với tất cả những Tựngatilde cụ thể (thocircng qua vật chất hữu higravenh) ấy

Tri năng (Buddhi-Giaacutec) coacute thể biết được rằng những cơ năng nộitại15 (gồm tri năng tự-yacute thức vagrave tri giaacutec) khocircng phải lagrave Linh ngatilde ngoại trừtự-yacute thức Vagrave tri năng cũng biết rằng chiacutenh noacute (một caacutei hữu hạn) khocircngphải lagrave Linh ngatilde magrave cũng như những cơ năng khaacutec chỉ coacute thể tồn tại trongtương quan với Linh ngatilde một caacutei khaacutec thường hằng vagrave vocirc hạn Do vậy mộtcaacutei biết Chacircn Tri (biết chacircn thực trong tương quan thống nhất với caacuteithường hằng vagrave vocirc hạn_Linh ngatilde) thigrave khocircng cograven dấy lecircn yacute thức về thuộc vềTự ngatilde nữa Vigrave vậy điều phản baacutec của Trun g Quaacuten (rằng caacutei biết ấy vẫn cogravenphụ thuộc vagraveo yacute thức biện biệt thuộc về Tự ngatilde necircn khocircng phải lagrave Chacircn Trivagrave Tự ngatilde tự phủ định noacute bởi caacutei biết khocircng thuocircc về noacute) lagrave khocircng đuacuteng

Tuy nhiecircn khi họ (học phaacutei Số Luận) thừa nhận rằng Linh ngatilde vẫn cứtiếp tục tồn tại trong mỗi Tự ngatilde nhỏ thigrave noacute cũng chỉ coacute thể yacute thức đượcbởi caacutei Tự ngatilde nhỏ ấy thocirci qua đoacute khocircng thể loại bỏ yacute thức thuộc vềmigravenh thocircng qua cảm quan (mắt tai mũi lưỡi) trong tương quan với tiacutenhcaacutech của đối tượng (magraveu sắc acircm th anh mugravei vịhellip) để coacute thể nhận biết chacircnthực về Thực tại được Theo đoacute thigrave họ cũng khocircng thể thagravenh lập được mộtcaacutei biết chacircn thực (Chacircn Tri) magrave khocircng thocircng qua yacute thức về Tự ngatilde vagrave caacutei gigravethuộc về noacute được Về điều nagravey thigrave Đề Bagrave (Agraverya Deva mocircn đệ của LongThọ) cũng coacute noacutei

Nếu caacutei gọi lagrave Tự ngatilde tồn tại thigrave Vocirc Ngatilde lagrave một điều gigrave khocircng thểHoặc giả Triacute Tuệ Vocirc ngatilde (Chacircn Thực Triacute) vagrave cả Niết Bagraven nữa cũng chỉ lagrave ảotưởng

Về vấn nạn trong vấn đề Giải Thoaacutet nagravey coacute người trong học phaacutei SốLuận cho rằng Chiacutenh những Thực Thể Tối Sơ tự noacute giải thoaacutet coacute ngườitrong họ lại cho rằng Chiacutenh Linh Ngatilde tự noacute giải thoaacutet Trong đoacute theoKim Thất Thập Luận thigrave

Chiacutenh những Thực Thể Tối Sơ (gồm Linh ngatilde vagrave Đất Nước GioacuteLửa) tự chuacuteng lưu chuyển-biến đổi tự chuacuteng ragraveng buộc với nhau vagrave cũng tựchuacuteng giải thoaacutet

Như vậy nếu theo như họ chủ trương thigrave tri năng vagrave những thực thểtối sơ (trong đoacute coacute Linh ngatilde) tồn tại biệt lập vagrave qua đoacute tri năng coacute thể coacute

căn cứ để nhận biết caacutec Thực Thể Tối Sơ ấy tự giải thoaacutet Tuy nhiecircn thựcra thigrave caacutei tri năng ấy chẳng lagrave gigrave khaacutec hơn ngoagravei nhận thức sai lầm của họMột mặt họ quan niệm tri năng như lagrave caacutei gigrave ứng hiện từ những thực thể tốisơ vagrave như thế khocircng thể thừa nhận lagrave noacute hoagraven toagraven khocircng thể taacutech rời vớinhững Thực Thể Tối Sơ ấy được mặt khaacutec họ lại vẫn cứ chủ trương rằngLinh ngatilde như lagrave một thực thể tối sơ lagrave chủ thể giải thoaacutet Cứ cho lagrave như thếđi thigrave coacute rất rất nhiều những Tự ngatilde (như lagrave những Linh ngatilde nhỏ đangcugraveng tồn tại cộng thocircng với caacutei Linh ngatilde lớn kia) chuacuteng vẫn cứ đang tiếptục hoạt động khocircng nhắm vagraveo mục điacutech giải thoaacutet vagrave sẽ khocircng coacute cơ hộigiải thoaacutet (cho dugrave chủ thể giải thoaacutet lagrave Linh ngatilde lớn coacute giải thoaacutet đi chăngnữa) ()

Những người khaacutec trong họ lại cho rằng Dưới ảnh hưởng của Linhngatilde (lớn) như lagrave chủ thể giải thoaacutet thigrave cho dugrave những caacutei ứng hiện của noacute lagravenhững Tự ngatilde cụ thể (Linh ngatilde nhỏ) vẫn cứ hoạt động trong troacutei buộc thigravecuối cugraveng cũng sẽ được giải thoaacutet

Tuy nhiecircn họ lại xaacutec quyết rằng tri năng tự noacute tồn tại biệt lập vớinhững Thực Thể Tối Sơ mặt khaacutec lại xaacutec tiacuten rằng caacutei Linh ngatilde như lagrave mộtthực thể tối sơ vốn thường hằng vagrave vocirc hạn_một caacutei vốn khocircng thay đổi ấycuối cugraveng cũng sẽ khocircng khaacutec với những caacutei magrave noacute ứng hiện ra (Tự ngatilde vagravetri năng của noacute) Theo những điều kiện (vốn macircu thuẩn trong tiền đề) nhưthế thigrave khocircng thể coacute căn cứ nagraveo để phacircn ra được đacircu lagrave troacutei buộc vagrave đacircu lagraveGiải thoaacutet nữa

Viacute như dugrave họ coacute thể giải thiacutech rằng Tuy bản chất của Linh ngatilde lagravekhocircng hề coacute thay đổi-chuyển biến cũng giống như một khối vagraveng thigrave cũngcoacute khi biến thagravenh vật trang sức cho cổ tay coacute khi thagravenh vật trang sức cho cổchacircn thigrave Linh ngatilde cũng chuyển đổi như thế Tuy nhiecircn ngay khi họ choLinh ngatilde lagrave cũng chuyển đổi như thế thigrave noacute đatilde khocircng t hể lagrave Linh ngatildethường hằng vagrave vocirc hạn nữa rồi macircu thuẩn đatilde phaacutet sinh

Họ cũng cho rằng Coacute những caacutei dugrave chỉ tồn tại thocirci cũng coacute thể gacircyra ảnh hưởng đến những caacutei khaacutec Tri năng như lagrave một cơ năng nội tại (vốnmang những tiacutenh caacutech nguyecircn sơ của những Thực Thể Tối Sơ_gồm tiacutenhThuần Nhất tiacutenh Kiacutech Hoạt vagrave tiacutenh U Tối) trong đoacute phần Thuần Nhất của noacutephaacutet triển cho đến khi noacute nhận ra được tiacutenh dị biệt giữa Linh ngatilde (tinh thần)vagrave những Thực Thể Tối Sơ khaacutec (vật chất) như tương quan giữa higravenh vagraveboacuteng thigrave noacute cũng nhận biết (buddhi-khả năng Giaacutec ngộ) ra sự khaacutec nhaugiữa noacute vagrave những Thực Thể Tối Sơ khaacutec thigrave luacutec đoacute những gigrave thuộc về Linhngatilde lại hướng về sự Giải Thoaacutet của chiacutenh noacute ra khỏi những ragraveng buộc tối sơấy

Tuy nhiecircn đối với những cơ năng nội tạ i (như lagrave những caacutei tương đốivới những điều kiện) thigrave coacute thể xảy ra những tương quan khaacutec biệt coacute tiacutenhtương đối như thế nhưng đối với Linh ngatilde (như lagrave một thực thể tuyệt đối nhưhọ quan niệm) thigrave khocircng thể coacute được sự khaacutec biệt nagraveo coacute thể xảy ra đến

với noacute cả necircn chiacutenh noacute lại lagrave caacutei gigrave khocircng thể coacute Giải Thoaacutet (một trạnghuống khaacutec) Nếu ở Linh ngatilde cũng coacute thể diễn ra một trạng huống khaacutecbiệt mang tiacutenh tương đối như thế thigrave cũng lại giống như điểm đatilde phecirc phaacutennhư trecircn

Vả lại cứ cho rằng việc Linh ngatilde tự noacute vagrave những Thực Thể Tối Sơkhaacutec tồn tại biệt lập coacute thể chuyển hoaacuten thagravenh tri tiacutenh magrave tri năng coacute thểnhận biết-giaacutec ngộ được tuy nhiecircn chiacutenh Linh ngatilde tự noacute khocircng phải lagrave mộtđối tượng (coacute tiacutenh tương đối) của nhận thức (coacute tiacutenh tương đối) thigrave lẽ nagraveo lạicoacute thể nhận biecirct được noacute như lagrave một tri tiacutenh coacute thể chuyển hoaacuten được vagrave coacutekhả năng giaacutec ngộ Họ cho rằng coacute thể nhận biết được sự Giải Thoaacutet củaLinh ngatilde giống như nhận biết được caacutei ấn triện để lại dấu ấn của noacute Vềđiều nagravey thigrave chuacuteng ta coacute thể luận baacutec rằng Linh ngatilde được quan niệm như lagravecaacutei khocircng coacute biến đổi chuyển hoacutea nagraveo cả từ trước noacute đatilde khocircng hề coacute thểchuyển hoaacuten thigrave sau nagravey noacute cũng khocircng thể nagraveo coacute thể chuyển hoaacuten đượcthagravenh ra một tri tiacutenh thanh tĩnh khả tri nagraveo cả Vigrave thế khocircng thể tồn tại mộtsự Giải Thoaacutet nagraveo ở noacute Bởi vigrave nếu noacute coacute khả năng chuyển hoaacuten thagravenh mộttrạng thaacutei tri tiacutenh vocirc nhiễm (Giaacutec Ngộ) thigrave noacute Linh ngatilde thường hằng bấtbiến vagrave vocirc hạn khocircng phải lagrave Linh ngatilde như đatilde quan niệm điểm sai lầmnagravey vốn coacute từ trong quan niệm

Học phaacutei Số Luận quan niệm Linh ngatilde lagrave một caacutei gigrave từ tối sơ khocircngthể taacutec động chuyển hoacutea được (như lagrave một Tuyệt Đối Thể) chỉ coacute nhận thứcvagrave hagravenh vi con người như lagrave những cơ năng căn bản coacute tiacutenh caacutech tương đốiđược higravenh thagravenh từ những Thực Thể Tối Sơ với những tiacutenh caacutech macircu thuẩntối sơ (Thuần nhất Kiacutech hoạt U tối) Theo đoacute tri tiacutenh (buddhi) của conngười caacutei coacute khả năng tiacutenh Giaacutec Ngộ cũng lagrave một cơ năng tương đối vagrave noacuteđược viacute dụ như lagrave một chủ nhacircn cocircng coacute khả năng đem lại chiến thắng (GiaacutecNgộ) cho Linh ngatilde vagrave viacute dụ nagravey chỉ coacute tiacutenh caacutech giả định về một caacutei giảđịnh lagrave Linh ngatilde Điều nagravey coacute nghĩa lagrave cả Linh ngatilde vagrave khả năng GiaacutecNgộ của noacute đều lagrave giả định Đến đacircy đatilde coacute đầy đủ căn cứ luận chứngchuacuteng ta hatildey khảo saacutet vagraveo vấn đề chiacutenh

---o0o---

Như vậy người tu đạo nỗ lực quaacuten saacutet tương quan chacircn thật giữanhững cơ năng nhận tri nội tại (mắt tai mũi lưỡi thacircn thể vagrave yacute thức_LụcCăn) vagrave những tiacutenh chất thuộc đối tượng ngoại tại (magraveu sắc acircm thanh mugraveivị cứng mềmhellipvagrave những tiacutenh caacutech của đối tượng_Lục Trần) vagrave nhận ra cănđể của chuacuteng đều lagrave Khocircng (Sugravenyatagrave)

Tất cả những yếu tố nội tại vagrave ngoại tại của Ngatilde vagrave những gigrave thuộc vềNgatilde đều triệt tiecircu hoagraven toagraven khocircng tồn tại nữa

(TL184)Tức lagrave Khi những caacutei nội tại như lagrave cứ điểm để higravenh thagravenh caacutei magrave

người ta nghĩ lagrave chiacutenh migravenh-tocirci-Ngatilde-Agravetman vagrave những caacutei ngoại tại magravengười ta coacute thể thụ nhận từ thế giới quanh migravenh vagrave nghĩ lagrave chuacuteng thuộc vềmigravenh-của tocirci-Ngatilde sở-Agravetmigraveya đều dừng lại (ở mức độ chuacuteng lagrave như thế vagravekhocircng cograven gacircy ra những ảo tưởng về những giaacute trị tự chuacuteng khocircng lagrave nhưthế) thigrave bốn loại chấp trước 1 Những chấp trước cho những gigrave giaacutec quanđem lại lagrave thực hữu (Sắc Thanh Hương Vị Xuacutec_Dục Thủ) 2 Chấp trướccon đường migravenh đi lagrave đuacuteng ngoagravei ra lagrave sai (Giới Cấm Thủ) 3 Chấp trướcvagraveo những định kiến sẵn coacute cho đoacute lagrave Chacircn lyacute bất biến (Kiến Thủ) 4 Chấptrước caacutei chiacutenh migravenh vagrave những gigrave thuộc về noacute lagrave coacute giaacute trị tồn tại (NgatildeNgữ Thủ) cũng đều dừng lại Trong đoacute đầu tiecircn phải noacutei đến lagrave việc Chấptrước vagraveo giaacute trị tồn tại của Ngatilde (Ngatilde Ngữ Thủ) một khi đatilde nhận biết vagrave hiểu(giaacutec ngộ) được rằng caacutei tocirci-Tự ngatilde ấy khocircng thực hữu thigrave chấp vagraveo Ngatildecũng tự dứt Ngatilde chấp đatilde dứt rồi thigrave caacutec chấp trước khaacutec cũng tự dứt Điềunagravey coacute nghĩa lagrave Chấp trước một caacutei Ngatilde thực hữu chiacutenh lagrave cứ điểm cho mọichấp trước tiếp theo sau đoacute một kh i chấp trước tacircm điểm nagravey đatilde tuyệt thigravemọi caacutei tồn tại dựa trecircn cơ sở của cứ điểm đoacute cũng tự nhiecircn khocircng cograven nữaCăn nguyecircn cho mọi caacutei dấy lecircn (Sinh khởi) đatilde tận tuyệt đoacute gọi lagrave GiảiThoaacutet

Tuy nhiecircn sự Giải Thoaacutet nagravey tugravey thuộc vagraveo mức độ của caacutei biết vagravehiểu của từng người như thế nagraveo về việc khocircng tồn tại của Ngatilde Caacutei biết vagravehiểu ấy coacute thể coacute được qua ngocircn ngữ được truyền dạy (Thanh Văn) hoặc giảcoacute thể coacute được bởi tacircm chứng riecircng tư (Độc Giaacutec) lagrave hai phương thức đểthagravenh tựu caacutei biết Chacircn Thực nhằm vagraveo việc chấm dứt phiền natildeo-đau khổ(_Nhacircn Vocirc Ngatilde như lagrave một lyacute tưởng của Tiểu thừa) Cograven phương thức đểthagravenh tựu Chacircn Thực Triacute khocircng chỉ nhằm vagraveo việc chấm dứt dứt phiền natildeo -đau khổ magrave cograven để tận tuyệt mọi chướng ngại của nhận thức vagrave tư duy củacon người thigrave đoacute lagrave con đường của Bồ Taacutet (_Phaacutep Vocirc Ngatilde như lagrave lyacute tưởngcủa Đại Thừa) Phương thức chấm dứt mọi đau khổ phiền natildeo đatilde được thuyếtdạy ngay từ đầu cograven phương thức tận tuyệt mọi chướng ngại do chiacutenh tư duyvagrave nhận thức tạo ra thigrave được thuyế t dạy như sau

Như thế tiacutech lũy tạo taacutec vagrave Phiền Natildeo cũng triệt tiecircuNecircn gọi lagrave Giải Thoaacutet (TL185ab)Tiacutech lũy Tạo taacutec (Nghiệp) vagrave Phiền Natildeo lagrave cơ sở của tiến trigravenh Sinh

Khởi necircn khi đigravenh chỉ hai yếu tố nagravey được giải phoacuteng khỏi ragraveng buộ c trongĐau Khổ necircn gọi lagrave Giải Thoaacutet Như lagrave hai yếu tố cơ sở của tiến trigravenh SinhKhởi Tiacutech lũy Tạo taacutec vagrave Phiền Natildeo vốn khocircng dấy lecircn từ những đối tượng

ngoại tại nếu con người ta ligravea khỏi dục vọng nội tại trong chiacutenh migravenh thigrave dugraveđối tượng vẫn cứ tồn tại như thế thigrave hai yếu tố nagravey cũng khocircng coacute cơ hội đểkhởi dấy lecircn Noacute khởi dấy lecircn như thế nagraveo

Tiacutech lũy tạo taacutec vagrave Phiền Naacuteo vốn đều lagrave những caacutei phi -Thật của tưduy (TL185c)

Tiacutech lũy tạo taacutec vagrave phiền natildeo lagrave những caacutei tiến hagravenh dựa trecircn phaacute nđoaacuten giaacute trị (tocirci) thiacutech hay (tocirci) khocircng thiacutech của tư duy Những phaacutenđoaacuten giaacute trị (luocircn luocircn mang tiacutenh caacutech quy hướng vagraveo Ngatilde -tocirci) như thế lagravenguyecircn nhacircn cho Sinh Khởi (của tạo taacutec vagrave phiền natildeo) Cũng như trecircn thếgian nagravey coacute hạt giocircng thigrave coacute luacutec noacute nẩy sinh ra mầm một caacutei khi tồn tại lagravemnẩy sinh ra caacutei khaacutec caacutei trước lagravem nguyecircn nhacircn cho caacutei sau Cũng giống nhưthế đối với con người chưa thức tỉnh thigrave tư duy chiacutenh lagrave caacutei do một tacircm thứcchưa nhận biết rotilde chiacutenh noacute tạo taacutec ra vagrave chiacutenh tư duy lại tạo taacutec ra nhữngphaacuten đoaacuten giaacute trị (quy hướng về Ngatilde) lagravem nền tảng cho tiacutech lũy tạo taacutec vagravephiền natildeo (trong một vograveng trograven kheacutep kiacuten của luacircn hồi) ngược lại đối với tacircmthức của người đatilde thức tỉnh Vocirc Ngatilde thigrave tư duy khocircng cograven taacutec tạo ra nhữngphaacuten đoaacuten giaacute trị (quy ngatilde) như thế necircn cũng khocircng dấy lecircn tiacutech lũy tạo taacutecvagrave phiền natildeo

Trong đoacute sự tiacutech lũy tạo taacutec (Nghiệp) trong một gắn kết liecircn hoagraven vớitacircm thức tạp nhiễm bởi phiền natildeo vagrave những phaacuten đoaacuten giaacute trị sai lệch lại dẫnđến việc khởi động cho những hagravenh vi thuộc thacircn xaacutec vagrave ngocircn ngữ PhiềnNatildeo lagrave caacutei dagravey vograve tacircm hồn con người ta cũng chiacutenh lagrave caacutei khởi lecircn từ DụcVọng (gắn liền với Sacircn Hận vagrave Mocircng Muội)

Tiacutech lũy tạo taacutec vagrave Phiền Natildeo được sinh ra từ tư duy từ đoacute khởi dấylecircn những hiacute luận (TL185c)

Những caacutei được cho lagrave Chacircn lyacute theo thoacutei thường của thế gian (NgocircnThuyết Đế) đều dựa trecircn cơ sở của tiacutenh đa chiểu của khaacutei niệm ngocircn ngữ (HiacuteLuận) Tiacutenh đa chiều của khaacutei niệm ngocircn ngữ nagravey coacute thể triệt tiecircu như thếnagraveo

Trecircn cơ sở của Khocircng Tiacutenh (Sugravenyatagrave) mọi hiacute luận đều triệt tiecircu(TL185d)

Trong yacute nghĩa trecircn cơ sở của Khocircng Tiacutenh nagravey cần phải bổ sungthecircm yacute biết vagrave hiểu (Giaacutec vagrave Ngộ) về Khocircng Tiacutenh (tức lagrave nhận thức theomột chiều hướng khaacutec của Thực Tại ) Tức lagrave nếu coacute thể biết vagrave hiểu rằng TựTiacutenh của vạn hữu (theo như caacutech người ta đacirc nhận thức về chuacuteng một caacutechquy ngatilde) vốn khocircng tồn tại (theo như caacutech nhận thức của Phaacutep Vocirc Ngatilde) thigravetiacutenh caacutech đa chiều của khaacutei niệm ngocircn ngữ (hiacute luận trong hệ quy ngatilde) cũngtriệt tiecircu

Vả lại yacute nghĩa Khocircng Tiacutenh trong caacutech noacutei trecircn cơ sở của Khocircngtiacutenh coacute nghĩa lagrave khi caacutei Tuệ giaacutec (trực quan) về Thực Tại Chacircn Thực đatilde dấylecircn thigrave mọi cơ sở thuộc về tiacutenh đa chiều của ngocircn ngữ tạo taacutec (hiacute luận) đềutriệt tiecircu

Người ta coacute thể hỏi rằng Nếu con người coacute thể tư duy với tiacutenh caacutechVocirc Ngatilde (Nhacircn Vocirc Ngatilde) thigrave tư duy ấy khocircng đưa ra những phaacuten đoaacuten giaacute trịthiacutech vagrave khocircng thiacutech (theo hệ quy ngatilde) nữa thigrave mọi tiacutech lũy tạo taacutec vagravephiền natildeo đều đigravenh chỉ (Giải Thoaacutet) Vậy thigrave đacircu cần gigrave phải coacute mộ t caacutechnhận thức khaacutec về vạn hữu rằng Tự Tiacutenh của chuacuteng khocircng tồn tại

Tuy nhiecircn điều nagravey khocircng đuacuteng Bởi vigrave theo quaacuten tiacutenh của nhận thức(được huacircn tập cugraveng với quaacute trigravenh tiacutech lũy tạo taacutec đatilde trở thagravenh thế giới quanvới tất cả những quan niệm về sự vật tồn tại) phiền natildeo vẫn cứ tiếp tục theohướng coacute sẵn của noacute dugrave người ta coacute muốn căn tuyệt noacute đi magrave nếu khocircngquaacuten saacutet ngọn nguồn rằng mọi tồn tại đều khocircng coacute tự tiacutenh (magrave người ta đatildecho lagrave cố hữu) thigrave khocircng thể nagraveo đạt đến sự đoạn tuyệt hoagraven toagraven đ ược Vảlại những gigrave người ta biết một caacutech tự nhiecircn về tất cả những sự vật như lagraveđối tượng của nhận thức (quy Ngatilde) đều dựa trecircn một cơ sở hoagraven toagraven khaacutecđối với phương thức nhận trikhocircng qui hướng về Ngatilde (Phaacutep Vocirc Ngatilde) như lagravemột phương thức nhận tri khocircng chỉ để biết (Vocirc Triacute) hay khocircng tạp nhiễmbởi caacutei biết (Bất Tạp Nhiễm Vocirc Tri) vigrave thế magrave những gigrave người ta nghĩ lagravemigravenh vốn đatilde biết dựa trecircn cơ sở của Ngatilde đều bị loại Do đoacute sự quaacuten saacutettiacutenh caacutech Vocirc Tự Tiacutenh của vạn hữu khocircng thể noacutei lagrave khocircng để lagravem gigrave cả

Bởi lẽ đoacute Khocircng Tiacutenh như lagrave căn nguyecircn triệt tiecircu của tiacutenh đa chiềuđa biện của khaacutei niệm ngocircn ngữ (noacutei theo chiều nagraveo cũng coacute thể đuacuteng vagravecũng coacute thể sai cả) cũng khocircng lagrave gigrave khaacutec hơn chiacutenh Giải Thoaacutet Đề BagraveThaacutenh Thiecircn (Agraveryadeva) cũng giải thuyết

Giản ước tất cả những gigrave Như Lai thuyết giảng cho thế gian thigrave chỉ coacutehai điều Một lagrave khocircng saacutet sinh (như lagrave một caacutei Thiện phổ quaacutet) vagrave hailagrave Giải Thoaacutet gọi lagrave Khocircng Tiacutenh (như lagrave cơ sở cho caacutei Thiện phổ quaacutet vagrave lagrave yacutenghĩa tối hậu của tồn tại con người)

---o0o---

Coacute những người ngoại đạo noacutei rằng Về đi ểm nagravey khocircng phải lagravechiacutenh ocircng thầy của caacutec anh (Phật) đatilde noacutei trong kinh như thế nagravey hay sao

Ta đatilde lagrave vương giả của chiacutenh migravenh cograven một đấng vương giả nagraveo khaacutecnữa sao

Lagrave đấng trượng phu tự điều ngự chiacutenh migravenhhelliprdquoVigrave thế khi anh noacutei Tự ngatilde khocircng tồn tại thigrave haacute khocircng phải lagrave đatilde macircu

thuẩn với caacutei được thừa nhận từ đầu hay sao Như vậy thigrave khocircng thể thagravenhlập được lyacute luận khocircng coacute T ự ngatilde

Về điều nagravey chuacuteng tocirci coacute thể trả lời Coacute những người magrave triacute tuệ bị tổnhại bởi những thiecircn kiến phủ định tiacutenh nhacircn quả rằng Khocircng coacute đời nagravey

khocircng coacute đời khaacutec cũng khocircng coacute kết quả được tiacutech lũy từ hagravenh vi thiện vagraveaacutec cũng khocircng coacute luocircn những tồn tại chuyển tiếp phi-vật chất (Hoacutea Sinh)16

giữa những kiếp sống Những thiecircn kiến như thế (vốn tự noacute khocircng coacute nhữngđịnh hướng hướng thượng) thường mang xu hướng bất thiện dẫn đến bờ vựccủa những sinh loại hạ đẳng (như địa ngục ngạ quỉ suacutec sinhhellip) Nhacircn vigrave coacutenhững người mang những quan niệm ( tự lagravem tổn thương vagrave hạ thấp yacute nghĩacuộc sống họ) như thế tacircm đại từ -bi của Thế Tocircn hướng về họ để noacutei lecircn yacutenghĩa cao quiacute lagravem lợi cho cuộc tồn sinh rằng dograveng chảy liecircn tục của tacircmthức vagrave taacutec động của tacircm thức khocircng hể giới hạn vagrave đứt đoạn trong tồn sinhcủa một caacute thể vagrave dograveng chảy của tồn sinh vẫn tiếp tục lưu tồn những taacutecđộng của tacircm thức magrave khocircng tuyệt tận ở chung điểm mỗi cuộc sống Đoacute lagrave yacutenghĩa cơ bản của tồn sinh magrave Thế Tocircn muốn noacutei chứ khocircng phải theo yacutenghĩa theo thoacutei thường của thế gian rằng Tự ngatilde (như lagrave một giới hạn caacute thể)tồn tại

Caacutec Như Lai hoặc noacutei về caacutei Ngatilde (TL186a)Bởi vigrave coacute người quan niệm một caacutech sai lệch rằng Tự ngatilde lagrave một caacutei

gigrave coacute bản chất thường hằng bất biến khocircng giới hạn lagrave chủ thể thống ngựtrecircn mọi hagravenh vi thiện vagrave aacutec lagrave chủ thể thụ nhận những kết quả ấy Họ ngộnhận Tự ngatilde như lagrave một sợi dacircy thừng troacutei buộc tacircm thức con người vagrave rằngnoacute ở ngoagravei giới hạn magrave thacircn xaacutec với caacutec cơ năng nhận tri cho đến nhận thứccon người cũng khocircng coacute khả năng voacutei tới Vigrave thế magrave cho dugrave coacute tu hagravenh đạtđược những cảnh giới thiền định cao như thế nagraveo đi nữa thigrave cũng giống nhưđocirci caacutenh của một con chim bị troacutei buộc bởi định mệnh vốn coacute của noacute (chiacutenhlagrave bản chất bất biến của Tự ngatilde) thigrave dugrave coacute bay xa trong chừng mực được chophecircp thigrave cuối cugraveng cũng chỉ rơi xuống trở lại thocirci nghĩa lagrave con người takhocircng thể giải thoaacutet được khỏi Đau khổ lagrave yếu tố định mệnh bất biến vốnnằm trong bản chất của con người Vigrave thế (trong trường hợ p nagravey) Thế Tocircnnhằm vagraveo sự đigravenh chỉ những định kiến như thế cốt để cắt đứt sợi dacircy Tựngatilde giải phoacuteng con người ra khỏi những đau khổ tự tạo vagrave chỉ ra rằng trongnhững điều kiện nhận thức (Ngũ Ấm) của con người khocircng tồn tại Tự ngatilde(như họ quan niệm) Mặt khaacutec

(Caacutec Như Lai) hoặc noacutei về Vocirc Ngatilde (TL186a)Bởi vigrave coacute những người khaacutec vốn tiacutech lũy được nhiều mầm thiện căn

cơ đatilde thuần thục coacute lograveng tin sacircu xa vagrave những điều Phật thuyết giảng vagrave nhậnđược những tri thức chacircn thật từ những thuyết giảng như nếm vị Cam lộHướng về những người nagravey Thế Tocircn noacutei lecircn yacute nghĩa Chacircn Thực của ThựcTại Tối Hậu rằng caacutei chiacutenh migravenh (như lagrave một thực thể Bản Lai ChacircnThực vốn coacute) thigrave khocircng thể noacutei lagrave khocircng tồn tại Như thế

Trong caacutei Chacircn-Thật-Như-Lagrave-Thế ấyKhocircng tồn tại Ngatilde vagrave cũng khocircng tồn tại phi -Ngatilde (TL185cd)

Coacute nghĩa lagrave Trong caacutei thực thể Chacircn Thực vốn coacute ấy khocircng coacute căn cứ nagraveođể coacute thể phaacuten đoaacuten rằng Tự ngatilde tồn tại hay khocircng tồn tại được cả Như thế

thigrave cũng khocircng thể noacutei (như caacutech những người ngoại đạo đatilde chỉ triacutech ở trecircn)lagrave phủ định Tự ngatilde lagrave điều macircu thuẩn với caacutei chiacutenh migravenh magrave Phật thừanhận theo quan điểm thocircng thường của thế gian

Những người phản luận coacute thể cho rằng Những điều magrave Phật dạy lagravenhững chacircn lyacute tối cao trong đoacute coacute cả điều Phật thừa nhận caacutei chiacutenh migravenh-Tự ngatilde như trecircn vigrave vậy khocircng thể luận baacutec điều đoacute được Tuy nhiecircn chuacutengta khocircng phải lagrave khocircng coacute cơ sở hồi đaacutep vigrave kinh điển (từ chiacutenh kim khẩu củaThế Tocircn) cũng noacutei

Thế gian nagravey khocircng tồn tại Tự ngatilde cũng khocircng tồn tại những chủ thểhữu tigravenh Tất cả những caacutei ấy đều lagrave những gigrave do nhacircn tạo taacutec (Nhacircn) vagravenhững điều kiện tạo taacutec (Duyecircn) khởi sinh ra thocirci

Vả lại chiacutenh những người phản luận ấy lại đatilde khocircng thể đưa ra luậnchứng để chứng minh Tự ngatilde tồn tại như họ chủ trương ngựợc lại chuacuteng tađatilde đưa ra luận chứng để chứng minh được rẳng Tự ngatilde khocircng tồn tại (phần 3vagrave 4)

Hơn nữa coacute thể giải thiacutech thi tụng 6 của Trung Luận với một higravenh thứckhaacutec những người khocircng đứng trecircn quan điểm Phật giaacuteo lyacute giải rằng Tất cảnhững gigrave coacute thể biến đổi -chuyển hoacutea đều khocircng tồn tại Tự ngatilde chuacuteng đều lagravenhững caacutei biến diệt trong từng mỗi mỗi saacutet-na noacutei caacutech khaacutec chuacuteng khocircngtồn tại liecircn tục đến tương lai khocircng coacute Tự ngatilde Vậy thigrave cả những tạo taacutecđược tiacutech lũy (Nghiệp) vagrave kết quả của chuacuteng (Baacuteo) khocircng coacute một chủ thểnhất quaacuten trong thời gian (khocircng coacute ai phagravei gaacutenh chịu hậu quả của hagravenh vigravecủa migravenh cả mọi giaacute trị thiện -aacutec cũng vocirc nghĩa tồn sinh của con người hoagraventoagraven vocirc nghĩa) Như thế thigrave họ phải đối diện với một sự thất đaacuteng sợ (rằngtất cả đều lagrave hư vocirc vocirc nghĩa) necircn đối với những người Tự ngatilde phải tồntại (như lagrave một điểm tựa từ đoacute coacute thể định giaacute yacute nghĩa cho tất cả mọi sự chocuộc tồn sinh) dugrave đoacute chỉ lagrave một tồn tại giả định Vigrave thế magrave Trung Luacircn(186a) viết Caacutec Như Lai hoặc noacutei về caacutei Ngatilde

Vả lại coacute những người khaacutec (thuộc nhoacutem chủ trương Duy Khoaacutei -Lokagraveyakita) thigrave suy nghĩ như thế nagravey Con người ta cũng chỉ lagrave một tập hợpcaacutec quan năng của thacircn xaacutec vagrave nhận thức thocircng qua caacutec giaacutec quan Ở đoacute Tựngatilde caacutei được xem như lagrave căn nguyecircn của tương quan Nhacircn -Quả vagrave Nghiệp-Baacuteo lagrave một caacutei gigrave khocircng coacute thực thể chỉ lagrave một caacutei biến đổi -chuyển hoacuteakhocircng cố định Caacutei gọi lagrave con người rốt cuộc cũng chỉ lagrave một caacutei gigrave khocircngcoacute Tự Ngatilde khocircng coacute một tồn sinh liecircn tục đến tương lai khocircng coacute một căncứ thực hữu để tồn tại thế necircn cũng khocircng coacute cả lyacute lẽ luacircn hồi nagraveo cả Theocaacutech suy nghĩ như thế họ qui kết rằng tương quan Nhacircn Quả lagrave vocirc mục điacutech

Con người ta lagrave caacutei gigrave chỉ coacute thể đi đến tận cugraveng vagrave kết t huacutec ở nhữnggiaacutec quan vagrave những phạm vi chi phối của chuacuteng Nagraveng hỡi những gigrave magrave caacutecvị hiền thaacutenh noacutei cũng chỉ như theo vết chacircn con soacutei thocirci (thực ra khocircng ai coacutethể biết con soacutei đoacute_sự thực_ ở đacircu cả) vậy thigrave yecircu kiều nagraveng hỡi hatildey ăn hatildeyuống cho say đi Ngoagravei thacircn xaacutec tuyệt vời của nagraveng ra nagraveng hỡi khocircng coacute gigrave

traacutec việt hơn được nữa Nagraveng đaacuteng sợ của ta những gigrave đatilde trocirci qua thigrave khocircngthể nagraveo thay đổi được nữa ngay cả thacircn xaacutec nagravey cũng chỉ lagrave một tập hợpnhất thời (của caacutec yếu tố vật chất_Tứ Đại) thocirci17

Bởi vigrave họ nghĩ rằng Tự ngatilde (như lagrave một cứ điểm vững chắc để phaacutenđịnh giaacute trị của tồn sinh) khocircng tồn tại với tư caacutech như lagrave con người chỉ coacutethể nhận thức được vạn hữu thocircng qua những cảm quan Vigrave thế magrave TrungLuận viết (Caacutec Như Lai) hoặc noacutei về Vocirc Ngatilde (186b)

Khi caacutec Như Lai noacutei về Thực Tại Chacircn Thực được nhận biết một caacutechtrực quan thigrave cũng khocircng khẳng định cũng khocircng phủ định tồn tại của Ngatilde(như lagrave một thực thể lagravem nền tảng cho những giaacute trị phaacuten đoaacuten cố định vagravequy hướng) trong đoacute

Trong caacutei Chacircn-Thật-Như-Lagrave-Thế ấyKhocircng tồn tại Ngatilde vagrave cũng khocircng tồn tại phi -Ngatilde (TL186cd)Nghĩa lagrave Tồn tại chacircn thực của vạn hữu ở becircn ngoagravei tiacutenh caacutech đa chiều

vagrave qui hướng của những khaacutei niệm ngocircn ngữ noacute vượt qua những chấp giữ cốđịnh trong phạm vi qui hướng rằng Tự ngatilde tồn tại hay khocircng tồn tại Hơn thếnữa caacutec Như Lai biết rotilde ngọn nguồn rằng những phaacuten đoaacuten trong phạm vikhaacutei niệm ngocircn ngữ vagrave tư duy của con người về tự ngatilde tồn tại hay khocircng tồntại đều khocircng coacute căn cứ thực tại Rằng Tự ngatilde tồn tại hay khocircng tồn tại đềulagrave giả định của tư tưởng (Vọng Tưởng) chiacutenh những giả định dựa trecircn cơ sởcủa những giả đinh coacute được từ cảm quan vagrave nhận thức như thế đều khocircngphải lagrave Thực TạiKinh Thắng Thiecircn Vương Baacutet Nhatilde Ba La Mật Đa cũng thuyết giảng

Nagravey hỡi Svikragraventa Vikragravemigrave những yếu tố thuộc thacircn xaacutec (Sắc) khocircngphải lagrave Tự ngatilde cũng khocircng phải lagrave phi -Ngatilde Cũng như thế những thụ cảm(Thọ) những biểu tượng những khaacutei niệm (Tưởng) những taacutec vigrave phaacuten đoaacutengiaacute trị (Hagravenh) vagrave cả nhận thức (Thức) đều khocircng phải lagrave Tự ngatilde cũngkhocircng phải lagrave phi -Ngatilde Biết rotilde điều nagravey đoacute lagrave Tuệ Giaacutec Chacircn Thực (Baacutet NhatildeBa La Mật)

---o0o---

Chuacuteng ta đatilde luận bagraven Trecircn cơ sở của Khocircng Tiacutenh mọi hiacute luận đềutriệt tiecircu (TL185d) thế nhưng lagravem thế nagraveo magrave tiacutenh đa chiều vagrave tiacutenh tươngđối của khaacutei niệm ngocircn ngữ lại coacute thể triệt tiecircu như thế Con người chỉ coacute thểtư tưởng một caacutech thiecircn higravenh vạn trạng dựa trecircn những khaacutei niệm ngocircn ngữđể coacute thể phaacuten đoaacuten về những sự vật tồn tại Ngược lại điều nagravey KhocircngTiacutenh-Sugravenyatagrave lagrave một trạng thaacutei siecircu việt lecircn tất cả mọi tiacutenh caacutech coacute thể coacute củasự vật (hay tiacutenh caacutech magrave người ta phaacuten đoaacuten về chuacuteng) cũng giống như nhigraven

vagraveo hư khocircng noacute chẳng coacute caacutei gigrave magrave người ta coacute thể tri giaacutec được bằng trựcquan cũng chẳng coacute caacutei gigrave để người ta coacute thể biểu hiện bằng khaacutei niệm ngocircnngữ được cả

Trong caacutei Chacircn-Thật-Như-Lagrave-Thế ấy tất cả những Taacutec Vi (Hagravenh) củatacircm thức cả những khaacutei niệm ngocircn ngữ đều dứt tuyệt (TL187ab)18

Nghĩa lagrave Căn cứ của ngocircn ngữ lagrave những khaacutei niệm higravenh thagravenh của noacute khocircngtồn tại Vagrave như thế nagraveo magrave những khaacutei niệm higravenh thagravenh lại coacute thể dứt tuyệtnhư thế

(Bởi vigrave) tất cả những Taacutec vi (Hagravenh) của tacircm thức cả những khaacutei niệmngocircn ngữ đều tận tuyệt (TL187b)

Coacute thể hiểu cacircu 7b với trợ ngữ bổ sung bởi vigrave như lagrave lyacute do cho cacircu7a Nhoacutem từ những Taacutec Vi của tacircm thức (Tacircm hagravenh) coacute thể hiểu như lagravenhững Taacutec Vi coacute định hướng của tacircm thức Tức lagrave tạo taacutec cho sự vật tồn tạinhững yacute nghĩa khaacutec (với caacutei magrave sự vật vốn lagrave như thế magrave được định hướngtheo hệ quy ngatilde_Tacircm Hagravenh Cảnh ) Những yacute nghĩa khaacutec được tạo taacutec với tiacutenhđịnh hướng nagravey từ điểm nhigraven Chacircn Thực tối hậu thigrave khocircng phải lagrave Thực Tạivốn như lagrave thế Những taacutec vi tạo taacutec của tacircm thức được biểu hiện ra hoặc vớitiacutenh caacutech caacute biệt hoặc với tiacutenh caacutech phổ quaacutet như lagrave những sự vật đốitượng của chiacutenh tacircm thức Tận tuyệt ở đacircy coacute thể hiểu theo nghĩa coacute thểxem như lagrave một phương thức tận tuyệt Điều nagravey coacute nghĩa lagrave Cho dugrave nhữngtiacutenh năng của tri năng coacute taacutec động vagraveo hay khocircng taacutec động vagraveo đi nữa thigraveKhocircng Tiacutenh vẫn khocircng hề mất đi magrave vẫn được trực quan bởi Tuệ Giaacutec siecircuviệt lecircn mọi tư tưởng coacute tiacutenh định hướng của khaacutei niệm (Vocirc Phacircn Biệt Triacute)Bởi tiacutenh caacutech như thế một khi con người đatilde đigravenh chỉ mọi Taacutec Vi tạo taacutec củatacircm thức thigrave cũng đi đến chỗ đigravenh chỉ luocircn tất cả mọi tư tưởng higravenh thagravenh từkhaacutei niệm ngocircn ngữ

Tuy nhiecircn sự đigravenh chỉ mọi Taacutec Vi (Hagravenh) tạo taacutec của tacircm thức khocircngcoacute nghĩa lagrave bởi một yếu tố nagraveo đoacute vậy thigrave lagravem sao coacute thể tận tuyệt đượcnhững tiacutenh năng vốn coacute của chiacutenh tacircm thức Becircn ngoagravei những Taacutec Vi củachiacutenh tacircm thức con người lagrave một Thực Tại vốn như lagrave thế

Khocircng coacute Sinh Khởi cũng khocircng coacute Hoại DiệtĐoacute lagrave một thể tuyệt đối tuyệt hết mọi đối-phản Sinh-Diệt hoagraven toagraven

tịch tĩnh như Niết Bagraven (TL187cd)Ở đacircy phải noacutei đến Tiacutenh Chacircn Thực của Thực Tại (Phaacutep Tiacutenh) vốn

lagrave bản thể của vạn hữu cũng đồng nghĩa với bản tiacutenh của sự vật tồn tạiHoặc giả coacute thể giải thiacutech thi tụng 187 như sau Người phản luận coacute

thể hỏi về cấu thức luận lyacute19 của việc tất cả những khaacutei niệm ngocircn ngữ đềubị dứt tuyệt về việc nagravey thigrave tocircn sư (Long Thọ) đatilde minh giải Khi một ngườitu hagravenh thiền định nhập vagraveo Khocircng Tiacutenh thigrave người ấy đi vagraveo trong một tacircmcảnh siecircu vượt mọi higravenh tướng trong đoacute những gigrave được biểu hiện bởi khaacuteiniệm ngocircn ngữ khocircng tồn tại vigrave thế necircn noacutei lagrave những khaacutei niệm của ngocircnngữ đều dứt tuyệt Bởi vigrave chiacutenh tacircm thức khocircng taacutec vi ra những định hướng

coacute tiacutenh caacutech quy hướng (Ngatilde) nagraveo để coacute thể higravenh thagravenh những khaacutei niệmthuộc về ngocircn ngữ Vigrave tất cả những Taacutec Vi của tacircm thức đều tận tuyệt

Như thế thigrave Tự tiacutenh của sự vật tồn tại với tiacutenh caacutech lagrave đối tượngcủa tacircm thức (hay của nhận thức noacutei chung) chẳng lagrave gigrave khaacutec hơn lagrave chiacutenh caacuteiđược tạo taacutec ra bởi tacircm thức Bởi vigrave một khi một người đi sacircu vagraveo cảnh giớimagrave tất cả những taacutec vi của tacircm thức đều tận tuyệt thigrave chuacuteng cũng khocircngcograven tồn tại nữa Nhưng như thế nagraveo magrave những đối tượng của tacircm thứcấy_caacutei được tạo taacutec ra bởi chiacutenh tacircm thức ấy_lại ngưng tồ n tại như thế Bởivigrave luacutec ấy chỉ cograven lại caacutei Chacircn Thực như lagrave thế (Phaacutep Tiacutenh) một thể tuyệtđối tuyệt hết mọi đối-phản Sinh-Diệt hoagraven toagraven tịch tĩnh như Niết BagravenTrong cacircu nagravey cần bổ sung thecircm một yacute nghĩa nữa Phaacutep Tiacutenh đoacute cũng chiacutenhlagrave chacircn tướng vốn coacute của vạn hữu vagrave của chiacutenh tacircm thức

Hoặc giả cũng coacute thể hiểu thacircm yacute của thi tụng 187 trong yacute nghĩa Khikhocircng cograven bận tacircm đến nữa vấn đề tồn tại hay khocircng tồn tại (như lagrave tri thứcgiả định) nữa thigrave khi ấy caacutei Chacircn Thực nguyecircn sơ của Thực Tại hiển lộ ranhư noacute vốn luocircn luocircn lagrave như thế Hoặc giả nếu như coacute người hỏi như thếnagraveo caacutei Chacircn Thực nguyecircn sơ ấy hiển lộ ra Thigrave coacute thể noacutei đơn giản rằng chỉvigrave đatilde khocircng cograven khaacutei niệm coacute tiacutenh định hướng của ngocircn ngữ gaacuten cho noacute mộtyacute nghĩa quy hướng nagraveo nữa mọi khaacutei niệm ngocircn ngữ đều dứt tuyệt thigravechỉ cograven noacute Thực Tại-Phaacutep Tiacutenh ở đoacute từ xưa đến nay bao giờ vẫn thế Nếuđatilde khocircng cograven lưu luyến gigrave nữa những tri thức giả định về tồn tại hay khocircngtồn tại nữa thigrave noacute như thế đấy Hoặc giả nếu cograven thắc mắc nữa rằng như thếđấy lagrave như thế nagraveo Thigrave lagrave bởi vigrave rằng mọi Taacutec Vi của tacircm thức đều tậntuyệt chiacutenh tacircm thức tự noacute khocircng cograven Taacutec Vi nagraveo taacutec động vagraveo đối tượngcủa noacute nữa noacute khocircng cograven bận tacircm xao xuyến vigrave những caacutei magrave noacute giảđịnh rằng tồn tại hay khocircng tồn tại với những nhận thức thocircng qua nhữngkhaacutei niệm coacute tiacutenh quy hướng của ngocircn ngữ nữa

Ngoagravei ra coacute thể hiểu ở thi tụng 187 nagravey cograven coacute một yacute nghĩa mặc địnhđatilde được giản lược đi đoacute lagrave những caacutei khaacutec nữa Ngoagravei những Taacutec Vi tạotaacutec vagrave định hướng của tacircm thức thocircng qua những khaacutei niệm ngocircn ngữ cograven coacutenhững caacutei khaacutec nữa (những điều kiện tạo taacutec của nhận thức noacutei chungnhững tiacutenh chất của sự vật được định hướng như lagrave đối tượng của tacircmthức_Sắc những thụ cảm từ caacutec quan năng đem lại những thocircng baacuteo coacute liecircnquan đến tồn sinh_Thọ những higravenh ảnh vagrave biều tuợng của sự vật được tacircmthức lưu lại trong kinh nghiệm_Tưởng những Taacutec Vi của tacircm thức để địnhhướng vagrave phaacuten đoaacuten_Hagravenh vagrave những yacute thức phacircn định biện biệt giữa caacutei nagraveyvagrave caacutei kia_Thức Những điều kiện nagravey vốn gắn kết nhau trong một tư thế liecircnhoagraven chặc chẽ của nhận thức) Hơn nữa khocircng đặt cơ sở trecircn những điềukiện nhận thức nagravey khocircng coacute nghĩa lagrave khocircng thể nhận ra tiacutenh chacircn thực củaThực Tại Vigrave rằng chiacutenh bản thacircn sự khocircng đặt cơ sở dựa trecircn tiacutenh caacutech quyhướng (Ngatilde) như thế để nhận thức sự vật như lagrave những đối tượng cũnglagrave một sự nhận biết khocircng lầm sai về những gigrave đang tồn tại trong yacute nghĩa

nhận biết (Tuệ Giaacutec) tiacutenh chacircn thực của Thực Tại Đoacute chiacutenh lagrave caacutei magrave Kinhgọi lagrave Caacutei Biết Chacircn Thực lagrave caacutei Khocircng Biết Bởi lẽ đoacute magrave mọi khaacutei niệmngocircn ngữ mang tiacutenh định hướng vagrave tiacutenh giả định đều tận tuyệt

Kinh Thaacutenh Vocirc Tận Tuệ Bồ Taacutet viết Caacutei Chacircn Thực Tối Hậu lagrave caacuteinhư thế nagraveo Lagrave caacutei magrave ở đoacute khocircng coacute những taacutec động của tacircm thức nữahuống hồ chi lagrave tạo taacutec ra những khaacutei niệm văn tự Kinh điển khaacutec thigrave noacuteiĐoacute lagrave caacutei xa ligravea khỏi tacircm thức yacute niệm vagrave thức biệt Vagrave Trung Luận cũngnoacutei về caacutei Chacircn Thực như thế một caacutech giản khiết Khocircng coacute sinh khởicũng khocircng coacute hoại diệt Đoacute lagrave một thể tuyệt đối tuyệt hết mọi đối-phản Sinh-Diệt hoagraven toagraven tịch tĩnh như Niết Bagraven (TL187cd) Nghĩa lagrave Tất cả mọi tồntại đều lagrave thể siecircu việt (khỏi mọi khaacutei niệm ngocircn ngữ vagrave tư tưởng)

Hoặc giả lagrave (trong một yacute nghĩa khaacutec) ở một người đatilde đi s acircu vagraveo tacircmcảnh đatilde siecircu việt khỏi những taacutec động của nhận thức thigrave những biểu hiệnngocircn ngữ vagrave tư duy khocircng khởi lecircn cũng giống như aacutenh saacuteng mặt trời khi ấyTuệ Giaacutec về Khocircng Tiacutenh chiếu soi tất cả mọi bản tiacutenh vốn coacute (Phaacutep Tiacutenh)của tồn tại Đoacute cũng chiacutenh lagrave caacutei magrave mọi khaacutei niệm ngocircn ngữ đều dứt tuyệtbởi vigrave rằng mọi Taacutec Vi của tacircm thức đều dứt tuyệt Đối tượng được noacuteiđến ở đacircy lagrave sự taacutec động của tacircm thức con người Như thế nagraveo magrave mọi taacutecđộng của tacircm thức lại coacute thể dứt tuyệt như thế được Lagrave nh ư thế nagravey Trongmột thế giới magrave tất cả mọi nhận thức về đối tượng đều khởi sinh do taacutecđộng quy hướng của tacircm thức thigrave mọi sự vật tồn tại được nhận thức với thiecircnhigravenh vạn trạng những tiacutenh chất đặc thugrave hay phổ quaacutet vagrave caacutei dograveng chagravey tư duycứ dấy lecircn thiecircn higravenh vạn trạng những tư duy giống như con tằm tự cuộnmigravenh trong caacutei keacuten của chiacutenh noacute tạo ra tuy nhiecircn một khi magrave con ngườinhận ra chacircn tướng vạn hữu vốn khocircng tồn tại như thế (như lagrave một đốitượng quy hướng của tacircm thức) thigrave tacircm thức khocircng cograven đối tượng của noacutenữa necircn mọi tư duy (về những đối tượng) cũng khocircng thể khởi dấy lecircnđược

Ngay cả việc nhận biết (Tuệ Giaacutec) bởi trực quan về mọi Taacutec Vi củatacircm thức đều dứt tuyệt nagravey thigrave chủ thể nhận biết (lagrave một caacutei gigrave vốn khocircng coacuteTaacutec Vi tạo taacutec) cũng khocircng thuộc về chủ thể tạo taacutec (Tự Ngatilde) Thế thigrave nhưthế nagraveo magrave coacute thể như thế được Bởi vigrave rằng Khocircng coacute sinh khởi cũngkhocircng coacute hoại diệt Đoacute lagrave một thể tuyệt đối tuyệt hết mọi đối -phản Sinh-Diệthoagraven toagraven tịch tĩnh như Niết Bagraven Noacutei như vậy coacute nghĩa lagrave đối tượng củatacircm thức hay noacutei caacutech khaacutec sự vật ở ngoagravei tacircm thức được quy hướng nhưlagrave đối tượng của noacute đều dứt tuyệt khocircng coacute nghĩa lagrave sự dứt tuyệt nagravey đượctạo taacutec ra bởi một caacutei gigrave khaacutec nữa Về việc nagravey thigrave Kinh Bảo Tiacutech c oacute thuyếtgiảng Khocircng phải vigrave do bởi Khocircng Tiacutenh lagravem cho sự vật tồn tại trở thagravenhKhocircng Magrave chiacutenh vigrave tất cả mọi sự vật tồn tại tự chuacuteng đatilde vốn lagrave KhocircngTiacutenh

Thế nhưng cũng cần được hiểu rằng bản tiacutenh của tất cả mọi sự vậtcũng đồng nghĩa với Niết Bagraven Về điều nagravey thigrave Kinh Phạm Thiecircn Vương Sở

Vấn coacute noacutei Như Lai biết rằng trecircn cơ sở của Giaacutec Ngộ thigrave những phiềnnatildeo khởi dấy lecircn do vọng tưởng phacircn biệt tự chuacuteng khocircng thực coacute bẩn tiacutenhcủa chuacuteng vốn lagrave khocircng khởi dấy lecircnCũng bởi lẽ ấy Đề Bagrave Thaacutenh Thiecircnnoacutei một caacutech chuẩn xaacutec rằng

Chiacutenh tacircm thức lagrave mầm mống của sinh khởi magrave đối tượng của noacutechiacutenh lagrave phạm vi taacutec động của noacute Nếu nhận biết được rằng những đối tượngấy vốn khocircng tồn tại (như lagrave những định hướng của Tự Ngatilde) thigrave mầm mốngcủa sinh khởi cũng tận tuyệt (Tứ Baacutech Luacircn-Catuh - Sataka bản T 1425)Như thế thigrave nếu giaacutec ngộ được rằng mọi sự vật tồn tại đều đồng như nhauvốn tự chuacuteng lagrave những caacutei khocircng sinh khởi như Niết Bagraven thigrave đối tượng taacutecđộng của tacircm thức đều dừng lại nếu khocircng coacute những đối tượng của tacircm thứcthigrave cũng khocircng coacute đối tượng của ngocircn ngữ Nếu khocircng coacute tất cả những thứấy thigrave tất cả mọi thiecircn higravenh vạn trạng của tư duy do chấp trước những lyacute lẽtheo thoacutei thường của thế gian đều dừng lại trong im lặng

---o0o---

PHẦN III

Một số người trong một bộ phận của Phật giaacuteo vagrave một số người ngoagraveiPhật giaacuteo chỉ triacutech rằng Những luận giả của Trung Quaacuten đều dẫn đến chỗqui kết rằng tất cả mọi tồn tại đều như lagrave khocircng tồn tại điều nagravey chẳng coacute gigravekhaacutec biệt với Hư Vocirc Luận cả Đaacutep lại điều nagravey coacute người trong phaacutei TrungQuaacuten (chỉ Phật Hộ-Buddhapagravelita) noacutei

Cho dugrave cả hai đều giống nhau ở điểm cho rằng vạn hữu đều lagrave khocircngthigrave giữa Trung Quaacuten vagrave Hư Vocirc Luận đều coacute những điểm khaacutec n hau Cũngnhư caacutec Phạm Thiecircn vagrave caacutec A-la-haacuten đều khocircng quan tacircm đến tồn tại haykhocircng tồn tại thế nhưng một becircn vigrave bagraveng quan magrave như thế cograven một becircn thigravebởi vigrave đatilde quaacuten saacutet suy tưởng đủ rốt raacuteo để khocircng quan tacircm đến vấn đề ấy nữaVả lại cũng như người mugrave vagrave người saacuteng mắt thigrave cho dugrave coacute biết lagrave lầmphương hướng điểm khaacutec nhau ở chỗ lagrave một becircn thigrave khocircng thể cograven một becircnthigrave coacute thể (xaacutec định chỗ sai lầm)

Thế nhưng về điểm nagravey thigrave người phản luận coacute thể chất vắn Nhưngmagrave chiacutenh sự lyacute giải vạn hữu đều khocircng tự noacute khocircng coacute điểm phacircn biệt nagraveokia magrave Về điểm nagravey thigrave Phật Hộ khocircng giải thiacutech được vigrave thế magrave cacircu trảlời của ocircng vẫn chưa thỏa đaacuteng được Cần một sự minh giải điểm nagravey chiacutenhxaacutec hơn như sau

Rằng người ta coacute thể xem những người theo Trung Quaacuten vagrave những kẻluận giải Hư Vocirc lagrave giống nhau trong mọi phương diện hay sao Caacutech nhận

định nagravey lagrave theo bề mặt như thoacutei thường của thế gian hay từ điểm nhigraven củaThực Tại Tối Hậu

Trước hết hatildey luận về caacutech nhigraven của thế gian Những kẻ luận giải HưVocirc trong bản chất lagrave những kẻ chấp trước vagraveo việc phủ định luật Nhacircn Quảhọ bất chấp cơ sở đạo đức vagrave hagravenh xử thiếu đạo đức lagravem tổn hại đến nhữngcaacutei magrave thocircng lệ magrave thế gian tin cậy Tuy nhiecircn những người luận giải TrungQuaacuten thigrave xem tương quan Nhacircn Quả như hu yễn ảnh như quaacuteng nắng khocircngthực sự tồn tại cũng khocircng nhất thiết phủ định noacute cũng khocircng khuyến dẫnđến những hagravenh vi bất thiện Đối với dograveng chảy của tacircm thức luocircn luocircn mangtheo phiền natildeo như lagrave một hệ quả tất nhiecircn rồi lại taacutei sinh khởi tacircm thức ởtương lai (cũng kegravem theo những phiền natildeo tất nhiecircn) trong một chuỗi dagravei caacuteiở quaacute khứ nối tiếp caacutei ở hiện tại caacutei ở hiện tại lại tiếp nối với caacutei ở tương laitrong một chuỗi mắc xiacutech tự tạo về tất cả những caacutei nagravey thigrave Trung Quaacuten xemnhư những gigrave diễn ra trong giấc mộng khocircng coacute căn cứ xaacutec thực Vigrave thếTrung Quaacuten cũng khocircng lagravem tổn hại đến lệ thường của thế gian những kẻHư Vocirc Luận đatilde lagravem Bởi lyacute do đoacute cho dugrave coacute đứng trecircn lập trường của thếgian đi nữa thigrave cũng khocircng thể xem Trung Quaacuten Luận vagrave Hư Vocirc Luận giốngnhauVả lai nếu đứng từ điểm nhigraven của Thực Tại tối hậu thigrave cũng khocircng thể xemhai caacutei ấy giống nhau được Tức lagrave ở trường hợp những kẻ luận giải Hư Vocircngay chiacutenh bản tacircm của con người cũng bị phủ định cugraveng một caacutech thế như lagravemột đối tượng khocircng tồn tại như mọi caacutei đều khocircng tồn tại điều nagravey cũngsai lầm từ trong căn để khi đối tượng hoacutea mọi tồn tại (liệt mọi caacutei thagravenhra những caacutei gigrave như lagrave những vật thể tiacutenh thuộc về latildenh vực qui hướngcủa tư duy rồi từ đoacute mới Hư Vocirc hoacutea chuacuten g theo một caacutech thức tư duyriecircng biệt) Trong trường hợp nagravey sự phaacute hủy những luật tắc cấm đoaacuten (PhaacuteGiới) chỉ đem lại cho chiacutenh kẻ phaacute hủy sự ocirc nhiễm_bời chiacutenh sự phaacute hủy tựnoacute đatilde lagrave ocirc nhiễm_magrave khocircng lagravem cho phiền natildeo nguocirci đi được Traacutei lại lậptrường của Trung Quaacuten (trong một bản thể luận hoagraven toagraven khaacutec) lagrave kết quảcủa một sự quaacuten saacutet Tiacutenh Chacircn Thực của vạn hữu rằng khi chưa nhigraven rađược bản thể của vạn hữu thigrave mọi caacutei đều tồn tại như lagrave những caacutei khaacutec(với caacutei chuacuteng vốn lagrave như thế) magrave một khi đatilde nhigraven ra thigrave những caacutei khaacutecấy đều vốn lagrave Khocircng cả Sự soi saacuteng tiacutenh caacutech của mọi tồn tại như thế lagravemngưng lại mọi taacutec động sai lệch của con người đối với tồn tại (vagrave vigrave thế cũnglagravem ngưng lại mọi phiền natildeo dấy lecircn từ những cố chấp lầm sai ấy)

Cũng khocircng thể nghĩ rằng sự phủ định của Trung Quaacuten coacute bao hagravem yacutethức về khocircng-tồn tại (cũng lagrave một yacute thức về đối tượng trong tương quantương phản) Coacute nghĩa lagrave

a Nếu nhigraven từ điểm nhigraven của Thực Tại chacircn thực tối hậu thigrave nhữngcaacutei khaacutec của tồn tại đều khocircng tồn tại (mệnh đề chủ trương)

b Vigrave chuacuteng chỉ lagrave những tri thức giả định (luận cứ)

c Viacute dụ như tri thức giả định rằng noacute tồn tại (thigrave sự tồn tại đoacute chỉ coacuteyacute nghĩa trecircn cơ sở của giả định rằng noacute chỉ tồn tại trong giả định tự noacutevốn khocircng phải lagrave Thực tại) (tỉ dụ)20

Hơn nữa về một caacutei gigrave đoacute nếu yacute thức nhận ra sự tồn tại (Hữu) của noacutethigrave điều nagravey dẫn đến một đối phản lagrave noacute cũng tạo cơ hội cho yacute thức về sựkhocircng-tồn tại (Vocirc) của noacute Một khi đatilde triệt bỏ tồn tại (như lagrave một giả đinhtrong một caacutech nagraveo đoacute) đi rồi thigrave caacutei đối phản của noacute khocircng -tồn tại (cũngnhư lagrave một giả định trong cugraveng một caacutech ấy) cũng khocircng cograven nữa cả yacute thứcvề tồn tại lẫn khocircng-tồn tại cugraveng một luacutec dừng lại (vigrave yacute thức về caacutei đối phảnchỉ tồn tại khi coacute một trong hai caacutei đối phản coacute yacute thức về caacutei nagravey thigrave mới coacute yacutethức về caacutei kia đối phản của noacute) Một người khi đi sacircu vagraveo trong Tuệ Giaacuteccủa Khocircng đatilde siecircu vượt ra khỏi mọi giới hạn (coacute tiacutenh giả định) của củanhững đối phản thigrave cũng khocircng cograven coacute cả yacute thức về caacutei khocircng coacute (như lagravemột đối phản của caacutei coacute) nữa Bởi vậy magrave Hư Vocirc Luận (lagrave caacutei vốn coikhocircng coacute gigrave lagrave cứ điểm căn bản cho chủ trương của noacute) thigrave khocircng thể gọi lagravegiống với Trung Quaacuten được Bởi vigrave Trung Quaacuten khocircng phủ nhận caacutei coacute đểthừa nhận caacutei khocircng coacute (một caacutech tiacutech cực) như thế Sự so saacutenh bề mặtgiữa Hư Vocirc Luận vagrave Trung Quaacuten Luận cũng như sự so saacutenh giữa hạt anh tuacutec(cacircy aacute phiện) vagrave nuacutei Thaacutei sơn giữa hai caacutei coacute một khoảng caacutech đaacuteng sợ

---o0o---

Tất cả mọi sự vật tồn tại đều giống như Niết Bagraven (vốn khocircng sinhkhocircng diệt) tuy nhiecircn đoacute lagrave nhigraven từ quan điểm của Thực Tại tối hậu Nhữngthagravenh quả từ hạnh Bố thiacute vẫn được duy trigrave vagrave ứng đaacutep Vả lại dugrave theo nhữngnguyecircn tắc sẵn coacute của thế gian đi nữa thigrave những điều kiện nội tại (mắt taimũi lưỡi thacircn thể yacute thức_Lục Căn) vagrave ngoại tại (magraveu sắc acircm thanh mugraveivị xuacutec giaacutec biểu tượng về sự vật_ Lục Trần) vẫn cứ lộ ra bản thể chacircn thựccủa chuacuteng (xưa nay vẫn thế) Vigrave thế một mặt những điều kiện nội vagrave ngoạitại vẫn cứ higravenh thagravenh necircn nhận thức về vạn hữu theo caacutech thế của thế giannhận thức mặt khaacutec tất cả những caacutei đoacute cũng đuợc nhận biết như lagrave hoa đốmtrong khocircng trung như sừng thỏ khocircng phải lagrave caacutei chacircn thực tối sơ vagrave tốihậu

Tất cả (dugrave lagrave) thực hay khocirc ng thực (TL188a)Nghĩa lagrave như Thế Tocircn cũng đatilde noacutei Những caacutei magrave thế gian cho lagrave coacute tacũng noacutei lagrave coacute Những caacutei magrave thế gian cho lagrave khocircng ta cũng noacutei lagrave khocircng

Trong nghĩa nagravey những điều kiện nội tại như mắt vagrave những điều kiệnngoại tại như magraveu sắc vẫn cứ như thế khocircng đổi tồn tại theo caacutech thế củachuacuteng như chuacuteng đatilde lagrave như thế vagrave được nhận thức như thế necircn gọi lagrave Tất

cả (dugrave lagrave) thực Mặt khaacutec đối với bản thể chacircn thực tối hậu thigrave những gigravekhởi dấy lecircn từ những điều kiện ấy đều như ảo huy ễn caacutei vốn khocircng tự noacutecoacute khocircng coacute bản thể thực sự (Tự tiacutenh) của noacute Tự chuacuteng vốn khocircng tồn tạinhư lagrave những thực hữu necircn gọi lagrave Tất cả (dugrave lagrave) khocircng thực

Hai yacute nghĩa (coacute vẻ mậu thuẫn) trugraveng lập (magrave khocircng trugraveng lặp) đượckhẳng định cugraveng một luacutec với phủ định (khocircng như lagrave hai tiacutenh caacutech đối cựcmagrave như lagrave một thể đồng nhất của hai tiacutenh caacutech nagravey Thực Tại)

Cũng đều lagrave thực vagrave cũng đều lagrave khocircng thực (TL188b)Đối với những hagravenh giả Du Giagrave (Yoga) hay với người đang trực quan

Thực Tại với Tuệ Giaacutec thigrave một thể đồng nhất những tiacutenh caacutech đối cực nhưthế lagrave một điều hiển nhiecircn vigrave họ chỉ đơn giản trực quan noacute khocircng thocircng quanhững biện biệt của tacircm thức nữa

Đều khocircng phải thực vagrave cũng khocircng phải khocircng thực Đoacute lagrave Phaacutep yếu của chư Phật (TL18-8cd)Hoặc giả cũng coacute thể hiểu thi tụng 8 như sauĐể cắt đứt những chướng ngại bởi phiền natildeo cho con người Thế Tocircn

đatilde thuyết giải Hatildey biết rằng những điều kiện nội tại (Lục Căn) vagrave nhữngđiều kiện ngoại tại (Lục Trần) đều vốn khocircng phải lagrave Tự ngatilde vagrave caacutei thuộc vềTự ngatilde Vigrave thế noacutei rằng Tất cả (dugrave lagrave) thực

Caacutei được gọi lagrave tacircm thức cũng lagrave caacutei thường được cho lagrave Tự ngatildenhư lagrave một chủ thể tồn tại với những caacutei thuộc về noacute Ở đoacute những phacircnđịnh biện biệt như lagrave chủ thể nghe chủ thể tư duy chủ thể tu tậphellipcuối cugraveng cũng chỉ lagrave những caacutei do điều kiện tạo taacutec khởi dấy lecircn đều khocircngthực hữu Vigrave thế noacutei rằng Tất cả (dugrave lagrave) khocircng thực

Dugrave đoacute lagrave lập trường của thế gian hay đoacute lagrave quan niệm của những triếtluận trecircn cơ sở thực chứng hay trecircn cơ sở luận chứng đều khocircng voacutei tớiThực Tại vốn becircn ngoagravei tiacutenh caacutech thực chứng vagrave luận chứng vigrave thế Cũngđều lagrave thực vagrave cũng đều lagrave khocircng thực

Caacutech giải minh của Đại Thừa dựa trecircn cơ sở (khaacutec với những caacutei trecircn)rằng Tất cả đều vốn khocircng tự khởi sinh khocircng tự tạo taacutec Theo đoacute thigrave tất cảnhững tri thức của con người trecircn cơ sở giả định tiacutenh của những khaacutei niệmcũng chỉ lagrave những giả định dựa trecircn những điều kiện (dugrave lagrave thực hay khocircngthực) cũng đều khocircng thể đi đến được mục tiecircu cuối cugraveng của nhacircn sinh đoacutelagrave thoaacutet khỏi phiền natildeo vagrave đau khổ Vigrave thế magrave Đều khocircng phải thực cũngkhocircng phải khocircng thực Đoacute lagrave Phaacutep yếu của chư Phật

Trong thi tụng nagravey thigrave Phật như lagrave một nguyecircn lyacute Giaacutec Ngộ toagravendiện trong một con người cũng gọi lagrave Toagraven Giaacutec lagrave lyacute tưởng vagrave lagrave mụctiecircu tối hậu magrave con người ta coacute thể đạt đến được với tư caacutech lagrave một conngười Phaacutep Yếu lagrave một chỉ hướng (magrave tự noacute khocircng phải lagrave Chacircn lyacute) đếnmục tiecircu tối hậu ấy một hướng đi magrave mối người coacute thể hướng t heo đoacute vớikhả năng tiacutenh caacutech hạn định của mỗi người mỗi người với tư caacutech lagrave mộtcon người vốn coacute những hạn định cũng coacute thể đạt đến cứu caacutenh tối hậu ấy

Phaacutep Yếu của chư Phật đơn giản chỉ lagrave lời giảng chỉ hướng đi đến mụctiecircu tối hậu (chứ khocircng phải lagrave thuyết giảng chacircn lyacute tự noacute cũng khocircng phảithuyết giảng tự noacute lagrave chacircn lyacute)

Đoacute lagrave minh giải chỗ khaacutec biệt giữa nhận thức của thế gian vagrave GiaacutecTiacutenh (Buddhi) theo điểm nhigraven Chacircn Thực Tối Hậu Minh giải nagravey lagrave hi hữukhocircng giống với những luận giải (khocircng toagraven triệt) khaacutec khocircng gacircy raphương hại lagrave chỗ giải minh coacute thể dứt được toagraven triệt những bất an phiềnnatildeo cho người nhiệt tacircm theo hướng nagravey

---o0o---

11 ĐỊNH NGHĨA THỰC TẠI TỐI HẬU_(paramārthasatya)

Nhiều người trong nội bộ Phật giaacuteo vagrave caacutec học phaacutei chỉ triacutech rằngNếu như anh cho rằng cứ tha hồ magrave phủ định tất cả mọi vọng tưởng củangười khaacutec khocircng chừa một chỗ nagraveo thigrave khiến người ta coacute thể lyacute giải đượcsự chacircn thực Vậy thigrave iacutet nhất cũng phải định nghĩa (caacutei magrave anh cho lagrave) chacircnthực lagrave gigrave Nếu như anh khocircng chỉ ra được noacute lagrave caacutei gigrave thigrave chiacutenh anh cũngkhocircng thể tự thiết định chủ trương của migravenh magrave chỉ đi phủ định chủ trươngcủa người khaacutec haacute khocircng phải lagrave phỉ baacuteng (người khaacutec hay Phật phaacutep) haysao

Để trả lời điều nagravey chuacuteng ta noacutei rằng Nếu như coacute thể biểu hiệnnhững tiacutenh chất đặc trưng của caacutei Chacircn Thực bằng ngocircn ngữ thigrave việc tấtnhiecircn phải thuật trigravenh noacute ra lagrave đuacuteng Tuy nhiecircn đoacute khocircng phải lagrave caacutei coacute thểbiểu hiện được bằng ngocircn ngữ21 Dugrave vậy để những người sơ tacircm coacute khaacute iniệm đuacuteng đắn về điều nagravey chuacuteng ta phải dựa trecircn sự khảo saacutet tế vi nhữngkhaacutei niệm tương đối trecircn nền tảng tiacutenh Khocircng tuyệt đối (Hữu Phacircn Biệt DiệuQuaacuten Saacutet Triacute-有分別妙観察智) để coacute thể thẩm định điều nagravey

Caacutei đoacute chỉ coacute thể tự chiacutenh migravenh nhận biết ra thocirci khocircng tugravey thuộc vagraveođiều kiện nagraveo cả

Lagrave một thể tuyệt đối tịch tĩnh khocircng tồn tại khaacutei niệm tương đối củangocircn ngữ (Hiacute Luận)

Khocircng coacute tương quan dị biệt cũng khocircng coacute phacircn biệt dị biệtNecircn gọi đoacute lagrave Chacircn Thực Tiacutenh (TL189)

Trong thi tụng nagravey (TL189) Chỉ coacute thể tự migravenh biết coacute nghĩa lagraveKhocircng thể dựa vagraveo ai khaacutec magrave biết (Giaacutec-Buddhi) được cả tức lagrave khocircng thểtruyền đạt thocircng qua bất kỳ một giaacuteo huấn nagraveo magrave chỉ coacute thể tự trực quan(Giaacutec-Buddhi) tự migravenh hiểu ra (Giaacutec -Buddhi) thocirci Thể tuyệt đối tịch tĩnhcoacute nghĩa lagrave Tất cả mọi sự đều thiếu vắng bản thể thực hữu (Tự Tiacutenh) củachuacuteng con người ta chỉ coacute thể tư duy về chuacuteng như lagrave những đối tượng coacute

bản thể thực hữu với những thuộc tiacutenh thực hữu tuy nhiecircn từ đối với bản thểChacircn Thực tối hậu (một bản thể vốn khocircng coacute những tiacutenh chất tương đốithuộc về những điều kiện tạo taacutec như thế) thigrave những đối tượng như thếkhocircng tồn tại Khocircng tồn tại khaacutei niệm tương đối của ngocircn ngữ (Hiacute Luận)coacute nghĩa lagrave Tiacutenh đa chiềutiacutenh tương đối vagrave tiacutenh giả định của những biểuhiện ngocircn ngữ (vốn được tạo ra bởi nhận thức tương đối coacute từ những điềukiện tương đối được giả định như lagrave những thực hữu vagrave chỉ coacute thể nhận thứctừng phần theo từng khĩa cạnh của thực tại vốn đa chiều) cũng khocircng tồn tạichuacuteng triệt tiecircu trong bản thể Chacircn Thực tuyệt đối tiacutenh Khocircng coacute nhữngtương quan dị biệt coacute nghĩa lagrave Khocircng coacute những khaacutei niệm tương đối củangocircn ngữ vigrave cũng khocircng coacute những biểu tượng hay higravenh tượng higravenh thagravenhnhững khaacutei niệm ấy khocircng coacute những giaacute trị phaacuten đoaacuten đối phản (đuacuteng-saithực-giả) Vigrave thế magrave cũng khocircng coacute cả sự phacircn biệt những dị biệt đốiphản như thế necircn necircn tiacutenh chất của vạn hữu hiển hiện ra như noacute vốn như thếnhư lagrave một Bản Thể Chacircn Thực của vạn hữu (Phaacutep Tiacutenh) một bản thể tối sơvagrave tối hậu

Ở một bản thể Chacircn Thực vượt lecircn trecircn mọi tiacutenh tương đối như thế thigravekhocircng coacute khe hở nagraveo cho những khaacutei niệm tương đối lọt vagraveo được necircn noacutecũng khocircng thể lập luận bằng luận chứng vagrave luận lyacute thocircng qua ngocircn ngữ (HiacuteLuận) cho necircn noacute hoagraven toagraven tịch tĩnh22 Vigrave hoagraven toagraven tịch tĩnh noacute chỉ đượctrực nhận bởi bởi caacutei biết đatilde vượt ra khỏi những khaacutei niệm tương đối củangocircn ngữ (Vocirc Phacircn Biệt Triacute) Vigrave chỉ coacute thể trực nhận bởi caacutei biết vượt ra khỏikhaacutei niệm ngocircn ngữ noacute khocircng đuợc nhận thức bởi một caacutech nagraveo khaacutec (quacon đường qui nạp diễn dịch phủ định khẳng địnhhellip) được noacute khocircng coacutenhững tương quan dị biệt khởi dấy lecircn do taacutec động phaacuten đoaacuten của tacircm thứcvagrave do đoacute cũng khocircng coacute luocircn cả chiacutenh tacircm thức phaacuten đoaacuten phacircn biệt nhữngdị biệt Vigrave thế bản thể Chacircn Thực Tiacutenh lagrave một siecircu việt thể ở ngoagravei tất cảmọi định tiacutenh định lượng vagrave định hướng của ngocircn ngữ vagrave tư tưởng

Về một caacutei Chacircn Thực như thế người ta khocircng thể thuyết minh haythuyết giải được Giaacuteo huấn của Thế Tocircn rằng vạn hữ u vốn khocircng coacute tự tiacutenhvagrave tự noacute khocircng khởi sinh rằng đoacute chỉ lagrave sản phẩm của ngocircn ngữ vagrave tư tưởngvagrave đối lại đacircy lagrave caacutech siecircu việt ra khỏi tầm hạn định của ngocircn ngữ vagrave tưtưởng đacircy lagrave Triacute Tuệ chacircn thực Tuy nhiecircn giaacuteo thuyết ấy cũng vẫn cứ đượcngocircn minh vagrave ngocircn thuyết thocircng qua con đường ngocircn ngữ Đoacute chỉ như lagrave mộtphương tiện để chỉ hướng cograven chuacuteng ta mỗi người phải tự chiacutenh migravenh nhậnbiết ra thocirci Định nghĩa về caacutei Chacircn Thực ấy vốn khocircng phải lagrave định nghĩađịnh tiacutenh thuộc về một caacutei gigrave như lagrave một đối tượng magrave cũng chỉ lagrave xaacutecđịnh yacute nghĩa tồn tại vốn thuộc về tự mỗi người để khaacutem phaacute ra Noacute (nếu nhigravenra-Giaacutec được Noacute thigrave noacute coacute nghĩa nếu khocircng thigrave vocirc nghĩa) Chỉ triacutech chorằng chuacuteng ta lagrave những kẻ phỉ baacuteng cũng thế yacute nghĩa của phỉ baacuteng chỉ coacutethể coacute nghĩa khi nagraveo tự chiacutenh mỗi người (trong tất cả mọi người) chưa nhigravenra được bản thể Chacircn Thực Tối Hậu ấy (khi chưa hiểu được Noacute thigrave dugrave coacute

định nghĩa về Noacute như thế nagraveo hay khocircng định nghĩa về noacute như thế nagraveo noacuteihay khocircng noacutei cũng đều lagrave phỉ baacuteng cả)

---o0o---

12 CHAcircN LYacute QUI ƯỚC VAgrave MẶC ĐỊNH CỦA THẾ GIAN(lokasaṃvṛtisatya)

Trecircn đacircy đatilde thuyết minh về Thực Tại Tối Hậu giờ đacircy chuacuteng tahatildey noacutei về chacircn lyacute coacute tiacutenh qui ước của thế gian

Nếu mọi tồn tại đều theo điều kiện tạo taacutec (Duyecircn) khởi sinh raTheo đoacute chuacuteng khocircng đồng nhất cũng khocircng dị biệt với nhacircn taacutec tạo

ra chuacuteng (Nhacircn) (TL1810ab)Khi một kết quả được khởi sinh ra từ một nguyecircn nhacircn thigrave kết quả ấy

khocircng đồng nhất với nguyecircn nhacircn tạo taacutec ra noacute Cũng tức lagrave Qu ả cũng khocircnghẳn lagrave dị biệt với Nhacircn (điều nagravey coacute thể lập thagravenh một luận thức như sau)

Mệnh đề chủ trương Kết quả khocircng hẳn lagrave dị biệt với nguyecircn nhacircnLuận cứ Bởi vigrave noacute chỉ được nhận thức như lagrave một caacutei khaacutec đối với

nhận thứcTỉ dụ Viacute dụ như caacutei nhận thức được vagrave đối tượng của nhận thức (thigrave

khocircng hẳn lagrave hoagraven toagraven khaacutec nhau phải coacute caacutei gigrave chung nhất giữa chuacuteng)Mặt khaacutec nếu cho rằng chuacuteng giống nhau thigrave nguyecircn nhacircn vagrave kết quả

đồng nhất với nhau (A=A) thigrave khocircng thể nagraveo Nhacircn sinh ra Quả hay Quảđược sinh ra từ Nhacircn được

Tuy nhiecircn chuacuteng cũng khocircng dị biệt với Nhacircn taacutec tạo ra chuacuteng Khimột kết quả được nầy sinh ra từ một nguyecircn nhacircn thigrave noacute cũng được nhậnthức như lagrave một caacutei khocircng khaacutec với nguyecircn nhacircn tạo ra noacute Nếu lagrave một caacuteikhaacutec với nguyecircn nhacircn (thigrave giữa chuacuteng hoagraven toagraven khocircng coacute tương quan) thigravecũng khocircng thể noacutei lagrave Nhacircn sinh ra Quả hay quả được sinh ra từ Nhacircn được

Mệnh đề chủ trương Kết quả khocircng phải lagrave một caacutei dị biệt với nguyecircnnhacircn

Luận cứ Bởi vigrave noacute được sinh ra bởi tương quan Nhacircn-QuảTỉ dụ Viacute dụ như chiacutenh nguyecircn nhacircn tự noacute (phải coacute tương quan nagraveo đoacute

với kết quả thigrave mới tạo sinh ra kết quả được)Trong đoacute luận cứ được sinh ra bởi tương quan Nhacircn-Quả coacute yacute nghĩa

hạn định đặc biệt khaacutec nữa rằng trong trường hợp kết quả được sinh ra từnhững nguyecircn nhacircn khaacutec thigrave sẽ khocircng dẫn đến kết luận được như đatilde coacutephản luận (rằng coacute thể coacute nhiều nguyecircn nhacircn dẫn đến cugraveng một kết quả) 23 Ởcacircu c của thi tụng 10 (na cagravenyad api tas tasmagravet_kết quả khocircng dị biệt vớinguyecircn nhacircn tạo taacutec theo đoacute) coacute từ theo đoacute (tasmagravet) chỉ định cacircu nagravey lagraveluận cứ của cacircu kế tiếp

Thigrave chuacuteng vốn khocircng đứt đoạn cũng khocircng thường hằng (TL1810c)

Thế gian nagravey tồn tục trecircn cơ sở của một dograveng tương quan Nhacircn -Quảtrong đoacute nguyecircn nhacircn diệt đi rồi kết quả của noacute xuất hiện Kết quả khocircngphải lagrave một caacutei khaacutec với nguyecircn nhacircn tạo ra noacute kết quả được tạo ra khocircngmất đi cho dugrave nguyecircn nhacircn của noacute khocircng cograven vả lại khi coacute kết quả thigravenguyecircn nhacircn tạo ra noacute khocircng cograven nữa Quả chỉ tồn tại khi Nhacircn khocircng cograventồn tại vigrave thế magrave Nhacircn vagrave Quả khocircng đồng nhất Như thế cả hai đều khocircngthường hằng Đề Bagrave Thaacutenh Thiecircn (Agraverya Deva) noacutei như sau

Mọi caacutei cứ tiếp tục khởi sinh ra vigrave thế necirc khocircng đứt đoạn Mọi caacuteiđều phải bị hoại diệt vigrave thecirc necircn khocircng thường hằng

Vả lại coacute người (taacutec giả tự đặt migravenh ở ngocirci thứ ba) noacutei Sự vật sinh ratừ nguyecircn nhacircn của noacute necircn khocircng coacute đứt đoạn Vagrave sự vật đều hoại diệt necircnkhocircng thường hằng Bởi thế

Vốn khocircng đứt đoạn cũng khocircng thường hằngKhocircng đồng nhất cũng khocircng dị biệtĐoacute lagrave chiacutenh caacutei vị Cam lộ magrave chư Như Lai đatilde huấn giaacuteo (TL1811)

Vị Cam lộ lagrave tượng trưng cho đạo quả Vocirc Sinh Bất Diệt (Amrita)nghĩa lagrave Caacutec vị Bồ Taacutet với phẩm caacutech vagrave triacute tuệ khocircng thể sacircu thẳm khocircngthể lường được nhận biết điều nagravey tinh cần vigrave lợi iacutech của tất cả chuacuteng sinhcuối cugraveng đi đến chỗ giaacutec ngộ hoagraven toagraven thagravenh tựu Phật đạo lời huấn giảngnhư aacutenh saacuteng mặt trời tỏa khắp mọi nơi đem lại cho những người may mắnđược nghe khiến đoacutea hoa sen giaacutec ngộ của họ khai nở ra Vả lại caacutec vị thanhvăn lagrave những người nghe được huấn giaacuteo tu tập vagrave tacircm chứng được NiếtBagraven trong cotildei thế Đoacute lagrave caacutei giải tan mọi đau khổ phiền natildeo necircn gọ i lagraveCam lộ

Đối với những người magrave phẩm caacutech vagrave triacute tuệ chưa được hoagraven bị chưa thể thagravenh tựu giaacutec ngộ Giải Thoaacutet trong đời nagravey thigrave hẳn cũng thagravenh tựutrong đời sau Noacutei như Đề Bagrave Thaacutenh Thiecircn

Người đatilde nhận biết được lẽ Chacircn Thực thigrave cho dugrave kh ocircng thagravenh tựuđược Niết Bagraven trong đời nagravey thigrave cuộc tồn sinh kế tiếp sẽ thagravenh tựu đơn giảnhơn Cũng như hagravenh vi vậy (lần nagravey khocircng lagravem được thigrave lần sau sẽ lagravem đượcmột caacutech đơn giản)

Hơn nữa trong tigravenh trạngDugrave đấng Toagraven Giaacutec khocircng cograven tại thế nữaCaacutec vị đatilde từng nghe lời Phật giảng (Thanh Văn) cũng khocircng cograven nữa

(TL1812ab)Tức lagrave Cho dugrave khi khocircng cograven cơ hội để cograven được nghe huấn giảng

trực tiếp (qua chiacutenh kim khẩu của Thế Tocircn) hay giaacuten tiếp (qua những truyền

ngocircn hoặc qua kinh điển) nữa thigrave người vốn đatilde coacute tiacutech tập những tacircm đắc vềPhaacutep Tiacutenh trong quaacute khứ thigrave vẫn cứ

Thigrave Triacute Tuệ của caacutec vị Độc Giaacutec Phật cũng nương theo lẽ đoacute (Phaacutep)magrave sinh ra rời xa những biện biệt của thế gian (TL1812cd)Rời xa (Viễn Ly) coacute nghĩa lagrave trong trạng thaacutei tacircm thức đatilde vượt qua đượcnhững hạn định trong caacutech nhận thức theo tiacutenh caacutech của thế gian khởi đầucho một siecircu việt khỏi thế gian tiacutenh đem lại Tuệ Giaacutec cho caacutec vị Độc Giaacutectrong mocirci trường cocirc tĩnh

Vigrave yếu nghĩa của giaacuteo huấn như vị Cam lộ đối với người tu hagravenh lagravecaacutei đem lại sự tĩnh tại trong đời nagravey vagrave trong những đời khaacutec Con người tachỉ coacute thể tự migravenh nhận ra theo chiacute hướng đoacute magrave tu sửa

Toacutem lại phẩm nagravey (TL18) noacutei lecircn yacute nghĩa Loại bỏ những định kiếnmagrave caacutec học phăi chủ trương đồng thời noacutei lecircn lập trường Trung Quaacuten mộtcaacutech rotilde ragraveng rằng tất cả những gigrave coacute biến đổi chuyển hoacutea đều khocircng phải lagraveTự Ngatilde vagrave những gigrave thuộc về noacute Như Kinh đatilde viết

Nagravey Svikragraventa Vikragravemigrave những điều kiện cấu thagravenh thacircn xaacutec nagravey vagravethế giới nagravey (Sắc) khocircng phải lagrave Ngatilde cũng khocircng phải lagrave phi -Ngatilde đồng thớinhững điều kiện thụ cảm (Thọ) từ đoacute những biểu tượng higravenh thagravenh (Tưởng)những những taacutec vi phaacuten đoaacuten của tacircm thức (Hagravenh) vagrave yacute thức phacircn định biệnbiệt (Thức) cũng đều khocircng phải lagrave Ngatilde cũng k hocircng phải lagrave phi-Ngatilde Nhậnra điều nagravey thigrave đoacute lagrave Triacute Tuệ hoagraven toagraven (Kinh Thắng Thiecircn Vương Baacutet NhatildeBa La Mật)

VagraveThế giới nagravey vốn khocircng tồn tại bản ngatilde khocircng tồn tại caacutei hữu tigravenh

(caacutei coacute yacute thức) khocircng coacute tacircm điểm của cuộc sống (Tự) khocircng coacute người khaacutecvagrave những caacutei khaacutec như lagrave ngoại vi của tacircm điểm (Tha) Tất cả đều lagrave tập hợpcủa những điều kiện necircn ta noacutei như thế

VagraveThế giới nagravey khocircng tồn tại Tự ngatilde khocircng tồn tại caacutei hữu tigravenh tất cả

chuacuteng đều chỉ lagrave caacutei do Nhacircn tạo taacutec magrave khởi sinhVagraveNagravey bạn hỡi ở thacircn xaacutec nagravey thực ra khocircng coacute Ngatilde khocircng coacute caacutei hữu

tigravenh noacute khocircng phải lagrave tacircm điểm giaacute trị của cuộc sống cũng khocircng phải lagravetacircm điểm để thẩm định giaacute trị cho những caacutei khaacutec Tự noacute khocircng phải lagrave mộtbản ngatilde cố định cũng khocircng phải chỉ lagrave những caacutei khaacutec noacute cũng chưa hề lagravecaacutei thụ nhận cũng chưa hề tạo taacutec tiacutech lũy

Những yacute nghĩa của Kinh điển nagravey thẩm định lại cho những điều đatildeluận giải trecircn

Đacircy lagrave một phần trong trứ taacutec của luận giả Thanh Biện Luận Giải ĐegravenBaacutet Nhatilde_Giải Thiacutech Căn Bản Trung Luận chương 18 Khảo Saacutet Về Tự NgatildeVagrave Đối Tượng Của Noacute

---o0o---

1Tự Ngatilde Agravetman 自我 Caacutec học phaacutei khaacutec nhau coacute những quan niệm khaacutec nhau về Agravetman theođoacute coacute nhiều yacute nghĩa vagrave nhiều caacutech dịch khaacutec nhau học phaacutei Vainshesika (Thắng Luận) vagrave họcphaacutei Niyagraveya (Chiacutenh Lyacute) dugraveng yacute nghĩa như Tự Ngatilde học phaacutei Sagravemkhya (Số Luận) quan niệm như lagraveLinh Ngatilde霊我 hay Thần Ngatilde 神我 học phaacutei Vedanda quan niệm lagrave Ngatilde như lagrave caacutei Tocirci TrongPhật giaacuteo noacutei chung được dugraveng với yacute nghĩa như Tự Ngatilde caacutei Tocirci đocirci khi được dugraveng với yacute nghĩanhư Tacircm Thức 心識 hay Tự Kỷ自己Agravetmigraveya Haacuten dịch Ngatilde sở我所 caacutei thuộc về Tự Ngatilde thuộc tiacutenh của Tự Ngatilde

2Taacutec Vi của Nhận thức Samkagravera Haacuten dịch Hagravenh行 lagrave một trong năm yếu tố higravenh thagravenh necircnnhận thức con người (Ngũ Ấm Sắc Thọ Tưởng Hagravenh Thức xem tiếp chuacute thiacutech 3) Trong đoacuteTaacutec Vi lagrave yếu tố chủ động nhất của nhận thức trong việc tạo taacutec ra những giaacute trị phaacuten đoaacuten nhưđuacuteng-sai thiện-aacutec caacutei nagravey-caacutei kiahellipĐacircy lagrave yếu tố đoacuteng vai trograve quan trọng nhất để tạo ra những giaacutetrị chủ quan cho nhận thức trong tương quan với thế giới chung quanh vagrave khởi đầu cho nhữngquan niệm coacute định hướng của con người từ đoacute tạo necircn những sai lệch (Vocirc Minh) trong nhận thứcđối với thực tại Vigrave vậy noacute trở thagravenh cứ điểm quan trọng nhất trung tacircm điểm cho mọi luận cứ củaTrung QuaacutenThực ra Samkagravera (Caacutei lagravem ra caacutei taacutec tạo_Anh dịch Doer) coacute yacute nghĩa gần với Taacutec vagrave Vi hơn lagravevới Hagravenh (hiện ra ngoagravei một caacutech cụ thể như lagrave hagravenh động) Đuacuteng hơn Samkagravera khocircng phải lagraveHagravenh động hay Hagravenh vi magrave coacute yacute nghĩa căn nguyecircn hơn Căn nguyecircn của hagravenh vi caacutei được tạotaacutec ra từ trong nhận thức con người magrave chiacutenh con người thường khocircng yacute thức được noacute (Vocirc Minh)Chiacutenh vigrave những Samkagravera-Taacutec Vi coacute tiacutenh tạo taacutec của nhận thức magrave tạo ra một thế giới chủ quanriecircng theo định hướng tạo taacutec riecircng của con người Samkrta (Haacuten dịch Hữu Vi Phaacutep)

3Năm Điều Kiện Nhận Thức Skandha hay Upagravedagravena-skandha Haacuten dịch Uẩn hay Ấm陰 hay ThủẤm取陰 Skandha nguyecircn nghĩa lagrave tập hợp nhoacutem gồm coacute 1 Tồn tại khaacutech quan như lagrave mộtnguồn những tiacutenh chất của sự vật magraveu sắc acircm thanh vị mugravei cứng mềmhellip(Haacuten dịch gọi chunglagrave Sắc thường đi chung với Trần tồn tại khaacutech quan của thế giới) 2 Cảm thụ của giaacutec quan(Thọ) thuộc mắt tai mũi luỡihellip để thụ nhận những tiacutenh chất trecircn 3 Những khaacutei niệm hay biểutượng về sự vật (Tưởng) như lagrave những bản sao bản in của sự vật 4 Taacutec Vi của tacircm thức(xem chuacutethiacutech 2) 5 Thức biệt (Thức) yacute thức ra sự khaacutec nhau của sự vật Năm yếu tố nagravey tập hợp(skandha) lại higravenh thagravenh một khocircng gian thuộc nhận thức của con người Khaacutei niệm nagravey vốn đatilde coacutetừ Phật giaacuteo Nguyecircn thủy để giải thiacutech mối quan hệ giữa Thacircn Tacircm con người trong tương quanvới thế giới chung quanh4Biểu Trưng hay Biểu Trưng Luận phaacutep-Upalaksana (Synecdoche) một ngocircn phaacutep chỉ dugraveng mộthai mệnh đề tượng trưng để biểu hiện tất cả tương quan coacute thể suy diễn ra được5Cấu truacutec luận lyacute lagrave cấu truacutec luận lyacute được caacutech tacircn bởi Trần Na để thagravenh một higravenh thức luận lyacutehọc của Phật giaacuteo Ắn độ gồm ba mệnh đề 1 Mệnh đề chủ trương lagrave mệnh đề qui kết trecircn sự thựcnhư lagrave một chủ đề để suy luận 2 Mệnh đề thứ hai necircu ra luận cứ (năng chứng) ruacutet ra từ tiacutenh tấtnhiecircn từ chủ đề của mệnh đề chủ trương trong đoacute chủ từ thường được nhắc lại một caacutech giảnlược hay mặc định 3 Mệnh đề thứ ba lagrave tỉ dụ cụ thể diễn dịch với những caacutei cugraveng chung tiacutenhchất qua đoacute cho thấy những tiacutenh chất lagravem necircn luận cứ từ mệnh đề thứ hai lagrave thuộc từ (sở chứng)phải coacute tất nhiecircn trong chủ từ của mệnh đề chủ trương Đồng thời cũng qua tỉ dụ bằng loại suy đểphủ định những gigrave khocircng nằm trong tiacutenh chất của mệnh đề chủ trương Trong cấu truacutec luận lyacute của

Trần Na thigrave những tỉ dụ của mệnh đề thứ ba khocircng đơn thuần lagrave những viacute dụ magrave noacute bao hagravem tiacutenhtất được cường điệu hoacutea giữa sờ chứng vagrave năng chứng6Học phaacutei Số Luận (Sagravemkhya) chủ trương nhị nguyecircn luận với những Thực Thể Tối Sơ (Prakrtihay Pradhagravena) tiếp xuacutec với Linh Ngatilde (霊我 Purusa) tạo necircn những chuyển biến cho Linh Ngatilde từđoacute ứng hiện necircn những dạng tướng cụ thể khaacutec nhau về Triacute năng-Buddhi Yacute-Manas Yacute Thức TựNgatilde -Ahamkagravera Điều Kiện Nhận Thức-Skandhahellip Sự ứng hiện-Vyakta lagrave kết quả sau cugraveng đểhigravenh thagravenh caacutei-được-ứng-hiện-ra Vyakti Những Thực Thể Tối Sơ vốn gồm coacute ba loại ở trạng thaacuteiquacircn bigravenh với nhau Chất Thuần Nhất Chất Kiacutech Hoạt vagrave Chất U Tối Tiacutenh quacircn bigravenh giữa ba yếutố nagravey bị phaacute vỡ khi tiếp xuacutec tương taacutec với những Linh Ngatilde để tạo ra thiecircn higravenh vạn trạng của tồnsinh Trung tacircm điểm của luận chứng nagravey lagrave Linh Ngatilde rằng thế giới nagravey tồn tại vigrave Linh Ngatilde lagraveđiểm qui kết của vạn hữu Quan niệm nagravey coacute những tương đồng với Platon với học thuyết về Idea(Thế Giới Hoagraven Hảo vagrave Lyacute Tưởng) linh hồn vagrave sự phacircn hữu (ứng hiện) cho những tồn tại caacute biệtCả hai quan niệm đều cố gắng đưa ra nguyecircn nhacircn vagrave cứu caacutenh của tất cả mọi tồn tại Điểm khaacutecbiệt lagrave ở Platon cứu caacutenh magrave ocircng hướng tới lagrave caacutei Chacircn Tri (Epistheme) thuộc về latildenh vực tri thứccủa con người trong luacutec tra vấn Thực tại Platon cũng khocircng hề đặt cơ sở trecircn caacutei Khổ để tigravem cầuGiải thoaacutet như lagrave vấn đề cốt lotildei như ở Phật giaacuteo7Học phaacutei Thắng Luận (Vainshesika) Quan niệm rằng Tự Ngatilde vagrave Tacircm vốn lagrave hai thực thể khaacutecnhau vagrave Nhận thức chỉ lagrave thuộc tiacutenh của Tự Ngatilde Theo đoacute Tự Ngatilde tự noacute vagrave Tacircm vagrave Nhận thứcđều lagrave những caacutei khaacutec biệt nhau8Phương hướng (như lagrave một thực thể của Ngatilde) Học phaacutei Thắng Luận chủ trương Đất nước gioacutelửa phương hướng thời gian khocircng gian Tự ngatilde đều lagrave những thực thể vốn thường hằng Khibốn thực thể đất nước gioacute lửa tập họp lại để higravenh thagravenh những caacute thể tồn tại như lagrave sự phối hợptạm thời của chuacuteng necircn những tồn tại nagravey khocircng thường hằng (vocirc thường) Tuy nhiecircn những thựcthể như đất nước gioacute lửa phương hướng thời gian khocircng gian Tự ngatilde như lagrave những thực thểcơ bản lagrave những caacutei gigrave vốn khocircng coacute giới hạn lagrave những caacutei thường hằng bất biến9Tự thể (caacutei lagravem cho noacute lagrave noacute)Caacutei tự noacute tồn tại svo bhagravevah thể của noacute agravetmigraveyam rugravepam_caacuteilagravem cho noacute tồn tại như lagrave noacute10Thực tại magrave ngocircn ngữ noacutei đến padagravertha Haacuten dịch Cuacute Nghĩa-句議(từ nagravey chỉ coacute tiacutenh caacutech ướclệ vagrave khocircng chuẩn nghĩa) Caacutei lagravem yacute nghĩa cho khaacutei niệm ngocircn ngữ thực tại magrave nguyecircn từ đoacutehigravenh thagravenh biểu tượng về noacute như lagrave khaacutei niệm ngocircn ngữ hay noacutei caacutech khaacutec nguyecircn bản tồn tạitrong thực tế magrave khaacutei niệm ngocircn ngữ sao cheacutep lại Về mặt yacute nghĩa luận (semantics) thigrave padhagravetakhocircng khaacutec với khaacutei niệm thing-itself của triết học tacircy phương một tồn tại (khaacutech quan) như noacutelagrave thế becircn ngoagravei yacute chiacute vagrave tư duy của con người những khaacutei niecircm về noacute magrave người ta coacute thể coacute đượctrong nhận thức vagrave ngocircn ngữ chỉ lagrave những biểu tượng mocirc phỏng về noacute chứ khocircng phải noacute11Chiacutenh migravenh nguyecircn nghĩa của Agravetman Tự Ngatilde caacutei tocirci12Ở caacutei bigravenh thực ra trong một caacutech nagraveo đoacute cũng tồn tại tự ngatilde học phaacutei Thắng Luận vagrave học phaacuteiChiacutenh Lyacute quan niệm rằng đất nước gioacute lửa lagrave những thực thể cơ bản vagrave coacute tiacutenh chất thườnghằng khocircng coacute giới hạn cũng như T ự ngatilde Theo đoacute một vật thể vocirc tri như caacutei bigravenh đi nữa cũngtồn tại những tiacutenh chất của Tự ngatilde Khi caacutei bigravenh bị hủy hoại thigrave những yếu tố cấu thagravenh noacute (đấtnước gioacute lửa) ratilde ra vagrave một luacutec nagraveo đoacute lại tụ lại để thagravenh ra những sự vật khaacutec trong đoacute coacute conngười với Tự ngatilde Học phaacutei Số Luận thigrave quan niệm rằng tất cả mọi vật chất đều tồn tại vigrave Tự ngatildenhư lagrave điểm đến của chuacuteng Theo đoacute thigrave ngay cả những sự vật vocirc tri như caacutei bigravenh cũng được xemlagrave một phần trong tiến trigravenh của Tự ngatilde Những quan niệm nagravey coacute thể được xem như dấu ấn củaẤn độ giaacuteo lecircn Phật giaacuteo vagrave cũng lagrave quan niệm khaacute phổ biến Aacute chacircu noacutei chung (Trung hoa Việtnam Nhật bản)13Chủ trương-luận cứ-tỉ dụ-liecircn kết lyacute luận vagrave qui kết lagrave năm mệnh đề (chi phacircn) của suy luậnthức được caacutec học phaacutei sử dụng Về sau Trần Na cho lagrave hai mệnh đề cuối của suy luận thức nagravey lagravethừa necircn đatilde bỏ đi vigrave chỉ cần mệnh đề tỉ dụ được sử dung như lagrave cơ sở thực chứng cho chủ trươngvagrave luận cứ lagrave đatilde đủ để kết luận Ocircng đề ra suy luận thức với ba mệnh đề (Chủ trương-luận cứ-tỉdụ) đơn giản vagrave suacutec tiacutech hơn nhưng cần vagrave đủ những điều kiện luận lyacute để phaacuten một caacutech hiểnnhiecircn vagrave thỏa đaacuteng cho mọi trường hợp Suy luận thức của Trần Na được xem lagrave cấu truacutec hoagraven

chỉnh của luận lyacute học Ấn độ ở đacircy Thanh Biện đatilde sử dụng noacute để đối lập với những suy luận kiểucũ của caacutec học phaacutei khaacutec14Vật thể tiacutenh (ontische) Trong trường hợp nagravey coacute lẽ cần thiết phải hiểu theo caacutech phacircn định củaM Heiddegger về Tồn Tại tiacutenh (Ontologische) vagrave Vật Thể tiacutenh (Ontische) Mặc dugrave coacute một độ lệchkhaacute lớn trong caacutech sử dụng những khaacutei niệm giữa Đocircng vagrave Tacircy tuy nhiecircn vẫn coacute thể tigravem thấynhững chỗ giao thoa giữa hai dograveng văn hoacutea vagrave tư tưởng để nhigraven ra được những điểm chung nhấtNhững quan điểm thế gian ma Thanh biện đang noacutei đến với tiacutenh caacutech như lagrave một đối tượng củanhận thức luận thocircng tục với những phạm trugrave nhất định với tiacutenh caacutech tri thức luận nhị nguyecircn thigravethật ra cũng khocircng khaacutec gigrave l ắm so với những quan niệm cận đại của chacircu Acircu về sự vật-thingsMặt khaacutec caacutei magrave Thanh Biện đang noacutei tới như lagrave Tự Ngatilde-caacutei Tocirci ở đacircy cũng chẳng coacute gigrave checircnhlệch lắm nếu thay thế từ nagravey bằng caacutei Cogito ergo sum của Descartes Coacute lẽ sẽ thỏa đaacuteng hơnnếu chuacuteng ta hiểu caacutei Quan niệm của Thế gian theo caacutech đương đại của chuacuteng ta với yacute nghĩarộng nhất lagrave Vật thể tiacutenh (Ontische)15Cơ năng nội tại Theo quan niệm chung của học phaacutei Số Luận thigrave cơ năng nội tại gồm 1 Trinăng 2 Tự-yacute thức 3 Tri giaacutec Becircn cạnh đoacute cơ năng ngoại tại bao gồm 1 Cảm giaacutec 2 Hagravenhvi16Những tồn tại chuyển tiếp phi-vật chất Theo quan điểm tồn tại trong Phật giaacuteo Nguyecircn thủy tấtcả những gigrave coacute cuộc sống được chia ra thagravenh bốn loại (Tứ Sinh) 1 Noatilden sinh những loại sinh ratừ trứng như loagravei bograve saacutet loagravei chimhellip 2 Thai sinh những loại sinh ra từ bagraveo thai do sự kết hợpgiới tiacutenh như caacutec động vật hữu nhũ ngườihellip 3 Thấp sinh những loại sinh ra từ nơi ẩm ướt nhưnhững vi sinh vật những loagravei trugravenghellip 4 Hoacutea sinh những loại khocircng sinh ra từ những yếu tố vậtchất như ba loagravei trecircn được xem như lagrave trung gian chuyển tiếp cho những kiếp sống Sự phacircn loạinagravey dựa trecircn cơ sở của quan niệm Luacircn Hồi vốn đatilde coacute trong Ấn độ giaacuteo cổ đại rằng sự sống vẫncứ tồn tại liecircn tục sau caacutei chết của mỗi caacute thể qua đoacute những tồn tại chuyển tiếp phi-vật chất giữanhững kiếp sống (Hoacutea sinh) được xem như lagrave những trung gian Đồng thời cugraveng với quan niệmliecircn tục của Luacircn hồi lagrave một thế giới quan đa tầng từ thấp đến cao qua đoacute cuộc sống tồn tại liecircntục trong tương quan Nhacircn Quả với caacutei Thiện như lagrave một yếu tố hướng thượng vagrave caacutei Aacutec như lagravemột yếu tố hướng hạ Thiện vagrave Aacutec được lưu giữ liecircn tục để higravenh thagravenh những thang bậc khaacutec nhaucho caacutec kiếp sống một tiến hoacutea luận theo quan điểm của Phật Giaacuteo17Triacutech dẫn từ Haribhadra Saddarsanasamuccaya_Lục Phaacutei Triết Học CươngYếu六派哲学綱要 coacute nguyecircn văn Phạn ngữ ở v8182 trong đoacute coacute những chỗ khaacutec nhau trongcaacutech giới thiệu những kiến giải của phaacutei Duy Khoaacutei-Lokagraveyakita Ở đacircy dịch theo triacutech dẫn trongnguyecircn bản của Quaacuten Thệ観誓-Avalokitavrata18Chỗ nagravey dịch nghĩa theo bản tiếng Nhật Bản Haacuten của Cưu Ma La Thập lagraveTrong caacutei Chacircn-Thật-Như-Lagrave-Thế ấyTất cả những Taacutec vi (Hagravenh) của tacircm thức cả khaacutei niệm ngocircn ngữ đều bị dứt tuyệtKhocircng coacute Sinh Khởi cũng khocircng coacute Hoại DiệtĐoacute lagrave một thể tuyệt đối tuyệt hết mọi đối-phản Sinh-Diệt hoagraven toagraven tịch tĩnh như Niết Bagraven

諸法實相者 Chư phaacutep thực tiacutenh giả心行言語斷 Tacircm hagravenh ngocircn ngữ đoạn無生亦無滅 Vocirc sinh diệc vocirc diệt寂滅如涅槃 Tịch diệt như Niết Bagraven

19Cấu thức luận lyacute Khaacutec với caacutech thiết đặt vấn đề luận lyacute một caacutech nghiecircm nhặt bởi suy luận thứcTrần Na (mệnh đề chủ trương luận cứ tỉ dụ) để phản baacutec đối thủ trong phần 8 nagravey coacute vẻ nhưThanh Biện đang đugravea giỡn với luận lyacute với một nụ cười kiacuten đaacuteo hoặc giả như ocircng đang diễu cợttragraveo lộng chiacutenh tinh thần ham mecirc luận lyacute vậy Ở đacircy ocircng lập đi lập lại từng cacircu của thigrave tụng 7Trung Luận dugraveng cacircu nagravey để lagravem luận cứ chứng minh cho cacircu kia vagrave ngược lại vagrave ocircng cứ như thếmagrave dẫn luận lyacute đi lẩn quẩn lograveng vograveng Thoạt nhigraven chuacuteng ta coacute thể rất ngạc nhiecircn bởi lẽ một ngườirất nhạy beacuten với những vấn đề luận lyacute như ocircng (đatilde biểu hiện qua những phần trước với nhữngluận lyacute rất saacutec beacuten vagrave nghiecircm mật) lại coacute vẻ như đang phạm vagraveo một lỗi luận lyacute rất ấu trĩ lagrave Đồng

Nghĩa Phản Phục (quay trở lại yacute nghĩa đatilde đưa ra tiền đề vagrave luận cứ đồng nghĩa nhau A=A thigravekhocircng thagravenh lập được luận lyacute) Tuy nhiecircn nhigraven kỹ hơn thigrave chuacuteng ta phải ngạc nhiecircn với một sựthật khaacutec rằng ocircng đang sử dụng luận lyacute với một thủ phaacutep linh hoạt hơn nhiều khocircng phải để đậpđối thủ nữa magrave để vạch caacutei bất lục của chiacutenh luận lyacute trước Thực Tại sau cugraveng becircn ngoagravei của lyacutetiacutenh Ở đacircy ocircng sử chiacutenh caacutei hạn chế của luận lyacute vagrave tiacutenh đa chiều của khaacutei niệm ngocircn ngữ để dẫnchuacuteng ta đi lograveng vograveng nhigraven ngắm những khiacutea cạnh khaacutec nhau của Thực Tại nguyecircn sơ_Noacute ởđoacute lagrave như thế (Tat tvam asi)_vốn khocircng hạn định vagrave khocircng coacute định hướng nhất định cũng khocircngcoacute con đường luận lyacute vagrave tư tưởng nagraveo coacute thể dẫn đến Noacute được cả Ocircng chắp tay đi lograveng vograveng để lộra chiacutenh sự bất lực của migravenh Đoacute cũng chiacutenh lagrave s ự bất lực của chiacutenh luận lyacute vagrave tư tưởng tự noacute đểlộ ra chiacutenh caacutei lograveng vograveng luẩn quẩn của khaacutei niệm ngocircn ngữ vagrave tư tưởng magrave Thanh Biện lagrave ngườidẫn chuacuteng ta đi đến giới hạn cugraveng tột của noacute cũng đề xem caacutei chỗ luẩn quẩn của noacute Điều khiếnchuacuteng ta đaacuteng ngạc nhiecircn hơn nữa lagrave caacutei thủ phaacutep ocircng đang dugraveng lại chẳng khaacutec gigrave caacutei magrave ngagraveynay chuacuteng ta gọi lagrave thủ phaacutep hiện tượng luận (phenomenological method) caacutei vẫn cograven mới lạđối với chuacuteng ta Nếu chỉ đaacutenh giaacute Thanh Biện như lagrave một nhagrave luận lyacute kiệt xuất chuyecircn mocircn dugravengluận lyacute để đập phaacute đối thủ khocircng hề nương tay thigrave coacute lẽ chuacuteng ta đatilde đaacutenh giaacute thấp ocircng mất rồi caacuteiTự Y Luận Phaacutep do ocircng saacuteng tạo ra khocircng phải chỉ để như thế (Xem tiếp phần 9 với chuacute thiacutech 21để coacute thể thấy rotilde hơn thủ phaacutep của Thanh Biện)20Giả định rằng noacute tồn tại Ở đacircy chuacuteng ta lại thấy Thanh Biện quay trở lại luận chứng bằng suyluận thức điển higravenh của Trần Na (mệnh đề chủ trương luận cứ tỉ dụ) nhưng trong đoacute coacute nhữngcaacutei magrave Trần Na khocircng coacute magrave chỉ Thanh Biện mới coacute Đoacute lagrave lagrave sử dụng chiacutenh luận cứ để chứngminh cho luận cứ tức lagrave sử dụng chiacutenh luận cứ (bVigrave chuacuteng chỉ lagrave những tri thức giả định) đểlagravem tỉ dụ (cViacute dụ như tri thức giả định rằng noacute tồn tại) để minh chứng vagrave qui kết Trường hợpnagravey khocircng thể lagrave đocircng nghĩa phản phục vigrave yacute nghĩa của luận cứ đatilde được phacircn tiacutech ra thagravenh một yếutố macircu thuẩn nội tại qua đoacute lagravem lộ ra bản chất của vấn đề được chủ trương vagrave sử dụng chiacutenh noacute đểminh chứng Đacircy lagrave điểm đặc thugrave của Tự Y Luận Chứng Phaacutep (Sỳatantrika)_luận chứng dựa trecircnchiacutenh noacute để minh chứng bởi tiacutenh caacutech tự minh (evidence) của noacute Tự mịnh tiacutenh (evidence) đượcruacutet ra từ sự kecirct hợp giữa mệnh đề luận lyacute (logical propositions) vagrave mệnh đề phacircn tiacutech (analyticalpropositions) qua đoacute phủ định được higravenh thagravenh thocircng qua tiacutenh caacutech macircu thuẩn vốn nội hagravem trongchủ trương chỉ cần phacircn tiacutech noacute ra để minh chứng cho chiacutenh noacute chứ khocircng cần một tỉ dụ tươngđồng khaacutec để thực chứng cho luận lyacute Thực ra trong suy luận thức đặc thugrave của Thanh Biện khocircngcoacute phần tỉ dụ minh chứng magrave chỉ coacute kết quả phacircn tiacutech để lộ ra minh chứng Với điều nagravey ThanhBiện đatilde nacircng luận lyacute học của Trần Na lecircn một caacutei ngưỡng khaacutec caacutei ngưỡng của thuần luận lyacuteluận lyacute tự minh cho chiacutenh noacute21Nếu như coacute thể biểu hiện những tiacutenh chất đặc trưng của caacutei Chacircn Thực bằng ngocircn ngữ thigrave việctất nhiecircn phải thuật trigravenh noacute ra lagrave đuacuteng Tuy nhiecircn đoacute khocircng phải lagrave caacutei coacute thể biểu hiện đượcbằng ngocircn ngữ Đoạn văn nagravey khiến chuacuteng ta phải liecircn tưởng đến một cacircu khaacutec của WittgensteinCon người ta đối với những cacircu trả lời khocircng thể bằng ngocircn ngữ thigrave cacircu hỏi cũng khocircng thểbằng ngocircn ngữ Những cacircu đố biacute ẩn huyền nhiệm khocircng thể giải thigrave khocircng tồn tại Phagravem nếu coacutethể thiết định được một cacircu hỏi thigrave cũng coacute thể trả lời được cacircu hỏi đoacute (Luận khảo Luận Lyacute-Triết học 65) Ở đacircy cacircu trả lời của Thanh Biện đối với caacutei Khocircng phải lagrave caacutei coacute thể biểu hiệnđược bằng ngocircn ngữ dựa trecircn một cơ sở khaacutec cũng bằng ngocircn ngữ sự khảo saacutet tế vi những khaacuteiniệm tương đối trecircn nền tảng tiacutenh Khocircng tuyệt đối (Hữu Phacircn Biệt Diệu Quaacuten Saacutet Triacute-有分別妙観察智) Nỗ lực nagravey của Trung Luận noacutei chung khocircng ngoagravei mục tiecircu vạch ra mộtđường biecircn giới hạn giữa những caacutei magrave người ta coacute thể tư tưởng vagrave caacutei magrave người ta khocircng thểtư tưởng coacute thể noacutei theo caacutech của Wittgenstein Để coacute thể vẽ được caacutei đường biecircn giới hạn chotư tưởng thigrave chuacuteng ta cũng buộc phải tigravem cho ra hai mặt của giới hạn magrave chuacuteng ta coacute thể tư tưởngtới được (viacute dụ chuacuteng ta cũng bị buộc phải coacute khả năng tư tưởng đến caacutei-gigrave-khocircng-thể-tư-tưởng-được) (Luận khảo Luận lyacute-Triết học Khai từ22Hoagraven toagraven tịch tĩnh Lại một lần nữa chuacuteng ta lại thấy Thanh Biện sử dụng Tự Y Luận Chứngcủa ocircng để dẫn chuacuteng ta đi xuocirci rồi đi ngược đi vagraveo rồi đi ra Luận lyacute (logic) ở đacircy chỉ đoacuteng vaitrograve dẫn đường của hướng dẫn viecircn du lịch hay những kyacute hiệu giao thocircng để khỏi bị đi lạc Bởi vigravetrong một bản thể tuyệt đối tịch tĩnh thi khocircng cograven một định hướng vagrave định tiacutenh nagraveo nữa con

người ta khocircng cograven một điểm tựa nagraveo để dựa vagraveo nữa cũng khocircng coacute những caacutei mốc để theo đoacutemagrave suy ra những caacutei khaacutec Hoagraven toagraven tịch tĩnh thigrave cũng coacute nghĩa lagrave hoagraven toagraven t ịch liecircu Đốidiện với một caacutei Chacircn Thực tuyệt đối vagrave vocirc hạn thigrave cũng chiacutenh lagrave đối diện với một caacutei cocirc đơn tịchmịch vocirc cugraveng tận chẳng cograven Caacutei Gigrave magrave cũng chẳng cograven Ai lagrave chủ thể để magrave coacute thể chia sẻ vớiAi khaacutech thể nữa caacutei Vocirc Hạn đồng nhất trong nghĩa vắng lặng tịch liecircu vocirc hạn_Ở đoacute đi vagraveorồi thigrave phải biết caacutech đi ra đi xuocirci thigrave cũng phải biết caacutech đi ngược để quay trở lại lối cũ nếukhocircng thigrave con người ta khocircng thể quay lại caacutei nhacircn sinh tương đối nagravey được nữa Đối với caacutei ngotildecụt của Vocirc Hạn trecircn bigravenh diện ngocircn ngữ nagravey Phật giagraveo Đại Thừa phải nỗ lực mở ra một lối thoaacutetriecircng cho migravenh cũng trecircn bigravenh diện ngocircn ngữ (vigrave ngoagravei ngocircn ngữ ra con người ta khocircng cograven coacutecon đường nagraveo khaacutec để noacutei về Noacute nữa) Phaacutep Tiacutenh cũng chiacutenh lagrave V ật Tiacutenh phủ định cũng chiacutenhlagrave khẳng định vagrave chiacutenh caacutei nhacircn sinh đa trọc nagravey cũng chiacutenh lagrave Giải Thoaacutet khocircng coacute Niết Bagravennhư lagrave một thực thể biệt lập tồn tại becircn ngoagravei những caacutei magrave chuacuteng ta nghĩ_cũng tức lagrave caacutei gacircy raphiền natildeo Đacircy cũng chiacutenh lagrave y ếu chỉ của Trung Quaacuten vagrave của Đại Thừa noacutei chung Ở kinh điểnPhật giaacuteo nguyecircn thủy khocircng phải lagrave khocircng coacute noacutei những điều tương tự tuy nhiecircn những yacute nghĩanagravey chỉ được đề cập trong cơ sở Giaacuteo lyacute nền tảng noacutei chung Những thocircng điệp mang tiacutech caacutechphản phục nagravey chỉ phaacutet triển trecircn cơ sở luận lyacute của Đại Thừa khi magrave luận lyacute học được phaacutet triểnnhư lagrave một phương phaacutep luận để thẩm định lại yacute nghĩa của kinh điển23Như đatilde coacute phản luận rằng coacute thể coacute nhiều nguyecircn nhacircn dẫn đến cugraveng một kết quả theo viacute dụtrong chuacute giải của Quaacuten Thệ-観誓-Avalokitavrata cũng như tr ộn lẫn một hạt giống luacutea tẻ vagraveotrong những hạt giống luacutea mạch rồi gieo chuacuteng lecircn caacutenh đồng như vậy cho dugrave những mầm luacutea tẻvagrave mầm luacutea mạch cugraveng mọc chung với nhau nhưng khocircng thể noacutei lagrave chuacuteng khocircng coacute tương quannhacircn quả cũng khocircng thể noacutei lagrave hạt giống luacutea tẻ sinh ra mầm luacutea mạch (coacute những nguyecircn nhacircnkhaacutec nhau đề sinh ra cugraveng một kết quả) được

PHẦN I




3 PHEcirc PHAacuteN LUẬN CHỨNG VỀ TỰ NGAtilde CỦA CAacuteC HỌC PHAacuteI

KHAacuteC

4 PHỦ ĐỊNH TƯƠNG QUAN CỦA NGAtilde (AgraveTMAN) VAgrave NHỮNG GIgrave

THUỘC VỀ NGAtilde (AgraveTMIYA-NGAtilde SỞ)

PHẦN II





PHẦN III



12 CHAcircN LYacute QUI ƯỚC VAgrave MẶC ĐỊNH CỦA THẾ GIAN

(lokasaṃvṛtisatya)

---o0o---

PHẦN I

1 PHỦ ĐỊNH TỰ NGAtilde1 (NHƯ LAgrave MỘT THỂ ĐỒNG NHẤT CỦATHAcircN VAgrave TAcircM)

Trước hết chuacuteng ta (những người đứng trecircn lập trường Trung Quaacuten)phecirc phaacuten caacutec quan điểm của caacutec học phaacutei khaacutec nhằm mục điacutech noacutei lecircn quanđiểm chacircn xaacutec của migravenh rằng Tất cả caacutec Taacutec vi của nhận thức (Hagravenh)2 nhưlagrave những caacutei coacute thể chuyển hoacutea-biến đổi đều thiếu vắng Tự Ngatilde vagrave caacutei gigravethuộc về Tự Ngatilde Đacircy lagrave tacircm điểm của luận chứng được viết trong Phẩm 18Trung Luận

Coacute nhiều định kiến cho rằng Tự Ngatilde tồn tại nhưng vigrave tất cả nhữngđịnh kiến nagravey đều lấy Năm Điều Kiện Nhận Thức (Ngũ Ấm)3 lagravem đối tượngluận cứ của họ vigrave vậy chuacuteng ta hatildey bắt đầu khảo saacutet từ Năm Điều Kiện NhậnThức Thế Tocircn cũng đatilde noacutei Dugrave lagrave người xuất gia hay lagrave bagrave la mocircn khimuốn hiểu rotilde những vấn đề của chiacutenh migravenh một caacutech đuacuteng đắn thigrave tất cả đềuphải suy xeacutet một caacutech chacircn xaacutec từ Năm Điều Kiện Nhận Thức

Trong đoacute đầu tiecircn lagrave Bốn Thực Thể (Tứ Đại Đất Nước Gioacute Lửa) lagravenhững yếu tố căn bản higravenh thagravenh necircn higravenh tướng của thacircn xaacutec Những yếu tốnagravey tập hợp (skandha) lại thagravenh caacutec Cơ Năng Nhận Tri (Lục Căn Mắt TaiMũi Lưỡi Thacircn thể vagrave Yacute thức) Caacutec cơ năng nhận tri nagravey hay noacutei caacutech khaacuteccaacutec dạng thức của tacircm thức nagravey đối với một số người thigrave lagrave Tự Ngatilde Về điểmnagravey coacute những quan niệm khaacutec nhau của nhiều học phaacutei necircn cần phải thiết lậpvấn đề như sau_Bốn Thực thể vagrave những Cơ năng Nhận tri hoặc 1 Từngphần riecircng lẻ higravenh thagravenh từng dạng thức riecircng biệt của tacircm thứchoặc 2Cugraveng tập họp chung lại thagravenh một thể chung nhất gọi lagrave Thacircn -Tacircm Vigrave vậynếu cho rằng những Điều kiện Nhận thức ấy vốn lagraveTự Ngatilde hay noacutei nhưTrung Luận nếu Tự Ngatilde đồng nhất với những Điều kiện Nhận thức thigravephải chăng chuacuteng ta (những người tầm cầu đạo phaacutep) đang suy nghĩ theo thoacuteithường của thế gian rằng thay vigrave noacutei về Điều kiecircn nhận thức thigrave đangchuyển sang noacutei về caacutei Tocirci Hoặc giả khocircng phải như thế

Họ cho rằng Cho dugrave suy nghĩ theo caacutech nagraveo đi nữa một khi đatilde thừanhận rằng Tự Ngatilde tồn tại thigrave yacute nghĩa magrave chuacuteng tocirci muốn noacutei đến đatilde thagravenhhigravenh rocirci Vigrave thế giờ đacircy chuacuteng ta hatildey suy gẫm thử theo chủ trương của họ

Nếu Tự Ngatilde đồng nhất với những Điều kiện Nhận ThứcThigrave Ngatilde lagrave một tồn tại coacute Sinh Khởi vagrave Hoại Diệt (TL181ab)Vậy thigrave những Điều kiện nhận thức ấy vốn lagrave caacutei gigrave coacute Sinh Khởi vagrave

Hoại Diệt tức lagrave noacute được thể hiện ra như lagrave caacutei coacute những tiacutenh chất được sinhra rồi mất đi Trong trường hợp nagravey khi noacutei caacutei coacute sinh coacute diệt lagrave noacutei với

---o0o---

PHẦN II

---o0o---

PHẦN III

---o0o---

PHẦN I





KHAacuteC



PHẦN II





PHẦN III





---o0o---

PHẦN II

---o0o---

PHẦN III

---o0o---

PHẦN I





KHAacuteC



PHẦN II





PHẦN III





---o0o---

PHẦN II

---o0o---

PHẦN III

---o0o---

PHẦN I





KHAacuteC



PHẦN II





PHẦN III





---o0o---

PHẦN II

---o0o---

PHẦN III

---o0o---

PHẦN I





KHAacuteC



PHẦN II





PHẦN III





---o0o---

PHẦN II

---o0o---

PHẦN III

---o0o---

PHẦN I





KHAacuteC



PHẦN II





PHẦN III





---o0o---

PHẦN II

---o0o---

PHẦN III

---o0o---

PHẦN I





KHAacuteC



PHẦN II





PHẦN III





---o0o---

PHẦN II

---o0o---

PHẦN III

---o0o---

PHẦN I





KHAacuteC



PHẦN II





PHẦN III





---o0o---

PHẦN II

---o0o---

PHẦN III

---o0o---

PHẦN I





KHAacuteC



PHẦN II





PHẦN III





---o0o---

PHẦN II

---o0o---

PHẦN III

---o0o---

PHẦN I





KHAacuteC



PHẦN II





PHẦN III





---o0o---

PHẦN II

---o0o---

PHẦN III

---o0o---

PHẦN I





KHAacuteC



PHẦN II





PHẦN III





---o0o---

PHẦN II

---o0o---

PHẦN III

---o0o---

PHẦN I





KHAacuteC



PHẦN II





PHẦN III





---o0o---

PHẦN II

---o0o---

PHẦN III

---o0o---

PHẦN I





KHAacuteC



PHẦN II





PHẦN III





---o0o---

PHẦN II

---o0o---

PHẦN III

---o0o---

PHẦN I





KHAacuteC



PHẦN II





PHẦN III





---o0o---

PHẦN II

---o0o---

PHẦN III

---o0o---

PHẦN I





KHAacuteC



PHẦN II





PHẦN III





---o0o---

PHẦN II

---o0o---

PHẦN III

---o0o---

PHẦN I





KHAacuteC



PHẦN II





PHẦN III





---o0o---

PHẦN II

---o0o---

PHẦN III

---o0o---

PHẦN I





KHAacuteC



PHẦN II





PHẦN III





PHẦN II

---o0o---

PHẦN III

---o0o---

PHẦN I





KHAacuteC



PHẦN II





PHẦN III





---o0o---

PHẦN III

---o0o---

PHẦN I





KHAacuteC



PHẦN II





PHẦN III





---o0o---

PHẦN III

---o0o---

PHẦN I





KHAacuteC



PHẦN II





PHẦN III





---o0o---

PHẦN III

---o0o---

PHẦN I





KHAacuteC



PHẦN II





PHẦN III





---o0o---

PHẦN III

---o0o---

PHẦN I





KHAacuteC



PHẦN II





PHẦN III





---o0o---

PHẦN III

---o0o---

PHẦN I





KHAacuteC



PHẦN II





PHẦN III





---o0o---

PHẦN III

---o0o---

PHẦN I





KHAacuteC



PHẦN II





PHẦN III





---o0o---

PHẦN III

---o0o---

PHẦN I





KHAacuteC



PHẦN II





PHẦN III





---o0o---

PHẦN III

---o0o---

PHẦN I





KHAacuteC



PHẦN II





PHẦN III





---o0o---

PHẦN III

---o0o---

PHẦN I





KHAacuteC



PHẦN II





PHẦN III





---o0o---

PHẦN III

---o0o---

PHẦN I





KHAacuteC



PHẦN II





PHẦN III





---o0o---

PHẦN III

---o0o---

PHẦN I





KHAacuteC



PHẦN II





PHẦN III





---o0o---

PHẦN III

---o0o---

PHẦN I





KHAacuteC



PHẦN II





PHẦN III





---o0o---

PHẦN I





KHAacuteC



PHẦN II





PHẦN III





---o0o---

PHẦN I





KHAacuteC



PHẦN II





PHẦN III





---o0o---

PHẦN I





KHAacuteC



PHẦN II





PHẦN III





---o0o---

PHẦN I





KHAacuteC



PHẦN II





PHẦN III





---o0o---

PHẦN I





KHAacuteC



PHẦN II





PHẦN III





---o0o---

PHẦN I





KHAacuteC



PHẦN II





PHẦN III





---o0o---

PHẦN I





KHAacuteC



PHẦN II





PHẦN III





---o0o---

PHẦN I





KHAacuteC



PHẦN II





PHẦN III





---o0o---

PHẦN I





KHAacuteC



PHẦN II





PHẦN III





PHẦN I





KHAacuteC



PHẦN II





PHẦN III





PHẦN I





KHAacuteC



PHẦN II





PHẦN III





PHẦN I





KHAacuteC



PHẦN II





PHẦN III





PHẦN I





KHAacuteC



PHẦN II





PHẦN III





Documents

BÁT NHÃ ĐĂNG LUẬN · chỗ tự mình phủ nhận ý nghĩa bản chất của mệnh đề do chính mình chủ trương (Tự ngã mà có Sinh, Diệt, thì không còn